Bài giảng Tâm lý học - Chương 4: Tâm lý lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông - Nguyễn Xuân Long

Nội dung text: Bài giảng Tâm lý học - Chương 4: Tâm lý lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông - Nguyễn Xuân Long

1. Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 1 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
2. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát I triển tâm lý ở lứa tuổi học sinh THPT 1. Khái niệm tuổi thanh niên Là giai đoạn phát triển bắt đầu từ lúc dậy thì và kết thúc khi bước vào tuổi người lớn Tuổi dậy thì Tuổi người lớn Tính phức tạp và nhiều mặt của lứa tuổi này Sinh học Xã hội Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 2 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
3. • TLH Mác-xít cho rằng cần phải nghiên cứu tuổi thanh niên một cách phức tạp, phải kết hợp quan điểm tâm lý học xã hội với việc tính đến những quy luật bên trong của sự phát triển. • Tuổi thanh niên kéo dài từ 14, 15- 25 tuổi, được chia thành 2 thời kì: – 14,15 → 17,18 tuổi: thanh niên mới lớn (HS THPT) – 17,18 → 25 tuổi: tuổi thanh niên (giai đoạn 2 của tuổi thanh niên) Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 3 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
4. 2. Đặc điểm cơ thể Sinh lý Tâm lý - Tuổi đầu thanh - Sự phát triển của niên là thời kì hệ thần kinh có đầu đạt được sự những thay đổi tăng trưởng về quan trọng do mặt thể lực cấu trúc bên - Nhịp độ tăng trong của não trưởng về chiều phức tạp và các cao và trọng chức năng của lượng đã chậm não phát triển lại - Đa số các em đã vượt qua thời kì phát dục Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 4 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
5. 3. Những điều kiện xã hội của sự phát triển GIA (Vị trí ngày càng được khẳng ĐÌNH định) • Được tham gia bàn bạc việc gia đình (Thay đổi đáng kể) • Yêu cầu cao hơn trong công việc, trong cách suy nghĩ • 15 tuổi được làm CMT • 18 tuổi được đi bầu cử • Nữ đủ tuổi kết hôn XÃ HỘI NHÀ (Nòng cốt các phong trào) TRƯỜN G • Tham gia tổ chức Đoàn TNCS • Hệ thống tri thức ngày càng phong phú Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 5 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
6. Đặc điểm của hoạt động học tập và sự phát II triển trí tuệ ở lứa tuổi học sinh THPT 1. Đặc điểm của hoạt động học tập • HĐHT đòi hỏi tính tích cực, năng động cao, đòi hỏi sự phát triển mạnh của tư duy lý luận • Hình thành hứng thú học tập liên quan đến xu hướng nghề nghiệp • Hứng thú học tập được thúc đẩy, bồi dưỡng bởi động cơ mang ý nghĩa thực tiễn, sau đó mới đến ý nghĩa xã hội của môn học – Tích cực: thúc đẩy các em học tập và đạt kết quả cao các môn đã lựa chọn – Tiêu cực: chỉ quan tâm đến môn học liên quan đến việc thi mà sao nhãng các môn học khác Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 6 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
7. 2. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ • Tri giác có mục đích đã đạt tới mức rất cao • Ghi nhớ có chủ định giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động trí tuệ, đồng thời vai trò của ghi nhớ logic trừu tượng, ghi nhớ ý nghĩa ngày một tăng rõ rệt • Các em đã tạo được tâm thế phân hoá trong ghi nhớ • Có sự thay đổi về tư duy: các em có khả năng tư duy lý luận, tư duy trừu tượng một cách độc lập, chặt chẽ có căn cứ và mang tính nhất quán Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 7 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
8. NGUYÊN NHÂN • Do cấu trúc của não phức tạp và chức năng của não phát triển • Do sự phát triển của quá trình nhận thức • Do ảnh hưởng của hoạt động học tập KLSP: Các nhà giáo dục cần giúp các em có thể phát huy hết năng lực độc lập suy nghĩ của mình, nhìn nhận và đánh giá các vấn đề một cách khách quan Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 8 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
9. 3. Những đặc điểm nhân cách chủ yếu 3.1. Sự phát triển của tự ý thức • Đặc điểm cơ bản - Chú ý đến hình dáng bên ngoài - Quá trình tự ý thức diễn ra mạnh mẽ, sôi nổi, có tính đặc thù riêng - Sự tự ý thức của các em xuất phát từ yêu cầu của cuộc sống và hoạt động→ địa vị mới mẻ trong tập thể, những quan hệ mới với thế giới xung quanh buộc thanh niên phải ý thức được Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 9 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN đặc điểm nhân cách của
10. • Nội dung - Các em không chỉ nhận thức về cái tôi của mình trong hiện tại mà còn nhận thức về vị trí của mình trong xã hội, tương lai - Có thể hiểu rõ những phẩm chất nhân cách bộc lộ rõ và những phẩm chất phức tạp, biểu hiện những quan hệ nhiều mặt của nhân cách - Có khả năng đánh giá những cử chỉ, hành vi riêng lẻ, từng thuộc tính riêng biệt, biết đánh giá nhân cách của mình nói chung trong toàn bộ những thuộc tính nhân cách Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 10 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
11. • Ý nghĩa – Việc tự phân tích có mục đích là một dấu hiệu cần thiết của một nhân cách đang trưởng thành và là tiền đề của sự tự giáo dục có mục đích • KLSP – Các nhà giáo dục cần phải tôn trọng ý kiến của học sinh, biết lắng nghe ý kiến của các em, đồng thời có biện pháp khéo léo để các em hình thành được một biểu tượng khách quan về nhân cách của mình Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 11 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
12. 3.2. Sự hình thành thế giới quan • Chỉ số đầu tiên của sự hình thành thế giới quan là sự phát triển của hứng thú nhận thức đối với những vấn đề thuộc nguyên tắc chung nhất của vũ trụ, những quy luật phổ biến của tự nhiên, của xã hội • Việc hình thành thế giới quan không chỉ giới hạn ở tính tích cực nhận thức, mà còn thể hiện ở phạm vi nội dung → KLSP: Trong quá trình giáo dục, nhà giáo dục cần phải xây dựng thế giới quan lành mạnh, đúng đắn cho các em Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 12 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
13. 3.3. Giao tiếp và đời sống tình cảm • Giao tiếp trong nhóm bạn • Tuổi thanh niên mới lớn là lứa tuổi mang tính chất tập thể nhất • Ở lứa tuổi này, các em có khuynh hướng làm bạn với bạn bè cùng tuổi • Các em tham gia vào nhiều nhóm bạn khác nhau → KLSP: Nhà giáo dục cần chú ý đến ảnh hưởng của nhóm, tổ chức cho các nhóm tham gia vào các hoạt động tập thể của Đoàn Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 13 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
14. 4. Hoạt động lao động và sự lựa chọn nghề • Hoạt động lao động tập thể có vai trò lớn trong sự hình thành và phát triển nhân cách thanh niên mới lớn • Việc lựa chọn nghề nghiệp đã trở thành công việc khẩn thiết của học sinh lớn → KLSP: Nhà giáo dục cần giúp các em lựa chọn ngành nghề phù hợp với khả năng, năng lực của các em Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 14 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
15. 5. Một số vấn đề giáo dục Những vấn đề cần chú ý • Trước hết cần xây dựng mối quan hệ tốt giữa thanh niên và người lớn trên tinh thần bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau • Người lớn cần phải giúp đỡ tổ chức Đoàn một cách khéo léo, tế nhị để hoạt động của Đoàn được phong phú, hấp dẫn và độc lập • Người lớn không được quyết định thay, làm thay trẻ • Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS 15 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN