Bài giảng Truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam - Chương 2: Tác dụng của những nhân tố lớn trong các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm - Bùi Văn Hùng

Nội dung text: Bài giảng Truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam - Chương 2: Tác dụng của những nhân tố lớn trong các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm - Bùi Văn Hùng

1. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 79 – CHÖÔNG II TAÙC DUÏNG CUÛA NHÖÕNG NHAÂN TOÁ LÔÙN TRONG CAÙC CUOÄC ÑAÁU TRANH CHOÁNG NGOAÏI XAÂM 1. TAÙC DUÏNG CUÛA TINH THAÀN YEÂU NÖÔÙC 1.1. HOAØN CAÛNH THIEÂN NHIEÂN VAØ LÒCH SÖÛ ÑAÕ REØN ÑUÙC NEÂN TRUYEÀN THOÁNG KIEÂN CÖÔØNG VAØ BÖÔÙC ÑAÀU XAÂY DÖÏNG YÙ THÖÙC QUOÁC GIA DAÂN TOÄC 1.1.1. Hoaøn caûnh thieân nhieân ƒ Thuaän lôïi: Nöôùc ta ôû vaøo xöù nhieät ñôùi noùng coù nhieàu vuøng ñaát ñai khaùc nhau, sinh vaät phong phuù: ba vuøng thoå nhöôõng laø ñoàng baèng chaâu thoå, Trung du vaø mieàn röøng nuùi. Ñoàng baèng chaâu thoå soâng Hoàng; soâng Maõ, soâng Caû; soâng Meâkoâng vaø duyeân haûi ven bieån raát thuaän lôïi cho noâng nghieäp troàng luùa nöôùc. Vuøng Trung du vôùi ñaát vaøng, ñaát ñoû bazan raát thuaän lôïi cho söï phaùt trieån caùc loaïi caây coâng nghieäp coù giaù trò kinh teá cao. Vuøng röøng nuùi vôùi heä ñoäng thöïc vaät phong phuù laø nguoàn taøi nguyeân voâ taän cuûa ñaát nöôùc. Nöôùc ta laïi ôû vaøo vuøng nhieät ñôùi noùng, aåm, möa nhieàu (soá giôø naéng laø 1200-2000 giôø/naêm, löôïng möa nhieàu töø 1500-2300 mm/naêm). Ñieàu kieän ñoù raát thích nghi vôùi söï phaùt trieån cuûa sinh vaät. Soâng hoà nöôùc ta raát daøy ñaëc (trung bình 20 km coù moät cöûa soâng). Rieâng ôû mieàn Baéc coù hôn 100 con soâng coù ñoä daøi töø treân 100 km, laø nguoàn nöôùc töôùi tieâu, nguoàn thöïc phaåm voâ taän, maïch giao thoâng quan troïng, nguoàn phuø sa maøu môõ, cho ñôøi soáng vaø saûn xuaát cuûa con ngöôøi. Bôø bieån nöôùc ta daøi hôn 3000 km, nguoàn caù phong phuù, nhieàu haûi caûng ñeïp, coù giaù trò kinh teá cao, thuaän lôïi cho ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Ñoù chính laø caùc yeáu toá taïo cô sôû cho söï xuaát hieän cuûa loaøi ngöôøi sôùm, laø moät trong nhöõng caùi noâi cuûa loaøi ngöôøi nguyeân thuûy. ƒ Khoù khaên: Röøng nuùi chieám 80% dieän tích ñaát nöôùc gaây neân nhieàu khoù khaên lôùn, taïo neân nhöõng traän möaröøng lôùn, gaây khoù khaên cho con ngöôøi. Bôø bieån daøi, soâng hoà nhieàu neân baõo toá, luõ luït ñe doïa cuoäc soáng cuûa con ngöôøi, nöôùc ta laø moät trong nhöõng trung taâm cuûa baõo toá treân theá giôùi. ÔÛ caùc tænh mieàn Baéc, vaøo caùc thaùng 9,10,11 luõ luït luoân gaây cho con ngöôøi nhöõng thöû thaùch lôùn, khí haäu aåm taïo cho caùc loaïi coân truøng, saâu beänh phaùt trieån laøm aûnh ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
2. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 80 – höôûng lôùn ñeán saûn xuaát trong noâng nghieäp (6-7 löùa sinh tröôûng /naêm). Nhöõng yeáu toá treân laøm cho nhöõng lôùp cö daân ñaàu tieân phaûi reøn luyeän cho mình nhöõng baûn chaát baát khuaát, kieân cöôøng ñeå chinh phuïc maûnh ñaát naøy. Qua nhöõng keát quaû khai quaät khaûo coå hoïc ôû Nuùi Ñoï, Laïng Sôn, Quaûng Ninh, cho ta thaáy neàn vaên hoùa khaûo coå phaùt trieån moät caùch lieân tuïc, Sôn Vi (Baéc Thaùi) thuoäc haäu kyø ñaù cuõ xuaát hieän ôû treân 70 ñòa ñieåm nhö ôû Cuùc Phöông (Ninh Bình), Haø Noäi, Laøo Cai, Sôn La, Lai Chaâu, Hoaø Bình, Haø Taây, Thanh Hoùa, Ngheä An, Haø Tónh. Tieáp ñeán, caùc nhaø khaûo coå hoïc ñaõ tìm thaáy vaên hoùa thuoäc ñoà ñaù môùi ôû Baéc Sôn, Quyønh Vaên (mieàn Trung), trung kyø ñaù môùi ôû Ña Buùt, haäu kyø ñaù môùi ôû khaép moïi mieàn ñaát nöôùc, vaên hoùa Ñoâng Sôn coù 4 giai ñoaïn: Phuøng Nguyeân, Ñoàng Ñaäu, Goø Mun, Ñoâng Sôn. Treân caùc loaïi hình coâng cuï ta thaáy neàn vaên hoùa phaùt trieån lieân tuïc vaø mang tính chaát baûn ñòa (nhöõng soï ngöôøi coù theâm nhöõng yeáu toá môùi gia nhaäp vaøo yeáu toá cuõ). Nhö vaäy laø nhöõng lôùp cö daân ñaõ baát chaáp nhöõng khoù khaên khaéc nghieät cuûa thieân nhieân ñeå phaán ñaáu, duy trì cuoäc soáng vaø baùm chaéc maûnh ñaát giaøu ñeïp, xaây döïng neàn vaên hoùa giai ñoaïn sau phaùt trieån hôn giai ñoaïn tröôùc. Ñeán saùt Coâng nguyeân, cö daân nöôùc ta ñaõ ñaït ñöôïc trình ñoä khaù cao, kyõ thuaät ñuùc ñoàng tinh vi, oån ñònh treân cô sôû moät neàn kinh teá noâng nghieäp ñaõ raát phaùt trieån, ñôøi soáng cuûa cö daân oån ñònh. Caùc ñòa ñieåm khaûo coå hoïc keùo daøi vaøi traêm naêm, chöùng toû quan heä xaõ hoäi ñaõ ñöôïc xaây döïng vaø daàn daàn oån ñònh. Söï phaân hoùa giai caáp xaõ hoäi ngaøy caøng roõ reät, laøm xuaát hieän moät quoác gia Vaên Lang laø moät ñieàu chöùng toû mieàn ñaát nöôùc naøy ñaõ ñaït ñeán trình ñoä vaên minh khaù cao. Trong quaù trình aáy, trong coäng ñoàng daân cö daàn daàn naûy nôû tình yeâu maûnh ñaát vaø lieân tuïc ñöôïc hun ñuùc thaønh loøng yeâu nöôùc, ñoù chính laø maàm moáng cuûa tinh thaàn yeâu nöôùc. Thôøi kyø nöôùc Vaên Lang ñöôïc xaây döïng, tinh thaàn ñoù ñaõ phaùt trieån thaønh maàm moáng ñaàu tieân cuûa tinh thaàn quoác gia, gaén boù tinh thaàn cuûa con ngöôøi vôùi maûnh ñaát cö truù. 1.1.2. Hoaøn caûnh lòch söû Nöôùc ta naèm ôû baùn ñaûo Ñoâng Döông, ngaõ tö Ñoâng Taây, Baéc Nam, laø bao lôn nhìn ra Thaùi Bình Döông, neân ñaõ thu huùt söï chuù yù cuûa caùc cö daân xöa. Nhieàu loaïi chuûng toäc sinh soáng treân ñaát nöôùc ta, nhieàu cö daân caùc boä toäc maïnh ñaõ nhoøm ngoù vaø traøn vaøo khu vöïc naøy. Truyeàn thuyeát ghi laïi nhöõng söï kieän nhö giaëc Man, giaëc muõi ñoû, giaëc AÂn vaøo xaâm löôïc ñaát nöôùc ta, Huøng Vöông cöï tuyeät söù giaû cuûa Vieät vöông Caâu Tieãn. Ñieàu ñoù phaûn aùnh söï ñaáu tranh choáng xaâm löôïc cuûa cö daân nöôùc ta vaø ñoù laø cô sôû reøn ñuùc neân tinh thaàn quaät cöôøng vaø tinh thaàn ñoaøn keát trong coäng ñoàng cö daân taïo döïng neân nhaø nöôùc Vaên Lang huøng cöôøng. Tröôùc hoïa xaâm laêng cuûa quaân Taàn, cö daân Laïc Vieät vaø cö daân Taøy, Nuøng cuûa Thuïc Phaùn ñaõ lieân keát laïi. Caùc nhaø vieát söû ñaõ nhaän ñònh: “Trong lòch söû ñaáu tranh laâu daøi, töø thôøi ñaïi ñoà ñaù môùi roài ñeán ñoà ñoàng, ñoà saét, vôùi neàn vaên hoaù Ñoâng Sôn noåi tieáng, neàn kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa caùc toäc Vieät ñaõ coù böôùc phaùt trieån môùi. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
3. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 81 – Coäng ñoàng daân toäc cuûa ngöôøi Vieät coå ñaõ hình thaønh: Nhaø nöôùc Vaên Lang ñaõ xuaát hieän. Nhöõng tình caûm daân toäc naûy sinh töø thuôû ban ñaàu ñaõ ñöôïc toâi luyeän vaø lôùn maïnh, trôû thaønh tinh thaàn ñoäc laäp töï chuû kieân cöôøng, loøng yeâu nöôùc thöông noøi vaø chí khí ñaáu tranh baát khuaát choáng ngoaïi xaâm”1 1.2. TAÙC DUÏNG CUÛA TINH THAÀN YEÂU NÖÔÙC TRONG THÔØI KYØ BAÉC THUOÄC: BAÛO TOÀN NOØI GIOÁNG VAØ GIAØNH LAÏI ÑOÄC LAÄP DAÂN TOÄC. Theá kyû III tröôùc Coâng nguyeân, ñeá cheá cuûa ngöôøi Haùn döôùi trieàu Taàn phaùt trieån maïnh meõ. Ngöôøi Trung Quoác xaây döïng quoác gia töø khoaûng treân 2000 naêm TCN. Trung Quoác xaây döïng quoác gia ñi ñoâi vôùi quaù trình baønh tröôùng xaâm löôïc töø Haï-Thöông-Chu (Ñoâng Chu lieät quoác - Xuaân Thu chieán quoác). Thôøi Taàn, ñòa vöïc chuû yeáu laø soâng Hoaøng Haø, theá kyû III TCN phaùt trieån thaønh ñeá cheá roäng lôùn traøn xuoáng phía Nam soâng Döông Töû, xaâm phaïm ñeán Baùch Vieät, trong ñoù coù AÂu Vieät vaø Laïc Vieät. “Nhaø Taàn ôû phía baéc maéc hoïa vôùi ngöôøi Hoà, phía nam maéc hoïa vôùi ngöôøi Vieät, ñoùng binh ôû ñaát voâ duïng, tieán khoâng ñöôïc, lui khoâng ñöôïc trong hôn 10 naêm ñeán khi Taàn Thuûy Hoaøng cheát thì baõi binh ” - Söû kyù Tö Maõ Thieân. Nhaø Taàn ñaùnh vaøo ñaát Baùch Vieät naêm 218 TCN, Taàn Thuûy Hoaøng cheát naêm 209 TCN (10 naêm), trong thôøi gian ñoù nhaø Taàn laäp ñöôïc 4 quaän: Töôïng, Nam Haûi, Queá Laâm, Maân Trung, boán quaän ñoù oån ñònh trong suoát thôøi gian Taàn Thuûy Hoaøng thoáng trò, coù nghóa laø ñaùnh nhau vôùi ngöôøi Vieät ôû phía Nam Quaûng Taây chæ coù theå laø AÂu Laïc cuûa An Döông Vöông. Keát hôïp vôùi truyeàn thuyeát cuûa ta laø Hoaøi Nam Töû: “ngöôøi Vieät cöû ngöôøi kieät tuaán ra ñaùnh giaëc” maø ngöôøi ñoù laø An Döông Vöông thì chöùng toû An Döông Vöông ñaõ laõnh ñaïo nhaân daân choáng Taàn. Söï thaéng lôïi ñoù cuûng coá theâm loøng töï tin vaøo söùc maïnh cuûa cö daân nöôùc ta vì ñoù laø cuoäc khaùng chieán lôùn nhaát vôùi quyeát taâm cao nhaát cuûa nhaân daân ta. Sau ñoù, Trieäu Ñaø ñaùnh vaøo nöôùc ta 2 laàn. Maëc duø thaát baïi nhöng cuõng chöùng toû nhaân daân ta chieán ñaáu vôùi tinh thaàn raát cao vì Trieäu Ñaø vöøa phaûi duøng möu, vöøa phaûi duøng quaân söï “Cao Haäu cheát, baõi binh, Ñaø nhaân theá ñoù laáy sinh löïc uy hieáp bieân caûnh, laáy cuûa caûi ñuùt loùt khieán AÂu Laïc thuaàn phuïc” - Hoaøi Nam Töû. Nhaø Trieäu thi haønh chính saùch thoáng trò tröïc tieáp baèng caùch chia nöôùc ta thaønh 2 quaän: Giao Chæ vaø Cöûu Chaân ñöùng ñaàu laø hai teân quan söù coøn quan laïi beân döôùi vaãn laø caùc laïc töôùng, duøng tuïc cuõ ñeå trò daân, ñeå ñoái phoù vôùi söï phaûn öùng lieân tuïc cuûa nhaân daân ta. Sang thôøi Taây Haùn, nhaân daân ta vaãn lieân tuïc noåi daäy, söû Haùn ghi: “quaân lính run sôï, meät moûi vì AÂu Laïc”. Naêm 111 TCN, trieàu Haùn phaûi cöû quaân sang ñaùnh deïp cuoäc khôûi nghóa cuûa Taây Vuõ Vöông. 1 Hoàng Nam, Hoàng Lónh (chuû bieân): Nhöõng trang söû vaøng cuûa daân toäc Vieät Nam choáng phong kieán Trung Quoác xaâm löôïc, Sñd, TI, trang 63,64. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
4. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 82 – Sang thôøi Ñoâng Haùn, tö töôûng bình thieân haï ñaõ raát phaùt trieån ôû Trung Quoác. Tröông Khieân ñi söù Taây Vöïc ñeå phaùt trieån theá löïc sang phía Taây. Daân soá cuûa ñeá cheá gaàn 60 trieäu ngöôøi, thöïc hieän chính saùch ñoàng hoùa ñoái vôùi caùc daân toäc bò chinh phuïc trong ñoù coù nöôùc ta. Hai thaùi thuù Tích Quang (Giao Chæ), Nhaâm Dieân (Cöûu Chaân) môû mang caùc tröôøng hoïc ñeå tuyeân truyeàn leã giaùo phong kieán Trung Quoác ñeå ñoàng hoùa nhaân daân ta, eùp buoäc nhaân daân ta thay ñoåi phong tuïc taäp quaùn nhaát laø hoân nhaân, veà kinh teá thì khuyeách tröông, phoå bieán vieäc söû duïng ñoà saét nhaèm töôùc ñoaït ruoäng ñaát cuûa noâng daân, ñaåy maïnh khaån thöïc, laäp trang traïi ngöôøi Haùn vaø ñöa toäi nhaân ñeán ôû ñeå ñoàng hoùa, can thieäp ñeán taän cô sôû, xuùc phaïm maïnh meõ tôùi quyeàn lôïi vaø truyeàn thoáng daân toäc. Cuoäc khôûi nghóa Hai Baø Tröng trong thôøi kyø Toâ Ñònh laøm thaùi thuù, nhöng laïi laø keát quaû cuûa nhöõng chính saùch töø tröôùc ñöôïc nhaân daân 4 quaän: Cöûu Chaân, Nhaät Nam, Giao Chæ, Queá Laâm höôûng öùng thu ñöôïc 56 thaønh. Tröng Traéc leân laøm vua laø söï phuû ñònh hieân ngang tö töôûng bình thieân haï cuûa ñeá cheá Haùn, chöùng toû söï keâu goïi tinh thaàn quaät cöôøng daân toäc. Chính quyeàn trung öông ñöôïc xaây döïng treân cô sôû ñaát ñai cuûa AÂu Laïc cuõ, Maõ Vieän sau naøy ñaõ taøn saùt nhaân daân, gieát haïi caùc Laïc töôùng, vô veùt caùc troáng ñoàng ñeå ñuùc ngöïa mang veà Trung Quoác. Phaàn coøn laïi, Maõ Vieän ñuùc moät coät ñoàng ôû Giao Chæ, theå hieän haønh ñoäng daõ man hoøng thuû tieâu tinh thaàn daân toäc, xaùo troän caùc ñôn vò haønh chính, boû luaät cuûa ngöôøi Vieät ñeå caûnh caùo tinh thaàn nhaân daân ta. Trong khoaûng 100 naêm, phong traøo chìm laéng khoâng chæ vì yù chí daân toäc ta bò sa suùt maø vì thieáu löïc löôïng laõnh ñaïo, vì quyù toäc cuõ bò tieâu dieät, quyù toäc môùi ñang bò phaân hoùa. Töø naêm 137, phong traøo laïi buøng leân, nhieàu cuoäc khôûi nghóa noå ra laøm cho nhaø Haùn nhieàu phen cöû quaân chinh phaït. Chính quyeàn nhaø Ngoâ phaûi chia phía Nam laøm hai chaâu (chaâu Giao, chaâu Quaûng) vaø nôùi loûng söï raøng buoäc vôùi chaâu Giao: “nhaân daân mieàn Giao Chæ chaùn yeân vui, thích laøm loaïn, khoù cai trò”. Thöïc teá, nhaân daân ta ñaõ thaéng ñöôïc chính saùch ñoàng hoùa vaø chính saùch di daân khaån thöïc cuûa keû thuø, buoäc chuùng phaûi thoáng trò theo loái raøng buoäc, caùc haøo tröôûng vaãn huøng cöù vaø moãi khi coù ñieàu kieän laïi noåi daäy choáng ñoái chính quyeàn thöïc daân. Naêm 468, Lyù Tröôøng Nhaân noåi daäy khôûi nghóa, gieát caùc quan laïi ngöôøi Haùn giaønh quyeàn töï trò. Taát caû caùc cuoäc khôûi nghóa sau ñoù ñeàu coù yù nghóa ñoäc laäp, vieäc ñoù coù moät yù ñoà chính trò raát lôùn laøm chaán ñoäng caû mieàn chaâu Giao. Khôûi nghóa Lyù Bí thaéng lôïi vaø söï ra ñôøi cuûa nhaø nöôùc Vaïn Xuaân keát thuùc giai ñoaïn Baéc thuoäc laàn thöù 2 caøng chöùng toû söï thaát baïi cuûa chính saùch ñoàng hoùa cuûa ngöôøi Haùn, ñoù cuõng laø söï ñoàng hoùa trôû laïi (Lyù Bí thuoäc taàng lôùp ñòa chuû Haùn toäc bò ñoàng hoùa thaønh ngöôøi Vieät). Ñaây laø söï kieän chöùng toû söï ñaáu tranh choáng ñoàng hoùa cuûa nhaân daân ta raát maïnh meõ. Chính quyeàn Vaïn Xuaân ñöôïc xaây döïng leân ñaõ ñoái ñaàu thaéng lôïi vôùi caùc cuoäc tieán coâng cuûa nhaø Löông ñeå xaây döïng moät quoác gia rieâng bieät. Hoaøng ñeá Lyù Bí laø söï theå hieän yù chí ñoäc laäp cho toaøn theå nhaân daân luùc ñoù vôùi chính saùch phong thaàn cho baø Trieäu. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
5. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 83 – Baéc thuoäc laàn thöù 3 laø giai ñoaïn ñeá cheá Haùn döôùi thôøi Ñöôøng. Trung Quoác laø moät ñeá quoác roäng lôùn môû roäng aûnh höôûng vaên hoùa ra caû Trung AÙ, chaâu AÂu, chaâu Phi vaø ñaåy maïnh ñoàng hoùa sang nöôùc ta nhö teân Ñöôøng Nhaân (Phoá) thuoäc huyeän Ñöôøng Haøo, ñaët caùc An Ñoâng, An Taây, An Nam, An Baéc ñoâ hoä phuû, khoáng cheá veà quaân söï vaø mua chuoäc, chia reõ quyù toäc baûn xöù. Nhieàu ngöôøi laøm quan, chöùc cao ñeán An phoù ñoâ hoä phuû, môû tröôøng daïy hoïc, khoa thi cöû. Suoát 3 theá kyû, nhaân daân ta vaãn lieân tieáp noåi daäy giaønh quyeàn töï chuû (caùc cuoäc khôûi nghóa Lyù Töï Tieân, Ñinh Kieán, Mai Thuùc Loan, Phuøng Höng, Döông Thanh ). Sau hôn 30 naêm töø 905 - 938, yù thöùc daân toäc phaùt trieån maïnh meõ, quaàn chuùng nhaân daân taäp hôïp löïc löôïng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ngoâ Quyeàn tieâu dieät quaân Nam Haùn ngay luùc chuùng ñaët chaân vaøo ñaát nöôùc ta, noùi leân söï tröôûng thaønh vöôït baäc veà vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa nhaân daân ta. Moät baøi hoïc ñöôïc ruùt ra laø moãi khi khôûi nghóa phaûi ñi lieàn vôùi khaùng chieán choáng ngoaïi xaâm thì môùi thaønh coâng. Nhaø nöôùc maø Ngoâ Quyeàn xaây döïng neân laø hieän töôïng rieâng trong boái caûnh Nguõ ñaïi thaäp quoác ôû Trung Nguyeân. Ñaây laø chuû quyeàn ñoäc laäp cuûa nhaân daân AÂu Laïc sau hôn 1000 naêm bò ñoâ hoä chöù khoâng phaûi laø moät söï caùt cöù phong kieán maø moät soá söû gia Trung Quoác nhaän ñònh. Laõnh thoå bao goàm ñaát AÂu Laïc cuõ vôùi cö daân ngöôøi Vieät khaùc haún veà chuûng toäc vôùi ngöôøi Haùn, vôùi phong tuïc rieâng: buùi toùc, nhuoäm raêng, aên traàu, ngoân ngöõ rieâng bieät maëc duø traûi qua moät quaù trình ñoàng hoùa laâu daøi (tieáng Haùn Quaûng Ñoâng khaùc Baéc Kinh nhöng vaãn laø ngoân ngöõ Haùn). Ngoâ Quyeàn ñoùng ñoâ ôû Coå Loa vôùi yù ñoà khoâi phuïc laïi quoác gia thôøi kyø An Döông Vöông. Toå chöùc nhaø nöôùc vaø chuû quyeàn khaùc haún vôùi Trung Quoác. Ñinh Tieân Hoaøng laïi theå hieän yù chí ñoäc laäp roõ reät: ñaët teân nöôùc laø Ñaïi Coà Vieät, xöng hoaøng ñeá, ñaët nieân hieäu, xaây döïng moät ñaïo quaân 1 trieäu (Thaäp ñaïo ) ñeå baûo veä ñoäc laäp daân toäc. Nhìn laïi thöïc löïc cuûa keû thuø môùi thaáy ñöôïc söùc maïnh cuûa yù chí daân toäc vaø tinh thaàn ñoù ñöôïc boài ñaép, vöôn leân khieán cho nhaân daân ta giaønh ñöôïc ñoäc laäp daân toäc theá kyû X. Phaïm Vaên Ñoàng nhaän ñònh: “khaéc khoå, caàn lao vaø tranh ñaáu laø 3 ñöùc tính cuûa ñôøi soáng daân toäc, oâng cha ta raát giaøu tinh thaàn chieán ñaáu, raát giaøu sinh löïc môùi vöôït qua ñöôïc bao chöôùng ngaïi thieân nhieân truøng truøng, ñieäp ñieäp tröôùc con ñöôøng sinh toàn môùi thaéng ñöôïc keû thuø bao phen giaøy xeùo ñaát nöôùc ta”1. 1.3. TINH THAÀN YEÂU NÖÔÙC MAÏNH MEÕ ÑAÕ THUÙC ÑAÅY NHAÂN DAÂN TA ÑAÁU TRANH GIÖÕ VÖÕNG NEÀN ÑOÄC LAÄP DAÂN TOÄC VAØ LAÄP NEÂN 1 Phaïm Vaên Ñoàng: Toå quoác ta, nhaân daân ta, söï nghieäp ta vaø ngöôøi ngheä só, NXB Söï Thaät, Haø Noäi, 1978, trang 37. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
6. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 84 – NHÖÕNG CHIEÁN COÂNG HIEÅN HAÙCH TÖØ THEÁ KYÛ X ÑEÁN THEÁ KYÛ XVIII. Nguyeân nhaân chuû quan: ñoù laø cô sôû truyeàn thoáng ñaáu tranh coù töø tröôùc vaø ñaåy maïnh trong thôøi Baéc thuoäc. Nguyeân nhaân khaùch quan: hai cuoäc soáng töông phaûn tröôùc vaø trong thôøi Baéc thuoäc ñaõ thuùc ñaåy nhaân daân ta ñaáu tranh, keû thuø ngay töø ñaàu ñaõ oâm moäng baønh tröôùng, nhaân daân ta phaûi ñöùng tröôùc thöû thaùch lôùn lao, ñaõ vöõng vaøng laäp neân nhöõng chieán coâng hieån haùch. Naêm 979, nhaø Toáng ñaõ thoáng nhaát toaøn boä laõnh thoå Trung Quoác, laø moät vöông trieàu phong kieán raát maïnh tieáp tuïc nuoâi yù ñoà xaâm löôïc nöôùc ta khi nöôùc ta coù daáu hieäu suy yeáu. Trieàu ñình Ñaïi Coà Vieät luïc ñuïc, nhaø Toáng xuùi giuïc Chieâm Thaønh tieán coâng phía Nam vaø chuaån bò tieán coâng phía Baéc. Chuùng keùo vaøo nöôùc ta theo 3 ñöôøng: Baïch Ñaèng, soâng Hoàng, Laïng Sôn. Nhö vaäy, sau gaàn moät nöûa theá kyû, nöôùc ta laïi phaûi ñöông ñaàu vôùi moät ñeá quoác huøng maïnh. Vôùi tinh thaàn yeâu nöôùc maïnh meõ, nhaân daân ta quyeát taâm uûng hoä cuoäc khaùng chieán cuûa Leâ Hoaøn. Muøa xuaân 981, Leâ Hoaøn ñaõ ñaäp tan cuoäc xaâm löôïc cuûa quaân Toáng ngay töø ñòa ñaàu ñaát nöôùc (Baïch Ñaèng, Chi Laêng). Nhöng nhaø Toáng khoâng töø boû yù ñoà maø vaãn tieáp tuïc chuaån bò xaâm löôïc nöôùc ta. Naêm 1075, nhaø Toáng chuaån bò 10 vaïn quaân vôùi 20 vaïn daân phu do nhöõng töôùng taøi nhö Quaùch Quyø, Trieäu Tieát chæ huy. Nhöng cuõng vôùi loøng yeâu nöôùc maïnh meõ, nhaân daân ta ñaõ tích cöïc uûng hoä cuoäc khaùng chieán cuûa Lyù Thöôøng Kieät: ñem quaân ñaùnh Ung Chaâu, Khaâm Chaâu vaø Lieâm Chaâu tröôùc ñeå töï veä. Naêm 1077, nhaân daân ta laïi ñaäp tan toaøn boä quaân xaâm löôïc cuûa Nhaø Toáng beân bôø soâng Nhö Nguyeät. Quaân Toáng chæ coøn 2,3 vaïn töùc laø ¾ quaân soá bò tieâu dieät, soá quaân vaø daân phu bò gieát leân tôùi gaàn 30 vaïn, toán 5 trieäu laïng vaøng. Nhaø Toáng ñònh duøng chieán tranh ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn noäi boä nhöng bò maát heát caû theå dieän, do ñoù, hôn 200 naêm sau chuùng khoâng daùm nghó ñeán vieäc xaâm löôïc nöôùc ta nöõa. Nhaân daân ta caøng theâm tin töôûng vaø töï haøo veà nhöõng chieán coâng cuûa mình. Lyù Thöôøng Kieät thay maët nhaân daân laøm baøi thô “Thaàn” ñuoåi giaëc ñöôïc coi nhö baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp ñaàu tieân cuûa daân toäc. Ñeán cuoäc khaùng chieán choáng Nguyeân - Moâng, ñeá cheá Nguyeân - Moâng ñaõ xaâm löôïc haàu khaép luïc ñòa vaø 3 laàn xaâm löôïc nöôùc ta vôùi quyeát taâm lôùn. Chuùng duøng ½ trieäu quaân vôùi caùc töôùng taøi thuoäc haøng coâng thaàn khai quoác, aùp duïng nhöõng chieán thuaät, chieán löôïc môùi laï, gaây neân noãi sôï haõi cuûa con ngöôøi. Nhaân daân ta baèng nhieàu hình thöùc ñaõ tham gia tích cöïc vaøo cuoäc khaùng chieán. Trong caû 3 laàn khaùng chieán, laàn naøo nhaân daân ta cuõng ñuoåi ñöôïc keû thuø ra khoûi bôø coõi. Ñoù chæ coù theå laø tinh thaàn yeâu nöôùc, yù thöùc quoác gia daân toäc maïnh meõ cuûa nhaân daân ta. Söù nhaø Nguyeân laø Traàn Phu ñaõ laøm baøi thô trong ñoù ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
7. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 85 – coù caâu “nghe tieáng troáng ñoàng maø baïc caû toùc”. Nhaø Nguyeân toàn taïi moät thôøi gian daøi nöõa cuõng khoâng daùm sang xaâm löôïc nöôùc ta. Trong cuoäc khaùng chieán choáng Minh, nhaø Minh sang xaâm löôïc nöôùc ta vôùi haøng chuïc vaïn quaân. Thaéng lôïi cuûa cuoäc xaâm löôïc ban ñaàu khoâng phaûi vì söùc maïnh cuûa haøng chuïc vaïn quaân maø chính vì nhaø Hoà khoâng ñoaøn keát ñöôïc toaøn daân. Cuoäc khaùng chieán vaãn noå ra khaép nôi laøm cho nhaø Minh phaûi bình ñònh trong moät thôøi gian daøi. Leâ Lôïi phaùt ñoäng cuoäc khôûi nghóa, ban ñaàu chæ vaøi traêm ngöôøi nhöng ñeán cuoái cuoäc khôûi nghóa ñaõ coù 35 vaïn quaân. Caùc taàng lôùp nhaân daân ôû khaép nôi cuøng tham gia ñaùnh giaëc. Vôùi tinh thaàn vaø löïc löôïng cuoäc khôûi nghóa nhö theá, chuùng ta queùt saïch quaân thuø ra khoûi ñaát nöôùc. Lôøi theà Ñoâng Quan cuûa Vöông Thoâng laàn ñaàu tieân phaûi tuyeân boá khoâng daùm xaâm löôïc nöôùc ta nöõa. Nguyeãn Traõi thay maët nhaân daân ta vieát leân baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp laàn thöù hai noùi leân khí theá oai huøng cuûa daân toäc vaø khaúng ñònh chuû quyeàn quoác gia. Cuoäc khaùng chieán choáng quaân Xieâm, Thanh voán töø khôûi nghóa cuûa noâng daân. Xieâm tuy khoâng phaûi laø moät ñeá cheá lôùn nhöng laø moät vöông trieàu maïnh, chieán thaéng xaåy ra trong moät thôøi gian raát ngaén. Nhaø Thanh laø moät ñeá cheá lôùn maïnh baäc nhaát thôøi baáy giôø, ñoù laø moät ñeá cheá döïa treân söï ñoàng hoùa Haùn Maõn ñaõ xaâm löôïc nöôùc ta vôùi 29 vaïn quaân. Chæ hôn 2 thaùng, ñöôïc söï uûng hoä cuûa toaøn daân, Nguyeãn Hueä ñaõ nhanh choùng queùt saïch quaân thuø ra khoûi bôø coõi. Sau chieán thaéng ñoù, Nguyeãn Hueä coøn caàu hoân vôùi coâng chuùa nhaø Thanh vaø ñoøi ñaát Löôõng Quaûng ñeå ñoùng ñoâ. Tinh thaàn yeâu nöôùc, yù thöùc quoác gia daân toäc maïnh meõ ñaõ giuùp nhaân daân ta laøm neân nhöõng chieán coâng hieån haùch, ñaùnh baïi nhöõng cuoäc xaâm laêng cuûa keû thuø, baûo veä vöõng chaéc chuû quyeàn quoác gia. 1.4. TINH THAÀN YEÂU NÖÔÙC CUÛA QUYÙ TOÄC PHONG KIEÁN Giai caáp quyù toäc phong kieán ñoái laäp vôùi quaàn chuùng nhaân daân veà quyeàn lôïi vaø tö töôûng. Trong quaù trình ñaáu tranh vì quyeàn lôïi cuûa daân toäc vaø baûn thaân thì leõ ra quyeàn lôïi cuûa giai caáp quyù toäc phong kieán ñoái khaùng vôùi quyeàn lôïi cuûa nhaân daân. Nhöng trong ñieàu kieän chieán tranh giaønh ñoäc laäp daân toäc vaø baûo veä toå quoác ôû nöôùc ta thì quyeàn lôïi cuûa daân toäc ñaõ thoáng nhaát hai giai caáp. Nöôùc ta laø moät nöôùc nhoû beù, neáu bò keû thuø thoáng trò thì giai caáp quyù toäc seõ bò chia seû quyeàn lôïi. Tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa quyù toäc phong kieán ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc trung quaân “Ai cuõng meán vua maø lieàu cheát” - Nguyeãn Traõi, “Xaõ taéc bò giaøy xeùo” - Traàn Quoác Tuaán, “Nam quoác sôn haø Nam ñeá cö” - Lyù Thöôøng Kieät, Traàn Quoác Toaûn “phaù cöôøng ñòch baùo hoaøng aân” Nhöng khoâng chæ vì trung quaân maø coøn vì tinh thaàn daân toäc: ñaáu tranh ñeå cöùu nhaân daân ra khoûi caûnh laàm than. Hoï cuøng quaân só laên loän gian khoå ñeå chieán ñaáu. Töø thôøi Hai Baø Tröng ñeán Leâ Lôïi. Hai Baø Tröng tha toâ thueá cho nhaân daân trong 3 naêm, tha boû löïc ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
8. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 86 – dòch cuûa hoï Khuùc. Caùc vua Lyù thöông yeâu daân nhö con. Nhaø Traàn moät maët vaïch traàn toäi aùc cuûa quaân Nguyeân, maët khaùc neâu leân noãi khoå cuûa nhaân daân. Laõnh ñaïo nhaân daân choáng xaâm löôïc “Thieân nam haønh lyù”. Nguyeãn Traõi: “vieäc nhaân nghóa coát ñeå yeân daân ”. Hoï neâu cao tinh thaàn töï haøo daân toäc nhö ñaët teân nöôùc laø Ñaïi Vieät, Ñaïi Coà Vieät. YÙ thöùc daân toäc maïnh meõ “Khaûi Hoaøn” - Traàn Quang Khaûi. Hoï coù tinh thaàn chieán ñaáu raát duõng caûm. Moät boä phaän lieân keát vôùi keû thuø nhöng khoâng ñaùng keå (Traàn Ích Taéc, Traàn Kieän, ). Giai caáp quyù toäc phong kieán tham gia tích cöïc vaøo caùc cuoäc ñaáu tranh choáng xaâm löôïc vôùi tö caùch laø ngöôøi ñaïi dieän cho quyeàn lôïi daân toäc. 2. TAÙC DUÏNG CUÛA KHOÁI ÑOAØN KEÁT TOAØN DAÂN Ngay töø buoåi ñaàu döïng nöôùc, chuùng ta ñaõ phaûi ñoái phoù vôùi cuoäc xaâm löôïc cuûa nhaø Taàn. Moät trong nhöõng bieän phaùp quan troïng nhaát laø ñoaøn keát nhaát trí: “ngöôøi Vieät cuøng nhau troán vaøo röøng, cöû ngöôøi kieät tuaán ra ñaùnh giaëc”. Luùc naøo coù söï ñoaøn keát thì thaéng lôïi, chia reõ thì thaát baïi. Tinh thaàn ñoaøn keát cuûa nhaân daân ta trôû thaønh moät truyeàn thoáng, moät di saûn quyù baùu cuûa daân toäc ta. Thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Taàn theá kyû XIII ñaõ chöùng minh roõ raøng söùc maïnh cuûa tinh thaàn ñoaøn keát toaøn daân. Hai Baø Tröng hoâ haøo khôûi nghóa giaønh ñoäc laäp daân toäc, ñöôïc nhaân daân ta nhaát teà höôûng öùng, chæ trong 3 thaùng laø thu phuïc ñöôïc 56 thaønh, ñuoåi quaân xaâm löôïc veà nöôùc. Sau Hai Baø Tröng, phong traøo bò chìm ñaém trong hôn moät traêm naêm laø do khoâng coù thaønh phaàn quyù toäc laõnh ñaïo nhaân daân ta ñoaøn keát ñaáu tranh daân toäc Lyù Bí lieân keát ñöôïc haøo kieät caùc chaâu ñoàng thôøi khôûi nghóa, ñaùnh ñuoåi quaân Löông ñoâ hoä, laäp neân nhaø nöôùc Vaïn Xuaân. Nhaân daân ta ñoàng loøng uûng hoä coâng cuoäc khoâi phuïc vaø ñaáu tranh giaønh quyeàn töï chuû cuûa hoï Khuùc, Döông Ñình Ngheä vaø Ngoâ Quyeàn. Cuoái Ñinh, tröôùc nguy cô xaâm löôïc cuûa nhaø Toáng, toaøn theå quyù toäc toân Leâ Hoaøn laø ngöôøi coù uy tín, coù taøi naêng leân laøm vua. Leâ Ngoïa Trieàu taøn baïo, laøm maát loøng daân neân toaøn theå töôùng lónh, sö saõi ñaõ toân Lyù Coâng Uaån leân laøm vua. Nhaän thöùc saâu saéc söùc maïnh cuûa tinh thaàn ñoaøn keát, tröôùc cuoäc khaùng chieán choáng Toáng, Lyù Thöôøng Kieät ñaõ chuû ñoäng daøn xeáp maâu thuaãn vôùi Lyù Ñaïo Thaønh. OÂng coøn phaùt ñoäng tinh thaàn ñoaøn keát trong nhaân daân vaø quaân só ñeå ñaùnh thaéng quaân xaâm löôïc. Nhaø Traàn xaây döïng vaø cuûng coá khoái ñoaøn keát toaøn daân. Traàn Thaùi Toâng noùi: “xaõ taéc naøy laø cuûa toå tieân, ngöôøi laøm vua phaûi cuøng anh em thuï höôûng”. Nhaø vua khoâng vì hieàm khích maø trao quyeàn cho Traàn Quoác Tuaán laø ngöôøi taøi gioûi. Maët khaùc, Traàn Quoác Tuaán laïi raát göông maãu ñeå cuûng coá khoái ñoaøn keát. OÂng ñaõ chuû ñoäng daøn xeáp maâu thuaãn vôùi ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
9. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 87 – Traàn Quang Khaûi khi taém cho Traàn Quang Khaûi treân beán soâng Bình Than. Boä chæ huy nghóa quaân Lam Sôn laø hình aûnh cuûa khoái ñoaøn keát daân toäc. Ban ñaàu, trong Hoäi theà Luõng Nhai chæ coù 19 ngöôøi nhöng ñaõ ñaày ñuû haøo kieät boán phöông veà tuï nghóa. Nguyeãn Hueä ñaõ tìm moïi caùch ñeå thu huùt löïc löôïng vaø ñoaøn keát trong boä chæ huy cuûa mình. OÂng ra söùc thu huùt nhaân só Baéc Haø, phaùt hòch keå toäi quaân xaâm löôïc, neâu cao truyeàn thoáng ñaùnh giaëc cöùu nöôùc cuûa toå tieân ñeå kích ñoäng tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa toaøn daân. Nhôø ñoù, toaøn daân nhö moät, taäp hôïp döôùi ngoïn côø daân toäc cuûa Quang Trung - Nguyeãn Hueä Ngöôïc laïi, khi coù söï chia reõ thì khaùng chieán thaát baïi. An Döông Vöông thaát baïi trong cuoäc chieán tranh choáng Trieäu Ñaø laø do bò chia reõ “AÂu Laïc töông coâng ñaùnh laãn nhau”. Nhaø Hoà khoâng tranh thuû ñöôïc söï uûng hoä cuûa quyù toäc phong kieán vaø nhaân daân. Hoà Nguyeân Tröøng ñaõ traû lôøi Hoà Quyù Ly laø: “Thaàn khoâng sôï ñaùnh, chæ sôï loøng daân khoâng theo maø thoâi”. Ñaùnh giaù veà quaân ñoäi nhaø Hoà, nguyeãn Traõi noùi: “Quaân hoï Hoà traêm vaïn ngöôøi, traêm vaïn loøng”. Giôùi quyù toäc phong kieán ñaõ ruùt ra ñöôïc taùc duïng to lôùn cuûa khoái ñoaøn keát trong caùc vaán ñeà soáng coøn cuûa quoác gia, theå hieän qua lôøi noùi cuûa caùc baäc anh huøng. Traàn Höng Ñaïo noùi: “Vua toâi ñoàng loøng, anh em hoøa thuaän, caû nöôùc goùp söùc khieán giaëc maïnh phaûi boù tay”. Ñieàu kieän khaùch quan cho vieäc thöïc hieän khoái ñoaøn keát toaøn daân chính laø: Taïo cô sôû cho vieäc xoùa boû caùt cöù, thöïc hieän khoái ñoaøn keát, sôû höõu ruoäng ñaát thuoäc nhaø nöôùc. ÔÛ nöôùc ta, maëc duø môùi döïng nöôùc nhöng con ngöôøi ñaõ coù thoùi quen söû duïng vuõ khí, yù chí ñaáu tranh ñöôïc duy trì trong suoát thôøi kyø bò noâ dòch. Noâng nghieäp troàng luùa nöôùc caàn phaûi lieân keát vôùi nhau laøm thuûy lôïi. Nhaø nöôùc taäp quyeàn cuûa An Döông Vöông ra ñôøi, ñeán thôøi kyø thoáng trò, nhaø nöôùc ñoù vaãn laø nhaø nöôùc taäp quyeàn, thi haønh chính saùch boùc loät ôû khaép caùc ñòa phöông moät caùch ñoàng ñeàu taïo ra maâu thuaãn ñoàng ñeàu trong caû nöôùc. Ñoái laäp vôùi phong kieán ngoaïi toäc khoâng chæ laø giai caáp noâng daân maø coøn caû phong kieán daân toäc. Ngöôøi noâng daân choáng xaâm löôïc, neân lieân minh vôùi quyù toäc phong kieán choáng ngoaïi toäc. Maët khaùc, phong kieán daân toäc cuõng choáng phong kieán ngoaïi toäc vì quyeàn lôïi giai caáp. Hoï phaûi nhaân nhöôïng noâng daân ôû choã thu toâ thueá nheï laøm cho giai caáp noâng daân thaáy ñöôïc phaûi theo giai caáp phong kieán ñeå giaønh quyeàn lôïi cho mình, nguyeän voïng daân chuû ñöôïc ñaùp öùng phaàn naøo, yù thöùc quoác gia daân toäc coù töø sôùm laø nhaân toá quan troïng trong vieäc ñoaøn keát choáng ngoaïi xaâm. Ñoaøn keát trong coäng ñoàng caùc toäc ngöôøi: nöôùc ta laø quoác gia ña daân toäc töø buoåi ban ñaàu döïng nöôùc ñaõ khaùc nhieàu quoác gia ña daân toäc khaùc laø chia reõ: AÂu Laïc duy trì vaø phaùt huy khoái coäng ñoàng daân toäc. Baéc thuoäc laàn thöù nhaát, Baø Tröng keâu goïi moïi toäc ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
10. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 88 – ngöôøi. Baéc thuoäc laàn thöù hai, Lyù Bí, Lyù Thieân Baûo thöôøng ruùt lui vaøo caùc Ñoäng ñeå nöông naùu vaø xaây döïng löïc löôïng. Baéc thuoäc laàn thöù ba, ngöôøi OÂ Töû, Man.v.v ñaõ tham gia caùc cuoäc khôûi nghóa Lyù Töï Tieân, Ñinh Kieán ( mieàn nuùi - ñoàng baèng ), Mai Thuùc Loan lieân keát 32 chaâu. Thôøi Lyù, Traàn, Leâ Sô thöïc hieän chính saùch “Nhu vieãn” ñeå loâi keùo ñoàng baøo caùc daân toäc ( Taøy, Nuøng ôû phía Baéc, hoï Thaân ôû Ñoäng Giaùp, hoï Nuøng ôû Toâng Ñaùn, hoï Leâ ôû Höng Hoùa, hoï Haø ôû Tuyeân Quang, cha con Haø Khuaát, Haø Boång, Haø Ñaëc, Haø Chöông ôû Chieâm Hoùa, Leâ Lôïi, Leâ Lai ngöôøi Möôøng, v.v ). 3. VÒ TRÍ CUÛA NHÖÕNG YEÁU TOÁ KINH TEÁ VAØ CHÍNH TRÒ TRONG CAÙC CUOÄC ÑAÁU TRANH CHOÁNG NGOAÏI XAÂM THÔØI COÅ TRUNG ÑAÏI VIEÄT NAM. 3.1. YEÁU TOÁ KINH TEÁ: AÊngghen noùi: “Baát cöù baïo löïc chính trò naøo ban ñaàu cuõng ñeàu döïa treân moät chöùc naêng kinh teá, xaõ hoäi”1. Keû thuø cuûa ta coù löïc löôïng vaät chaát raát maïnh, laïi ôû saùt nöôùc ta, khi coù chieán tranh, chuùng ta phaûi maát moät soá löïc löôïng ñeå phuïc vuï chieán tranh (quaân ñoäi, vaät chaát). Do ñoù, kinh teá coù vò trí raát quan troïng. Nöôùc ta laø moät nöôùc coù neàn kinh teá noâng nghieäp raát phaùt trieån (ñoàng thau, ñoà saét) taïo neân cuûa caûi thaëng dö ñeå cung caáp cho löïc löôïng thoaùt ly saûn xuaát ñeå chuyeân phuïc vuï chieán ñaáu. Neàn kinh teá ñoù taïo neân maûng kinh teá thuû coâng nghieäp phaùt trieån, saûn xuaát vuõ khí phong phuù veà loaïi hình vaø soá löôïng. Maët khaùc, noâng nghieäp taïo ñieàu kieän cho cö daân oån ñònh keát caáu vaø taïo ñieàu kieän chieán tranh vieäc toå chöùc taäp trung ñeå chieán ñaáu: “Tröôùc khi coù nhaø nöôùc phaûi coù moät ñieàu kieän hoaøn toaøn ñaëc bieät môùi laøm cho nöûa trieäu ngöôøi coù theå taäp hôïp laïi döôùi söï chæ ñaïo cuûa trung öông duy nhaát vaø ñieàu kieän ñoù chaéc chaén chöa bao giôø coù ñöôïc”1. Trong suoát thôøi kyø Baéc thuoäc, maëc duø chính quyeàn thöïc daân kìm haõm, nhaân daân ta vaãn phaán ñaáu kieân quyeát ñeå phaùt trieån kinh teá laøm cho kinh teá ñoà saét ngaøy caøng phaùt trieån treân phaïm vi caû nöôùc. Theá kyû II, ñoà saét khaù phaùt trieån, ñeán theá kyû VI ñaõ phoå bieán toaøn quoác gia. Töø theá kyû III, nhöõng cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp ñaõ noå ra lieân tuïc, roäng lôùn veà khoâng gian vaø thôøi gian. Ñeán cuoái Baéc thuoäc laàn thöù hai, kinh teá caøng phaùt trieån, quan heä saûn xuaát ñoäc laäp caøng thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån taïo ñieàu kieän cho chuùng ta xaây döïng ñöôïc moät ñaïo quaân lôùn khoâng chæ veà tinh thaàn maø coøn caû veà vaät chaát. Neàn kinh teá 1 F. Engels: Choáng Ñuy Rinh, C. Maùc, F. Aêng Ghen tuyeån taäp, NXB Söï Thaät, Haø Noäi, 1983, T.V, trang 259, 260. 1 F. Aêngghen, Nguoàn goác cuûa gia ñình, cuûa sôû höõu tö nhaân vaø cuûa nhaø nöôùc, Tuyeån taäp, Sñd, TVI. trang 245. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
11. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 89 – thuû coâng nghieäp khaù phaùt trieån laø cô sôû ñeå trang bò vuõ khí thuoäc loaïi hieän ñaïi trong thôøi kyø ñoù. Thôøi Lyù coù maùy baén ñaù, thôøi Traàn, Hoà coù hoûa phaùo (Hoà Nguyeân Tröøng laø ngöôøi caûi tieán), Taây Sôn coù suùng ñaïi baùc. Toå tieân ta xaây döïng ñöôïc ñuû caùc binh chuûng, chieán thuyeàn nhieàu, troïng taûi lôùn coù khi chôû ñöôïc vaøi traêm quaân: Taây Sôn 60 ñaïi baùc, 70 ngöôøi/thuyeàn daøi haøng chuïc meùt (chieán thuyeàn). Nhaø Hoà xaây döïng thaønh Ña Bang vaø caùc tuyeán phoøng thuû khaùc vaøo loaïi kieân coá. Maët khaùc, ñoù laø ñieàu kieän cho thöông nghieäp, giao thoâng vaän taûi phaùt trieån. Heä thoáng giao thoâng chính ñöôïc thieát laäp töø cuoái ñôøi Ñöôøng, coù theå huy ñoäng quaân ñoäi deã daøng. Nhaø Traàn huy ñoäng quaân ñoäi ôû Vaïn Kieáp vaø ruùt quaân thaàn kyø. Thoâng tin tuyeân truyeàn phaùt trieån thuaän lôïi, truyeàn tin, meänh leänh. Haøo kieät moïi nôi veà hoäi theà ôû Lam Sôn trong cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn. 3.2. YEÁU TOÁ AN NINH CHÍNH TRÒ Yeâu caàu lieân keát caùc toäc ngöôøi daãn ñeán nhaø nöôùc trung öông taäp quyeàn ra ñôøi. Ngay töø thôøi kyø Huøng Vöông, An Döông Vöông, quoác gia Vaên Lang, AÂu Laïc ñaõ laø moät vöông quoác thoáng nhaát. Caùc cuoäc khôûi nghóa choáng Baéc thuoäc ñaõ lieân keát ñöôïc nhaân daân caû nöôùc ñaùnh ñuoåi quaân ñoâ hoä cuûa phong kieán Haùn toäc. Trong thôøi kyø xaây döïng vaø cuûng coá quoác gia ñoäc laäp töï chuû, caùc nhaø nöôùc phong kieán Ñaïi Vieät ñaõ heát söùc chuù yù giöõ gìn an ninh chính trò quoác gia. Trong cuoäc khaùng chieán choáng Toáng laàn thöù nhaát (981), Leâ Hoaøn ñaõ deïp yeân noäi loaïn, ñaùnh baïi cuoäc taán coâng quaân söï cuûa Chieâm Thaønh töø phía Nam ñeå taäp trung toaøn löïc ñoái phoù vôùi quaân Toáng ôû phía Baéc. Nhôø ñoù, haäu phöông cuûa Ñaïi Coà Vieät ñöôïc ñaûm baûo vaø quaân daân ta ñaõ ñaùnh thaéng quaân xaâm löôïc Toáng ngay ôû ñòa ñaàu ñaát nöôùc. Trong cuoäc khaùng chieán choáng Toáng laàn thöù hai, treân cô sôû moät neàn kinh teá phaùt trieån, moät löïc löôïng quaân söï huøng maïnh, nhaø Lyù ñaõ ñuû söùc ñöông ñaàu vôùi haøng chuïc vaïn quaân Toáng xaâm löôïc. Ñeå ñaûm baûo an ninh chính trò vöõng vaøng, nhaø Lyù ñaõ laøm toát vieäc baûo ñaûm an ninh bieân giôùi. Baèng chính saùch “Nhu vieãn”, nhaø Lyù ñaõ gaén keát caùc coäng ñoàng daân cö caùc daân toäc thieåu soá ôû vuøng röøng nuùi phía baéc cuûa toå quoác, cuûng coá an ninh bieân giôùi phía nam. Tröôùc haønh ñoäng chia reõ khoái ñoaøn keát daân toäc cuûa boïn giaùn ñieäp nhaø Toáng, moät maët nhaø Lyù phaùt hieän vaø tröøng trò boïn giaùn ñieäp, maët khaùc nhaø Lyù chuû ñoäng daøn xeáp maâu thuaãn noäi boä. Nhôø ñoù, nhaø Lyù ñaõ ñaùnh thaéng quaân Toáng caû treân ñaát Toáng vaø treân ñaát nöôùc ta. Trong cuoäc khaùng chieán choáng quaân Nguyeân – Moâng, nhaø Traàn nhôø laøm toát coâng taùc an ninh chính trò maø toå chöùc cuoäc chieán tranh nhaân daân thaéng lôïi. Caû ba laàn khaùng chieán, nhaø Traàn ñeàu coâ laäp boïn söù giaû nhaø Nguyeân, khoâng cho chuùng töï ñoäng ñi laïi ñeå doø xeùt kinh thaønh vaø ñaûm baûo bí maät quoác gia. Nhaø Traàn coøn caám nhaân daân ñi laïi buoân baùn vôùi ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
12. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 90 – caùc laùi buoân Hoài Hoät, khoâng giao dòch buoân baùn ôû bieân giôùi phía baéc. Nhaø Traàn coøn chuû ñoäng ñaët quan heä höõu nghò vôùi Chieâm Thaønh ñeå oån ñònh bieân giôùi phía nam. Nhôø ñoù, an ninh chính trò cuûa ñaát nöôùc ñöôïc giöõ vöõng, giaëc Nguyeân – Moâng duø coù chieám ñöôïc phaàn lôùn nöôùc ta nhöng ñeàu khoâng theå baét ñöôïc boä chæ huy cuoäc khaùng chieán. Nhaân daân ta moät loøng ñoaøn keát vaø ñaùnh ñuoåi ñöôïc quaân xaâm löôïc. Nhaø Minh xaâm löôïc nöôùc ta, nhaân daân ta ñaõ khoâng ngöøng noåi daäy giaønh quuyeàn ñoäc laäp. Leâ Lôïi phaùt ñoäng cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn. Trong thôøi kyø xaây döïng löïc löôïng, duø quaân giaëc lieân tuïc caøn queùt, taán coâng vaøo caên cöù ñòa cuûa nghóa quaân, nhöng nhôø laøm toát coâng taùc baûo maät maø caû ba laàn nghóa quaân ruùt veà caên cöù Chí Linh ñeàu thoaùt khoûi söï truy naõ cuûa giaëc Minh. Trong suoát thôøi gian ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc, boä chæ huy nghóa quaân Lam Sôn ñeàu neâu cao tinh thaàn yeâu nöôùc vaø ñoaøn keát cuûa toaøn daân ñeå giöõ vöõng an ninh chính trò ôû vuøng giaûi phoùng. Yeáu toá bí maät nhôø ñoù ñaõ phaùt huy taùc duïng vaø hoaøn thaønh söï nghieäp giaûi phoùng daân toäc. Quaân Thanh xaâm löôïc nöôùc ta, maëc duø coù söï chæ ñöôøng cuûa beø luõ Leâ Chieâu Thoáng nhöng hoaøn toaøn khoâng bieát gì ôû noäi boä quaân Taây Sôn. Quang Trung – Nguyeãn Hueä ñaõ taän duïng toát yeáu toá baát ngôø ñeå laàn löôït ñaùnh baïi quaân xaâm löôïc chæ trong moät thôøi gian ngaén. Yeáu toá an ninh chính trò laø moät trong nhöõng vaán ñeà quan troïng nhaèm taïo neân söùc maïnh ñeå toå tieân ta giaønh thaéng lôïi trong cuoäc ñaáu tranh daân toäc. 4. NGHEÄ THUAÄT CHÆ ÑAÏO CHIEÁN TRANH “Ngheä thuaät toå chöùc chieán tranh laø ngheä thuaät toå chöùc caùc löïc löôïng vaø keát hôïp taát caû caùc maët trong chieán tranh, trong ñoù ngheä thuaät quaân söï laø moät boä phaän heát söùc quan troïng vì vuõ trang laø maët chuû yeáu trong chieán tranh neân ngheä thuaät quaân söï Vieät Nam chæ ñaïo taát caû caùc maët trong chieán tranh, noù coù moät truyeàn thoáng laâu ñôøi” - Maáy vaán ñeà veà ngheä thuaät quaân söï Vieät Nam, Vaên Tieán Duõng. Muïc ñích: ñaáu tranh ñeå giaønh laïi ñoäc laäp daân toäc hoaëc ñaáu tranh ñeå ngaên chaën söï xaâm löôïc cuûa keû thuø laø ñeå ñaït ñöôïc noäi dung: toaøn veïn laõnh thoå baûo ñaûm ñöôïc chuû quyeàn vaø baûo ñaûm laøm cho quaân thuø quaân thuø khoâng daùm xaâm löôïc nöõa. Muoán ñaït ñöôïc muïc ñích ñoù phaûi xeùt ñeán ngheä thuaät quaân söï. Caùc nhaø söû hoïc ghi cheùp laïi ñöôøng loái chæ ñaïo chieán tranh cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo raát ít oûi. Saùch Toaøn Thö vaø caùc saùch khaùc chæ ghi cheùp lôøi noùi cuûa Traàn Höng Ñaïo vaø caùc vua Traàn. Binh Thö Yeáu Löôïc treân danh nghóa cuûa Traàn Quoác Tuaán nhöng thöïc chaát coù nhöõng phaàn cuûa ñôøi sau theâm thaét vaøo. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
13. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 91 – Trong giai ñoaïn Trònh - Nguyeãn phaân tranh, cuoán Vaïn Kieáp Toâng bí truyeàn thö cuûa Traàn Höng Ñaïo ñaõ bò maát hoaøn toaøn. Quaân Trung töø meänh taäp goàm coù thö töø, chæ thò cuûa boä chæ huy nghóa quaân Lam Sôn, chuùng ta cuõng phaûi döïa vaøo dieãn bieán ñeå caân nhaéc ñuùng sai. Maëc duø vaäy ta vaãn coù theå nghieân cöùu ñöôïc ngheä thuaät chæ ñaïo chieán tranh cuûa cha oâng ta. 4.1. NGHEÄ THUAÄT CHIEÁN LÖÔÏC 4.1.1. Töông quan löïc löôïng Xeùt ñeán töông quan löïc löôïng ñeå ñeà ra ñöôïc ñöôøng loái thöïc hieän chieán tranh. Tuïc ngöõ ta coù caâu: “bieát mình, bieát ngöôøi traêm traän ñaùnh traêm traän thaéng”. Nguyeãn Traõi coù caâu: “tri boå, tri kyû, naêng nhöôïc naêng cöôøng”, nghóa laø bieát mình bieát ngöôøi, bieát choã maïnh, choã yeáu. Keû thuø veà vaät chaát raát maïnh vaø chính hoï ñaõ töï khoe khoang laø raát maïnh ñeå thöïc hieän tö töôûng bình thieân haï. Ngöôøi ñöông thôøi cho raèng nhaø Lyù ñaùnh nhaø Toáng chæ nhö chaâu chaáu ñaù xe. OÂ Maõ Nhi noùi vôùi Traàn Khaéc Chung “boï ngöïa daùm choáng xe lieäu seõ ra sao ?”. Thöïc teá thì keû thuø cuõng raát maïnh so vôùi ta, daân soá tyû leä laø 13/1 töùc gaáp chuùng ta 13 ñeán 14 laàn, ñaát ñai cuõng nhö theá, daõ taâm vaø tham voïng cuûa hoï raát lôùn. Nhaø Toáng hai laàn xaâm löôïc quy moâ, nhaø Nguyeân 3 laàn, nhaø Minh 5 laàn ñoäng binh. Toå tieân ta bieát keû thuø raát roõ nhöng khoâng maùy moùc maø raát toaøn dieän vaø cuï theå ñeå ñaáu tranh choáng laïi cuoäc chieán tranh phi nghóa cuûa chuùng. Trong Quaân Trung töø meänh taäp - Nguyeãn Traõi vieát: “Trôøi ñaát khoâng dung tha, loøng ngöôøi ñeàu caêm giaän”. Vua Traàn göûi vua Nguyeân caùc böùc thö, trong ñoù coù noùi “traêm hoï ñeàu caêm giaän”. Maëc duø nöôùc ta nhoû, daân ta ít nhöng trong quaù trình tieán haønh chieán tranh, ta luoân coù lôïi coøn keû thuø thì baát lôïi vì chuùng khoù huy ñoäng löïc löôïng, coøn ta ñöôïc moïi ngöôøi uûng hoä töùc laø ta raát maïnh veà tinh thaàn. Töø choã ñoù, toå tieân ñaõ nhaän ñònh maïnh yeáu coù theå chuyeån hoùa laãn nhau. Nguyeãn Traõi noùi: “ngöôøi duøng binh gioûi ôû choã bieát roõ thôøi theá, ñöôïc thôøi theá thì maát bieán thaønh coøn, nhoû hoùa ra lôùn, baát thôøi khoâng theá thì maïnh hoùa yeáu, yeân thaønh nguy” - Quaân Trung töø meänh taäp. Toå tieân ta thöôøng quan nieäm raèng nhoû yeáu ñaùnh ñöôïc lôùn maïnh “keû nhaân giaû laáy yeáu trò ñöôïc maïnh, keû nghóa giaû laáy ít ñòch ñöôïc nhieàu”- Quaân Trung töø meänh taäp. Traàn Höng Ñaïo noùi “ laáy ñoaûn binh cheá ñöôïc tröôøng traän ñaáy laø vieäc thöôøng cuûa binh phaùp” Toaøn Thö . ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
14. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 92 – 4.1.2. Xeùt ñeán ñöôøng loái chieán tranh chung Toå tieân ta thöôøng khoâng chuû tröông duøng ñoäi quaân chuyeân nghieäp maø baèng: “vua toâi ñoàng loøng, anh em hoøa thuaän, caû nöôùc goùp söùc”- Toaøn Thö, hay “laáy ñaïi nghóa thaéng hung taøn”, ñaùnh vaøo loøng ngöôøi, tuyeân truyeàn loøng yeâu nöôùc trong nhaân daân, döïa vaøo söùc maïnh cuûa daân toäc ñeå chieán thaéng keû thuø nhaát ñònh thöïc hieän ñöôïc. 4.1.3. Tö töôûng chieán löôïc Tö töôûng xuyeân suoát trong caùc cuoäc chieán tranh laø chuû ñoäng tieán coâng döôùi moïi hình thöùc döïa treân cô sôû tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân vaø loøng quyeát taâm giaønh baèng ñöôïc ñoäc laäp daân toäc. Treân cô sôû tinh thaàn töï veä maïnh meõ ñaõ naûy sinh ra caùch ñaùnh giaëc cuûa ngöôøi Vieät Nam trong lòch söû nöôùc ta: “Moãi khi daân toäc ta vuøng daäy choáng ngoaïi xaâm laø chæ coù tieán coâng chöù khoâng coù phoøng ngöï, tieán coâng keû xaâm löôïc ñeå baûo veä ñoäc laäp daân toäc cuûa mình”- Leâ Duaån - Döôùi laù côø veû vang cuûa Ñaûng, thanh nieân trong caùc löïc löôïng vuõ trang haõy tieán leân. 4.1.4. Phöông chaâm chieán löôïc Tö töôûng chuû ñoäng tieán coâng cuõng nhö baát cöù yeâu caàu naøo cuûa cuoäc chieán tranh laø nhaèm baûo toaøn löïc löôïng ta, tieâu hao löïc löôïng ñòch, muoán vaäy ta phaûi coù phöông chaâm chieán löôïc ñuùng ñaén. - Moät maët theå hieän ñöôøng loái chính trò cuûa ta. - Maët khaùc theå hieän öùng phoù cuûa ta, thích öùng vôùi aâm möu cuûa keû thuø. Muïc ñích cuûa keû thuø laø ñaùnh nhanh thaéng nhanh ñeå boùc loät söùc ngöôøi söùc cuûa vaø traùnh söï chaùn naûn cuûa binh lính vaø söï phaûn ñoái cuûa nhaân daân. Trong khi neáu tieán haønh chieán tranh baèng phöông chaâm ñaùnh nhanh thaéng nhanh thì ta seõ maéc möu keû thuø, seõ bò thaát baïi hoaøn toaøn hoaëc phaûi keùo daøi chieán tranh trong theá baát lôïi vì: Löïc löôïng ta ít oûi thua keùm veà vaät chaát vaø con ngöôøi neân toå tieân ta chuû tröông döïa vaøo daân ñeå xaùc ñònh ngay töø ñaàu vaø baûo toaøn löïc löôïng ñaùnh laâu daøi. Xeùt qua dieãn bieán cuûa caùc cuoäc chieán tranh ta thaáy toå tieân ta khoâng ñònh roõ thôøi gian laâu daøi laø bao nhieâu maø quan nieäm chuaån bò toát veà tinh thaàn vaø vaät chaát ñeå coù theå tieán haønh cuoäc chieán tranh keùo daøi. Trong quaù trình ñoù, ta luoân luoân tìm moïi caùch laøm chuyeån bieán töông quan löïc löôïng, chuû ñoäng tieâu dieät ñòch, naém thôøi cô chính xaùc ñeå chuyeån sang tieán coâng. Trong cuoäc khaùng chieán choáng Taàn, töông quan löïc löôïng raát cheânh leäch, do ñoù ta chuû tröông ñaùnh laâu daøi vaø sau 10 naêm nhaân daân ta ñaõ thu ñöôïc thaéng lôïi. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
15. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 93 – Trong cuoäc khôûi nghóa Hai Baø Tröng, khoâng thöïc hieän ñaùnh laâu daøi trong khi löïc löôïng ñòch raát maïnh vôùi khoaûng 20 vaïn quaân, 2 nghìn taøu xe vaø nhöõng töôùng laõo luyeän. Hai Baø Tröng daøn quaân ra ñoái ñòch neân bò thaát baïi nhanh choùng. Lyù Bí cuõng khoâng chuû tröông ñaùnh laâu daøi maø daøn quaân ra caùc nôi neân thua heát traän naøy ñeán traän khaùc, phaûi bò ñoäng keùo daøi chieán tranh ra trong 3 naêm nhöng vaãn thaát baïi. Trieäu Quang Phuïc laàn ñaàu tieân ñaõ xaùc ñònh phaûi ñaùnh laâu daøi choáng laïi theá löïc huøng haäu nhaø Löông. Trong khi ta bò suy yeáu nghieâm troïng, Trieäu Quang Phuïc laäp cô sôû ôû Daï Traïch (Vónh Phuùc), daàn daàn töông quan löïc löôïng chuyeån bieán ta maïnh leân, ñòch suy yeáu vaø sau 2 naêm Trieäu Quang Phuïc ñaõ giaønh laïi ñöôïc ñaát nöôùc. Ñeán thôøi kyø ñoäc laäp, töï chuû, toå tieân ta ñaõ raát khoân ngoan vaän duïng phöông chaâm ñaùnh laâu daøi. Nhaø Toáng laø moät vöông trieàu raát maïnh, huy ñoäng maáy chuïc vaïn quaân chuaån bò raát coâng phu ñeå xaâm löôïc nöôùc ta. Lyù Thöôøng Kieät chuû tröông ñaùnh laâu daøi: nhaän ñònh nhaø Toáng coù löïc löôïng maïnh nhöng theá yeáu: phaân tích 3 khoù khaên cuûa nhaø Toáng: maéc hoïa vôùi naïn xaâm laêng cuûa Lieâu, Haï; noäi boä trieàu ñình luïc ñuïc; nhaân daân maâu thuaãn vôùi trieàu ñình, do ñoù khoâng doác ñöôïc toaøn löïc vaøo cuoäc chieán tranh. Nhöõng caûi caùch cuûa Vöông An Thaïch caøng laøm cho tình hình nhaø Toáng theâm roái ren. Lyù Thöôøng Kieät chuû tröông khoeùt saâu vaøo theá yeáu cuûa ñòch laøm cho theá cuûa chuùng suy suïp, chuû ñoäng taán coâng tröôùc ñeå töï veä. Khaùng chieán treân ñaát nöôùc khoâng ñöa chuû löïc leân bieân giôùi ñeå ñaùnh ñòch maø ôû ñoù chæ coù caùc ñôn vò ngöôøi daân toäc phoøng thuû, caûn böôùc tieán cuûa quaân thuø. Maët khaùc, Lyù Thöôøng Kieät doàn löïc löôïng chính ôû bôø Nam soâng Nhö Nguyeät, tin töôûng vöõng chaéc laø seõ keát thuùc chieán söï thaéng lôïi. Cuoäc khaùng chieán choáng Nguyeân – Moâng, roõ raøng nhaø Traàn coù chuû tröông ñaùnh laâu daøi. Maëc duø luùc ñaàu ñaõ ñònh chaën ñaùnh ñòch ôû Bình Leä Nguyeân nhöng sau ñoù laïi chuû ñoäng ruùt lui vaø töøng böôùc ngaên chaën böôùc tieán cuûa ñòch ra leänh cho caû kinh ñoâ sô taùn. Töøng böôùc ñaåy ñòch vaøo theá bò ñoäng, luùng tuùng ñoái phoù roài ñaùnh traän quyeát ñònh. Laàn thöù hai, nhaø Traàn quyeát ñònh ruùt khoûi Thaêng Long ñeå laïi kinh thaønh troáng khoâng, ôû caùc nôi khaùc khi giaëc ñeán ñeàu coù söï sô taùn nhö vaäy. Quaân ñòch truy ñuoåi, ta quyeát khoâng giao chieán nhöõng traän lôùn maø phuïc kích ñaùnh caùc ñôn vò nhoû laøm cho ñòch hoang mang, dao ñoäng, meät moûi. Laàn thöù ba, Traàn Quoác Tuaán noùi “theá giaëc naêm nay deã ñaùnh”. Caùc maët traän ôû bieân giôùi, ta khoâng ñeå löïc löôïng ñoái ñòch maø chæ ñeå moät ñôn vò maïnh ôû Vaân Ñoàn nhaèm chaën ñaùnh ñoaøn thuyeàn taûi löông thöïc cuûa Tröông Vaên Hoå. Cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn, boä chæ huy nghóa quaân ngay töø ñaàu ñaõ chuû tröông ñaùnh laâu daøi nhaèm xaây döïng löïc löôïng vaø phaùt trieån löïc löôïng, traùnh choã giaëc maïnh, ñaùnh vaøo choã yeáu hieåm. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
16. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 94 – Cuoäc khaùng chieán choáng Xieâm, caùc töôùng lónh Taây Sôn ruùt lui chieán löôïc nhöû ñòch vaøo saâu, nguïy trang baèng caùch xin giaûng hoøa ñoù laø chuû tröông ñaùnh laâu daøi. Cuoäc khaùng chieán choáng Thanh, ngay töø ñaàu ta ñaõ chuû tröông ñaùnh laâu daøi. Nguyeãn Hueä chaáp nhaän cuoäc ruùt lui chieán löôïc cuûa Ngoâ Thì Nhaäm, traùnh nhueä khí cuûa ñòch. Roõ raøng phöông chaâm chieán löôïc cuûa toå tieân ta laø ñaùnh laâu daøi döïa vaøo söùc maïnh cuûa nhaân daân. Moãi thôøi moät veû nhöng luoân luoân döïa vaøo daân ñeå phaùt trieån löïc löôïng, laøm thay ñoåi töông quan löïc löôïng coù lôïi cho cuoäc chieán tranh laâu daøi thaéng lôïi. 4.1.5. Xaây döïng löïc löôïng vuõ trang lôùn maïnh Muoán thöïc hieän ñöôïc caùc maët chieán löôïc nhaèm bieán ta töø yeáu sang maïnh vaø buoäc keû thuø khoâng theå tieáp tuïc thöïc hieän daõ taâm xaâm löôïc, chuùng ta phaûi heát söùc linh hoaït. Traàn Höng Ñaïo: “xem xeùt quyeàn bieán nhö ngöôøi ñaùnh côø”. Quang Trung: “löôøng theá giaëc roài môùi ñaùnh, naém phaàn thaéng roài môùi haønh ñoäng, tuøy theo tình theá maø baøy chöôùc laï”. Roài töø ñoù ruùt ra ñöôïc moät soá bieän phaùp trong ngheä thuaät chæ ñaïo chieán löôïc, xaây döïng löïc löôïng vuõ trang lôùn maïnh döïa vaøo söùc maïnh cuûa toaøn daân. Nhöng “muïc ñích cuûa chieán tranh laø tieâu dieät löïc löôïng cuûa ñòch” - Voõ Nguyeân Giaùp. Neân chuùng ta vaãn phaûi xaây döïng löïc löôïng vuõ trang laø bieän phaùp noøng coát. Döïa vaøo söùc maïnh cuûa toaøn daân toäc vaø söùc chieán ñaáu cuûa toaøn daân. Trong caùc cuoäc khôûi nghóa, toå tieân ta ñaõ tuyeån nghóa quaân töø moïi thaønh phaàn, moïi taàng lôùp. Moïi ngöôøi daân ôû nöôùc ta ngay töø ñaàu khi thoaùt ra khoûi thôøi kyø nguyeân thuûy ñaõ quen söû duïng vuõ khí thaäm chí khi bò maát nöôùc vaãn coøn vuõ khí trong tay. Bôûi vaäy, töø ñaàu thôøi kyø Baéc thuoäc, nhaân daân ñaõ töï ñoäng noåi daäy ñaáu tranh suoát trong caùc thôøi kyø ñoâ hoä. Ñoù laø moät thöïc teá maø caùc nhaø ñeà xöôùng ñaõ phaân tích vaø nhìn nhaän khaû naêng chieán ñaáu cuûa toaøn daân. Löïc löôïng thuôû ban ñaàu ñöôïc xaây döïng daàn daàn thaønh ñoäi quaân chính quy cuûa quaàn chuùng nhaân daân caùc ñòa phöông. Trong caùc cuoäc chieán tranh töï veä, vieäc xaây döïng löïc luôïng vuõ trang vaãn döïa vaøo quan ñieåm nhö vaäy. Luùc bình thöôøng, trong ñieàu kieän xaõ hoäi coù giai caáp, nhaø nöôùc khoâng theå vuõ trang toaøn daân nhöng laïi khuyeán khích tinh thaàn thöôïng voõ cuûa nhaân daân ñeå duy trì söùc chieán ñaáu cuûa toaøn daân toäc. Nhaø nöôùc thi haønh cheá ñoä tuyeån quaân saùng taïo “Nguï binh ö noâng” ñöôïc baét ñaàu töø thôøi Lyù nhaèm moät maët giaûm gaùnh naëng kinh teá cho nhaø nöôùc vaø taïo cho ñinh nam taäp quen daàn vôùi chieán ñaáu. Thanh nieân naøo cuõng traûi qua thôøi kyø nghóa vuï quaân söï do ñoù khi heát haïn hoï trôû thaønh löïc löôïng döï bò ôû nhaø vaø khi coù chieán tranh hoï saün saøng chieán ñaáu: “khi coù vieäc toaøn daân laø lính”- Phan Huy Chuù- Lòch trieàu Hieán chöông loïai chí. Maët khaùc, nhaø nöôùc cho pheùp thaønh laäp caùc ñoäi daân binh ôû caùc ñòa phöông ñeå baûo veä xoùm laøng trong nhöõng luùc bình thöôøng vaø khi coù chieán ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
17. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 95 – tranh trôû thaønh löïc löôïng khaùng chieán raát quan troïng vì hoï ñaõ taäp quen daàn vôùi chieán ñaáu. Nguyeãn Loäc, Nguyeãn Lónh ñaõ laäp ra caùc ñoäi daân binh vaø cuøng quaân trieàu ñình ñaùnh baïi ñoäi quaân hoä toáng Traàn Ích Taéc, Traàn Kieän veà nöôùc. Nguyeãn Truyeàn, Traàn Thoâng, Nguyeãn Khaû Laïp ñaõ phoái hôïp vôùi quaân Traàn ñaùnh giaëc. Ñoäi daân binh cuûa Lyù Hueà hoaït ñoäng raát coù hieäu quaû ôû Laïng Sôn. Maët khaùc, ñeå ñaûm baûo coù ñoäi quaân ñoâng, nhaø nöôùc coøn cho pheùp caùc vöông haàu, tuø tröôûng thieåu soá coù quaân ñoäi rieâng. Nhaø nöôùc coøn ban thöôûng, cung caáp moät phaàn cho caùc ñaïo quaân ñoù ñeå khi caàn coù theå huy ñoäng ñöôïc ngay löïc löôïng naøy. Chính saùch ñoù raát coù taùc duïng vì ta coù theå huy ñoäng vaø xaây döïng ñöôïc ñoäi quaân maïnh. Quaân ñoäi cuûa Thaân Caûnh Phuùc, Hoaèng Chaân, Chieâu Vaên (thôøi Lyù choáng Toáng xaâm löôïc).v.v Quan ñieåm döïa vaøo söùc maïnh cuûa toaøn theå daân toäc, nhaø nöôùc phong kieán ñaõ aùp duïng nhöõng chính saùch treân ñeå ñaùnh thaéng quaân xaâm löôïc, ñoù laø soá löôïng lôùn quaân ñoäi chính quy keát hôïp vôùi quaân ñòa phöông. Maët khaùc, nhaø nöôùc raát coi troïng vieäc giaùo duïc tinh thaàn quyeát chieán cho quaân ñoäi giaùo duïc tinh thaàn yeâu nöôùc. Nhìn vaøo caùc cuoäc khaùng chieán vaø khôûi nghóa, ta thaáy nhaø nöôùc tuyeân truyeàn vaán ñeà naøy raát roõ raøng: Lyù Thöôøng Kieät neâu leân baøi thô “thaàn”, Traàn Höng Ñaïo vieát Hòch Töôùng Só, quaân lính nhaø Traàn thích vaøo tay hai chöõ “ saùt thaùt”. Nguyeãn Traõi noùi: “ ñaïo laøm töôùng laáy nhaân nghóa laøm goác, trí duõng giuùp theâm”. Nhaân nghóa laø yeâu nöôùc, yeâu daân. Nguyeãn Hueä khi ñaùnh quaân Thanh ñaõ taäp hôïp toaøn theå binh só neâu taám göông caùc anh huøng daân toäc ñeå ñoäng vieân binh lính chieán ñaáu neân ñaõ taïo ra söùc maïnh raát lôùn. Ngoaøi ra caùc töôùng lónh coøn quan taâm ñeán vieäc xaây döïng khoái ñoaøn keát trong binh lính: Traàn Quoác Tuaán ñaõ neâu roõ laø “laøm sao thu huùt quaân só nhö cha con moät nhaø thì môùi thaéng ñöôïc” - Toaøn Thö. Thöïc hieän ñieàu ñoù, caùc gia töôùng cuûa oâng ñaõ neâu cao tinh thaàn ñoaøn keát trong quaân ñoäi neân lòch söû thöôøng goïi binh lính cuûa oâng laø “phuï töû chi binh”. Nguyeãn Traõi noùi: “binh maïnh hay yeáu khoâng cöù ôû nhieàu, quaân hoï Hoà traêm vaïn ngöôøi, traêm vaïn loøng, quaân toâi baát quaù vaøi möôi vaïn nhöng ai cuõng moät loøng”, Quaân Trung töø meänh taäp, Nguyeãn Hueä noùi: “quaân lính coát hoøa hoøa thuaän khoâng coát ñoâng”. Bang giao taäp. Beân caïnh ñoù, nhöõng ngöôøi chiû ñaïo chieán tranh coøn quan taâm tôùi söï ñoaøn keát giöõa quaân ñoäi vaø nhaân daân. Quaân ñoäi döôùi thôøi quaân chuû chuyeân cheá vaãn mang tính giai caáp cuûa noù nhöng muoán taïo neân söùc maïnh to lôùn choáng ngoaïi xaâm, caùc nhaø laõnh ñaïo ñaõ ñeà ra tính kyû luaät cao, nguyeân taéc ñoù ñaõ tranh thuû ñöôïc söï uûng hoä cuûa nhaân daân. Xaây döïng tinh thaàn kyû luaät trong quaân ñoäi cao: Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh sang Ung Chaâu maø binh lính khoâng heà ñuïng ñeán cuûa caûi cuûa daân Toáng, quaân giaëc ñuoåi ñeán, Yeát Kieâu vaãn giöõ chieán thuyeàn ôû beán Baõi. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
18. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 96 – Reøn luyeän kyõ thuaät chieán ñaáu: coi söùc maïnh quaân ñoäi khoâng chæ ôû soá löôïng maø coi troïng chaát löôïng. Traàn Höng Ñaïo noùi: “quaân lính caàn tinh nhueä, khoâng caàn nhieàu”. Nguyeãn Hueä “quaân lính caàn tinh nhueä khoâng caàn ñoâng”. Do ñoù, caùc nhaø chæ huy quaân söï luoân luoân chuù troïng luyeän taäp quaân söï, taäp traän ôû nhöõng nôi sung yeáu. 4.1.6. Xaây döïng haäu phöông vöõng maïnh Veà kinh teá: caùc nhaø nöôùc quaân chuû luoân luoân chuù troïng ñeán vieäc xaây döïng kinh teá vöõng maïnh ñeå ñoái phoù vôùi giaëc phöông Baéc baèng caùc bieän phaùp: khuyeán khích noâng nghieäp, khai hoang, thuûy lôïi taïo cô sôû vöõng chaéc, vöõng maïnh. Trong caùc cuoäc khôûi nghóa, chuù yù xaây döïng caên cöù ñòa (Lam Sôn) sau ñoù môû roäng ra toaøn quoác. Thöïc hieän “vöøa caøy ruoäng, vöøa ñaùnh giaëc”. Nhaø nöôùc ñöa ra chính saùch noâng nghieäp kòp thôøi ñeå khuyeán khích saûn xuaát. Veà chính trò: oån ñònh tình hình chính trò, cuûng coá caùc maët bieân thuøy nhaát laø phía Nam. Nhaø Toáng xuùi Chieâm Thaønh taán coâng nöôùc ta, nhaø Lyù ñaõ chuû ñoäng tieán coâng tröôùc ñeå ñaäp tan aâm möu ñoù vaøo naêm 1075. Nhaø Traàn ñem 2 vaïn quaân giuùp Chieâm Thaønh ñeå chaën ñaùnh ñaïo quaân xaâm löôïc cuûa Toa Ñoâ, khôûi nghóa Lam Sôn lieân keát vôùi ngöôøi Laøo. Quan troïng nhaát laø tuyeân truyeàn giaùo duïc loøng yeâu nöôùc trong nhaân daân, cuûng coá khoái ñoaøn keát. Nhaø Traàn môû hoäi nghò Dieân Hoàng vaø yeát baûng khaép nôi ñeå phaùt ñoäng cuoäc khaùng chieán, boä chæ huy nghóa quaân Lam Sôn chuû tröông ñaùnh vaøo loøng ngöôøi “Bình ngoâ saùch”, Nguyeãn Hueä “Chieáu leân ngoâi”.v.v ñeå cuûng coá khoái ñoaøn keát daân toäc. Leâ Lôïi ñoaøn keát taát caû moïi ngöôøi trong giai caáp ñòa chuû vaø quyù toäc cuõ, lieân keát giöõa giai caáp thoáng trò vaø giai caáp noâng daân. Luaät “Hoàng Ñöùc” tieán boä vaø luoân boû thu toâ thueá moãi khi maát muøa, haïn haùn, chính saùch “Nhu vieãn” cuûa trieàu ñình vì caùc daân toäc ôû ñòa ñaàu toå quoác giaùp bieân giôùi. Vì theá trong caùc cuoäc khaùng chieán thaéng lôïi, haäu phöông raát oån ñònh, soá quyù toäc ñaàu haøng raát ít. 4.1.7.Choïn phöông höôùng taùc chieán chieán löôïc chính xaùc Yeáu toá naøy taùc ñoäng thaéng lôïi tôùi 9/10 cuûa cuoäc chieán tranh. Cha oâng ta ñaõ bieát toå chöùc taùc chieán chính xaùc. Moät trong nhöõng höôùng ñoù laø ñaùnh vaøo haäu caàn cuûa ñòch, vì keû thuø tieán haønh caùc cuoäc chieán tranh xaâm löôïc vieãn chinh ôû xa khoâng theå thöïc hieän haäu caàn taïi choã ñöôïc. Nhaø Toáng, Nguyeân, moãi teân xaâm löôïc phaûi coù 2 phu mang vaùc löông thöïc vaø vuõ khí theo. Vì vaäy vaán ñeà löông thöïc laø nhöôïc ñieåm coá höõu cuûa keû thuø. Lyù Thöôøng Kieät phaù tan Ung Chaâu laø moät cöù ñieåm xaâm löôïc kieân coá: ngoaøi soá quaân baûo veä coøn coù 5 vaïn quaân saün saøng traøn qua bieân giôùi. Ñeå haïn cheá löïc löôïng ñòch, Lyù Thöôøng Kieät ñaõ phaù tan caên cöù ñoù, laøm chaäm laïi cuoäc xaâm laêng cuûa quaân Toáng, buoäc chuùng ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
19. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 97 – phaûi chuaån bò laïi, Vöông An Thaïch phaûi töø chöùc 10 thaùng sau khi Ung Chaâu bò san baèng. Trong cuoäc khaùng chieán choáng Nguyeân, nhaø Traàn phaùt ñoäng noâng daân laøm vöôøn khoâng nhaø troáng : “ngöôøi Giao thöôøng caát thoùc gaïo vaø troán ñi”. Trong laàn thöù 3, nhaø Nguyeân phaûi huy ñoäng löïc löôïng thuyeàn taûi löông chôû 17 vaïn thaïch thoùc, chuaån bò kho taøng ôû Vaïn Kieáp ñeå chöùa thoùc duy trì cuoäc chieán tranh. Nhaø Traàn choïn phöông höôùng chính xaùc, Traàn Quoác Tuaán: “naêm nay theá giaëc deã ñaùnh”. Nhaø Traàn chuû ñoäng ruùt lui tröôùc caùc muõi tieán coâng cuûa ñòch neân quaân ñòch ñaùnh 17 traän ñeàu thaéng. Trong khi ñoù maët traän Vaân Ñoàn, quaân ta ñöôïc chuaån bò raát chu ñaùo. Traàn Quoác Tuaán giao cho Phoù töôùng Traàn Khaùnh Dö tröïc tieáp chæ huy. Luùc ñaàu vua Traàn goïi Traàn Khaùnh Dö veà trò toäi, Traàn Khaùnh Dö xin khaát vaøi ngaøy roài chuaån bò traän ñòa töø Vaân Ñoàn ñeán Cöûa Luïc roài nhaán chìm toaøn boä ñoaøn thuyeàn löông cuûa Tröông Vaên Hoå. Nguyeãn Hueä tieâu dieät vaø phaù huûy 18 kho löông cuûa ñòch. Khôûi nghóa Lam Sôn caám nhaân daân khoâng ñöôïc baùn löông thöïc cho ñòch. Giai ñoaïn ñaàu cuûa cuoäc chieán tranh khi theá löïc keû thuø coøn maïnh ta ñaùnh vaøo choå yeáu hoaëc sô hôû cuûa ñòch. Sô hôû cuûa ñòch ôû Ung Chaâu laø baát ngôø. Khi töông quan löïc löôïng coù lôïi cho ta, ta ñaùnh vaøo ñaàu naõo cuûa keû thuø laøm cho caùc nôi khaùc suy suïp vaø tan raõ. Khaùng chieán choáng Toáng, ta ñaùnh vaøo doanh traïi Trieäu Tieát vaø Quaùch Quyø buoäc chuùng phaûi ruùt quaân vaø bò ta tieâu dieät. Khaùng chieán choáng Nguyeân – Moâng, ta ñaùnh vaøo Ñoâng Boä Ñaàu laøm cho ñòch tan raõ vaø ruùt chaïy. Laàn 2, ta ñaùnh vaøo choã döïa cuûa ñòch ôû Nam Soâng Hoàng, laàn 3 ta ñaùnh vaøo Soâng Baïch Ñaèng treân ñöôøng ruùt chaïy cuûa ñòch. Khaùng chieán choáng Minh ta ñaùnh vaøo ñaïo vieän binh cuûa Lieãu Thaêng laø muõi chính cuûa ñòch laïi coù nhieàu sô hôû laøm cho Moäc Thaïnh phaûi ruùt lui, Vöông Thoâng phaûi xin haøng. 4.1.8. Lieân tuïc tieán coâng quaân giaëc Trong caùc cuoäc khôûi nghóa, tieâu bieåu nhaát laø khôûi nghóa Lam Sôn. Giai ñoaïn ñaàu 1418 –1423, maëc duø löïc löôïng coøn nhoû beù ta ñaõ tieán haønh 15 traän ñaùnh nhö Möôøng Poøn, Nga Laïc, Beán Boång, Kình Loäng, Quan Du .v.v töùc laø vaãn chuû ñoäng tieán coâng ñòch. Maëc duø chuùng vaây queùt ta, ta vaãn chuû ñoäng tieán coâng ñòch gieát ñöôïc vaøi traêm, thaäm chí vaøi ngaøn teân, buoäc ñòch phaûi ñình chieán vôùi ta vaøo naêm 1423. Trong caùc cuoäc khaùng chieán, giai ñoaïn 1 ta vaãn tieán coâng: Toáng, Nguyeân 3 laàn khieán cho nhaø Nguyeân phaûi than “chö man ñaõ phuïc roài laïi phaûn”. Nguyeãn Hueä maëc duø ruùt lui chieán löôïc vaãn ñeå Tröông Vaên Ña tieán coâng ñòch laøm cho chuùng 6 thaùng sau môùi chieám ñöôïc 3 tænh. Maëc duø ruùt lui chieán löôïc nhöng Ngoâ Thì Nhaäm vaãn phaùi Phan Vaên Laân leân ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
20. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 98 – chaën ñòch ôû soâng Caàu. Xuaát phaùt töø ñieàu kieän nöôùc ta neáu chæ ruùt lui ñôn thuaàn thì khoâng ñaûm baûo ñöôïc tieâu dieät sinh löïc ñòch khaùc vôùi Napoâleâoâng vaøo nöôùc Nga. Ta ñaùnh lieân tieáp laøm cho ñòch khoâng kòp trôû tay vaø keát thuùc baèng traän quyeát chieán chieán löôïc. Khaùng chieán choáng Toáng, Nguyeân – Moâng .v.v , ta tieán coâng lieân tuïc laø caùch ñaùnh giaëc cuûa ngöôøi Vieät Nam, kieán taïo theá maïnh quaân söï treân caùc chieán tröôøng maëc duø ta ít, ñòch nhieàu keå caû giai ñoaïn phaûn coâng. Ta phaûi keát hôïp caû chuû löïc vaø daân binh ñaùnh ñòch taïo ra theá maïnh, lôïi duïng ñòa theá lôïi haïi ñeå taïo neân söùc maïnh phaùt huy tinh thaàn yeâu nöôùc cao ñoä cuûa nhaân daân vaø binh só, ta bieát taäp trung sinh löïc vì ta ñaùnh ñòch treân ñaát nöôùc ta vaø tieán haønh cuoäc chieán tranh yeâu nöôùc neân ta taäp trung khoâng sôï maát ñaát, maát daân laø taïo neân theá maïnh treân chieán tröôøng. 4.1.9. Ñaáu tranh quaân söï keát hôïp vôùi nhöõng bieän phaùp khaùc Keû thuø duøng löïc löôïng quaân söï raát maïnh neân ta phaûi keát hôïp ñaáu tranh quaân söï cuøng caùc hình thöùc khaùc treân cô sôû döïa vaøo daân thi haønh quyeàn chính nghóa, chieán tranh yeâu nöôùc laáy ít ñòch nhieàu ñoù laø ñaáu tranh chính trò keát hôïp ngoaïi giao, ñòch vaän nhaèm vaïch traàn tính chaát xaâm löôïc cuûa keû thuø. Tôø “Loä boá” cuûa Lyù Thöôøng Kieät khi oâng treân ñöôøng tieán ñaùnh Ung Chaâu coù taùc duïng haïn cheá söï choáng ñoái cuûa nhaân daân Trung Quoác, neân Lyù Thöôøng Kieät haønh quaân töø Khaâm Chaâu ñeán Ung Chaâu deã daøng. Khaùng chieán choáng Nguyeân, nhaø Traàn nhieàu laàn vaïch traàn toäi aùc cuûa quaân Nguyeân qua nhieàu böùc thö göûi vua Nguyeân. Leâ Lôïi, Nguyeãn Traõi vieát raát nhieàu veà vieäc ñoù nhö neâu leân noãi khoå cuûa nhaân daân, ñaáu tranh ñòch vaän, duï haøng thaønh Ngheä An vaïch roõ 6 ñieàu thua cuûa Vöông Thoâng cho quaân só thaáy. Taùc duïng laø ñaõ haï ñöôïc caùc thaønh khaùc. Ñaáu tranh ngoaïi giao nhaèm muïc ñích hoøa hoaõn ñeå cuûng coá theâm löïc löôïng tieán haønh cuoäc chieán tranh ñang gay go hoaëc keát thuùc chieán tranh moät caùch toát ñeïp nhaát ñeå ñaït muïc ñích cuûa chuùng ta. Quaùch Quyø “ai baøn ñeán ñaùnh seõ cheùm”: oám ñau, thieáu löông thöïc, bò ta taäp kích maïnh tieâu dieät hôn quaù nöûa nhöng khoâng theå ruùt lui ñöôïc vì sôï maát theå dieän. Lyù Thöôøng Kieät chuû ñoäng giaûng hoøa khi ñaõ ñaùnh thaéng quaân giaëc. Giaûng hoøa khoâng nhuïc töôùng só, khoâng ñoå xöông maùu maø coøn baûo toàn ñöôïc toân mieáu. Khaùng chieán choáng Nguyeân, ta söû duïng nhieàu bieän phaùp naøy: 3 naêm coáng 1 laàn, ta coù hôn 20 naêm chuaån bò khaùng chieán, duøng lyù leõ ñeå thuyeát phuïc keû thuø: khoâng laïy chieáu thö, luoân luoân chuaån bò löïc löôïng quoác phoøng tích cöïc chuaån bò khaùng chieán ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
21. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 99 – Khôûi nghóa Lam Sôn, phöông phaùp naøy raát quan troïng. Naêm 1423, ta giaûng hoøa phuù nuùi Chí Linh: “beân trong ta reøn khí giôùi, beân ngoaøi ta giaû thaùc hoøa thaân”, töôùng nhaø Minh taâu veà trieàu ñình laø Leâ Lôïi haøng nhöng khoâng chòu ra laøm quan. Naêm 1426 löïc löôïng ta maïnh, nhaø Minh ñaët ñieàu kieän tìm con chaùu nhaø Traàn, Leâ Lôïi laäp Traàn Caûo ñeå thöông löôïng vôùi keû thuø. Ta vaãn tieán coâng, chuaån bò ñieàu kieän ñeå phaûn coâng queùt saïch keû thuø. Keát thuùc chieán tranh, Vöông Thoâng phaûi theà tröôùc thaàn soâng nuùi nöôùc Nam laø khoâng daùm xaâm löôïc nöôùc ta nöõa. Ta vaãn trao ñoåi ngoaïi giao, ñöa chieáu caàu phong vaø caáp thuyeàn cho quaân Minh veà nöôùc. Khaùng chieán choáng Thanh, ta thaéng oanh lieät, gaàn 29 vaïn quaân Thanh bò tieâu dieät. Quang Trung vaãn ra leänh cho Ngoâ Thì Nhaäm vieát bieåu ñeå laäp laïi quan heä ngoaïi giao vaø noùi vôùi Phan Huy Ích: “nay quaân Thanh ñaõ bò thaát baïi taát laáy laøm xaáu hoå quyeát khoâng ngöøng tay nhöng hai nöôùc ñaùnh nhau thì khoâng phaûi laø phuùc cho sinh daân, chæ coù nhöõng lôøi leõ khoân kheùo môùi ngöøng ñöôïc binh ñao”- Quang Trung (chính bieân lieät truyeän). Toùm laïi: Ñaáu tranh chính trò, ngoaïi giao laø cuûng coá thaéng lôïi cho ñaáu tranh quaân söï. Nhöng chæ döïa treân cô sôû ñaáu tranh quaân söï ñaõ coù keát quaû thì ñaáu tranh ngoïai giao môùi coù keát quaû ñeå baûo ñaûm ñoäc laäp, hoøa bình cho ñaát nöôùc. Ñoù laø naêm bieän phaùp treân cô sôû phöông chaâm chieán löôïc cuûa toå tieân ta. 4.2. NGHEÄ THUAÄT CHÆ ÑAÏO CHIEÁN DÒCH , CHIEÁN THUAÄT Ñònh nghóa: chieán dòch laø moät heä thoáng caùc traän chieán ñaáu lieân quan vôùi nhau theo moät keá hoaïch vaø söï chæ huy thoáng nhaát, dieãn ra trong moät khoâng gian nhaát ñònh vaø trong moät thôøi gian nhaát ñònh nhaèm ñaït ñöôïc nhieäm vuï ñaõ ñònh –Vaên Tieán Duõng, Maáy vaán ñeà veà ngheä thuaät quaân söï Vieät Nam. Trong caùc cuoäc ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm, yeâu caàu cuûa chieán tranh caàn thieát phaûi coù nhöõng chieán dòch. Giai ñoaïn ñaàu, ñòch chuû ñoäng tieán coâng ta theo nhieàu höôùng, giai ñoaïn phaûn coâng, chuùng vaãn maïnh hôn ta. Neân chuùng ta khoâng bao giôø coù theå baèng moät traän ñaùnh maø ñaït muïc ñích. Vaøi tröôøng hôïp ñaùnh nhanh goïn nhö Ngoâ Quyeàn, Leâ Hoaøn raát haõn höõu nhöng phaûi chuaån bò laâu daøi. Traän Baïch Ñaèng, Chi Laêng trong khaùng chieán choáng Toáng naêm 981 laø hai traän trong moät chieán dòch. Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh thaønh Ung Chaâu kieân coá neân maët duø ôû theá chuû ñoäng nhöng vì ôû treân ñaát ñòch neân ta phaûi coù söï chuaån bò chu ñaùo ñeå phaù tan thaønh Ung Chaâu. Khaùng chieán choáng Nguyeân, ta chuaån bò nhieàu traän cho Baïch Ñaèng vöøa kìm haõm vöøa tieâu hao sinh löïc ñòch ñeå ñaûm baûo ñuùng ngaøy nöôùc trieàu leân laø ngaøy 9 thaùng 4 aâm lòch. Choáng Minh laø nhöõng traän Toát Ñoäng, Chuùc Ñoäng hay Chi Laêng, Xöông Giang naèm ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
22. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 100 – trong heä thoáng chieán dòch döôùi söï chæ ñaïo chung, keá hoaïch chung. Muoán thöïc hieän ñöôïc chieán dòch phaûi coù quaân maïnh, thoâng tin lieân laïc toát, baûo ñaûm chæ huy nhanh nhaïy, thoáng nhaát toát. Ngheä thuaät chæ ñaïo chieán thuaät laø caùc hình thöùc taùc chieán cuûa toå tieân xöa. Toå tieân ta thöôøng söû duïng 3 hình thöùc taùc chieán: ñaùnh du kích, ñaùnh vaän ñoäng vaø ñaùnh traän ñòa. Ñaùnh du kích ñöôïc söû duïng raát nhieàu. Trong lòch söû ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm laø caùc hình thöùc nhö ñaùnh leùn, ñaùnh nhoû, ñaùnh baát ngôø, mai phuïc laø chieán tranh cuûa ngöôøi yeáu choáng laïi keû maïnh. Leâ Lôïi noùi:“giaëc ñoâng ta ít, laáy ít ñaùnh ñoâng, chæ ôû choã hieåm môùi laäp ñöôïc coâng. Vaû laïi binh phaùp coù noùi: nhöû ngöôøi ñeán chöù khoâng ñeå ngöôøi nhöû ta ñeán ”- Lam Sôn Thöïc Luïc. Do ñoù toå tieân ta söû duïng caùc bieän phaùp raát nhanh nheïn. Khaùng chieán choáng Taàn, ban ngaøy ta boû troán vaøo röøng, ban ñeâm ra ñaùnh quaân Taàn. Phoø maõ Thaân Caûnh Phuùc laån vaøo buïi raäm roài ra ñaùnh quaân Toáng khieán cho ngöôøi Toáng sôï nhö thieân thaàn. Quaân ñoäi nhaø Traàn toå chöùc ñaùnh raát baát ngôø, ñaùnh du kích. Nhöõng baõi coïc ôû döôùi loøng soâng Baïch Ñaèng, nhöõng hoá baãy ngöïa trong khaùng chieán choáng Nguyeân, nhöõng muõi teân treân röøng raäm trong khôûi nghóa Lam Sôn ñaùnh du kích keát hôïp vôùi chieán tranh nhaân daân laø chieán tranh ñaùnh laâu daøi thích hôïp vôùi moïi lôùp ngöôøi. Chieán tranh du kích trong lòch söû ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm coù taùc duïng raát lôùn. Ñaùnh vaän ñoäng: tieán haønh chieán tranh treân nhieàu hình thöùc trong ñoù coù hình thöùc löu ñoäng. Truy kích ñòch trong khaùng chieán choáng Nguyeân, Thanh, Minh Ñaùnh vaän ñoäng laø hình thöùc löu ñoäng thích hôïp khi tieán haønh chieán tranh trong ñieàu kieän ta ít, ñòch nhieàu, giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà thieáu quaân “toác ñoä nhanh choùng cuûa vaän ñoäng coù theå buø ñaép ñöôïc söï thieáu quaân vì chuùng cung caáp ñöôïc khaû naêng taán coâng quaân ñòch tröôùc khi chuùng taäp hôïp sinh löïc. Thöông nghieäp coù caâu “thì giôø laø vaøng baïc” thì trong chieán tranh “thì giôø laø boä ñoäi”. F. AÊngghen – Luaän vaên quaân söï. Chuùng ta thöôøng phaùt huy öu theá thuûy binh cuûa ta. Ñaùnh traän ñòa: coâng thaønh hay ñaùnh daõ chieán ngoaøi ñoàng noäi so vôùi ñaùnh du kích vaø vaän ñoäng thì hình thöùc naøy coù yeâu caàu cao hôn veà caùc maët. Moãi laàn ñaùnh traän ñòa yeâu caàu cao veà soá löôïng, chaát löôïng quaân ñoäi, kyõ thuaät chieán ñaáu, vuõ khí, tinh thaàn. Do ñoù ñaây laø hình thöùc taùc chieán cao. Trong cuoäc chieán tranh laáy ít ñòch nhieàu ta ít söû duïng nhöng cuõng coù duøng. Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh Ung Chaâu, Leâ Lôïi bao vaây vaø haï thaønh Xöông Giang, Chuùc Ñoäng, Toát Ñoäng, Nguyeãn Hueä ñaùnh ñoàn Ngoïc Hoài, Haø Hoài, v.v Toùm laïi keát hôïp 3 hình thöùc ñeå ñaït keát quaû cao nhaát: Traàn Höng Ñaïo - Baïch Ñaèng: du kích laø nhieàu chieán ñòa coïc, thuyeàn chieán nhoû, quaân só naáp trong röøng, treân nuùi ñaù voâi Doøng soâng Baïch Ñaèng laø traän ñòa löu ñoäng treân soâng ñeå tieâu dieät hoaøn toaøn sinh löïc ñòch. Chi Laêng- Xöông Giang: du kích ôû Chi Laêng baát ngôø taán coâng gieát cheát Lieãu ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
23. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 101 – Thaêng. Truy kích ñòch doàn chuùng vaøo Xöông Giang tieâu dieät chuùng. Traän Ngoïc Hoài - Ñaàm Möïc trong khaùng chieán choáng Thanh. Nhöõng nguyeân taéc chæ ñaïo taùc chieán: coù 3 nguyeân taéc: - Traùnh choã maïnh ñaùnh choã yeáu, choã sô hôû “yeáu choáng maïnh, ít ñòch nhieàu phaûi duøng quaân mai phuïc”- Nguyeãn Traõi. Leâ Lôïi: “boû choã thöïc ñaùnh choã troáng, boû choã vöõng, ñaùnh choã hôû thì söùc duøng moät nöûa ñaõ thaønh coâng gaáp boäi”. - Heát söùc linh hoaït, chuû ñoäng vaø cô ñoäng Nguyeãn Traõi: “thôøi, thôøi thuoäc khoâng neân boû lôõ, vieäc binh giuùp ôû mau choùng. Maáy then ñoùng môû nhö xe chuyeån maây bay, chæ trong choùc laùt chôït noùng, chôït laïnh”. Traàn Höng Ñaïo: “ quyeàn bieán nhö ngöôøi ñaùnh côø”, Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh Ung Chaâu baát ngôø vaø lui veà ngay. - Tieán coâng maõnh lieät tieâu dieät yù chí xaâm löôïc cuûa keû thu,ø phuïc vuï vieäc laáy ít ñaùnh nhieàu laøm cho ñòch phaûi töø boû yù chí xaâm löôïc “beâu ñaàu Hoát Taát Lieät ôû cuûa Khuyeát, röaõ thòt Vaân Nam Vöông ôû Caûo Nhai” hoaëc “ñaùnh traän ñaàu saïch khoâng kình ngaïc, ñaùnh traän nöõa tan taùc chim muoâng” - Nguyeãn Traõi. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
24. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 102 – KEÁT LUAÄN 1. Nhöõng cuoäc chieán tranh choáng ngoaïi xaâm laø chieán tranh nhaân daân ñoäc ñaùo. Vaøo nhöõng naêm 60, Voõ Nguyeân Giaùp ñaõ cho raèng chieán tranh nhaân daân phaûi do toaøn daân tieán haønh laø nhaân daân chieán ñaáu döôùi söï laõnh ñaïo cuûa giai caáp coâng nhaân -Taïp chí Quaân ñoäi Nhaân daân 4.64. Qua phaân tích, caùc nhaø lyù luaän vaø kinh ñieån cho raèng chieán tranh nhaân daân phaûi ñaït 2 ñieàu kieän: muïc ñích laø baûo veä khoâi phuïc quyeàn lôïi cuûa nhaân daân. Ñoäng löïc laø toaøn theå nhaân daân tham gia vaøo cuoäc chieán tranh. Töø ñoù ta coù theå coi caùc cuoäc chieán tranh thôøi coå trung ñaïi laø chieán tranh nhaân daân nhaèm gaït boû aùch thoáng trò cuûa phong kieán ngoaïi toäc vôùi söï tham gia ñoâng ñaûo cuûa giai caáp noâng daân, nhöng veà maët möùc ñoä khoâng cao vì giai caùp thoáng trò caàn noâng daân vì quyeàn lôïi daân toäc vaø giai caáp nhöng haïn cheá khoâng roõ raøng vì giai caáp thoáng trò nhaân nhöôïng vaø ñaáu tranh baûo veä ñoäc laäp daân toäc ñoù laø ñoâng ñaûo. 2. Ngheä thuaät quaân söï cuûa toå tieân ta ñoäc ñaùo do kinh nghieäm cuûa toå tieân ta lieân tuïc phaûi ñaáu tranh “nhieàu tai naïn chính laø goác ñeå döïng nöôùc maø söï baên khoaên lo laéng laø neàn môû ra nghieäp thaùnh, traûi bieán coá nhieàu thì tö löï saâu, lo laéng vieäc xa thì thaønh coâng kyõ”-Nguyeãn Traõi- Phuù Nuùi Chí Linh. Toå tieân ta coi troïng söùc maïnh tinh thaàn laø yeáu toá quan troïng nhaát. Chieán tranh laø söï ñoái choïi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi neân caàn phaùt huy tính naêng ñoäng, chuû quan cuûa con ngöôøi, do ñoù phaûi coi troïng söùc maïnh cuûa tinh thaàn. Toå tieân ta bieát nhìn nhaän söï vieäc moät caùch bieän chöùng neân thaáy ñöôïc ñòch maïnh coù theå chuyeån thaønh yeáu vaø ta yeáu thì coù theå chuyeån thaønh maïnh neân daùm ñöùng leân choáng giaëc, neân chæ ñaïo moät caùch bieän chöùng tìm moïi caùch ñeå laøm chuyeån bieán löïc löôïng ruùt ngaén thôøi gian chieán tranh. Ngheä thuaät chæ ñaïo chieán tranh coù tính daân toäc vaø saùng taïo, nhöõng ngöôøi chæ ñaïo chieán tranh thoâng hieåu binh phaùp nhöng khoâng vaän duïng maùy moùc, luoân nhôù ñeán kinh nghieäm cuûa toå tieân. Coù tính nhaân daân saâu saéc, nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo vaø chæ ñaïo thöïc hieän thuoäc taàng lôùp treân vaø giai caáp phong kieán noù laø saûn phaåm cuûa giai caáp phong kieán vaø caû nhaân daân. Do tinh thaàn yeâu nöôùc saâu saéc, yù chí kieân cöôøng neân nhaân daân ta lieân tuïc noåi daäy ñaùnh giaëc vaø ñaùnh giaëc raát anh duõng. Nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo chieán tranh ñaõ nhaän thaáy ñöôïc thöïc teá ñoù neân ñaõ laõnh ñaïo nhaân daân moät caùch cuï theå. Nhaân daân laø ngöôøi thöïc hieän ñöôøng loái chieán tranh, hoï cuõng chính laø ngöôøi xaây döïng ñöôøng loái quaân söï vaø thöïc hieän ñöôøng loái quaân söï trong thôøi coå trung ñaïi. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
25. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 103 – Moät cuoäc chieán tranh muoán thaéng lôïi caàn hai yeáu toá quan troïng “ coù daùm ñaùnh hay khoâng vaø bieát ñaùnh hay khoâng”, toå quoác ta, daân toäc ta ñaõ daùm ñaùnh vaø ñaõ thaéng. ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû
26. Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 104 – ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû