Bài giảng Vật lý đại cương - Chương 7: Quang sóng

Nội dung text: Bài giảng Vật lý đại cương - Chương 7: Quang sóng

1. Ch ươ ng 7 QUANG SĨNG §7.1. SĨNG ÁNH SÁNG 7.1.1. B n ch t đin t c a ánh sáng - Th c nghi m và lý thuy t đu ch ng t ánh sáng là sĩng đin t . Trong thang sĩng đin t , ánh sáng ch chi m m t kho ng r t h p v i b ưc sĩng t 0,4 µm đn 0,76 µm. - Ngồi các tính ch t chung c a sĩng đin t nh ư truy n trong chân khơng v i v n t c c = 3.10 8 m/s, mang n ăng l ưng, gây hi n t ưng ph n x , khúc x m t phân cách hai mơi tr ưng, ánh sáng cịn th hi n m t s tính ch t riêng khi t ươ ng tác v i v t ch t, ch ng h n gây ra quá trình quang h p th c v t, hay gây kích thích lên các t bào th n kinh th giác giúp cho chúng ta nhìn th y các v t. 7.1.2. Hàm sĩng ánh sáng - T ch ươ ng 6 ta đã bi t, v i sĩng đin t ph ng, đơn s c, hai thành ph n đin tr ưng E và t tr ưng B luơn vuơng gĩc v i nhau và vuơng gĩc v i ph ươ ng truy n sĩng, đng th i E và B luơn chuy n hố l n nhau. Chính vì v y đ gi i thích các hi n t ưng v ánh sáng, cĩ th dùng cách bi u di n qua véc t ơ E ho c B . - Th c nghi m cho th y, n u bi u di n sĩng ánh sáng theo véc t ơ E thì thu n ti n hơn, khi đĩ E đưc g i là véc t ơ dao đng sáng. - Gi s ngu n O, ph ươ ng trình dao đng sáng cĩ d ng: S0 = Vuihoc24h.vnA.cos ωt Khi đĩ, ph ươ ng trình dao đng sáng M ti đim M b t k ỳ,n m trên m t sĩng, cách v r mt sĩng qua O m t kho ng d (hình 7.1) v n  2πd  O s cĩ d ng: S = A. cos ωt −  (7.1)  λ  d (7.1) là hàm sĩng ánh sáng ph ng, đơn s c. N u ta biu di n dao đng sáng ngu n Hình 7.1 O d ưi d ng: So = A sin ωt thì cĩ hàm sĩng ánh sáng ph ng đơn s c là: 86
2.  2πd  S = A sinωt −  (7.2)  λ  7.1.3. C ưng đ sáng Nh ư m i dao đng, n ăng l ưng dao đng sáng đim M nào đĩ là I s t l v i bình ph ươ ng biên đ dao đng sáng (A 2). M t khác, đ r i t i M là đi l ưng t l v i n ăng l ưng ánh sáng mà m t đơn v di n tích đt t i M nh n đưc trong m t đơn v th i gian. Do v y cĩ th nĩi, đ r i t i M t l v i bình ph ươ ng biên đ dao đng sĩng. Ký hi u đ r i là E, ta cĩ th vi t: E = kA 2 Th c t trong các tính tốn, ta ch so sánh đ r i gi a các đim, nên cĩ th coi k = 1. Khi đĩ: E = A 2 = I gi là c ưng đ sáng t i M. Dưi đây ta s xét m t s hiên t ưng đc tr ưng c a sĩng ánh sáng. §7.2. HI N T ƯNG GIAO THOA ÁNH SÁNG 7.2.1. Thí nghi m khe Young Ta đã bi t, ch cĩ hai sĩng k t h p, cĩ c ng t n s , cùng pha hay hi u s pha khơng đi m i giao thoa đưc v i nhau. Young đã t o ra đưc 2 sĩng ánh sáng k t h p theo s ơ đ thí nghi m sau (hình 7 2): Mt bĩng đèn cĩ dây tĩc th ng S E A F chi u sáng lên khe F qua m t t m l c s c 1 (khe F cĩ đVuihoc24h.vn r ng c 0,1 mm). F Sau F đt m t màn ch n cĩ hai khe F 1 và F 2 cùng song song và F2 cách đu F (kho ng cách l gi a F1 và F 2 t 1 đn 2 mm). Sau F 1 , F 2 Hình 7 2 cách F 1 , F 2 m t kho ng D (c vài ch c cm) đt m t t m kình m E làm màn quan sát. - Theo cách b trí trên, F đưc S chi u sáng nên tr thành ngu n sáng đơn s c chi u lên F 1 và F 2 , lúc đĩ F 1 và F 2 tr thành hai ngu n sĩng do cùng F sinh ra nên ánh sáng do F 1 và F 2 87
3. phát ra là sĩng k t h p. Do v y ph n ch ng l n nhau c a hai sĩng này s cĩ hi n t ưng giao thoa. K t qu quan sát trên màn E, ch ch ng nhau c a hai sĩng cĩ các v ch sáng và t i xen k nhau, g i là các vân giao thoa ( đ hi n t ưng quan sát đưc d , ng ưi ta dùng kính h i t L đ thu nh c a F lên F 1 và F 2 và quan sát các vân giao thoa qua kính lúp O). 7.2.2. Kh o sát hi n t ưng giao thoa a) ðiu ki n c a vân sáng, vân t i ð đơn gi n, ta xét tr ưng h p thí nghi m đưc b trí trong mơi tr ưng chân khơng và ph ươ ng trình dao đng sáng t i F 1 và F 2 là: S1 = a cos ωt; S2 = a cos ωt; khi t i đim M trên màn E, cách F 1 và F 2 các kho ng cách d 1, d 2 các dao đng sáng s cĩ ph ươ ng trình:  2πd1  S1M = a cosωt −   λ   2πd 2  S 2M = a cosωt −   λ  Dao đng sáng t i M là t ng h p c a hai dao đng trên: π(d 2 − d1 )  π(d 2 + d1 ) S M = S 1M + S 2M = a2 cos cosωt −  λ  λ  Nh ư v y, dao đng t ng h p t i M cĩ cùng t n s gĩc ω nh ư các dao đng thành ph n, π(d 2 − d1 ) nh ưng cĩ biênVuihoc24h.vn đ A = 2a.cos ph thu c vào hi u đưng đi (d 2 – d 1). λ Nu d2 – d 1 = k λ (k nguyên) (7.3) thì A = ± 2a ( c ưng đ sáng I = 4 a 2 đt c c đi), lúc này M thu c vân sáng. λ Nu: d2 – d 1 = (2k+1). (k nguyên) (7.4) 2 thì A = 0 ( c ưng đ sáng I = 0 đt c c ti u), lúc này M thu c vân t i. Ti đim M 0 cách đu F 1 và F 2 cĩ : d 2 – d 1 = 0, tho mãn điu ki n c a vân sáng và gi là vân sáng trung tâm. b) V trí và hình d ng vân 88
4. Xét đim M trên màn E, cách M 0 là x. d1 M Trong tam giác MF 1F2 ( hình 7.3) ta cĩ: F1 2 2 d2 MF2 − MF1 = 2MM 0 × F1 F2 Mo 2 2 D hay d2 − d1 = 2xl ⇒ (d 2 – d 1)(d 2 + d 1) = 2xl F2 Do x r t nh so v i D nên cĩ th l y (d 2 + d 1) ≈ 2D. T đĩ ta cĩ: 2D.(d 2 - d 1) = 2 x l Hình 7.3 D.(d − d ) ⇒ x = 2 1 l + N u M thu c vân sáng b c k thì (d 2 - d 1) = k λ , nên kho ng cách vân sáng b c k đn M 0 là: λD x = k (7.5) )k(x l λ + N u M thu c vân t i b c k thì (d 2 - d 1) = (2k+1) và ta cĩ: 2 λD x = ()2k +1 (7.6) t(k ) 2l λD + Kho ng cách hai vân sáng liên ti p là: x − x = = i st (k + )1 s(k ) l i g i là b rơng vân Kho Vuihoc24h.vnng cách hai vân t i liên ti p là: λD x − x = = i t(k + )1 t(k ) l Nh ư v y các vân sáng và t i cĩ cùng b r ng nên h th ng vân là nh ng v ch sáng, t i song song và cách đu nhau, các vân sáng cùng đ sáng, cùng màu; các vân t i thì t i hồn tồn. c) Giao thoa v i ngu n ánh sáng tr ng T (7.5) và (7.6) ta th y v trí c a vân sáng và t i ph thu c b ưc sĩng ánh sáng c a ngu n. N u ngu n phát ánh sáng tr ng, là h n h p c a nhi u ánh sáng đơn s c thì trên màn s cĩ đng th i nhi u h vân giao thoa ch ng l n nhau, s khĩ quan sát vì t i m t v trí cĩ th cĩ vân sáng c a m t s ánh sáng đơn s c này và vân t i c a m t s ánh sáng đơn s c khác. Do 89
5. vy s khơng cĩ vân sáng tr ng và c ũng khơng cĩ vân t i hồn tồn. Riêng v trí M 0 cĩ vân sáng c a m i ánh sáng đơn s c nên s là m t vân sáng tr ng và sát hai bên vân này s cĩ vân t i c a h u h t các ánh sáng đơn s c nên t i hồn tồn. Nh ư th , ch giao thoa v i ngu n sáng tr ng ta m i phân bi t đưc vân trung tâm (sáng tr ng) cịn v i ngu n đơn s c thì các vân sáng gi ng nhau nên khơng phân bi t đưc vân trung tâm. §7.3. HI N T ƯNG NHI U X ÁNH SÁNG 7.3.1. Hi n t ưng nhi u x ánh sáng: - Ta làm thí nghi m sau: Chi u ánh sáng qua m t l nh O ( đưng kính kho ng 0,5 mm), O tr thành ngu n sáng đim chi u lên màn quan sát E. Gi a O và E đt m t t m ch n hình trịn M ( đưng kính vài mm). Nu ánh sáng tuân theo đnh lu t truy n th ng thì trên màn E ta cĩ m t bĩng t i hình trịn, s c nét c a M. Song th c t dùng m t kính lúp đ quan sát ta l i th y cĩ th tâm bĩng ti cĩ 1 đim sáng, n u M càng bé thì đim này càng sáng; đng th i mi n ranh gi i gi a bĩng t i và vùng sáng c ũng khơng s c nét mà g m nhi u vịng trịn sáng và t i xen k nhau ( hình 7.4.a và b). - N u thay M b ng m t màn ch n cĩ l nh thì tu ỳ theo kích th ưc l và các kho ng cách gi a O, M, E mà tâm hình trịn sáng cĩ th là m t đim sáng hay t i. - thí nghi m trên ta th y ánh sáng khơng cịn tuân theo đnh lu t truy n th ng khi truy n qua các lõ nh ho c gp các v t c n nh . Hi n t ưng nh ư v y đưc g i là hi n t ưng nhi u x ánh sáng. E Vuihoc24h.vn F F S M Hình 7.4. a Hình 7.4.b 7.3.2. Nguyên lý Huygens – Fresnel Hi n t ưng nhi u x ánh sáng cĩ th gi i thích khi th a nh n nguyên lý Huygens – Fresnel nh ư sau: 90
6. Mi đim c a m t Σ mà ánh sáng truy n đn l i tr thành m t tâm phát sĩng c u th cp. Pha c a sĩng th c p là pha c a sĩng t i. Dao đng sĩng t i m t đim nào đĩ ngồi m t Σ là t ng h p c a t t c các sĩng c u th c p phát đi t m i đim c a m t Σ g i t i đim y. Theo quan ni m nh ư v y, đ xét dao đng sĩng do m t ngu n S nào đĩ gây ra t i đim M, ta l y t ưng t ưng m t m t kín Σ b t k ỳ bao quanh S và coi m i y u t di n tích d σ c a mt Σ là m t ngu n phát sĩng c u g i t i M. Dao đng sĩng t i M là t ng h p c a t t c các sĩng c u th c p đĩ (hình 7.5). ðim M cĩ th lá sáng hay t i là tu ỳ thu c m i t ươ ng quan c a các sĩng c u th c p . Nu sĩng S cĩ d ng: S = Acos ωt 2πr1 thì sĩng t i d σ (cách S là r 1) s là: S 1 = A 1.cos( ωt- ) λ 2πr1 và sĩng th c p phát t d σ là: dS = A 2 cos( ωt- ) λ 2πr1 2πr2 sĩng t i M cĩ d ng: dS M = A M cos( ωt- - ) λ λ biên đ AM t l ngh ch v i r 1, r 2 và ph thu c vào gĩc θ θ gi a pháp tuy n 1, 2 Σ M c a d σ v i tia sĩng t i và tia ra kh i d σ. r2 Ta cĩ th vi t: N’ S θ A(θ ,θ ).dσ θo 1 2 r1 dσ AM = N N r r Vuihoc24h.vn1 2 vi A( θ1 ,θ2 ) là h s ph thu c θ1 ,θ2 cĩ giá tr càng l n khi θ1 ,θ2 càng bé. Hình 7.5 Dao đng sĩng t ng h p t i M là: A(θ1 , θ2 )  2πr1 2πr2  S = ∫ dS M = ∫ cosωt − − dσ (7.7) Σ Σ 1 r.r 2  λ λ  7.3.3. Nhi u x ánh sáng qua m t khe h p Ta áp d ng nguyên lý Huygens – Fresnel đ kh o sát hi n t ưng nhi u x c a chùm 91
7. sáng song song qua m t khe h p, đ r ng b. (ta cĩ th t o ra chùm sáng song song nh ngu n sáng đim S đt t i tiêu đim L1 L2 E A Φ c a th u kính h i t L 1 đt sát khe AB). O Sau khe đt th u kính h i t L 2 và hi n ’ B O t ưng nhi u x đưc quan sát trên màn E đt t i m t ph ng tiêu c a L 2 (hình 7.6). Hình 7.6 Nu khơng cĩ hi n t ưng nhi u x thì các tia sáng qua khe s ch h i t t i tiêu đim O ca L 2. Do hi n t ưng nhi u x , m i đim trên khe tr thành m t tâm phát sĩng th c p phát v sau khe, các sĩng th c p là sĩng k t h p. Ta xét các tia sáng th c p truy n theo ph ươ ng h p v i ph ươ ng truy n th ng m t gĩc θ nào đĩ. Các tia này s đưc L 2 h i t vào O’, t i đĩ cĩ s giao thoa c a các sĩng. N u các sĩng th c p t ăng c ưng l n nhau thì t i O’ là đim sáng, n u các sĩng th c p tri t tiêu nhau thì t i O’ là đim t i. K t qu quan sát th y trên màn E cĩ m t h v ch sáng và t i xen k (g i là vân nhi u x ), phân b c ưng đ sáng c a các vân nhi u x cĩ d ng nh ư hình (7.7): Theo ph ươ ng θ = 0 thì các tia sáng đi th ng, cĩ cùng pha, nên t ăng c ưng l n nhau, ta cĩ c c đi (g i là c c đi trung tâm). Các c c đi ng v i điu ki n: I λ sin θ = ±()2k +1 Vuihoc24h.vn2b Các c c ti u ng v i điu ki n: I kλ I sin θ = ± b 2λ λ O λ 2λ sin ϕ Cc ti u th nh t (là gi i h n c a vân sáng − − b b b b trung tâm) ng v i ph ươ ng nhi u x θ = ϕ tho mãn điu ki n: Hình 7.7 λ λ sin ϕ = ± hay sin ϕ = b b 92
8. Khi chi u vào khe ánh sáng tr ng thì tr c c đi trung tâm cĩ màu tr ng, cịn l i ta đưc h vân cĩ màu s c. 7.3.4. Cách t nhi u x - M t thi t b quang h c g m t p h p nhi u khe song song, hình d ng nh ư nhau và cách đu nhau g i là cách t nhi u x . - Cĩ th ch t o cách t nhi u x nh v ch các v t trên m t b n thu tinh. Khi đĩ ch khơng b v ch s là khe cho ánh sáng đi qua. T ng đ r ng c a khe (b) và đ r ng v t v ch (a) là c = a + b g i là chu k ỳ cách t . - Khi chi u vào cách t ánh sáng tr ng ho c ánh sáng khơng đơn s c thì tr c c đi trung tâm, cịn các c c đi khác ng v i các b ưc sĩng khác nhau s đưc tách ra thành ph . Do v y cách t cĩ th dùng nh ư d ng c phân tích quang ph và xác đnh b ưc sĩng c a ánh sáng. - Khi chi u chùm sáng k t h p vào cách t thì các sĩng th c p đi theo t t c các hưng s giao thoa v i nhau và to thành các vân nhi u x . Các c c đi tho mãn điu ki n: c.sin θ = ± k λ v i k = 0,1,2, (7.8) 7.3.5. C ơ s phân tích c u trúc b ng tia Roentgen Theo cơng th c (7.8), khi bi t b ưc sĩng ánh sáng ta cĩ th tìm đưc chu k ỳ c a cách t. áp d ng điu này, khi chi u tia Roentgen vào m t tinh th v t ch t thì m ng tinh th v i s sp x p tu n hồn c a các nút m ng đĩng vai trị nh ư m t cách t và phân tích ph nhi u x ca tia Roentgen trên tinh th ng ưi ta cĩ th bi t đưc các thơng s v c u trúc m ng ca tinh th đĩ. Ng ưi ta c ũng s d ng ph nhi u x c a tia Roentgn trong vi c phân tích c u trúc c a các phân t và h sinh v t. B ng ph ươ ng pháp này ng ưi ta đã xác đnh đưc c u trúc c a Abumin, ADN, Vuihoc24h.vn §7.4. PHÂN C C ÁNH SÁNG 7.4.1. Hi n t ưng Ta làm thí nghi m sau: C t t tinh th Tuamalin ra m t b n T 1 cĩ hai m t bên song song v i tr c tinh th ∆1. Chi u m t chùm sáng song song, h p chi u vuơng gĩc vào T 1 và đt mt sau đ quan sát (hinh 7.8). Quay T 1 quanh ph ươ ng truy n sĩng (sao cho T 1 luơn vuơng gĩc v i tia sáng) ta nh n th y c ưng đ chùm sáng khơng thay đi. Nh ư v y ánh sáng t nhiên phát đi t ngu n thơng th ưng (m t tr i, đèn đin, n n ) cĩ tính đi x ng trịn xoay quanh ph ươ ng truy n c a nĩ. 93
9. ðt sau T 1 b n T 2 (gi ng b n T 1) sao cho T 2 song song v i T 1. C đnh T 1 m t v trí ri quay T 2 quanh ph ươ ng truy n c a tia sáng thì th y c ưng đ sáng sau T 2 l i thay đi m t cách tu n hồn: + Khi hai b n cĩ tr c ∆1 song song v i ∆2 thì c ưng đ sáng c c đi (I max ) T2 T1 S ∆ ∆2 1 Hình 7.8 + Khi ∆1 vuơng gĩc v i ∆2 thì c ưng đ sáng c c ti u (Imin ) + Khi ∆1 và ∆2 h p v i nhau m t gĩc α thì (0 < I < Imax ) Hi n t ưng này ch ng t ánh sáng sau khi qua b n T 1 khơng cịn tính đi x ng trịn xoay quanh ph ươ ng truy n n a. Ta nĩi rng ánh sáng sau T 1 đã b phân c c. B n T 1 g i là kính phân c c, b n T 2 g i la kính phân tích. 7.4.2. Ánh sáng t nhiên. Ánh sáng phân c c - Ta đã bi t sĩng ánh sáng là sĩng ngang, cĩ ph ươ ng dao đng c a véc t ơ sĩng E luơn vuơng gĩc v i ph ươ ng truy n. M t khác, do nh ng v n đơng h n lo n bên trong m i nguyên t , phân t phát sáng, nên ph ươ ng dao đng c a E c a ánh sáng phát ra khơng cĩ mt ph ươ ngVuihoc24h.vn xác đnh mà cĩ đ m i ph ươ ng quanh ph ươ ng truy n. ánh sáng nh ư v y g i là ánh sáng t nhiên. ð bi u di n ánh sáng t nhiên, ta v trong m t ph ng vuơng gĩc v i ph ươ ng truy n mt t p h p các véc t ơ E cĩ cùng đ dài và phân b đu quanh tia sáng (hình 7.9.a). ð gi i thích hi n t ưng phân c c ánh sáng, ta th a nh n r ng b n Tuamalin T 1 ch cho ánh sáng cĩ ph ươ ng dao đng song song v i tr c tinh th c a nĩ đi qua, ph ươ ng vuơng gĩc v i tr c tinh th thì b ch n l i h t. Nh ư th , ánh sáng t nhiên sau khi đi qua b n Tuamalin ch cịn m t ph ươ ng dao đng duy nh t c a véc t ơ sĩng là ph ươ ng song song v i tr c tinh th c a b n Tuamalin. ánh sáng nh ư v y g i là ánh sáng phân c c. 94
10. ð bi u di n ánh sáng phân c c, ta v trong m t ph ng vuơng gĩc v i ph ươ ng truy n véc t ơ E ch cĩ m t ph ươ ng song song v i tr c tinh th b n Tuamalin (hình 7.9.b). v v E E Ánh sáng phân ∆ cc Hình 7.9. a Hình 7.9.b Cĩ m t s mơi tr ưng gây ra hi n t ưng phân c c m t ph n, t c là v n cho ánh sáng t nhiên đi qua theo m i ph ươ ng, nh ưng cĩ ph ươ ng nhi u, ph ươ ng ít. Khi đĩ ta s bi u di n bng các véc t ơ sĩng E cĩ đ dài khác nhau quanh ph ươ ng truy n. Mt ph ng ch a ph ươ ng dao đng c a véc t ơ sáng và ph ươ ng truy n g i là m t ph ng dao đng. M t ph ng ch a ph ươ ng truy n và vuơng gĩc v i ph ươ ng dao đng g i là m t ph ng phân c c 7.4.3. ðnh lu t Malus Gi s ta đt kính phân c c và kính phân tích sao cho gĩc gi a hai tr c tinh th ∆1 và ∆2 c a chúng là α. Khi đĩ n u E 0 là biên đ c a véc t ơ sĩng ra kh i kính phân c c vào kính phân tích, thì biên đ c a véc t ơ sĩng đi qua kính phân tích s là E = E 0.cos α (hình 7.10). Do c ưng đ sáng t l v i bình ph ươ ng biên đ véc t ơ dao đng sĩng nên: 2 Vuihoc24h.vnI = I 0.cos α (7.9) vi I 0 là c ưng đ ánh sáng phân c c qua kính phân c c; I là c ưng đ ánh sáng qua kính phân T2 T1 E E0 0 S I0 ∆ I 2 ∆1 Hình 7.10 95
11. cc và kính phân tích. (7.9) là bi u th c c a đnh lu t Malus, đưc phát bi u: C ưng đ ánh sáng qua kính phân c c và kính phân tích t l v i Cos 2α, trong đĩ α là gĩc gi a hai tr c tinh th c a hai kính. 7.4.4. Hi n t ưng phân c c quay Mt s tinh th trong t nhiên (nh ư th ch anh) và m t s ch t l ng s ch (nh ư d u thơng) và dung d ch đng h ưng (ch y u là ch t h u c ơ) cĩ kh n ăng gây ra hi n t ưng phân cc quay. ðĩ là hi n t ưng ánh sáng phân c c đi qua mơi tr ưng đĩ thì v n là ánh sáng phân cc, nh ưng m t ph ng dao đng b quay đi m t gĩc ϕ . Th c nghi m cho th y gĩc quay m t ph ng dao đơng ϕ c a tinh th ph thu c vào b dày lo i tinh th và b ưc sĩng ánh sáng theo cơng th c: ϕ = [α].l vi l là b dày mơi tr ưng, [α] là h s t l ph thu c lo i tinh th , b ưc sĩng ánh sáng g i là n ăng su t quay c c c a tinh th ( đo b ng đơn v : đ/mm) Mt s dung d ch c ũng gây ra hi n t ưng phân c c quay. V i dung d ch lỗng, Biot xác l p đưc đnh lu t: ϕ = [α] .c. l đây c là n ng đ dung d ch, l là b dày l p dung d ch, [ α] là n ăng su t quay c c ca ch t hồ tan, ph thu c vào b n ch t ch t hồ và b ưc sĩng ánh sáng. 7.4.5. ng d ng c a hi n t ưng phân c c - Cơng th c Biot đưc ng d ng đ đo n ng đ c a dung dch, đc bi t là đo v i dung dch đưng cĩ đ chính xác cao. D ng c đo g i là phân c c k hay đưng k . D ng c này th ưng đưcVuihoc24h.vn s d ng đ đo n ng đ đưng trong máu, và trong nghiên c u c a cơng ngh th c ph m, - hi n t ưng phân c c quay, do n ăng sut quay c c ph thu c b ưc sĩng, nên cĩ th bi t đưc b ưc sĩng khi đo n ăng su t quay c c. Nh ư v y, phân c c k l i cĩ th s d ng nh ư mt d ng c phân tích quang ph và g i là ph k phân c c. - D a vào s ph thu c c a n ăng su t quay c c theo lo i mơi trưng, ng ưi ta cịn cĩ th s d ng phân c c k nh ư m t ph ươ ng ti n đ tìm hi u s bi n đi c u trúc các ch t (ch ng hn trong nghiên c u sinh h c phân t , nh nghiên c u s thay đi c a n ăng su t quay c c riêng mà ng ưi ta nh n bi t đưc s thay đi hình d ng c a phân t Polipeptít, ) - Khi dùng kính hi n vi th ưng đ nghiên c u các t bào sinh v t th ưng g p khĩ kh ăn, do m t s t bào cĩ tính trong su t cao. ð kh c ph c điu này ng ưi ta dùng ánh sáng 96
12. phân c c. Kính hi n vi phân c c t ươ ng t kính hi n vi th ưng nh ưng ánh sáng tr ưc khi chi u vào v t đưc qua kính phân c c và tr ưc khi đn th kính đưc qua kính phân tích. Do nhi u t ch c trong t bào sinh v t cĩ kh n ăng quay m t ph ng dao đng c a ánh sáng phân c c, nên qua kính hi n vi phân c c thì nh ng vùng cĩ các t ch c đĩ s cĩ c ưng đ sáng khác v i các vùng khơng gây phân c c quay, nh v y ta s th y rõ chúng. CÂU H I ƠN T P 1- Véc t ơ dao đng sáng là gì ? Nêu ph ươ ng trình bi u di n sĩng ánh sáng và c ưng đ sáng. 2- Nêu cách t o ra hai ngu n sĩng k t h p trong thí nghi m khe Young. Gi i thích vì sao ánh sáng c a hai bĩng đin th p sáng trong m t gian phịng l i khơng giao thoa v i nhau ? 3- Nêu điu ki n đ cĩ giao thoa ánh sáng. 4- Th nào là hi n t ưng nhi u x ánh sáng ? Cĩ gì khác nhau gi a hi n t ưng giao thoa và nhi u x ánh sáng ? 5- Trình bày nguyên lý Huyghens-Fresnel. 6- Mơ t hi n t ưng nhi u x ánh sáng qua m t khe h p ? Các c c đ i và c c ti u nhi u x th a mãn điu ki n gi ? 7- V đ th mơ t s phân b c ưng đ sáng c a các c c đ i và c c ti u nhi u x trên màn quan sát. 8- T thí nghi m hi n t ưng phân c c ánh sáng hãy phân bi t th nào la ánh sáng t nhiên, ánh sángVuihoc24h.vn phân c ưc ? Th nào là phân c c m t ph n ? 9- Trình bày đnh lu t Malus v phân c c ánh sáng và hi n t ưng phân c c quay. 97