›
›

Bài giảng Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam - Chương 2: Đường lối đấu tranh giàng chính quyền (1930-1945)

ppt 152 trang huongle 4060
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam - Chương 2: Đường lối đấu tranh giàng chính quyền (1930-1945)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pptbai_giang_lich_su_dang_cong_san_viet_nam_chuong_2_duong_loi.ppt

Nội dung text: Bài giảng Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam - Chương 2: Đường lối đấu tranh giàng chính quyền (1930-1945)

  1. Chương II ĐƯỜNG LỐI ĐẤU TRANH GIÀNH CHÍNH QUYỀN (1930 - 1945) I. Chủ trương đấu tranh từ năm 1930 - 1939 II. Chủ trương đấu tranh từ năm 1939 - 1945  Có 3 phong trào đấu tranh lớn.  Là thời kỳ Đảng: vận động, giáo dục, tổ chức quần chúng, chuẩn bị lực lượng, nắm bắt thời cơ, phát động toàn dân tổng khởi nghĩa.  Phương châm cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta” ➢ Giành lại độc lập, tự do sau hơn 80 năm mất nước. 1
  2. b. Chủ trương khôi phục tổ chức đảng & phong trào cách mạng Khủng hoảng kinh tế TG 1929 - 1933 Kinh Chính Xã tế trị hội 1930 – 1931 Xôviết Nghệ - Tĩnh 3/2/1930 ĐCSVN ra đời Ruộng đất Độc lập cho dân cày dân tộc đã kịp thời lãnh đạo 2
  3. • Cuộc khủng hoảng nghiêm trọng và sâu sắc nhất trong lịch sử CNTB: + Mức sản xuất của toàn bộ thế giới TBCN giảm 42%, trong đó về TLSX giảm 53%. + Khủng hoảng diễn ra ở tất cả các ngành công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp và tài chính. Tuy nhiên ở các nước khác nhau, mức độ và thời gian diễn ra khủng hoảng cũng khác nhau, tiêu biểu là ở các nước tư bản phát triển như Mĩ, Anh, Đức, Pháp
  4. • Cuộc khủng hoảng ở các nước CNTB lan sang các xứ thuộc địa. Pháp đã tìm cách trút gánh nặng lên vai nhân dân Việt Nam làm cho tình hình kinh tế chính trị, xã hội bị ảnh hưởng nghiêm trọng. + Về kinh tế: • Việt Nam vốn là nước nông nghiệp lạc hậu, vì vậy cuộc khủng hoảng bắt đầu trước tiên từ nông nghiệp: giá lúa bị hạ thấp trầm trọng do không xuất khẩu được (hạ 68%). • Ruộng đất bị bỏ hoang, cả nước có tới 500 nghìn ha không cầy cấy, giá nông sản chỉ bằng 2 hoặc 3/10 trước khủng hoảng. • Nông dân do bị chiếm đoạt ruộng đất lại phải chịu sưu cao thuế nặng gấp 2 đến 3 lần trước đây, cho lên họ lâm vào tình trạng bần cùng hóa.
  5. - Hầu hết các ngành công nghiệp bị đình đốn nhất là ngành công nghiệp khai khoáng, xuất nhập khẩu bị đình trệ dẫn đến hang hóa khan hiếm giá cả đắt đỏ. - Tiểu tư sản, hầu hết là đời sống khó khăn, nhà buôn thì bị phá sản, thợ thủ công thì bị đóng cửa, công chức bị sa thải. + Về xã hội: • Hậu quả nặng nề nhất là làm tăng thêm mức nghèo khổ cho những người lao động, nặng lề nhất là nông dân và công nhân • Công nhân mất việc làm trở lên phổ biến: Ở Bắc Kì có tới 25 nghìn công nhân thất nghiệp. Số người còn việc làm thì tiền lương bị cắt giảm từ 30 đến 50%.
  6. + Về chính trị: Sau khởi nghĩa Yên Bái thất bại thực dân Pháp đã ra sức đẩy mạnh khủng bố làm cho mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp ngày càng thêm sâu sắc, nó thổi bùng lên ngọn lửa căm thù và quyết tâm đứng lên giành quyền sống của cả dân tộc. • Nguyễn Thái Học ( 1/12/02 – 17/ 6 /30) là sinh viên và nhà cách mạng Việt Nam chủ trương dùng vũ lực lật đổ chính quyền thuộc địa Pháp để thành lập một nước độc lập Việt Nam Cộng hòa. • Ông sáng lập VNQDĐ năm 1927.
  7. • Đêm ngày 9 rạng 10/2/30 cuộc khởi nghĩa đã bùng nổ. • Chỉ trong vòng một tuần lễ, cuộc khởi nghĩa vũ trang quy mô lớn do VNQDĐ phát động đã bùng nổ ở nhiều nơi và mau chóng đi tới thất bại. • Cuộc khởi nghĩa tuy không đạt được kết quả (do công tác tổ chức thiếu chu đáo, kế hoạch rất chủ quan, còn Pháp thì đang mạnh), nhưng đã có tiếng vang cả trong và ngoài nước. • Tại Paris sinh viên và Việt kiều đã tổ chức biểu tình ủng hộ khởi nghĩa và chống việc khủng bố các chiến sĩ VNQDĐ.
  8. • Thất bại của cuộc khởi nghĩa Yên Bái chứng tỏ sự bồng bột, hăng hái nhất thời của tầng lớp tiểu tư sản. • Đó cũng là thất bại của giai cấp tư sản dân tộc trong cuộc đấu tranh giành quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam • Lê Duẩn - nguyên Tổng bí thư nhận định: "Khởi nghĩa Yên Bái chi là một 'cuộc bạo động bất đắc dĩ, một cuộc bạo động non, để rồi chết luôn không bao giờ ngóc lên nổi. Biểu lộ tính chất hấp tấp tiểu tư sản, tính chất hăng hái nhất thời và đồng thời cũng biểu lộ tính chất không vững chắc, non yếu của phong trào tư sản.
  9. • Với hai khẩu hiệu đáp ứng được nguyện vọng của quần chúng nhân dân, lôi cuốn được quần chúng đi theo cách mạng, tạo thành một phong trào mạnh mẽ đỉnh cao là phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh. • Sự áp bức bóc lột vô nhân đạo của thực dân Pháp đã làm cho đồng bào ta hiểu rằng, có cách mạng thì sống, không có cách mạng thì chết, chính vì vậy mà phong trào cách mạng ngày càng phát triển mạnh mẽ.
  10. • Phong trào công nhân, nông dân nửa đầu 1930 đã diễn ra sôi nổi khắp 3 kì. • Mở đầu là cuộc bãi công của 3000 công nhân đồn điền cao su Phú Riềng đòi tăng lương giảm giờ làm, chống tư bản 2/1930. • Tháng 4/1930, diễn ra cuộc bãi công của 4000 công nhân nhà máy sợi Nam Định, hơn 400 công nhân nhà máy cưa, diêm Bến Thủy. Phong trào đấu tranh của nông dân diễn ra ở nhiều địa phương: Nam Định, Thái Bình, Nghệ An, Hà tĩnh
  11. Kinh tế Chính trị Xã hội Văn hóa Quân sự  Là chính quyền thực sự của dân, do dân & vì dân. Đây là hình thức sơ khai của chính quyền CM ở VN. 12
  12. • Xã hội: lãnh đạo nhân dân xây dựng các cơ sở quần chúng và đoàn thể xã hội như: Công hội, nông hội, hội thanh niên, hội phụ nữ • Thực hiện các quyền lợi dân chủ nhân dân, nam nữ bình quyền, dân tộc bình đẳng. • Đã xây dựng các trường học để dậy chữ quốc ngữ, tuyên truyền giáo dục bài trừ tệ nạn xã hội. • Kinh tế: Tiến hành tịch thu ruộng đất của địa chủ chia cho nông dân nghèo, tuyên bố xóa nợ, giảm tô, bãi bổ những thứ thuế vô lí. • Quân sự: Xây dựng ở mỗi làng một đơn vị tự vệ đỏ, trang bị mọi thứ vũ khí sẵn có, luyện tập ngày đêm, đào làng để chuẩn bị chiến đấu.
  13. ❑ Đặc điểm của cao trào: - Mục tiêu: giành độc lập & giành chính quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản; - Qui mô & lực lượng: trên phạm vi cả nước & tập hợp rộng rãi các lực lượng, đặc biệt là công nhân & nông dân; - Phương pháp đấu tranh: cả chính trị & bạo lực vũ trang bằng chính sức mạnh của quần chúng. 14
  14. - 30/8/30: 3.000 noâng daân Nam Ñaøn keùo leân huyeän ñöa yeâu saùch, phaù nhaø lao. - 1/9/30: 20.000 noâng daân Thanh Chöông bao vaây vaø ñoát huyeän ñöôøng - 7/9/30: 3.000 noâng daân Can Loäc keùo leân huyeän ñoát giaáy tôø, soå saùch, phaù nhaø lao. Chính quyeàn CM ñöôïc thaønh laäp ôû moät soá thoân xaõ ( vôùi teân goïi xaõ boä noâng) – kieán taïo moät moâ hình chính quyeàn môùi trong lòch söû daân toäc, chính quyeàn cuûa NDLÑ, thöïc hieän vai troø quaûn lyù xaõ hoäi ôû ñòa phöông mình, nhaân daân nhieät tình uûng hoä vaø ra söùc baûo veä. 15
  15. Đaõ hình thaønh ôû nhieàu huyeän chính quyeàn CM cuûa nhaân daân theo hình thöùc thöïc hieän quyeàn laøm chuû. Chính quyeàn ñaõ duøng caùc bieän phaùp: 1/ Ban boá caùc quyeàn töï do daân chuû cho nhaân daân 2/ Chia laïi ruoäng ñaát coâng moät caùch hôïp lyù, giaûm toâ, xoùa nôï baõi boû caùc thöù thueá voâ lyù 3/ Baøi tröø meâ tín dò ñoan - 12/9/30: 8.000 noâng daân Höng Nguyeân bieåu tình bò ñòch duøng maùy bay neùm bom gieát cheát 200 ngöôøi. 16
  16. • Từ 2/30 đến 4/30 phong trào đấu tranh của công nhân và nông dân nổ ra mạnh mẽ với vai trò tiên phong của GCCN, một điểm mới là truyền đơn cờ đỏ búa liềm đã xuất hiện trong các cuộc đấu tranh đây là màn mở đầu cho cao trào cách mạng mới. • Giai đoạn từ 5/30 đến 8/30. • Trong 1/5/30, QCND Đông Dương công khai kỉ niệm để biểu dương lực lượng của mình, để tỏ dấu hiệu đoàn kết với giai cấp công nhân thế giới.
  17. • Trên khắp cả 3 kì từ nông thôn đến thành thị đều diễn ra các cuộc đấu tranh của quần chúng dưới nhiều hình thức: Bãi công, mít tinh, biểu tình, tuần hành của quần chúng với truyền đơn biểu ngữ và có cờ Đảng dẫn đường. • Riêng ở Nghệ Tĩnh dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ Nghệ An công nhân nhà máy diêm, cưa Bến Thủy cùng nông dân các vùng lân cận đã mít tình biểu tình thị uy đòi quyền lợi kinh tế và các mục đích chính trị . Cùng ngày 3000 nông dân huyện Thanh Chương đã biểu tình kéo đến phá đồn điền, đốt văn tự nghi nợ, cắm cờ đỏ trên nóc nhà tên địa chủ kí viện.
  18. • Riêng trong tháng 5 cả nước có 16 cuộc đấu tranh của công nhân và 34 cuộc đấu tranh của nông dân, 4 cuộc đấu tranh của tiểu tư sản. • Ngày 1/8, nhân ngày Quốc tế chống chiến tranh đế quốc, công nhân khu công nghiệp Vinh-Bến Thủy đã tổ chức tổng bãi công, cuộc đấu tranh này đã đánh dấu thời kì đấu tranh quyết liệt chống đế quốc và tư sản. • Nông dân cũng tổ chức nhiều cuộc đấu tranh với quy mô lớn dưới nhiều hình thức quyết liệt hơn: Biểu tình có vũ trang để phá nhà giam giải phóng tù nhân của nông dân huyện Nam Đàn , bao vây để đốt trụ sở huyện Thanh Chương, biểu tình đòi giảm thuế (4/9/1930) ở Can Lộc.
  19. • Giai đoạn từ tháng 9 trở đi. • Ngay từ đầu tháng 9 phong trào công nhân phát triển đến đỉnh cao, kết hợp khẩu hiệu đấu tranh kinh tế với đấu tranh chính trị, hình thức đấu tranh quyết liệt hơn, tự vệ vũ tranh, biểu tình thị uy, khởi nghĩa vũ trang để tiến công vào cách cơ quan chính quyền của địch ở nhiều địa phương, tiêu biểu nhất là huyện Hưng Nguyên để hưởng ướng cuộc đấu tranh của công nhân Vinh-Bến thủy. • Thực dân Pháp đàn áp dã man đoàn biểu tình: 5 máy bay được điều tới ném bom và xả súng vào đoàn biểu tình làm 217 người chết và 125 người bị thương, 277 nóc nhà bị đốt, 2 làng bị triệt hạ hoàn toàn.
  20. • Như lửa đổ thêm dầu ngay hôm sau một đoàn biểu tình lại kéo đến phá huyện lị Nam Đàn, cắt dây điện tín và xung đột với lính khố xanh. • Tháng 9 và tháng 10 nông dân các huyện Thanh Chương, Diễn Châu, Nghi Lộc, Hương Sơn đã khởi nghĩa vũ trang phá huyện lị, phá nhà giam, phá ga xe lửa, phá đồn điền Trước sức mạnh vùng dậy như vũ bão của quần chúng, chính quyền địch ở nhiều nơi bị tê liệt, chính quyền đế quốc tay sai gần như bị tan rã. • Quần chúng nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng tự đứng ra thành lập chính quyền tự quản lấy đời sống của mình dưới hình thức chính quyền Xô Viết ở Nga, lần đầu tiên nhân dân ta thực sự nắm chính quyền.
  21. • Đây là chính quyền công nông, với hai chức năng cơ bản: bảo vệ và xây dựng chính quyền. • Chính trị: Chính quyền Xô Viết đã kiên quyết trấn áp bọn phản cách mạng, trừng trị bọn lưu manh chộm cắp, giữ gìn trật tự an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ tính mạng và tài sản nhân dân.
  22. • Những hoạt động của chính quyền xô viết tuy ngắn ngủi, thành tựu đạt được mới chỉ là bước đầu nhưng đã thể hiện bản chất tốt đẹp và thể hiện tính ưu việt của nó. • Hoảng sợ trước ảnh hưởng và tác động của chính quyền xô viết và sự lớn mạnh của phong trào cách mạng, thực dân Pháp đã dùng mọi thủ đoạn để đàn áp phong trào cách mạng, thủ tiêu chính quyền xô viết như: Đàn áp, khủng bố, bắn giết quần chúng, triệt hạ làng mạc, đồng thời dụ dỗ chia rẽ và mua chuộc. • Nhiều cơ quan lãnh đạo của đảng bị phá vỡ, nhiều cán bộ đảng viên bị bắt, bị giết hoặc bị tù đày.
  23. Ý nghĩa lịch sử Cao trào cách mạng 30-31 là một sự kiện trọng đại trong lịch sử nước ta. Nó đã dáng một đòn mạnh mẽ quyết liệt đầu tiên vào nền thống trị thực dân phong kiến kể từ khi Đảng ra đời. Quần chúng đã chứng minh được sức mạnh phi thường và khả năng cách mạng to lớn của mình, tỏ rõ tinh thần yêu nước và sự đoàn kết chặt chẽ giữa công nhân và nông dân tạo lên sức mạnh to lớn cho việc hình thành mặt trận dân tộc thống nhất sau này.
  24. Cao trào 30 – 31 là bước chuẩn bị thứ hai cho cuộc khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền tháng 8/1945. 30 năm sau sự kiện này, Hồ Chí Minh đã viết: “tuy đế quốc Pháp đã dập tắt phong trào đó trong một biển máu, nhưng Xô viết Nghệ - Tĩnh đã chứng tỏ tinh thần oanh liệt và năng lực cách mạng của nhân dân lao động Việt Nam. Phong trào tuy thất bại, nhưng nó rèn luyện lực lượng cho cuộc Cách mạng tháng Tám thắng lợi sau này”.
  25. Bài học: - Cách mạng muốn thành công phải có sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng cộng sản. - Phải dùng bạo lực cách mạng , có nghĩa là phải kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ tranh, tiến tới khởi nghĩa vũ tranh, muốn vậy chúng ta phải chuẩn bị cả lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang. - Phải đúng thời cơ chín muồi, chuẩn bị lực lượng để đón thời cơ
  26. Ñaáu tranh choáng khuûng boá, baûo veä Ngheä Tónh ñoû, baûo veä löïc löôïng vaø duy trì phong traøo CM: - Chuû tröông baïo ñoäng rieâng leû ôû Trung kyø laø quaù sôùm vì chöa ñuû ñieàu kieän, ñaùng leõ phaûi choáng khuûng boá, giöõ vöõng löïc löôïng. - Choáng söu thueá naëng, ñòa toâ cao, choáng chính saùch caûi caùch löøa bòp cuûa ñòch, choáng tö töôûng caûi löông thoûa hieäp, choáng khuynh höôùng baïo ñoäng. - Thaønh laäp “Hoäi ” ñeå ñaùp öùng tình hình “thieáu moät toå chöùc thaät quaûng ñaïi quaàn chuùng ñeå haáp thu caùc taàng lôùp tri thöùc daân toäc, tö saûn daân toäc, cho tôùi caû nhöõng ngöôøi ñòa chuû coù ñaàu oùc oaùn gheùt Phaùp”. 30
  27. - Chuù troïng laõnh ñaïo coâng taùc xaây döïng caùc toå chöùc quaàn chuùng: coâng hoäi (vaän ñoäng coâng nhaân), noâng hoäi (noâng daân laø baïn ñoàng minh sinh töû), thanh nieân coäng saûn ñoaøn (laø ñaïi bieåu duy nhaát cho thanh nieân coâng noâng, ôû thaønh phoá vaø noâng thoân). - Döïa vaøo söùc maïnh quaàn chuùng, phaùt trieån caùc ñoäi töï veä coâng noâng (maàm moùng ñaàu tieân cuûa LLVTND). - Ñòch tieán haønh khuûng boá traéng vaø thöïc hieän aâm möu chieâu haøng cöôõng böùc quaàn chuùng ra ñaàu thuù, Ñaûng ra thoâng caùo “ ” ñeå vaïch roõ thuû ñoaïn vaø ñeà ra bieän phaùp ñaáu tranh choáng laïi. - Söï tröôûng thaønh cuûa Ñaûng coøn gaén lieàn coâng taùc laõnh ñaïo ñaáu tranh vaø coâng taùc xaây döïng Ñaûng veà maët toå chöùc vaø tö töôûng. - Do nhaán maïnh ñeán ñaáu tranh giai caáp maø khoù phaùt huy tinh thaàn daân toäc, khoâng taäp hôïp ñöôïc caùc löïc löôïng yeâu nöôùc ngoaøi coâng noâng trong söï nghieäp CM; muõi nhoïn ñaáu tranh khoâng taäp trung ñöôïc vaøo keû thuø nguy hieåm nhaát. - Ñeå laïi nhöõng kinh nghieäm trong vieäc keát hôïp phong traøo CM ôû ñoâ thò vaø noâng thoân; keát hôïp caùc hình thöùc toå chöùc vaø ñaáu tranh CM cuûa quaàn chuùng. 31
  28. Ñòch khuûng boá moät caùch taøn baïo (phaàn lôùn cô sôû toå chöùc cuûa Ñaûng bò tan vôõ). Chính quyền Xôviết Cao trào CM Nghệ - Tĩnh Đàn áp, Thủ tiêu khủng bố Đế quốc Pháp & tay sai ▪ Nhiều đảng viên & quần chúng yêu nước bị bắt, giết hoặc bị tù đày; ▪ Các cơ quan lãnh đạo của Đảng ở TW & các địa phương lần lượt bị phá vỡ; ▪ Toàn bộ BCHTW bị bắt. 32
  29. Là 1 sự kiện lịch sử CM trọng đại, giáng đòn mạnh đầu tiên vào nền thống trị của đế quốc & PK. Ý nghĩa Khẳng định đường lối là đúng đắn lịch đó là chống đế quốc & PK triệt để. sử Đã khẳng định trong thực tế quyền lãnh đạo & năng lực lãnh đạo CM của GCCN thông qua ĐCS. 33
  30. Cao trào đã xây dựng được khối liên minh công – Ý nông trong thực tế. nghĩa Đã đem lại cho nông dân & quần chúng niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng; đồng thời lịch cũng đem lại cho nhân dân, trước hết là công – nông niềm tin vững chắc ở sức lực CM của bản thân sử dưới sự lãnh đạo của Đảng. Có tác động vang dội khắp Đông Dương & các nước (tt) thuộc địa. Đây là bước phát triển nhảy vọt của CMVN, mốc đánh dấu sự trưởng thành của Đảng ta. 34
  31. I. CHỦ TRƯƠNG ĐẤU TRANH TỪ NĂM 1930 - 1939 1. Trong những năm 1930 - 1935 a. Luận cương chính trị tháng 10/1930 (Cương lĩnh chính trị thứ hai của Đảng) -Tháng 4/1930 Trần Phú sau thời gian học tập ở Liên Xô được Quốc tế Cộng sản cử về nước hoạt động. - Đến tháng 7/1930 được bổ sung vào BCH TW Đảng. - Từ 14 - 30/10/1930 Hội nghị BCH TW họp lần thứ nhất tại Hương Cảng (Trung Quốc) do Trần Phú chủ trì. 35
  32. Đổi tên Đảng thành ĐCS Đông Dương Nội dung Thông qua Luận cương chính trị Hội nghị Lập ra BCHTW chính thức & bầu Trần Phú làm Tổng bí thư Trần Phú (1904 - 1931) 36
  33. Luaän cöông vaïch roõ CNTB ñaõ ñi vaøo toång khuûng hoaûng saâu saéc, CM ôû caùc nöôùc thuoäc ñòa phaùt trieån leân trình ñoä raát cao, CM theá giôùi coù aûnh höôûng saâu saéc ñeán CM Ñoâng Döông. Goàm 13 muïc trong ñoù taäp trung nhöõng vaán ñeà lôùn nhö sau: + Nhieäm vuï: “Phaûi tranh ñaáu ñeå ñaùnh ñoå caùc di tích PK, ñaùnh ñoå caùc caùch boùc loät theo loái tieàn tö baûn vaø ñeå thöïc haønh ” Coøn nhöõng giai caáp vaø taàng lôùp khaùc ngoaøi coâng noâng nhö tö saûn thöông nghieäp thì ñöùng veà phía ñeá quoác choáng CM; tö saûn coâng nghieäp thì ñöùng veà phía quoác gia caûi löông. 37
  34. a. Luận cương chính trị tháng 10/1930 (tt) ❑ Nội dung Luận cương tháng 10: Phân Về Vạch Khẳng Về tích Chỉ quan ra định vai đặc rõ Về hệ phương nhiệm vụ Về trò điểm, mâu lực giữa hướng của CM pp lãnh tình thuẫn lượng CMVN chiến tư sản CM đạo hình của CM với lược dân của XH CMVN CMTG CM quyền Đảng VN 38
  35. Chương II - Phân tích đặc điểm, tình hình xã hội nước ta: là xã hội thuộc địa nửa phong kiến & nêu lên những vấn đề cơ bản của CM tư sản dân quyền ở Đông Dương do GCCN lãnh đạo. - Chỉ rõ mâu thuẫn của CMVN: mâu thuẫn giữa g/c một bên là thợ thuyền, dân cày, các phần tử lao khổ với một bên là địa chủ phong kiến & tư bản đế quốc. 39
  36. Chương II - Vạch ra phương hướng chiến lược CM: thực hiện CM tư sản dân quyền, giải phóng dân tộc, sau đó tiến thẳng lên CNXH, không trải qua giai đoạn TBCN. - Khẳng định nhiệm vụ của CM tư sản dân quyền: đánh đổ PK, thực hành CM ruộng đất triệt để & đánh đổ đế quốc Pháp, làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập. Hai nhiệm vụ này có quan hệ khăng khít với nhau, nhưng Luận cương xác định “Vấn đề thổ địa là cái cốt của CM tư sản dân quyền” & là cơ sở để Đảng giành quyền lãnh đạo dân cày. 40
  37. Chương II - Về lực lượng CM: GCVS vừa là động lực chính của CM tư sản dân quyền, vừa là g/c lãnh đạo CM, dân cày là lực lượng đông đảo nhất & là động lực mạnh của CM. Ngoài ra còn có các phần tử lao khổ ở đô thị (trí thức thất nghiệp, người bán hàng rong ). - Về phương pháp CM: vũ trang bạo động, đó cũng là một nghệ thuật “phải tuân theo khuôn phép nhà binh” 41
  38. Chương II - Về vai trò lãnh đạo của Đảng: sự lãnh đạo của Đảng là điều kiện cốt yếu cho thắng lợi của CM. Do đó, Đảng phải có đường lối chính trị đúng đắn, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng tư tưởng, phải có kỷ luật tập trung, phải liên hệ mật thiết với nhân dân. - Về quan hệ giữa CMVN với CMTG: CMVN là một bộ phận của CMTG. 42
  39. Chương II ❑ Ý nghĩa của luận cương: ▪ Khẳng định lại nhiều vấn đề căn bản thuộc chiến lược CMVN của Chính cương vắn tắt & Sách lược vắn tắt. ▪ So sánh Luận cương chính trị Tháng 10/1930 với Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng (2/1930): - Điểm giống nhau: + Phương hướng chiến lược của CMVN (CM Đông Dương): độc lập dân tộc gắn liền với CNXH; 43
  40. Chương II - Điểm giống nhau: (tt) + Nội dung CM: đánh đổ đế quốc & phong kiến; + Về lực lượng CM: công – nông là gốc của CM, là lực lượng cơ bản của CM; + Về phương pháp đấu tranh: vũ trang bạo động; + Về vai trò lãnh đạo của Đảng: phải xây dựng một đảng vững mạnh là ĐCS. + Về quan hệ quốc tế: CMVN là một bộ phận của CMTG; 44
  41. - Điểm khác nhau: + Luận cương tháng 10 không nêu ra được mâu thuẫn chủ yếu → không đặt nhiệm vụ chống đế quốc lên hàng đầu; naëng veà ñaáu tranh giai caáp vaø CM ruoäng ñaát. + Đánh giá không đúng vai trò CM của tầng lớp tiểu tư sản, phủ nhận mặt tích cực của tư sản dân tộc, chưa thấy được khả năng phân hóa, lôi kéo một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ trong CM → Luận cương không đề ra được một chiến lược liên minh vôùi giai caáp tö saûn dân tộc & giai cấp rộng rãi trong cuộc đấu tranh chống đế quốc xâm lược và tay sai. 45
  42. Chương II - Nguyên nhân chủ yếu khác nhau: + Luận cương chưa phân tích đúng tình hình của xã hội thuộc địa, nửa phong kiến ở Việt Nam. + Do nhận thức giáo điều, máy móc về vấn đề dân tộc & giai cấp trong CM ở thuộc địa. Hơn nữa lại chịu ảnh hưởng trực tiếp từ khuynh hướng “tả” của Quốc tế Cộng sản & một số ĐCS trong thời gian đó. 46
  43. Chương II + Nhaán maïnh vai troø cuûa coâng noâng, chöa chuù yù ñuùng möùc ñeán vai troø, vò trí, khaû naêng CM cuûa caùc giai caáp vaø taàng lôùp khaùc.  Luận cương tháng 10/1930 đã không chấp nhận những điểm mới, sáng tạo, độc lập tự chủ của NAQ được nêu trong Đường Cách mệnh, Chính cương vắn tắt & Sách lược vắn tắt. 47
  44. Hệ thống tổ chức Đảng & phong trào CM Đảng ta & quần chúng CM Vượt ngục Biến nhà tù Lập chi để XD thành bộ đảng CS Đảng trường học ở trong tù & quần chúng bên ngoài 48
  45. ▪ CMVN trong giai đoạn thoái trào; ▪ Khủng hoảng cán bộ lãnh đạo trầm trọng. theo Chỉ thị của QTCS Lê Hồng Phong (1902 - 1942) Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập & một số cán bộ chủ chốt ở trong & ngoài nước Ban lãnh đạo TW của Đảng Töø 1932 QT III cöû ñ/c Leâ Hoàng Phong laøm Bí thö cuûa Ban chæ huy ôû ngoaøi. 49 Hà Huy Tập (1906-1941)
  46. 1. Đòi các quyền tự do tổ chức, xuất bản, ngôn luận, đi lại trong nước và ra nước ngoài; 15/6/1932 2. Bỏ những luật hình đặc biệt đối với người bản xứ, trả tự do cho tù Ban lãnh chính trị, bỏ ngay chính sách đàn công bố áp, giải tán Hội đồng đề hình; đạoTW 3. Bỏ thuế thân, thuế ngụ cư và các thứ thuế vô lý khác; của Đảng Đông Dương 4. Bỏ các độc quyền về rượu, thuốc phiện và muối. Bên cạnh đó: củng cố & phát triển các đoàn thể CM, nhất là công & Chương trình hành động hành Chương trình động ĐCS của nông hội; tăng cường xây dựng 50 Đảng.
  47. Chương trình hành động của Đảng là lý luận CM có tính chiến đấu mạnh mẽ đối với phong trào CM khôi phục Hệ thốngtổ chức Phong trào của Đảng CM của (ñeán 3/1931 gia nhaäp quần chúng 2.400 ñaûng vieân) 51
  48. Thắng lợi của cuộc đấu tranh khôi phục phong trào CM & hệ thống tổ chức Đảng 27 – 31/3/1935 Đại hội đại biểu lần thứ nhất của Đảng họp ở Ma Cao do Hà Huy Tập chủ trì, bầu BCHTW gồm 13 đ/c & Tổng bí thư là Lê Hồng Phong với văn kiện quan trọng là Nghị quyết chính trị. Ñaåy maïnh cuoäc Củng cố & Mở rộng tuyên truyền chống ĐQ, vận động thu phát triển Đảng chống chiến tranh, ủng hộ LX, ủng hộ CMTQ52 phục quần chúng
  49. 2. Trong những năm 1936 - 1939 a. Hoàn cảnh lịch sử Hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế TG 1929 - 1933 Mâu Đồng minh Anh – Pháp - Mĩ Phátxít Đức – Ý – Nhật thuẫn gay gắt ▪ Phong trào CMVS; phát ▪ Phong trào đấu tranh triển Liên Xô – thành trì của CMTG giải phóng dân tộc, chống mạnh (Một nước XHCN vững mạnh) phátxít, chống chiến tranh TG mẽ Nền hòa bình & an ninh quốc tế bị đe dọa 53
  50. 7/1935 Đại hội VII của Quốc tế Cộng sản họp tại Mátxcơva do Đimitơrốp chủ trì với sự tham dự của đoàn đại biểu ĐCS Đông Dương do đ/c Lê Hồng Phong dẫn đầu Các Xác định kẻ thù Nhiệm vụ trước mắt nước nguy hiểm trước mắt là đấu tranh chống chủ nghĩa thuộc của GCVS & NDLĐTG phátxít, chống chiến tranh, địa & nửa là chủ nghĩa phátxít bảo vệ dân chủ & hòa bình thuộc địa Lập mặt trận nhân dân Lập mặt trận rộng rãi chống phátxít, chống chiến thống nhất tranh, đòi tự do, dân chủ, hòa bình chống đế quốc & cải thiện đời sống 54
  51. Chuû nghóa phaùt xít ra ñôøi - ñoù laø neàn chuyeân chính ñoäc taøi nhaát, taøn baïo nhaát, hieáu chieán nhaát. Chính phuû maët traän nhaân daân Phaùp seõ thaû moät soá tuø chính trò, thi haønh moät soá caûi caùch xaõ hoäi cho lao ñoäng ôû caùc thuoäc ñòa Phaùp, Ñaûng lieàn phaùt ñoäng phong traøo ñaáu tranh coâng khai. Thoâng qua “uûy ban truø bò Ñoâng Döông ñaïi hoäi” thu thaäp nguyeän voïng, soâi noåi toå chöùc mittinh, hoäi hoïp ñeà ra caùc baûn daân nguyeän. Caùc yeâu saùch chung nhö töï do hoäi hoïp, ñi laïi, baùo chí, xuaát baûn, boû thueá thaân, thaû heát tuø chính trò; (coâng nhaân töï do laäp nghieäp ñoaøn, ñoøi taêng löông bôùt giôø laøm, ñoøi thi haønh luaät lao ñoäng, thöïc hieän BHXH, choáng ñuoåi thôï, ñaùnh ñaäp, cuùp phaït ) 55
  52. ❑ Tình hình trong nước: Do những thủ đoạn bóc lột, vơ vét của đế quốc Pháp & tay sai,do khủng hoảng kinh tế TG 1929 - 1933 Đời sống của các g/c & tầng lớp nhân dân Đông Dương (công nhân, nông dân, tiểu thương, tiểu chủ, tư sản dân tộc, địa chủ hạn vừa & nhỏ) vô cùng khó khăn, cùng cực căm nguyện vọng thù Đấu tranh đòi được quyền sống, quyền tự do, dân chủ, trước mắt Thực dân, tư bản cơm áo & hòa bình độc quyền Pháp 56
  53. b. Chủ trương & nhận thức mới của Đảng Thể hiện qua 4 Nghị quyết của 4 Hội nghị BCHTW ĐCS Đông Dương Lần II Lần III Lần IV Lần V (7/1936) (3/1937) (9/1937) (3/1938) Những chủ trương mới Hình thức đấu Chính trị Tổ chức tranh mới Phù hợp với tình hình CM nước ta 57
  54. Hoäi nghò TW II taïi Thöôïng Haûi (ñ/c Leâ Hoàng Phong chuû trì): nhieäm vuï CM tö saûn daân quyeàn laø ñaùnh ñoå ñeá quoác Phaùp, giaønh ñoäc laäp daân toäc, xoùa boû giai caáp ñòa chuû, thöïc hieän ngöôøi caøy coù ruoäng khoâng heà thay ñoåi, nhöng chöa phaûi laø nhieäm vuï CM tröïc tieáp trong luùc naøy. 6 thaùng cuoái naêm 1936 coù 242 cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân, loâi keùo haøng vaïn ngöôøi tham gia, lôùn nhaát laø toång baõi coâng coâng ty than Hoàng Gai (11/36). Naêm 1937 phong traøo coâng nhaân cao nhaát; coù gaàn 400 cuoäc baõi coâng, vang doäi laø coâng nhaân xe löûa Tröôøng Thi (7/1937); 1938 coù treân 130; 6 thaùng 1939 coù 50 cuoäc baõi coâng. Toå chöùc chaët cheõ hôn, khaåu hieäu ñaáu tranh chính 58 xaùc, trình ñoä toå chöùc, laõnh ñaïo vöõng vaøng hôn.
  55. ▪ Chủ trương đấu tranh: đòi quyền dân chủ, dân sinh. ▪ Về kẻ thù của CM: kẻ thù trước mắt nguy hại nhất là bọn phản động thuộc địa và bè lũ tay sai của chúng. ▪ Về nhiệm vụ trước mắt của CM: chống phátxít, chống chiến tranh đế quốc, chống bọn phản động thuộc địa & tay sai, đòi tự do, dân chủ, cơm áo & hòa bình → thành lập Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế (bao goàm caùc giai caáp, caùc ñoaøn theå chính trò vaø tín ngöôõng toân giaùo khaùc nhau ñaáu tranh ñoøi nhöõng ñieàu daân chuû cô sô) & được đổi tên thành Mặt trận dân chủ Đông Dương (1938) để phù hợp với yêu cầu tập hợp lực59 lượng CM trong tình hình mới.
  56. Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương 60
  57. ▪ Về hình thức tổ chức & biện pháp đấu tranh: từ bí mật sang các hình thức tổ chức & đấu tranh công khai, nửa công khai, hợp pháp & nửa hợp pháp. ▪ Về đoàn kết quốc tế: phải đoàn kết chặt chẽ với GCCN & ĐCS Pháp, ủng hộ “Mặt trận nhân dân Pháp” để cùng chống bọn phát xít ở Pháp & bọn phản động thuộc địa ở Đông Dương. 61
  58. ▪ Nhận thức mới về mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ: cuộc CM giải phóng dân tộc không nhất định phải kết hợp chặt chẽ với cuộc CM điền địa  phù hợp với tinh thần trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng & bước đầu khắc phục những hạn chế của Luận cương chính trị tháng 10/1930. 62
  59. Chủ trương mới trong giai đoạn 1936 – 1939 đã giải quyết đúng đắn các mối quan hệ: ▪ Giữa mục tiêu chiến lược & mục tiêu trước mắt. ▪ Mối quan hệ giữa liên minh công – nông & mặt trận dân tộc rộng rãi. ▪ Giữa vấn đề dân tộc & vấn đề giai cấp. ▪ Giữa phong trào CM Đông Dương & phong trào CM ở Pháp & trên TG. ▪ Mối quan hệ giữa chiến lược & sách lược. 63
  60. Đánh dấu bước trưởng thành của Đảng về chính trị & tư tưởng, thể hiện bản lĩnh, tinh thần độc lập, tự chủ, sáng tạo của Đảng, mở ra một cao trào mới trong cả nước. Các nghị quyết của BCHTW (1936 -1939) 64
  61. Kinh nghieäm: 1/ Naém vöõng hoaøn caûnh cuï theå, xaùc ñònh ñuùng keû thuø, nhieäm vuï chính trò cuï theå tröôùc maét. 2/ Phaân tích chính xaùc thaùi ñoä chính trò cuûa caùc giai caáp. 3/ Söû duïng kheùo leùo caùc hình thöùc toå chöùc vaø ñaáu tranh. 65
  62. II. CHỦ TRƯƠNG ĐẤU TRANH TỪ NĂM 1939 - 1945 1. Hoàn cảnh lịch sử & sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của Đảng a. Tình hình thế giới & trong nước ❑ Tình hình thế giới: Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ 66
  63. ▪ Phátxít Đức tấn công Ba Lan mở màn cho thế chiến thứ 2 khốc liệt; ▪ Pháp ký hiệp ước đầu hàng Đức – Italia. Nhaân cô hoäi naøy Nhaät nhaûy vaøo chieám Ñoâng Döông. 67
  64. ❑ Tình hình thế giới: (tt) ▪ 22/6/1941: Đức tấn công Liên Xô làm chiến tranh TG đã trở thành chiến tranh giữa các lực lượng dân chủ do Liên Xô làm trụ cột với các lực lượng phátxít do Đức cầm đầu.  Thế chiến thứ hai đã gây ra cho nhân dân thế giới những tai họa thảm khốc với qui mô rộng khắp toàn cầu, lôi cuốn loài người vào một cuộc hủy diệt khổng lồ. 70
  65. - 26/8/41 Phaùp ñaõ xöû baén NVCöø, PÑLöu, HHTaäp, VVTaàn, NTMKhai taïi Hoùc Moân, LHPhong hy sinh taïi Coân Ñaûo. - 12/41 chieán tranh Thaùi Bình Döông buøng noå. - 1941 Thöôøng vuï TW Ñaûng kòp thôøi phaùt hieän nhöõng hoaït ñoäng gaây beø phaùi trong Ñaûng. 71
  66. - Phaùp tham chieán do ñoù ôû Ñoâng Döông phaùt xít hoùa boä maùy thoáng trò, haøng nghìn vuï khaùm xeùt baét bôù, ban boá leänh toång ñoäng vieân ñaåy nhaân daân vaøo moät caûnh soáng ngoät ngaït veà chính trò vaø baàn cuøng veà kinh teá. ❑ Tình hình trong nước: ĐCS Đông Thực dân Pháp thực Hơn 7 vạn Dương & các Pháp đã thi hiện chính thanh niên tổ chức, đoàn hành chính sách “kinh bị bắt sang thể quần sách thời tế chỉ huy” Pháp để chúng bị tấn chiến rất làm bia đỡ công dữ dội trắng rợn đạn 72
  67. ▪Nhật tiến vào Lạng Sơn và đổ bộ vào Hải Phòng; ▪ 23/9/1940: Pháp ký hiệp định đầu hàng dâng Đông Dương cho Nhật tại Hà Nội73.
  68. Quân Nhật đánh chiếm Lạng Sơn (22/9/1940)74
  69. → Nhân dân ta chịu cảnh một cổ 2 tròng dưới ách cai trị & áp bức, bóc lột của Pháp – Nhật.  Mâu thuẫn giữa dân tộc ta với đế quốc, phátxít Pháp – Nhật trở nên gay gắt hơn bao giờ hết. 75
  70. b. Nội dung chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược Hội nghị BCHTW Hội nghị BCHTW Hội nghị BCHTW lần 6 (11/1939) lần 7 (11/1940) lần 8 (5/1941) Một là, đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu; Hai là, quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh để đoàn kết, tập hợp lực lượng CM nhằm mục tiêu giải phóng dân tộc; Ba là, quyết định xúc tiến chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm của Đảng & nhân dân ta trong giai đoạn hiện tại. 76
  71. HN VI do NVCöø laøm toång bí thö, coøn coù ñ/c Leâ Duaån, PÑLöu, VVTaàn ) ñaùnh daáu söï chuyeån höôùng ñoù laø taïm gaùc laïi khaåu hieäu CM ruoäng ñaát thay baèng choáng ñòa toâ cao, choáng cho vay naëng laõi sau hoäi nghò NVCöø, Leâ Duaån, VVTaàn laàn löôït bò baét nhöng nghò quyeát vaãn ñöôïc phoå bieán xuoáng. 77
  72. ❑ 3 cuộc đấu tranh lớn trong giai đoạn 1939 – 1945: Khởi nghĩa Khởi nghĩa Binh biến Bắc Sơn Nam Kỳ Đô Lương 27/9/1940 23/11/1940 13/1/1941 - Nêu cao tinh thần bất khuất của nhân dân ta, báo hiệu một thời kì đấu tranh quyết liệt với kẻ thù. - Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về thời cơ CM, khởi nghĩa vũ trang, xây dựng lực lượng CM. 78
  73. • Nhật đánh chiếm Lạng Sơn, quân Pháp rút chạy về Thái Nguyên qua châu Bắc Sơn. • Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ địa phương nhân dân Bắc Sơn nổi dậy đánh Pháp chiếm đồn Mỏ Nhài, chính quyền địch tan rã, nhân dân làm chủ châu lị. Pháp Nhật câu kết, đàn áp, cuộc khởi nghĩa thất bại. 79
  74. Du kích Bắc Sơn chuyển thành Trung đội Cứu quốc quân I (2-1941). Tuy khôûi nghóa BSôn khoâng phaùt trieån roäng raõi nhöng coù tieáng vang lôùn, noù thöùc tænh caû nöôùc vaø ñaåy töø hình thöùc ñaáu tranh chính80 trò tieán leân keát hôïp vôùi ñaáu tranh vuõ trang, chuaån bò TKN.
  75. Khởi nghĩa Nam Kì: HN TW 7 taïi Ñình Baûng, Töø Sôn, Baéc Ninh (cöû ñ/c TChinh laøm quyeàn bí thö, PÑLöu, HVThuï, HQVieät, Traàn Ñaêng Ninh ) khaúng ñònh nhieäm vuï tröôùc maét laø chuaån bò laõnh ñaïo ñeå “voõ trang baïo ñoäng giaønh laáy quyeàn töï do, ñoäc laäp” vaø duy trì, cuûng coá löïc löôïng vuõ trang ôû Baéc Sôn, ñình chæ chuû tröông phaùt ñoäng khôûi nghóa cuûa xöù uûy Nam kyø nhưng nghị quyết không kịp tới nơi. • Khởi nghĩa nổ ra từ Biên Hoà, Gia Định, Mĩ Tho, Vĩnh Long, Chính quyền cách mạng được thành lập ở nhiều nơi. Cờ đỏ sao vàng lần đầu xuất hiện. 81
  76. Khởi nghĩa nổ ra từ miền Đông đến miền Tây Nam Bộ 83
  77. Pháp cho lực lượng đàn áp, khởi nghĩa thất bại. 85
  78. • Binh lính đồn Chợ Rạng (do Đội Cung chỉ huy) nổi dậy chiếm đồn Đô Lương, định tiến về chiếm thành Vinh, nhưng không thực hiện được. Toàn bộ binh lính nổi dậy bị Pháp bắt. 86
  79. 87 Lược đồ Binh biến Đô Lương
  80. Ý nghĩa: • Ba cuộc khởi nghĩa trên đã nêu cao tinh thần bất khuất của nhân dân ta, báo hiệu một thời kì đấu tranh quyết liệt với kẻ thù. • Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về thời cơ cách mạng, khởi nghĩa vũ trang, xây dựng lực lượng cách mạng. • Nguyên nhân thất bại : • Lực lượng địch còn mạnh, chúng lại câu kết với nhau để đàn áp cuộc đấu tranh ; khởi nghĩa chưa có sự chuẩn bị kĩ, thời cơ chưa chín muồi 88
  81. 2/41 sau 30 naêm hoaït ñoäng ôû nöôùc ngoaøi Ngöôøi ñaõ bí maät veà ñeán Paéc Boù, Haø Quaûng nhaèm thí ñieåm chính saùch ñoaøn keát daân toäc ñeå cöùu nöôùc, môû lôùp huaán luyeän ñeå ñaøo taïo caùn boä. Người triệu tập HN TW lần thứ 8 (từ 10 đến 19- 5-1941). Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo89 cách mạng Việt Nam
  82. Lán Khuổi Nậm - nơi họp Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (5-1941).90
  83. HNTW 8 coù ñ//c Tröôøng Chinh, HVThuï, HQVieät, Phuøng Chí Kieân) quyeát ñònh giaûi quyeát vaán ñeà daân toäc ôû Ñoâng Döông trong khuoân khoå töøng nöôùc, coát laøm sao ñeå thöùc tænh ñöôïc tinh thaàn daân toäc ôû töøng nöôùc; khaúng ñònh noäi dung, tö töôûng ñieàu chænh chieán löôïc trong thôøi kyø môùi. 91
  84. Hội nghị xác định hình thái khởi nghĩa vũ trang 92
  85. c. Ý nghĩa của sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược Đường lối Tập hợp rộng rãi BCHTW Đảng đã giương cao mọi người Việt hoàn chỉnh sự ngọn cờ giải Nam yêu nước chuyển hướng phóng dân trong Mặt trận chỉ đạo chiến tộc lược Việt Minh Xây dựng lực lượng Xây dựng căn chính trị của quần cứ địa CM & lực chúng cả ở nông thôn lượng vũ trang & thành thị 93
  86. Đường lối là ngọn cờ dẫn đường cho nhân dân ta tiến lên giành thắng lợi trong sự nghiệp đánh Pháp, đuổi Nhật, giành độc lập cho dân tộc và tự do cho nhân dân 94
  87. Ñaåy maïnh xaây döïng löïc löôïng CM, gaáp ruùt cho toång khôûi nghóa: Vaøo 2/43, Xoâ Vieát phaûn coâng Ñöùc vaø giaønh ñöôïc thaéng lôïi traän Xta-lin-graùt. Phong traøo choáng phaùt xít cuûa nhaân daân Phaùp, YÙ, Nam Tö, Bungari, Tieäp Khaéc, Anbani, Tquoác, Trieàu Tieân, Miama, Philippin treân ñaø phaùt trieån. 2/43 BTV TW hoïp ôû Voõng La, Ñoâng Anh, Phuùc Yeân baøn vieäc môû roäng maët traän daân toäc thoáng nhaát. 95
  88. 1943 ñeà cöông Vaên hoùa Vieät Nam: choáng laïi vaên hoùa noâ dòch, ngu daân, xaây döïng neàn vaên hoùa môùi theo 3 nguyeân taéc: daân toäc, khoa hoïc, ñaïi chuùng. Cuoái 1944 Hoäi vaên hoùa cöùu quoác ra ñôøi, thu huùt nhieàu nhaø tri thöùc, nhaø hoaït ñoäng vaên hoùa. Vì treân vaên ñaøn coâng khai xuaát hieän traøo löu laõng maïn coù khuynh höôùng caûi löông, bi quan, yeáu theá vaø noïc ñoäc vaên hoùa tö töôûng phaûn ñoäng cuûa Nhaät – Phaùp nhö tuyeân truyeàn thuyeát “Khu vöïc thònh vöôïng chung”, môû tröôøng daïy tieáng Nhaät, toå chöùc trieån laõm 96
  89. Ngày 22-12-1944 ôû Cao Baèng. Chæ thò thaønh laäp theo phöông chaâm chính trò troïng hôn quaân söï, tuyeân truyeàn troïng hôn taùc chieán, coù nhieäm vuï vuõ trang tuyeân truyeàn, vaän ñoäng nhaân daân noåi daäy, gaây döïng cô sôû chính trò vaø quaân söï, phaûi vaän duïng loái ñaùnh du kích97 mau leï, linh hoaït bí maät, baát ngôø.
  90. Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 98
  91. 2. Chủ trương phát động Tổng khởi nghĩa: Tình hình thế giới Cuối 1944 – đầu 1945: thế chiến thứ hai vào giai đoạn kết thúc:Lieân Xoâ giaûi phoùng nhieàu nöôùc Ñoâng AÂu vaø tieán veà Beùc- lin. Ôû Taây AÂu, Anh – Myõ ñoå quaân leân Phaùp ñeå tieán veà Taây Ñöùc, coâng nhaân Pais noåi daäy, Phaùp ñöôïc giaûi phoùng. + Phát xít Nhật lâm nguy; Liên Xô đánh bại + Mâu thuẫn Nhật – Pháp càng 99 phátxít Đức tại Béclin gay gắt.
  92. - 9/3/1945: Nhật đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương (do thaát baïi ôû Thaùi Bình Döông) quân Pháp đầu hàng quân Nhật. - Nhaän ñònh: chính trò khuûng hoaûng, chieán tranh ñeán giai ñoaïn quyeát lieät. 100 Dựng Chính phủ bù nhìn Đưa Bảo Đại làm "Quốc trưởng".
  93. Chương II - Ngay đêm 9/3/1945: Ban Thường vụ TW Đảng họp Hội nghị mở rộng ở làng Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh). - 12/3/1945: Ban Thường vụ TW Đảng ra Chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau & hành động của chúng ta” theå hieän roõ söï laõnh ñaïo saùng suoát, kieân quyeát, kòp thôøi, laø kim chæ nam cho moïi haønh ñoäng cuûa Ñaûng. 101
  94. Chương II ▪ Chỉ thị nhận định: cuộc đảo chính đã tạo những cơ hội tốt làm cho những đk tổng khởi nghĩa nhanh chóng chín muồi. Xác định sau cuộc đảo chính, phátxít Nhật là kẻ thù chính, cụ thể trước mắt duy nhất của nhân dân Đông Dương, vì vậy phải thay khẩu hiệu “đánh đuổi phátxít Nhật – Pháp” bằng khẩu hiệu “đánh đuổi phátxít Nhật”. Chủ trương phát động một cao trào kháng Nhật, cứu nước mạnh mẽ làm tiền đề cho cuộc Tổng khởi nghĩa. Phương châm đấu tranh: phát động chiến tranh du kích, giải phóng từng vùng, mở rộng căn cứ địa, và đẩy mạnh khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền bộ phận. + Döï kieán hoaøn caûnh thuaän lôïi ñeå toång khôûi nghóa. 102 + Döïa vaøo söùc mình laø chính.
  95. - Từ giữa 3/1945: Cao trào kháng Nhật diễn ra rất sôi nổi, mạnh mẽ & phong phú về nội dung & hình thức. ▪ Ở căn cứ địa Cao - Bắc - Lạng, Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân và Cứu quốc quân cùng với quần chúng giải phóng nhiều xã, châu, huyện. ▪ Ở Bắc Kỳ, khẩu hiệu "Phá kho thóc giải quyết nạn đói" thu hút hàng triệu người tham gia. ▪ Ở Quảng Ngãi, tù chính trị nhà lao Ba Tơ nổi dậy, thành lập chính quyền CM (11/3), tổ chức Đội du kích Ba Tơ: ñoäi vuõ trang thoaùt ly ñaàu tieân do Ñaûng toå chöùc. ▪ Ở Nam Kỳ, Việt Minh hoạt động mạnh mẽ, nhất là ở Mỹ Tho, Hậu Giang. 103
  96. - 15/4/1945: Ban Thường vụ TW Đảng triệu tập Hội nghị quân sự CM Bắc Kỳ tại Hiệp Hòa (Bắc Giang do Tröôøng Chinh chuû trì: nhieäm vuï quaân söï laø quan troïng nhaát & gaây döïng caên cöù ñòa) quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang sẵn có thành VN giải phóng quân. 104
  97. Xuaát phaùt töø lôïi ích soáng coøn tröôùc maét cuûa quaàn chuùng, ñaùp öùng ñuùng nguyeän voïng caáp baùch. Khoâng nhöõng ñoäng vieân ñöôïc ñoâng ñaûo quaàn chuùng maø coøn loâi keùo caû tö saûn daân toäc, moät soá ñòa chuû nhoû, binh lính, caûnh saùt cuûa chính quyeàn buø nhìn cuõng dao ñoäng, ngaû theo CM hoaëc uûng hoä CM, tìm caùch lieân laïc vôùi Vieät Minh. 106
  98. • Cuối năm 1944 đến giữa 5/45 (32 tỉnh thành cũ). • Do sự chiếm đóng của quân đội Nhật và chính sách sử dụng lương thực cùng ruộng đất của Nhật. • Vào đúng lúc cuộc kháng chiến chống Pháp diễn ra quyết liệt, nhất là khi quân đội Nhật chiếm đóng Đông Dương từ năm 1941. La liệt những người chết đói bên đường107 -
  99. Những xác người chết chưa kịp chôn cất: Xương người chết đói được cải táng từ những hố chôn tập thể - Ảnh: Võ An Ninh 108
  100. • Đoạn văn tế của Giáo sư Vũ Khiêu: Có kẻ tìm bãi cỏ nằm xiêu Có người đến bên cây ngã vật Có khi ngõ vắng gieo mình Có lúc vườn sau thở hắt Có những quán hàng bao xác lạnh bỏ ruồi bâu bọ khoét chửa ai khiêng Có nhiều nơi một nắm xương khô từng nắng dãi mưa dầu không kẻ nhặt. Mỗi người manh chiếu bó bó chôn chôn Từng đống trên xe chồng chồng chất chất. Ôi nói ra những toát mồ hôi Mà nghĩ lại thêm tràn nước mắt! 109
  101. Chế độ thưc dân Pháp • Sau vụ khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 1930, Pháp quay lại với chính sách bảo hộ mậu dịch và độc quyền khai thác Đông Dương theo đường lối thực dân. • Hậu quả là trước Đại chiến thế giới 2, Việt Nam vẫn chỉ là một xứ lạc hậu và nghèo đói so với nhiều quốc gia châu Á khác. • Khi Đại chiến thế giới bùng nổ, Pháp bị yếu thế. Giữa năm 1940, Pháp bị Đức chiếm và Nhật Bản gây sức ép với Pháp rồi năm sau tiến vào Đông Dương. Pháp và Nhật tranh giành quyền kiểm soát kinh tế. Nhật cần rất nhiều nguyên liệu từ những cây trồng có sợi, có dầu như đay, gai, bông, thầu dầu nên chúng đã bắt rất nhiều vùng quê nhổ lúa trồng các loại cây trên. 111
  102. • Nhật còn đưa ra một “chương trình kinh tế chỉ huy” nhằm thực hiện một cách triệt để chủ trương phát xít của mình. • Từ 6/5/41 Nhật buộc Pháp ký một hiệp ước kinh tế yêu cầu Pháp phải cung cấp lương thực ở Đông Dương cho Nhật hằng năm. • Từ 1941-1944: giao nộp lúa, ngô cho Nhật mỗi năm từ 700.000 - 1,3 triệu tấn. 112
  103. • 1944: 45.000ha đay, gấp chín lần diện tích của năm 1940 do 10 công ty độc quyền của Nhật thu mua, chế biến, kinh doanh thứ cây này. • Chiến tranh của đồng minh với Nhật tại Đông Dương khiến 50% hệ thống giao thông Nam - Bắc VN bị phá hủy, 90% phương tiện vận tải bị hư hỏng khiến việc đưa lương thực cứu trợ từ Nam ra Bắc càng thêm khó khăn. • Chiến tranh làm cho nhu cầu nhiên liệu: than, dầu, điện của Nhật tăng cao. Chúng đã lấy vừng, lạc để thay thế những nhiên liệu này phục vụ mưu đồ phát xít. 113
  104. • Mùa màng miền Bắc bị hạn hán và côn trùng, khiến sản lượng vụ đông-xuân từ năm 1944 giảm sụt khoảng 20% so với thu hoạch năm trước. • Sau đó là lũ lụt xảy ra làm hư hại vụ mùa nên nạn đói bắt đầu lan dần. • Mùa đông 1944 ác nghiệt thay cũng lại là một mùa đông giá rét khiến các hoa màu phụ cũng mất. 114
  105. Những tháng đầu năm 1945, trên các nẻo đường chính ở những đô thị lớn tại miền Bắc, hằng đoàn người già trẻ, lớn bé thất thểu dắt díu nhau đi cầu thực, tất cả chỉ còn da bọc xương T Hậu quả là dân chúng một số nơi đó gần như giảm đi quá nửa, một phần chết đói tại sinh quán, một phần bỏ làng ra đi rồi không bao giờ trở về nữa. 115
  106. Tại Hà Nội, nhiều xác người chết đói nằm ngổn ngang trên các đường phố. Tại làng Hòa Khê, Duy Tiên, Hà Nam, khu vực giáp ranh với Phú Xuyên- Hà Đông, cách Hà Nội 45 cây số, bày ra cảnh thương tâm của những người đói ăn, thiếu ruộng cày, phải đi lang thang xin ăn. Khi không thể xin ăn được, người đói lả nằm ngã lăn bừa bãi khắp nơi ở giữa hay bên đường, trên đồng ruộng, trước cửa nhà, đủ kiểu mòn mỏi, rồi chết tất tưởi trong tình cảnh tứ cố vô thân, rách rưới. Số người chết đông đảo đến nỗi chôn không xuể, khiến bị nhiễm trùng và có nơi đã bị ôn dịch. Từ Thái Bình về Thượng Phúc: người ốm o, lê bước, ngẩn ngơ, mệt mỏi, đi kiếm ăn. Họ đi một mình hay đi chung gia đình, tìm bới kiếm ăn ở những đám cỏ hay những đống rác bụi cây. 116
  107. Ninh Cường cách Trung Linh, Bùi Chu khoảng hai mươi cây số đường bộ, nằm ở giữa vùng Đồng Bằng Bắc Việt. Nhà chung Ninh Cường lúc đó mọi người chỉ được ăn một bữa. Trên nhiều đường trong bờ ruộng làng, Nhà Chung cùng với dân làng đựng lên nhiều lều tranh tạm trú cho những người từ các làng quê kéo đến xin ăn. Lúc đó quân đội Nhật, dưới áp lực súng ống lưỡi lê, ra lệnh cho tất cả các nông gia phải đóng thuế bằng hiện vật, tức phải gánh hết thóc trong nhà đổ vào các kho chứa của nhà nước. Có cả trăm người lết đến khu vực Ninh Cường tạm trú trong các lều tranh bên vệ đường có dựng lều. Nhà Chung cho nhà bếp nấu cháo, phân phát cho những người đói ăn. Người chết xếp chồng lên nhau cả hàng chục hàng trăm không đếm cho xiết. 117
  108. • Viện Sử học có sự giúp đỡ của cộng tác viên của các tỉnh đã tiến hành 3 đợt điều tra nghiêm túc, tỉ mỉ và rất khoa học tại 23 điểm đại diện cho các tính chất dân cư khác nhau về nạn đói này. 118
  109. GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC. Trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ, Chủ tịch Hồ đã nêu lên 6 vấn đề cấp bách nhất cần giải quyết ngay. 1.Giải pháp cấp cứu: nhường cơm sẻ áo. Trong thư gửi đồng bào trên Báo Cứu Quốc ngày 28-9- 1945, Chủ tịch Hồ: “Lúc chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không khỏi động lòng. Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hiện trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ba bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo”. 119
  110. • Ngay từ giữa tháng chín, Chính phủ đã tổ chức một lễ phát động phong trào cứu đói với lời kêu gọi toàn dân hãy nhường cơm sẻ áo, mỗi nhà bớt một chút gạo để cứu giúp những người đang đói. • Chính phủ còn phái một ủy ban vào Nam bộ điều tra và cấp tốc tổ chức việc vận chuyển gạo ra Bắc. Chính phủ cũng hô hào các hội buôn và tư nhân tham gia công việc vận chuyển này. Việc vận chuyển gạo từ Nam ra Bắc chỉ thực hiện được trong tháng 9-1945, với tổng số không quá 30.000 tấn. Từ sau khi Pháp gây chiến ở Nam bộ, con đường vận chuyển bằng đường sắt bị khó khăn và không bao lâu sau thì tắc nghẽn. 120
  111. Những người đói cướp lại thóc gạo do Nhật chiếm, bị quân đội Lễ phát động Ngày cứu đói tại Nhật hành hung Nhà hát lớn Hà Nội 121
  112. Giải quyết vấn đề từ gốc: tăng gia sản xuất. • Tăng gia sản xuất không chỉ là cơ sở để giải quyết triệt để nạn đói, mà còn là cơ sở cho toàn bộ chính sách kinh tế của Chính phủ Cách mạng VN. “Thực túc thì binh cường. Cấy nhiều thì khỏi đói. Chúng ta thực hiện tấc đất tấc vàng thì chúng ta quyết thắng lợi trong hai việc đó. Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa! Đó là khẩu hiệu của ta ngày nay. Đó là cách thiết thực của chúng ta để giữ vững quyền tự do độc lập”. • Cuối năm 1945, Bộ trưởng bộ Quốc dân kinh tế đã ra một loạt các bản về vấn đề này, đó là Thông tư về phương pháp khẩn cấp chấn hưng nông nghiệp (26/10/1945), Nghị định số 41 BKT bắt buộc các điền chủ có ruộng đất giồng mầu phải khai với Uỷ ban Nhân dân hàng xã (15/11/1945), Thông tư số 577 BKT về phương pháp cấp tốc khuyếch trương mọi việc giồng màu (21/11/1945), Thông cáo về việc hô hào các nhà tư bản đem tiền gửi vào các Nông phố Ngân quỹ, Nghị định liên bộ số 103 (Nội vụ và Canh nông) thiết lập một tiểu ban canh nông tại mỗi tỉnh, phủ, huyện, châu, xã (20/11/1945). • Các văn bản đã tập trung giải quyết nhằm chấn hưng nông nghiệp, đó là: tình thế hiện thời, cảnh quẫn bách của nông dân, những 122ruộng hoặc đồn điền vô chủ và vấn đề di dân.
  113. Các vấn đề cần giải quyết khác. A.Về tình thế hiện thời. • Chính phủ xác định: một nạn đói thảm khốc vừa qua, một nạn đói khác lại đang sắp hoàn hành, tám tỉnh Bắc bộ bị lụt, “làm thiệt hại ước chừng 27 vạn 4 nghìn tấn thóc chiêm, tiếp theo nạn hạn - nạn hán đã kéo dài từ hai tháng nay, vụ mùa sắp tới đây, tại Bắc bộ, rất đáng lo ngại: 60% mùa màng chắc chắn bị hỏng, vì lẽ thiếu nước, hay côn trùng cắn hại bông lúa.” “còn trong Nam Bộ vì giá gạo năm ngoái quá rẻ, nên ít nhiều điền chủ không chịu cày cấy. Và hiện nay đồng bào ta đang kháng chiến với bọn thực dân Pháp nên số thóc gạo sản xuất sẽ lại hao hụt nhiều. Việc tiếp tế cho Trung và Bắc Bộ sẽ gặp nhiều sự khó khăn hoặc có thể bị gián đoạn.” • Về tâm lý bấp bênh của nông dân cũng như của các chủ ấp, chủ đồn điền làm cho họ chưa thực sự muốn bắt tay vào cày cấy thì Chính phủ đưa ra những quyết sách rất rõ ràng để trấn an như sau: “Những điền sản và hoa lợi không bị đem chia. Ai cày cấy sẽ được gặt, ai giồng giọt sẽ được thu hoa lợi; Nông dân phải bình tĩnh nghĩ đến nạn đói rét sắp tới mà cố làm ăn, không nên vì thời cuộc mà sao nhãng việc cày cấy, giồng giọt • Chừng ấy khó khăn đã đẩy chúng ta vào tình thế: “nếu ta không tìm ngay phương sách cấp cứu đem ra thi hành cấp tốc, thì e rằng nạn đói sẽ không tránh khỏi và sẽ khủng khiếp hơn là nạn xâm lăng hiện thời của bọn thực dân Pháp tại Nam Bộ.” 123
  114. • UBND cần phải để ý, bài trừ những tin đồn nhảm phản đối chính sách khuyến nông của Chính phủ; và hết sức tuyên truyền cổ động để nông dân từ nghèo đến giầu ai cũng yên lòng làm ăn, tin ở Chính phủ và nhiệt tâm hợp tác với các cơ quan của nhà Nông Mục Thuỷ Lâm.” • Bộ trưởng đưa ra phương án giải quyết là “khuyến khích” và “giúp đỡ”: • “Khuyến khích dân quê và thành thị nên ra sức giồng giọt, không nên bỏ một tấc đất nào Thứ gì ăn được nên cố sức giồng Phải làm cho dân hiểu rằng từ nay đến tháng tư, tháng năm nhiều tỉnh đồng bào thiếu ăn nhiều lắm. Một mảnh đất giồng bột, giồng sắn cũng sẽ cứu được bao mạng người.” • “Giúp đỡ nông - dân bằng mọi phương - diện.Để giúp vốn cho nông dân, các nông phố, ngân hàng và bình dân ngân quỹ đã được lệnh cho nông dân vay dễ dàng và nhanh chóng hơn trước UBND nên cổ động để các nhà tư bản đem gửi tiền vào bình dân ngân quỹ, vì đó là một cách gián tiếp giúp nông dân có vốn cày cấy.” 124
  115. B.Về cảnh quẫn bách của nông dân • Để khẩn cấp đẩy lùi nạn đói, một trong những việc làm được coi trọng trước mắt nữa là “cấp tốc khuyếch trương mọi việc giồng mầu”: “ giồng màu quốc dân có thêm thực phẩm thay thóc gạo để ăn và sống qua được mấy tháng giêng, hai, ba, tư là những tháng giáp hạt đáng lo ngại nhất.” • Ngoài ra, Chính phủ chỉ thị cho các huyện lỵ, phủ lỵ hay tỉnh lỵ nên “thành lập một hoặc nhiều khu giồng màu công cộng, mục đích để thu hoa lợi dùng vào việc tiếp tế hoặc cứu tế”. 125
  116. C. Đối với những ruộng hoặc đồn điền vô chủ. • UBND sẽ giảm cho họ 25% số thóc thu được giữ lại làm của công dưới sự kiểm soát của một “Uỷ ban điều tra về đồn điền và đất hoang” sẽ lập ra sau này “Còn số thóc tá điền được hưởng, Uỷ ban nhân dân có nhiệm vụ ra lệnh cho người khác phải trọng quyền lợi của họ. Vì rằng nếu tá điền không được hưởng số thóc đó thì họ sẽ không trông nom và vụ sau khó có người cày cấy” • “ Các ruộng đất có thể cấy vụ chiêm này hoặc giồng màu nhưng hiện nay hãy còn bỏ hoang vì chủ ruộng đã xiêu bạt phương xa hoặc đã chết rồi thì Chính phủ cho các nông dân còn ở lại mà có sẵn vốn để làm ăn, được phép cày cấy giồng giọt. Chính phủ coi họ như đã mua mầu những ruộng đó trong hạn một năm nhưng không phải trả tiền chỉ phải khai trước với Uỷ ban Nhân dân địa phương. • Các đồn - điền giồng cây lâu năm như chè, trầu, cao su nếu có những đồn - điền hạng này vô chủ thì phải có những phương pháp bảo thủ không nên để cho dân chúng phá hoại. Uỷ ban Nhân dân nên giải thích cho dân hiểu rằng những nông sản này là những tài nguyên của nước mình. Giữ được, 126nước ta sẽ có hàng bán ra nước ngoài để mua hàng khác, dân ta sẽ có công việc làm ”
  117. D. Đối với vấn đề di dân. • Chính phủ yêu cầu: “Muốn cứu những miền đói, ta có thể vận tiền, vận thóc ở các nơi khác đến tiếp tế cho họ. Nhưng ta cũng có thể đem dân đói đến những nơi có đồn điền bỏ hoang. Số thóc hoặc hoa lợi U.B.N.D thu được từ trước hoặc sắp thu được sẽ đem cứu tế hoặc cho vay để làm vốn lúc đầu. Ruộng bãi, thì đã có sẵn để họ có thể sinh nghiệp được ít nhất là một năm. Nhà ở, họ cũng có thể có sẵn ở các ấp hoặc các đồn - điền ấy. Vậy chỉ cần cấp cho họ ít lương ăn đường và ít nông - cụ. • Như vậy ta sẽ giúp cho dân nghèo có công ăn việc làm trong lúc đói kém và khiến cho ruộng nương đồi bãi bớt hoang phế trong lúc chờ đợi.” 127
  118. KẾT QUẢ. • Nhờ đó, chúng ta đã thu được kết quả lớn chỉ sau một thời gian ngắn. Nhiều quãng đê bị vỡ đã được gia cố lại, đắp thêm một số đê mới. Cho đến đầu năm 1946, công tác đê điều đã hoàn thành. Kết quả sản lượng màu đã tăng gấp bốn lần so với thời kỳ Pháp thuộc. Chỉ trong năm tháng từ ( tháng 11-1945) đã đạt 614.000 tấn, qui ra thóc là 506.000 tấn, hoàn toàn có thể bù đắp được số thiếu hụt của vụ mùa năm 1945. Bằng chứng rõ nhất là dân không đói, giá thóc gạo không tăng mà lại giảm. Giặc đói đã bị đánh lui. • Trong hoàn cảnh nghiệt ngã lúc đó, lụt và hạn hán hoành hành, giặc ngoại xâm hoành hành, tiền và phương tiện gần như không có gì, giống má cạn kiệt, trâu bò chết gần hết , mà đánh thắng được giặc đói, thắng một cách oanh liệt thì quả là một kỳ công. Kỳ công đó không thuộc riêng ai. Đó là sự nỗ lực của toàn dân. Còn phải kể đến một nhân tố vô cùng quan trọng nữa: nhờ có chính quyền cách mạng, nhờ tài tổ chức của chính quyền. • Trong lễ Quốc khánh 2-9-1946, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp tuyên bố: “Cuộc cách mạng đã chiến thắng 128được nạn đói, thật là một kỳ công của chế độ dân chủ”.
  119. Ý NGHĨA: • Việc cơ bản giải quyết được nạn đói năm 1944-1945 đã tạo sự tin tưởng và tin yêu của nhân dân với Việt Minh, hết sức cổ vũ và ủng hộ đi theo chính quyền mới, chính quyền cách mạng, chế độ mới, chế độ dân chủ của dân do dân và vì dân, một xã hội mới, XHCN. • Thể hiện sự đoàn kết của toàn dân tộc Việt Nam, tinh thần “ tương thân tương ái, nhường cơm sẻ áo “ của dân tộc ta và thấy được tính đúng đắn sáng suốt của Đảng mà đứng đầu là Bác Hồ trong việc ban hành các chính sách và kêu gọi đoàn kết dân tộc xóa nạn đói khủng khiếp này. • Là bước thành công đầu tiên để tạo tiền đề cho những thành công kế tiếp trong suốt công cuộc nắm quyền và xây dựng nhà nước Việt Nam của Đảng và Bác Hồ trong những chặn đường tiếp theo. Giải quyết nạn đói là tiền đề cho thành công (19.08.1945). 129
  120. b. Chủ trương phát động Tổng khởi nghĩa - 4/1945: Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị thành lập Uỷ ban dân tộc giải phóng VN và Uỷ ban Dân tộc giải phóng các cấp. - 9/5/1945: phátxít Đức đầu hàng Liên Xô không điều kiện ôû Chaâu AÂu. 5/45 HCM veà Taân Traøo chæ thò thaønh laäp khu giaûi phoùng (coù uûy ban laâm thôøi). 4/6/1945: Khu giải phóng Việt Bắc (caên cöù ñòa chính chính thöùc goàm CBaèng, BCaïn, LSôn, TQuang, TNguyeân, Haø Giang + moät soá vuøng laân caän thuoäc BGiang, PThoï, YBaùi, Vónh Yeân) & Uỷ ban lâm thời Khu giải phóng được thành lập. Tháng 5 – 6/1945: ở Khu giải phóng & một số địa phương, chính quyền nhân dân đã hình thành, tồn tại song song với chính quyền tay sai của phátxít Nhật. 130
  121. Khu giải phóng Việt Bắc 131
  122. Chương II - 12/8/45 Uûy ban laâm thôøi khu giaûi phoùng haï leänh khôûi nghóa. - 13 - 15/8/1945: trước tình hình TG đang có lợi cho ta, TW họp Hội nghị toàn quốc của Đảng (Tuyên Quang): ▪ Hội nghị nhận định: cơ hội giành chính quyền đã tới & quyết định phát động toàn dân Tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phátxít Nhật & tay sai trước khi quân đồng minh vào Đông Dương; ▪ Hội nghị chỉ rõ: khẩu hiệu đấu tranh lúc này là “Phản đối xâm lược”, “Hoàn toàn độc lập”, “Chính quyền nhân dân”; Những nguyên tắc chỉ đạo khởi nghĩa là tập trung, thống nhất và kịp thời. ▪ Hội nghị còn quyết định những vấn đề quan trọng về chính sách đối nội & đối ngoại trong tình hình mới. 132
  123. Đêm 13/8/1945: Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ra lệnh Tổng khởi nghĩa trong caû nöôùc (60 ñaïi bieåu) + Veà ñoái noäi thoâng qua 10 chính saùch cuûa Vieät Minh. + Veà ñoái ngoaïi + Laäp Uûy ban giaûi phoùng daân toäc Vieät Nam – töùc laø chính phuû laâm thôøi do HCM laøm Chuû tòch, quy ñònh quoác kyø vaø quoác thieàu. Sau HN, CT HCM göûi thö keâu goïi ñoàng baøo toång khôûi nghóa vôùi phöông höôùng phaûi ñaùnh chieám ngay nhöõng nôi chaéc thaéng, quaân söï vaø chính trò phaûi keát hôïp, laøm tan raõ tinh thaàn quaân ñòch vaø duï chuùng haøng tröôùc khi ñaùnh. - Töø 14/8/45 trôû ñi, giaûi phoùng quaân laàn löôït haï caùc ñoàn Nhaät coøn laïi trong Cao Baèng, Baéc Caïn, Tuyeân Quang, Yeân Baùi. 133
  124. 8/45 ôû Chaâu AÙ: Lieân Xoâ ñaùnh baïi quaân cuûa Nhaät taïi Maõn Chaâu, quaân Nhaät ôû Ñoâng Döông bò teâ lieät nhö raén maát ñaàu, chính phuû buø nhìn hoang mang cöïc ñoä. Ngày 15-8-1945, 134 Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng Đồng minh không điều kiện
  125. Ngoại trưởng Nhật Shigemitsu ký văn kiện đầu hàng Đồng minh 135
  126. - 16/8/46 quyết định thành lập Uỷ ban giải phóng dân tộc VN & moät ñôn vò Giaûi phoùng quaân (Voõ Nguyeân Giaùp chæ huy) bao vaây quaân Nhaät ôû Thaùi Nguyeân. Ngày 16 đến 17/8/1945, Đại hội quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa136
  127. 17/8/45 ôû Haø Noäi phe buø nhìn toå chöùc míttinh, Ñaûng boä Haø Noäi bí maät huy ñoäng quaàn chuùng chieám dieãn ñaøn, ñaû ñaûo chính quyeàn buø nhìn, keâu goïi nhaân daân uûng hoä Vieät Minh, vôùi vieäc bieåu tình tuaàn haønh vaø ñöôïc haøng vaïn quaàn chuùng nhieät lieät höôûng öùng Sau cuoäc bieåu döông löïc löôïng, Thaønh uûy nhaän ñònh ñaõ coù ñuû caùc ñieàu kieän quyeát ñònh phaùt ñoäng. 18/8/45 Baéc Giang, Haûi Döông, Haø Tónh, Quaûng Nam ñaõ giaønh ñöôïc chính quyeàn ôû137 tænh.
  128. Tại Hà Nội, ngày 19-8, hàng vạn nhân dân đánh chiếm Toà Thị chính138
  129. Hàng vạn nhân dân đánh chiếm 139 Phủ Khâm sai, khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.
  130. Quaàn chuùng caùch maïng döï mittinh, mittinh chuyeån thaønh bieåu tình vuõ trang, Nhaät coù hôn moät vaïn quaân maø khoâng daùm choáng laïi, binh lính ñöùng veà phía caùch maïng, chính quyeàn veà tay nhaân daân. Hueá: 23/8 noâng daân, coâng nhaân, nhaân daân lao ñoäng, thanh nieân vaø taàng lôùp khaùc xuoáng ñöôøng bieåu döông löïc löôïng, boä maùy chính quyeàn buø nhìn hoaøn toaøn bò teâ lieät, quaân ñoäi Nhaät cuõng phaûi ngoài im. Taân An laø nôi thí ñieåm cuûa xöù uûy Nam kyø cuõng thaønh coâng neân quyeát ñònh chieám Saøi Goøn vaø caùc tænh. Đeâm 24/8 löïc löôïng khôûi nghóa töø caùc tænh raàm raäp tieán veà SG bieåu tình tuaàn haønh thò uy, Nhaät khoâng daùm khaùng cöï, moïi sinh hoaït trong thaønh phoá ñeàu ñöôïc bình thöôøng. • 14 – 28/8/1945: cuộc Tổng khởi nghĩa đã thành công trên cả nước, chính quyền về tay nhân dân. 140
  131. 141 Ngày 30/8/1945: mittinh haøng vaïn ngöôøi tham gia ôû Ngoï Moân
  132. Tuyên ngôn độc lập: tuyên bố với quốc dân đồng bào, với toàn thể thế giới: Nước VN Dân chủ Cộng hòa ra đời. 142
  133. Tröôùc cuoäc mittinh cuûa haøng chuïc vaïn ñoàng baøo: “Taát caû caùc daân toäc treân theá giôùi ñeàu sinh ra bình ñaúng; daân toäc naøo cuõng coù quyeàn soáng, quyeàn sung söôùng vaø quyeàn töï do”. “Nöôùc Vieät Nam coù quyeàn höôûng töï do vaø ñoäc laäp, vaø söï thaät ñaõ thaønh moät nöôùc töï do vaø ñoäc laäp. Toaøn theå daân toäc Vieät Nam quyeát ñem taát caû tinh thaàn vaø löïc löôïng, tính maïng vaø cuûa caûi ñeå giöõ vöõng quyeàn töï do, ñoäc laäp aáy” Vaên kieän lòch söû coù giaù trò tö töôûng lôùn vaø yù nghóa thöïc tieãn saâu saéc. Laø thieân anh huøng ca chieán ñaáu vaø chieán thaéng chöùa chan söùc maïnh vaø nieàm tin, traøn ñaày loøng töï haøo vaø yù chí ñaáu tranh cuûa nhaân daân ta trong söï nghieäp ñaáu tranh baûo veä neàn ñoäc laäp, töï do vaø laõnh thoå toaøn veïn cuûa Toå quoác Vieät Nam. 143
  134. c. Kết quả, ý nghĩa, nguyên nhân thắng lợi & bài học kinh nghiệm của cuộc Cách mạng Tháng Tám Đã đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp trong gần một thế kỷ, lật nhào chế độ quân chủ hàng mấy nghìn năm & ách thống trị của phátxít Kết Nhật, lập nên nước VN Dân chủ Cộng hòa. Nhân quả dân VN từ thân phận nô lệ lên làm chủ nước nhà & ý Đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của lịch sử dân nghĩa tộc Việt Nam, đưa dân tộc ta bước vào một kỷ nguyên mới: kỷ nguyên độc lập tự do & CNXH 144
  135. Đảng & nhân dân ta đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, cung cấp thêm nhiều kinh nghiệm quý báu cho Kết phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc & quả giành quyền dân chủ & ý nghĩa Đã cổ vũ mạnh mẽ nhân dân các nước thuộc địa (tt) &nửa thuộc địa đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, thực dân giành đập lập tự do. 145
  136. Đảng ta đã biết chớp lấy thời cờ phát động toàn dân khởi nghĩa giành thắng lợi nhanh chóng Nguyên Là kết quả tổng hợp của 15 năm đấu tranh gian khổ của toàn dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, được rèn luyện nhân qua 3 cao trào CM rộng lớn thắng Do Đảng ta đã chuẩn bị lực lượng vĩ đại của toàn dân đoàn kết trong Mặt trận Việt Minh, dựa trên cơ sở liên minh lợi công nông, dưới sự lãnh đạo của Đảng Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố chủ yếu, quyết định thắng lợi của CMT8 146
  137. Một là, giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc, kết hợp đúng đắn 2 nhiệm vụ chống đế quốc & chống PK, nhưng chủ yếu Bài nhất là chống đế quốc học Hai là, toàn dân nổi dậy trên nền tảng kinh khối liên minh công - nông nghiệm Ba là, lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù 147
  138. Bốn là, kiên quyết dung bạo lực CM & biết sử dụng thích hợp để đập tan bộ máy nhà nước cũ, Bài lập ra bộ máy nhà nước của nhân dân học kinh Năm là, nắm vững nghệ thuật khởi nghĩa, nghệ thuật chọn đúng thời cơ nghiệm (tt) Sáu là, xây dựng một Đảng Mác – Lênin đủ sức lãnh đạo tổng khởi nghĩa giành chính quyền 148
  139. Caâu hoûi Haõy phaân tích nhöõng moác lòch söû lôùn baét ñaàu töø cöông lónh chính trò ñaàu tieân, roài traûi qua 3 cao traøo caùch maïng maø ñænh cao laø CMT 8/1945 ñeå chöùng minh vieäc keát hôïp chaët cheõ nhieäm vuï choáng ñeá quoác vôùi nhieäm vuï choáng phong kieán ôû nöôùc ta trong thôøi kyø naøy? 149
  140. Yêu cầu: - Quá trình phát triển nhận thức về lý luận, về đường lối cách mạng của Đảng trong thời kỳ 1930 -1945. - Sự đúng đắn của chủ trương kết hợp vấn đề DT và DC trong quá trình CM. - Đây là quá trình vận động, giáo dục, tổ chức quần chúng chuẩn bị lực lượng, nắm bắt thời cơ phát động toàn dân khởi nghĩa giành độc lập, tự do. 150
  141. Tình theá CM tröïc tieáp ñaõ xuaát hieän, voâ cuøng khaån caáp. - CM T8 laø cuoäc CMDTDCND do Ñaûng cuûa g/c coâng nhaân laõnh ñaïo laàn ñaàu tieân giaønh thaéng lôïi ôû moät nöôùc thuoäc ñòa. - Töø thaân phaän noâ leä trôû thaønh ngöôøi daân ñoäc laäp, töï do chuyeân cheá ngoùt nghìn naêm. - CM T8 ñaõ keá thöøa vaø phaùt huy cao ñoä truyeàn thoáng ñoaøn keát, anh huøng baát khuaát. 151