Bài giảng Lưu trữ tài liệu nghe nhìn - Nguyễn Lệ Nhung

Nội dung text: Bài giảng Lưu trữ tài liệu nghe nhìn - Nguyễn Lệ Nhung

1. LƯU TRỮ TÀI LIỆU NGHE NHÌN TS. Nguyễn Lệ Nhung TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
2. LƯU TRỮ TÀI LIỆU NGHE NHÌN I. Khái niệm, ý nghĩa II. Phân loại TL nghe nhìn III. Xác định giá trị tài liệu lưu trữ nghe nhìn IV. Bảo quản TL nghe nhìn V. Khai thác, sử dụng TL nghe nhìn VI. Công cụ tra cứu TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
3. I. Khái niệm, ý nghĩa 1. Khái niệm • TLNN là những hình ảnh, âm thanh có giá trị khoa học, lịch sử và thực tiễn, không kể thời gian, địa điểm sản sinh và vật mang tin, được nộp lưu vào các kho LT theo một chế độ nhất định thì người ta gọi nó là TLNN. • TLNN là loại hình đặc biệt cả hình thức và nội dung mang tin, bao gồm: TL ảnh, phim điện ảnh, ghi âm, ghi hình và kỹ thuật số (KTS). TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
4. • TL ảnh: là một loại TL tượng hình (hay là hình ảnh tĩnh), dùng ánh sáng, màu sắc và các phương tiện kỹ thuật nhiếp ảnh để ghi và làm tái hiện lại các sự kiện, hiện tượng xảy ra ở một thời điểm trong XH và tự nhiên trên các bức ảnh rời lẻ, trên phim nhựa, trên kính hoặc bằng kỹ thuật số. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
5. • TL phim điện ảnh: là loại TL hình ảnh động hoặc TL "nghe-nhìn" dùng để ghi và làm tái hiện lại các sự kiện, hiện tượng bằng phương tiện kỹ thuật điện ảnh trên các phim nhựa. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
6. - TL ghi âm: là loại TL mang nội dung thông tin bằng âm thanh (bài nói, âm nhạc, tiếng động) được ghi lại trên đĩa, trên phim cảm quang, trên băng từ tính bằng các phương pháp ghi âm cơ học, quang học, từ tính, laser và KTS. - TL ghi hình và ghi âm: Là TL mang thông tin nghe-nhìn được ghi lại trực tiếp bằng hệ thống ghi hình điện tử trên băng từ tính, trên đĩa laser và bằng KTS. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
7. - TL ghi hình và ghi âm: Là TL mang thông tin nghe-nhìn được ghi lại trực tiếp bằng hệ thống ghi hình điện tử trên băng từ tính, trên đĩa laser và bằng KTS. • + Âm bản (nê-ga-típ): Là những phim mà hình ảnh trên phim có độ sáng tối và màu sắc ngược lại với đối tượng chụp ảnh, quay phim, ghi âm quang học. • + Dương bản (pô-di-típ): là những ảnh chụp trên đó màu trắng, đen phản ánh đúng độ sáng, tối hoặc màu sắc của vật. • + Bản gốc: là những hình ảnh, âm bản thu nhận được trong quá trình ghi hình hoặc ghi âm trực tiếp. • + Bản sao: Là bản thu được do sao lại một hoặc nhiều lần từ bản gốc với mục đích để b/quản bản gốc và phổ biến rộng rãi thông tin. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
8. 2. Ý nghĩa tài liệu nghe nhìn • là phương tiện thông tin, tuyên truyền nhanh chóng, hiệu quả và rộng rãi nhất • được sử dụng nhiều trên mặt trận chính trị, ngoại giao • Trong nghiên cứu khoa học (nhất là khoa học lịch sử), được sử dụng như một công cụ, phương tiện giúp các nhà khoa học nhận thức được một cách tốt nhất (xây dựng lại lịch sử quá khứ). TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
9. • Trong lĩnh vực y học, được sử dụng nhiều để giúp các bác sĩ phát hiện sớm một số bệnh hiểm nghèo • Trong quốc phòng, là phương tiện đắc lực để nghiên cứu về đối phương: cách bố phòng của địch, các loại vũ khí trang bị mà địch sử dụng, các tin tức tình báo ghi được, các cuộc điện đàm của chỉ huy địch TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
10. • Trong lĩnh vực nghệ thuật, là công cụ xác thực nhất ghi lại một cách chuẩn xác nhất những phong tục, tập quán xa xưa hay những loại hình dân gian đặc sắc mà ngày nay không tồn tại. • Đặc biệt, là một nguồn sử liệu vô cùng quý giá vì nó mang tính chân thực cao TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
11. II. Phân loại tài liệu nghe nhìn • 1. Khái niệm • 2. Đặc trưng để phân loại - đặc trưng vật mang tin, - đặc trưng chuyên đề, - đặc trưng đối tượng được ghi hình, ghi âm TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
12. • Phân loại TL ảnh: - ảnh trên giấy, - ảnh trên kính, - ảnh trên đá , • Phân loại TL phim - âm bản, - dương bản TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
13. • Đối với TL phim điện ảnh, sau khi phân loại chúng theo chuyên đề, âm thanh, thời gian, thể loại người ta cũng chủ yếu dựa vào các đặc trưng kỹ thuật làm ra chúng để tiến hành phân loại tiếp như phim nhựa, các băng từ tính, băng VHS, băng cối, băng cassete, đĩa CD, ghi hình kỹ thuật số TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
14. • tài liệu ghi âm cũng được phân loại theo các vật mang tin như các đĩa ghi âm cơ học, ghi âm quang học, ghi âm từ tính, ghi âm trên đĩa laser TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
15. III. Xác định giá trị TLLT nghe nhìn • 1. Nhóm tiêu chuẩn xuất xứ • 2. Nhóm tiêu chuẩn nội dung • 3. Nhóm tiêu chuẩn hình thức bên ngoài • 4. Nhóm tiêu chuẩn nghệ thuật TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
16. 1. Nhóm tiêu chuẩn xuất xứ • Hoàn cảnh ra đời, thời gian và địa điểm hình thành nên TL nghe nhìn • Tác giả tài liệu • Tiêu chuẩn bản gốc TL TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
17. 2. Nhóm tiêu chuẩn nội dung • T/chuẩn về ý nghĩa của sự kiện, con người hoặc những đối tượng khác • T/chuẩn mức độ làm sáng tỏ về thời gian, địa điểm của các sự kiện trên TL nghe nhìn • T/chuẩn về mức độ phản ánh đầy đủ về sự kiện hoặc con người • T/chuẩn về mức độ tin cậy • T/chuẩn thông tin mới • T/chuẩn TL chữ viết kèm theo hình ảnh, phim điện ảnh • T/chuẩn các kiểu ảnh TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
18. 3. Nhóm TC hình thức bên ngoài • T/chuẩn về chất lượng truyền đạt nội dung của TL nghe nhìn • T/chuẩn về tình trạng kỹ thuật của TL nghe nhìn TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
19. 4. Nhóm tiêu chuẩn nghệ thuật • tạo được những ấn tượng sâu sắc, tạo nên những rung cảm mãnh liệt đối với người xem • phản ánh chân thực những h/động có ích của con người TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
20. IV. Bảo quản TL nghe nhìn • Nguyên nhân dẫn đến hư hỏng, mất mát TL nghe nhìn - do các chất liệu và quá trình chế tác TL - do điều kiện thiên nhiên - do vi sinh vật và sinh vật - do bảo quản và sử dụng TL. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
21. Nguyên nhân do các chất liệu và quá trình chế tác TL: • Nguyên liệu để sản xuất: giấy ảnh, kính, phim nhựa và các hoá chất tạo nên hình ảnh. • Độ bền của các tấm ảnh và phim phụ thuộc rất nhiều vào những hoá chất dùng trong quá trình rửa ảnh và rửa phim, những hoá chất tạo nên đế của phim và ảnh. • Đế phim: truớc kia sử dụng chất ni-trat xen-luy- lô là loại đế phim không an toàn, dễ cháy. → chuyển đổi sang loại đế A-xê-tát Xen-luy-lô. Ngoài ra, còn có phim chụp trên đế bằng kính. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
22. • Đối với những tài liệu ghi âm ghi âm cơ giới, từ tính và quang học, có chất liệu sản xuất cũng khác nhau. - ghi âm cơ giới: đường ghi tiếng là rãnh nhựa, nếu những rãnh này bị xước hoặc bụi bám thì ảnh hưởng đến âm thanh. - ghi âm từ tính: do cấu tạo từ những mạt sắt non theo nguyên tắc dư từ nếu để gần nơi có từ trường mạnh như máy phát điện, mô tơ, đường điện cao thế thì sẽ làm âm thanh bị méo mó TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
23. Nguyên nhân do điều kiện thiên nhiên • Ánh sáng • Nhiệt độ • Độ ẩm • Gió TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
24. Nguyên nhân do vi sinh vật và sinh vật: • Men • Nấm mốc • Côn trùng TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
25. Nguyên nhân do bảo quản và sử dụng TL • Chế độ bảo quản không đúng cách • Thiếu phương tiện bảo quản • Thiếu nội quy bảo quản và sử dụng • Do sử dụng không đúng cách TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
26. V. Tổ chức, khai thác, sử dụng TL nghe nhìn 1. Mục đích • Phục vụ kịp thời các dịp kỷ niệm của NN hay của một ngành nào đó. • Cung cấp các bộ phim phục vụ cho khai thác phim điện ảnh. • Thông báo theo chuyên đề (in các tờ rơi, tập sưu tầm ) • Xây dựng các bộ phim TL từ các tư liệu cũ (VD: phim HCM chân dung một con người, Đường mòn trên biển, VN-thiên lịch sử truyền hình hay VN-cuộc chiến tranh 1 vạn ngày ). TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
27. 2. Hình thức tổ chức, khai thác, sử dụng TL nghe nhìn • Chuẩn bị các thông tin, tổ chức triển lãm ảnh. • Chuẩn bị các sưu tập ảnh để làm các album ảnh (theo thời kỳ, chuyên đề, các sự kiện lịch sử ). • Công bố TLNN trên các chương trình truyền hình, các báo, tạp chí. • Tổ chức tham quan các Viện lưu trữ • Phục vụ TL tại phòng đọc, phòng xem phim, phòng nghe âm thanh. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
28. VI. Công cụ tra cứu phục vụ khai thác, tra tìm TLLT nghe nhìn • Sổ nhập • Sổ xuất tài liệu • Phiếu biên mục băng/đĩa hình, ghi âm TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
29. • Sổ nhập: ghi thông tin tổng hợp, khái quát về tên đề tài, tác phẩm, nơi sản xuất, ngày nhập tư liệu, tư liệu gốc hay sao và số thứ tự lần nhập, thống kê tất cả những băng ghi âm, ghi hình, ảnh hoặc phim được nhập vào kho từ bất kể nguồn nào. • dùng để theo dõi một cách có hệ thống nguồn gốc, số lượng, nội dung, chất lượng, tình trạng vật lý TL nghe nhìn được nhập vào kho, là cơ sở để xây dựng các công cụ tra tìm chi tiết khác. • → có thể thống kê, tra tìm TL nhanh chóng trong một kho LT. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
30. • Sổ xuất tài liệu: Được lập với mục đích quản lý, theo dõi, bảo quản TL nghe nhìn khi xuất ra khỏi kho LT và quy định trách nhiệm bảo quản TL giữa CQ xuất và CQ (cá nhân) nhận TL. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
31. • - Mục lục tra cứu và thống kê TL nghe nhìn: Dùng để thống kê toàn bộ số băng ghi âm, ghi hình, phim, ảnh và định số lưu trữ. ML này phục vụ cho c/tác sắp xếp, bảo quản và phục vụ tra tìm TL nhanh chóng, dễ dàng. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
32. • Phiếu biên mục băng/đĩa hình, ghi âm: Các thông tin ở phiếu này được biên mục chi tiết và được nhập vào sổ mục lục. Đối với những kho lưu trữ đã áp dụng CNTT vào việc xây dựng CSDL thì phiếu biên mục sẽ là dữ liệu để nhập vào máy. Phiếu biên mục là công cụ rất hữu hiệu để tra tìm TLNN. • thông tin nội dung chi tiết đến từng cảnh quay, từng tin của từng loại TLNN TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
33. • Các mục lục băng hình, ghi âm theo chuyên đề, tác giả: được lập trên cơ sở chi tiết hoá các thông tin trong sổ nhập, nếu thực hiện thủ công sẽ mất thời gian và không lập được nhiều mục lục cho yêu cầu đầu ra như khi có CSDL tự động • Xây dựng khung phân loại thông tin TL: Việc xây dựng khung phân loại thông tin TL nghe nhìn của các kho LT là rất cần thiết, tạo điều kiện áp dụng CNTT vào xây dựng CSDL trên máy tính, nhằm phục vụ nhanh chóng, chính xác y/cầu sử dụng của CQ, TC TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997
34. TS. Nguyễn Lệ Nhung - 0912581997