Bài giảng môn Thanh toán quốc tế - Chương 1: Các vấn đề cơ bản về ngân hàng thương ại và tỷ giá hối đoái

Nội dung text: Bài giảng môn Thanh toán quốc tế - Chương 1: Các vấn đề cơ bản về ngân hàng thương ại và tỷ giá hối đoái

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG Khoa Tài chính – Ngân hàng Bài giảng môn THANH TOÁN QUỐC TẾ THANH TOÁN QUỐC TẾ CHƯƠNG 1 Các vấn đề cơ bản về ngân hàng thương mại và tỷ giá hối đoái 1
2. I. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1. Các vấn đề cơ bản về ngân hàng thương mại 2. Phân loại ngân hàng thương mại: • Theo hình thức sở hữu: – Ngân hàng thương mại quốc doanh – Ngân hàng thương mại cổ phần: ví dụ ngân hàng Á Châu, ngân hàng Đông Á, Sacombank – Ngân hàng liên doanh: – Chi nhánh ngân hàng nước ngoài: Ví dụ: HSBC, City Bank, ABN- AMRO • Theo Tính chất kinh doanh: có thể dựa vào cách chọn đối tượng khách hàng sỉ(doanh nghiệp, doanh số giao dịch lớn) và lẽ(cá nhân ) – Ngân hàng bán sỉ: ABN-AMRO Bank, Deutsche Bank – Ngân hàng bán lẽ: Vietcombank, ACB, ANZ bank • Theo Quan hệ trong tổ chức: Ngân hàng hội sở (hội sở chính), chi nhánh cấp 1, cấp 2, các văn phòng giao dịch. Theo thứ bậc quan hệ, các chi nhánh hoặc văn phòng giao dịch sẽ được hội sở chính quân quyền cho phép thực hiện những giao dịch loại nào. 3. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại: 1.Hoạt động huy động vốn: – Nhận tiền gửi của tổ chức cá nhân và tổ chức tín dụng khác – Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác để huy động vốn. – Vay vốn – Vay nhắn hạn của ngân hàng Nhà nước. – Các hình thức huy động khác 2.Hoạt động tín dụng – Cho vay: – Cho vay ngắn hạn – Cho vay trung, dài hạn 3.Bảo lãnh: Bảo lãnh vay, thanh toán, thực hiện hợp đồng, bảo lãnh đấu thầu trong phạm vi vốn tự có của ngân hàng thương mại. 4.Chiết khấu: được chiết khấu và tái chiết khấu các giấy tờ có giá, các thương phiếu 5.Cho thuê tài chính: Ngân hàng thương mại được phép hoạt động cho thuê tài chính thông qua công ty cho thuê tài chính do chính mình lập ra 2
3. 6. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ: • Ngân hàng thương mại được phép mở tài khoản cho cá nhân, tổ chức trong – ngoài nước có nhu cầu thanh toán giữa các ngân hàng với nhau. Từ đó thực hiện các dịch vụ thanh toán và ngân quỹ như: – Cung cấp các phương tiện thanh toán –Dịch vụ thanh toán trong nước –Thực hiện các dịch vụ thu hộ, chi hộ – Thu, phát tiền mặt cho khách hàng –Tổ chức hệ thống thanh toán nội bộ và liên ngân hàng trong nước – Tham gia và thực hiện dịc hvụ thanh toán quốc tế khi được ngân hàng Nhà nước cho phép. 7. Các hoạt động khác: •Góp vốn mua cổ phần • Tham gia thị trường tiền tệ • Kinh doanh ngoại hối •Uỷ thác và nhận ủy thác: như quản lý tài sản •Tư vấn tài chính •Bảo quản vật quý giá • Cung ứng dịch vụ bảo hiểm •Một số hoạt động khác 3
4. II. CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI . – Tỷ giá hối đoái: Tỷ giá hối đoái là sự so sánh mối tương quan giá trị giữa hai đồng tiền của hai quốc gia khác nhau. Hoặc người ta có thể nói tỷ giá hối đoái là giá cả đơn vị tiền tệ nước này thể hiện bằng số lượng đơn vị tiền tệ nước khác. Phương pháp biểu thị tỷ giá (yết giá), cách đọc: • Phương pháp biểu thị thứ nhất: Gián tiếp • 1 bản tệ = X ngoại tệ •Phương pháp biểu thị này thường dùng ở một số nước như Anh, Mỹ , Úc, •Ví dụ: Ngày 08/08/2007 –Tại thị trường London: lúc mở cửa • 1 GBP = 1,4429 EUR • 1 GBP = 1,74658 USD 4
