Bài giảng Rối loạn cảm giác

Nội dung text: Bài giảng Rối loạn cảm giác

1. RỐI LOẠN CẢM GIÁC Nhận diện và cách khắc phục
2. CÁC GIÁC QUAN “BÊN NGOÀI” • Xúc giác (da) • Khứu giác (mũi) • Vị giác (miệng) • Thị giác (mắt) • Thích giác (tai)
3. CÁC GIÁC QUAN “BÊN TRONG” • Hệ thống tiền đình (vestibular sense): - Đưa thông tin về vị trí của đầu so với mặt đất, cử động của cơ thể và thăng bằng • Tự cảm thụ bản thân (proprioceptive sense): - Giác quan giúp nhận biết vị trí của cơ thể và cử động của các bộ phận trong cơ thể
4. THẾ NÀO LÀ RỐI LOẠN CẢM GIÁC? • Rối loạn điều chỉnh cảm giác • Rối loạn phân biệt cảm giác • Rối loạn giác động
5. RỐI LOẠN ĐIỀU CHỈNH CẢM GIÁC • Quá nhạy cảm - Sợ dơ, không muốn người khác ôm, không chịu mặc một số loại quần áo, che mắt, bịt tai, không muốn nghe một số loại âm thanh, không chịu được một số mùi, không ăn một số loại thức ăn vv • Không đáp ứng - Không biết tay, mặt bị dơ, không biết người khác chạm vào mình, thường đánh rơi đồ vật, không muốn chơi với các bạn, hay ngã, hay va phải đồ vật, nhìn như xuyên qua người hoặc vật, không nhận biết được một số âm thanh bình thường, ăn những đồ rất cay vv • Tìm kiếm cảm giác - Lao đầu vào người khác, chen vào những chỗ chật, muốn được ôm lâu, cọ xát vào tường, đồ đạc, phẩy tay, giở sách liên tục, bật tắt đèn, xếp hàng đồ chơi, thích ở chỗ đám đông vv
6. RỐI LOẠN PHÂN BIỆT CẢM GIÁC • Không biết phân biệt nóng, lạnh; không biết đau; • Không biết no hay đói, không biết khi nào cần đi toa lét, • Dùng quá nhiều hoặc quá ít lực để mở cửa, đá bóng, viết. Cầm bút bằng cả bàn tay. Thường va vào người khác; • Không nhận biết nét mặt hay cử chỉ của người khác; • Không biết phân biệt nhịp điệu, âm thanh
7. RỐI LOẠN GIÁC ĐỘNG • Thường không đứng yên được một chỗ • Dễ mất thăng bằng khi đi hoặc chuyển tư thế; • Khó kết hợp hai tay để cắt hoặc đổ nước; khó sử dụng hai bên cơ thể cùng một lúc để bắt bóng, nhảy; • Không có tay thuận
8. Học HĐ hàng Hành vi ngày Nghe Nhìn – Chức hiểu nhận biết năng ngôn không chú ý ngữ gian Phối Kiểm soát vận Điều chỉnh hợp động thị giác tư thế tay-mắt Lọc thông tin Phản xạ tốt đầu vào Nhận biết hai Tự chủ vận động Tư thế thoải mái bên cơ thể (Motor planning) Khứu giác Thính giác Vị giác Thị giác Xúc giác Tiền đình Tự cảm thụ bản thân THÁP PHÁT TRIỂN
9. Hệ thống thần kinh bình thường Cảm giác trong tình trạng quá tải (sensory overload) Cảm giác trong tình trạng phòng thủ (sensory defensiveness) Cảm giác ở tình trạng tốt nhất (Optimal level of arousal) Cảm giác trong tình trạng ít hoạt động (Low arousal)
10. Hệ thống thần kinh bình thường • Có khả năng duy trì cảm giác trong tình trạng tốt nhất • Linh hoạt • Thích ứng tốt • Hồi phục tốt
