Bài giảng Đại cương về Tài chính-Tiền tệ

Nội dung text: Bài giảng Đại cương về Tài chính-Tiền tệ

1. ĐẠI CƯƠNG VỀ TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ 6/16/2021 1
2. I. ĐẠI CƯƠNG VỀ TIỀN TỆ 1. Khái niệm và bản chất của tiền tệ 2. Sự phát triển các hình thái tiền tệ 3. Chức năng của tiền tệ 4. Đo lường tiền tệ 6/16/2021 2
3. 1. Khái niệm về tiền tệ Người Người Người bán bán cá bán thịt trứng BÁNH MÌ TIỀN Người bán giày Người Người bán sữa bán quần áo 6/16/2021 3
4. Khái niệm về tiền tệ (tiếp) Tiền tệ là bất kỳ cái gì được chấp nhận chung trong thanh toán hàng hoá dịch vụ hoặc hoàn trả các khoản nợ (Mishkin). Phân biệt tiền, của cải và thu nhập: - Bill Gates có rất nhiều tiền. - Anh ấy kiếm được một công việc trả rất nhiều tiền. - Tôi mang rất nhiều tiền khi đi mua sắm. 6/16/2021 4
5. Bản chất của tiền tệ ◼ Giá trị sử dụng của tiền tệ: Khả năng thoả mãn nhu cầu trao đổi của xã hội. Giá trị sử dụng của tiền tệ do xã hội quy định ◼ Giá trị của tiền tệ: được thể hiện qua khái niệm “sức mua tiền tệ” (purchasing power) - khả năng đổi được thành hàng hoá 6/16/2021 5
6. 2. Sự phát triển các hình thái tiền tệ ◼ Tiền bằng hàng hoá (Hoá tệ - Commodity money) ◼ Tiền dấu hiệu ❑ Tiền giấy (paper money) ❑ Tiền tín dụng (credit money) ❑ Tiền điện tử (electronic money) 6/16/2021 6
7. a. Hoá tệ - Tiền có giá trị thực sự Tiền có giá trị thực sự và giá trị của vật trung gian trao đổi này phải ngang bằng với giá trị hàng hoá đem ra trao đổi, tức là trao đổi ngang giá ◼ Hoá tệ phi kim loại ◼ Hoá tệ kim loại 6/16/2021 7
8. b. Tiền giấy ◼ Ngày nay, tiền giấy là tiền dấu hiệu, nó thực chất chỉ là các giấy nợ (IOU) của NHTW với người mang nó, nhưng không như các giấy tờ nợ khác, chúng hứa trả cho người mang nó bằng các giấy tờ nợ khác. ◼ Tiền không còn khả năng chuyển đổi thành vàng (Tiền pháp định - fiat money) ◼ Giá trị thực của tiền giấy nhỏ hơn rất nhiều giá trị danh nghĩa mà nó đại diện. 6/16/2021 8
9. c.Tiền tín dụng •Thực chất là những con số ghi trên tài khoản mở ở ngân hàng và được hình thành trên cơ sở các khoản tiền gửi vào ngân hàng. •Sử dụng tiền tín dụng thông qua các lệnh thanh toán đối với ngân hàng quản lý tài khoản ( ví dụ dùng Séc) 6/16/2021 9
10. Séc thông thường (cheque/check): Một tờ lệnh do người chủ tài khoản séc phát hành yêu cầu ngân hàng giữ tài khoản chuyển một số tiền từ tài khoản của người phát hành sang tài khoản của một người khác 6/16/2021 10
11. Séc du lịch (Travellers’ cheques) ◼ Là một tấm séc được in trước một số tiền cố định do bank phát hành và bán cho người đi du lịch. Nó cho phép người ký séc được thanh toán một số tiền không điều kiện cho một người khác ◼ Séc được thanh toán khi có chữ ký và cung cấp cho bank số hộ chiếu của chủ séc ◼ Các tổ chức phát hành lớn: American Express, Thomas Cook 6/16/2021 11
12. d. Tiền điện tử (E-money) 6/16/2021 12
13. Tiền điện tử (E-money) 6/16/2021 13
14. Tiền điện tử (E-money) là tiền trong các tài khoản ở bank được lưu trữ trong hệ thống máy tính của bank dưới hình thức số hóa. E-money được sử dụng ở dạng: ◼ Thẻ thanh toán: ATM,Debit card, Credit card, Smart card. ◼ Tiền điện tử (e-cash) ◼ Séc điện tử (e-check) 6/16/2021 14
15. 3. Chức năng của tiền tệ ◼ Trung gian trao đổi ◼ Thước đo giá trị ◼ Phương tiện cất trữ Tại sao tiền có chức năng đó? Chức năng đó có đặc điểm gì đáng lưu ý? Điều kiện để đảm bảo thực hiện tốt chức năng? Ý nghĩa của chức năng? 6/16/2021 15
16. a)Trung gian trao đổi (Medium of exchange) ◼ Tiền tệ được coi là môi giới, là phương tiện chứ không phải là mục đích của trao đổi Tiền hiện diện thoáng qua, có thể là tiền có giá trị thực hoặc tiền dấu hiệu. ◼ ĐK: dễ nhận biết, được thừa nhận rộng rãi, nhiều mệnh giá, không dễ hư hỏng, ◼ Ý nghĩa: tăng hiệu quả kinh tế, khắc phục được những hạn chế của trao đổi hàng hoá trực tiếp 6/16/2021 16
17. b)Thước đo giá trị (Unit of Account) ◼ Tiền được dùng để đo giá trị mọi loại hàng hoá, dịch vụ đem ra trao đổi trong nền kinh tế ◼ ĐK: tiền có giá trị bản thân, phải có tiêu chuẩn giá cả, được pháp luật quy định và bảo vệ và được dân chúng chấp nhận sử dụng. Đơn vị tiền tệ chuẩn: tiền đơn vị, tiền ước số, tiền bội số ◼ Ý nghĩa kinh tế ✓ Giảm chi phí giao dịch với việc giảm số lượng mức giá. ✓ Định giá, định lượng tài sản ở nhiều hình thức tồn tại. 6/16/2021 17
18. c) Cất giữ giá trị (Store of Value) ◼ Cất trữ sức mua theo thời gian. Tiền phải là cất trữ duy nhất? Vì sao lại dùng tiền làm phương tiện cất giữ giá trị? → Tính lỏng ◼ ĐK: tiền giữ được giá trị (sức mua) theo thời gian. ◼ Ý nghĩa 6/16/2021 18
19. 4. Đo lường tiền tệ Mỹ: ◼ M1 = Tiền mặt + séc du lịch + tài khoản vãng lai + các tài khoản phát séc khác ◼ M2 = M1 + tiền gửi TK tiết kiệm + tiền gửi kỳ hạn và hợp đồng mua lại mệnh giá nhỏ + tiền gửi quỹ thị trường tiền tệ + cổ phần các quỹ đầu tư thị trường tiền tệ (phi tổ chức) ◼ M3 = M2 + tiền gửi kỳ hạn và hợp đồng mua lại mệnh giá lớn + cổ phần các quỹ đầu tư thị trường tiền tệ (tổ chức) + đôla châu Âu (Euro dollars) 6/16/2021 19
20. II. ĐẠI CƯƠNG VỀ TÀI CHÍNH 1. Khái niệm về tài chính 2. Chức năng của tài chính 3. Hệ thống tài chính 6/16/2021 20
21. Sự ra đời của phạm trù tài chính 1. Sự phát triển của sản xuất hàng hóa và sự xuất hiện của tiền tệ. 2. Nhà nước ra đời làm cho hoạt động tài chính ngày càng phát triển. Bản chất của tài chính Các mối quan hệ kinh tế trong phân phối tổng sản phẩm XH dưới hình thức giá trị, thông qua việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm đáp ứng nhu cầu tích lũy và tiêu dùng của các chủ thể trong nền kinh tế (và dẫn tới việc hình thành một quỹ tiền tệ khác). 6/16/2021 21
22. 1. Khái niệm về tài chính Nhà Doanh nước nghiệp Nước Hộ gia ngoài đình SẢN XUẤT – PHÂN PHỐI – TRAO ĐỔI – TIÊU DÙNG 6/16/2021 22
23. 1. Khái niệm về tài chính ◼ Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế trong phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị nhằm hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ để đạt được một mục đích nhất định (NEU) ◼ Tài chính nghiên cứu cách thức phân bổ các nguồn lực tài chính hạn chế qua thời gian (Bodie & Merton) ◼ Tài chính: là quá trình phân phối các nguồn tài chính có hạn nhằm đáp ứng nhu cầu của các chủ thể trong nền kinh tế. ◼ Biểu hiện bề ngoài của phạm trù tài chính Là sự vận động của các luồng giá trị giữa các quỹ tiền tệ dưới hình thái tiền tệ do kết quả của việc tạo lập và sử dụng các quỹ này nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu hoặc tích lũy của các chủ thể kinh tế. 6/16/2021 23
24. Sản xuất-Phân phối-Trao đổi-Tiêu dùng ◼ Muốn phân phối cần thực hiện giá trị sản phẩm trên thị trường ◼ Với sự xuất hiện của tiền tệ thì giá trị của sản phẩm sản xuất được thực hiện trên thị trường tồn tại ở hình thái tiền tệ. ◼ Phân phối lần đầu và phân phối lại. 6/16/2021 24
25. ◼ NGUỒN TÀI CHÍNH: Các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế (cá nhân, doanh nghiệp, TCTG, tổ chức CTXH, NN). Quỹ tiền tệ còn được hình thành từ các tài sản hiện vật có knăng chuyển thành tiền, luồng tiền từ ngòai nước, luồng tiền theo thời gian. → Nguồn tài chính: là tổng hợp tất cả các quỹ tiền tệ và các tài sản hiện vật có khả năng chuyển đổi thành tiền. Nguồn tài chính bao gồm giá trị hiện tại và những giá trị có khả năng nhận được trong tương lai. 6/16/2021 25
26. 2. Chức năng của tài chính ◼ Chức năng phân phối ◼ Chức năng giám đốc 6/16/2021 26
27. Các hình thức phân phối ◼ Phân phối có hoàn trả: tín dụng ◼ Phân phối không hoàn trả (không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu): ngân sách Nhà nước ◼ Phân phối hoàn trả có điều kiện và không tương đương: bảo hiểm ◼ Phân phối nội bộ Các quan hệ phân phối tương ứng ? 6/16/2021 27
28. 3. Hệ thống tài chính ◼ Điểm Tụ Vốn Được hình thành bởi các nhóm quan hệ tài chính gắn với những quỹ tiền tệ nhất định. Còn được gọi là các khâu tài chính (mỗi khâu hướng tới mục đích chung và có quỹ tiền tệ chung) ◼ Bộ phận (kênh) dẫn vốn → Hệ thống tài chính: là tập hợp các khâu tài chính cùng với những mối quan hệ tương tác 6/16/2021 28
29. Hệ thống tài chính Nhà Doanh nước nghiệp Thị trường tài chính Trung gian tài chính Nước Hộ gia ngoài đình 6/16/2021 29
30. Hệ thống tài chính Ngân sách Tài chính Nhà nước doanh nghiệp Thị trường tài chính Trung gian tài chính Tài chính Tài chính hộ gia đình quốc tế 6/16/2021 30
31. Kênh dẫn vốn Kênh gián tiếp Trung gian tài chính Vốn Vốn Vốn Thị trường tài chính Người cho Vốn Vốn Người đi vay vay Kênh trực tiếp 6/16/2021 31
32. Chức năng của hệ thống tài chính 1. Phân bổ nguồn lực qua không gian và thời gian 2. Quản trị rủi ro 3. Thanh toán và thanh toán bù trừ 4. Tập trung các nguồn lực và phân nhỏ quyền sở hữu doanh nghiệp 5. Cung cấp thông tin 6. Giải quyết các vấn đề như thông tin không cân xứng 6/16/2021 32