Các Thuật Ngữ Tin Học - Trần Anh Tuấn

Nội dung text: Các Thuật Ngữ Tin Học - Trần Anh Tuấn

1. Các Thuật Ngữ Tin Học Thuật ngữ tin học(A) Absolute: Tuyệt đối. (của một giá trị), thực và không đổi. Ví dụ, absolute address (địa chỉ tuyệt đối) là một vị trí trong bộ nhớ và an absolute cell reference (tham chiếu ô tuyệt đối) là một ô cố định đơn trong một màn hình bản tính. Phản nghĩa của absolute (tuyệt đối) là relative (liên quan). Accelerator borad: Thẻ tăng tốc. Kiểu bản mở rộng làm cho một máy tính chạy nhanh hơn. Nó thường chứa một đơn vị xử lý trung ương bổ sung. Access time: Thời gian truy cập. Hay reaction time (thời gian hoạt động), thời gian cho máy tính sau một lịch được cho, để đọc từ bộ nhớ hay viết lên bộ nhớ. Accumulator: Thanh ghi tạm thời: một bộ đăng ký đặc biệt hay vị trí bộ nhớ trong một đơn vị số học và logic trong bộ xử lý máy tính. Nó được sử dụng để giữ kết quả của một sự tính toán tạm thời hay lưu dữ liệu đang được chuyển. Accustic coupler: Bộ ghép âm thanh. Thiết bị cho phép dữ liệu máy tính được tuyền và nhận thông tin qua một điện thoại cỡ nhỏ (điện thoại con) thông thường, máy điện thoại này gắn trên bộ ghép để tạo sự nối. Một loa nhỏ trong thiết bị được sử dụng để chuyển dữ liệu tín hiệu dạng kỹ thuật số của máy tính thành tín hiệu âm thanh mô phỏng sau đó được điện thoại con NHẬN. Ở ĐIỆN THOẠI NHẬN, MỘT BỘ GHÉP ẤM THANH THỨ hai hay một môdem chuyển các tín hiệu âm thanh trở lại thành dữ liệu kỹ thuật số cho tín hiệu vào máy tính. Không giống như môđem, một ghép âm thanh không yêu cầu sự nối trực tiếp tới hệ thống điện thoại. Acrobat: Hệ thống mã do hệ Adoble phát triển cho các ứng dụng in ấn (xuất bản) điện tử. Mã Acrobat có thể được phát ra trực tiếp từ tập tin Post Script. Acronym: Từ viết tắt từ chữ đầu, từ được tạo ra từ các chữ đầu và/hay vần của các từ khác, được dùng như một chữ viết tắt phát âm được. Ví dụ, RAM (random access memory: bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên) và FORTRAN (formula translation: phiên dịch công thức). Ngược lại, các chữ đầu tạo thành một chữ viết tắt được phát âm tách riêng mỗi chữ, ví dụ, ALU (arithmetic and logic unit: đơn vị số học và logic). Ada - Ngôn ngữ lập trình máy tính mực độ cao, do US Department of Defense (Bộ quốc phòng Mỹ) phát triển và giữ bản quyền, được thiết kế để sử dụng trong các tình huống mà một máy tính trực tiếp điều khiển một quá trình hay máy, như một máy bay quân đội. Phải mất hơn 5 năm để chuyên môn hóa ngôn ngữ này và nó chỉ trở nên tiện dụng phổ biến vào cuối những năm 1980. Nó được đặt theo tên nhà toán học Anh Ada Augusta Byron. ADC - Chữ viết tắt của Analogue to digital converter: bộ chuyển đổi kỹ thuật mô phỏng thành kỹ thuật số. Adder: Bộ cộng: mạch điện tử trong một máy vi tính hay máy tính toán thực hiện quá trình cộng Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 1
2. Các Thuật Ngữ Tin Học hai chữ số nhị phân. Một bộ cộng riêng cần thiết cho việc cộng mỗi cặp bit nhị phân. Các mạch như thế là những thành phần thiết yếu của một đơn vị thuật toán và logic của máy tính (ALU). Address: ĐỊA CHỈ: SỐ CHỈ THỊ MỘT VỊ TRÍ ĐÂC BIỆT CỦA BỘ NHỚ MÁY TÍNH. Ở MỖI ĐỊA CHỈ, MỘT MẪU ĐƠN CỦA DỮ LIỆU CÓ THỂ ĐƯỢC LƯU. ĐỐI VỚI MÁY VI tính, địa chỉ này được tổng lại thành 1 byte (đủ để biểu thị một ký tự đơn, như là một chữ hay số). Address bus: THANH GÓP ĐỊA CHỈ: ĐƯỜNG DẪN ĐIỆN TỬ HAY là thanh góp được dùng để chọn hành trình cho bất cứ dữ liệu riêng nào như khi nó di chuyển từ phần này đến phần khác của máy tính. AI: Chữ viết tắt artificial intelligence: trí thông minh nhân tạo. Algol: (từ chữ đầu của algorithmic language: ngôn ngữ thuật toán) ngôn ngữ lập trình mức độ cao trước đây, được phát triển vào những năm 50 và 60 cho các ứng dụng khoahọc. Một ngôn ngữ mục dịch tổng quát, ALGOL là thích hợp nhất đối với công việc toán học và có một kiểu đại số. Dù không còn thông dụng nữa nhưng nó đã ảnh hưởng lớn đến các ngôn ngữ ngày nay như ADA và PASCAL. Algorithm: Thuật toán: trình tự hay chuỗi các bước được dùng để giải quyết một vấn đề. Trong khoa học máy tính, trình tự logic các thao tác được thực hiện bởi một chương trình. Một sơ đồ dòng là sự biểu thị nhìn thấy được của một thuật toán. Aliasing: ĐÂC BIỆT DÀNH CANH PHẢI: ẢNH HƯỞNG ĐƯỢC nhìn thấy trên màn hình hay tín hiệu ra máy in, khi các đường cong mịn xuất hiện để cấu thành các bước do độ phân giải không đủ cao. Chống biệt hiệu là một kỹ thuật phần mềm giảm ảnh hưởng này bằng cách dùng các thang đo màu xám. Alpha: Một thẻ mạch RISC 64 bit được phóng ra vào năm 1993 bởi thiết bị kỹ thuật số (DEC). Nó được xem như là một cạnh tranh với thẻ mạchPentium của Intel. Alphanumeric data: Dữ liệu chữ số, dữ liệu cấu thành các chữ cái và bất kỳ chữ số từ 0 đến 9. Sự phân loại của dữ liệu tùy theo kiểu ký tự được chứa cho phép hệ thống hiệu lực máy tính kiểm tra độ chính xác của dữ liệu; một máy tính có thể được lập trình để loại bỏ các đầu vào chứa các ký tự sai. Ví dụ, tên của một người có thể được loại bỏ nếu nó chứa bất kỳ dữ liệu số và một số tài khoản ngân hàng được loại bỏ nếu nó chứa bất kỳ dữ liệu chữ cái. So với số đăng ký xe thì sẽ chứa dữ liệu chữ số nhưng không có các dấu chấm câu. Alu - Chữ viết tắt của arithmetic and logic unit (đơn vị số học và logic). American National Dtandards Institute (ANSI): Viện tiêu chuẩn quốc gia Hoa Kỳ. Viện đặt các thủ tục chính thức trong (giữa các lĩnh vực khác) máy tính và điện tử. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 2
3. Các Thuật Ngữ Tin Học Annalogue: Tương tự, liên biến (của một số lượng hay thiết bị) tỉ lệ hay song song với các giá trị thay đổi liên tục và so sánh trực tiếp bằng cách đối chiếu một số lượng mô phỏng hay thiết bị thay đổi trong các chuỗi bước riêng biệt. Ví dụ, một đồng hồ mô phỏng đo thời gian bằng các phương tiện của một chuyển động liên tục bằng tay xung quanh một mặt số nơi một đồng hồ kỹ thuật số đo thời gian với một hiển thị số thay đổi trong một chuỗi các ước riêng biệt. Analogue computer: Máy tính mô phỏng, máy tính tương tự: máy tính được thực hiện mạch và xử lý dữ liệu kỹ thuật (mô phỏng) thay đổi liên tục. Các máy tính kỹ thuật số mô phỏng hiếm hơn nhiều so với các máy kỹ thuật số và thường là các máy có mục đích đặc biệt được xây dựng với màn hình và điều khiển các thiết bị khác. Analogue to -didital converter (ADC): Bộ chuyển đổi kỹ thuật mô phỏng thành kỹ thuật số: mạch điện chuyển một tín hiệu kỹ thuật mô phỏng thành một tín hiệu kỹ thuật số. Một mạch như thế thì chương trình để chuyển tín hiệu từ một thiết bị kỹ thuật mô phỏng thành một tín hiệu kỹ thuật số cho việc nhập vào máy tính. Ví dụ, nhiều cảm biến được thiết kế để đo các giá trị vật lý như nhiệt độ và áp suất, sinh ra một tín hiệu mô phỏng dưới dạng điện thế và được truyền qua một ADC trước khi máy tính nhập và xử lý nó. Một bộ chuyển đổi kỹ thuật số thành kỹ thuật mô phỏng (DAC) thực hiện quá trình ngược lại. Analytical engine: ĐỘNG CƠ PHẤN TÍCH. THIẾT BỊ MÁY TÍNH CÓ THỂ lập trình được do nhà toán học người Anh Charles Baddage thiết kế năm 1833. Nó được dựa trên các động cơ khác nhau nhưng được hưởng tới tự động hóa cả quá trình tính toán. Nó giới thiệu nhiều quan điểm về máy tính kỹ thuật số nhưng do hạn chế trong quá trình sản xuất, nó không được xây dựng cho tới năm 1992 khi một phiên bản làm việc được giới thiệu trong bảo tàng KHOA HỌC, LUẤN ĐÔN. AND gate: Cổng AND. Kiểu cổng logic. ANSI: Viết tắc của American National Standards Institule. Viện Tiêu Chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ. API: Viết tắt của Applications Program Interface: Giao diện Chương trình ứng dụng. Apple: Công ty máy tính ở Hoa Kỳ, nhà sản xuất loại máy Macintosh. Application: Chương trình ứng dụng, chương trình công việc được thiết kế để tiện lợi cho người sử dụng như một hệ bảng lương hay bộ xử lý từ ngữ. Cách dùng để nhận biết các chương trình như thế, từ đó điều khiển máy tính hay giúp thảo chương viên một bộ biên dịch. Application package: Bộ chương trình ứng dụng. Bộ chương trình và các tài liệu liên quan (như sổ tay hướng dẫn) được dùng trong một ứng dụng đặc biệt. Application program: Chương trình ứng dụng. Chương trình thành lập để thực hiện một công tác cho sự tiện lợi của Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 3
4. Các Thuật Ngữ Tin Học người sử dụng máy tính - ví dụ, tính toán sự trả lương hay xử lý từ. Ngược lại, một chương trình hệ thống thực hiện nhiều công tác liên quan tới hoạt động và thực hiện của chính máy tính. Application program Interface (API) : Giao diện chương trình ứng dụng, trường tiêu chuẩn bao gồm các dụng cụ, thủ tục và các trình tự khác trong đó các chương trình có thể được viết. Một API bảo đảm rằng tất cả các ứng dụng là phù hợp với hệ điều hành và có một giao diện sử dụng tương tự. Argument argumen, đổi số, giá trị trên đó một hàm số thực hiện. Ví dụ, nếu argument 16 được thực hiện trên hàm số ''căn bậc hai thì đưa ra kết quả là 4. Arithemetic and logic unit (ALU): ĐƠN VỊ THUẬT TOÁN VÀ LOGIC: PHẨN CỦA ĐƠN VỊ xử lý trung ương thực hiện các thao tác số học cơ bản và logic trên dữ liệu. Array Chuỗi: trong một máy tính lập trình, một chuỗi các giá trị có thể được tham khảo tới bởi một tên biến đổi đơn. Các giá trị riêng được phân biện bằng cách dùng một hay nhiều chỉ số dưới dòng với mỗi tên biến đổi. Ví dụ, xem danh sách về nhiệt độ cao nhất mỗi ngày. Nhiệt độ (0C) Ngày 1 22 Ngày 2 23 Ngày 3 19 Ngày 4 21 Chuỗi này có thể được xem với tên biến đổi đơn temp. Các yếu tố riêng của chuỗi sau đó sẽ được xác định với các chỉ số dưới dòng. Ví dụ, phần tử chuỗi temp1 sẽ lưu giá trị 22, 'temp 3 sẽ lưu giá trị 19. Một chuỗi có thể sử dụng nhiều hơn một chỉ số dưới dòng. Ví dụ, xem danh sách sau đây chỉ số panh sữa (đơn vị đo lường bằng 0,57 1 ở Anh và 0,47 1 Mỹ) được phân ra trong bốn nhà. Nhà 1 Nhà 2 Nhà 3 Nhà 4 Ngày 1 2 2 3 1 Ngày 2 2 1 2 1 Ngày 3 3 2 0 1 Ngày 4 2 1 2 1 Ngày 5 4 1 2 2 Ngày 6 4 5 4 4 Nếu chuỗi này được cho tên biến đổi pint (panh) thì các yếu tố của nó sẽ được xác định với hai chỉ số: một đối với nhà và một đối với ngày trong tuần. Do đó, phần tử chuỗi pints (,2,6) sẽ lưu giá trị 5, pints (3,3) lưu giá trị 0. Các chuỗi thì hữu dụng vì chúng chỉ cho phép các thảo chương viết các trình tự tổng quát để có thể xử lý các danh sách dữ liệu dài. Ví dụ, nếu mỗi giá được lưu trong một chương trình kế toán sử dụng một tên biến đổi khác nhau thì các lệnh chương trình phân tách sẽ được yêu cầu để xử lý mỗi giá. Tuy nhiên, nếu tất cả các giá được lưu trong một chuỗi thì một trình tự tổng quát có thể được viết để xử lý, nói định giá (J) và bằnh cách cho phép J lấy các giá trị khác nhau, sau đó có thể xử lý bất cứ các dữ liệu riêng nào. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 4
5. Các Thuật Ngữ Tin Học Artificial imtelligence (AI): Trí thông minh nhân tạo. Một ngành khoa học liên quan tới việc tạo các chương trình máy tính có thể thực hiện các hoạt động so sánh với những hoạt động của một con người thông minh. Nghiên cứu AI hiện thời bao trùm các lĩnh vực như lập kế hoạch (cho cách xử rôbô), hiểu biết ngôn ngữ, nhận biết mẫu, biểu thị kiến thức. Các chương trình AI trước kia được phát triển năm 1960 đã đạt được sự mô phòng trí thông minh con người hay được giúp đỡ ở kỹ thuật giải quyết vấn đề tổng quát. Bây giờ người ta nghĩ rằng cách cư xử thông minh tùy thuộc nhiều vào kiến thức một hệ thống có được như trên nguồn lý lẽ của nó. Do đó, sự nhận mạnh hiện được ở trong các hệ thống dựa trên kiến thức. Ascii (từ chữ đầu của American Standard Code for Information Interchange) hệ lập mã trong đó các số được quy định cho các chữ, chữ số và các biểu tượng chấm câu. Dù các máy tính làm việc trong mã số nhị phân, các số ASCII thường được định như các số thập phân hay thập lục phân, 32 mã đầu được dùng cho các chức năng điều khiển như trả hộp băng và xóa ngược. Nói chính xác, ASCII là một mã nhị phân 7 bit cho phép 128 ký tự khác nhau được biểu thị nhưng một bit thứ tám thì thường được dùng để cung cấp tính chẳn lẽ hay để cho phép đối với các ký tự phụ. Hệ thống này được dùng rộng rãi đối với việc lưu văn bản. Assembly language: Ngôn ngữ chương trình hợp ngữ, ngôn ngữ lập trình máy tính mực độ thấp liên quan mật thiết tới các mã bên trong một máy tính. Nó gồm chủ yếu một bộ các chuỗi ngắn với chữ (thuật nhớ) được bộ dịch hợp ngữ dịch thành mã máy cho đơn vị xử lý trung ương của máy tính để làm theo một cách trực tiếp. Trong ngôn ngữ chương trình hợp ngữ, JMP có nghĩa là nhảy (Jump) và LDA có nghĩa là Load accumulation (bộ trữ tải) mã chương trình hợp ngữ được các thảo chương viên sử dụng để viết các chương trình rất nhanh và hiệu quả. Asynchronus: Không đồng bộ (dị bộ). Không theo qui luật hay không đồng bộ. Thường được cung cấp trong sự truyền thông để truyền dữ liệu không qtho qui luật so với một dòng ổn định. Sự thông tin không đồng bộ dùng các bit bắt đầu và bit kết thúc để chỉ sự bắt đầu và sự kết thúc mối mẫu dữ liệu. Audit trail: Vết kiểm tra. bản ghi lại các hoạt động máy tính chỉ những gì được thực hiện và ai thực hiện nó (nếu thông tin này có sẵn). Thuật ngữ này được lấy trong kế toán nhưng các vết kiểm tra (chuỗi kiểm toán trong kế toán ngày nay được dùng rộng rãi để kiểm tra nhiều khía cạnh an toàn máy tính cũng như trong các chương trình kế toán. Autoexec.bat File trong điều hành MS-Dos bao gồm các lệnh được thi hành khi máy tính được khởi động, nó được chạy tự động vào lúc này. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 5
6. Các Thuật Ngữ Tin Học Thuật ngữ tin học (B) Bandwidth Độ rộng dải tần. Trong máy tính và trong thông tin liên lạc, khái niệm này xác định tốc độ chuyển dữ liệu, được đo bằng số bit mỗi giây. Benchmark Mốc, chuẩn Phép đo hiệu quả của một mẫu thiết bị hay phần mềm, thường bao gồm một chương trình tiêu chuẩn hay một bộ chương trình. Các mốc có thể chỉ ra xem một máy tính có đủ mạnh để thực hiện một tác vụ đặc biệt nào đó hay không và cho phép so sánh các máy với nhau. Tuy nhiên, chúng chỉ đo các thông số đặc biệt và có thể không đưa ra một hướng dẫn chính xác để tăng tốc các ứng dụng thực tế. Mốc đo bao gồm Whetstones, Dhrystones, TPC và SPECmarks. SPECmarks dựa trên 10 chương trình được chấp nhận bởi hệ thống thực hiện đánh gía kết hợp cho các trạm làm việc chuẩn. Mốc TCP-B của hội đồng thực hiện xử lý giao dịch được sử dụng để thử cơ sở dữ liệu và hệ thống trực tuyến trong phạm vi ngân hàng. Beta version Bản thử nghiệm trước phát hành Phiên bản trước khi tung ra chính thúc của một phần mềm hay chương trình ứng dụng, thường được phân phối tời một số hạn chế các chuyên viên sử dụng (và thường là các nhà phê bình). Sự phân phối của phiên bản này cho phép người sử dụng kiểm tra và phản hồi lại người phát triển để bất cứ biến đối cần thiết nào cũng có thể được thực hiện trước khi phát hành. Bitmap Sơ đồ bit Là mảng bit được sử dụng để mô tả một tổ chức dữ liệu. Các sơ đồ bit được dùng để lưu các hình ảnh đồ họa bằng cách dùng gia trị 1 để biểu thị đen (hay màu) và giá trị 0 để biểu thị trắng. Tuy nhiên đồ họa dùng sơ đồ bit không được sử dụng cho các hình ảnh yêu cầu đo đạc (trong trường hợp này người ta sử dụng đồ họa véc tơ lưu dưới dạng công thức hình học). Các sơ đồ bit có thể được sử dụng để lưu trữ kiểu chữ hay phông chữ nhưng mỗi cỡ hay kiểu chữ đòi hỏi phải có một bột sơ đồ bit riêng. Một bộ phông kiểu véc tơ có thể được giữ làm dữ liệu mẫu và đo đạc khi cần thiết. Bridge Cầu nối Thiết bị nối hai mạng địa phương tương tự nhau. Các cầu nối là thủ tục độc lập, chuyển dữ liệu trong các bó giữa hai mạng mà không làm một bất kỳ thay đổi nào. Brouter Cầu chỉ đường Thiết bị kết nối các mạng tổ hợp chức năng của cả hai thiết bị là cầu nối và bộ chỉ đường. Các cầu chỉ đường thường đưa ra hành trình có thể theo và nối cầu những thủ tục còn lại. Bus Thanh góp ĐƯỜNG DẪN ĐIỆN TỬ THÔNG QUA ĐÓ MỘT BỘ VI XỬ LÝ máy tính liên lạc với các thành phần khác của nó hay với các thiết bị ngoại vi. Về mặt vật lý, thanh góp là một bộ các đường song song có thể mang các tín hiệu kỹ thuật số . Nó có thể có dạng vết lát đồng trên bảng mạch in máy tính (PCBs) hay của một cáp bên ngoài hay sự nối kết. Một máy tính điển hình có ba Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 6
7. Các Thuật Ngữ Tin Học thanh góp bên trong nằm trên bản mạch chính của nó, một thanh góp dữ liệu (data bus) mang dữ liệu giữa các thành phần máy tính, một thanh góp địa chỉ (address bus) chọn các thủ tục được làm theo bởi bất cứ mẫu dữ liệu riêng biệt nào đi dọc thanh góp dữ liệu và một thanh góp điều khiển (control bus) được dùng để quyết định xem dữ liệu được đọc hay ghi từ thanh góp dữ liệu. Một thnh góp mở rộng (expansion bus) bên ngoài được dùng cho việc nối bộ xử lý máy tính tới thiết bị ngoại vi như modem và máy in. Backing storage: Bộ nhớ dữ liệu, bộ nhớ bên ngoài đơn vị xử lý trung ương dùng để lưu các chương trình và đo lường không được dùng hiện thời. Bộ nhớ dự trữ phải không dễ bay hơi nghĩa là nội dung của nó phải không được mất khi nguồn cung cấp tới máy tính không được nối nữa. Backup: Sao chép để dự trữ, các file sao chép được chuyển tới các phương tiện khác, thường là lấy đi được, là đĩa mềm hay băng. Mục đích của điều này là để có bản sao của một file mà nó có thể được phục hồi trong trường hợp có dự hư hỏng trong hệ thống hay trên chính file đó. các file sao chép cũng được tạo bởi nhiều ứng dụng (với phần mở rộng là BAC hay BAK), do đó, một phiên bản là sự có sẵn của một file gốc trước khi nó được biến đổi bởi ứng dụng hiện thời. Backup system: Hệ thống sao chép: một hệ thống máy tính sao chép mà có thể tiếp nhận hoạt động của mộy máy tính trong biến cố của sự hư hỏng thiết bị hay cho nhu cầu để bảo trì. Các hệ thống sao chép mở rộng sao chép dự phòng tăng và hệ thống sao chép đầy đủ. Bar code: Mã thanh: mẫu của các thanh và các khoảng trống có thể được đọc bằng một máy tính. Các mã thanh được sử dụng rộng rãi trong sự bán lẻ, phân phối công nghiệp và các thư viện công cộng. Các mã này được đọc bởi một thiết bị quét, máy tính xác định mã từ các độ rộng của các thanh và khoảng trống. Basic : ( từ viết tắt chữ đầu của beginer's all purpose symbolic instruction code: mã chỉ dẫn biểu tưởng tất cả mục đích của người mới sử dụng), ngôn ngữ lập trình máy tính mức độ cao, được phát triển năm 1964, được thiết kế nguyên thủy để nhận sự tiến bộ của các hệ thống nhiều người sử dụng (có thể được sử dụng bởi nhiều người cùng lúc). Ngôn ngữ này dễ liên hệ học và phổ biến trong số những người sử dụng máy vi tính. Nó là phần cơ bản tiếp theo cho các ngôn ngữ mới như Visual Basic. Batch processing: Xử lý bó, hệ thống xử lý dữ liệu với ít hay không có sự can thiệp của người vận hành. Các bó dữ liệu được chuẩn bị để tiến tới được xử lý trong quá trình chạy bình thường (ví dụ, mỗi tối). ĐIỀU NÀY CHO PHÉP MÁY TÍNH SỬ DỤNG CÓ HIỆU QUẢ VÀ thích hợp tốt cho các ứng dụng của một kiểu lập lại như một bản lương công ty. Bộ xử lý tương phản với máy tính tác động xen kẽ, trong đó dữ liệu và các lệnh được nhập vào trong khi chương trình xử lý đang chạy. Baud: ĐƠN VỊ ĐO TỐC ĐỘ CHUYỂN DỮ LIỆU. Nếu một tín hiệu hiểu thị một bit, sau đó một baud biểu thị một tốc độ chuyển của một bit mỗi giây (bps). Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 7
8. Các Thuật Ngữ Tin Học Baudot code: Mã Baudot, mã 5 bit được phát triển bởi một kỹ sư người Pháp Emil Baudot vào những năm 1870. Nó còn dùng trong telex. Bézier curve : ĐƯỜNG CONG BÉZIER, ĐƯỜNG CONG NỐI MỘT CHUỖI điểm (hay nút) bằng phương pháp mịn nhất có thể. Hình dạng đường cong ở MỖI NÚT ĐƯỢC ĐIỀU HÀNH BỞI BA ĐIỂM ĐIỀU KHIỂN. ĐƯỜNG cong Bezier được sử dụng trong đồ họa máy tính và CAD (computer aided design: máy tính giúp thiết kế ). Binary number code: Mã số nhị phân, mã số dựa trên hệ thống số nhị phân, được dùng để biểu thị các lệnh chỉ dẫn và dữ liệu trong tất cả các máy tính kỹ thuật số điều sử dụng trong hầu hết các máy vi tính, chữ hoa A u thị bởi số nhị phân 01000001 Do các số nhị phân chỉ dùng các chữ số 0 và 1 nên chúng có thể được biểu thị bởi bất cứ thiết bị nào có thể tồn tại trong hai trạng thái khác nhau. Trong một máy tính kỹ thuật số, nhiều thiết bị hai trạng thái khác nhau được dùng để lưu hay chuyển các mã số nhị phân ví dụ như - các mạch, có thể hay không thể mang điện thế, đĩa hay băng mà các phần của nó có thể không thể được từ hóa và công tác (chuyển mạch) có thể mở hay đóng. Các máy tính kỹ thuật số được thiết kế theo cách này bởi hai lý do. Thứ nhất, để tạo thiết bị hai trạng thái thì dễ và rẻ hơn nhiều so với thiết bị tồn tại ở nhiều hơn hai trạng thái. Thứ hai sự truyền thông giữa các thiết bị hai trạng thái thì rất đáng tin cậy vì chỉ có hai tín hiệu khác nhau, 0 hay 1 (mở hay tắt cần được nhận biết. Binary number system: Hệ thống số nhị phân, hệ thống số cơ số hai được dùng trong máy tính và điện tử. Tất cả các số nhị phân được viết bằng cách dùng sự kết hợp của các chữ số 0 hay 1. Số thập phân thông thường hay cơ số 10, các số có thể được xem như được viết dước các đầu cột dựa trên số 10. Ví dụ, số thập phân 2,567 viết tắt của: 1.000 s 100s 10s 1s (103) (102) (101) (10) 2 5 6 7 Nhị phân, hay cơ số 2, cá số được viết dưới các đầu cột dựa tên số 2. Ví dụ, số nhị phân của 1101. 8s 4s 2s 1s (23) (22) (21) (20) Số nhị phân 1101 do đó tương đương với số thập phân 13 vì (1x8) + (1x4) + (1x1) = 13 Binary search: Tìm hệ nhị phân, kỹ thuật nhanh được dùng để tìm bất cứ bản ghi nào trong một danh sách các bản ghi được giữ trong thứ tự sắp xếp. Máy tính được lập trình để so sách bản ghi được tìm thấy với bản ghi ở giữa trong DANH SÁCH THỨ TỰ. ĐIỀU NÀY ĐANG ĐƯỢC THỰC HIỆN, máy tính loại bỏ nửa danh sách trong đó bản ghi không xuất hiện do đó giảm số bản ghi đã tìm kiếm xong tới phân nửa, quá trình này được lập lại cho tới khi bản yêu cầu được tìm thấy. Biological computer: Máy tính sinh học, đã đề xuất kỹ thuật đối với các thiết bị máy tính dựa trên dự tăng trưởng các phân tử hữu cơ phức tạp ( phân tử sinh học) như là các cấu tử, cơ sở lý thuyết của nó là các ô Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 8
9. Các Thuật Ngữ Tin Học đó, khối xây dựng của tất cả vật thể sống có các hệ thống hóa học có thể lưu và trao đổi các điện tử và do đó hoạt động như các cấu tử có điện. Nó là đề tài hiện thời được nghiên cứu lâu dài. Bios: (từ chữ đầu của basic input/output system: hệ nhập xuất cơ bản) phần của hệ điều hành điều khiển nhập và xuất. Thuật ngữ này cũng được dùng để mô tả các chương trình được lưu trong ROM (và được gọi là ROM Bios), mà nó chạy tự động khi một máy tính được bật lên cho phép nó khởi động. BIOS không bị ảnh hưởng bởi sự nâng cấp lên hệ điều hành được lưu trên đĩa. Bestable circuit: Mạch lật, hay mạch điện đơn giản bập bênh còn tồn tại trong một hay hai trạng thái ổn định cho tới khi nó nhận một xung (tín hiệu logic 1) thông qua một trong những đầu vào của nó, trong đó nó chuyển hay ''flip trên trạng thái khác. Do nó là thiết bị hai trạng thái nên nó có thể được sử dụng để lưu các chữ số nhị phân và được sử dụng rộng rãi trong mạch tổ hợp. Bit: Chữ số nhị phân, chữ số nhị phân đơn, hoặc là 0 hoặc là 1. Một bit là đơn vị nhỏ nhất của dữ liệu được lưu trong máy tính, tất cả các dữ liệu khác phải được mã hóa thành một mảng riêng biệt. Một byte biểu thị bộ nhớ máy tính đầy đủ để lưu một ký tự dữ liệu đơn và thường chứa 8 bit. Ví dụ, trong hệ mã ASCII được dùng trong hầu hết các máyvi tính, thì chữ hoa A được lưu trong một byte đơn của bộ nhớ như một mảng bit 01000001. Số bit tối đa mà một máy tính có thể xử lý thông thường vào một lúc được gọi là một từ. Bit mapped font: Phông được lập sơ đồ bit, phông được giữ trong bộ nhớ máy tính như một bộ sơ đồ bit. Bit pad: ĐỆM BIT: THIẾT BỊ NHẬP CỦA MÁY TÍNH, XEM BẢNG đồ họa. Block : Khối; nhóm hồ sơ được xử lý như một đơn vị hoàn chỉnh cho việc chuyển đi hay chuyển lại bộ nhớ dự trữ. Ví dụ, nhiều ổ đĩa chuyển dữ liệu trong khối 512 byte. Bollean algebra: ĐẠI SỐ BOOLEAN, BỘ QUI TẰC ĐẠI SỐ, ĐƯỢC ĐÂT TÊN THEO NHÀ TOÁN HỌC GEORGE BOOLE, TRONG ĐÓ TRUE (ĐÚNG) và False gồm một chuỗi toán tử AND (và), OR (hoặc), Not (không), NAND (NOTAND: không, và), NOR (hoặc không) và XOR (exclusive OR: hoặc loại trừ) mà nó có thể ĐƯỢC DÙNG ĐỂ ĐÁNH TÍN HIỆU ĐÚNG (TRUE) VÀ SAI (False) (xem bảng thật) và là cơ sở của logic máy tính vì giá trị thật có thể được nhận biết trực tiếp bằng các bit. ĐẠI SỐ BOOLEAN: CÁC TOÁN TỬ Toán tử Nghĩa x AND y Kết quả đúng nếu cả hai x & y đều đúng, ngược lại kết quả sai. x OR y Kết quả đúng nếu x hoặc y đúng, ngược lại kết quả sai x XOR y Kết quả đúng chỉ nếu x và y khác biệt, ngược lại kết quả sai NOT x Kết quả đúng nếu x sai, kết quả sai nếu x đúng. Boot: Khởi động (mồi) hay qui trình mồi để bắt đầu máy tính. Hầu hết các máy tính có một chương Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 9
10. Các Thuật Ngữ Tin Học trình mồi nhỏ, gắn liền (BIOS) để bắt đầu tự động khi máy tính được bật lên - những công tác của nó là chỉ để tải chương trình lớn hơn một cách nhẹ nhàng, thường từ một đĩa mà ngược lại nạp về bộ điều hành. Trong máy vi tính, BIOS thường được giữ trong bộ nhớ ROM thường trú và chương trình mồi khởi động hoạt động của nó một cách đơn giản. Bps (viết tắc của bits per second: số bit mỗi giây) một phép đo được dùng để xác định tốc độ truyền dữ liệu. Bubble jet printer: Máy in phun bột khí, máy in phun mực trong đó được nung nóng tới điểm sôi để nó tạo một bọt khí ở đầu một bec phun. Khi bột khí nở, mực được chuyển tới giấy. Bubble memory: Bộ nhớ bot, thiết bị bộ nhớ dựa trên tạo ra các bọt nhỏ trên một bề mặt từ tính. Các bộ nhớ? Bubble điển hình lưu tới 4 megabit (4 triệu bit) thông tin. Chúng không nhạy về va đập và sự rung động, không giống như thiết bị bộ nhớ khác như ổ đĩa nhưng giống như đĩa từ tính, chúng không dễ bay hơi và không làm mất thông tin khi tắt máy tính. Bubble sort: Sắp xếp bot, kỹ thuật sắp xếp dữ liệu. Những mục kế cận được trao đổi liên tục cho tới khi dữ liệu thành một trình tự. Buffer: Bộ đệm. Phần của bộ nhớ được dùng để lưu dữ liệu một cách tạm thời. Ví dụ, một chương trình có thể lưu dữ liệu trong một bộ đệm máy in cho tới khi máy in sẵn sàng in chúng. Bug: Lỗi trong một chương trình. Nó có thể là lỗi trong một cấu trúc logic của chương trình hay một lỗi cú pháp như lỗi chính tả. Một vài bug làm cho một chương trình hỏng ngay tức khắc, một số khác còn không lộ ra, gây ra các vấn đề chỉ khi một sự kết hợp riêng biệt của các chứng cứ xảy ra. Quá trình tìm và trừ lỗi đi từ một chương trình được gọi là debugging. Bulletin board: Bảng thông báo, trung tâm lưu trữ của các tín hiệu, thường được truy cập trên mạng điện thoại thông qua thư tín một môđem. Các bảng thông báo thường được chuyên dùng các nhóm đặc biệt và có thể mang tín hiệu, lưu ý, và chương trình. Burreau: Tổ chức đưa ra môt chuỗi dịch vụ máy tính như xử lý bảng lương, chuyên môn hóa việc in hay cài đặt kiểu. Byte: Bộ nhớ máy tính đầy đủ để lưu một ký tự dữ liệu đơn. Ký tự được lưu trong một byte của bộ nhớ như một mảng bit (chữ số nhị phân), dùng một mã như ASCII. Một byte thường chứa 8 bit ví dụ, chữ hoa F có thể được lưu như mảng bit 01000110. Kích cỡ bộ nhớ máy tính được đo bằng kilobyte (1.024 byte) hay megabyte (1.024 kilobyte). Thuật Ngữ Tin Học C Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 10
11. Các Thuật Ngữ Tin Học Cache memory Bộ nhớ đệm Khu vực dành riêng cho việc nhập dữ kiện tức thì, được sử dụng để tăng tốc độ hoạt động của chương trình máy tính. Bộ nhớ đệm có thể được xây dựng từ SRAM, nó nhanh hơn nhưng cũng đắt hơn DRAM bình thường. Hầu hết các chương trình nhập vào với cùng một chỉ dẫn và dữ liệu giống nhau. Nếu thường xuyên sử dụng các chỉ dẫn và dữ liệu được trữ sẵn trong bộ nhớ đệm SDRAM thì chương trình sẽ hoạt động nhanh hơn. Trong trường hợp khác, bộ nhớ đệm là DRAM nhưng được sử dụng lưu trữ thường xuyên sử dụng các chỉ dẫn và dữ liệu thì sẽ được lưu trữ trở lại một cách đơn giản. Nhập dữ liệu vào DRAM nhanh hơn lưu trữ trở lại và lại một lần nữa chương trình chạy nhanh hơn. Kiểu bộ nhớ đệm này thường được gọi là đệm đĩa. CAD (Computer Aided Design) Thiết kế với sự trợ giúp của máy tính Máy tính sử dụng trong tạo dựng và thiết lập các bản vẽ thiết kế. CAD cũng cho phép người sử dụng thực hiện những tác vụ như kiểm soát những thiết kế phức tạp một cách tự động hay làm linh hoạt thêm không gian ba chiều của thiết kế. Hệ thống CAD được sử dụng rộng rãi trong kiến trúc, điện tử và kỹ thuật (thí dụ trong công nghiệp sản xuất xe hơi, nơi mà giờ đây các thiết kế mẫu xe được sự trợ giúp của những chiếc máy tính). Mối quan hệ phát triển này được gọi là CAM CAM (Computer Aided Manufacturing) Sản xuất với sự trợ giúp của máy tính Máy tính được sử dụng để kiểm soát quá trình sản xuất, đặc biệt là kiểm soát máy công cụ và các người máy trong các xí nghiệp. Trong một số nhà máy, toàn bộ hệ thống thiết kế và sản xuất được kết nối với nhau một cách tự động từ CAD đến CAM. Mạng linh hoạt CAD và CAM trong sản xuất đến các máy bán hàng và phân phối với phương pháp này có thể cho phép sản xuất một số lượng hàng hóa tiêu dùng với giá thấp hơn. Clipboard Bảng ghi tạm Tập tin tạm thời hay vùng nhớ tại đó dữ liệu có thể được lưu trữ trước khi được sao chép vào một tập tin ứng dụng. Ví dụ như được dùng trong các thao tác cắt và dán tập tin. Clock interrupt Ngắt tín hiệu ĐƯỢC PHÁT SINH BỞI ĐỒNG HỒ ĐIỆN TỬ BÊN TRONG MÁY tính. Clock rate Tần số đồng hồ Tần số của đồng hồ điện tử bên trong máy tính. Nó sinh ra một dãy xung điện được bộ phận điều khiển sử dụng để đồng bộ hóa các bộ phận của máy tính và điều hoà chu trình thực hiện - trở về theo đó các chỉ dẫn của chương trình được xử lý. Một số cố định của các xung thời gian được đòi hỏi để thực hiện từng lệnh riêng. Vận tốc tại đó máy vi tính có thể xử lý các lệnh sẽ phụ thuộc vào tần số đồng hồ này. Tần số đồng hồ được đo bằng megahertz (Mhz) hay triệu xung động trong 1 giây. Máy vi tính thường có tần số đồng hồ 8 - 50 MHz. C: Ngôn ngữ chương trình máy tính cao cấp với nhiều chức năng đa dạng được phát triển vào đầu thập niên 70 và trước đó được gọi tắt là BCPL. C được sử dụng trước tiên như là ngôn ngữ hoạt động hệ thống Unix, thông qua nó và từ đó trở nên rộng rãi bỏ xa Unix. Nó hữu ích trong việc soạn thảo nhanh và các chương trình hoàn thiện, cả hai hệ thống cùng hoạt động (điều hành hoạt động của máy) và gắn liền với nhau. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 11
12. Các Thuật Ngữ Tin Học C ++ Chương trình ngôn ngữ cao cấp sử dụng gắn với định hướng mục tiêu. - Cal - Viết tắt của sự có mặt của máy tính trong học tập) máy tính sử dụng trong giáo dục và đào tạo. Máy tính trình bày các tài liệu hướng dẫn sinh viên và hỏi về thông tin đã được đưa ra, những câu trả lời của sinh viên về bài học được xác định rõ ràng và liên tục. Carriage return : Chuyển trở vế, một mã số đặc biệt (ASCII giá trị 13) đó là chuyển con trỏ màn hình máy in về điểm bắt đầu của dòng hiện tại. Hầu hết các từ hiển thị và hệ MS-DOS hoạt động sử dụng sự kết hợp của CR và dòng cung cấp (LF-ASCII giá trị 10) thể hiện cho sự chuyển về khó khăn. Dù sao hệ Unix chỉ sử dụng LF và do đó các tập tin chuyển đổi giữa MS-Dos và Unix cần một chương trình chuyển đổi. CCITT Viết tắt của: Comite Consultatif International Telephonique et. Telegraphique. CD-T Tương tác đĩa compact: (Viết tắc cho tác động qua lại của đĩa Compact) khổ đĩa Compact đã phát triển bởi Philips với sự sung cấp kết hợp của truyền hình, âm thanh, chủ đều và hình ảnh. Với ý định chủ yếu cho thị trường tiêu dùng được sử dụng trong hệ thống kết hợp của máy tính và vô tuyến truyền hình. Sự chọn lựa khổ đĩa là sự tương giao người - máy của truyền hình (DVI). CD-R: (Sự thu đĩa Compact) kiểu đĩa Compact có thể ghi lại dữ liệu ở trên (SO SÁNH VỚI CD-ROM) . ĐĨA LÀ SỰ KẾT HỢP CỦA CÔNG nghệ từ tính và quang học. Trong khi thu đĩa, tia lade chiếu trên bề mặt đĩa được sắp xếp theo quy định. CD-ROM Bộ nhớ chỉ đọc dung lượng. (Viết tắc cho đĩa Compact bộ nhớ chỉ đọc). Máy vi tính lưu trữ sáng chế phát triển của công nghệ âm thanh là đĩa compact. Nó gồm có một đĩa nhựa cứng tráng đĩa Compact. Nó gồm có một đĩa nhựa cứng tráng kim loại, trên đó số thông tin nhị phân được khắc axít theo trật tự của lõm rất nhỏ. Rồi nó có thể đọc được bằng cách cho MỘT CHÙM TIA SÁNG ĐI QUA TRÊN MÂT ĐĨA. ĐĨA CD-ROM ĐIỂN HÌNH CHỨA KHOẢNG 550 MÂT ĐĨA. ĐĨA CD- ROM điển hình chứa khoảng 550 magebyte dữ liệu, và được sử dụng để xây dựng số lượng lớn nhưng văn bản và đồ thị như những bộ sách bách khoa, catalog và sổ sách kỹ thuật. Thu đĩa CD-R cũng được phát triển. Xem như đĩa CD-I. Cefeax: Một trong hai hệ thống teletext của Anh (cái kia là Teletext) hoặc những tạp chí hàng không phát triển bởi BBC và phát lần đầu tiên năm 1973. Central processing unit (CPU): Bộ xử lý trung tâm, bộ phận cấu thành chính của máy tính, phần cấu tạo thể hiện chương trình riêng và điều khiển hoạt động của các phần khác. Nó thường được gọi là trung tâm điều hành hay khi bao gồm tổ hợp mạch điện riêng, một dữ kiện chứa trong mạch vi tính. CPU có ba bộ phận cấu thành chính: bộ phận số học và lô-gic (ALU), nơi thực hiện mọi tính toán và lô-gic học; bộ phận điều khiển; giải mã, đồng bộ hóa và thể hiện chỉ dẫn chương trình; và bộ nhớ nhập dữ liệu tức thì: nó lưu trữ các dữ liệu và chương trình trên đó máy tính hiện tại làm việc. Tất cả các cấu hình thành này gồm những ghi nhận nơi vị trí bộ nhớ lưu trữ cho Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 12
13. Các Thuật Ngữ Tin Học những mục đích đặc biệt. Những ghi nhận bao gồm sự tích lũy, ghi nhận chỉ dẫn và ghi nhận sự điều khiển liên tiếp. Centronics interface: Giao diện centronics, tên riêng cho mặt tiếp giáp song song (Centronics là nhà sản xuất máy in quan trọng trong bình minh của máy tính hiện đại). CGA Thiết bị tương hợp đồ họa màu (Viết tắc cho sự điều hợp màu sắc và đồ thị) hệ thống biểu diễn màu đầu tiên cho máy tính cá nhân (IBMPC) và các máy tương hợp. Nó được thay thế bởi EGA, VGA, SVGA và XGA. Character: Ký tự: Một trong những ký tự có thể được hiểu diễn trong máy tính. Nó bao gồm các chữ cái, số, khoảng trống, dấu chấm và các ký hiệu đặc biệt khác. Character printer: Máy in ký tự. Máy in vi tính in một dấu hiệu tại một thời điểm. Character set: Tập hợp ký tự. Tập hợp đầy đủ các ký tự được dùng trong 1 chương trình được nhận ra bởi máy vi tính. Nó bao gồm các chữa cái, chữ số, khoảng trống dấu chấm và các ký hiệu đặc biệt khác. Character type check: Kiểm tra dạng lý tự. Sự kiểm tra có hiệu lực để chắc chắn rằng một chi tiết dự kiện được đưa vào không chứa các dấu hiệu không có giá trị. Ví dụ như 1 tên được đưa vào có thể được kiểm tra để chắc chắn rằng nó chỉ chứa các chữ trong bảng chữ cái hoặc ngày tháng có 6 chữ số đưa vào có thể được kiểm tra để chắc rằng nó chỉ chứa các số. Check digit: Chữ số kiểm tra. Chữ số được gắn với một mã số quan trọng như kiểm tra phê chuẩn. Checksum: Tổng kiểm tra. Tổng số kiểm tra các chi tiết đặc biệt của dữ kiện mà không có nghĩa khác. Tổng này được dùng như một dấu hiệu nhận diện rằng dữ liệu đã được đưa vào hoặc chuyển đi 1 cách chính xác. Nó được dùng trong việc chuyển đi 1 cách chính xác. Nó được dùng trong việc trao đổi thông tin và ví dụ như trong chương trình tường thuật. Xem validation. Chip or silicon chip: Vi mạch điện tử, tên gọi khác của integrated circuit, là 1 mạch điện tử đầy đủ trên một tấm silic (hay một chất bán dẫn khác), tinh thể chỉ vài milimét vuông. CISC Máy tính có tập lệnh phức tạp. (Viết tắt các chữ đầu cả complex instruction set computer). Thiết bị vi xử lý (bộ xử lý trên một vi mạch điện tử đơn) có thể thực hiện được một số lớn các lệnh của mật mã máy - ví dụ Intel 80486. Thuật ngữ này đã được đưa vào để phân biệt những vi mạch điện tử này với thiết bị vi xử lý RISC (Reduced Inatruction Set Computer) điều khiển một tập hợp các lệnh nhỏ hơn. Client - server architecture: Cấu trúc khách - chủ. Hệ thống mạng lưới trong đó vận hành theo dõi các dữ liệu được tách ra Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 13
14. Các Thuật Ngữ Tin Học khỏi chương trình sử dụng dữ liệu đó. Mỗi máy vi tính hoặc là người chủ, chứa các dữ liệu hoặc điều khiển các hướng của hệ thống - ví dụ như máy in hoặc mạng lưới, hoặc khách hàng trên đó quản lý các chương trình ứng dụng. Cmos Bán dẫn bù oxit - kim loại: (Viết tắt của Comlementary metal - oxide Semiconductor). Họ các bộ vi mạch điện tử được sử dụng rộng rãi trong việc thiết lập các hệ thống điện tử. CMYK (Viết tắc của Cyan - Magenta - Yellow - black: xanh lá cây - đỏ tươi - vàng đen). Sự phân ly 4 màu được dùng trong hầu hết các quá trình in màu. ĐÂC TRƯNG TRÊN MÁY TÍNH LÀ MÀN HÌNH, TUY NHIÊN THƯỜNG sử dụng phương pháp RGB bổ sung thêm và vì thế sự chuyển đổi thường là cần thiết ở bộ phận cho ra kết quả để in hoặc trên máy in màu hoặc phân tách. CNC Viết tắc của Computer numerical control Coaxial cable: Cáp truyền đồng trục, cáp truyền điện gồm dây dẫn điện rắn được cách điện và bao quanh bằng ống hay bao bảo vệ rắn. Nó có thể truyền những tín hiệu tần số cao được sử dụng trong tivi, điện thoại các phương tiện truyền thông khác. Nó đang được thay thế bởi sợi cáp quang hoặc cặp cáp xoắn trần. Cobol (Viết tắc của Commnon Business Oriented language). Ngôn ngữ chương trình máy tính cao cấp, được soạn thảo vào cuối những năm 1950 dành cho các vấn đề xử lý dữ liệu thương mại, nó đã trở thành ngôn ngữ chính trong lĩnh vực này. Các địa điểm của COBOL rất thuận tiện cho các tập tin số học điều khiển và kinh doanh. Những lệnh của chương trình được viết bằng ngôn ngữ này mở rộng việc sử dụng các từ và trông rất giống với câu văn bằng TIẾNG ANH. ĐIỀU NÀY LÀM CHO COBOL TRỞ THÀNH MỘT TRONG những ngành dễ học và dễ hiểu nhất. COM Viết tắt của Computer output on micro - film/microfiche. Comité Consuktatif International telephonique et télégraphique (CCITT) ỦY BAN TƯ VẦN VỀ ĐIỆN THOẠI VÀ ĐIỆN BÁO quốc tế. Tổ chức quốc tế xác định các tiêu chuẩn và văn bản truyền thông quốc tế cho các dữ liệu truyền thông, bao hàm cả fax. Command language: Ngôn ngữ mệnh lệnh. Tập hợp các lệnh và quy tắc điều khiển cách sử dụng của chúng mà theo đó người sử dụng điều khiển 1 chương trình. Ví dụ như hệ thống thao tác hoặc có các lệnh như Save và delete, hay 2 chương trình về danh sách trả lương cho nhân viên có thể có các lệnh để thêm và sửa đổi các hồ sơ nhân viên. Command line interface: (cLI): GIAO DIỆN DÒNG LỆNH. ĐƯỜNG PHẤN GIỚI DỰA trên các ký tự trong đó lời nhắc nhở được biểu diễn trên màn hình mà tại đó người sử dụng gọi một lệnh bằng bộ phận chuyển đổi những phần xác định, ở đây nếu một điểm của mệnh lệnh có giá trị thì nó sẽ được thực hiện. Compact disc (CD): ĐĨA COM-PACT. ĐĨA quang học, khoảng 12 cm chiều ngang, được dùng để lưu trữ các thông tin bằng KỸ THUẬT SỐ. ĐĨA ĐƯỢC LÀM BẲNG NHÔM CÓ PHỦ 1 lớp nhựa trong suốt. Các Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 14
15. Các Thuật Ngữ Tin Học vết lõm rất nhỏ được khắc bằng lade trên bề mặt kim loại được dùng để lưu trữ dữ liệu trong mã nhị phân. Trong lúc phát lại, chùm lade sẽ đọc mã hiệu và tạo ra các tính hiệu là bản sao gần như hoàn hảo của bản gốc. Xem CD-ROM, CD-I và CD-R. Compiler: Chương trình biên soạn Chương trình máy tính dịch các chương trình được viết bằng ngôn ngữ mức độ cao sang mật mã máy. Chương trình này dịch mỗi lệnh bằng ngôn ngữ mức độ cao sang một số lệnh mật mã máy trong 1 quá trình được gọi là sự biên soạn và tạo ra một chương trình hoàn toàn độc lập có thể quản lý được bằng máy tính mà không cần sự có mặt của chương trình gốc. Các chương trình biên soạn khác nhau cần các ngôn ngữ cao cấp khác nhau và cho các máy tính khác nhau. Trái với việc sử dụng chương trình dịch, việc sử dụng chương trình biên soạn cần thêm 1 chút thời gian để đưa ra 1 chương trình bằng mật mã máy phải được biên soạn trở lại sau mỗi thay đổi hoặc hiệu chỉnh. Tuy nhiên với 1 lần được biên soạn, chương trình mật mã máy sẽ chạy nhanh hơn chương trình được dịch nhiều. Computer: Máy tính. Thiết bị điện tử có thể lập chương trình để xử lý và thực hiện các phép tính và các nhiệm vụ thao tác bằng ký hiệu khác. Có 3 dạng chính: máy tính kỹ thuật số, hoạt động với các thông tin được mã hóa như các số hệ nhị phân; máy tính tương tự: làm việc với các đại lượng biến đổi liên tục; và máy tính lai: có các đặc tính của cả 2 loại trên. Có 4 cách phân loại máy tính kỹ thuật số, tương ứng với kích thước và mục đích sử dụng của nó: máy vi tính (kể cả máy tính xách tay) là loại nhỏ nhất và thông dụng nhất, được dùng trong các cơ sở kinh doanh nhỏ, tại nhà và tại các trường phổ thông; máy tính mini được dùng trong các cơ sở kinh doanh cỡ trung và các khoa của trường đại học (mặc dù sự khác biệt giữa máy tính và máy tính mini đang biến mất); và dàn máy tính thường có thể phục vụ cho vài trăm người sử dụng đồng thời, thường được sử dụng trong các tổ chức lớn như các công ty quốc tế; và siên máy tính, được sử dụng chủ yếu cho các nhiệm vụ khoa học hết sức phức tạp như phân tích kết quả của dự báo thời tiết. Computer - aided design: Xem CAD Computer -aided manufacturing: xem CAM Computer- Assisted Learning: Xem CAL Computer game or video game: Trò chơi trên máy tính. Trò chơi được điều khiển bằng máy tính trong đó máy tính đối chọi với người chơi. Trò chơi máy tính sử dụng những hình ảnh nhanh và sống động trên màn hình, và có âm thanh tổng hợp. Computer generation: Thế hệ máy tính. Một trong 5 nhóm tổng quát trong đó các máy tính có thể được phân loại thế hệ thứ nhất là những máy tính sớm nhất ra đời vào những năm 1940 và 1950, được chế tạo từ các mạch điện tử dây và đèn điện tử; Thế hệ thứ hai có từ những năm 1960, dựa trên các transistor và mạch in; Thế hệ thứ ba có từ những năm cuối của thập kỷ 1960, sử dụng các mạch vi điện tử và thường được bán như họ của các máy tính, ví dụ như loại IBM 360; thế hệ thứ tư sử dụng các bộ vi mạch xử lý, các tổ hợp vi điện tử lớn (LSI) và các ngôn ngữ lập trình tinh vi, nó vẫn còn được dùng trong những năm 1990; và thế hệ thứ 5 dựa trên việc xử lý song song và các tổ hợp vi điện tử rất lớn (VLSI), hiện đang được phát triển. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 15
16. Các Thuật Ngữ Tin Học Computer graphis: ĐỒ HỌA MÁY TÍNH. SỬ DỤNG MÁY TÍNH ĐỂ BIỂU diễn và làm việc với các thông tin ở dạng hình vẽ. Các hình vẽ được lưu lại trong máy tính như các đồ họa bằng mành hay đồ họa vectơ. Các hình trên máy tính được sử dụng ngành càng tăng trong CAD (computer-aided design), và để tạo ra các mô hình và sự mô phỏng trong kỹ thuật, khí tượng, y tế và phẫu thuật, và các lãnh vực khoa học khác, cũng như trong việc xuất bản. Computer numerical control: (CNC): ĐIỀU KHIỂN KỸ THUẬT SỐ MÁY TÍNH. ĐIỀU KHIỂN CÁC MÁY CÔNG CỤ, THƯỜNG LÀ CÁC MÁY THAY bằng máy tính. Mẫu thiết kế công việc cho máy làm theo, thường là liên quan đến việc thực hiện các hành động được lặp lại nhiều lần, được mô tả bằng cách sử dụng ngôn ngữ lập trình mục đích đặc biệt. Computer output on microfilm: Micro fiche (COM): Vi phim xuất từ máy tính. Kỹ thuật để tạo kết quả đầu ra của máy trong dạng rất cô đọng và rút gọn. Computer program: Chương trình máy tính các lệnh được mã hóa cho một máy tính. Computer simulation: Sự mô phỏng trên máy tính. Sự biểu diễn 1 tình huống có thực của đời sống trong 1 chương trình máy tính. Vi dụ như chương trình có thể mô phỏng sự lưu thông của các khách hàng đến 1 ngân hàng. Người sử dụng có thể thay các biến số, như số người thâu ngân đang làm việc, và xem xét hiệu quả. Sự mô phỏng phức tạp hơn có thể tạo được cách thức xảy ra của một phản ứng hóa học hay thậm chí một vụ nổ hạt nhân. Máy tính cũng điều khiển hoạt động của máy móc. Ví dụ như vật mô phỏng chuyến bay tạo nên hoạt động của một máy bay thực và cho phép huấn luyện trong điều kiện an toàn. Sự mô phỏng bằng máy tính có ích khi nó quá nguy hiểm, tiêu dùng nhiều thời gian, hay đơn giản là không thể thực hiện được một thực nghiệm hay kiểm tra thật sự. Computer terminal: Trạm nhập, nhận tin từ máy tính. Công cụ mà nhờ nó người vận hành máy chuyển tin được với máy tính. Compuserve: Sự phục vụ dữ liệu cho công chúng rộng rãi. Nó được sử dụng cho thư điện tử và bìa tập san. Cofig.sys. Hệ thống sắp xếp. Cách thức mà một hệ thống, đĩa cứng hay/và đĩa mềm được bố trí. Sự sắp xếp tối thiểu thường được gán cho 1 sự ứng dụng đặc biệt, và nó thường bao gồm bản kê chi tiết của bộ xử lý, đĩa và kích thước bộ nhớ, và thiết bị ngoại vi được yêu cầu. Console: Tổ hợp của bàn phím và màn hình ( cũng được mô tả như 1 trạm nhập VÀ NHẬN TIN). ĐỐI VỚI HỆ THỐNG NHƯ UNIX THÌ CHỈ CÓ 1 hệ thống bảng điều khiển mà từ đó hệ thống có thể được thực hiện, trong khi có thể có nhiều trạm nhận và nhập tin được sử dụng. Control bus: BUS ĐIỀU KHIỂN. ĐƯỜNG ĐI BẲNG ĐIỆN ĐƯỢC sử dụng để truyền các tín hiệu điều khiển. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 16
17. Các Thuật Ngữ Tin Học Control character: Ký tự điều khiển. Ký tự bất kỳ được tạo ra khi ấn phím điều khiển (Ctrl) cùng lúc với 1 phím khác (thường là phím chữ cái). Các ký tự điều khiển tạo thành 32 ký tự ASCII đầu tiên và hầu hết đều có ý nghĩa xác định đối với hệ điều hành được sử dụng. Chúng cũng còn được dùng trong tổ hợp để tạo ra sự kiểm soát khuôn khổ kích thước trong nhiều thiết bị xử lý từ, mặc dù người sử dụng có thể không đưa chúng vào một cách rõ ràng. Control total: Tổng điều khiển. Sự kiểm tra phê chuẩn trong đó tổng số học của 1 vùng xác định từ 1 nhóm thông tin ghi lại được tính toán. Tổng này được đưa vào cùng với dữ liệu mà nó liên quan đến. Chương trình tính toán lại tổng này và so sánh nó với 1 tổng khác được đưa vào để chắc chắn rằng không một sai sót nào được thực hiện. Control unit: ĐƠN VỊ ĐIỀU KHIỂN. MỘT THÀNH PHẨN CỦA KHỐI xử lý trung tâm, nó giải mã, làm đồng bộ và điều hành sự chỉ dẫn chương trình. Coprocessor: Bộ đồng xử lý: Bộ xử lý bổ sung, chức năng của nó là cùng hợp với khối xử lý trung tâm để cung cấp 1 chức năng xác định. Hai bộ phận xử lý phụ phổ biến nhất là bộ xử lý phụ toán học, được dùng để tăng tốc độ tính toán và bộ xử lý phụ đồ thị, được dùng để hoàn thiện việc xử lý các đồ thị. Copy protection: Chống sao chép. Kỹ thuật được dùng để ngăn chặn sự sao chép bất hợp pháp một chương trình. Sự bảo vệ trong sao chép không còn được được sử dụng thường xuyên như trước đây vì nó cũng ngăn chặn sự sao chép hợp pháp ( với các mục đích dự trữ). Kỹ thuật thay thế nó để ngăn chặn sự sao chép bất hợp pháp là sử dụng các mật lệnh. Corruption of data: Sự hư hỏng dữ liệu. Sự có mặt của các hư hỏng trong dữ liệu. Hầu hết các máy vi tính đều sử dụng vùng các lộ trình thẩm tra và phê chuẩn để ngăn chặn dữ liệu bị hư hỏng đi vào hệ thống máy tính hoặc để phát hiện các dữ liệu hư hỏng thật sự có mặt trong máy. CP/M Viết tắt của control program/monitor hay control program for microcomputers). Chương trình điều khiển màn hình giám sát. Chương trình điều khiển màn hình hay chương trình điều khiển dành cho máy vi tính. Một trong những hệ thống điều khiển hoạt động sơ khởi nhất dành cho máy vi tính. Chương trình này do Gary Kidall viết ra, ông là người đặt nền móng cho việc nghiên cứu kỹ thuật số, và nó trở thành tiêu chuẩn đối với các máy vi tính dựa trên các bộ mạch vi xử lý Intel 8080 và Zilog Z80 8 bit. Trong những năm 1980 chương trình này được thay thế bằng chương trình MS-DOS của Microsoft, được viết cho các bộ mạch vi xử lý 16 bit. Nó còn được sử dụng trong phạm vi của thế giới máy vi tính cá nhân hệ Amstrad. CPU: VIẾT TẰT CỦA CENTRAL PROCESSING UINT: ĐƠN VỊ XỬ lý trung tâm. Critical path analysis: Sự phân tích đường tới hạn. Qui trình được dùng trong việc quản lý các đồ án phức tạp để làm giảm tối đa thời gian cần thiết. Sự phân tích chỉ cho thấy những đề án con nào phải được hoàn thành trước khi bắt đầu 1 đề án con khác. Bằng cách xác định thời gian cần thiết cho mỗi đề án Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 17
18. Các Thuật Ngữ Tin Học con riêng biệt và mối quan hệ giữa chúng, ta có thể lập bảng kế hoạch chỉ rõ rằng lúc nào thì 1 đề án con này cần được bắt đầu và kết thúc để hoàn thành được toàn bộ đề án 1 cách hiệu quả nhất. Các đề án phức tạp có thể liên quan đến hàng trăm đề án con, và việc ứng dụng máy tính để phân tích đường tới hạn được sử dụng rộng rãi nhằm làm giảm thời gian và công sức trong việc phân tích chúng. Cursor: Con trỏ, điểm nháy trên màn hình để chỉ vị trí. Trên màn hình máy tính, ký hiệu mà chỉ vị trí vào hiện hành (vị trí mà ở đó ký tự kế tiếp sẽ xuất hiện). Trong các ứng dụng dựa trên ký tự, nó thường là một khối chữ nhật hoặc ký tự có gạch dưới, và nó nhấp nháy. Trong các mặt phân giới có hình ảnh, nó có thể thay đổi hình dạng dựa trên ngữ cảnh. Cylinder: ỐNG TRỤ: TỒ HỢP CÁC RÃNH TRÊN TẦT CẢ CÁC đĩa tạo nên 1 đĩa cố định mà có thể thu được không cần sự chuyển động của đầu đọc/viết. Thuật ngữ tin học (D) DAC- (Viết tắt của Digital - to - analogue convete) Bộ chuyển đổi từ kỹ thuật số sang kỹ thuật tương tự. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 18
19. Các Thuật Ngữ Tin Học DAISY WHEEL: ĐẨU IN hình hoa cúc ĐẨU IN TRONG MÁY IN TỪ MÁY TÍNH HAY MÁY đánh chữ chứa một đĩa tròn nhỏ bằng kim loại hoặc nhựa tổng hợp, gồm nhiều nan hoa (như các cánh của hoa cúc), mỗi nan hoa mang một ký tự được chạm nổi trên bề mặt. Bánh xe hình hoa cúc được quay cho đến khi nan hoa mang ký tự cần thiết đối diện với ruy băng tẩm mực; Lúc đó một cái búa sẽ gõ nan hoa vào dây ruy băng, để lại dấu ấn của ký tự trên giấy ở bên dưới. ĐẨU IN HÌNH HOA CÚC CÓ THỂ ĐƯỢC THAY ĐỒI ĐỂ TẠO ra các kiểu chữ khác nhau. Tuy nhiên máy in với đầu in hình hoa cúc không thể in được đồ thị và chỉ có thể in nhiều hơn một kiểu chữ trong cùng một tài liệu nếu đầu in được thay đổi, một số phần mềm cho phép thực hiện điều này. Data Dữ liệu Các sự kiện, hình ảnh và ký hiệu, đặc biệt khi được lưu trữ trong máy tính, thuật ngữ này thường được sử dụng để chỉ các sự kiện thô chưa được xử lý, khác với thông tin chỉ một nghĩa hay sự diễn giải được áp dụng. Data bus ĐƯỜNG DỮ LIỆU ĐƯỜNG ĐIỆN, ĐƯỢC DÙNG ĐỂ VẬN CHUYỂN DỮ LIỆU giữa các thành phần của máy tính. Data capture Thu nhập dữ liệu Sự thu nhập thông tin cho việc phân tích và xử lý bằng máy tính. Các dữ liệu được thu thập tự động - ví dụ như, bằng một bộ cảm biến liên tục theo dõi các điều kiện vật lý như nhiệt độ; hoặc được thu thập bằng tay - ví dụ bằng cách đọc dụng cụ đo điện. Data communications Sự truyền dữ liệu Việc gửi và nhận dữ liệu thông qua một môi trường trao đổi bất kỳ, như đường điện thoại. Thuật ngữ này thường ngụ ý chỉ dữ liệu là các số (như dữ liệu máy tính) hơn là các kiểu khác (như các thông điệp bằng giọng nói). Tuy nhiên trong hệ thống ISDN (Intergrated Ser Vies Didital Network: mạng lưới phục vụ tổ hợp số), tất cả các dữ liệu bao gồm cả giọng nói và hình ảnh video, đều được truyền bằng kỹ thuật số. Data compresion Sự nén dữ liệu. Kỹ thuật để làm giảm nơi lưu trữ cần thiết cho một số lượng dữ liệu xác định. chúng bao hàm việc ký hiệu hóa các từ (trong đó các từ thường sử dụng được lưu trữ ở dạng mật mã ngắn gọn hơn), thay đổi độ dài của đơn vị thông tin (bit) (trong đó các ký tự phổ biến được biểu diễn bằng ít đơn vị thông tin hơn với ký tự thường) và mã hóa chiều dài (trong đó một nghĩa lặp lại được lưu trữ một lần). Data dictionary Từ điển dữ liệu Tập tin được dùng trong sự quản lý cơ sở dữ liệu, nó mang dữ liệu về các dữ liệu, ví dụ như danh sách các tập tin, số các sự kiện trong mỗi tập tin, và các dạng của mục tin. Các từ điển dữ liệu được phần mềm của cơ sở dữ liệu sử dụng để có thể thu nhận các dữ liệu. Data flow chart Biểu đồ dữ liệu Biểu đồ minh họa các lộ trình có thể mà dữ liệu có thể lấy qua một hệ thống hay chương trình. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 19
20. Các Thuật Ngữ Tin Học Data input ĐƯA DỮ LIỆU VÀO Việc đưa dữ liệu vào một hệ thống máy tính Data logging Nhập dữ liệu Quá trình thu nhập và ghi, thường là tự động, một dãy các giá trị cho việc xử lý và phân tích bằng máy tính sau này. Data preparation Sự chuẩn bị dữ liệu Sự chuẩn bị dữ liệu cho đầu vào của máy tính bằng cách chuyển nó sang môi trường máy có thể đọc được. Quá trình này thường liên quan đến việc đánh máy dữ liệu ở bàn phím để cho nó có thể được chuyển trực tiếp vào băng hay đĩa. Các phương pháp thu nhập dữ liệu trực tiếp khác nhau như mật mã thanh, sự nhận biết dấu hiệu bằng thị giác, và sự nhận biết ký tự bằng thị giác đã được đưa ra giảm hoặc loại trừ việc chuẩn bị dữ liệu dài dòng trước khi đưa vào máy tính. Data processing (DP) Sự xử lý dữ liệu Việc sử dụng các máy tính để thực hiện các công việc Văn phòng như kiểm soát kho hàng, lập danh sách trả lương cho nhân viên, và giải quyết các đơn đặt hàng. Hệ thống xử lý dữ liệu là một hệ thống nhóm tiêu biểu, chạy trên các máy tính lớn. Sự xử lý dữ liệu đôi lúc còn được gọi là sự xử lý dữ liệu điện tử (EDP). Data protection Sự bảo vệ dữ liệu Sự bảo vệ an toàn cho các thông tin về các cá thể được lưu trữ trên các MÁY TÍNH. ĐIỀU NÀY ĐÒI HỎI CÁC CƠ SỞ DỮ LIỆU của máy tính chứa các thông tin riêng về cá nhân phải được ghi lại, và những người sử dụng chỉ xử lý những thông tin chính xác và vẫn giữ nguyên các thông tin chỉ cho một giai đoạn cần thiết và cho những mục đích xác định. Data security Sự an toàn dữ liệu Sự đề phòng để ngăn chặn sự mất hay dùng sai dữ liệu, hoặc tình cờ hoặc cố ý. Chúng bao gồm các phương thức mà bảo đảm rằng chỉ những người được công nhận mới có thể vào được hệ thống máy tính hay các tập tin, và các quy trình thường xuyên dành cho việc lưu lại và dự trữ các dữ liệu. Có thể cung cấp các tập tin được tìm lại hoặc thiết lập lại trong trường hợp mất hoặc làm hư hại dữ liệu. Một số các kỹ thuật kiểm tra và giám sát cũng được dùng để ngăn ngừa các dữ liệu bị mất đi hoặc bị làm hỏng. Data terinator or rogae value Giá trị dữ liệu cuối Giá trị đặc biệt được dùng để đánh dấu sự kết thúc một danh sách các chi tiết dữ liệu được đưa vào. Máy tính có thể phát hiện rằng dữ liệu khác với các dữ liệu đưa vào theo nhiều cách. Ví dụ như một số âm có thể được dùng làm tín hiệu chỉ sự kết thúc của một danh sách gồm các số dương. Dabase chương trình base Học các chương trình của máy vi tính được dùng để làm việc trên một số lượng dữ liệu lớn; nó Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 20
21. Các Thuật Ngữ Tin Học cũng là ngôn ngữ thế hệ thứ 4. Trong phiên bản thứ nhất. dBase II - xuất hiện vào năm 1981, nó trở thành nền tảng cho tiêu chuẩn của các ứng dụng của cơ sở dữ liệu, được gọi là Xbse. Debugging Sự sửa chữa lỗi Tìm và loại bỏ các lỗi từ một chương trình hay hệ thống máy tính. Decimal numer system or denary number system Hệ số thập phân Hệ thống số được sử dụng phổ biến nhất, với cơ số 10. Các hệ thống khác chủ yếu được sử dụng trong tính toán và bao gồm hệ nhị phân, hệ thống tam số và hệ thống một số. Decision table Bảng quyết định Phương pháp mô tả một quy trình dành cho một chương trình đi theo. Dựa trên việc so sánh các kết luận có thể và kết quả của nó. Nó thường được sử dụng như một phương tiện trợ giúp trong việc thiết kế các hệ thống. Phần trên của bảng chứa các điều kiện để rút ra kết luận (ví dụ một số âm hoặc dương và nhỏ hơn một), và phần dưới mô tả các kết luận khi gặp những điều kiện này. Chương trình này hoặc kết thúc hoặc lặp lại quá trình hoạt động. Declarative programming Sự lập trình khai báo Sự lập trình mà không mô tả cách giải quyết vấn đề, nhưng lại mô tả cấu trúc hợp lý của vấn đề. Nó được sử dụng trong ngôn ngữ lập trình Prolog. Nó được sử dụng trong ngôn ngữ lập trình Prolog. Việc chạy một chương trình như vậy giống như là sự chứng tỏ một lời tuyên bố hơn là chạy theo một quy trình. Decoder Bộ phận giải mã Mạch điện tử được dùng để chọn một trong một số đường dữ liệu có thể. Ví dụ như các bộ giải mã thường quen với các dữ liệu trực tiếp với các vùng nhớ riêng biệt trong bộ nhớ tức thời của máy tính. Dedicated computer Máy tính chuyên biệt Máy tính được chế tạo nằm trong một công cụ khác cho mục đích điều khiển hoặc cung cấp thông tin cho công cụ đó. Công dụng của nó được tăng nhanh nhờ sự ra đời của các bộ vi mạch xử lý: máy giặt, đồng hồ điện số, xe hơi, máy ghi hình video , ngày nay tất cả chúng đều có các bộ mạch xử lý riêng. Defragmentation Chắp liền Quá trình sắp xếp lại các dữ liệu trên đĩa sao cho các tập tin không bị lưu trữ trong các vùng nhỏ. Delete Xóa đi, gạch đi Sự xóa bỏ một ký tự khỏi một tập tin. Sự xóa bỏ một tập tin thường có nghĩa là xóa mục từ trong thư mục của nó hơn là thực sự xóa bỏ nó khỏi đĩa. Ngày nay nhiều hệ thống có phương tiện không xóa bỏ cho phép lưu trữ lại các mục tư thư mục. Trong khi các tập tin bị xóa bỏ không thể bị xóa đi khỏi đĩa, chúng có thể được viết chồng lên. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 21
22. Các Thuật Ngữ Tin Học Desktop Trình làm việc Dekstop Sự biểu diễn các hệ thống tập tin bằng biểu đồ thị, trong đó các ứng dụng và các tập tin được biểu diễn bằng các hình vẽ (các biểu tượng mà có thể được gọi ra bằng cách nhắp đơn hoặc đúp con chuột). Desktop pulishing (DTP) In bằng máy vi tính Việc sử dụng máy vi tính để xếp chữ với cấp bậc nhỏ và sắp xếp trang. Các hệ thống này có khả năng tạo ra các trang trong khoan chuẩn bị (các trang chuẩn bị để sao chép và in) chứa các biểu đồ và văn bản, với bộ văn bản có các kiểu cỡ và kích thước khác nhau. Các trang này có thể được xem lại toàn bộ trên màn hình trước khi được in trên máy in lade. Diane (Viết tắt của direct information access network for Europe) SỰ THU THẬP THÔNG TIN CUNG CẦP CHO MẠNG MÁY TÍNH CỦA CHẤU ẤU. Difference engine Máy tính Máy tính cơ học được thiết kế (và được chế tạo một phần năm 1822) bởi nhà toán học người Anh, Charles Barrles, tạo ra các bảng tính tuổi thọ đáng tin cậy. Tiền thân của máy phân tích, nó đã tính được các hàm số toán học bằng cách giải. Sự khác nhau giữa các giá trị được cho trước của các biến số trong các chương trình. Digit Chữ số Số bất kỳ từ 0 đến 9 trong hệ thập phân. Các cơ số khác nhau có phạm vi các chữ số khác nhau. Ví dụ như hệ 16 số có các chữ số từ 0 đến 9 và từ A tới F, trong khi hệ nhị phân chỉ có 2 chữ số là 0 và 1. Digital Kỹ thuật số Thuật ngữ có nghĩa là mã hóa bằng số. Hệ thống kỹ thuật số sử dụng 2 trạng thái, hoặc các xung điện thế mở/tắt hoặc cao/thấp để giải mã, nhận và truyền thông tin. Sự biểu diễn kỹ thuật số chỉ ra các giá trị riêng biệt như các số (khác với các ký hiệu tương tự, như các đoạn liên tục của kim chỉ trên bằng số). Digital audio tape (DAT) Băng ghi âm bằng kỹ thuật số Băng tần chứa đến vài nige byte thông tin, được dùng để dự trữ. Các dữ liệu được truyền đi với mức độ vài megabyte trong một phút. Digital computer Máy tính hiện số Công cụ tính toán hoạt động trên hệ thống 2 trạng thái, sử dụng các ký hiệu được mã hóa bằng cáh sử dụng hệ nhị phân (các số được cấu thành từ các tổ hợp của các chữ số 0 và 1). Digital data transmaission Truyền dữ liệu bằng kỹ thuật số Cách thức truyền dữ liệu bằng cách biến đổi tất cả các dấu hiệu (hình ảnh, âm thanh hoặc từ) thành các mã số (thường là hệ nhị phân) trước khi truyền đi, rồi lại biến đổi trở lại như ban đầu Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 22
23. Các Thuật Ngữ Tin Học ở nơi nhận dữ liệu. Phương pháp này loại trừ được sự méo mó hay thoái hóa các tín hiệu trong quá trình truyền, lưu trữ và xử lý. Didital to - analogue converter Bộ biến đổi - tương tự Mạnh điện tử biến đổi các tín hiệu số thành tín hiệu tương đương. Mạch điện tử này được dùng để biến đổi đầu ra bằng số từ một máy tính thành điện thế tương đương cần thiết để sinh ra một âm thanh từ bộ khuyếch đại quy ước. Digital video interractive (DVI) Sự tương tác video - số Kỹ thuật được sử dụng để lưu trữ các hình ảnh của ti vi trên máy tính. Nó sử dụng kỹ thuật nén dữ liệu và các bộ mạch xử lý đặc biệt. Digitizer Bộ số hóa Công cụ biến các tín hiệu hình ảnh video thành dạng số sao cho các ảnh video có thể được đưa vào, lưu trữ biểu diễn và thao tác bởi một máy tính. Thuật ngữ này đôi lúc cũng được dùng để chỉ một khối đô thị. Ding bat Ký tự đặc biệt Ký tự phải là số và chữ cái, như dấu sao, dấu đạn hay mũi tên. Các ký tự này được tổ hợp thành các phông chữ Tái bút và dạng thẳng để sử dụng với các bộ xử lý và các chương trình vẽ đồ thị. DIP Viết tắt của documen imgge processing: xử lý tài liệu ảnh Direct access or random access Sự truy cập trực tiếp Một dạng truy cập tập tin. tập tin truy cập trực tiếp có chứa các ghi chép có thể được truy cập trực tiếp nhờ máy tính vì mỗi ghi chép có địa chỉ riêng của nó trên đĩa lưu. Direct memory access (DMA) Truy cập bộ nhớ trực tiếp Kỹ thuật được dùng để chuyển dữ liệu đến và đi khỏi các thiết bị bên ngoài mà không cần đi qua khối xử lý trung tâm và vì thế tăng tốc độ truyền. Sự truy cập bộ nhớ trực tiếp được dùng cho các công cụ như bộ quét hình. Directory Thư mục Sự xếp nhóm của tên các tập tin dưới tên thư mục, cùng với các thông tin cung cấp cho máy tính có thể tìm lại được những tập tin này từ vùng lưu trữ đệm. Disc or disk ĐĨA Môi trường phổ biến để lưu trữ dữ liệu (một loại thay thế là băng từ). ĐĨA TỪ ĐƯỢC QUAY VỚI MỘT TỐC ĐỘ CAO TRONG Ồ ĐĨA KHI đầu đọc/ghi (mở máy xem hoặc ghi đĩa) đi qua trên bề Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 23
24. Các Thuật Ngữ Tin Học mặt của nó sẽ đọc hay ghi lại các biến đổi từ giải mã dữ liệu. Gần đây, các đĩa quang học như CD-ROM; CD-R và WOEN đã được dùng để lưu trữ dữ liệu bằng máy tính. CÁC ĐĨA TỪ CÓ MỘT SỐ DẠNG. ĐĨA CỨNG CỐ ĐỊNH được tạo bên trong khoang ổ đĩa, thường trực xếp chồng lên nhau. Các đĩa cứng có thể lấy đi được thường có trong các hệ thống máy tính. Các đĩa được chứa hoặc riêng biệt hoặc như một khối xếp chồng trong một hộp bảo vệ bằng nhựa tổng hợp, và có thể được lấy ra khỏi khoan ổ đĩa và giữ ĐỂ SỬ DỤNG SAU NÀY. ĐĨA MỀM LÀ DẠNG PHỒ BIẾN nhất của sự lưu trữ dùng cho máy vi tính. Nó có kích thước và dung tích nhỏ hơn đĩa cứng nhiều và được gọi như vậy vì nó được sản xuất từ màng nhựa tổng hợp mỏng được phủ một lớp vật liệu từ tính. Dise Drive Ồ ĐĨA Dụng cụ cơ học đọc dữ liệu từ đĩa và ghi dữ liệu vào đĩa. Trong trường hợp đĩa cứng, ổ đĩa bao hàm cả chính đĩa cứng. Dise formatting Sự định dạng đĩa Sự chuẩn bị một đĩa từ trống để các dữ liệu có thể lưu trữ được trên nó, các dữ liệu được ghi trên bề mặt đĩa trên những đường tròn, mỗi đường được phân chia thành một số cung. Trong việc định dạng một đĩa, hệ thống hoạt động của máy tính sẽ giúp điều khiển các thông tin như số đường và số cung giúp cho các dữ liệu được lưu trữ có thể được truy cập trực tiếp bởi bộ phận trong ổ đĩa. Một số hệ thống xử lý từ cũ hơn đã dùng các đĩa mềm có cung ứng, trong đó việc định dạng đĩa được xác định bởi các lỗ trong đĩa. Ngày nay, tất cả các hệ thống máy tính đều sử dụng các đĩa cung mềm nó hoặc được định dạng trước lúc bán hoặc được định dạng bằng cách sử dụng chương trình tận dụng được cung cấp với mội hệ thống máy vi tính hoạt động. Discman Nhãn hiệu máy nghe đĩa la de Nhãn hiệu thương mại của hãng Sony dùng cho máy nghe đĩa lade xách tay, tương đương với nhãn hiệu Walkman, nó cũng là nhãn hiệu của kiểu máy có màng tinh thể lỏng cho các đĩa dữ liệu. Disc optimizer: Chương trình nhóm các đoạn nhỏ lại Distributed processing Sự xử lý phân tán Sự xử lý bằng máy tính mà sử dụng hơn một máy tính để tiến hành một sự ứng dụng. Nó bao gồm việc xử lý bằng cách sử dụng mạng lưới vùng, kiến trúc khách/chủ và xử lý song song. Ditheking Tạo lay động, làm lung linh Kỹ thuật dùng cho các mẫu chấm gạch khác nhau trên đồ thị, biểu đồ để tạo ấn tượng của các vùng bị che khuất. Mỗi dấu chấm đều có cùng kích thước và cùng độ đậm. Document Tài liệu, chứng từ Dữ liệu liên quan đến một ứng dụng riêng. Ví dụ, như tài liệu văn bản có thể được sinh ra bởi bộ mạch xử lý và tài liệu biểu đồ có thể được sinh ra với khối CAD. Tài liệu OMR hay OCR là tài Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 24
25. Các Thuật Ngữ Tin Học liệu trên giấy chứa các dữ liệu có thể được đưa trực tiếp vào máy tính nhờ sử dụng một bộ phận đọc tài liệu. Documentation Cung cấp dữ liệu, sưu liệu Thông tin viết liên quan đến một chương trình máy tính hay một khối ứng dụng, sưu liệu thường được chia thành phạm trù: sưu liệu chương trình và sưu liệu sử dụng. Sưu liệu chương trình là sự mộ tả hoàn chỉnh kỹ thuật của một chương TRÌNH. ĐƯỢC SOẠN THẢO NHƯ MỘT PHẨN MỀM ĐƯỢC viết và dự định giúp đỡ sự duy trì hoặc phát triển sau này của chương trình đó. Sưu liệu sử dụng giải thích cách thức vận hành phần mềm đó. Document image processing Sự xử lý tài liệu Sự phân tích các tài liệu và lưu trữ trên CD-ROM. Các ảnh phân tích được xếp theo mục lục, để đảm bảo sự truy cập nhanh hơn, khả năng trên giấy HOÂC DẠNG CỰC NHỎ. ĐIỀU NÀY TƯƠNG TỰ NHƯ SỰ LƯU trữ tài liệu được nhiều công ty điều chỉnh để phục vụ khách hàng tốt hơn và giảm khoảng không lưu trữ cần thiết. Document reader Bộ phận đọc tài liệu Thiết bị đầu vào đọc các dấu hiệu hay ký tự, thường ở dạng đã được chuẩn bị trước và các tài liệu. Các thiết bị như vậy được dùng để nhận dữ liệu bằng sự nhận biết các dấu hiệu quang học, sự nhận biết các ký tự quang học và việc dò dấu hiệu. Dongle Thiết bị để bảo đảm việc sử dụng hợp pháp của một chương trình ứng dụng. Nó thường gắn vào bộ phận in của máy vi tính và chương trình sẽ không chạy được nếu không có mặt nó. Thường cũng cần thiết phải bật máy in. Dos Hệ điều hành Dos. Hệ thống điều hành máy tính được thiết kế đặc biệt cho việc sử dụng với đĩa lưu trữ; nó cũng được dùng để chỉ hệ thống điều hành riêng MS-DOS. Dot Matrix printer Máy in kim Maý in của máy tính sinh ra mỗi lý tự riêng biệt bằng cách in một hình hay MỘT KHUÔN MẪU GỒM RẦT NHIỀU CHẦM NHỎ. ĐẨU IN LÀ một đường thẳng đứng hay một khối gồm 9 hoặc 24 kim in. Khi đầu in được chuyển động từ bên này sang bên kia trang giấy, các kim in được đẩy về phía trước một cách chọn lọc, đánh vào ruy băng tẩm mực và tạo nên các hình mẫu gồm các chấm cho mỗi lý tự trên tờ giấy nằm bên. Máy in kim linh động hơn máy in có đầu in hình hoa cúc vì nó có thể in được đồ thị, hình vẽ và văn bản trong nhiều dạng chữ khác nhau. Máy in này được mua và bảo trì rẻ hơn máy in lade, và vì các kim của nó gõ lên giấy bằng phương pháp vật lý nên có thể tạo ra các bản sao bằng giấy than. Tuy nhiên nó gây ồn ào khi hoạt động và không thể tạo bản in chất lượng cao như các máy in không có sự va chạm trực tiếp. Double - click ẦN ĐÔI NHẦN (ẦN VÀ THẢ NÚT NHẦN TRÊN CON CHUỘT) 2 LẨN LIÊN TIẾP. ẦN đôi trên một biểu tượng được biễn diễn trên màn hình nền được sử dụng để khởi đầu một ứng dụng. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 25
26. Các Thuật Ngữ Tin Học Double precision Sự chính xác gấp đôi Dạng ký hiệu điểm nổi có độ chính xác cao, có nhiều chữ số thập phân có nghĩa. Thuật ngữ gấp đôi chỉ sự chính xác không chặt chẽ, có nguồn gốc từ những số sử dụng hơn 1 bit làm ký hiệu điểm nổi tiêu chuẩn. DPI (viết tắt của dots per inch) Số chấm trong một inch ĐƠN VỊ ĐO ẢNH ĐƯỢC SINH RA TRÊN MÀN HÌNH MÁY tính và máy in. DRAM (viết tắt của dynamic random - access memory) Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên động Thiết bị của bộ nhớ máy tính trong dạng mạch Silicon, thường được sử dụng để bảo đảm sự truy cập tức thì trong bộ nhớ của máy vi tính. Bộ nhớ này xóa nội dung của nó nếu chúng không được đọc và viết lại sau mỗi 2 mili giây. Quá trình này được gọi là sự làm tươi mới bộ nhớ. Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên này chậm hơn nhưng rẻ hơn SRAM - là bộ nhớ mạch silicon. Driver Trình điều khiển Chương trình điều khiển thiết bị ngoại biên của máy vi tính. Mỗi thiết bị được nối với máy tính cần một chương trình điều khiển riêng. Chương trình điều khiển riêng bảo đảm sự liên lạc giữa máy tính và thiết bị. Ví dụ như nó thường có thể nối nhiều dạng máy in khác nhau, mỗi máy in có một mật mã hoạt động riêng của nó, với loại máy tính giống nhau. ĐIỀU NÀY THỰC HIỆN ĐƯỢC VÌ NHỜ CHƯƠNG TRÌNH DẪN được cung cấp để dịch các lệnh in tiêu chuẩn của máy tính thành các lệnh đặc biệt cần thiết cho mỗi máy. Dry running Sự kiểm tra bằng tay Sự kiểm tra sự tiến triển của các dữ liệu, bằng tay (với ví dụ như giấy và bút chì) một chương trình máy tính trước khi chương trình đó được chạy trên máy tính. DYP (viết tắt của Desktop publithing) In bằng máy tính Dummtnl Thiết bị đầu cuối không thông minh Bộ phận không có khả năng xử lý của riêng nó. Nó làm việc như một phương tiện tiếp cận với khối xử lý trung tâm chính. Dump Kết suất Quá trình truyền dữ liệu nhanh chóng đến bộ nhớ ngoài hoặc đến máy in. Nó thường được thực hiện để giúp điều chỉnh các sai sót hay như một phần của quy trình khám phá hư hỏng được thiết kế để bảo đảm sự an toàn cho dữ liệu. Dvorak key board Bàn phím dvorak BÀN PHÍM NẲM NGOÀI CỦA MỘT MÁY ĐÁNH CHỮ BÌNH THƯỜNG (Ở Anh là Qwerty). Trong bàn phím Dvorak các phím thường được sử dụng nhất được xếp ở trung tâm để việc ấn phím được nhanh. Bàn phím QWERTY nguyên được thiết kế cho những người đánh máy chữ chậm để họ không gây ra sự mắc kẹt trên máy đánh chữ cơ học. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 26
27. Các Thuật Ngữ Tin Học Dynamic data exchange (DDE) Sự trao đổi dữ liệu động. Một dạng giao tiếp xử lý qua lại được sử dụng trong cửa sổ Microsoft, nó bảo đảm sự trao đổi các lệnh và dữ liệu giữa 2 chương trình ứng dụng. Sự trao đổi này được sử dụng chủ yếu cho các dữ liệu trực tiếp từ ứng dụng này sang ứng dụng khác, ví dụ như dữ liệu trải rộng trong bảng báo cáo được xử lý từ. Trong cửa sổ 3.1 sự trao đổi này được nâng cao bằng các vật bổ sung được nối và gắn vào. Dynamic link library Thư viện nối liên kết động Các tập tin có chức năng thực hiện mà có thể được nạp vào nhu cầu của cửa sổ Microsoft và nối kết tại thời điểm thực hiện. Cửa sổ Microsoft tự nó sử dụng các tập tin này điều khiển bàn phím, ví dụ như chương trình xử lý của cửa sổ sử dụng các tập tin này cho các chức năng như sửa lỗi chính tả và kiểm tra dấu. Thuật ngữ tin học(E) Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 27
28. Các Thuật Ngữ Tin Học EBCDIC Viết tắt của extended binary coded decimak interchange code. Mã chuyển đổi thập phân mã hóa nhị phân mở rộng. Mật mã do hãng IBM nghĩ ra, được dùng để lưu trữ và chuyển giao các ký tự số và chữ cái. Nó là một mật mã gồm 8 đơn vị thông tin (8 bit), có khả năng chứa 256 ký tự khác nhau, mặc dù trong đó chỉ có 85 ký tự được xác định trong trong phiên bản tiêu chuẩn. Nó vẫn còn được dùng trong nhiều máy tính hơn, nhưng ngày nay hầu hết các máy tính nhỏ và máy vi tính sử dụng mật mã ASCII. Edege connector - Bộ nối cạnh Phần chuyển tiếp điện được tạo thành bằng cách nối một số vòng kim loại trên một bản mạch in với cạnh của bản và sử dụng chúng để cần trực tiếp vào ổ cắm điện. Bộ nối rìa thường được sử dụng để nối bản mạch chính của máy tính với các bản mở rộng cung cấp cho máy tính bộ nhớ phụ hoặc các phương tiện khác. EDI (Viết tắt electronic dissemination of information or electronic data interchange): sự phổ biến thông tin bằng điện tử hay sự trao đổi dữ liệu bằng điện tử. Sự truyền thông tin có tổ chức trong dạng điện tử giữa các hệ thống máy tính trong các tổ chức khác nhau. EDI chủ yếu được dùng để trao đổi thông tin có liên hệ tới hoạt động kinh doanh và để trao đổi quỹ tiền bằng điện tử. EDP (Viết tắt của electrically erasable programmable read memory). Bộ nhớ chỉ đọc lập trình xóa được bằng điện. Bộ nhớ của máy tính có thể ghi các dữ liệu và giữ nó lại một cách không rõ ràng. Các dữ liệu có thể bị xóa đi bởi sự tích điện và dữ liệu mới được ghi lại. Một số bộ nhớ loại này phải được loại bỏ khỏi máy tính, bị xóa và được lập trình lại bằng cách sử dụng một thiết bị đặc biệt. Một số khác, được gọi là bộ nhớ chớp nhoáng, có thể bị xóa bỏ và lập trình lại mà không cần loại bỏ nó khỏi máy tính. Xem EPROM EFTPOS (viết tắt của electronic funds transfer at proint of sale): Sự chuyển quỹ tiền bằng điện tử tại điểm bán. Việc chuyển quỹ tiền từ một tài khoản của ngân hàng này sang ngân hàng khác, bằng các phương tiện điện tử. Ví dụ như một khách hàng gài một tấm thẻ plastic vào bộ phận máy tính tại điểm bán hàng trong một siêu thị, và các đường điện thoại được sử dụng để tự động ghi nợ từ tài khoản ở ngân hàng của khách hàng vào hóa đơn. EGA (Viết tắt của enhanced graphics array): Bộ sắp xếp đồ họa nâng cao. Hệ thống biểu diễn bằng màu, tốt hơn CGA, nó cung cấp 16 màu trên màn hình và một sự giải quyết vấn đề 640 x 350, nhưng không tốt như VGA. EIS (Viết tắt của executiveinformation systems): Hệ thống thông tin điều hành. Sự ứng dụng của phần mềm mà tách thông tin từ các ứng dụng máy tính của một tổ chức, các tập tin dữ liệu và đưa dữ liệu vào dạng mã việc quản lý đòi hỏi. Electronic mail or e-mail Bưu điện điện tử. Sự ứng dụng cho phép người sử dụng ở trên cùng một chỗ, hoặc ở các vùng khác nhau trên Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 28
29. Các Thuật Ngữ Tin Học thế giới liên lạc với nhau bằng cách gởi các thông điệp thông qua hộp thư được đặt trong máy tính trong vùng hay ở xa. Các thông điệp thường được đặt trong vùng nhận của bộ nhớ đệm trong máy tính trung tâm cho đến khi chúng được người nhận thu lấy. Các mật mã thường được sử dụng để ngăn chặn sự truy cập không hợp pháp tới các thông điệp được lưu trữ. Tồn tại cả hệ thống chuyển thư điện tử riêng và thư xã hội. Hệ thống công cộng thường được cung cấp bởi công ty truyền thông công cộng hoặc trong hiệp hội với các tập san. Mạng lưới công cộng bao gồm Internet compuserve, ARPAnet và BITnet. Sự giao tiếp giữa các mạng lưới được thực hiện qua các cổng vào. Electronic publishing Chế bản điện tử. Sự xuất bản thông tin thường được xem xét trên màn hình hơn là trên trang in. Các thông tin được thu thập hoặc từ CD-ROM, hoặc từ mạng lưới vùng rộng lớn, từ một cơ sở dữ liệu tách biệt. Các thông tin như vậy phải được nhà xuất bản tổ chức và định dạng nhờ sử dụng các hệ thống như Acrobat và SGML. Electronics ĐIỆN TỬ HỌC Một nhánh của Khoa học liên quan đến sự phát ra các điện tử từ các chất dẫn được và chất bán dẫn, đến sự hoạt động tiếp theo sau của các điện tử này và đến việc chế tạo các thiết bị điện tử. Thiết bị điện tử đầu tiên là đèn điện tử hay ống chân không, trong đó các điện tử chuyển động trong chân không, và dẫn đến các phát minh như radio, tivi, radar và máy tính kỹ thuật số. Sự thay thế của các đèn điện tử bằng các transistor khá nhỏ và đáng tin cậy vào năm 1948 đã mở ra cuộc cách mạng trong sự phát triển ngành điện tử. Các thiết bị điện tử hiện đại trên các mạch điện, các lát tinh thể rất mỏng được hàng chục ngàn hợp phần điện tử. Bằng cách sử dụng các thiết bị ở trạng thái rắn như mạch điện, các mạch điện tử hết sức phức tạp có thể được chế tạo ra, dẫn đến sự phát minh ra đồng hồ hiện số, máy tính bỏ túi, máy vi tính hùng mạnh và bộ xử lý từ. E-mail (Viết tắt của electronic mail). Bưu điện điện tử. EMS (Viết tắt của expanded memory specification). Bộ nhớ mở rộng. Emulator Bộ nhớ phỏng Chi tiết của phần mềm hoặc phần dẻo cho phép một thiết bị bắt chước chức năng của thiết bị khác. Phần mềm mô phỏng thường được dùng để cho phép một máy tính thực hiện những chương trình được viết cho máy khác. Encapsulated postScripe (EPS) Dạng tập tin bằng hình vẽ được dùng bởi Post Script. Nó là một tập tin PostScript với cấu trúc đặc biệt được thiết kế để sử dụng bởi các ứng dụng khác. Encryption Sự mật hóa Việc bảo đảm sự an toàn của dữ liệu bằng cách mã hóa dữ liệu sao cho nó vô nghĩa với những người không được quyền sử dụng mà không có phần mềm giải mã cần thiết. Hai kỹ thuật được sử dụng rộng rãi nhất là DES (data Encryption Standart: tiêu chuẩn mã hóa dữ liệu) và RSA (sự viết tắt dựa trên tên của người phát minh). Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 29
30. Các Thuật Ngữ Tin Học End user Người, bộ phận sử dụng cuối chương trình máy tính ĐÂC BIỆT NÓ CHỈ MỘT NGƯỜI NÀO ĐÓ SỬ DỤNG một chương trình để thực hiện một công việc (như tính toán hay chơi trò chơi trên máy tính) hơn là chỉ người viết ra chương trình. EPROM (Viết tắt của erasable progammable read - only memory). Bộ nhớ ROM xóa được và lập trình được. Thiết bị nhớ của máy tính trong dạng vi mạch điện tử mà có thể ghi các dữ liệu và giữ nó lại một cách không rõ ràng. Các dữ liệu có thể bị xóa bỏ. Khi phơi nó ra ánh sáng cực tím, và dữ liệu mới lại được ghi. Các dạng khác của vi mạch điện tử của bộ nhớ máy tính là ROM (bộ nhớ chỉ có thể đọc được) PROM (bộ nhớ chỉ đọc được, có thể lập trình được) và RAM (bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên). Xem EEPROM. EPS (Viết tắt của electronic randomnumber indicator equipment) Thiết bị biểu thị số ngẫu nhiên bằng điện tử. Máy được trạm nghiên cứu thuộc Tổng cục Bưu điện Anh thiết kế và chế tạo để chọn một dãy số 9 chữ số ngẫu nhiên để xác định người thắng giải trong xổ số quốc gia. Error Lỗi hoặc sự hư hỏng Sai sót hoặc sự hư hỏng trong phần mềm hoặc trong phần của người sử dụng mà làm cho chương trình ngừng thực hiện hoặc sinh ra các kết quả không mong đợi. Các lỗi của chương trình được loại trừ, trong một chuỗi các quy trình kiểm tra ban đầu của người lập trình, nhưng một số lỗi vẫn còn lại trong hầu hết các chương trình. Tất cả các hệ điều hành của máy tính được thiết kế để sinh ra các thông điệp báo lỗi (trên màn biễu diễn, hoặc trong một tập tin hỏng) vào bất cứ lúc nào mà một lỗi được phát hiện, nó báo rằng lỗi đã xảy ra và các khả năng dự đoán nguyên nhân gây lỗi. Các lỗi có thể được nhóm thành vài dạng. Lỗi về cú pháp gây ra do việc sử dụng dạng ngôn ngữ lập trình không chính xác. Lỗi về sự hợp lý là sai sót trong khi lập trình. Lỗi do thực hiện gây ra do sự kết hợp của các dữ liệu mà người lập trình không liệu trước. Một lỗi do vận hành tiêu biểu gây ra do việc cố gắng chia một số cho số 0. Các máy tính được thiết kế để làm việc với một tập hợp, các số trong một mức độ chính xác được cho trước. Nhiều lỗi bị gây ra do sự giới hạn này. Một lỗi vượt giới hạn xuất hiện khi số quá lớn để máy tính xử lý với nó; Sót lỗi do làm tròn số bị gây ra do sự cần thiết phải làm tròn số một số thập phân. Error detection Sự khám phá lỗi Kỹ thuật cung cấp một chương trình để phát hiện các dữ liệu không đúng. Phương pháp thường gặp là thêm một chữ số kiểm tra vào một mã quan trọng, như các số đếm và các mật mã tạo thành. Chữ số được chọn sao cho mật mã phù hợp với quy tắt rằng chương trình có thể thay đổi. Một kỹ thuật khác liên quan đến việc tính tổng của mỗi trường hợp của chi tiết riêng của dữ liệu, và lưu trữ nó tạo nơi kết thúc của dữ liệu. Sự phát triển lỗi cũng được dùng trong việc truyền dữ liệu bằng cách dùng các modem. Error message Thông báo lỗi Thông báo được máy tính tạo ra để báo cho người sử dụng biết rằng có một lỗi đã xuất hiện. Executable file Tập tin khả thi Tập tin, luôn là một chương trình của một số dạng, nó có thể được thực hiện trực tiếp bởi một máy tính. Tập tin sẽ được sinh ra từ chương trình nguồn bởi một bộ phận lắp ráp hay thu thập Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 30
31. Các Thuật Ngữ Tin Học tin. Vì thế nó sẽ không được mã hóa trong ASCII và sẽ không thể đọc được như một văn bản trên hệ MS-DOS các tập tin thực hiện được có phần mở rộng .EXE hay .COM Execution error or run - time error Lỗi thực hiện Lỗi bị gây ra do sự kết hợp của các dữ liệu mà người lập trình không dự đoán trước. Expanded memory Bộ nhớ mở rộng Bộ nhớ phụ trong máy tính dựa trên MS-DOS, thường được lắp trên một bản bộ nhớ mở rộng. Bộ nhớ mở rộng đòi hỏi một bộ phận quản lý nó nhằm tạo sự tiếp cận tới số bộ nhớ giới hạn tại một thời điểm bất kỳ, và nó chậm hơn bộ nhớ phụ. Phần mềm có thể chạy cả MS-DOS và Windows để mô phỏng bộ nhớ mở rộng cho những ứng dụng đòi hỏi nó. Expansion board or expansion brand card Bản mở rộng Bản mạch in mà có thể được gài vào máy tính để tăng cường các khả năng của chúng (ví dụ như tăng bộ nhớ của chúng) hoặc để thêm các phương tiện (ví dụ như hình ảnh) Expert system Hệ thống chuyên gia Chương trình máy tính để đưa ra lời khuyên (như các dự đoán sự suy yếu hay giải thích các luật) mà kết hợp kiến thức từ những tinh hoa của con người. Nó là một dạng của hệ thống dựa trên cơ sở kiến thức chứa các quy luật mà có thể được áp dụng để tìm lời giải cho một vấn đề. Nó là một dạng của trí thông minh nhân tạo. Export Xuất ĐẨU RA CỦA MỘT TẬP TIN TRONG DẠNG KHÁC MÀ TỪ ĐÓ nó được sử dụng bởi các ứng dụng hiện hành. Ví dụ như chương trình xử lý từ chạy trên máy tính kiểu Apple Macintosh có thể có phương tiện để lưu trữ một tập tin trên đĩa mềm trong dạng có thể đọc được bởi chương trình xử lý từ chạy trên máy tính cá nhân IBM. Extended memory Bộ nhớ mở rộng Bộ nhớ trong hệ dựa trên MS-DOS trên một byte mà DOS trợ giúp. Bộ nhớ mở rộng không thể hiểu được hệ điều hành và nó đỏi hỏi bộ phận quản lý bộ nhớ mở rộng. Windows và các ứng dụng của Windows đòi hỏi có bộ nhớ phụ. Thuật ngữ tin học (F) FAT Viết tắt của file allocation table. Bảng định vị tệp. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 31
32. Các Thuật Ngữ Tin Học fax - fax (tên thường gọi của facsimile transmission hay telefax) Sự truyền ảnh qua đường viễn thông, thường là mạng điện thoại. Khi được đặt vào máy fax, ảnh gốc được quét bởi một thiết bị truyền và được biến đổi thành các tín hiệu mật mã đi qua đường điện thoại đến máy nhận fax, ở đó ảnh được tạo thành là bản sao của gốc. Các tấm hình cũng như văn bản in và bản vẽ đều có thể gởi đi được. Sự truyền đi xảy ra ở mức 4800 hay 3600 bit đơn vị thông tin trong một giây. FDDI (Viết tắt của fibre - optic digital device interface): Thiết bị nối dùng sợi cáp quang kỹ thuật số. Dãy các mạng thủ tục, được Viện tiêu chuẩn quốc gia Hoa Kỳ dựng lên, liên quan đến các mạng lưới tốc độ cao sử dụng sợi cáp quang. FDDI hỗ trợ việc truyền dữ liệu với mức độ lên tới 100 Mbp và được đưa vào trong nhiều nơi để thay thế cho Ethernet. FDDI không chỉ cho phép truyền một số lớn dữ liệu, ví dụ như các bức tranh màu, mà còn có thể truyền dữ liệu âm thanh và hình ảnh. Feasibility study Sự nghiên cứu tính khả thi Sự nghiên cứu ban đầu được xúc tiến bởi hệ thống phân tích xem xét các cách làm cho hệ thống máy tính có hiệu lực. Giá cả và lợi nhuận thích hợp của hệ thống được dự đoán trước, và đã từng là cơ sở để quyết định tính khả thi của hệ thống. Feedback Hồi tiếp Nguyên tắc chung mà theo đó các kết quả được sinh ra trong một phản ứng đang xảy ra trở thành các yếu tố trong sự thay đổi phản ứng; sự phản hồi âm là nguyên tắc được sử dụng trong các hệ thống tự điều khiển, từ máy điều nhiệt đơn giản và máy điều tốc có động cơ chạy bằng hơi nước đến các máy công cụ điều khiển tự động bằng máy tính. hệ thống điều khiển được máy tính hóa hoàn toàn, trong đó không có sự can thiệp của người vận hành, được gọi là hệ thống phản hồi vòng kín. Hệ thống mà còn phụ thuộc vào các tín hiệu điều khiển từ người vận hành được gọi là hệ thống phản hồi vòng mở. Fetch - execute cycle or processing cycle Chu kỳ chuyển tải thực hiện hay chu kỳ xử lý. Chu kỳ hai pha được khối điều khiển trung tâm của máy tính sử dụng để xử lý chỉ dẫn trong chương trình. Trong ba chuyển tải, sự chỉ dẫn chương trình kế tiếp được truyền từ bộ nhớ truy tìm tức thời của máy tính đến bộ phận ghi chỉ dẫn. (Vùng nhớ đã giữ những lời chỉ dẫn trong khi nó đang được thực hiện). Trong pha thực hiện, sự chỉ dẫn được mã hóa và tuân theo. Quá trình này được lặp lại trong vòng tiếp theo. fibre optics Sợi quang Một nhánh của vật lý liên quan với sự truyền ánh sáng và ảnh qua các sợi thủy tinh hoặc nhựa tổng hợp được gọi là sợi quang. Sợi cáp quang được sử dụng rộng rãi trong mạng FDDI và các hệ thống viễn thông. Field Trường dữ liệu Chi tiết xác định của dữ liệu, thường của một dạng ít xác định. Trường dữ liệu thường là một phần của tài liệu là một phần của tập tin. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 32
33. Các Thuật Ngữ Tin Học Field length check Sự kiểm tra theo độ dài trường dữ liệu Sự kiểm tra hiệu lực trong đó các ký tự trong một trường dữ liệu đầu vào được tính đến để bảo đảm rằng một số chính xác các ký tự đã được đưa vào. Ví dụ như một trường dữ liệu ngày tháng có 6 con số có thể được kiểm tra để chắc chắn rằng nó chứa chính xác 6 chữ số. Fith - generation computer Máy tính thế hệ thứ năm Dạng máy tính mới được mong đợi, dựa trên công nghệ vi điện tử nổi bật với tốc độ tính toán cao và sự xử lý song song. Sự phát triển của kỹ thuật tích phân với mức độ lớn mà có thể đặt nhiều mạch vi điện tử vào trong các mạch xử lý hơn là khả năng hiện thời và sự phát triển trong thiết kế phần mềm và phần cứng có thể tạo ra các máy tính hùng mạnh hơn những máy đang được sử dụng. File Tập tin Một tập hợp các dữ liệu hay một chương trình được lưu trữ trong bộ nhớ ngoài của máy tính (ví dụ như trên đĩa). Các tập tin dữ liệu thường là tập hợp của các tài liệu, mỗi tài liệu có một số thường dữ liệu cho các chi tiết dữ liệu xác định. Ví dụ như tập tin về một nhóm học sinh có thể có một tài liệu cho mỗi đứa trẻ, với 5 trường dữ liệu trong mỗi tài liệu, lưu trữ (1) họ; (2) tên; (3) tên hoặc số nhà; (4) tên đường; (5) thành phố. Ví dụ như để tìm xem những đứa trẻ nào sống trên cùng một đường, ta sẽ nhìn vào trường dữ liệu 4. File access Sự truy cập tập tin Cách thức trong đó các tài liệu trong tập tin được lưu trữ, gọi ra hoặc cập nhật hóa bởi máy tính. Có 4 dạng sắp xếp tập tin chính, mỗi dạng cho phép một cách truy cập tài liệu khác nhau. Các tài liệu trong tập tin chuỗi không được lưu trữ theo một thứ tự riêng, vì vậy một tài liệu xác định có thể được truy cập chỉ bằng cách đọc qua tất cả các tài liệu trước nó. Các tài liệu trong tập tin có trình tự được lưu trữ theo sự tương ứng với trường giải đáp và máy tính có thể dùng các kỹ thuật thăm dò để truy cập một tài liệu xác định. Tập tin có trình tự được chỉ số hóa có các chỉ số ghi vị trí của mỗi khối tài liệu và được thiết lập và cập nhật hóa với tập tin đó. Tập tin truy cập trực tiếp chứa các tài liệu mà có thể truy cập trực tiếp của các tài liệu mà có thể truy cập trực tiếp bằng máy tính. File allocation table (FAT) Bảng phân phối tập tin Bảng được hệ điều hành sử dụng đề nghị để ghi sự sắp xếp vật chất của các tập tin trên đĩa. Như kết quả của sự phân đoạn các tập tin có thể được tách thành nhiều phần đặt trong các vị trí khác nhau trên đĩa. File genertion Phiên bản của tập tin Phiên bản xác định của một tập tin. Khi tập tin được cập nhật hóa, một bản mới thiết lập, chứa chính xác những thông tin hiện đại. Bản cũ của tập tin thường sẽ được lưu trữ để cung cấp dữ liệu trong những trường hợp mà bản mới của tập tin bị mất hoặc bị hư hỏng. File merging Sự nối các tập tin Sự kết hợp hai hay nhiều tập tin theo thứ tự chuỗi thành một tập tin có thứ tự. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 33
34. Các Thuật Ngữ Tin Học File searching Sự thăm dò tập tin Sự khám xét bộ nhớ của máy tính để tìm tập tin (thường trong bộ nhớ đệm) File server Máy phục vụ tập tin Máy tính trên một mạng lưới mà điều khiển (và thường lưu trữ) các dữ kiện được máy tính khác trên mạng lưới sử dụng. File sorting Sự sắp xếp tập tin trong chuỗi File transfer Sự chuyển tập tin Sự chuyển tập tin (ví dụ như các dữ liệu được lưu trên đĩa) từ một máy này sang máy khác, các máy phải được nối kết vật lý với nhau (ví dụ như bởi một đường điện thoại thông qua một modem) và cả hai phải đang chạy phần mềm truyền thông thích hợp. File updating Sự cập nhật hóa tập tin Sự xem xét lại và thay đổi các tài liệu trong tập tin để chắc chắn rằng thông tin mà chúng chứa là chính xác và hợp thời. Ba quá trình cơ bản liên quan đến nó là thêm các tài liệu mới vào, xóa các tài liệu hiện có đi và bổ sung các tài liệu hiện có. Filter Chương trình truyền dữ liệu Các chương trình này thường được sử dụng khi dữ liệu đi ra từ một chương trình ứng dụng lại được đưa vào một chương trình khác đòi hỏi một dạng dữ liệu khác. Ví dụ như các tập tin được chuyển giữa 2 chương trình xử lý khác nhau được thực hiện qua hoặc chương trình chuyển tiếp đầu ra được cung cấp bằng chương trình một hoặc đầu vào được cung cấp bằng chương trình thứ 2. Một công dụng khác là mở rộng cấu trúc mật mã làm đơn giản bàn phím đưa vào, thành dạng dài hơn bị đòi hỏi bởi các tiêu chuẩn như SGML (Ngôn ngữ tổng quát tiêu chuẩn). Firmware Phần mềm Chương trình máy tính được chứa cố định trong các mạch điện tử ROM (bộ nhớ chỉ đọc được) của máy tính, trái với chương trình mà được đọc từ bộ nhớ ngoài khi nó được cần đến. Fixed point notation Sự ký hiệu bằng điểm cố định Hệ thống trong đó các số được biểu diễn bằng cách sử dụng một tập tin của chữ số với dấu phẩy thập phân luôn ở vị trí chính xác của nó. ĐỐI VỚI NHỮNG SỐ QUÁ LỚN VÀ SỐ QUÁ NHỎ HỆ THỐNG NÀY ĐÒI HỎI RẦT NHIỀU CHỮ SỐ. ĐỘ LỚN CỦA CÁC SỐ CÓ thể biểu diễn thực hiện được theo cách này bị giới hạn bởi dung tích của máy tính, và vì thế ký hiệu dấu di động thường hay được dùng hơn. Flag Cờ Vật chỉ thị có thể hiện ra hoặc mất đi để làm hiệu cho biết một điều khiển riêng nào đó là đúng hay không. Ví dụ như điểm cuối của tập tin có được chạm tới hay không, hoặc một lối vượt quá có xuất hiện hay không. Vật chỉ thị phụ này thường có dạng của một chữ số nhị phân đơn, hoặc bit (0 hoặc 1) Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 34
35. Các Thuật Ngữ Tin Học Flash memory Bộ nhớ nhanh. Một dạnh của bộ nhớ EEPROM có thể bị xóa đi và lập trình lại mà không cần lấy ra khỏi máy tính. Flight simulator Vật mô phỏng chuyến bay Thiết bị luyện tập của phi công được điều khiển bằng máy tính, chứa một buồng lái nhân tạo được đặt trên các chân thủy lực, mô phỏng các điều khiển của một chuyến bay của chiếc máy bay thực. Ngoài ra, đó là chương trình máy tính tạo ra sự biểu diễn tương tự trên màn hình. Floating - point notation Ký hiệu bằng điểm di động Hệ thống ký hiệu trong đó các số được biểu diễn bằng các phân số thập phân và số mũ. Ví dụ như trong sự biểu diễn bằng dấu di động, số 123.000.000.000 sẽ được biểu diễn 1,123 (phân số hay định trị) và 12 (số mũ). Số mũ là lũy thừa bật 10 mà phân số phân được nhân lên để đạt được giá trị thực của số. Trong cách khác, 123.000.000.000, có thể được biểu diễn bằng 0,123 x 1012. Trong tính toán, sự biểu diễn bằng dấu di động tạo điều kiện cho chương trình làm việc được với các số quá lớn và số quá nhỏ mà chỉ sử dụng vài chữ số. Tuy nhiên, nó chậm hơn sự biểu diễn bằng dấu cố định và chịu các lỗi làm tròn số. Floppy disc ĐĨA MỀM Dụng cụ lưu trữ dữ liệu này hay thông tin chứa 1 đĩa linh động, nhẹ được BAO TRONG TẦM NHỰA TỒNG HỢP. ĐĨA MỀM ĐƯỢC ĐÂT trong ổ đĩa, ở đó nó quay với tốc độ cao. Dữ liệu được ghi theo các từ tính trên một hay cả hai mặt đĩa. Ngày nay đĩa mềm được sử dụng rộng rãi trên máy vi tính, thường có đường kính 13,13 cm (5,25in) hoặc 8,8 cm (3,5 in) và chứa khoảng 0,5-2 megabyte, phụ thuộc vào kích thước đĩa, phương pháp ghi và đĩa có một hay 2 mặt được sử dụng. ĐĨA MỀM KHÔNG ĐẰT, VÀ ĐỦ NHẸ ĐỂ GỞI ĐƯỢC QUA bưu điện, nhưng có tốc độ truy cập chậm hơn và dễ vỡ hơn đĩa cứng. Floptical disc ĐĨA QUANG HỌC TẨY XÓA ĐƯỢC. ĐĨA NÀY CẨN MỘT Ồ ĐĨA ĐÂC BIỆT, NHƯNG MỘT SỐ Ồ đĩa như vậy cũng có thể chấp nhận các đĩa mềm tiêu chuẩn 3,5 in. Flow chart Sơ đồ Biểu đồ được sử dụng để chỉ các đường đi có thể có mà dữ liệu có thể đi qua một hệ thống hay chương trình. Sơ đồ hệ thống, hay sơ đồ dữ liệu, được dùng để mô tả dòng dữ liệu chạy qua hệ thống xử lý dữ liệu hoàn toàn, các ký hiệu hình vẽ khác nhau biểu diễn các phép thực hiện liên quan và các dụng cụ đầu vào, đầu ra và lưu trữ khác nhau được yêu cầu. Sơ đồ chương trình được dùng để mô tả dòng dữ liệu chạy qua một chương trình máy tính riêng, chỉ ra thứ tự chính xác của các bước được thực hiện bởi chương trình đó để xử lý dữ liệu các ký hiệu hình vẽ khác nhau được sử dụng để biểu diễn dữ liệu đầu vào và đầu ra, các kết luận, sự phân nhánh. Font or fount Kiểu chữ, phông chữ Tập hợp toàn bộ các ký tự biểu diễn hoặc được in. Có cùng một kiểu chữ KÍCH THƯỚC VÀ KIỂU DÁNG (ĐẬM, NGHIÊNG, GẠCH DƯỚI ). Ở Anh, kích thước phông chữ được đi bằng các điểm, một điểm khoảng 0,3 mm. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 35
36. Các Thuật Ngữ Tin Học Các phông chữ được sử dụng trong máy tính có 2 dạng chính: dạng chấm và dạng đường nét. Phông chữ dạng chấm được lưu trữ trong bộ nhớ máy tính như một sự sắp xếp chính xác của các ảnh điểm hay các chấm in cần thiết tạo thành các ký tự trong một kích thước riêng trên màn hình hoặc máy in, các phông chữ dạng đường nét được lưu trong bộ nhớ của máy tính như một tập hợp của các lệnh vẽ nên các đường tròn, đường thẳng và đường cong mà tạo thành đường nét của mỗi ký tự. Chúng cần cho một máy tính hùng mạnh vì mỗi ký tự được sinh ra riêng biệt từ một tập hơp các chỉ dẫn và những điều này yêu cầu sự tính toán đáng kể. Các phông chữ dạng chấm trở nên rất rời rạc khi xuất hiện nếu chúng được phóng to và đòi hỏi có một tập hợp các chấm riêng biệt cho mỗi kích thước phông chữ. Ngược lại phông chữ dạng đường nét có thể vẽ tỉ lệ được với mọi kích thước và vẫn duy trì hình dạng như nhau. Foot print Chân máy Vùng trên bàn hoặc sàn nhà cần thiết cho một máy tính hay các thiết bị khác. Formatting Viết ngắn của disc formating hay text formatting (định dạng đĩa hay định dạng văn bản) Fortran (Viết tắt của formala transtation): Ngôn ngữ Fortran. Ngôn ngữ lập trình máy tính có mức độ cao thích hợp với việc tính toán HỌC VÀ KHOA HỌC. ĐƯỢC TRIỂN KHAI NẮM 1956 NÓ LÀ một trong những ngôn ngữ sớm nhất vẫn còn được sử dụng. Một phiên bản gần đây, fortran 90 đang được dùng trên các máy tính song song cao cấp. Basic chịu ảnh hưởng mạnh bởi FORTRAN và giống nhau ở nhiều cách. Fourth - generation language (4GL) Ngôn ngữ thế hệ thứ 4 Một dạng ngôn ngữ lập trình được thiết kế cho việc lập trình ứng dụng nhanh chóng nhưng thường thiếu khả năng điều khiển các phần riêng của máy tính. Ngôn ngữ như vậy cung cấp các đường dễ dàng của các màn hình thiết kế và tường thuật. Fragmentation Sự phân đoạn Sự phá vỡ các tập tin thành các mẫu tin được lưu trữ trên các phần khác nhau của đĩa. Hệ điều hành sẽlưu các tập tin theo cách này để sử dụng được tối đa khoảng trống của đĩa. Mỗi mẫu tin chứa một điểm chỉ nơi mà mẫu tin tiếp theo được lưu. Bảng phân phối tập tin giữa các tài liệu của mẫu tin học. Tuy nhiên, sự phân đoạn làm chậm việc truy cập tập tin. Có thể nối lại tập tin bằng cách sao chép tập tin. Thêm nữa, các chương trình nối tập tin cho phép nối các đĩa mà không cần sao chép tập tin ở một dụng cụ lưu trữ thứ 2. Front-end processor Máy tính nhỏ được dùng để phối hợp và điều khiển sự truyền thông tin giữa dàn máy tính lớn và các thiết bị đầu vào và đầu ra của nó. FPT Viết tắt của file transfer protocal Function hàm số Phần nhỏ của chương trình, nó đáp ứng một giá trị xác định. Ví dụ như căn bậc 2 của một số Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 36
37. Các Thuật Ngữ Tin Học xác định, hay thời hạn hiện hành. Hầu hết các ngôn ngữ lập trình gồm một số các hàm số. Một hàm số có một hay nhiều đối số (các giá trị mà trên đó hàm số thực hiện). Funtion key Phím chức năng Phím trên bàn phím mà khi được ấn xuống nó tạo ra một công việc được định trước, như kết thúc một chương trình. Functional programming Lập trình hàm số Sự lập trình dựa trên sự định nghĩa của các hàm số. Có rất ít ngôn ngữ lập trình hàm số, HOPE mà ML đang được dùng khá rộng rãi, mặc dù nhiều ngôn ngữ tiện lợi (như ngôn ngữ C) làm tăng cường việc sử dụng hàm số. Fuzzy logic Sự suy luận lập lờ Một dạng biểu diễn kiến thức phù hợp với các khái niệm (như nóng hoặc ồn ào) mà không thể định nghĩa chính xác được nhưng phụ thuộc trên các điều kiện của nó. Ví dụ như sự phán xét về nước có thể được mô tả là quá nóng hoặc quá lạnh, phụ thuộc vào đó được sử dụng để rửa mặt hay để pha trà. Các ý định trung tâm của sự suy luận lập lờ là xác suất của tập hợp các hội viên. Ví dụ như ngụ ý chỉ một người cao 5,9 phút, câu hỏi người này cao (hoặc người này là thành viên của nhóm những người cao) có thể đúng 70% nếu người đó là đàn ông, đúng 85% nếu người đó là đàn bà. Sự suy luận lập lờ vận hành các thiết bị được máy tính hóa tới các suy luận giống con người hơn, dựa vào các thông điệp phức tạp từ các bàn điều khiển và bộ cảm ứng của chúng. Thuật ngữ tin học (G) Gate: Cách ngắn gọn của logic gate Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 37
38. Các Thuật Ngữ Tin Học Gate logic: xem logic gate Gateway: Giao dịch giữa 2 vùng mạng lưới rộng Generation Sự phát sinh, thế hệ. Giai đoạn phát triển trong máy tính điện tử hay một lớp ngôn ngữ lập trình. Thuật ngữ này chỉ một lớp ngôn ngữ hơn là một thứ tự thời gian, đó là mật mã (thế hệ thứ 1); ngôn ngữ mức độ thấp (thế hệ thứ 2), và ngôn ngữ mức độ cao như BASIC và PASCAL (thế hệ thứ 3) Geographical information system (GIS) Hệ thống thông tin đại lý. Phần mềm ứng dụng tạo khả năng hình tượng hóa và thao tác có dữ liệu về không gian và liên kết các dữ liệu này với các thông tin khác như các tài liệu của khách hàng. gigabyte Giabyte ĐƠN VỊ CỦA DUNG TÍCH BỘ NHỚ, BẲNG 1.024 MEGABYTE. NÓ cũng được dùng với nghĩa ít chính xác hơn để chỉ 1.000 tỷ byte. GIGO (Viết tắt của garbage out) Biểu thức được dùng trong tính toán để nhấn mạnh rằng dữ liệu đầu vào không chính xác sẽ dẫn đến dữ liệu đầu ra cũng không chính xác. Gis (Viết tắt của geopraphical information system) Global variable Biến số chung Biến số mà có thể truy cập được bởi sự chỉ dẫn chương trình nào đó. grandfather - father - son system Hệ thống ông-cha-con Cách thức bảo đảm sự an toàn của dữ liệu bằng cách lưu trữ 3 phiên bản mới nhất của một tập tin chính, được gọi là thế hệ ông, cha và con của tập tin. Graphic file format Dạng tập tin bằng hình vẽ Dạng mà trong đó các hình ảnh được lưu và vận chuyển. Có 2 dạng chính, hình mà trong đó ảnh được lưu trữ dạng chấm, và hình vectơ, trong đó ảnh được lưu nhờ sử dụng các công thức hình học. Có nhiều dạng khác nhau, một số trong đó được dùng bởi các máy tính chuyên biệt, các hệ điều hành hoặc các ứng dụng. Một số dạng sử dụng tập tin dạng nén, đặc biệt những dạng mà có thể thực hiện nhiều hơn một màu. Common graphic file formais Các dạng tập tin hình vẽ thường gặp Dạng chú giải AI dạng minh họa Adable, tập hợp con của EPS BMP Dạng chấm Windows COR Dạng vectơ coreldraw (chương trình bằng hình vẽ) CGM Tập tin hình ảnh của máy tính: dạng vectơ tiêu chuẩn DXF Dạng vectơ, được thiết lập bởi Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 38
39. Các Thuật Ngữ Tin Học Autodesk, được hầu hết các hệ thống CAD sử dụng EPS Chương trình Post Script: dạng vectơ với TIFF hoặc PICT GEM dạng vectơ được sử dụng bởi GEM GUI GIF dạng chấm được dùng bởi CompuServe và các bảng khác HPGL Ngôn ngữ hình ảnh Hewlett - Packard (tập tin mở rộng); dạng vectơ IGES Tiêu chuẩn ANSI đối với các mô hình 3 chiều (vectơ) PCX, dạng chấm, được zsoft nghĩa ra cho máy tính PCC cá nhân paintbreush, ngày nay được sử dụng rộng rãi: pcx là dạng trang đầy và pcx là dạng bị cắt xén. PIC File Picture Lotus: tập tin tranh, dạng vectơ PICT dạng vectơ của Apple Macintosh (sự mở rộng tập tin) PIF dạng vectơ của IBM TIFF dạng chấm: dạng tiêu chuẩn. Tuy nhiên, lưu ý rằng có các đặc trưng khác nhau của TIFF WMF Format Metafile Windows: dạng vectơ được dùng để trao đổi các hình ảnh giữa các ứng dụng của Windows WPG Word perfect Graphics Format: dạng vectơ Graphical user interface (GUI) Giao diện người sử dụng đồ họa Một dạng của giao diện giữa người sử dụng trong đó các chương trình và tập tin xuất hiện như các biểu tượng (tranh nhỏ). Sự lựa chọn của người sử dụng được chọn từ các danh mục, và dữ liệu được biểu diễn trong cửa sổ, mà người thực hiện có thể sử dụng thiết bị trỏ. Người thực hiện có thể thao tác trong nhiều cách khác nhau, tiêu biểu là bằng con chuột để chọn lựa và khởi đầu các hoạt động. So sánh với giao diện dùng lệnh. Khái niệm của GUI được đưa ra bởi công ty xerox trong những năm 1970, được phổ biến với các máy tính Apple Macintosh trong những năm 1980 và ngày nay có thể có trên nhiều dạng máy tính - hầu hết đều đáng chú ý như Windows hệ điều hành của máy vi tính cá nhân IBM được công ty phần mềm Microsoft đưa ra. Graphics Xem Computer graphics. Giao diện người sử dụng đồ họa Graphics table or bid pad Bản vẽ đồ họa Thiết bị đầu vào trong đó có một con trỏ hay đầu tên được chuyển động nhờ tay điều khiển trên một bề mặt phẳng. Máy tính có thể giữa đường vị trí của đầu tên, vì thế làm cho người thực hiện có thể đưa bản vẽ hay biểu đồ vào máy tính. Bản vẽ đồ họa thường được sử dụng với một dạng bị che phủ đối với người sử dụng đến các vạch chỉ vị trí mà có quan hệ với bộ phận ghi trong máy tính. Graph plotter ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ Greeking Phương pháp được dùng trong việc in và hệ thống soạn trang khác để biểu diễn trên màn hình các dạng kích thước sau này (thường được xác định bởi người sử dụng). Khá hơn các ký tự hiện có được biểu diễn, người ta sử dụng hoặc thanh xám hoặc các ký hiệu hình vẽ. Phương pháp này thường được áp dụng khi đòi hỏi sự nén trang. Grey scales Thang độ xám Mỗi chấm trên hình chấm được biểu diễn bởi một số bít và có thể có các bóng xám khác nhau. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 39
40. Các Thuật Ngữ Tin Học So sánh với sự run run khi các bóng được mô phỏng bằng cách thay đổi mật độ và hình mẫu các chấm đen trên nền trắng đen. Groupware Phần mềm nhóm Phần mềm ứng dụng dùng cho các nhóm người có mặt làm việc với nhau trên một mạng lưới để phối hợp và tổ chức hoạt động của họ. Phần mềm như vậy thường bao gồm các phương tiện bưu điện điện tử và các chương trình hẹn giờ. Thuật ngữ tin học (H) Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 40
41. Các Thuật Ngữ Tin Học Hacking Sự truy cập máy tính mà không được phép, với mục đích giải trí hoặc ác tâm hoặc mục đích gian lận. Những người này thường dụng máy vi tính và đường điện thoại để đạt được sự truy cập. Thuật ngữ này đã được dùng để chị việc sử dụng phần mềm cho sự tự giáo dục hoặc thường thức, không cần thiết phải liên quan với sự truy cập không được phép. Handshake Hợp tác Sự trao đổi các tín hiệu giữa hai thiết bị mà thiết lập các kênh truyền thông và các nghi thức cần thiết để gởi và nhận dữ liệu. Hard copy Bản sao cứng ĐẨU RA CỦA MÁY TÍNH ĐƯỢC IN TRÊN GIẦY TẠO THÀNH một tài liệu cố định Hard disc đĩa cứng Dụng cụ lưu trữ dữ liệu hoặc thông tin, thường chứa một đĩa kim loại được phủ một lớp vật liệu từ tính. Dữ liệu được đọc đĩa và được ghi VÀO ĐĨA NHỜ Ồ ĐĨA. ĐĨA CỨNG CÓ THỂ ĐƯỢC CỐ định vĩnh cửu trong ổ đĩa hoặc trong dạng chồng đĩa mà có thể chứ tới GIGABYTE. ĐĨA NHỎ NHẦT ĐƯỢC BÁN HIỆN NAY LÀ 40 hoặc 80 megebyte. Hard - sectored disc ĐĨA CỨNG MỘT VÙNG ĐĨA MỀM TRONG ĐÓ SỰ ĐỊNH DẠNG ĐƯỢC ĐỊNH RÕ theo cách vật lý. Thường các vùng được đánh dấu bởi các lỗ gần trục đĩa. Hệ thống này bây giờ không còn dùng nữa. Hardware Phần cứng Các thành phần cơ học, điện và điện tử của một hệ thống máy tính, khác với các chương trình khác nhau là thành phần cấu thành phần mềm. Phần cứng được kết nối với máy vi tính có thể bao gồm sự cung cấp điện năng và vỏ bảo vệ máy cho các bộ phận xử lý của nó. Các bản mạch điện, màn hình, ổ đĩa, bàn phím và máy in. Hash total Tổng kiểm tra Sự kiểm tra trong đó tổng điều khiển vô nghĩa được tính bằng cách thêm các số liên quan với tập hợp các tài liệu. Tổng kiểm tra được thực hiện mỗi khi dữ liệu được đưa vào để chắc chắn rằng không một lỗi nào được tạo ra. HC Viết tắt của human - capital interaction Hertz hec ĐƠN VỊ TẨN SỐ (KÝ HIỆU HZ) TRONG HỆ SI (SỐ LẨN lặp lại của một sự xuất hiện đều đặn trong một giây). Tốc độ đồng hồ của máy tính thường được đo bằng megahec (MHz). Heuristics Suy nghiệm Quá trình mà theo đó chương trình cố gắng hoàn thiện hoạt động của nó bằng cách học từ chính kinh nghiệm của nó. Sưu tầm: Trần Anh Tuấn 41