Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam năm 2005

Nội dung text: Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam năm 2005

1. LÛU YÁ Taâi liïåu naây do Vuå Thûúng maåi àiïån tûã, Böå Thûúng maåi chuã trò biïn soaån. Nhûäng quan àiïím vaâ nhêån àõnh àûa ra trong Baáo caáo töíng húåp tûâ kïët quaã àiïìu tra khaão saát vaâ khöng phaãn aánh quan àiïím chñnh thûác cuãa Böå Thûúng maåi Moåi trñch dêîn thöng tin tûâ taâi liïåu naây phaãi nïu roä nguöìn “Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam nùm 2005” cuãa Böå Thûúng maåi. Toaân vùn baáo caáo naây àûúåc àùng trïn website chñnh thûác cuãa Böå Thûúng maåi, muåc “Thûúng maåi àiïån tûã”, phêìn “Chñnh saách” taåi àõa chó sau:
2. LÚÂI GIÚÁI THIÏåU Nùm 2005 laâ nùm chûáng kiïën sûå phaát triïín maånh meä vaâ àa daång cuãa thûúng maåi àiïån tûã. Tiïëp theo caác Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam nùm 2003 vaâ 2004, Böå Thûúng maåi xuêët baãn Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam nùm 2005 trïn cú súã thu thêåp thöng tin, söë liïåu, àiïìu tra, phên tñch, phoãng vêën àïí àûa ra bûác tranh chên thûåc vïì viïåc xêy dûång möi trûúâng phaáp lyá vaâ nhûäng tiïën böå àaáng ghi nhêån trong ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã nùm 2005. Bïn caånh nhûäng lônh vûåc, tiïu chñ khöng thïí boã qua khi àïì cêåp àïën sûå phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã, Baáo caáo nùm nay ghi nhêån möåt söë àùåc àiïím, xu hûúáng àaä xuêët hiïån roä: caác cú quan nhaâ nûúác àaä bùæt àêìu thïí hiïån vai troâ cuãa mònh trong viïåc xêy dûång möi trûúâng phaáp lyá cho thûúng maåi àiïån tûã, bao göìm caác chñnh saách vô mö cuäng nhû vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt; caác doanh nghiïåp ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã úã nhiïìu mûác àöå khaác nhau àoâi hoãi phaãi coá nguöìn nhên lûåc àûúåc àaâo taåo vïì lônh vûåc naây, àùåt vêën àïì àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã thaânh möåt nhiïåm vuå troång têm trong giai àoaån túái; caác doanh nghiïåp xuêët khêíu, vúái ûu thïë cuãa mònh vïì thõ trûúâng, khaã nùng tiïëp cêån vúái àöëi taác coá trònh àöå cao vïì thûúng maåi àiïån tûã, àang laâ nhûäng haåt nhên ài àêìu trong viïåc ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã. Trïn cú súã nhêån àõnh cuãa Baáo caáo laâ caác àiïìu kiïån cêìn thiïët cho sûå phaát triïín maånh meä cuãa thûúng maåi àiïån tûã úã Viïåt Nam àaä àûúåc xaác lêåp, chuáng ta tin tûúãng rùçng tûâ nùm 2006 thûúng maåi àiïån tûã úã nûúác ta seä bûúác sang giai àoaån phaát triïín múái vúái nhûäng àoáng goáp cuå thïí hún, lúán hún cho thûúng maåi, àùåc biïåt laâ xuêët khêíu haâng hoáa vaâ dõch vuå. Thay mùåt Böå Thûúng maåi, töi xin chên thaânh caám ún caác töí chûác, doanh nghiïåp, cú quan baáo chñ, chuyïn gia àaä nhiïåt tònh phöëi húåp trong suöët quaá trònh xêy dûång Baáo caáo vaâ mong muöën nhêån àûúåc caác yá kiïën goáp yá àïí Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã haâng nùm ngaây caâng hoaân thiïån vaâ trúã thaânh möåt taâi liïåu coá ñch cho caác cú quan hoaåch àõnh chñnh saách, doanh nghiïåp, viïån nghiïn cûáu cuäng nhû caác caán böå vaâ sinh viïn chuyïn ngaânh kinh tïë, luêåt vaâ àöng àaão caác àöëi tûúång khaác. Haâ Nöåi, Muâa Xuên nùm 2006 Tiïën syä Lï Danh Vônh Thûá trûúãng Böå Thûúng maåi i
3. Töíng quan Nùm 2005 laâ nùm cuöëi cuâng cuãa giai àoaån thûúng maåi àiïån tûã hònh thaânh vaâ àûúåc phaáp luêåt chñnh thûác thûâa nhêån taåi Viïåt Nam. Trong nùm 2005, caác cú quan Nhaâ nûúác àaä thïí hiïån vai troâ chuã àöång trong viïåc xêy dûång möi trûúâng phaáp lyá vaâ töí chûác caác hoaåt àöång höî trúå doanh nghiïåp ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã. Caác doanh nghiïåp àaä chuã àöång hún trong viïåc ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã nhùçm nêng cao hiïåu quaã saãn xuêët kinh doanh vaâ sûác caånh tranh trong böëi caãnh höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë diïîn ra ngaây caâng sêu sùæc. Möåt söë doanh nghiïåp àêìu tû vaâo cöng nghïå tiïn tiïën vaâ maånh daån àûa ra nhûäng phûúng thûác kinh doanh thûúng maåi àiïån tûã múái, hûáa heån tiïìm nùng doanh thu lúán trong tûúng lai. Saáu neát nöíi bêåt dûúái àêy coá thïí mö taã khaái quaát bûác tranh thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam nùm 2005. 1. Khung chñnh saách vaâ phaáp lyá cho thûúng maåi àiïån tûã àaä hònh thaânh Nùm 2005 laâ nùm àêìu tiïn caác cú quan Nhaâ nûúác àaä ban haânh àûúåc caác chñnh saách vaâ vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt quan troång cho sûå phaát triïín cuãa thûúng maåi àiïån tûã, àiïín hònh laâ Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín Thûúng maåi àiïån tûã giai àoaån 2006 - 2010, Luêåt Giao dõch àiïån tûã, Luêåt Thûúng maåi vaâ Böå luêåt Dên sûå. Nhiïìu chñnh saách àûúåc ban haânh trong nùm liïn quan àïën ûáng duång cöng nghïå thöng tin àïìu coá nhûäng nöåi dung höî trúå cho ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã. Bïn caånh àoá, nhiïìu luêåt àûúåc Quöëc höåi thöng qua trong nùm 2005 àaä coá nhûäng quy àõnh tiïn tiïën, goáp phêìn taåo nïn khung phaáp lyá cêìn thiïët cho hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã nhû caác luêåt vïì baão vïå quyïìn súã hûäu trñ tuïå, haãi quan, àêëu thêìu mua sùæm cöng. Viïåc ban haânh caác chñnh saách vaâ vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt naây laâ kïët quaã nhûäng nöî lûåc cuãa caác cú quan Nhaâ nûúác trong nhiïìu nùm trûúác àêy. Tuy nhiïn, nhûäng chñnh saách vaâ vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt naây múái mang tñnh nïìn taãng, cêìn coá nhûäng chñnh saách vaâ vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt cuå thïí hún àïí taåo ra möi trûúâng phaáp lyá hoaân thiïån cho sûå phaát triïín cuãa thûúng maåi àiïån tûã. 2. Nhiïìu hoaåt àöång höî trúå thûúng maåi àiïån tûã bùæt àêìu khúãi sùæc Bïn caånh viïåc ban haânh chñnh saách vaâ vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt, caác cú quan Nhaâ nûúác cuäng àêíy maånh nhûäng hoaåt àöång höî trúå cho thûúng maåi àiïån tûã. Thûá nhêët, möåt söë dõch vuå cöng liïn quan mêåt thiïët vúái thûúng maåi àiïån tûã àaä àûúåc triïín khai. Viïåc Böå Taâi chñnh triïín khai thûã nghiïåm khai haãi quan àiïån tûã àûúåc coi laâ möåt bûúác caãi caách lúán trong khöëi dõch vuå cöng, giuáp cho doanh nghiïåp tiïët kiïåm thúâi gian, chi phñ vaâ giaãm cú höåi phaát sinh tiïu cûåc. iii
4. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Ngoaâi viïåc nêng cêëp Hïå thöëng truyïìn visa àiïån tûã haâng dïåt may sang Hoa Kyâ (ELVIS), Böå Thûúng maåi àaä cung cêëp dõch vuå tra cûáu trûåc tuyïën thöng tin liïn quan túái visa àiïån tûã cuãa caác doanh nghiïåp xuêët khêíu haâng dïåt may, giuáp cho caác doanh nghiïåp naây chuã àöång hún trong kinh doanh, v.v Thûá hai, möåt söë website thûúng maåi àiïån tûã múái do caác cú quan nhaâ nûúác xêy dûång vaâ vêån haânh àaä ài vaâo hoaåt àöång. Böå Thûúng maåi khai trûúng Cöíng Thûúng maåi àiïån tûã quöëc gia (ECVN) giuáp caác doanh nghiïåp laâm quen vúái giao dõch thûúng maåi àiïån tûã B2B. Böå Kïë hoaåch vaâ Àêìu tû àaä àûa vaâo hoaåt àöång website àêëu thêìu mua sùæm cöng goáp phêìn taåo nïn sûå minh baåch vaâ caånh tranh bònh àùèng trong viïåc cung cêëp haâng hoáa, dõch vuå cho caác cú quan Nhaâ nûúác. Súã Bûu chñnh Viïîn thöng Thaânh phöë Höì Chñ Minh thûã nghiïåm website thûúng maåi àiïån tûã höî trúå hoaåt àöång kinh doanh cuãa caác doanh nghiïåp thuöåc àõa baân thaânh phöë, v.v Thûá ba, chêët lûúång website cuãa nhiïìu böå ngaânh vaâ caác cú quan nhaâ nûúác, caác töí chûác kinh tïë - xaä höåi vaâ caác doanh nghiïåp àaä àûúåc caãi thiïån roä rïåt, cung cêëp thöng tin kinh tïë - thûúng maåi phong phuá vaâ kõp thúâi. Thûá tû, möåt söë cú quan nhaâ nûúác vaâ caác töí chûác khaác àaä triïín khai nhiïìu hoaåt àöång coá tñnh chêët vûâa höî trúå, vûâa khuyïën khñch hay àõnh hûúáng cho sûå phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã. Àoá laâ caác hoaåt àöång àaánh giaá xïëp haång caác website thûúng maåi àiïån tûã, bònh choån vaâ trao giaãi thûúãng cho doanh nghiïåp hay saãn phêím thûúng maåi àiïån tûã xuêët sùæc. Thûá nùm, böå maáy caác cú quan nhaâ nûúác hoaåt àöång trong lônh vûåc cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng noái chung vaâ höî trúå cho hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã noái riïng àaä àûúåc cuãng cöë. Chùèng haån, Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng àaä thaânh lêåp múái Cuåc ÛÁng duång cöng nghïå thöng tin vaâ Trung têm ÛÁng cûáu maáy tñnh quöëc gia, Böå Cöng an thaânh lêåp böå phêån phoâng chöëng töåi phaåm cöng nghïå cao. 3. Hoaåt àöång àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã àûúåc xaác lêåp úã mûác àaåi hoåc chñnh quy Cuâng vúái sûå chuyïín biïën vïì nhêån thûác, nhu cêìu vïì kinh doanh thûúng maåi àiïån tûã àaä hònh thaânh vaâ tùng nhanh àoâi hoãi coá sûå àaáp ûáng phuâ húåp vïì nguöìn nhên lûåc. Trong nùm 2005 hoaåt àöång àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã phaát triïín maånh meä trïn caã hai hûúáng laâ àaâo taåo chñnh quy taåi caác trûúâng àaåi hoåc vaâ àaâo taåo taåi chöî. Nhiïìu trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, daåy nghïì úã caác thaânh phöë lúán bùæt àêìu giaãng daåy vïì thûúng maåi àiïån tûã. Möåt söë trûúâng àaåi hoåc thaânh lêåp khoa hoùåc böå mön thûúng maåi àiïån tûã nhû Àaåi hoåc Thûúng maåi, Àaåi hoåc Ngoaåi thûúng, v.v Coá trûúâng àaä múã chûúng trònh àaâo taåo thaåc syä chuyïn ngaânh thûúng maåi àiïån tûã nhû Àaåi hoåc Baách khoa Haâ Nöåi. Böå Thûúng maåi, Phoâng Thûúng maåi vaâ Cöng nghiïåp Viïåt Nam vaâ möåt söë àún võ khaác àaä nùng àöång trong viïåc àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã cho àöng àaão caác doanh nghiïåp trïn caã nûúác. Song song vúái hoaåt àöång àaâo taåo, viïåc phöí biïën tuyïn truyïìn vïì thûúng maåi àiïån tûã cuäng diïîn ra söi àöång trong nùm 2005 vúái sûå tham gia tñch cûåc cuãa nhiïìu cú quan thöng tin àaåi chuáng. 4. Möåt söë phûúng thûác thûúng maåi àiïån tûã múái xuêët hiïån vaâ phaát triïín nhanh Nùm 2005 chûáng kiïën sûå hònh thaânh vaâ tùng trûúãng maånh meä cuãa möåt söë phûúng thûác thûúng maåi àiïån tûã múái. Trong khi viïåc ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã bùçng cöng nghïå phöí biïën hiïån nay laâ Internet coân tùng chêåm thò viïåc tham gia thûúng maåi àiïån tûã trïn caác thiïët bõ caá nhên nhû àiïån thoaåi di àöång laâ möåt hûúáng ài múái meã vaâ àaåt hiïåu quaã cao. Caác dõch vuå nhû taãi nhaåc chuöng, taãi hònh nïìn, dûå àoaán kïët quaã thi àêëu thïí thao, bònh choån sûå kiïån qua àiïån thoaåi di àöång àaä nhanh choáng thu huát àûúåc khaách haâng do chi phñ thêëp, àaáp ûáng àuáng nhu cêìu, thõ hiïëu vaâ thuêån tiïån. iv
5. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Möåt söë loaåi hònh dõch vuå nhû khai thaác dûä liïåu (data mining), thu thêåp thöng tin (news monitoring), nghe nhaåc trûåc tuyïën àaä hònh thaânh vaâ coá thïí àem laåi doanh thu àaáng kïí trong thúâi gian túái. Àùåc biïåt, dõch vuå troâ chúi trûåc tuyïën hònh thaânh vaâ phaát triïín mau leå ngoaâi dûå kiïën cuãa caã nhaâ cung cêëp dõch vuå lêîn caác cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác, àùåt ra thûã thaách lúán cho hïå thöëng chñnh saách vaâ phaáp luêåt liïn quan, trong àoá coá thûúng maåi àiïån tûã. Roä raâng, caác cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác coân toã ra luáng tuáng trûúác caác loaåi hònh kinh doanh múái dûåa trïn sûå thay àöíi nhanh choáng cuãa khoa hoåc vaâ cöng nghïå vaâ coá taác àöång xaä höåi sêu sùæc. 5. Cú cêëu phaát triïín giûäa caác loaåi hònh thûúng maåi àiïån tûã chûa cên àöëi Trïn thïë giúái, trïn 90% giaá trõ cuãa thûúng maåi àiïån tûã laâ tûâ loaåi hònh giao dõch doanh nghiïåp vúái doanh nghiïåp (B2B), loaåi hònh giao dõch doanh nghiïåp vúái ngûúâi tiïu duâng (B2C) vaâ caác loaåi hònh khaác chó chiïëm dûúái 10%, àöìng thúâi trong giao dõch B2B thò phêìn lúán tyã troång thuöåc vïì giao dõch trûåc tiïëp giûäa caác doanh nghiïåp vúái nhau thöng qua nhûäng hïå thöëng cöng nghïå thöng tin àöìng böå hoáa vaâ tûå àöång hoáa úã mûác àöå khaác nhau. Mùåc duâ nùm 2005 loaåi hònh giao dõch thûúng maåi àiïån tûã B2B úã Viïåt Nam tùng trûúãng nhanh hún caác nùm trûúác nhûng xu hûúáng phaát triïín chûa cên àöëi giûäa caác loaåi hònh thûúng maåi àiïån tûã vêîn khöng thay àöíi. Giao dõch B2B taåi Viïåt Nam hiïån nay cú baãn múái chó dûâng úã mûác caác doanh nghiïåp tòm kiïëm thöng tin thõ trûúâng, baån haâng thöng qua thû àiïån tûã vaâ caác website thûúng maåi àiïån tûã. Caác hïå thöëng mua baán trûåc tuyïën giûäa caác doanh nghiïåp lúán vúái nhau hêìu nhû chûa töìn taåi. 6. Haå têìng cho thûúng maåi àiïån tûã hêìu nhû chûa àûúåc caãi thiïån Trong khi hïå thöëng thanh toaán àiïån tûã liïn ngên haâng phaát triïín khaá nhanh thò viïåc thanh toaán àiïån tûã giûäa doanh nghiïåp vúái ngûúâi tiïu duâng hoùåc giûäa ngûúâi tiïu duâng vúái ngûúâi tiïu duâng chûa àaáp ûáng àûúåc nhu cêìu kinh doanh ngaây caâng lúán vaâ àa daång. Möåt haå têìng quan troång khaác cêìn thiïët cho hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã quy mö lúán laâ haå têìng khoáa cöng khai (PKI) cuäng chêåm phaát triïín. Do nhu cêìu kinh doanh nïn nhiïìu doanh nghiïåp àaä chuã àöång àêìu tû vaâ ûáng duång cöng nghïå PKI. Tuy nhiïn haå têìng PKI taåi Viïåt Nam chûa thïí phaát triïín àûúåc khi chûa coá sûå tham gia tñch cûåc hún cuãa caác cú quan nhaâ nûúác. Trao àöíi dûä liïåu àiïån tûã (EDI) laâ möåt cöng cuå thiïët yïëu cho thûúng maåi àiïån tûã, àùåc biïåt laâ loaåi hònh B2B, vaâ phaát triïín rêët maånh meä trïn thïë giúái nhûng úã Viïåt Nam trong nùm 2005 hêìu nhû chûa coá chñnh saách vaâ ûáng duång múái naâo liïn quan túái EDI so vúái nùm 2004. Àêy laâ dêëu hiïåu khöng laåc quan vïì mùåt haå têìng höî trúå cho thûúng maåi àiïån tûã trong caã giai àoaån 2006 - 2010. Vêën àïì an toaân vaâ an ninh maång trong giao dõch àiïån tûã trong nùm 2005 àaä coá sûå tiïën böå àaáng kïí so vúái nùm 2004, song àêy vêîn laâ vêën àïì lúán àùåt ra cho thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam trong nhûäng nùm túái. Mùåc duâ khöng coá nhûäng thay àöíi àöåt biïën, nhûng haå têìng viïîn thöng vaâ Internet tiïëp tuåc àûúåc caãi thiïån laâ möåt cú súã töët cho phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã. Tuy nhiïn, so vúái thïë giúái Viïåt Nam vêîn àûáng úã mûác thêëp vïì caác chó söë kïët nöëi cuãa nïìn kinh tïë vaâ mûác àöå sùén saâng cho thûúng maåi àiïån tûã. v
6. Muåc luåc Lúâi giúái thiïåu i Töíng quan iii Phêìn I. HAÅ TÊÌNG CÚ SÚÃ CHO PHAÁT TRIÏÍN THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛ xiii Chûúng 1. Chñnh saách vaâ phaáp luêåt vïì thûúng maåi àiïån tûã 3 1. CHÑNH SAÁCH 3 1.1. Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã giai àoaån 2006-2010 3 1.2. Chiïën lûúåc phaát triïín cöng nghïå thöng tin thöng tin vaâ truyïìn thöng Viïåt Nam àïën nùm 2010 vaâ àõnh hûúáng àïën nùm 2020 5 1.3. Àïì aán Höî trúå doanh nghiïåp ûáng duång cöng nghïå thöng tin phuåc vuå höåi nhêåp vaâ phaát triïín giai àoaån 2005 - 2010 6 1.4. Caác chñnh saách khaác 6 2. PHAÁP LUÊÅT 7 2.1. Luêåt Giao dõch àiïån tûã 7 2.2. Luêåt Thûúng maåi 8 2.3. Böå luêåt Dên sûå 8 2.4. Luêåt Haãi quan 9 2.5. Luêåt Súã hûäu trñ tuïå 9 2.6. Luêåt Cöng nghïå thöng tin 10 2.7. Nghõ àõnh vïì Thûúng maåi àiïån tûã 10 2.8. Möåt söë vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt khaác 11 2.9. Caác vêën àïì phaáp lyá 12 Chûúng 2. Böëi caãnh xaä höåi vaâ haå têìng cöng nghïå cho thûúng maåi àiïån tûã 17 1. BÖËI CAÃNH XAÄ HÖÅI 17 1.1. Khaái quaát tònh hònh thûúng maåi 17 1.2. Cú cêëu töí chûác 19 1.3. Sûå höî trúå cuãa nhaâ nûúác 21 vii
7. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 1.4. Quyïìn súã hûäu trñ tuïå, thöng tin caá nhên, baão vïå ngûúâi tiïu duâng 25 1.5. Thöëng kï vïì thûúng maåi àiïån tûã 25 1.6. Phoâng chöëng töåi phaåm vïì thûúng maåi àiïån tûã 26 1.7. Húåp taác quöëc tïë vïì thûúng maåi àiïån tûã 28 2. HAÅ TÊÌNG CÖNG NGHÏå 29 2.1. Cöng nghiïåp cöng nghïå thöng tin 29 2.2. Viïîn thöng 32 2.3. Internet 33 1.4. An toaân, an ninh maång 37 1.5. Chûä kyá àiïån tûã 38 1.6. Thanh toaán àiïån tûã 38 1.7. ÛÁng duång EDI 42 Chûúng 3. Tònh hònh tuyïn truyïìn vaâ àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã 43 1. TÒNH HÒNH TUYÏN TRUYÏÌN NÊNG CAO NHÊÅN THÛÁC VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ 43 1.1. Trïn caác phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng 43 1.2. Caác hònh thûác tuyïn truyïìn khaác 45 2. TÒNH HÒNH ÀAÂO TAÅO VÏÌ THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ 47 2.1. Töíng quan tònh hònh àaâo taåo cöng nghïå thöng tin vaâ thûúng maåi àiïån tûã taåi Viïåt Nam 47 2.2. Caác hònh thûác àaâo taåo 48 2.3. Chuã thïí vaâ àöëi tûúång tham gia àaâo taåo 53 2.4. Giaáo trònh, phûúng phaáp giaãng daåy vaâ trònh àöå giaãng viïn 55 2.5. Kïë hoaåch vaâ xu hûúáng vïì àaâo taåo 56 Phêìn II. TÒNH HÒNH ÛÁNG DUÅNG THÛÚNG MAÅI ÀIÏÅN TÛÃ 59 Chûúng 4. ÛÁng duång thûúng maåi àiïån tûã trong doanh nghiïåp 61 1. TÖÍNG QUAN TÒNH HÒNH ÛÁNG DUÅNG 61 1.1. Tònh hònh ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong doanh nghiïåp 62 1.2. Tònh hònh ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã trong doanh nghiïåp 67 2. CAÁC MÖ HÒNH TRIÏÍN KHAI THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ TRONG DOANH NGHIÏåP 72 1.1. Vïì loaåi hònh saãn phêím 72 1.2. Vïì phûúng thûác giao dõch 75 1.1. Kïët nöëi trûåc tiïëp giûäa caác àöëi taác àïí tiïën haânh thûúng maåi àiïån tûã B2B quy mö lúán (B2B Integration / B2Bi) - hûúáng ài cuãa tûúng lai 84 3. SÛÅ KHÚÃI SÙÆC CUÃA MÖÅT SÖË LOAÅI HÒNH DÕCH VUÅ THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ ÀÙÅC THUÂ 86 viii
8. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 3.1. Thûúng maåi di àöång 88 3.2. Dõch vuå giaãi trñ trûåc tuyïën, àùåc biïåt laâ troâ chúi trûåc tuyïën 93 Chûúng 5. ÛÁng duång thûúng maåi àiïån tûã vúái doanh nghiïåp xuêët khêíu 101 1. Doanh nghiïåp xuêët khêíu laâ lûåc lûúång ûáng duång cöng nghïå thöng tin maånh 103 2. Doanh nghiïåp xuêët khêíu chuá troång triïín khai thûúng maåi àiïån tûã àïí múã röång thõ trûúâng vaâ thuác àêíy hoaåt àöång xuêët khêíu 104 3. Tham gia saân thûúng maåi àiïån tûã laâ möåt phûúng thûác tiïën haânh giao dõch thûúng maåi àiïån tûã àûúåc lûåa choån ngaây caâng nhiïìu 106 4. ÛÁng duång thûúng maåi àiïån tûã àem laåi hiïåu quaã thûåc chêët cho hoaåt àöång kinh doanh 107 5. Möåt söë ngaânh haâng xuêët khêíu chuã lûåc cuäng laâ nhûäng muäi nhoån ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã 109 5.1. Ngaânh dïåt may, da giaây 109 5.2. Ngaânh thuã cöng myä nghïå 110 5.3. Ngaânh nöng lêm thuãy saãn 112 Phêìn III. KÏËT LUÊÅN VAÂ KHUYÏËN NGHÕ 115 1. Àöëi vúái caác cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác 117 1.1. Nhanh choáng triïín khai caác chûúng trònh, dûå aán àûúåc àïì ra trong Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín Thûúng maåi àiïån tûã giai àoaån 2006 - 2010 117 1.2. Àêíy maånh hoaåt àöång phöí biïën vaâ tuyïn truyïìn vïì thûúng maåi àiïån tûã 117 1.3. Ban haânh kõp thúâi caác nghõ àõnh hûúáng dêîn Luêåt Giao dõch àiïån tûã vaâ Luêåt Thûúng maåi 118 1.4. Tùng cûúâng caác hoaåt àöång höî trúå cuãa cú quan nhaâ nûúác àöëi vúái thûúng maåi àiïån tûã 118 1.5. Töí chûác töët caác hoaåt àöång liïn quan túái thûúng maåi àiïån tûã trong khuön khöí APEC 118 2. Àöëi vúái caác doanh nghiïåp 119 2.1. Chuã àöång tòm hiïíu lúåi ñch cuãa thûúng maåi àiïån tûã 119 2.2. Xaác àõnh mö hònh thûúng maåi àiïån tûã thñch húåp vaâ xêy dûång kïë hoaåch triïín khai mö hònh taåi doanh nghiïåp 119 3.3. Tñch cûåc tham gia caác saân giao dõch thûúng maåi àiïån tûã 119 3.4. Chuã àöång goáp yá caác chñnh saách vaâ phaáp luêåt vïì thûúng maåi àiïån tûã 119 PHUÅ LUÅC 121 Phuå luåc 1. KÏË HOAÅCH TÖÍNG THÏÍ PHAÁT TRIÏÍN THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ GIAI ÀOAÅN 2006 - 2010 123 Phuå luåc 2. LUÊÅT GIAO DÕCH ÀIÏåN TÛÃ 131 ix
9. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Phuå luåc 3. CHÛÚNG TRÒNH ÀAÁNH GIAÁ VAÂ XÏËP HAÅNG WEBSITE THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ VIÏåT NAM 147 Phuå luåc 4. PHÛÚNG PHAÁP XAÁC ÀÕNH MÊÎU KHAÃO SAÁT 153 Phuå luåc 5. CAÁC MÊÎU PHIÏËU ÀIÏÌU TRA PHIÏËU ÀIÏÌU TRA TÒNH HÒNH ÛÁNG DUÅNG TMÀT TRONG CAÁC DOANH NGHIÏåP XUÊËT KHÊÍU 155 Phuå luåc 6. DANH SAÁCH CAÁC ÀÚN VÕ KHAÃO SAÁT 170 Phuå luåc 7. TOÁM TÙÆT BAÁO CAÁO THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ 2005 CUÃA UNCTAD 202 Phuå luåc 8. TÖÍNG QUAN TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÛÚNG MAÅI ÀIÏåN TÛÃ TAÅI VIÏåT NAM NÙM 2004 216 Muåc luåc caác höåp Höåp 1.1 Möåt söë bêët cêåp trong vêën àïì quaãn lyá tïn miïìn 11 Höåp 1.2 Haån chïë Internet “àen”, phaát triïín Internet “xanh” 12 Höåp 1.3 Khoá khùn cuãa möåt doanh nghiïåp ài tiïn phong trong baán thuöëc qua maång 13 Höåp 1.4 Àùng kyá kinh doanh hoaåt àöång trong lônh vûåc thûúng maåi àiïån tûã 14 Höåp 1.5 Troâ chúi trûåc tuyïën àêìu tiïn cöng nhêån quyïìn mua baán taâi saãn aão 15 Höåp 2.1 Haãi quan Thaânh phöë Höì Chñ Minh triïín khai haãi quan àiïån tûã 22 Höåp 2.2 Tranh chêëp baãn quyïìn hai phêìn mïìm “song sinh” LEMON3 vaâ LEVER4 25 Höåp 2.3 Naån tröåm tiïìn taâi khoaãn qua maång 27 Höåp 2.4 Möåt söë loaåi hònh töåi phaåm trong thûúng maåi àiïån tûã 28 Höåp 2.5 Möåt söë muåc tiïu phaát triïín cöng nghiïåp phêìn mïìm àïën nùm 2010 30 Höåp 2.6 Nhûäng vêën àïì àùåt ra cho ngaânh cöng nghiïåp cöng nghïå thöng tin Viïåt Nam 31 Höåp 2.7 Àaä coá gêìn 5.000 tïn miïìn tiïëng Viïåt àûúåc cêëp pheáp 35 Höåp 2.8 Caác phûúng thûác thanh toaán cuãa nhaâ saách Söng Hûúng 40 Höåp 2.9 Caác liïn minh theã taåi Viïåt Nam 41 Höåp 3.1 Möåt baâi baáo vïì mö hònh laâm thûúng maåi àiïån tûã taåi nöng thön 44 Höåp 3.2 Taác duång cuãa baáo chñ trong viïåc tuyïn truyïìn vïì thûúng maåi àiïån tûã 45 Höåp 3.3 Khoa àaâo taåo chuyïn ngaânh thûúng maåi àiïån tûã àêìu tiïn taåi Viïåt Nam 49 Höåp 3.4 Chûúng trònh giaãng daåy liïn quan àïën thûúng maåi àiïån tûã trong Àïì aán 191 51 Höåp 3.5 Hïå thöëng àaâo taåo trûåc tuyïën cuãa Trûúâng àaåi hoåc Kinh tïë Àaâ Nùéng 52 Höåp 3.6 Chñnh saách vïì àaâo taåo trong Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín Thûúng maåi àiïån tûã x
10. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 giai àoaån 2006-2010 57 Höåp 4.1 Triïín voång ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã trong ngaânh àûúâng sùæt vaâ haâng khöng 73 Höåp 4.2 Minh hoåa caác bûúác mua haâng trïn möåt website baán haâng trûåc tuyïën 74 Höåp 4.3 Mö hònh triïín khai thûúng maåi àiïån tûã B2C taåi cöng ty VDC 76 Höåp 4.4 Mö hònh triïín khai dõch vuå thûúng maåi àiïån tûã C2C taåi cöng ty Peacesoft 79 Höåp 4.5 Mö hònh triïín khai thûúng maåi àiïån tûã B2B taåi Cöíng Thûúng maåi àiïån tûã quöëc gia 82 Höåp 4.6 Khaái niïåm quaãn trõ dêy chuyïìn cung ûáng 84 Höåp 4.7 Tiïìn àïì cho viïåc triïín khai thûúng maåi àiïån tûã B2Bi úã möåt doanh nghiïåp lúán 86 Höåp 4.8 Möåt quyä àêìu tû maåo hiïím quöëc tïë àùåt chên vaâo lônh vûåc TMÀT taåi Viïåt Nam 87 Höåp 4.9 Möåt söë dõch vuå di àöång qua cöíng Infogate 90 Höåp 4.10 VASC - möåt cöng ty ài àêìu vïì thûúng maåi di àöång 91 Höåp 4.11 Sûå ra àúâi möåt cöng ty kinh doanh caác dõch vuå truyïìn thöng àa phûúng tiïån 93 Höåp 4.12 Phaát triïín troâ chúi trïn maáy tñnh laâ möåt hûúáng phaát triïín cho cöng nghiïåp phêìn mïìm Viïåt Nam 95 Höåp 4.13 Dõch vuå troâ chúi trûåc tuyïën cuãa cöng ty FPT 96 Höåp 4.14 Cöng ty VASC múã röång àêìu tû phaát triïín dõch vuå troâ chúi trûåc tuyïën 97 Höåp 4.15 Cöng ty àêìu tiïn coá doanh thu tûâ dõch vuå troâ chúi trûåc tuyïën 97 Höåp 4.16 Mö hònh thanh toaán dõch vuå troâ chúi trûåc tuyïën qua thuï bao di àöång 98 Höåp 4.17 Mö hònh thanh toaán dõch vuå troâ chúi trûåc tuyïën bùçng theã traã trûúác 99 Höåp 5.1 Hiïåu quaã cuãa ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã àöëi vúái hoaåt àöång kinh doanh trong FINTEC 108 Höåp 5.2 ÛÁng duång thûúng maåi àiïån tûã taåi cöng ty may Nhaâ Beâ 110 Höåp 5.3 ÛÁng duång thûúng maåi àiïån tûã taåi Cöng ty Xuêët nhêåp khêíu Myä nghïå Thùng Long 111 Höåp 5.4 ÛÁng duång thûúng maåi àiïån tûã taåi Cöng ty Xuêët nhêåp khêíu thuãy saãn Haâ Nöåi 113 xi
11. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Muåc luåc hònh vaâ àöì thõ Hònh 2.1 Diïîn biïën kim ngaåch xuêët khêíu trong hai nùm 2004 vaâ 2005 21 Hònh 2.2 Quy trònh thuã tuåc haãi quan àiïån tûã 25 Hònh 2.3 Trang thöng tin àiïån tûã vïì àêëu thêìu taåi àõa chó 27 Hònh 2.4 Söë doanh nghiïåp vaâ nhên lûåc phêìn mïìm 1996 - 2004 36 Hònh 2.5 Thõ phêìn thõ trûúâng thöng tin di àöång 37 Baãng 2.1 Tònh hònh phaát triïín Internet Viïåt Nam 38 Hònh 2.6 Biïíu àöì phaát triïín dung lûúång kïët nöëi Internet quöëc tïë (tñnh theo Mbps) 38 Hònh 2.7 Biïíu àöì dung lûúång kïët nöëi Internet quöëc tïë cuãa caác IXP 38 Hònh 2.8 Biïíu àöì cú cêëu tïn miïìn .vn tñnh theo söë lûúång vaâ tyã lïå % 39 Hònh 2.9 GOL ICT - möåt website baán haâng coá phûúng thûác thanh toaán àa daång 44 Hònh 2.10 Sú àöì hïå thöëng EDI taåi caãng Haãi Phoâng 47 Hònh 3.1 Giao diïån chûúng trònh bònh choån 10 sûå kiïån thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 50 Hònh 3.2 Tó lïå caác khoáa àaâo taåo CNTT vaâ TMÀT theo hònh thûác àaâo taåo 54 Hònh 3.3 Caác chuã thïí tham gia cung cêëp dõch vuå àaâo taåo CNTT vaâ TMÀT 58 Hònh 3.4 Tyã lïå hoåc viïn tham gia caác khoáa àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã 61 Hònh 4.1 Caác doanh nghiïåp àûúåc khaão saát phên theo quy mö lao àöång 67 Hònh 4.2 Caác doanh nghiïåp àûúåc khaão saát phên theo hònh thûác súã hûäu 68 Hònh 4.3 Hònh thûác kïët nöëi Internet cuãa doanh nghiïåp 68 Hònh 4.4 Tyã troång chi cho cöng nghïå thöng tin trong töíng chi phñ hoaåt àöång thûúâng niïn 69 Hònh 4.5 Phên böí tyã lïå aáp duång caác hònh thûác àaâo taåo khaác nhau vïì cöng nghïå thöng tin trong doanh nghiïåp 71 Hònh 4.6 Tyã lïå nhên viïn sûã duång maáy tñnh thûúâng xuyïn cho cöng viïåc 71 Hònh 4.7 Tyã troång khöëi saãn xuêët / dõch vuå trong caác doanh nghiïåp coá website 72 Hònh 4.8 Têìn suêët cêåp nhêåt thöng tin trïn website cuãa caác doanh nghiïåp 76 Hònh 4.9 Mûác tùng trûúãng hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã cuãa Cöng ty VDC 85 Hònh 4.10 Giaá trõ trung bònh caác àún haâng trïn maång cuãa Cöng ty VDC 85 Hònh 4.11 Àûúâng ài cuãa möåt àún àùåt haâng 91 Hònh 4.11 Tùng trûúãng doanh thu tûâ thûúng maåi di àöång cuãa VASC trong nùm 2004 102 Hònh 4.12 Mûác tùng trûúãng saãn lûúång dõch vuå thûúng maåi di àöång cuãa VASC theo tûâng àêìu söë trong caác thaáng cuãa nùm 2005 102 xii
12. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Hònh 5.1 Caác doanh nghiïåp xuêët khêíu phên theo quy mö lao àöång 110 Hònh 5.2 Caác doanh nghiïåp xuêët khêíu phên theo hònh thûác súã hûäu 110 Hònh 5.3 Hònh thûác kïët nöëi Internet cuãa caác doanh nghiïåp xuêët khêíu 112 Hònh 5.4 Tyã lïå nhên viïn sûã duång maáy tñnh thûúâng xuyïn cho cöng viïåc taåi caác doanh nghiïåp xuêët khêíu 112 Tyã lïå nhên viïn sûã duång maáy tñnh thûúâng xuyïn cho cöng viïåc taåi caác doanh nghiïåp noái chung 112 Hònh 5.5 Tyã lïå doanh nghiïåp xuêët khêíu àaä thiïët lêåp website so vúái mùåt bùçng chung 113 Hònh 5.6 Giao diïån cuãa möåt trang web cho pheáp liïn hïå vúái doanh nghiïåp xuêët khêíu 117 Hònh 5.7 Phûúng thûác cêåp nhêåt thöng tin trïn website cuãa doanh nghiïåp xuêët khêíu 117 Hònh 5.8 Chiïìu hûúáng doanh thu tûâ haâng hoáa tiïëp thõ qua kïnh thûúng maåi àiïån tûã 119 xiii
13. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Muåc luåc caác baãng Baãng 3.1 Caác saãn phêím thûúng maåi àiïån tûã àûúåc giaãi Cuáp vaâng cöng nghïå thöng tin - truyïìn thöng nùm 2005 cuãa Höåi Tin hoåc Viïåt Nam 51 Baãng 3.2 Möåt söë website cung cêëp baâi giaãng, thöng tin phöí cêåp vïì thûúng maåi àiïån tûã 58 Baãng 3.3 Tyã lïå giaãng viïn àûúåc àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã trong töíng söë giaãng viïn 62 Baãng 4.1 Caác doanh nghiïåp àûúåc khaão saát phên theo lônh vûåc hoaåt àöång 67 Baãng 4.2 Àaánh giaá trúã ngaåi àöëi vúái viïåc sûã duång Internet cuãa doanh nghiïåp 69 Baãng 4.3 Cú cêëu àêìu tû cho cöng nghïå thöng tin trong doanh nghiïåp 70 Baãng 4.4 Tyã lïå doanh nghiïåp sûã duång caác phêìn mïìm taác nghiïåp 70 Baãng 4.5 Tyã lïå website phên theo nhoám haâng hoáa, dõch vuå 73 Baãng 4.6 Tñnh nùng thûúng maåi àiïån tûã cuãa caác website doanh nghiïåp 77 Baãng 4.7 Tûúng quan giûäa tyã lïå àêìu tû cho thûúng maåi àiïån tûã vaâ mûác àoáng goáp cuãa thûúng maåi àiïån tûã vaâo doanh thu cuãa doanh nghiïåp 78 Baãng 4.8 Àaánh giaá taác duång cuãa website àöëi vúái hoaåt àöång kinh doanh cuãa doanh nghiïåp 79 Baãng 4.9 Àaánh giaá nhûäng trúã ngaåi chñnh àöëi vúái doanh nghiïåp trong viïåc triïín khai ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã 80 Baãng 4.10 Töíng kïët vïì hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã B2C cuãa cöng ty VDC giai àoaån 2002-2005 85 Baãng 4.11 Möåt söë website thûúng maåi àiïån tûã C2C cuãa Viïåt Nam 86 Baãng 4.12 So saánh giûäa àêëu giaá thöng thûúâng vaâ àêëu giaá trûåc tuyïën 87 Baãng 4.13 Ûu àiïím cuãa àêëu giaá trûåc tuyïën 88 Baãng 4.14 So saánh caác phûúng thûác trao àöíi thöng tin vaâ xûã lyá àún haâng 91 Baãng 5.1 Nhoám àöëi tûúång àiïìu tra phên theo ngaânh nghïì kinh doanh 109 Baãng 5.2 Tyã lïå tñnh nùng thûúng maåi àiïån tûã cuãa caác website doanh nghiïåp xuêët khêíu 115 Baãng 5.3 Söë lûúång doanh nghiïåp tham gia saân giao dõch thûúng maåi àiïån tûã 117 Baãng 5.4 So saánh hiïåu quaã àêìu tû TMÀT cuãa doanh nghiïåp xuêët khêíu vúái mùåt bùçng chung 118 xiv
14. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Danh muåc tûâ viïët tùæt ADSL Àûúâng thuï bao söë khöng àöëi xûáng (Asymmetric Digital Subscriber Line) AFACT Höåi àöìng Chêu AÁ - Thaái Bònh Dûúng vïì thuêån lúåi hoáa thûúng maåi vaâ kinh doanh àiïån tûã (Asia Pacifi c Council for Trade and Electronic Business) ATM Maáy ruát tiïìn tûå àöång (Automatic teller machine) B2B Giao dõch thûúng maåi àiïån tûã giûäa doanh nghiïåp vúái doanh nghiïåp (Business to Business) B2Bi Giao dõch thûúng maåi àiïån tûã giûäa caác doanh nghiïåp úã mûác àöå ûáng duång cao (Business to Business integration) B2C Giao dõch thûúng maåi àiïån tûã giûäa doanh nghiïåp vúái caá nhên (Business to Consumer) C2C Giao dõch thûúng maåi àiïån tûã giûäa caá nhên vúái caá nhên (Consumer to Consumer) CDMA Truy cêåp àa phên maä (Code Division Multiple Access) CNTT Cöng nghïå thöng tin G2B Giao dõch thûúng maåi àiïån tûã giûäa chñnh phuã vúái doanh nghiïåp (Government to Business) ECSG Nhoám chó àaåo vïì thûúng maåi àiïån tûã cuãa APEC (E-Commerce Steering Group) EDI Trao àöíi dûä liïåu àiïån tûã (Electronic Data Interchange) ERP Giaãi phaáp hoaåch àõnh nguöìn lûåc doanh nghiïåp (Enterprise Resources Planning) ISDN Maång töí húåp dõch vuå söë bùng röång (Integrated Services Digital Network) ISP Nhaâ cung cêëp dõch vuå Internet (Internet Service Provider) IP Giao thûác Internet (Internet Protocol) PKI Haå têìng maä khoaá cöng cöång (Public Key Infrastrure) TMÀT Thûúng maåi àiïån tûã UNCTAD Cú quan Liïn húåp quöëc vïì Thûúng maåi vaâ phaát triïín (United Nations Conference on Trade and Development) xv
15. Phêìn I HaÅ têìng cú súã cho phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã
16. Chûúng 1 Chñnh saách vaâ phaáp luêåt vïì thûúng maåi àiïån tûã 1. CHÑNH SAÁCH Möåt söë vùn baãn chñnh saách àaä àûúåc ban haânh trong nùm 2005 hoùåc àaä hoaân thaânh vaâ àang chúâ phï duyïåt. Trong àoá, chñnh saách quan troång nhêët, liïn quan trûåc tiïëp àïën hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã laâ Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín Thûúng maåi àiïån tûã giai àoaån 2006 - 2010. Ngoaâi ra, coân coá caác chñnh saách liïn quan àïën phaát triïín haå têìng chung vïì cöng nghïå thöng tin, höî trúå doanh nghiïåp ûáng duång cöng nghïå thöng tin, v.v 1.1. Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã giai àoaån 2006-2010 Ngaây 15/9/2005, Thuã tûúáng Chñnh phuã àaä kyá Quyïët àõnh söë 222/2005/QÀ-TTg phï duyïåt Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã giai àoaån 2006 - 2010. Vúái quan àiïím phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã goáp phêìn thuác àêíy thûúng maåi vaâ nêng cao sûác caånh tranh cuãa doanh nghiïåp, Nhaâ nûúác àoáng vai troâ taåo lêåp möi trûúâng phaáp lyá vaâ cú chïë chñnh saách thuêån lúåi, àöìng thúâi cung cêëp caác dõch vuå cöng höî trúå hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã, phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã cêìn àûúåc gùæn kïët chùåt cheä vúái viïåc ûáng duång vaâ phaát triïín cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng, Kïë hoaåch töíng thïí àïì ra 4 muåc tiïu chuã yïëu cho thûúng maåi àiïån tûã vaâo nùm 2010: • Khoaãng 60% doanh nghiïåp coá quy mö lúán tiïën haânh giao dõch thûúng maåi àiïån tûã loaåi hònh “doanh nghiïåp vúái doanh nghiïåp”; • Khoaãng 80% doanh nghiïåp coá quy mö vûâa vaâ nhoã biïët túái tiïån ñch cuãa thûúng maåi àiïån tûã vaâ tiïën haânh giao dõch thûúng maåi àiïån tûã loaåi hònh “doanh nghiïåp vúái ngûúâi tiïu duâng” hoùåc“doanh nghiïåp vúái doanh nghiïåp”; • Khoaãng 10% höå gia àònh tiïën haânh giao dõch thûúng maåi àiïån tûã loaåi hònh doanh nghiïåp vúái ngûúâi tiïu duâng” hoùåc “ngûúâi tiïu duâng vúái ngûúâi tiïu duâng”; • Caác chaâo thêìu mua sùæm Chñnh phuã àûúåc cöng böë trïn Trang tin àiïån tûã cuãa caác cú quan Chñnh phuã vaâ ûáng duång giao dõch thûúng maåi àiïån tûã trong mua sùæm Chñnh phuã. 3
17. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Àïí àaåt àûúåc caác muåc tiïu trïn, Kïë hoaåch töíng thïí àïì ra 6 nhoám chñnh saách vaâ giaãi phaáp lúán vúái nöåi dung toám tùæt nhû sau: a. Àaâo taåo vaâ tuyïn truyïìn, phöí cêåp vïì thûúng maåi àiïån tûã • Àaâo taåo chñnh quy taåi caác cú súã àaâo taåo chuyïn nghiïåp, àaâo taåo böìi dûúäng nêng cao trònh àöå vïì thûúng maåi àiïån tûã cho caán böå quaãn lyá nhaâ nûúác, doanh nghiïåp; • Phöí cêåp, tuyïn truyïìn röång raäi vïì thûúng maåi àiïån tûã trong nhên dên. b. Hoaân thiïån hïå thöëng phaáp luêåt • Ban haânh àêìy àuã caác vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt àiïìu chónh caác khña caånh liïn quan túái thûúng maåi àiïån tûã; • Raâ soaát, böí sung, sûãa àöíi caác vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt liïn quan. c. Yïu cêìu àöëi vúái caác cú quan Chñnh phuã vïì cung cêëp caác dõch vuå höî trúå thûúng maåi àiïån tûã vaâ thûåc hiïån giao dõch àiïån tûã trong mua sùæm Chñnh phuã • Àïën nùm 2010 caác cú quan Chñnh phuã phaãi àûa hïët caác dõch vuå cöng lïn maång; • Caãi tiïën cöng taác àêëu thêìu trong mua sùæm Chñnh phuã. d. Phaát triïín caác cöng nghïå höî trúå thûúng maåi àiïån tûã trïn cú súã khuyïën khñch chuyïín giao cöng nghïå tûâ nûúác ngoaâi • Khuyïën khñch àêìu tû phaát triïín cöng nghïå phuåc vuå hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã; • Khuyïën khñch triïín khai ûáng duång cöng nghïå múái vaâo hoaåt àöång ngên haâng vaâ caác loaåi hònh dõch vuå ngên haâng, àùåc biïåt laâ dõch vuå thanh toaán àiïån tûã; • Xêy dûång maång kinh doanh àiïån tûã cho möåt söë ngaânh cöng nghiïåp coá quy mö kinh tïë lúán. e. Töí chûác thûåc thi caác quy àõnh phaáp luêåt liïn quan túái thûúng maåi àiïån tûã • Xêy dûång cú chïë, böå maáy hûäu hiïåu àïí thûåc thi phaáp luêåt liïn quan túái thûúng maåi àiïån tûã; • Khêín trûúng triïín khai hoaåt àöång thöëng kï vïì thûúng maåi àiïån tûã. f. Húåp taác quöëc tïë vïì thûúng maåi àiïån tûã • Ûu tiïn húåp taác àa phûúng vúái caác töí chûác kinh tïë - thûúng maåi quöëc tïë vaâ khu vûåc. Caác chñnh saách trïn àûúåc thûåc hiïån trong giai àoaån 2006 - 2010 thöng qua viïåc triïín khai saáu chûúng trònh. Möîi chûúng trònh göìm nhiïìu dûå aán. Möîi dûå aán seä do möåt böå ngaânh chuã trò, phöëi húåp vúái caác böå ngaânh vaâ uãy ban nhên dên caác tónh triïín khai: • Chûúng trònh phöí biïën, tuyïn truyïìn vaâ àaâo taåo vïì thûúng maåi àiïån tûã: 4 dûå aán; • Chûúng trònh xêy dûång vaâ hoaân thiïån hïå thöëng phaáp luêåt cho thûúng maåi àiïån tûã: 3 dûå aán; • Chûúng trònh cung cêëp caác dõch vuå cöng höî trúå thûúng maåi àiïån tûã vaâ ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã trong mua sùæm Chñnh phuã: 5 dûå aán; • Chûúng trònh phaát triïín cöng nghïå höî trúå thûúng maåi àiïån tûã: 3 dûå aán; • Chûúng trònh thûåc thi phaáp luêåt liïn quan àïën thûúng maåi àiïån tûã: 3 dûå aán; 4
18. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 • Chûúng trònh húåp taác quöëc tïë vïì thûúng maåi àiïån tûã: 2 dûå aán. Àêy laâ vùn baãn chñnh saách àêìu tiïn cuãa Viïåt Nam mang tñnh àõnh hûúáng cho sûå phaát triïín cuãa thûúng maåi àiïån tûã, trong àoá nïu roä quan àiïím cuãa Chñnh phuã Viïåt Nam vaâ nhûäng hûúáng ûu tiïn cho thúâi gian 5 nùm túái. 1.2. Chiïën lûúåc phaát triïín cöng nghïå thöng tin thöng tin vaâ truyïìn thöng Viïåt Nam àïën nùm 2010 vaâ àõnh hûúáng àïën nùm 2020 Xaác àõnh cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng laâ ngaânh kinh tïë muäi nhoån, àûúåc ûu tiïn höî trúå vaâ khuyïën khñch phaát triïín, goáp phêìn quan troång vaâo tùng trûúãng kinh tïë, Nhaâ nûúác àaä coá nhiïìu vùn baãn chñnh saách àõnh hûúáng phaát triïín cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng cho tûâng thúâi kyâ. Nùm 2005, Thuã tûúáng Chñnh phuã àaä ban haânh Quyïët àõnh söë 246/2005/QÀ- TTg ngaây 6/10/2005 phï duyïåt Chiïën lûúåc phaát triïín cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng Viïåt Nam àïën nùm 2010 vaâ àõnh hûúáng àïën nùm 2020. Theo Chiïën lûúåc naây, cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng cêìn àaåt àûúåc nhûäng muåc tiïu phaát triïín sau vaâo nùm 2010: • ÛÁng duång röång raäi cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng trong caác ngaânh, lônh vûåc troång àiïím cuãa nïìn kinh tïë. Hònh thaânh, xêy dûång vaâ phaát triïín Viïåt Nam àiïån tûã vúái cöng dên àiïån tûã, Chñnh phuã àiïån tûã, doanh nghiïåp àiïån tûã, giao dõch vaâ thûúng maåi àiïån tûã àïí Viïåt Nam àaåt trònh àöå trung bònh khaá trong khu vûåc ASEAN. • Cöng nghiïåp cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng trúã thaânh ngaânh cöng nghiïåp muäi nhoån coá töëc àöå tùng trûúãng 20 - 25%/nùm, àaåt töíng doanh thu khoaãng 6 - 7 tyã USD vaâo nùm 2010. • Cú súã haå têìng thöng tin vaâ truyïìn thöng phuã trïn caã nûúác, vúái thöng lûúång lúán, töëc àöå vaâ chêët lûúång cao, giaá reã. Àïën nùm 2010 mêåt àöå àiïån thoaåi caã nûúác àaåt 32 - 42 maáy/100 dên; mêåt àöå thuï bao Internet àaåt 8 - 12 thuï bao/100 dên, trong àoá 30% laâ thuï bao bùng röång, vúái tyã lïå sûã duång Internet àaåt 25 - 35%; mêåt àöå bònh quên maáy tñnh caá nhên àaåt trïn 10 maáy/100 dên. • Àaâo taåo úã caác khoa cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng troång àiïím àaåt trònh àöå vaâ chêët lûúång tiïn tiïën trong khu vûåc ASEAN. Chiïën lûúåc coá 4 nöåi dung chñnh dûúái àêy: • Phaát triïín ûáng duång cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng; • Phaát triïín cöng nghiïåp cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng; • Phaát triïín haå têìng thöng tin vaâ truyïìn thöng; • Phaát triïín nguöìn nhên lûåc cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng. Xêy dûång vaâ phaát triïín doanh nghiïåp àiïån tûã àûúåc àïì cêåp nhû möåt tiïíu muåc trong nöåi dung thûá nhêët. Theo àoá, cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng àûúåc ûáng duång maånh meä trong nhûäng ngaânh dõch vuå kinh tïë coá tñnh höåi nhêåp cao nhû viïîn thöng, ngên haâng, haãi quan, haâng khöng, du lõch, thuïë, v.v , 50 - 70% doanh nghiïåp ûáng duång cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng vaâo caác hoaåt àöång quaãn lyá, àiïìu haânh, quaãng baá thûúng hiïåu, tiïëp thõ, múã röång thõ trûúâng, giaám saát, tûå àöång hoaá caác quy trònh saãn xuêët, thiïët kïë, kiïím tra, àaánh giaá chêët lûúång saãn phêím, v.v Hún 50% doanh nghiïåp taåi Haâ Nöåi vaâ Thaânh phöë Höì Chñ Minh thûåc hiïån baáo caáo thöëng kï, khai baáo thuïë, àùng kyá vaâ àûúåc cêëp pheáp kinh doanh qua maång. Trïn 40% doanh nghiïåp khai baáo, àùng kyá vaâ àûúåc cêëp pheáp haãi quan qua maång. 5
19. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Tiïíu muåc Phaát triïín giao dõch vaâ thûúng maåi àiïån tûã cuãa Chiïën lûúåc nïu roä: hònh thaânh vaâ thuác àêíy phaát triïín möi trûúâng giao dõch vaâ thûúng maåi àiïån tûã; hònh thaânh caác saân giao dõch thûúng maåi àiïån tûã, maång giaá trõ gia tùng, hïå thöëng quaãn lyá dêy truyïìn cung ûáng; Àaãm baão 25 - 30% töíng söë giao dõch cuãa caác ngaânh kinh tïë àûúåc thûåc hiïån thöng qua hïå thöëng giao dõch vaâ thûúng maåi àiïån tûã; giao dõch vaâ thûúng maåi àiïån tûã coá trõ giaá tùng gêëp 10 lêìn so vúái nùm 2002. Trong söë caác chûúng trònh troång àiïím àûúåc nïu trong Chiïën lûúåc, coá 2 chûúng trònh liïn quan trûåc tiïëp àïën hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã: • Xêy dûång hïå thöëng thöng tin thûúng maåi vaâ caác doanh nghiïåp Viïåt Nam; • Xêy dûång vaâ triïín khai chûúng trònh xuác tiïën thûúng maåi àiïån tûã, tham gia chûúng trònh e-ASEAN vïì thûúng maåi àiïån tûã, chuêín bõ höåi nhêåp quöëc tïë. 1.3. Àïì aán Höî trúå doanh nghiïåp ûáng duång cöng nghïå thöng tin phuåc vuå höåi nhêåp vaâ phaát triïín giai àoaån 2005 - 2010 Ngaây 29/7/2005, Thuã tûúáng Chñnh phuã ban haânh Quyïët àõnh söë 191/2005/QÀ-TTg phï duyïåt Àïì aán Höî trúå doanh nghiïåp ûáng duång cöng nghïå thöng tin phuåc vuå höåi nhêåp vaâ phaát triïín giai àoaån 2005 - 2010 (Àïì aán 191). Vúái muåc tiïu höî trúå doanh nghiïåp Viïåt Nam, àùåc biïåt laâ doanh nghiïåp vûâa vaâ nhoã ûáng duång cöng nghïå thöng tin àïí tùng hiïåu quaã saãn xuêët, kinh doanh, goáp phêìn àaâo taåo nguöìn nhên lûåc vaâ phaát triïín thõ trûúâng cöng nghiïåp cöng nghïå thöng tin, Àïì aán àùåt ra 5 nhiïåm vuå: • Àiïìu tra, khaão saát, nghiïn cûáu thûåc traång ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong doanh nghiïåp; nêng cao nhêån thûác vïì ûáng duång cöng nghïå thöng tin; khuyïën khñch, thuác àêíy caác doanh nghiïåp ûáng duång cöng nghïå thöng tin. • Tû vêën cho doanh nghiïåp lûåa choån giaãi phaáp, triïín khai ûáng duång cöng nghïå thöng tin phuâ húåp vúái hoaåt àöång saãn xuêët, kinh doanh cuãa doanh nghiïåp. • Triïín khai caác chûúng trònh àaâo taåo kyä nùng cêìn thiïët vïì ûáng duång cöng nghïå thöng tin cho àöåi nguä caán böå saãn xuêët, kinh doanh cuãa doanh nghiïåp. • Phöëi húåp vúái caác cú quan chûác nùng nghiïn cûáu, kiïën nghõ Chñnh phuã vïì caác chñnh saách, chïë àöå taåo möi trûúâng phaáp lyá thuêån lúåi phaát triïín ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong doanh nghiïåp. • Xêy dûång Trung têm höî trúå doanh nghiïåp tûâ xa. Phoâng Thûúng maåi vaâ Cöng nghiïåp Viïåt Nam àûúåc giao laâ àún võ chuã trò thûåc hiïån Àïì aán naây. Cuâng vúái Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín Thûúng maåi àiïån tûã giai àoaån 2006 - 2010, Àïì aán 191 thïí hiïån sûå quan têm cuãa Nhaâ nûúác àöëi vúái viïåc thuác àêíy doanh nghiïåp khai thaác hiïåu quaã cöng nghïå thöng tin vaâ goáp phêìn giaãi quyïët caác vêën àïì liïn quan nhû nêng cao nhêån thûác, àaâo taåo nhên lûåc. 1.4. Caác chñnh saách khaác 1.4.1. Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín Chñnh phuã àiïån tûã Viïåt Nam àïën nùm 2010 Nhêån thêëy chñnh phuã àiïån tûã laâ möåt böå phêån quan troång cuãa ûáng duång cöng nghïå thöng tin vaâ caãi caách haânh chñnh, tûâ nùm 2004, Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng àaä chuã trò xêy dûång dûå thaão Kïë hoaåch töíng thïí phaát triïín Chñnh phuã àiïån tûã Viïåt Nam àïën nùm 2010. Dûå thaão Kïë hoaåch töíng thïí àùåt ra 3 muåc tiïu cho chñnh phuã àiïån tûã Viïåt Nam àïën nùm 2010 laâ nêng cao nùng 6
20. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 lûåc àiïìu haânh, quaãn lyá cuãa caác cú quan chñnh phuã, phuåc vuå ngûúâi dên vaâ doanh nghiïåp, xêy dûång haå têìng truyïìn thöng vaâ hoaân thiïån möi trûúâng phaáp lyá. Àïí thûåc hiïån caác muåc tiïu trïn, bïn caånh giaãi phaáp àaâo taåo vaâ tuyïn truyïìn nêng cao nhêån thûác, dûå thaão Kïë hoaåch töíng thïí nhêën maånh viïåc kiïån toaân töí chûác, quaãn lyá vaâ àiïìu haânh, àùåc biïåt laâ thaânh lêåp Ban àiïìu phöëi quöëc gia vïì Chñnh phuã àiïån tûã do möåt Phoá Thuã tûúáng laâm Trûúãng Ban, tùng cûúâng vai troâ quaãn lyá nhaâ nûúác cuãa Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng vúái vai troâ laâ àún võ thûúâng trûåc àiïìu phöëi vïì chñnh phuã àiïån tûã. Dûå thaão Kïë hoaåch töíng thïí àïì xuêët 26 dûå aán do caác cú quan Böå ngaânh vaâ àõa phûúng chuã trò àïí triïín khai 4 nhiïåm vuå. Möåt söë dûå aán trong söë naây coá chûác nùng tûúng tûå nhû caác dûå aán àaä nïu taåi Quyïët àõnh 95/2002/QÀ-TTg. 1.4.2. Dûå aán Phaát triïín cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng taåi Viïåt Nam Ngaây 10/8/2005, Thuã tûúáng Chñnh phuã ban haânh Quyïët àõnh söë 777/QÀ-TTg phï duyïåt Baáo caáo nghiïn cûáu tiïìn khaã thi Dûå aán Phaát triïín cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng taåi Viïåt Nam. Àêy laâ dûå aán vay vöën Ngên haâng Thïë giúái nhùçm thuác àêíy ûáng duång cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng trong caác cú quan chñnh phuã vaâ doanh nghiïåp, àaâo taåo, àiïìu chónh möåt söë vêën àïì vïì chñnh saách viïîn thöng vaâ cöng nghïå thöng tin cho phuâ húåp vúái sûå phaát triïín kinh tïë - xaä höåi vaâ yïu cêìu höåi nhêåp. Dûå aán coá töíng vöën àêìu tû 107.030.000 USD, bao göìm 5 tiïíu dûå aán do Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng, Töíng cuåc Thöëng kï, UÃy ban Nhên dên thaânh phöë Haâ Nöåi, UÃy ban Nhên dên thaânh phöë Àaâ Nùéng, UÃy ban Nhên dên Thaânh phöë Höì Chñ Minh laâm chuã àêìu tû. Nöåi dung hoaåt àöång cuãa caác tiïíu dûå aán têåp trung vaâo viïåc triïín khai mö hònh chñnh phuã àiïån tûã taåi caác cú quan trïn, lùæp àùåt thiïët bõ, àaâo taåo, tûå àöång hoáa quy trònh. Àöëi vúái 3 thaânh phöë lúán, dûå kiïën túái nùm 2010, ñt nhêët 3 - 5 dõch vuå G2B seä àûúåc triïín khai vaâ sûã duång, 10-15% cöng dên àûúåc cung cêëp dõch vuå àiïån tûã. 80% caác trang web vaâ cöíng giao tiïëp àiïån tûã àûúåc cung cêëp tûå àöång, 30% giêëy túâ àûúåc àûa lïn maång trûåc tuyïën, 30-40% doanh nghiïåp vûâa vaâ nhoã sûã duång cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng cho caác hoaåt àöång vaâ giao dõch kinh doanh. Ngoaâi nhûäng vùn baãn trïn, möåt söë vùn baãn khaác cuäng àang trong quaá trònh soaån thaão bao göìm Quy hoaåch phaát triïín viïîn thöng vaâ Internet, Chûúng trònh troång àiïím quöëc gia ûáng duång vaâ phaát triïín cöng nghïå thöng tin giai àoaån 2006-2010, Chiïën lûúåc phaát triïín cöng nghiïåp phêìn mïìm. 2. PHAÁP LUÊÅT Trong böëi caãnh cöng taác xêy dûång phaáp luêåt nùm 2005 àûúåc àêíy maånh àïí àaáp ûáng caác yïu cêìu vïì höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë, caác vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt liïn quan àïën thûúng maåi àiïån tûã cuäng bûúác àêìu àûúåc hònh thaânh vaâ böí sung. 2.1. Luêåt Giao dõch àiïån tûã Sau gêìn hai nùm soaån thaão, ngaây 29/11/2005, Luêåt Giao dõch àiïån tûã àaä àûúåc Quöëc höåi khoáa XI, kyâ hoåp thûá 8 thöng qua vaâ coá hiïåu lûåc tûâ ngaây 1/3/2006. Luêåt göìm 8 chûúng, 54 àiïìu quy àõnh vïì thöng àiïåp dûä liïåu, chûä kyá àiïån tûã vaâ chûáng thûåc chûä kyá àiïån tûã, giao kïët vaâ thûåc hiïån húåp àöìng àiïån tûã, giao dõch àiïån tûã cuãa cú quan nhaâ nûúác, an ninh, an toaân, baão vïå, baão mêåt trong giao dõch àiïån tûã, giaãi quyïët tranh chêëp vaâ xûã lyá vi phaåm trong giao dõch àiïån tûã. Phaåm vi àiïìu chónh chuã yïëu cuãa Luêåt laâ giao dõch àiïån tûã trong hoaåt àöång cuãa caác cú quan nhaâ nûúác, trong lônh vûåc dên sûå, kinh doanh, thûúng maåi. 7
21. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Àûúåc xêy dûång dûåa trïn cêëu truác vaâ nöåi dung Luêåt mêîu UNCITRAL vïì thûúng maåi àiïån tûã, Luêåt Giao dõch àiïån tûã àaä thûâa nhêån thöng àiïåp dûä liïåu khöng bõ phuã nhêån giaá trõ phaáp lyá, coá giaá trõ nhû vùn baãn, baãn göëc vaâ laâm chûáng cûá. Luêåt cuäng cöng nhêån húåp àöìng àiïån tûã vaâ caác loaåi thöng baáo àûúåc thïí hiïån dûúái daång thöng àiïåp dûä liïåu. Luêåt Giao dõch àiïån tûã nhêën maånh nguyïn tùæc tiïën haânh giao dõch àiïån tûã laâ tûå nguyïån, àûúåc tûå thoaã thuêån vïì viïåc lûåa choån cöng nghïå àïí thûåc hiïån giao dõch; trung lêåp vïì cöng nghïå, baão àaãm sûå bònh àùèng vaâ an toaân. Chûä kyá àiïån tûã laâ möåt nöåi dung cuäng àûúåc àïì cêåp trong Luêåt Giao dõch àiïån tûã. Luêåt cöng nhêån giaá trõ phaáp lyá cuãa chûä kyá àiïån tûã, nïu lïn nghôa vuå cuãa bïn kyá, bïn chêëp nhêån chûä kyá vaâ töí chûác cung cêëp dõch vuå chûáng thûåc chûä kyá àiïån tûã. Luêåt Giao dõch àiïån tûã daânh riïng möåt chûúng àïì cêåp giao dõch àiïån tûã cuãa cú quan nhaâ nûúác. Cú quan nhaâ nûúác àûúåc chuã àöång thûåc hiïån tûâng phêìn hoùåc toaân böå caác giao dõch trong nöåi böå cú quan hoùåc vúái cú quan khaác cuãa Nhaâ nûúác bùçng phûúng tiïån àiïån tûã. Cú quan, töí chûác, caá nhên coá quyïìn lûåa choån phûúng thûác giao dõch vúái cú quan nhaâ nûúác nïëu cú quan nhaâ nûúác àoá àöìng thúâi chêëp nhêån giao dõch theo phûúng thûác truyïìn thöëng vaâ phûúng tiïån àiïån tûã, trûâ trûúâng húåp phaáp luêåt coá quy àõnh khaác. Tuy àaä taåo ra nïìn taãng phaáp lyá cho caác giao dõch àiïån tûã trong thûúng maåi, nhûng Luêåt Giao dõch àiïån tûã vêîn khöng thïí thïí hiïån hïët nhûäng àùåc trûng riïng cuãa thûúng maåi àiïån tûã, do vêåy cêìn coá vùn baãn dûúái luêåt hûúáng dêîn chi tiïët. 2.2. Luêåt Thûúng maåi Luêåt Thûúng maåi (sûãa àöíi) àûúåc Quöëc höåi khoáa XI, kyâ hoåp thûá 7 thöng qua ngaây 14/6/2005 vaâ coá hiïåu lûåc tûâ ngaây 1/1/2006. Vúái 9 chûúng vaâ 324 àiïìu, Luêåt Thûúng maåi múái àaä múã röång phaåm vi àiïìu chónh so vúái Luêåt Thûúng maåi nùm 1997, khöng chó bao göìm mua baán haâng hoáa maâ coân àiïìu chónh caã cung ûáng dõch vuå vaâ xuác tiïën thûúng maåi. Nhiïìu loaåi hònh hoaåt àöång thûúng maåi múái cuäng àûúåc àïì cêåp nhû dõch vuå logistics, nhûúång quyïìn thûúng maåi, baán haâng àa cêëp, mua baán qua súã giao dõch haâng hoáa, v.v Caác quy àõnh trong Luêåt Thûúng maåi vûâa phuâ húåp vúái caác nguyïn tùæc cuãa Böå luêåt Dên sûå, vûâa àaãm baão haâi hoâa vúái caác chuêín mûåc quöëc tïë, höî trúå cho quaá trònh höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë. Luêåt Thûúng maåi laâ vùn baãn phaáp lyá nïìn taãng cho caác hoaåt àöång thûúng maåi, trong àoá coá thûúng maåi àiïån tûã. Àiïìu 15 cuãa Luêåt quy àõnh: “Trong hoaåt àöång thûúng maåi, caác thöng àiïåp dûä liïåu àaáp ûáng caác àiïìu kiïån, tiïu chuêín kyä thuêåt theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt thò àûúåc thûâa nhêån coá giaá trõ phaáp lyá tûúng àûúng vùn baãn.” Ngoaâi ra, möåt àiïìu khoaãn khaác liïn quan àïën thûúng maåi àiïån tûã laâ khoaãn 4, Àiïìu 120 (Caác hònh thûác trûng baây, giúái thiïåu haâng hoaá, dõch vuå), trong àoá coi “Trûng baây, giúái thiïåu haâng hoáa, dõch vuå trïn Internet” laâ möåt hònh thûác trûng baây, giúái thiïåu haâng hoáa, dõch vuå. Trong böëi caãnh thûúng maåi àiïån tûã àang ngaây caâng àûúåc caác doanh nghiïåp nhêån thûác roä vïì têìm quan troång vaâ coá ûáng duång úã nhiïìu mûác àöå khaác nhau, nhûäng quy àõnh vïì thûúng maåi àiïån tûã chûa àûúåc phaãn aánh tûúng xûáng trong Luêåt Thûúng maåi. Nhûäng quy àõnh chi tiïët hún, phaãn aãnh saát thûåc tïë ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã hún, seä àûúåc quy àõnh trong nhûäng vùn baãn dûúái luêåt. 2.3. Böå luêåt Dên sûå Böå luêåt Dên sûå àûúåc Quöëc höåi khoáa XI, kyâ hoåp thûá 7 thöng qua ngaây 14/6/2005 coá hiïåu lûåc thi haânh ngaây 1/1/2006 laâ möåt vùn baãn phaáp luêåt quan troång àiïìu chónh caác quyïìn vaâ nghôa 8
22. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 vuå cuãa caác chuã thïí tham gia quan hïå dên sûå. Khoaãn 1, Àiïìu 124 “Hònh thûác giao dõch dên sûå” quy àõnh: “Giao dõch dên sûå thöng qua phûúng tiïån àiïån tûã dûúái hònh thûác thöng àiïåp dûä liïåu àûúåc coi laâ giao dõch bùçng vùn baãn.” Bïn caånh caác quy àõnh vïì giao dõch dên sûå, taâi saãn vaâ caác hònh thûác súã hûäu, Böå luêåt Dên sûå daânh möåt nöåi dung quan troång cho húåp àöìng dên sûå. Caác quy àõnh vïì húåp àöìng dên sûå laâ nïìn taãng cho phaáp luêåt vïì húåp àöìng noái chung, trong àoá coá húåp àöìng thûúng maåi. Böå luêåt Dên sûå àûa ra quy àõnh cuå thïí vïì caác trûúâng húåp giao kïët, sûãa àöíi, thûåc hiïån, huãy boã húåp àöìng. Theo àoá, thúâi àiïím giao kïët húåp àöìng laâ thúâi àiïím bïn àïì nghõ nhêån àûúåc traã lúâi chêëp nhêån giao kïët. Àöëi vúái húåp àöìng bùçng vùn baãn thò thúâi àiïím giao kïët laâ thúâi àiïím bïn sau cuâng kyá vaâo vùn baãn. Àõa àiïím giao kïët húåp àöìng dên sûå do caác bïn thoaã thuêån, nïëu khöng coá thoaã thuêån thò àõa àiïím giao kïët húåp àöìng dên sûå laâ núi cû truá cuãa caá nhên hoùåc truå súã cuãa phaáp nhên àaä àûa ra àïì nghõ giao kïët húåp àöìng. Àêy laâ nhûäng khaái niïåm quan troång cêìn tñnh àïën khi xêy dûång caác vùn baãn phaáp luêåt liïn quan àïën giao kïët vaâ thûåc hiïån húåp àöìng trong möi trûúâng àiïån tûã. Ngoaâi ra, caác quy àõnh vïì taâi saãn trong Böå luêåt Dên sûå coá phuâ húåp vúái xu hûúáng giao dõch taâi saãn “aão” tùng lïn rêët nhanh hay khöng cêìn phaãi àûúåc tiïëp tuåc nghiïn cûáu. 2.4. Luêåt Haãi quan Luêåt Haãi quan (sûãa àöíi) àûúåc Quöëc höåi khoáa XI, kyâ hoåp thûá 7 thöng qua ngaây 14/6/2005 vaâ coá hiïåu lûåc tûâ ngaây 1/1/2006. So vúái Luêåt Haãi quan nùm 2001, luêåt naây böí sung möåt söë quy àõnh vïì trònh tûå khai haãi quan àiïån tûã, àõa àiïím khai, höì sú haãi quan àiïån tûã, thuã tuåc haãi quan àöëi vúái haâng hoáa xuêët nhêåp khêíu bùçng thûúng maåi àiïån tûã. Luêåt Haãi quan laâ möåt vùn baãn phaáp luêåt coá àoáng goáp tñch cûåc vaâo viïåc triïín khai chñnh phuã àiïån tûã vaâ thûúng maåi àiïån tûã trong giai àoaån hiïån nay. 2.5. Luêåt Súã hûäu trñ tuïå Àûúåc Quöëc höåi khoáa XI, kyâ hoåp thûá 8 thöng qua ngaây 29/11/2005 vaâ coá hiïåu lûåc thi haânh ngaây 1/7/2006, Luêåt Súã hûäu trñ tuïå thïí hiïån möåt bûúác tiïën trong viïåc hoaân thiïån hïå thöëng vùn baãn phaáp luêåt baão höå quyïìn súã hûäu trñ tuïå. Luêåt Súã hûäu trñ tuïå coá möåt söë àiïìu khoaãn liïn quan àïën thûúng maåi àiïån tûã, vñ duå quy àõnh vïì caác haânh vi bõ xem laâ xêm phaåm quyïìn taác giaã, quyïìn liïn quan trong möi trûúâng àiïån tûã nhû cöë yá huãy boã hoùåc laâm vö hiïåu caác biïån phaáp kyä thuêåt do chuã súã hûäu quyïìn taác giaã, quyïìn liïn quan thûåc hiïån àïí baão vïå quyïìn cuãa mònh; cöë yá xoáa, thay àöíi thöng tin quaãn lyá quyïìn dûúái hònh thûác àiïån tûã coá trong taác phêím; dúä boã hoùåc thay àöíi thöng tin quaãn lyá quyïìn dûúái hònh thûác àiïån tûã maâ khöng àûúåc pheáp cuãa chuã súã hûäu quyïìn liïn quan. Tuy khöng coá quy àõnh cuå thïí liïn quan àïën lônh vûåc thûúng maåi àiïån tûã, nhûng caác nguyïn tùæc trong Luêåt Súã hûäu trñ tuïå coá thïí aáp duång àöëi vúái möi trûúâng múái naây. Vñ duå, haânh vi sûã duång nhaän hiïåu haâng hoaá traái pheáp trïn Internet vêîn bõ coi laâ haânh vi vi phaåm quyïìn àöåc quyïìn àöëi vúái nhaän hiïåu haâng hoaá cuãa chuã súã hûäu nhû haânh vi vi phaåm trong möi trûúâng truyïìn thöëng. Tuy nhiïn, sûå phaát triïín nhanh choáng cuãa thûúng maåi àiïån tûã úã Viïåt Nam trong thúâi gian túái àêy cuâng vúái sûå khaác biïåt vïì baãn chêët cuãa àöëi tûúång súã hûäu trñ tuïå trong möi trûúâng àiïån tûã coá thïí seä khiïën cho viïåc aáp duång luêåt cuãa caác cú quan tû phaáp gùåp khoá khùn. Do àoá, trong thúâi gian túái, viïåc ban haânh möåt söë vùn baãn dûúái luêåt àiïìu chónh caác quan hïå súã hûäu trñ tuïå trong thûúng maåi àiïån tûã laâ rêët cêìn thiïët àïí taåo ra sûå minh baåch, thuác àêíy sûå phaát triïín cuãa thûúng maåi àiïån tûã. 9
23. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 2.6. Luêåt Cöng nghïå thöng tin Laâ möåt dûå aán luêåt àang àûúåc xêy dûång, nhûng Luêåt Cöng nghïå thöng tin àûúåc dûå àoaán seä coá nhiïìu taác àöång àïën thûúng maåi àiïån tûã do phaåm vi àiïìu chónh cuãa luêåt àïì cêåp àïën nhûäng quy àõnh vïì ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong möi trûúâng àiïån tûã. Theo dûå thaão söë 16 cuãa Luêåt, Àiïìu 23 “Thiïët lêåp website” quy àõnh töí chûác, caá nhên coá quyïìn thiïët lêåp website, tuy nhiïn nhûäng website khöng sûã duång tïn miïìn quöëc gia “.vn” phaãi àùng kyá vúái Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng. Quy àõnh naây àúä phiïìn phûác hún quy àõnh do Böå Vùn hoáa - Thöng tin ban haânh trûúác àêy yïu cêìu têët caã website phaãi xin giêëy pheáp, nhûng vêîn laâ möåt thuã tuåc phiïìn phûác khöng àaáng coá vaâ khoá coá khaã nùng aáp duång thûåc tïë, nhêët laâ khi nhu cêìu thiïët lêåp website cho hoaåt àöång kinh doanh ngaây caâng tùng cao. Dûå thaão Luêåt Cöng nghïå thöng tin daânh hùèn möåt muåc vïì thûúng maåi àiïån tûã, bao göìm caác Àiïìu tûâ 30 àïën 33, trong àoá coá nhûäng quy àõnh vïì nguyïn tùæc ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong thûúng maåi (Àiïìu 30), website baán haâng (Àiïìu 31), cung cêëp thöng tin cho viïåc giao kïët húåp àöìng trïn möi trûúâng maång (Àiïìu 32), giaãi quyïët hêåu quaã do löîi nhêåp sai thöng tin thûúng maåi trïn möi trûúâng maång (Àiïìu 33). Caác quy àõnh trïn coá nöåi dung àïì cêåp trûåc tiïëp àïën hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã, tuy nhiïn coân chûa àêìy àuã do khöng thïí bao quaát hïët caác vêën àïì cuãa thûúng maåi àiïån tûã trong khi laåi coá nhûäng nöåi dung liïn quan àïën phaåm vi àiïìu chónh cuãa caác vùn baãn phaáp luêåt khaác. Àaåi diïån caác cú quan liïn quan vaâ möåt söë chuyïn àïìu cho rùng Luêåt Cöng nghïå thöng tin khöng nïn quy àõnh quaá chi tiïët vïì tûâng lônh vûåc ûáng duång nhû thûúng maåi àiïån tûã, chûäa bïånh tûâ xa, àaâo taåo trûåc tuyïën maâ chó nïn àûa ra nhûäng quy àõnh chung àïí khuyïën khñch caác hoaåt àöång naây phaát triïín. 2.7. Nghõ àõnh vïì Thûúng maåi àiïån tûã Luêåt Thûúng maåi, Luêåt Giao dõch àiïån tûã vaâ Böå luêåt Dên sûå àaä coá nhûäng quy àõnh chung vïì thöng àiïåp dûä liïåu, húåp àöìng àiïån tûã, chûä kyá àiïån tûã, an toaân - an ninh trong giao dõch àiïån tûã. Tuy nhiïn, caác luêåt noái trïn chûa coá quy àõnh cuå thïí, chi tiïët vïì thûúng maåi àiïån tûã vaâ giao nhiïåm vuå naây cho Chñnh phuã quy àõnh. Nghõ àõnh vïì Thûúng maåi àiïån tûã àûúåc xêy dûång nhùçm àaáp ûáng yïu cêìu trïn. Nöåi dung dûå thaão Nghõ àõnh chi tiïët hoáa viïåc sûã duång caác loaåi vùn baãn giao dõch trong thûúng maåi dûúái daång thöng àiïåp dûä liïåu (goåi laâ chûáng tûâ àiïån tûã). Bïn caånh viïåc quy àõnh vïì giaá trõ phaáp lyá tûúng àûúng vùn baãn, giaá trõ phaáp lyá nhû baãn göëc vaâ giaá trõ phaáp lyá cuãa chûä kyá trong chûáng tûâ àiïån tûã, thúâi àiïím, àõa àiïím nhêån vaâ gûãi chûáng tûâ àiïån tûã, Nghõ àõnh coân cöng nhêån húåp àöìng àûúåc giao kïët tûâ sûå tûúng taác giûäa möåt hïå thöëng thöng tin tûå àöång vaâ möåt caá nhên, hoùåc giûäa caác hïå thöëng thöng tin tûå àöång vúái nhau khöng bõ phuã nhêån giaá trõ phaáp lyá. Àïí àaãm baão quyïìn lúåi ngûúâi tiïu duâng, Nghõ àõnh cho pheáp caá nhên mùæc phaãi löîi nhêåp thöng tin khi giao tiïëp vúái möåt hïå thöëng thöng tin tûå àöång coá thïí ruát boã phêìn chûáng tûâ àiïån tûã coá löîi. Àöëi vúái caác àïì nghõ giao kïët húåp àöìng thöng qua hïå thöëng thöng tin, bïn àûa ra àïì nghõ phaãi cung cêëp cho bïn àûúåc àïì nghõ chûáng tûâ àiïån tûã hoùåc caác chûáng tûâ liïn quan khaác chûáa nhûäng nöåi dung cuãa húåp àöìng vaâ caác chûáng tûâ naây phaãi thoãa maän àiïìu kiïån lûu trûä vaâ sûã duång àûúåc. Viïåc sûã duång chûáng tûâ àiïån tûã trong caác hoaåt àöång mua baán haâng hoáa cêëm kinh doanh, haâng hoáa haån chïë kinh doanh vaâ haâng hoáa kinh doanh coá àiïìu kiïån, hoaåt àöång cung ûáng dõch vuå cêëm kinh doanh, dõch vuå haån chïë kinh doanh vaâ dõch vuå kinh doanh coá àiïìu kiïån cuäng nhû trong caác hoaåt àöång thûúng maåi cuå thïí nhû chúå trûåc tuyïën, àêëu giaá trûåc tuyïën, àêëu thêìu trûåc tuyïën, quaãng caáo trûåc tuyïën, v.v seä àûúåc quy àõnh chi tiïët úã nhûäng vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt sau naây. 10
24. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Cuâng vúái Nghõ àõnh vïì Thûúng maåi àiïån tûã, caác nghõ àõnh khaác vïì giao dõch àiïån tûã trong lônh vûåc taâi chñnh, ngên haâng, trong caác cú quan nhaâ nûúác, vïì chûä kyá söë vaâ dõch vuå chûáng thûåc àiïån tûã cuäng àûúåc caác Böå ngaânh khêín trûúng xêy dûång àïí ban haânh trong nùm 2006. 2.8. Möåt söë vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt khaác Ngaây 11/8/2005, Böå trûúãng Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng ban haânh Quyïët àõnh söë 27/2005/ QÀ-BBCVT quy àõnh vïì quaãn lyá vaâ sûã duång taâi nguyïn Internet. So vúái Quyïët àõnh söë 92/2003/QÀ-BBCVT ngaây 26/5/2003, Quyïët àõnh naây coá möåt söë àiïím múái: • Caác töí chûác trong nûúác hoùåc nûúác ngoaâi tham gia hoaåt àöång Internet àûúåc àùng kyá sûã duång tïn miïìn cêëp 2 dûúái tïn miïìn quöëc gia .vn, trûâ caác tïn miïìn chung cêëp 2 nhû .com.vn, .org.vn. • Cho pheáp caác töí chûác, caá nhên khöng phaãi laâ caác cú quan Àaãng, Nhaâ nûúác, caác töí chûác chñnh trõ xaä höåi vaâ cú quan baáo chñ, xuêët baãn cuãa Viïåt Nam àûúåc àùng kyá sûã duång tïn chung cêëp cao nhêët nhû .com, .org. Tuy nhiïn, caác quy àõnh vïì quaãn lyá tïn miïìn vêîn àûúåc xem laâ coân haån chïë sûå phaát triïín cuãa hïå thöëng tïn miïìn .vn vaâ viïåc ûáng duång cung cêëp thöng tin trïn maång dûúái tïn miïìn quöëc gia. Chi phñ àùng kyá vaâ duy trò tïn miïìn .vn laâ 930.000 àöìng, cao hún túái gêìn 8 lêìn so vúái tïn miïìn quöëc tïë, thöng thûúâng khoaãng 120.000 àöìng cho caã àùng kyá vaâ duy trò nùm àêìu tiïn. Tûâ nùm thûá hai phñ duy trò tïn miïìn .vn laâ 480.000 àöìng, cao hún túái 4 lêìn so vúái tïn miïìn quöëc tïë. Mûác phñ cao seä haån chïë viïåc àùng kyá súã hûäu tïn miïìn quöëc gia, dêîn àïën tònh traång caác doanh nghiïåp nïëu coá nhu cêìu sûã duång tïn miïìn seä àùng kyá sûã duång tïn miïìn quöëc tïë. Höåp 1.1 Möåt söë bêët cêåp trong vêën àïì quaãn lyá tïn miïìn Theo öng Vuä Thaái Haâ, Giaám àöëc cöng tyEcomnet: “Caác quy àõnh phaáp luêåt quaãn lyá tïn miïìn hiïån nay khöng cho pheáp chuyïín nhûúång tïn miïìn dûúái bêët kyâ hònh thûác naâo laâ àiïìu bêët cêåp. Tïn miïìn hay quyïìn sûã duång tïn miïìn chñnh laâ quyïìn taâi saãn. Do àoá, noá phaãi àûúåc chuyïín nhûúång. Trïn thïë giúái, thûåc tiïîn cho thêëy tïn miïìn hoaân toaân coá thïí àûúåc chuyïín nhûúång tûâ chuã thïí naây qua chuã thïí khaác. Coá nhû vêåy, viïåc àùng kyá, sûã duång tïn miïìn múái thûåc sûå söi àöång vaâ àaãm baão àûúåc caác lúåi ñch kinh tïë cuãa chuã súã hûäu tïn miïìn. Phñ thay àöíi thöng söë tïn miïìn (vñ duå DNS) laâ vö lyá. Viïåc thay àöíi thöng söë tïn miïìn laâ viïåc thûúâng xuyïn xêíy ra vaâ viïåc thay àöíi hïët sûác àún giaãn. Àöëi vúái tïn miïìn quöëc tïë vaâ tïn miïìn quöëc gia trïn thïë giúái, viïåc thay àöíi thöng söë kyä thuêåt laâ hoaân toaân do ngûúâi súã hûäu thûåc hiïån vaâ khöng hïì mêët bêët cûá khoaãn chi phñ naâo.” Thöng tû liïn tõch söë 02/2005/TTLT-BCVT-VHTT-CA-KHÀT ngaây 14/7/2005 vïì quaãn lyá àaåi lyá Internet laâ möåt vùn baãn phaáp luêåt gêy ra nhiïìu yá kiïën vïì taác àöång àöëi vúái viïåc sûã duång Internet. Thöng tû naây quy àõnh caác àiïìu kiïån hoaåt àöång kinh doanh àaåi lyá Internet vaâ àïì ra möåt söë quy àõnh sau: • Àaåi lyá Internet chó àûúåc pheáp kinh doanh tûâ 6 giúâ àïën 24 giúâ haâng ngaây. • Àaåi lyá Internet phaãi lêåp söí àùng kyá sûã duång dõch vuå trong àoá thöëng kï àêìy àuã, chi tiïët thöng tin vïì ngûúâi sûã duång dõch vuå, võ trñ maáy tñnh vaâ thúâi gian maâ ngûúâi sûã duång dõch vuå àaä sûã duång. 11
25. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 • Doanh nghiïåp cung cêëp dõch vuå Internet phaãi caâi àùåt phêìn mïìm quaãn lyá, lûu trûä àõa chó truy cêåp, loaåi hònh dõch vuå vaâ thúâi gian sûã duång dõch vuå cuãa ngûúâi sûã duång dõch vuå taåi caác àaåi lyá, quaãn lyá, lûu trûä tïn vaâ caác chi tiïët thöng tin cuãa ngûúâi sûã duång dõch vuå. • Ngûúâi dûúái 14 tuöíi sûã duång dõch vuå taåi àaåi lyá Internet phaãi coá ngûúâi thaânh niïn baão laänh vaâ giaám saát trong suöët quaá trònh sûã duång dõch vuå taåi àaåi lyá. Hêìu hïët yá kiïën cho rùçng nhûäng quy àõnh trïn laâ khoá thi haânh trong thûåc tïë, do vêåy taác duång cuãa Thöng tû naây àöëi vúái viïåc lêåp laåi trêåt tûå trong quaãn lyá Internet vêîn coân chûa roä raâng. Caác vêën àïì liïn quan àïën cêëp pheáp website vêîn chûa àûúåc giaãi quyïët trong nùm 2005. Thêåm chñ ngay caã khi giêëy pheáp thaânh lêåp doanh nghiïåp do Súã Kïë hoaåch vaâ Àêìu tû cêëp trong muåc ngaânh, nghïì kinh doanh coá cho pheáp “Cung cêëp thöng tin lïn maång Internet” thò doanh nghiïåp vêîn phaãi xin thïm giêëy pheáp thiïët lêåp website. Trong khi luêåt phaáp khöng bùæt buöåc caác website phaãi àùng kyá tïn miïìn quöëc gia (.vn), höì sú xin cêëp pheáp website laåi yïu cêìu phaãi coá giêëy chûáng nhêån àùng kyá tïn miïìn quöëc gia, vö hònh chung khöng thûâa nhêån caác website trong nûúác sûã duång tïn miïìn quöëc tïë. Thúâi gian xeát duyïåt höì sú lêu, doanh nghiïåp laåi phaãi àúåi caán böå phuå traách àïën xaác minh laåi thöng tin àaä àùng kyá. Möåt söë doanh nghiïåp phaãi boã dúã kïë hoaåch xêy dûång website cuãa mònh. Höåp 1.2 Haån chïë Internet “àen”, phaát triïín Internet “xanh” “Viïåc 4 Böå phöëi húåp ban haânh Thöng tû 02 vïì quaãn lyá àaåi lyá Internet khöng coá muåc àñch naâo khaác hún laâ nhùçm thuác àêíy sûå phaát triïín cuãa Internet Viïåt Nam, àûa àaåi lyá Internet vaâo hoaåt àöång coá nïì nïëp, qua àoá goáp phêìn loaåi trûâ Internet àöåc haåi (Internet “àen”) vaâ phaát triïín Internet vúái nöåi dung thöng tin saåch, laânh maånh (Internet “xanh”)”, Thûá trûúãng Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng Lï Nam Thùæng phaát biïíu. Tuy àùåt niïìm tin vaâo tñnh hiïåu lûåc vaâ hiïåu quaã cao àöëi vúái viïåc quaãn lyá àaåi lyá Internet cuãa Thöng tû 02 khi vùn baãn naây ài vaâo cuöåc söëng, song caác nhaâ quaãn lyá cuäng thûâa nhêån rùçng, Internet Viïåt Nam àang coá töëc àöå phaát triïín rêët nhanh, àang vaâ seä coá nhûäng vêën àïì múái phaát sinh trong thûåc tïë cuöåc söëng maâ Thöng tû naây chûa thïí àiïìu chónh kõp thúâi vaâ àiïìu chónh hïët àûúåc. “Vò thïë, yá thûác cuãa möîi con ngûúâi laâ rêët quan troång. Khöng nïn tuyïåt àöëi hoáa bêët cûá möåt biïån phaáp quaãn lyá naâo maâ cêìn kïët húåp moåi biïån phaáp quaãn lyá àïí tûâ àoá nêng cao yá thûác cuãa ngûúâi dên, cuãa xaä höåi trong viïåc phaát triïín Internet “xanh vaâ saåch”, haån chïë cao nhêët sûå thêm nhêåp vaâ aãnh hûúãng cuãa Internet “àen””, Thûá trûúãng Böå Vùn hoáa - Thöng tin Àöî Quyá Doaän khùèng àõnh. 2.9. Caác vêën àïì phaáp lyá Vúái viïåc ngaây caâng coá nhiïìu doanh nghiïåp vaâ ngûúâi tiïu duâng tham gia hoaåt àöång thûúng maåi àiïån tûã, thûåc tiïîn phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã taåi Viïåt Nam bûúác àêìu cho thêëy möåt söë vêën àïì phaáp lyá coá thïí naãy sinh. Nhûäng vêën àïì naây nïëu khöng àûúåc giaãi quyïët töët seä trúã thaânh lûåc caãn àöëi vúái thûúng maåi àiïån tûã, haån chïë khaã nùng tiïëp cêån cuãa caã doanh nghiïåp vaâ ngûúâi tiïu duâng àöëi vúái phûúng thûác thûúng maåi naây. 2.9.1. Kinh doanh haâng hoáa, dõch vuå thuöåc danh muåc haâng hoáa, dõch vuå haån chïë kinh doanh hoùåc kinh doanh coá àiïìu kiïån. Theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt chuyïn ngaânh, möåt söë loaåi haâng hoáa, dõch vuå bõ cêëm kinh doanh, haån chïë kinh doanh hoùåc xïëp vaâo loaåi haâng hoáa, dõch vuå kinh doanh coá àiïìu kiïån. Caác àiïìu kiïån naây thûúâng thïí hiïån dûúái daång giêëy pheáp do cú quan nhaâ nûúác coá thêím quyïìn cêëp hoùåc caác quy àõnh vïì tiïu chuêín vïå sinh möi trûúâng, vïå sinh an toaân thûåc phêím, phoâng 12
26. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 chaáy, chûäa chaáy, trêåt tûå xaä höåi, an toaân giao thöng vaâ quy àõnh vïì caác yïu cêìu khaác àöëi vúái hoaåt àöång kinh doanh. Tuy nhiïn, caác àiïìu kiïån naây tûâ trûúác àïën nay àûúåc soaån thaão cho möi trûúâng kinh doanh truyïìn thöëng, chûa tñnh àïën caác yïëu töë cuãa thûúng maåi àiïån tûã, vò vêåy coá thïí khöng aáp duång àûúåc cho thûúng maåi àiïån tûã. Möåt söë trûúâng húåp phaáp luêåt khöng quy àõnh haån chïë phûúng thûác thûúng maåi àiïån tûã, nhûng nïëu aáp duång möåt caách cûáng nhùæc hoùåc diïîn giaãi sai phaáp luêåt hiïån haânh cuäng coá hêåu quaã tûúng tûå. Höåp 1.3 Khoá khùn cuãa möåt doanh nghiïåp ài tiïn phong trong baán thuöëc qua maång Thuöëc Hay laâ möåt mö hònh kinh doanh thuöëc khaá múái meã trïn thõ trûúâng Viïåt Nam. Bïn caånh viïåc múã cûãa haâng taåi 48 Hai Baâ Trûng, Haâ Nöåi, Thuöëc Hay coân múã möåt cûãa haâng trûåc tuyïën trïn Internet taåi àõa chó www.hay.com.vn. Tuy nhiïn, Thuöëc Hay vêîn chûa thïí thûåc sûå baán thuöëc trïn Internet. Àiïìu 9, khoaãn 6 Luêåt Dûúåc quy àõnh cêëm “baán thuöëc taåi nhûäng núi khöng phaãi laâ cú súã baán thuöëc húåp phaáp”. AÁp duång vaâo trûúâng húåp baán thuöëc qua Internet, coá ngûúâi giaãi thñch khi chuã website cho ngûúâi ài giao thuöëc úã nhaâ bïånh nhên thò nhaâ bïånh nhên khöng phaãi laâ “cú súã baán thuöëc húåp phaáp”. Thûåc ra, cêìn phaãi hiïíu “cú súã baán thuöëc húåp phaáp” laâ cú súã àaáp ûáng àuã àiïìu kiïån vïì àùng kyá kinh doanh, coá dûúåc sô chõu traách nhiïåm vïì mùåt chuyïn mön chûá khöng phaãi laâ viïåc luön yïu cêìu bïånh nhên phaãi àïën têån cú súã àoá múái àûúåc mua thuöëc mang vïì. 2.9.2. Àùng kyá ngaânh nghïì kinh doanh thûúng maåi àiïån tûã Trong danh muåc àùng kyá ngaânh nghïì kinh doanh hiïån nay khöng coá ngaânh nghïì naâo coá tïn “thûúng maåi àiïån tûã”. Do vêåy, möåt söë doanh nghiïåp múái thaânh lêåp muöën àùng kyá kinh doanh hoaåt àöång trong lônh vûåc thûúng maåi àiïån tûã khöng àûúåc àaáp ûáng. 13
27. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Höåp 1.4 Àùng kyá kinh doanh hoaåt àöång trong lônh vûåc thûúng maåi àiïån tûã Bao giúâ cho àïën thûúng maåi àiïån tûã? Giaám àöëc möåt doanh nghiïåp xuêët khêíu göëm cho biïët thûúng maåi àiïån tûã laâ giao dõch mú ûúác cuãa baâ. Thïë nhûng cho àïën nay, thûúng maåi àiïån tûã vêîn laâ möåt khaái niïåm xa vúâi, búãi doanh nghiïåp naây vêëp ngay tûâ bûúác àùng kyá kinh doanh. Baâ Lûúng Thõ Kim Anh - giaám àöëc Cöng ty V.E.C, chuã nhên saân giao dõch www.vnmarketplace.net - cho biïët khi àïën Súã Kïë hoaåch - Àêìu tû Thaânh phöë Höì Chñ Minh xin àùng kyá kinh doanh cho Cöng ty thûúng maåi àiïån tûã V.E.C, baâ àaä bõ tûâ chöëi. “Lyá do súã àûa ra laâ ngaânh thûúng maåi àiïån tûã chûa coá mùåt trong danh muåc caác ngaânh nghïì kinh doanh. Àïí àûúåc cêëp pheáp, töi phaãi loaåi boã chûä thûúng maåi àiïån tûã trong tïn cuãa cöng ty” - baâ Anh noái. Öng Tön Thêët Haãi - giaám àöëc Cöng ty Cöng nghïå B2B, àún võ àang súã hûäu saân giao dõch www.worldtradeB2B. com - cho rùçng viïåc thiïëu vùæng haânh lang phaáp lyá vaâ haå têìng kyä thuêåt àaä gêy khöng ñt khoá khùn cho nhûäng doanh nghiïåp àang muöën bûúác vaâo ngaânh naây. 2.9.3. Cöng nhêån giaá trõ thûåc tïë cuãa húåp àöìng àiïån tûã Vïì nguyïn tùæc, khi Luêåt Giao dõch àiïån tûã vaâ caác nghõ àõnh hûúáng dêîn àûúåc ban haânh, caác loaåi chûáng tûâ, húåp àöìng dûúái daång thöng àiïåp dûä liïåu àaä àûúåc cöng nhêån giaá trõ tûúng àûúng nhû chûáng tûâ, húåp àöìng thïí hiïån trïn giêëy. Tuy nhiïn, hiïån nay khi doanh nghiïåp xuêët khêíu laâm thuã tuåc xin hoaân thuïë giaá trõ gia tùng àöëi vúái saãn phêím xuêët khêíu, cú quan thuïë vêîn yïu cêìu phaãi xuêët trònh húåp àöìng bùçng giêëy, coá chûä kyá vaâ dêëu cuãa caã ngûúâi baán vaâ ngûúâi mua. Do vêåy, mùåc duâ quaá trònh thûúng lûúång vaâ kïí caã húåp àöìng hoaân toaân àûúåc giao kïët qua maång, nhûng sau àoá ngûúâi baán (doanh nghiïåp xuêët khêíu) vêîn phaãi gûãi húåp àöìng cho ngûúâi mua kyá, àoáng dêëu vaâ gûãi laåi. Viïåc laâm naây khöng chó gêy töën keám, mêët thúâi gian cho caác bïn maâ coân triïåt tiïu lúåi thïë cuãa thûúng maåi àiïån tûã. Ngoaâi ra, viïåc doanh nghiïåp quöëc doanh bõ khöëng chïë mûác chi cho tiïëp thõ khöng quaá 10% töíng chi phñ saãn xuêët kinh doanh cuäng laâ möåt khoá khùn cho caác doanh nghiïåp naây trong chiïëm lônh thõ trûúâng vaâ thu huát khaách haâng. 2.9.4. Cöng nhêån giaá trõ cuãa taâi saãn trïn maång Tham gia caác hoaåt àöång trïn maång dêîn àïën viïåc hònh thaânh caác giaá trõ tñch luäy úã trïn maång vaâ caác giaá trõ naây coá thïí àûúåc trao àöíi, mua baán bùçng tiïìn thêåt - àûúåc goåi laâ “taâi saãn aão”. Troâ chúi trûåc tuyïën laâ lônh vûåc àang diïîn ra thõ trûúâng mua baán taâi saãn aão söi àöång. Phaáp luêåt hiïån nay chûa coá sûå cöng nhêån roä raâng àöëi vúái loaåi hònh taâi saãn naây. Àiïìu naây seä gêy khoá khùn cho viïåc xûã lyá tranh chêëp phaát sinh trong nhûäng giao dõch dên sûå maâ àöëi tûúång laâ taâi saãn aão, vñ duå tranh chêëp giûäa nhûäng ngûúâi chúi khi chuyïín nhûúång caác moán àöì trong troâ chúi trûåc tuyïën, hoùåc tranh chêëp giûäa ngûúâi chúi vúái nhaâ cung cêëp dõch vuå troâ chúi trûåc tuyïën. 14
28. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Höåp 1.5 Troâ chúi trûåc tuyïën àêìu tiïn cöng nhêån quyïìn mua baán taâi saãn aão Cöng ty cöí phêìn viïîn thöng FPT vûâa tuyïn böë thûâa nhêån vaâ baão höå quyïìn súã hûäu taâi saãn trong game. Tûâ nay, game thuã cuãa troâ chúi PTV - Giaânh laåi miïìn àêët hûáa àûúåc pheáp trao àöíi, mua baán, giao dõch caác taâi saãn aão bùçng tiïìn thêåt. Theo chñnh saách múái, caác game thuã PTV coá thïí mua ài baán laåi moán àöì, nhên vêåt hoùåc caã taâi khoaãn cuãa mònh cho ngûúâi khaác bùçng tiïìn àöìng Viïåt Nam, USD hoùåc bùçng caác vêåt ngang giaá khaác maâ phaáp luêåt cho pheáp theo thoãa thuêån giûäa 2 bïn tham gia giao dõch. Khi sang tïn taâi khoaãn, chuã nhên múái coá thïí thay àöíi thöng tin caá nhên cuãa mònh vaâo lyá lõch taâi khoaãn. Trong trûúâng húåp tranh chêëp, ngûúâi cuöëi cuâng àûáng tïn trong lyá lõch caá nhên cuãa taâi khoaãn àûúåc cöng nhêån laâ chuã súã hûäu taâi khoaãn àoá. Öng Trûúng Àònh Anh, Töíng giaám àöëc FPT Telecom, tiïët löå: „Chuáng töi àang gêëp ruát xêy dûång saân giao dõch àïí ngûúâi chúi coá thïí mua baán, trao àöíi taâi khoaãn, nhên vêåt vaâ taâi saãn aão noái chung möåt caách chñnh thûác, an toaân vaâ thuêån tiïån. Àêy seä laâ núi phuåc vuå nhu cêìu mua baán taâi saãn aão cuãa têët caã gamer taåi Viïåt Nam. Chuáng töi cam kïët chó thu phñ tûâ ngûúâi chúi, khöng tûå taåo caác taâi saãn aão trong game àïí baán laåi”. 2.9.5. Quaãng caáo trûåc tuyïën Viïåc quaãng caáo trïn website hiïån vêîn vûúáng mùæc vïì mùåt phaáp lyá. Àiïìu 19.1.a cuãa Nghõ àõnh 24/2003/NÀ-CP quy àõnh chi tiïët thi haânh Phaáp lïånh Quaãng caáo quy àõnh: “Quaãng caáo trïn maång thöng tin maáy tñnh phaãi gûãi saãn phêím quaãng caáo àïën Böå Vùn hoáa - Thöng tin trûúác khi thûåc hiïån quaãng caáo ñt nhêët mûúâi ngaây laâm viïåc”. Àêy laâ möåt quy àõnh khoá khaã thi vò söë lûúång saãn phêím quaãng caáo phaãi gûãi vïì Böå Vùn hoáa - Thöng tin quaá nhiïìu vaâ thúâi gian chúâ àúåi mûúâi ngaây coá khaã nùng laâm mêët tñnh thúâi àiïím - möåt yïëu töë rêët quan troång trong quaãng caáo. 15
29. Chûúng 2 Böëi caãnh xaä höåi vaâ haå têìng cöng nghïå cho thûúng maåi àiïån tûã 1. BÖËI CAÃNH XAÄ HÖÅI 1.1. Khaái quaát tònh hònh thûúng maåi Theo Vuå Kïë hoaåch - Àêìu tû cuãa Böå Thûúng maåi, nùm 2005, mùåc duâ gùåp nhiïìu khoá khùn nhû haån haán, dõch cuám gia cêìm, giaá caã tùng, nhûng töëc àöå tùng trûúãng cuãa nïìn kinh tïë vêîn àaåt mûác cao nhêët trong 5 nùm qua. Töëc àöå tùng trûúãng töíng saãn phêím trong nûúác (GDP) caã nùm 2005 àaåt 8,4%. Trong àoá nöng-lêm-ngû nghiïåp 4,1%, cöng nghiïåp vaâ xêy dûång 10,7%, dõch vuå 8,4%. So vúái nùm 2004, tyã troång cuãa ngaânh nöng-lêm-ngû nghiïåp àaä giaãm tûâ 21,8% xuöëng coân 20,7%, trong khi àoá, tyã troång ngaânh cöng nghiïåp vaâ xêy dûång tiïëp tuåc tùng tûâ 40,1% lïn 40,8%, ngaânh dõch vuå tùng tûâ 38,1% lïn 38,5%. GDP bònh quên àêìu ngûúâi àaåt khoaãng 640 USD. 1.1.1. Xuêët khêíu Xuêët khêíu caã nùm àaåt 32,233 tyã USD, tùng 21,6% so vúái nùm 2004. Kim ngaåch xuêët khêíu cuãa khu vûåc coá vöën àêìu tû nûúác ngoaâi chiïëm 57%, trúã thaânh möåt àöång lûåc quan troång thuác àêíy xuêët khêíu cuãa caã nûúác. Lûúång xuêët khêíu vaâ giaá xuêët khêíu cuãa haâng hoáa xuêët khêíu àïìu tùng úã mûác trïn dûúái 9 vaâ 11%, lêìn lûúåt àoáng goáp 42% vaâ 58% vaâo giaá trõ gêìn 5,5 tyã USD tùng trong nùm nay so vúái nùm 2004. Hêìu hïët caác mùåt haâng xuêët khêíu àïìu àaåt töëc àöå tùng kim ngaåch xuêët khêíu cao. Àùåc biïåt, möåt söë mùåt haâng àaåt töëc àöå tùng kim ngaåch khaá cao nhû gaåo (49%), rau quaã (36%), cao su (25%), dêìu thö (35%), than àaá (80%), haâng àiïån tûã, linh kiïån maáy tñnh (36%), saãn phêím göî (43%), dêy caáp àiïån (33%). Möåt söë mùåt haâng àaä vûúåt qua nhûäng thaách thûác trong vaâ ngoaâi nûúác cuäng nhû biïën àöång bêët lúåi trïn thõ trûúâng thïë giúái tiïëp tuåc töëc àöå tùng cao (giaây deáp tùng trïn 7%, thuãy saãn tùng trïn 14%). 17
30. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Thõ trûúâng xuêët khêíu tùng trïn têët caã caác khu vûåc trïn thïë giúái trong nùm 2005. Trong àoá, thõ trûúâng chêu Phi coá töëc àöå tùng cao nhêët (84%), chêu Àaåi Dûúng coá töëc àöå tùng cao thûá hai (53%), thõ trûúâng chêu Myä tùng gêìn 22%, chêu AÁ tùng 21,6% (riïng khu vûåc ASEAN tùng 39,3%), chêu Êu tùng 6,7% (EU tùng 8,1%). Nùm 2005, xuêët khêíu dõch vuå àaåt 4 tyã USD, tùng 14,7% so vúái nùm 2004. Doanh thu tûâ hoaåt àöång du lõch ngaây caâng tùng (nùm 2005, caã nûúác àoán 3,5 triïåu lûúåt khaách quöëc tïë, tùng khoaãng 20% so vúái nùm 2004). Nhiïìu loaåi hònh dõch vuå khaác mang laåi ngoaåi tïå, böí sung tñch cûåc vaâo hoaåt àöång xuêët khêíu dõch vuå cuãa caã nûúác nhû vêån taãi haâng hoaá, viïîn thöng quöëc tïë tùng maånh so vúái nùm 2004. Hònh 2.1 Diïîn biïën kim ngaåch xuêët khêíu trong hai nùm 2004 vaâ 2005 Kim ngaïch XK töøng thaùng naêm 2004 vaø 2005 3,400 3,200 3,000 2,800 2,600 2,400 2,200 2,000 1,800 Kim ngaïch (trieäu USD) 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 2004 400 2005 200 0 Thá n g T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Nguöìn: Vuå Kïë hoaåch Àêìu tû, Böå Thûúng maåi. Trong töíng söë 20 mùåt haâng xuêët khêíu chuã lûåc cuãa Viïåt Nam, nùm 2005, ngoaâi dêìu thö coá kim ngaåch xuêët khêíu trïn 7 tyã USD coân coá thïm 6 mùåt haâng khaác coá kim ngaåch xuêët khêíu trïn 1 tyã USD laâ dïåt may, thuãy saãn, giaây deáp, haâng àiïån tûã vaâ linh kiïån maáy tñnh, saãn phêím göî vaâ gaåo. Nhû vêåy cú cêëu xuêët khêíu bûúác àêìu chuyïín àöíi theo hûúáng tùng caác mùåt haâng chïë biïën, giaãm tyã troång caác saãn phêím thö. Xuêët khêíu haåt tiïu cuãa Viïåt Nam àûáng àêìu thïë giúái, caác mùåt haâng gaåo, caâ phï tiïëp tuåc duy trò võ trñ xuêët khêíu thûá hai trïn thïë giúái, xuêët khêíu haåt àiïìu àûáng thûá ba thïë giúái. 1.1.2. Nhêåp khêíu Kim ngaåch caã nùm 2005 àaåt 36,9 tyã USD, tùng 15,4% so vúái nùm 2004, laâ nùm coá töëc àöå tùng so vúái nùm trûúác thêëp nhêët kïí tûâ nùm 2002 àïën nay. Cú cêëu vaâ tyã troång mùåt haâng nhêåp khêíu têåp trung chuã yïëu vaâo viïåc phuåc vuå saãn xuêët vaâ àêìu tû, bao göìm nhoám maáy moác thiïët bõ (14,3%), nguyïn vêåt liïåu phuåc vuå saãn xuêët haâng xuêët khêíu (15,7%), nhiïn liïåu (10,4%), phên 18
31. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 boán, hoáa chêët (10%), linh kiïån àiïån tûã, giêëy, tên dûúåc vaâ nguyïn liïåu saãn xuêët tên dûúåc (7%). Thõ trûúâng nhêåp khêíu nùm 2005 têåp trung chuã yïëu vaâo chêu AÁ, chiïëm túái 80% töíng kim ngaåch nhêåp khêíu cuãa caã nûúác trong 11 thaáng àêìu nùm, ttrong àoá ASEAN chiïëm 25%. Nhêåp khêíu dõch vuå caã nùm ûúác àaåt 5.000 triïåu USD. Nhêåp siïu nùm 2005 àaåt khoaãng 4,6 tyã USD, giaãm maånh so vúái 5,1 tyã USD nùm 2003 vaâ 5,45 nùm 2004. Tyã lïå giûäa giaá trõ nhêåp siïu so vúái kim ngaåch xuêët khêíu sau khi àaåt mûác cao nhêët trong nùm 2003 àaä giaãm dêìn, nùm 2005 laâ 15,6% (thúâi kyâ 2001-2005 tyã lïå naây khoaãng 17,6%). 1.1.3. Thûúng maåi nöåi àõa Thûúng maåi nöåi àõa chõu taác àöång maånh cuãa viïåc tùng giaá àöëi vúái nhiïìu mùåt haâng maâ nguyïn nhên chñnh laâ do hêìu hïët caác loaåi vêåt tû àêìu vaâo cuãa saãn xuêët àïìu phaãi nhêåp khêíu vúái mûác giaá khaá cao nhû xùng dêìu, phên boán, hoaá chêët deão, clinker. Tònh hònh thúâi tiïët diïîn biïën phûác taåp cuâng vúái dõch cuám gia cêìm taái phaát taåo sûác eáp tùng chi phñ àêìu vaâo saãn phêím vaâ giaá baán haâng hoaá, dõch vuå trong nûúác, àùåc biïåt nhûäng mùåt haâng quan troång nhû lûúng thûåc, thûåc phêím, thuöëc chûäa bïånh, phên boán, theáp, xùng dêìu. Töíng mûác lûu chuyïín haâng hoáa vaâ doanh thu dõch vuå trong nûúác ûúác àaåt trïn 470 ngaân tyã àöìng, tùng khoaãng 26% so vúái nùm 2004. Töëc àöå tùng giaá haâng tiïu duâng caã nùm thêëp hún töëc àöå tùng trûúãng GDP vaâ thêëp hún àaáng kïí so vúái töëc àöå tùng giaá tiïu duâng nùm 2004. Chó söë giaá tiïu duâng caã nùm 2005 khoaãng trïn 8,4% (nùm 2004 laâ 9,5%). Caác thaânh phêìn tham gia vaâo thõ trûúâng ngaây caâng àa daång vaâ phong phuá. Viïåc caác nhaâ phên phöëi nûúác ngoaâi tiïëp tuåc àûúåc tham gia thõ trûúâng möåt caách bònh àùèng vúái caác doanh nghiïåp Viïåt Nam thuöåc caác hònh thûác súã hûäu khaác nhau chûáng toã thõ trûúâng nûúác ta àaä höåi tuå àûúåc caác yïëu töë caånh tranh cuãa nïìn kinh tïë thõ trûúâng, àöìng thúâi chûáng toã caác thaânh phêìn kinh tïë cuãa nûúác ta àaä cöë gùæng vûún lïn hún trong cuöåc caånh tranh. Vïì àõa baân hoaåt àöång, hoaåt àöång kinh doanh baán leã taåi Viïåt Nam àang gia tùng vúái töëc àöå cao. Caác cûãa haâng theo kïnh phên phöëi hiïån àaåi hiïån khöng chó têåp trung úã caác thaânh phöë lúán nhû Thaânh phöë Höì Chñ Minh, Haâ Nöåi, maâ coân múã röång àïën caác tónh coá tiïìm nùng, caác àö thõ múái, ngoaåi thaânh. 1.1.4. Caác hoaåt àöång khaác Hoaåt àöång xêy dûång phaáp luêåt trong lônh vûåc thûúng maåi cuäng àûúåc àêíy maånh vúái viïåc xêy dûång Luêåt Thûúng maåi (sûãa àöíi) vaâ caác nghõ àõnh hûúáng dêîn thi haânh. Quaá trònh höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë coá bûúác chuyïín maånh vúái viïåc Viïåt Nam kïët thuác àaâm phaán song phûúng vúái hêìu hïët caác nûúác trïn thïë giúái trong quaá trònh gia nhêåp Töí chûác Thûúng maåi thïë giúái (WTO). Hoaåt àöång thûúng maåi söi àöång nhû trïn cuâng vúái viïåc gia tùng caånh tranh do múã cûãa thõ trûúâng laâ möåt àiïìu kiïån thuêån lúåi cho phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã do caác doanh nghiïåp buöåc phaãi tñnh toaán nhùçm cùæt giaãm chi phñ giao dõch, tòm caác phûúng thûác nhanh choáng tiïëp cêån thöng tin thõ trûúâng nhanh nhêët vaâ duy trò quan hïå hiïåu quaã vúái khaách haâng. 1.2. Cú cêëu töí chûác Trong nùm 2005 àaä coá möåt söë thay àöíi vïì mùåt töí chûác úã caác cú quan nhaâ nûúác goáp phêìn thuác àêíy hoaåt àöång ûáng duång cöng nghïå thöng tin. Àoá laâ sûå ra àúâi cuãa Cuåc ÛÁng duång Cöng nghïå thöng tin vaâ Trung têm ÛÁng cûáu khêín cêëp maáy tñnh Viïåt Nam. Bïn caånh àoá, àaä coá 52/64 tónh, thaânh thaânh lêåp Súã Bûu chñnh - Viïîn thöng. Sûå ra àúâi cuãa caác töí chûác naây coá yá nghôa quan troång àöëi vúái viïåc àêíy maånh ûáng duång cöng nghïå thöng tin noái chung vaâ thûúng maåi àiïån tûã noái riïng. 19
32. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 1.2.1. Cuåc ÛÁng duång Cöng nghïå thöng tin Cuåc ÛÁng duång Cöng nghïå thöng tin àûúåc thaânh lêåp theo Quyïët àõnh söë 08 /2005/QÀ- BBCVT ngaây 25/4/2005 cuãa Böå trûúãng Böå Bûu chñnh Viïîn thöng, chñnh thûác ra mùæt hoaåt àöång ngaây 28/10/2005. Ngoaâi chûác nùng chñnh laâ ban haânh chñnh saách, vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt vïì ûáng duång cöng nghïå thöng tin, Cuåc coá nhiïåm vuå töí chûác thûåc hiïån caác chûúng trònh, àïì aán, dûå aán vïì thuác àêíy ûáng duång cöng nghïå thöng tin, cung cêëp thöng tin, taâi liïåu, àaâo taåo, böìi dûúäng, tû vêën, chuyïín giao cöng nghïå vaâ caác hoaåt àöång höî trúå khaác, quaãn lyá hoaåt àöång cuãa caác töí chûác chûáng thûåc àiïån tûã, tham gia hûúáng dêîn hoaåt àöång cuãa caác höåi, caác töí chûác phi chñnh phuã trong lônh vûåc ûáng duång cöng nghïå thöng tin. Ngoaâi ra, Cuåc coân thûåc hiïån nhiïåm vuå Vùn phoâng thûúâng trûåc giuáp viïåc Ban chó àaåo quöëc gia vïì Cöng nghïå thöng tin (Ban Chó àaåo 58). 1.2.2. Trung têm ÛÁng cûáu khêín cêëp maáy tñnh Viïåt Nam Ngaây 20/12/2005, Thuã tûúáng Chñnh phuã àaä kyá Quyïët àõnh söë 339/2005/QÀ-TTg thaânh lêåp Trung têm ÛÁng cûáu khêín cêëp maáy tñnh Viïåt Nam (VnCERT). Trung têm laâ möåt àún võ thuöåc Böå Bûu chñnh - Viïîn thöng vaâ coá möåt söë chûác nùng chñnh nhû sau: • Àiïìu phöëi caác hoaåt àöång ûáng cûáu sûå cöë maáy tñnh trong caác trûúâng húåp coá sûå cöë, caãnh baáo kõp thúâi caác vêën àïì vïì an toaân maång maáy tñnh. • Töí chûác vaâ tham gia caác hoaåt àöång ûáng cûáu vaâ àaãm baão an toaân cho caác maång maáy tñnh quan troång. • Nghiïn cûáu, phaát triïín vaâ phöí biïën caác cöng nghïå tiïn tiïën àaãm baão an toaân maång, tham gia xêy dûång caác tiïu chuêín vaâ chñnh saách quöëc gia vïì an ninh maång. • Tû vêën, àaâo taåo, chuyïín giao cöng nghïå àaãm baão an toaân maång, thuác àêíy sûå hònh thaânh maång lûúái caác àún võ phaãn ûáng nhanh vúái caác sûå cöë maáy tñnh (CSIRT) trong caác cú quan, töí chûác, doanh nghiïåp. • Àêìu möëi húåp taác quöëc tïë vïì lônh vûåc an toaân maång. Sûå ra àúâi cuãa VnCERT laâ möåt bûúác quan troång thïí hiïån sûå quan têm cuãa Nhaâ nûúác àöëi vúái cöng taác àaãm baão an toaân, an ninh dûä liïåu trong böëi caãnh giao dõch àiïån tûã vaâ thûúng maåi àiïån tûã àang ngaây caâng phaát triïín. Ngoaâi phaåm vi caác cú quan nhaâ nûúác, caác töí chûác nhû Phoâng Thûúng maåi vaâ Cöng nghiïåp Viïåt Nam, Höåi Tin hoåc Viïåt Nam, Höåi Tin hoåc Thaânh phöë Höì Chñ Minh, Hiïåp höåi Doanh nghiïåp phêìn mïìm Viïåt Nam àaä coá nhiïìu hoaåt àöång tñch cûåc höî trúå caác höåi viïn, thaânh viïn cuãa mònh ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong hoaåt àöång quaãn lyá saãn xuêët, àiïìu haânh kinh doanh. Thaáng 2/2005, Phoâng Thûúng maåi vaâ Cöng nghiïåp Viïåt Nam àaä thaânh lêåp Viïån Tin hoåc Doanh nghiïåp àïí höî trúå doanh nghiïåp ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong saãn xuêët vaâ kinh doanh. Möåt söë doanh nghiïåp àaä nïu lïn nhu cêìu thaânh lêåp möåt höåi hoùåc hiïåp höåi1 vïì thûúng maåi àiïån tûã. Tuy nhiïn, nùm 2005 vêîn chûa phaãi laâ thúâi gian thñch húåp àïí bùæt àêìu cöng viïåc naây. Cuâng vúái sûå phaát triïín cuãa thûúng maåi àiïån tûã, möëi quan têm cuãa caác doanh nghiïåp vaâ xaä höåi àöëi vúái lônh vûåc naây cuäng ngaây caâng tùng, vêën àïì thaânh lêåp möåt töí chûác phi chñnh phuã höî trúå cho thûúng maåi àiïån tûã cêìn àûúåc nhòn nhêån nghiïm tuác trong thúâi gian túái. 1 Höåi bao göìm caác thaânh viïn laâ caã töí chûác vaâ caá nhên, trong khi hiïåp höåi chó coá thaânh viïn laâ caác töí chûác. 20
33. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 1.3. Sûå höî trúå cuãa nhaâ nûúác 1.3.1. Thuã tuåc haãi quan àiïån tûã Haãi quan laâ möåt trong nhûäng ngaânh àêìu tiïn tñch cûåc ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong viïåc cung cêëp dõch vuå cöng, cuå thïí laâ thûåc hiïån caác thuã tuåc haãi quan. Sau möåt thúâi gian nghiïn cûáu vaâ aáp duång thûã, tûâ àêìu nùm 2005 Töíng cuåc Haãi quan bùæt àêìu chuêín bõ cho viïåc triïín khai khai haãi quan àiïån tûã. Ngaây 20/6/2005, Thuã tûúáng Chñnh phuã ban haânh Quyïët àõnh 149/2005/QÀ-TTg cho pheáp Töíng cuåc Haãi quan thñ àiïím triïín khai thuã tuåc haãi quan àiïån tûã taåi Thaânh phöë Höì Chñ Minh vaâ Haãi Phoâng. Ngaây 19/7/2005, Böå trûúãng Böå Taâi chñnh ban haânh Quyïët àõnh söë 50/2005/QÀ-TBC quy àõnh quy trònh thuã tuåc haãi quan àiïån tûã. Cuåc Haãi quan Thaânh phöë Höì Chñ Minh chñnh thûác thûåc hiïån thöng quan àiïån tûã tûâ ngaây 4/10/2005. Hònh 2.2 Quy trònh thuã tuåc haãi quan àiïån tûã Khai Tieáp nhaän Phaân Quaûn lyù Thoâng haûi quan ñaêng kyù luoàng thueá quan Löïa choïn loâ haøng kieåm tra Haäu kieåm Kieåm tra hoà sô Kieåm tra haøng hoùa Nguöìn: Cuåc Cöng nghïå thöng tin vaâ Thöëng kï, Töíng Cuåc Haãi quan Löå trònh triïín khai thuã tuåc haãi quan àiïån tûã nhû sau: • Giai àoaån 1 (nùm 2005): Triïín khai thuã tuåc haãi quan àiïån tûã taåi Cuåc Haãi quan Thaânh phöë Höì Chñ Minh vaâ Cuåc Haãi quan Haãi Phoâng. Lûåa choån doanh nghiïåp àaáp ûáng möåt söë àiïìu kiïån nhû tûå nguyïån àùng kyá tham gia thuã tuåc haãi quan àiïån tûã, minh baåch trong taâi chñnh, khöng vi phaåm phaáp luêåt haãi quan quaá möåt lêìn trong thúâi gian möåt nùm gêìn nhêët, v.v • Giai àoaån 2 (tûâ 1/1/2006 àïën 31/8/2006): Múã röång triïín khai cho 6 Cuåc Haãi quan coá lûu lûúång haâng hoáa xuêët nhêåp khêíu lúán göìm Àöìng Nai, Bònh Dûúng, Vuäng Taâu, Àaâ Nùéng, Haâ Nöåi, Quaãng Ninh. • Giai àoaån 3 (tûâ 1/9/2006 àïën 28/2/2007): Múã röång söë caác àún võ haãi quan vaâ söë lûúång doanh nghiïåp thûåc hiïån thuã tuåc haãi quan àiïån tûã, àöìng thúâi múã röång phaåm vi aáp duång àöëi vúái haâng hoáa xuêët khêíu, nhêåp khêíu. Bûúác àêìu, thuã tuåc haãi quan àiïån tûã àûúåc àaánh giaá laâ seä taåo àiïìu kiïån àïí phaát triïín thûúng maåi àiïån tûã vaâ ûáng duång cöng nghïå thöng tin trong xuêët nhêåp khêíu. Tuy nhiïn, viïåc triïín khai haãi quan àiïån tûã cuäng coân möåt söë khoá khùn nhû phêìn mïìm chûa tñnh hïët caác trûúâng húåp phaát sinh trong thûåc tïë, chûa coá hïå thöëng dûå phoâng, sao lûu nïn hoaåt àöång bõ giaán àoaån khi mêët àiïån, caác cûãa khêíu chûa àûúåc lùæp àùåt maáy tñnh kïët nöëi vúái hïå thöëng khai àiïån tûã, sûã duång àûúâng truyïìn töëc àöå thêëp, chûa coá quy àõnh vïì uãy quyïìn khai àiïån tûã. 21
34. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Àïí haãi quan àiïån tûã thûåc sûå phaát huy hiïåu quaã, ngaânh haãi quan coân cêìn phöëi húåp vúái caác cú quan nhû cöng an, thuïë, quaãn lyá thõ trûúâng, giao thöng. Viïåc àûa maä söë quaãn lyá mùåt haâng vaâ tñnh thuïë haâng hoáa xuêët nhêåp khêíu cuäng seä giuáp thuã tuåc haãi quan àiïån tûã trúã nïn thuêån tiïån hún cho caã cú quan haãi quan vaâ doanh nghiïåp. Höåp 2.1 Haãi quan Thaânh phöë Höì Chñ Minh triïín khai haãi quan àiïån tûã Nhùçm höî trúå cho caác doanh nghiïåp tham gia thuã tuåc haãi quan àiïån tûã, trong 3 ngaây tûâ 6/12 àïën 8/12/2005, Cuåc Haãi quan Thaânh phöë Höì Chñ Minh phöëi húåp vúái cöng ty FPT àaä töí chûác 3 lúáp têåp huêën cho hún 60 caán böå nhên viïn cuãa 30 doanh nghiïåp dûå kiïën seä tham gia haãi quan àiïån tûã trong àúåt 3 nùm 2005. Nöåi dung têåp huêën cho caác doanh nghiïåp trong àúåt naây bao göìm giúái thiïåu vïì quy trònh thuã tuåc haãi quan àiïån tûã, hûúáng dêîn caách sûã duång chûúng trònh khai baáo haãi quan àiïån tûã vaâ thûåc haânh trûåc tiïëp trïn maáy tñnh. Caác hoåc viïn cuäng àûúåc giúái thiïåu nhûäng tònh huöëng, nhûäng löîi thûúâng gùåp trong viïåc khai baáo vaâ caách xûã lyá. Ngoaâi ra, coân coá phêìn giaãi àaáp nhûäng yá kiïën thùæc mùæc liïn quan àïën quy trònh vaâ caách sûã duång chûúng trònh cho caác hoåc viïn. Tñnh àïën nay, Cuåc Haãi quan Thaânh phöë àaä laâm thuã tuåc cöng nhêån cho 32 doanh nghiïåp tham gia thuã tuåc haãi quan àiïån tûã. Trong àoá, coá 24 doanh nghiïåp àaä chñnh thûác tham gia thuã tuåc haãi quan àiïån tûã. Vûâa qua, Cuåc Haãi quan Thaânh phöë cuäng àaä coá hai buöíi laâm viïåc vúái UÃy ban nhên dên Thaânh phöë Höì Chñ Minh, Cuåc thuïë vaâ Súã Taâi chñnh Thaânh phöë Höì Chñ Minh àïí baân vïì viïåc phöëi húåp trong viïåc xaác nhêån tònh traång taâi chñnh, chêëp haânh chñnh saách thuïë cuãa doanh nghiïåp vaâ höî trúå trang bõ möåt hïå thöëng giaã lêåp àïí phuåc vuå cho viïåc àaâo taåo caán böå cöng chûác haãi quan vaâ caác doanh nghiïåp vïì haãi quan àiïån tûã. Hy voång rùçng vúái sûå nöî lûåc tñch cûåc cuãa Cuåc Haãi quan Thaânh phöë, caác Súã Ban ngaânh trong thaânh phöë vaâ sûå uãng höå cuãa caác doanh nghiïåp, trong thúâi gian túái söë doanh nghiïåp tham gia haãi quan àiïån tûã seä ngaây caâng tùng vaâ àaåt àûúåc chó tiïu àïì ra trong giai àoaån I thñ àiïím. 1.3.2. Àùng kyá vaâ kï khai thuïë qua maång Töíng cuåc Thuïë àaä coá kïë hoaåch vïì àùng kyá vaâ kï khai thuïë qua maång sau khi chñnh thûác àûa vaâo hoaåt àöång trang web cuãa Töíng cuåc taåi àõa chó www.gdt.gov.vn. Hoaåt àöång naây seä giuáp nêng cao àaáng kïí chêët lûúång vaâ hiïåu quaã cöng taác höî trúå doanh nghiïåp cuãa Töíng cuåc Thuïë, giuáp ngaânh thuïë trúã nïn sêu saát hún vúái caác àöëi tûúång nöåp thuïë. Dûå kiïën nùm 2006 caác dõch vuå trûåc tuyïën naây seä àûúåc triïín khai. Sau àoá, ngaânh thuïë cuäng seä tñnh àïën viïåc nghiïn cûáu, triïín khai hònh thûác nöåp thuïë qua maång vúái sûå phöëi húåp cuãa caác àún võ liïn quan vaâ töí chûác, caá nhên. Website cuãa Töíng cuåc Thuïë cuäng seä coá thïm thöng tin vïì caác doanh nghiïåp bõ àoáng cûãa, mêët tñch, phaá saãn, danh muåc hoáa àún khöng coân giaá trõ sûã duång, nhûäng trûúâng húåp coá vi phaåm nghiïm troång vïì thuïë, v.v 1.3.3. Àêëu thêìu qua maång Àêëu thêìu caác cöng trònh vaâ mua sùæm taâi saãn tûâ nguöìn vöën ngên saách laâ möåt hoaåt àöång phöí biïën, tuy nhiïn hoaåt àöång àêëu thêìu tûâ trûúác àïën nay chuã yïëu vêîn thûåc hiïån theo phûúng phaáp truyïìn thöëng thöng qua höì sú taâi liïåu giêëy do caác nhaâ thêìu gûãi àïën cho chuã thêìu. 22
35. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 Nghõ àõnh söë 66/2003/NÀ-CP ngaây 13/6/2003 cuãa Chñnh phuã àaä coá quy àõnh caác thöng tin liïn quan trong àêëu thêìu phaãi àûúåc àùng taãi trïn Hïå thöëng thöng tin vïì àêëu thêìu do Nhaâ nûúác quaãn lyá, bao göìm Túâ thöng tin vaâ Trang thöng tin àiïån tûã vïì àêëu thêìu. Tuy nhiïn, múái chó coá Baãn tin “Thöng tin àêëu thêìu” àûúåc Böå Kïë hoaåch vaâ Àêìu tû phaát haânh tûâ ngaây 14/12/2004. Nhùçm khùæc phuåc nhûäng bêët cêåp trong cöng taác àêëu thêìu, Quöëc höåi khoáa XI, kyâ hoåp thûá taám àaä thöng qua Luêåt Àêëu thêìu ngaây 29/11/2005. Luêåt seä coá hiïåu lûåc tûâ ngaây 1/4/2006. Bïn caånh viïåc tiïëp tuåc quy àõnh trang thöng tin àiïån tûã vïì àêëu thêìu nhû möåt trong nhûäng cöng cuå chuã yïëu àùng taãi caác thöng tin liïn quan àïën àêëu thêìu, möåt nöåi dung nöíi bêåt cuãa Luêåt Àêëu thêìu àûúåc nhiïìu ngûúâi quan têm chñnh laâ viïåc cho pheáp thûåc hiïån hònh thûác àêëu thêìu trûåc tuyïën (àêëu thêìu qua maång). Luêåt Àêëu thêìu cuäng laâ cú súã phaáp lyá quan troång trong viïåc xêy dûång hïå thöëng thöng tin vïì àêëu thêìu têåp trung vaâ hiïån àaåi. Ngaây 5/12/2005, Böå Kïë hoaåch vaâ Àêìu tû àaä khai trûúng trang thöng tin àiïån tûã vïì àêëu thêìu dûúái daång möåt website taåi àõa chó Website naây cung cêëp thöng tin liïn quan túái àêëu thêìu, bao göìm kïë hoaåch àêëu thêìu, thöng baáo múâi sú tuyïín, kïët quaã sú tuyïín, thöng baáo múâi thêìu, danh saách nhaâ thêìu tham gia àêëu thêìu hoùåc vi phaåm, kïët quaã àêëu thêìu, thöng tin vïì nhaâ thêìu trong nûúác, nhaâ thêìu nûúác ngoaâi vaâ nhaâ thêìu laâ tû vêën caá nhên, vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt vïì àêëu thêìu. Ngoaâi ra, website coân cung cêëp caác chûác nùng böí trúå nhû kïët xuêët baáo caáo, tòm kiïëm, hoãi àaáp. Dûåa trïn nïìn taãng cuãa website naây, dûå kiïën nùm 2006 àún võ quaãn lyá website (Vuå Quaãn lyá Àêëu thêìu, Böå Kïë hoaåch vaâ Àêìu tû) seä triïín khai xêy dûång hïå thöëng àêëu thêìu àiïån tûã, goáp phêìn taåo ra cú chïë àêëu thêìu cöng bùçng, minh baåch vaâ thuêån lúåi cho caác bïn tham gia, nêng cao hiïåu quaã cuãa hoaåt àöång àêëu thêìu vaâ quaãn lyá àêëu thêìu. Àïí thûåc hiïån àûúåc cöng viïåc naây, website cêìn coá thïm caác chûác nùng nhû chûáng thûåc àiïån tûã. Hònh 2.3 Trang thöng tin àiïån tûã vïì àêëu thêìu taåi àõa chó 23
36. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 1.3.4. Khai trûúng Cöíng Thûúng maåi àiïån tûã quöëc gia Cöíng Thûúng maåi àiïån tûã quöëc gia (goåi tùæt laâ ECVN) àûúåc thaânh lêåp theo Quyïët àõnh söë 266/2003/QÀ-TTg cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã ngaây 17/12/2003 vïì viïåc phï duyïåt Àïì aán phaát triïín thõ trûúâng xuêët khêíu haâng hoaá giai àoaån 2004 - 2005 vaâ cöng vùn söë 1587/CP- KTTH vïì viïåc böí sung Chûúng trònh xuác tiïën thûúng maåi troång àiïím quöëc gia. Ngaây 26/8/2005, ECVN àaä chñnh thûác khai trûúng taåi àõa chó www.ecvn.gov.vn trong dõp khai maåc Triïín laäm thaânh tûåu 60 nùm kinh tïë - xaä höåi Viïåt Nam. Muåc tiïu cuãa ECVN laâ höî trúå caác doanh nghiïåp nhanh choáng laâm quen vaâ tham gia vaâo thûúng maåi àiïån tûã, qua àoá nêng cao sûác caånh tranh cuãa doanh nghiïåp trong böëi caãnh höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë àang diïîn ra sêu röång trïn phaåm vi toaân cêìu. Trong giai àoaån àêìu, ECVN têåp trung vaâo caác ngaânh haâng coá khöëi lûúång giao dõch thûúng maåi lúán vaâ phuâ húåp vúái hònh thûác thûúng maåi àiïån tûã nhû nöng saãn, thuyã saãn, dïåt may, da giêìy, àiïån tûã, thuã cöng myä nghïå, göëm sûá, àöì göî, v.v Trong giai àoaån sau, ECVN seä laâ àêìu möëi cung cêëp caác dõch vuå cöng trïn maång nhû cêëp pheáp, khai chûáng nhêån xuêët xûá. Ngoaâi ra, möåt söë àõa phûúng cuäng àaä xêy dûång caác saân giao dõch thûúng maåi àiïån tûã nhùçm höî trúå doanh nghiïåp taåi àõa phûúng tiïëp cêån vúái thûúng maåi àiïån tûã, àiïín hònh laâ Saân giao dõch àiïån tûã cûãa khêíu quöëc tïë Laâo Cai www.laocai.com.vn cuãa UÃy ban nhên dên tónh Laâo Cai, Cöíng giao dõch doanh nghiïåp Thaânh phöë Höì Chñ Minh www.hcmcportal.com.vn do Súã Bûu chñnh - Viïîn thöng thaânh phöë phöëi húåp vúái möåt söë àún võ xêy dûång. 1.3.5. Chûúng trònh xïëp haång website thûúng maåi àiïån tûã Nùm 2005, Böå Thûúng maåi tiïëp tuåc phöëi húåp vúái Höåi Tin hoåc Viïåt Nam thûåc hiïån chûúng trònh àaánh giaá vaâ xïëp haång website thûúng maåi àiïån tûã cuãa Viïåt Nam. Hiïån nay, caác doanh nghiïåp Viïåt Nam àang bùæt àêìu nhêån thûác àûúåc têìm quan troång cuãa viïåc ûáng duång thûúng maåi àiïån tûã. Tuy nhiïn, do sûå phaát triïín chûa àöìng böå nïn caác doanh nghiïåp vaâ ngûúâi tiïu duâng chûa thêåt sûå haâo hûáng vaâ tin tûúãng àïí tham gia caác website thûúng maåi àiïån tûã. Vò vêåy, viïåc xïëp haång caác website seä àõnh hûúáng giuáp doanh nghiïåp trong vaâ ngoaâi nûúác cuäng nhû ngûúâi tiïu duâng lûåa choån, cên nhùæc tham gia thûúng maåi àiïån tûã sao cho hiïåu quaã, phuâ húåp vúái muåc àñch kinh doanh cuãa tûâng àún võ, v.v Àöëi tûúång tham gia chûúng trònh laâ caác website trûåc tiïëp baán haâng hoaá, dõch vuå cho ngûúâi tiïu duâng caá nhên (B2C) hoùåc doanh nghiïåp (B2B), website giao dõch, àêëu giaá giûäa caác caá nhên (C2C), website àêìu möëi, taåo möi trûúâng giao thûúng cho caác doanh nghiïåp (saân giao dõch B2B). Coá 3 nhoám tiïu chñ àïí àaánh giaá vaâ xïëp haång website thûúng maåi àiïån tûã theo chûúng trònh naây. Nhoám thûá nhêët laâ caác yïëu töë kyä thuêåt nhû thúâi gian taãi website, cöng cuå tòm kiïëm nöåi böå website, thöëng kï lûúång truy cêåp cuãa www.alexa.com, thöëng kï xïëp haång cuãa www.netcraft. com. Nhoám thûá hai laâ caác nöåi dung cêìn cöng böë, bao göìm thöng tin liïn hïå vaâ giúái thiïåu vïì chuã website, caác àiïìu kiïån vaâ àiïìu khoaãn quy àõnh caách thûác kinh doanh trûúác khi tiïën haânh giao dõch, thöng tin giúái thiïåu, mö taã vïì haâng hoáa, dõch vuå. Nhoám thûá ba laâ cú chïë giaãi quyïët tranh chêëp vaâ baão mêåt thöng tin, thïí hiïån úã chñnh saách riïng cho viïåc xûã lyá vaâ giaãi quyïët khiïëu naåi, tranh chêëp vaâ chñnh saách baão vïå thöng tin cuãa khaách haâng. Nùm 2005, söë lûúång website baán haâng B2C tham gia chûúng trònh khaá àöng (36 website). Nhiïìu website àaä coá uy tñn tûâ nùm 2004 nay vêîn khùèng àõnh àûúåc tïn tuöíi nhû www. megabuy.com.vn, www.golmart.com.vn. Àùåc biïåt, nùm 2005 xuêët hiïån caác website úã nhûäng lônh vûåc múái nhû viïåc laâm www.kiemviec.com, ngûúâi khuyïët têåt baán caác saãn phêím tûå saãn xuêët www.vndisability.net/shopping, du lõch www.hotels.com.vn, mua baán ö-tö www.muabanoto.com.vn, v.v 24
37. Baáo caáo Thûúng maåi àiïån tûã Viïåt Nam 2005 1.4. Quyïìn súã hûäu trñ tuïå, thöng tin caá nhên, baão vïå ngûúâi tiïu duâng Luêåt Súã hûäu trñ tuïå àaä àûúåc Quöëc höåi thöng qua laâ möåt bûúác tiïën lúán trong viïåc hoaân thiïån khung phaáp lyá liïn quan àïën baão höå quyïìn súã hûäu trñ tuïå noái chung vaâ caác quyïìn liïn quan àïën cöng nghïå thöng tin vaâ thûúng maåi àiïån tûã noái riïng. Tuy nhiïn, nhòn tûâ khña caånh thûåc hiïån, tònh hònh baão höå quyïìn súã hûäu trñ tuïå liïn quan àïën cöng nghïå thöng tin vaâ thûúng maåi àiïån tûã vêîn chûa coá nhiïìu thay àöíi. Àaánh giaá cuãa Liïn minh Phêìn mïìm Kinh doanh (BSA) cho thêëy tyã lïå sûã duång phêìn mïìm vi phaåm baãn quyïìn úã Viïåt Nam vêîn lïn àïën 92%, laâ möåt trong nhûäng nûúác coá tyã lïå vi phaåm baãn quyïìn phêìn mïìm cao nhêët thïë giúái vúái giaá trõ vi phaåm 55 triïåu USD. Vuå tranh chêëp baãn quyïìn phêìn mïìm Lemon3 àûúåc giaãi quyïët thaânh cöng vúái phêìn thùæng thuöåc vïì DigiNet àaä múã àûúâng cho viïåc giaãi quyïët tranh chêëp quyïìn súã hûäu trñ tuïå trong lônh vûåc cöng nghïå thöng tin - thûúng maåi àiïån tûã qua con àûúâng toâa aán. Mùåc duâ giaá trõ vêåt chêët bõ xêm phaåm trong vuå naây khöng lúán, nhûng vuå Lemon3 laâm cho caác doanh nghiïåp phêìn mïìm trong nûúác coá thïm tin tûúãng vaâ kinh nghiïåm trong viïåc giaãi quyïët nhûäng vuå tranh chêëp kiïíu naây vaâ goáp phêìn haån chïë tònh traång sao cheáp maä nguöìn phêìn mïìm traái pheáp nhû àaä tûâng xaãy ra vúái phêìn mïìm iCMS trûúác àêy. Höåp 2.2 Tranh chêëp baãn quyïìn hai phêìn mïìm „song sinh” LEMON3 vaâ LEVER4 Giûäa thaáng 9, baáo Thanh Niïn nhêån àûúåc cöng vùn cuãa Cöng ty TNHH Tin hoåc Àõnh Gia (DigiNet) phaãn aánh viïåc phêìn mïìm quaãn trõ doanh nghiïåp (ERP) LEMON3 cuãa mònh àaä bõ Cöng ty TNHH P.C.I (PCinformatics) „àaánh cùæp”. Cuöåc tranh chêëp àïën nay vêîn chûa ngaä nguä Öng Trêìn Àaâo Anh, Giaám àöëc DigiNet cho biïët, àêìu nùm 2004, cöng ty liïn tuåc bõ mêët khaách haâng möåt caách khoá hiïíu: „Caác khaách haâng cho biïët coá möåt cöng ty phêìn mïìm noái rùçng hoå sùén saâng baán möåt phêìn mïìm giöëng hïåt LEMON3 vúái giaá cûåc reã, cêëp giêëy pheáp khöng giúái haån. Sau àoá, taåi Höåi chúå Softmart 2004, chuáng töi phaát hiïån PCinformatics àaä phên phaát taâi liïåu, trònh diïîn saãn phêím, thuyïët trònh taåi höåi thaão vïì phêìn mïìm Kïë toaán vaâ Quaãn trõ doanh nghiïåp LEVER4 cuãa hoå. Caác bùçng chûáng maâ chuáng töi thu thêåp àûúåc cho thêëy PCinformatics àaä ùn cùæp toaân böå maä nguöìn vaâ sao cheáp toaân böå taâi liïåu cuãa möåt phiïn baãn cuãa saãn phêím LEMON3 cuãa chuáng töi”. Baác boã têët caã nhûäng lúâi töë caáo cuãa DigiNet, öng Hoaâng Têën Taâi, Giaám àöëc Cöng ty PCinformatics khùèng àõnh: „Chuáng töi khöng hïì ùn cùæp hay sao cheáp maä nguöìn vaâ taâi liïåu cuãa DigiNet. Nhûäng taâi liïåu soaån thaão chuáng töi àïìu coá àïí sùén saâng chûáng minh àiïìu àoá”. Cuöåc tranh chêëp quyïìn súã hûäu vêîn àang diïîn ra. Kïët quaã rêët khoá phên àõnh búãi leä caã hai bïn, DigiNet vaâ caã PCinformatics àïìu chûa àùng kyá, chûa àûúåc cêëp quyïìn súã hûäu trñ tuïå cho saãn phêím. Höåi Tin hoåc TP.HCM - núi maâ caã hai bïn àang nhúâ phên xûã cuäng àang rêët luáng tuáng vò àêy khöng phaãi laâ cú quan baão vïå phaáp luêåt. Öng Lï Trûúâng Tuâng, Chuã tõch Höåi Tin hoåc TP.HCM, cho biïët: „Höåi àaä laâm viïåc vúái PCinformatics nhûng rêët khoá àûa ra möåt yá kiïën chñnh xaác. Chuáng töi seä àïí caã hai bïn cuâng ngöìi laåi vaâ tòm ra möåt giaãi phaáp chung chêëp nhêån àûúåc laâ töët nhêët”. Vuå viïåc möåt lêìn nûäa cho thêëy tònh traång tranh chêëp vïì quyïìn súã hûäu trñ tuïå àùåc biïåt laâ trong lônh vûåc phêìn mïìm hiïån rêët phûác taåp, nhêët laâ khi chñnh caác doanh nghiïåp cuäng chûa coi troång viïåc àùng kyá quyïìn súã hûäu trñ tuïå cho saãn phêím àïí tûå baão vïå mònh, trûúác khi àûúåc cú quan phaáp luêåt baão vïå. 1.5. Thöëng kï vïì thûúng maåi àiïån tûã Ngaây 24/11/2005, Thuã tûúáng Chñnh phuã àaä kyá Quyïët àõnh söë 305/2005/QÀ-TTg ban haânh hïå thöëng chó tiïu thöëng kï quöëc gia. Àêy laâ möåt hïå thöëng quan troång, laâm cú súã nïìn 25