11. CẢM GIÁC TRONG TÌNH TRẠNG PHÒNG VỆ Cảm giác trong tình trạng quá tải (sensory overload) Cảm giác trong tình trạng tự vệ (sensory defensiveness) Cảm giác ở tình trạng tốt nhất (Optimal level of arousal) Cảm giác trong tình trạng ít hoạt động (Low arousal)
12. CẢM GIÁC TRONG TÌNH TRẠNG PHÒNG VỆ • Hồi phục kém • Khả năng thích ứng và linh hoạt kém • Độ nhạy cảm cao • Một số cảm giác vô hại bị thổi phồng và bị coi là mối đe doạ; • Có cảm giác ảo, muốn đánh nhau, sợ hãi
13. CẢM GIÁC TRONG TÌNH TRẠNG QUÁ TẢI Cảm giác trong tình trạng quá tải (sensory overload) Cảm giác trong tình trạng tự vệ (sensory defensiveness) Cảm giác ở tình trạng tốt nhất (Optimal level of arousal) Cảm giác trong tình trạng ít hoạt động (Low arousal)
14. CẢM GIÁC TRONG TÌNH TRẠNG QUÁ TẢI • Thường lo âu • Có thể biểu hiện như người hay lẩn tránh hoặc giống tình trạng ít hoạt động • Hay tìm kiếm những cảm giác qua miệng và mũi; • Thở kém • Không biết đau
15. CẢM GIÁC TRONG TÌNH TRẠNG ÍT HOẠT ĐỘNG Cảm giác trong tình trạng quá tải (sensory overload) Cảm giác trong tình trạng tự vệ (sensory defensiveness) Cảm giác ở tình trạng tốt nhất (Optimal level of arousal) Cảm giác trong tình trạng ít hoạt động (Low arousal)
16. CẢM GIÁC TRONG TÌNH TRẠNG ÍT HOẠT ĐỘNG • Không đáp ứng; • Hiếm khi đạt tới tình trạng bình thường • Hành động rất thụ động và thường ngồi một chỗ; • Phản ứng giống nhau và rất hạn chế; • Thời gian tương tác xã hội ít • Người mềm, yếu
17. Các vận động cảm giác với những bé tăng động 1. Công thức Wilbarger – mát xa, ấn khớp • Thời gian: Bắt đầu làm 2 tiếng 1 lần • Sau đó 2 tuần giảm xuống 5 lần/ngày 2. Mát xa miệng
18. Các vận động cảm giác với những bé tăng động 3. Các vận động cảm giác hàng ngày - Nhảy từ trên cao xuống nệm, nhảy bật - Kéo, đẩy, mang, nhấc vật nặng - Bò, trườn, nhảy trên bạt nhảy - Ngồi bật nhảy trên bóng tập theo nhịp
19. Các vận động cảm giác cho bé tăng động (tiếp) Các vận động cảm giác làm hàng ngày (tiếp) • Chơi với nước, đậu tương • Úông bằng các loại ống hút • Ngồi bật nhảy trên bóng tập theo nhịp điệu • Chơi với trống • Tạo chỗ chơi riêng cho bé • Thời gian từ 10-15 phút/lần, ngày 2 lần
20. Các vận động cảm giác cho bé ít hoạt động • Đu quay thật nhiều • Nhảy lao xuống các tấm nệm • Trèo lên những mặt phẳng khác nhau về độ nghiêng, chất liệu, bề mặt • Nhảy bật, trượt, chạy
21. Các vận động tăng cường hô hấp • Đập bóng bụng (belly-ball) • Thổi bong bóng • Úông bằng ống hút càng nhiều càng tốt • Kazoo
22. Các vận động tăng cường hô hấp (tiếp) • Nói to, nói từ trong bụng • Nói giống tiếng rắn bò (sssss) • Hít vào liên tục • Giả tiếng hú như sói • Dùng những âm dài (uuuu, aaa, ooo) theo nhịp điệu
