Bài giảng Tài chính tiền tệ - Chương 6: Các định chế tài chính trung gian

Nội dung text: Bài giảng Tài chính tiền tệ - Chương 6: Các định chế tài chính trung gian

1. Chöông : CAÙC ÑÒNH CHEÁ TAØI CHÍNH TRUNG GIAN Tài chính tieàn teä Chöông : Caùc ñònh cheá taøi chính trung gian 1. Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm ñònh cheá taøi chính trung gian 1.1. Khaùi nieäm 1.2. Ñaëc ñieåm 1.3. Phaân loaïi 2. Vai troø cuûa caùc ñònh cheá taøi chính trung gian 2.1. Chu chuyeån voán 2.2. Khaéc phuïc tình traïng thoâng tin baát caân xöùng treân TTTC 2.3. Goùp phaàn laøm giaûm chi phí xaõ hoäi 2.4. Naâng cao hieäu quaû vaø ñieàu kieän soáng 3. Moät soá ñònh cheá taøi chính trung gian chuû yeáu 3.1. Caùc ñònh cheá ngaân haøng 3.2. Caùc ñònh cheá phi ngaân haøng KHAÙI NIEÄM Ñònh cheá taøi chính 9 Theå cheá “raøng buoäc” caùc hoaït ñoäng taøi chính 9 Caùc toå chöùc taøi chính chính thöùc 9 Cung caáp caùc dòch vuï taøi chính cho xaõ hoäi Trung gian taøi chính 9 Ñònh cheá, caù nhaân thöïc hieän chöùc naêng “ trung gian” trong boái caûnh taøi chính
2. KHAÙI NIEÄM ÑCTCTG 1.1. Khaùi nieäm: Caùc ñònh cheá trung gian taøi chính laø nhöõng toå chöùc thöïc hieän huy ñoäng nguoàn tieàn cuûa nhöõng ngöôøi tieát kieäm cuoái cuøng vaø sau ñoù cung caáp cho nhöõng ngöôøi caàn voán cuoái cuøng. Nhöõng ngöôøi Ñònh Nhöõng ngöôøi tieát kieäm caàn voán cuoái cheá cuøng trung ƒHoä gia ñình ƒHoä gia ñình gian ƒDoanh nghieäp ƒDoanh nghieäp taøi ƒChính phuû ƒChính phuû chính ÑAËC ÑIEÅM ÑC.TCTG Veà hình thöùc kinh doanh Caùc ñònh cheá trung gian taøi chính laø caùc cô sôû kinh doanh tieàn teä vaø giaáy tôø coù giaù ñöôïc toå chöùc vaø hoaït ñoäng ñeå ñaït nhöõng muïc ñích sinh lôïi nhaát ñònh Caùc yeáu toá ñaàu vaøo Caùc ñaàu ra ƒ Ñaát dai Ñònh cheá ƒ Huy ñoäng caùc khoaûn ƒ Lao ñoäng trung tieàn tieát kieäm ƒ Voán baèng tieàn gian ƒ Cho vay ƒ Quaûn lyù taøi chính ƒ Caùc dòch vuï taøi chính khaùc ÑAËC ÑIEÅM ÑC.TCTG (tt) Tieán trình taïo ra caùc saûn phaåm ñaàu ra cuûa caùc trung gian taøi chính goàm 2 giai ñoaïn: 9 Huy ñoäng tieàn tieát kieäm töø nhöõng ngöôøi thöøa voán 9 Chuyeån soá voán tieát kieäm naøy cho nhöõng ngöôøi caàn voán cuoái cuøng
3. ÑAËC ÑIEÅM ÑC.TCTG (tt) - Veà phöông thöùc luaân chuyeån voán: voán vaän ñoäng quaù trình kinh doanh cuûa caùc TGTC vaän haønh theo coâng thöùc T – T ‘ maøkhoângcoùsöïxuaáthieäncuûa haøng hoùa. - Caùc ñònh cheá trung gian taøi chính ñaûm nhaän nhöõng hoaït ñoäng trung gian nhö sau: 9 Trung gian meänh giaù: hieän huy ñoäng caùc khoaûn tieàn tieát kieäm coù quy moâ nhoû taäp trung thaønh quyõ cho vay coù quy moâ lôùnñeåtaøitrôïchonhöõngngöôøicaànvoán 9 Trung gian ruûi ro ngaàm ñònh:phaùt haønh nhöõng loaïi chöùng khoaùn thöù caáp töông ñoái an toaøn vaø deã löu hoaït ñeå thu huùt tieàn tieát kieäm cuûa nhöõng ngöôøi khoâng chaáp nhaän ruûi ro, ñoàng thôøi caùc ñònh cheá trung gian taøi chính laïi chaáp nhaän nhöõng chöùng khoaùn sô caáp coù ruûi ro cao do nhöõng ngöôøi caàn voán phaùt haønh ÑAËC ÑIEÅM ÑC.TCTG (tt) 9 Trung gian kyø haïn: huy ñoäng nhöõng khoaûn tieàn tieát kieäm coù nhöõng thôøi haïn khaùc nhau, sau ñoù chuyeån hoùa taøi trôï cho nhöõng ngöôøi caàn voán vôùi nhöõng kyø haïn cuõng khaùc nhau. 9 Trung gian thanh khoaûn: caùc ñònh cheá trung gian taøi chính coù theå chuyeån ñoåi caùc loaïi chöùng khoaùn löu hoaït thaønh tieàn. 9 Trung gian thoâng tin: cung caáp thoâng tin vaø ñaùnh giaù khaû naêng cuûa ngöôøi caàn voán cuoái cuøng ñeå ñaùnh giaù vaø ñaët voán ñaàu tö moät caùch coù hieäu quaû. PHAÂN LOAÏI CAÙC ÑÒNH CHEÁ TRUNG GIAN TAØI CHÍNH Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm hoaït ñoäng 9 Ngaân haøng thöông maïi. 9 Caùc loaïi quyõ tieát kieäm 9 Caùc quyõ tín duïng 9 Caùc coâng ty baûo hieåm 9 Caùc coâng ty taøi chính. 9 Caùc loaïi quyõ hoã töông 9 Caùc coâng ty chöùng khoaùn Caên cöù vaøo möùc ñoä thöïc hieän chöùc naêng trung gian 9 Caùc ñònh cheá nhaän tieàn göûi 9 Caùc ñònh cheá tieát kieäm theo hôïp ñoàng 9 Caùc loaïi quyõ ñaàu tö/quyõ hoã töông
4. PHAÂN LOAÏI CAÙC ÑÒNH CHEÁ TRUNG GIAN TAØI CHÍNH Caên cöù vaøo muïc ñích hoaït ñoäng: 9 Caùc trung gian taøi chính kinh doanh 9 Caùc trung gian taøi chính vì muïc ñích xaõ hoäi Caùc trung gian taøi chính ôû Vieät Nam: 9 Caùc toå chöùc tín duïng: Š Caùc NHTM Š Toå chöùc tín duïng hôïp taùc Š Coâng ty taøi chính Š Coâng ty cho thueâ taøi chính Š Caùc quyõ hoã trôï ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc Š Caùc quyõ ñaàu tö vaø quyõ hoã töông Š Coâng ty chöùng khoaùn 9 Coâng ty baûo hieåm VAI TROØ CUÛA CAÙC ÑÒNH CHEÁ TRUNG GIAN TAØI CHÍNH TRONG NEÀN KINH TEÁ THÒ TRÖÔØNG Chu chuyeån caùc nguoàn voán 9 Keânh huy ñoäng voán ñaàu tö ôû trong nöôùc 9 Keânh huy ñoäng voán töø nöôùc ngoaøi Khaéc phuïc tình traïng thoâng tin baát caân xöùng treân thò tröôøng taøi chính Moät tieán trình giao dòch voán, ñoái vôùi nhaø ñaàu tö töùc laø ngöôøi caàn voán bao giôø cuõng naém roõ thoâng tin veà möùc ñoä ruûi ro vaø tyû suaát sinh lôøi cuûa döï aùn ñaàu tö maø anh ta ñang tieán haønh hôn laø ngöôøi cung caáp voán. Vaán ñeà naøy coøn goïi laø thoâng tin baát caân xöùng. Vôùi söï xuaát hieän cuûa TGTC giaûi quyeát ñöôïc 2 vaán ñeà 9 Löïa choïn ñoái nghòch, xaûy ra tröôùc khi giao dòch voán ngöôøi caàn voán coù khuynh höôùng ñöa ra möùc laõi suaát huy ñoäng voán raát cao, ngöôøi cung caáp voán coù leõ cuõng khoâng saün loøng cung caáp voán vì chöa bieát roõ. VAI TROØ (tt) 9 Ruûi ro ñaïo ñöùc khi thöïc hieän giao dòch voán. Nguôøi ñi vay coù khuynh höôùng söû duïng soá voán vay ñaàu tö vaøo nhöõng döï aùn coù laõi suaát cao hôn nhöng laïi coù nhieàu ruûi ro tieàm naêng. Ngöôøi cho vay khoâng coù ñuû khaû naêng ñeå giaùm saùt nhöõng hoaït ñoäng cuûa ngöôøi ñi vay sau khi ñaõ cung caáp voán. Söï toàn taïi cuûa caùc ñònh cheá trung gian taøi chính giaûi quyeát vaán ñeà thoâng tin baát caân xöùng vaø hai vaán ñeà lieân ñôùi laø löïa choïn ñoái nghòch vaø ruûi ro ñaïo ñöùc do tính chuyeân moân hoùa trong vieäc ñaùnh giaù ruûi ro tieàm naêng.
5. VAI TROØ (tt) Caùc trung gian taøi chính coù tín chuyeân nghieäp hoaù trong kinh doanh neân: 9 Phaùt haønh caùc coâng cuï giao dòch ruûi ro thaáp nhöng lôïi nhuaän thoûa ñaùng cho ngöôøi tieát kieäm 9 Coù khaû naêng ñaùng giaù naêng löïc ngöôøi ñi vay. Ñöa ra nhöõng raøng buoäc ñoái vôùi ngöôøi ñi vay ñeå ñaûm baûo an toaøn ñoái vôi voán cho vay. VAI TROØ CUÛA CAÙC ÑÒNH CHEÁ TRUNG GIAN TAØI CHÍNH TRONG NEÀN KINH TEÁ THÒ TRÖÔØNG Goùp phaàn giaûm chi phí giao dòch cuûa xaõ hoäi 9 Chi phí giao dòch voán 9 Chí phí thoâng tin Goùp phaàn naâng cao hieäu quaû kinh teá vaø tieâu chuaån cuoäc soáng xaõ hoäi 9 Lôïiíchñoáivôùingöôøitieátkieäm Š Khaû naêng sinh lôøi voán tieát kieäm Š Thu nhaäp gia taêng 9 Lôïi ích ñoái vôùi ngöôøi vay voán Š Thoûa maõn nhu caàu voán ñaàu tö Š Môû roäng saûn xuaát Š Ñaûm baûo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng 3. Moät soá ñònh cheá taøi chính trung gian chuû yeáu 3.1. Caùc ñònh cheá ngaân haøng Laø nhöõng TGTC maø hoaït ñoäng chuû yeáu vaø thöôøng xuyeân laø huy ñoäng voán qua phöông thöùc nhaän tieàn göûi khaùch haøng sau ñoù phaân phoái laïi voán chuû yeáu laø caáp tín duïng cho vay. Tieâu bieåu cho loaïi hình naøy laø: Ngaân haøng thöông maïi Caùc loaïi hình ngaân haøng xaõ hoäi Caùc ngaân haøng tieát kieäm töông trôï khaùc. Trong phaàn naøy chuû yeáu giôùi thieäu loaïi hình tieâu bieåu laø ngaân haøng thöông maïi.
6. 3. Moät soá ñònh cheá taøi chính trung gian chuû yeáu 3.2. Caùc ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng 9 Quyõ tín duïng 9 Coâng ty baûo hieåm 9 Coâng ty taøi chính 9 Coâng ty ñaàu tö 9 Coâng ty chöùng khoaùn Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc ñònh cheá taøi chính naøy gaén vôùi caùc hôïp ñoàng tieát kieäm coù ñieàu kieän hoaëc phaùt haønh chöùng chæ huy ñoäng voán hoaëc chöùng chæ goùp voán töø caùc nhaø tieát kieäm ñaàu tö, khoâng qua hình thöùc huy ñoäng tieàn göûi khoâng kyø haïn hay tieàn guûi tieát kieäm nhö ngaân haøng. Phaân phoái söû duïng voán chuû yeáu qua hình thöùc ñaàu tö taøi chính vaø cho vay coù kyø haïn. Nghieäp vuï trung gian thanh toaùn caùc ñònh cheá taøi chính naøy khoâng thöïc hieän ñöôïc. Quyõ tín duïng Ñònh cheá taøi chính thuoäc sôû höõu taäp theå Huy ñoäng voán qua hình thöùc nhaän tieàn göûi coù kyø haïn, tieàn guûi tieát kieäm, phaùt haønh caùc loaïi chöùng khoaùn nôï Caáp tín duïng cho caùc thaønh vieân goùp voán, caùc toå chöùc caù nhaân Coâng ty taøi chính Coâng ty taøi chính laø moät trung gian taøi chính, hoaït ñoäng chuû yeáu laø cho vay vaø taøi trôï caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån. Khaùc vôùi ngaân haøng thöông maïi, coâng ty taøi chính khoâng ñöôïc nhaän tieân göûi thöôøng xuyeân döôùi daïng tieàn göûi khoâng kyø haïn cuûa khaùch haøng khoâng thöïc hieän caùc nghieäp vuï trung gian thanh toaùn Caùc loaïi coâng ty taøi chính 9 Coâng ty taøi chính baùn haøng (Sales finance company): thuoäc sôû höõu bôûi moät coâng ty cheá bieán hay baùn leõ vaø cung caáp nhöõng khoaûn tín duïng cho ngöôøi tieâu duøng ñeå mua haøng cuûa coâng ty ñoù. 9 Coâng ty taøi chính tieâu duøng (Consumer finance company): chuyeân cung caáp caùc khoaûn tín duïng cho ngöôøi tieâu duøng ñeå mua nhöõng vaät duïng. 9 Coâng ty taøi chính kinh doanh (Bussiness finance company): cung caáp caùc hình thöùc tín duïng ñaëc bieät cho nhöõng hoaït ñoäng kinh doanh baèng vieäc mua caùc khoaûn nôï hoaëc caùc giaáy tôø coù gia
7. Quyõ ñaàu tö Quyõ ñaàu tö laø trung gian taøi chính thöïc hieän huy ñoäng voán töø caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân thoâng qua phaùt haønh chöùng chæ goùp voán ñaàu tö ñeå ñaàu tö vaøo caùc coå phieáu, traùi phieáu, tieàn teä, hay caùc danh muïc taøi saûn khaùc. Coâng ty quaûn lyù quyõ vaø cô cheá giaùm saùt Lôïi Lôïi nhuaän nhuaän Danh muïc ñaàu tö Tieát kieäm cuûa caù Quyõ ñaàu tö ƒChöùng khoaùn nhaân vaø hoä gia ƒBaát ñoäng saûn ñình Tieàn Tieàn ƒSaûn xuaát kinh doanh Th öïc Huy ñoäng ñ h aàu ie t än Coâng ty quaûn ö quyõ ñaàu tö Quyõ ñaàu tö Coâng ty Quaûn lyù; giaùm saùt Cô quan quaûn lyù quyõ Nhaø nöôùc õ Ñieàu haønh Quaûn lyù ñaàu tö Nghieân cöùu QUYÕ ÑAÀU TÖ Löu kyù Giaùm saùt Kieåm toaùn Coâng ty Ngaân haøng kieåm toaùn giaùm saùt Quyõ ñaàu tö Danh muïc ñaàu tö cuûa Quyõ : 9 Ñaàu tö tröïc tieáp vaøo doanh nghieäp 9 Ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn Caùc loaïi quyõ ñaàu tö: 9 Quyõ ñaàu tö daïng ñoùng: theo ñieàu leä qui ñònh thöôøng chæ taïo voán qua moät laàn baùn chöùng khoaùn cho coâng chuùng. 9 Quyõ ñaàu tö daïng môû : phaùt haønh theâm nhöõng coå phieáu môùi ñeå taêng voán vaø cuõng saün saøng mua laïi nhöõng coå phieáu ñaõ phaùt haønh.
8. Coâng ty baûo hieåm Hoaït ñoäng chuû yeáu nhaèm baûo veä taøi chính cho nhöõng ngöôøi coù hôïp ñoàng baûo hieåm veà nhöõng ruûi ro thuoäc traùch nhieäm baûo hieåm treân cô sôû ngöôøi naøy phaûi traû moät khoaûn tieàn phí baûo hieåm. 9 Baûo hieåm taøi saûn 9 Baûo hieåm nhaân thoï Phaùt trieån baûo hieåm Æ phaùt trieån coâng ngheä phoøng choáng ruûi ro. Danh muïc ñaàu tö cuûa baûo hieåm 9 Chöùng khoaùn chính phuû 9 Traùi phieáu coâng ty 9 Coå phieáu 9 Ñaàu tö tröïc tieáp vaøo baát ñoäng saûn 9 Thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính khaùc.