5. Phương pháp biểu thị thứ hai: trực tiếp • Là phương pháp biểu thị mà trong đó lấy ngoại tệ làm một đơn vị để so sánh với số lượng tiền tệ trong nước. • 1 ngoại tệ = X bản tệ •Phương pháp này được dùng ở những nước còn lại (trong đó có Việt Nam). •Ví dụ: Ngày 03/09/2007 •Tại thị trường Paris: lúc mở cửa • 1 USD= 0,82613 EUR • 1 GBP= 1,4429 EUR • Chú ý: Tỷ giá 1 USD = 0,926 EUR có thể viết • USD=0,82613EUR hoặc USD/EUR= 0,82613 • Sơ lược lịch sử tỷ giá hối đoái. • Các yết tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái • Ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến hoạt động XNK • Xác định tỷ giá hối đoái theo phương pháp tính chéo –Một số thị trường hối đoái chỉ niêm yết tỷ giá hối đoái giữa bản tệ với các ngoại tệ, do vậy khi cần tính tỷ giá hối đoái giữa các ngoại tệ thì phải dùng phương pháp tính chéo. •Ví dụ: 1 GBP = 1,4429 EUR • 1 GBP = 1,74658 USD • Yêu cầu tính tỷ giá EUR/USD. • EUR/USD = 1,74658/1,4429 = 1,21046 •Hoặc 1 EUR = 1,21046 USD 5
6. Sơ lược lịch sử tỷ giá hối đoái. • Tiền vàng • Bản vị vàng • Tỷ giá cố định • Bretonwood • Thả nổi hoàn toàn • Thả nổi có kiểm soát Các yết tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái • Cán cân thanh toán vãng lai của quốc gia • Lãi suất • Lạm phát • 6
7. Giao dịch ngoại tệ giao ngay Nghiệp vụ giao dịch kỳ hạn Tính điểm giao dịch kỳ hạn: (I1-I2) x S2 xN F= 100x360 • I1 : Lãi suất đồng tiền yết giá • I2 : Lãi suất đồng tiền định giá • S1: Tỷ giá giao ngay (mua) • S2 :Tỷ giá giao ngay (bán) • N : Số ngày của kỳ hạn • F : Tỷ giá kỳ hạn • Tk=Ts + Ts x K x (L1 –L2) –Tk : Tỷ giá kỳ hạn –Ts : Tỷ giá giao ngay –K : Kỳ hạn –L1: Lãi suất đồng tiền yết giá –L2: Lãi suất đồng tiền định giá 7
8. Nghiệp vụ SWAP • Khái niệm: SWAP còn được gọi là nghiệp vụ kỳ hạn hai chiều, bao gồm 2 nghiệp vụ: mua một loại ngoại tệ bằng tỷ giá giao ngay và bán ngoại tệ này bằng tỷ giá có kỳ hạn (hoặc ngược lại). • Nghiệp vụ SWAP nêu trên trên còn gọi là SWAP ngoại tệ (hay tỷ giá), thực tế trên thị trường tiền tệ quốc tế các ngân hàng còn thực hiện SWAP lãi suất. Nghiệp vụ Option: • Khái niệm: Là sự thoả thuận bằng hợp đồng giữa người mua và người bán về quyền chọn mua (call option) hoặc quyền chọn bán (put option) một loại ngoại tệ cụ thể theo tỷ giá và thời gian cụ thể. Để “mua” được “quyền chọn” mua hay bán thì phải trả bằng 1 khoản tiền đảm bảo (phí mua quyền chọn: premium) và cũng có thể từ bỏ “quyền” khi cảm thấy giao dịch bất lợi khi đến hạn. 8
9. CÁC PHƯƠNG TIỆN THANH TOÁN QUỐC TẾ • HỐI PHIẾU ( DRAFT / BILL OF EXCHANGE) • 1.2. Chức năng của hối phiếu : • Hối phiếu có 3 chức năng : • Hối phiếu là phương tiện thanh toán : Hối phiếu là phương tiện giúp người bán đòi tiền người mua và giúp người mua chuyển tiền trả nợ cho người bán • Hối phiếu là phương tiện đảm bảo : Hối phiếu là một chứng từ có giá ;do đó nó có thể được mua bán ,cầm cố, thế chấp vv. • Hối phiếu là một cung cấp tín dụng : Vì hối phiếu là một chứng từ có giá nên nó có thể là công cụ hữu hiệu trong việc cung ứng các khoản tín dụng thương mại, tín dụng ngân hàng . • 1.3. Tính chất của hối phiếu: • Tính trừu tượng của hối phiếu : Trong hối phiếu không ghi nội dung của quan hệ tín dụng , nguyên nhân phát sinh ra hối phiếu. • Tính bắt buộc trả tiền : Người bị ký phát bắt buộc phải trả tiền theo đúng nội dung ghi trên hối phiếu . Người trả tiền không được viện những lý do riêng giữa mình và người ký phát hoặc với các người ký hậu hối phiếu để từ chối thanh toán hối phiếu. • Tính lưu thông của hối phiếu: Hối phiếu có thể chuyển nhượng một hoặc nhiều lần trong thời hạn của nó. 9
10. Sojitz2 Jan 12th 2005 USD7,950.00 Seven thoundsand nine hundred and fifty Unite States Dollars only 01.VTC‐SG/2005 Jan 12th 2005 BSD CREIL SUD OISE ENT 25 avenue Jules Urhy –BP. 309, 60321 Creil Cedex 2, FRANCE Fr76 3002 7177 6300 0188 Drawee ) 10
11. Các nghiệp vụ liên quan đến việc lưu thông hối phiếu Chấp nhận hối phiếu (Acceptance): Ký hậu hối phiếu ( Endorsement ) Bảo lãnh hối phiếu ( Aval ) : Kháng nghị về việc không trả tiền hối phiếu ( Protest for Non-payment Các loại hối phiếu Dựa vào thời điểm trả tiền : •Hối phiếu trả ngay(Sight Bill) •Hối phiếu có kỳ hạn ( Time Bill) Dựa vào cách xuất trình chứng từ •Hối phiếu trơn (Clean Bill) •Hối phiếu kèm chứng từ ( Documentary Bill) Dựa vào tính chất chuyển nhượng của hối phiếu •Hối phiếu đích danh (Restrictive Bill) •Hối phiếu theo lệnh (To order Bill) •Hối phiếu vô danh (Bearer Bill) 11
12. Các phương tiện thanh toán • Lệnh phiếu • Sec • Thẻ thanh toán BỘ CHỨNG TỪ THƯƠNG MẠI (COMMERCIAL DOCUMENT) VẬN TẢI ĐƠN ĐƯỜNG BIỂN (OCEAN BILL LADING- B/L): 3 chức năng của B/L. Vận đơn là bằng chứng xác nhận hợp đồng vận chuyên chở đã được ký, đã thực hiện và chỉ rõ nội dung của hợp đồng đó. Vận đơn là văn bản quan trọng xác định mối quan hệ pháp lý giữa người vận chuyển với người giao hàng và đặc biệt, giữa người vận chuyển với người nhận hàng. Vận đơn là biên lai của người vận chuyển xác nhận đã nhận hàng để chở. Vì vậy, người chuyên chở chỉ giao hàng cho người đầu tiên xuất trình B/L hợp lệ ở cảng đến. Vận đơn là chứng từ xác thực quyền sở hữu đối với hàng hoá miêu tả trong B/L. Do đó, B/L là chứng từ có giá, có tính lưu thông và nó có thể được cầm cố, mua bán, chuyển nhượng trên thị trường. 12
13. Nội dung của B/L Người ký phát vận đơn •Người chuyên chở “As the Carrier” • Thuyền trưởng “As the Master” • Địa lý của người chuyên chở “As Agent for the Carrier” • Địa lý của thuyền trưởng “As Agent for the Master” Trên vận đơn phải thể hiện “hàng đã bốc”. • Có hai dạng thể hiện hàng đã bốc lên tàu: • Đối với B/L “nhận để bốc”, nội dung B/L này không thể hiện điều kiện hàng đã bốc lên tàu. Do đó, sau khi xếp hàng lên tàu, người vận chuyển phải đóng dấu “hàng đã xếp lên tàu” Số bản B/L gốc. Chuyển nhượng B/L: Chuyển tải (Transhipment) Vận đơn không lưu thông (Non- Negotiable B/L) 13
14. Các loại vận đơn đường biển: Dựa vào tính lưu thông của B/L •Vận đơn đích danh (Straight B/L): ghi rõ tên người nhận hàng. •Vận đơn theo lệnh (To order B/L): Tên người nhận hàng trên vận đơn thường được ghi như sau: “ To order of the shipper” hoặc “made out to the order of XYZ Bank” hoặc “To order” •Vận đơn xuất trình (Bearer B/L): không ghi tên người nhận hàng. Dựa vào lời nhận xét trên vận đơn •Vận đơn hoàn hảo (Clean B/L) •Vận đơn không hoàn hảo (Unclean B/L): Vận đơn có những lời phê chú xấu về tình trạng hàng hoá khi giao xuống tàu như: “thùng hàng bị vỡ”, “kiện hàng bị đứt dây” v.v Dựa vào thời điểm lập vận đơn •Vận đơn nhận hàng để bốc (Received for shipment B/L) •Vận đơn đã bốc hàng (Shipped on Board B/L) Dựa vào cách vận tải hàng hoá •Vận đơn chuyển tải (Transhipment B/L) •Vận đơn đi thẳng (Throught B/L hoặc Direct B/L) 14
15. HÓA ĐƠN THƯƠNG MẠI (Commercial Invoice) Khái niệm: • Hoá đơn thương mại là chứng từ hàng hoá cơ bản do người bán lập cho người nhập khẩu sau khi hoàn tất nghiã vụ giao hàng. Hoá đơn chứng minh quyền được thanh toán của người bán, liệt kê chi tiết về giá và trị giá hàng hóa dịch vụ đã xuất khẩu với thời gian cụ thể cùng các chi tiết liên quan đến chuyến hàng đã giao, thanh toán, cơ sở của việc giao hàng Invoice có bản chính, bản sao với số lượng các bản theo thỏa thuận trước. Tác dụng • Trong thanh toán: •Nếu bộ chứng từ có hối phiếu, thì hoá đơn thương mại là căn cứ để kiểm tra lệnh đòi tiền trên hối phiếu. •Nếu bộ chứng từ không có hối phiếu, hoá đơn sẽ là cơ sở để người bán đòi tiền người mua. •Trị giá hàng hoá liệt kê trên invoice thường được làm căn cứ tính thuế XNK • Trong các yêu cầu khác 15
16. PHIẾU ĐÓNG GÓI HÀNG HOÁ (Packing List) Phiếu đóng gói hàng hoá là chứng từ liệt kê chi tiết về lượng và các hình thức đóng gói các loại hàng, mặt hàng của một lô hàng đã giao vào thời gian cụ thể. • Tác dụng: Tạo thuận lợi cho việc nhận biết, bốc dỡ và kiểm tra hàng hoá về lượng theo chi tiết đóng gói. 16
17. Giấy chứng nhận xuất xứ là chứng từ do Phòng thương mại của nước xuất khẩu cấp cho một lô hàng cụ thể đã xuất khẩu nhằm xác định nguồn gốc hoặc nơi sản xuất hàng hoá. • Tác dụng: • Giúp người mua kiểm tra việc giao hàng của người bán • Là căn cứ quan trọng để xác định mức thuế suất dành cho mỗi lô hàng. • Các loại giấy chứng nhận xuất xứ: •Hiện nay, Việt Nam có các loại giấy chứng nhận xuất xứ sau: • Form A: dùng cho các mặt hàng xuất sang các nước thuộc hệ thống GSP (Generalized System of Perference- Chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập) • Form B: dùng cho tất cả hàng hoá xuất khẩu. • Form O: dùng cho mặt hàng cà phê xuất sang các nước thuộc Hiệp hội cà phê Thế giới. • From X: dùng cho mặt hàng cà phê xuất sang các nước không thuộc Hiệp hội cà phê Thế giới. • Form T: dùng cho mặt hàng dệt xuất sang thị trường Châu Âu • Form D: dùng cho các mặt hàng xuất sang các nước trong khối ASEAN 17
18. Các chứng từ bảo hiểm • Hợp đồng bảo hiểm • Đơn bảo hiểm Insurance Policy • Chứng nhận bảo hiểm • Phiếu bảo hiểm Các chứng từ liên quan khác • Tùy yêu cầu phát sinh củanơinhậpnhẩumà nhà nhậpkhẩusẽ chủđộng trong việcyêu cầu thêm những chứng từ cầnthiết đảmbảo cho quyềnlợivàhoạt động củamìnhhoặc đáp ứng đúng quy định củavề yêu cầuchứng từ củaquốcgianhậpkhẩu. 19