23. Các vận động hỗ trợ cảm giác (Không làm cùng thời gian với các vận động cảm giác hàng ngày) • Vận động cơ - Bò trên mặt phẳng - Bò trong những chỗ chật, như đường ống, túi, dưới các gối hoặc tấm nệm - Trèo các loại thang - Lăn tròn, lộn mèo
24. Các vận động hỗ trợ cảm giác (Không làm cùng thời gian với các vận động cảm giác hàng ngày) • Vận động hỗ trợ tiền đình - Lăn tròn, lộn mèo - Đu quay theo chiều tới, lui, hai bên - Nhảy bật - Đu, lăn tròn trên miếng vải treo
25. Các vận động hỗ trợ cảm giác (Không làm cùng thời gian với các vận động cảm giác hàng ngày) • Các hoạt động hỗ trợ xúc giác 1. Chơi với những chất liệu khác nhau cả về nhiệt độ và mầu sắc: - Chơi với các loại vải khác nhau: len, dạ, ni lông vv - Chơi với các chất liệu khô như cát, gạo, đậu, mỳ, bột, đất nặn; - Chơi với các chất liệu ướt như đất nặn ướt, gel, các loại mứt, kem cạo râu
26. Các vận động hỗ trợ cảm giác (Không làm cùng thời gian với các vận động cảm giác hàng ngày) 2. Ngồi các tư thế khác nhau hỗ trợ phần đùi trên Lưu ý: - Mặc quần soọc khi chơi - Giới thiệu các chất liệu mới dần dần, lúc đầu chỉ qua đầu ngón tay hoặc ngón chân - Cho bé thời gian nghỉ nếu bé thấy khó chịu - Chơi chỉ 2-3 lần/tuần.
27. Nhịp điệu • Mỗi người đều có nhịp điệu, nhịp rung và nhịp đập khác nhau • Có nhịp điệu cho năm, tháng, ngày • Nhịp điệu là cơ sở cho tình trạng sức khoẻ tốt ở mỗi người • Điều hoà kém là do nhịp điệu trong người kém
28. Nhịp điệu • Rối loạn điều hoà bản thân bao gồm: - Giấc ngủ không ổn định - Nhịp tim bất thường - Thở kém - Nhai, nuốt, hút ống khó khăn - Ăn kém - Vận động kém
29. Nhịp điệu (tiếp) • Dùng nhịp điệu bên ngoài để điều chỉnh nhịp điệu bên trong của những trẻ bị rối loại
30. Nhịp điệu (tiếp) • Công cụ để điều chỉnh: - Giọng nói (to nhỏ khác nhau) - Trống hoặc đĩa nhạc trống - Cơ thể như vỗ tay, dậm chân, hoặc nhảy bật - Thiết bị (bóng tập) - Đĩa nhạc
31. Nhịp điệu (tiếp) • Cân bằng nhịp điệu giữa người hướng dẫn và trẻ - Hiểu về nhịp điệu của trẻ - Cố gắng bắt nhịp theo nhịp điệu của trẻ - Sau đó bắt đầu thay đổi nhịp điệu theo hướng bạn muốn
32. Cách chơi với trẻ • Theo hướng dẫn của trẻ. Không bắt trẻ làm những hoạt động trẻ không muốn • Tạo sự tin cậy , an toàn • Tránh những hoạt động hoặc tình huống quá sức đối với trẻ • Cho trẻ nghỉ giữa các hoạt động để tổ chức lại bản thân • Khi trẻ tức giận, cho trẻ chỗ và thời gian để trẻ bình tĩnh lại • Tạo chỗ chơi an toàn • Cố gắng không nói “không” với những hoạt động trẻ muốn làm. Thay đổi môi trường cho thích hợp • Không bắt buộc trẻ thực hiện theo kế hoạch đã định sẵn.
33. Các vận động cảm giác hàng ngày Mát xa, đẩy vật nặng Thở