Đề cương môn Văn học dân gian

Nội dung text: Đề cương môn Văn học dân gian

1. ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT Môn học Văn học dân gian Mã môn Dùng cho các ngành Văn hóa du lịch Bộ môn phụ trách Cơ bản cơ sở Văn hóa du lịch
2. THÔNG TIN VỀ CÁC GIẢNG VIÊN CÓ THỂ THAM GIA GIẢNG DẠY MÔN HỌC 1. Th.S. Nguyễn Thị Hà Anh – Giảng viên cơ hữu - Chức danh, học hàm, học vị: Thạc sĩ - Thuộc bộ môn: Cơ bản cơ sở - Địa chỉ liên hệ: 15/82/152 Chợ Hàng Cũ – Dư Hàng Kênh – Lê Chân – Hải Phòng - Điện thoại: 0986057535. Email: anhnth@hpu.edu.vn. - Các hướng nghiên cứu chính: Nghiên cứu văn học dân gian trong một số lễ hội Hải Phòng. 2. Th.S. Nguyễn Thị Thảo – Giảng viên thỉnh giảng - Chức danh, học hàm, học vị: Thạc sĩ - Thuộc bộ môn: Khoa Văn – Trường Đại học Hải Phòng. - Địa chỉ liên hệ: - Điện thoại: Email: - Các hướng nghiên cứu chính:
3. THÔNG TIN VỀ MÔN HỌC 1. Thông tin chung: - Số đơn vị học trình/ tín chỉ: 02 - Các môn học tiên quyết: Không - Các môn học kế tiếp: Theo chương trình của chuyên ngành - Các yêu cầu đối với môn học (nếu có): - Thời gian phân bổ đối với các hoạt động: + Nghe giảng lý thuyết: 33 + Làm bài tập trên lớp: + Thảo luận: 06 + Thực hành, thực tập (ở PTN, nhà máy, điền dã, ): + Hoạt động theo nhóm: + Tự học: 03 + Kiểm tra: 02 2. Mục tiêu của môn học: - Kiến thức: Trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản về văn học dân gian Việt Nam. - Kỹ năng: Giúp sinh viên hình thành được kỹ năng ban đầu về phương pháp học tập, nghiên cứu văn học dân gian, biết cách vận dụng vào tìm hiểu những giá trị văn học dân gian phục vụ cho công việc. - Thái độ: Yêu quý, giữ gìn và bảo vệ dòng văn học dân gian của dân tộc. 3. Tóm tắt nội dung môn học: Trong khoảng 150 từ, viết tóm tắt nội dung môn học, bao gồm các khái niệm, lý thuyết phạm trù, lý thuyết chính của nội dung môn học, các công nghệ, các phương pháp nghiên cứu, thành tựu và triển vọng của môn học. 4. Học liệu: - Học liệu bắt buộc: 1) Đinh Gia Khánh – Chu Xuân Diên – Võ Quang Nhơn – Văn học dân gian Việt Nam – NXB Giáo dục, 1998. 2) Lê Chí Quế (chủ biên) - Nguyễn Hùng Vĩ – Văn học dân gian Việt Nam – NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 1999. 3) Hoàng Tiến Tựu – Văn học dân gian Việt Nam (tập 2) – NXB Giáo dục, 1990. - Học liệu tham khảo: 1) Nguyễn Đổng Chi – Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam (5 tập), Viện văn học, 1993. 2) Vũ Ngọc Phan, Tục ngữ - ca dao dân ca, NXB Khoa học xã hội, 1978.
4. 3) Hoàng Tiến Tựu, Mấy vấn đề phương pháp giảng dạy – nghiên cứu văn học dân gian, NXB Giáo dục, 1983. 4) Hoàng Tiến Tựu, Bình giảng truyện dân gian, NXB Giáo dục, 1996. 5. Nội dung và hình thức dạy – học: Hình thức dạy – học Nội dung Tổng TH, Tự (Ghi cụ thể theo từng Lý Thảo Kiểm TN, học, (tiết) chương, mục, tiểu mục) thuyết Bài tập luận tra điền dã tự NC Phần I. Đại cương về văn học dân gian Việt Nam. 1. Thuật ngữ, những quan niệm về văn học dân gian. 2. Đặc trưng cơ bản của VHDG. 5 5 3. Những giá trị cơ bản của VHDG. 4. Kết cấu thể loại VHDG. 5. Phương pháp nghiên cứu VHDG
5. Phần II. Các thể loại tự sự dân gian Việt Nam. Chương I. Thần thoại I. Giới thiệu về thần thoại 1. Các quan niệm về thần thoại. 2. Định nghĩa. 3. Đặc trưng thể loại. 3 1 4 II. Những nội dung cơ bản của thần thoại VN. 1. Giải thích tự nhiên. 2. Phản ánh ước mơ của con người chinh phục tự nhiên. III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Hình tượng thần 2. Cốt truyện.
6. Chương II. Truyền thuyết I. Giới thiệu về truyền thuyết. 1. Định nghĩa. 2. Đặc trưng thể loại. II. Những nội dung cơ bản của truyền thuyết. 1. Vấn đề đấu tranh 3 2 5 chống xâm lược. 2. Vấn đề đấu tranh giai cấp. 3. Các danh nhân văn hóa. III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Kết cấu. 2. Đặc điểm xây dựng hình tượng nhân vật.
7. Chương III. Truyện cổ tích I. Giới thiệu vể truyện cổ tích. 1.Định nghĩa. 2. Đặc trưng thể loại. 3. Phân loại. II. Những nội dung cơ bản. 1. Truyện cổ tích thần kì: 3 1 4 hiện thực và ước mơ. 2. Truyện cổ tích sinh hoạt: những vấn đề phê phán XH. III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Kết cấu. 2. Nhân vật. 3. Yếu tố thần kì. 4. Không gian và thời gian nghệ thuật.
8. Chương IV. Truyện cười I. Giới thiệu vể truyện cười. 1.Định nghĩa. 2. Đặc trưng thể loại. 3. Bản chất của cái cười trong truyện cười. II. Nội dung cơ bản. 1. Truyện khôi hài. 1,5 0,5 2 2. Truyện phê phán thói hư tật xấu trong nội bộ quần chúng nhân dân. 3. Truyện châm biếm, đả kích giai cấp thống trị. III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Kết cấu. 2. Các thủ pháp gây cười.
9. Chương V. Truyện ngụ ngôn I. Giới thiệu truyện ngụ ngôn. 1.Định nghĩa. 2. Đặc trưng thể loại. II. Những nội dung cơ bản. 1,5 0,5 2 1. Những bài học mang tính triết học. 2. Những bài học mang tính phê phán XH, cảnh tỉnh con người. III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Nhân vật. 2. Hình tượng ẩn dụ. Kiểm tra tư cách 1
10. Phần III. Thơ ca dân gian Chương I. Tục ngữ I. Giới thiệu về tục ngữ 1. Khái niệm. 2. Đặc trưng thể loại. 3. Phân biệt tục ngữ, thành ngữ, ca dao. II. Nội dung của tục ngữ. 2 1 3 1. Kinh nghiệm về lao động sản xuất. 2. Triết lí ứng xử dân gian. 3. Nội dung phê phán. III. Thi pháp. 1. Cấu trúc 2. Nhịp, vần Chương II. Câu đố I. Giới thiệu về câu đố 1.Khái niệm 2. Đặc trưng thể loại II. Nội dung 1. Thế giới sự vật 2 2 2. Những vấn đề xã hội, con người trong câu đố III. Vấn đề thi pháp 1. Hệ thống ẩn dụ 2. Các lối mô tả
11. Chương III. Vè I. Giới thiệu về vè 1. Khái niệm 2. Đặc trưng thể loại II. Nội dung 1. Phê phán xã hội 2 2 2. Ca ngợi, biểu dương III. Thi pháp 1. Bức tranh tả thực 2. Tính trào lộng trong vè
12. Chương IV. Ca dao, dân ca I. Giới thiệu về ca dao 1. Khái niệm 2. Đặc trưng thể loại II. Nội dung 1. Nội dung của ca dao lao động 2. Nội dung của ca dao nghi lễ 6 1 7 3. Nội dung của ca dao sinh hoạt III. Thi pháp 1. Kết cấu 2. Thể thơ 3. Ngôn ngữ 4. Nhân vật trữ tình 5. Không gian, thời gian NT 6. Các biện pháp tu từ Kiểm tra tư cách 1 Chương V. Chèo 1. Nhìn chung về trò diễn dân gian 2. Khái niệm chèo dân 2 1 3 gian 2. Đặc điểm của chèo dân gian
13. Chương VI. Giới thiệu sơ lược văn học dân gian các dân tộc thiểu số I. Sử thi 1.Khái niệm 2. Đặc trưng 2 1 3 3.Phân loại II. Truyện thơ 1. Khái niệm 2. Đặc trưng Ôn tập 1 Tổng (tiết) 45 6. Lịch trình tổ chức dạy – học cụ thể: Nội dung yêu Chi tiết về hình cầu sinh viên Số Tuần thức tổ chức dạy Nội dung phải chuẩn bị tiết – học trƣớc Phần I. Đại cƣơng về văn học dân gian Việt Nam. - Giới thiệu tài 1 liệu tham khảo 1. Thuật ngữ, những quan niệm về phục vụ môn học. 3 (3 tiết) văn học dân gian. - Thuyết trình 2. Đặc trưng cơ bản của VHDG. Phần I (tiếp) 2 3. Những giá trị cơ bản của VHDG. - Đọc học liệu -Thuyết trình, 1,2,3 về thần 2 4. Kết cấu thể loại VHDG. phát vấn thoại. (3 tiết) 5. Phương pháp nghiên cứu VHDG. - Đọc học liệu Phần II. Các thể loại tự sự dân tham khảo 1,2. gian Việt Nam
14. Chƣơng I. Thần thoại I. Giới thiệu về thần thoại 1. Các quan niệm về thần thoại. 1 2. Định nghĩa. 3. Đặc trưng thể loại 3. Đặc trưng thể loại.(tiếp) 2 II. Những nội dung cơ bản của thần - Thuyết trình, thoại VN. phát vấn 1. Giải thích tự nhiên 2. Phản ánh ước mơ của con người 3 chinh phục tự nhiên. (3tiết) III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Hình tượng thần 2. Cốt truyện. Sinh viên tự Thảo luận, tự học nghiên cứu 1 Chƣơng II. Truyền thuyết I. Giới thiệu về truyền thuyết. 1. Định nghĩa. 2. Đặc trưng thể loại. II. Những nội dung cơ bản của - Đọc học liệu truyền thuyết. 1,2,3 về truyền 4 thuyết. 1. Vấn đề đấu tranh chống xâm 3 (3 tiết) lược. - Đọc học liệu tham khảo 1,2. 2. Vấn đề đấu tranh giai cấp. 3. Các danh nhân văn hóa. III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Kết cấu. 2. Đặc điểm xây dựng hình tượng
15. nhân vật. Thảo luận theo nhóm về truyền 2 Thảo luận thuyết – lễ hội. - Đọc học liệu 1,2,3 về truyện 5 Chƣơng III. Truyện cổ tích 1 cổ tích. (3tiết) I. Giới thiệu vể truyện cổ tích. Thuyết trình - Đọc học liệu 1.Định nghĩa. tham khảo 1,2. 2. Đặc trưng thể loại. 3. Phân loại. Thuyết trình, phát 1 II. Những nội dung cơ bản. vấn 1. Truyện cổ tích thần kì: hiện thực và ước mơ. 2. Truyện cổ tích sinh hoạt: những vấn đề phê phán XH. 6 III. Mấy vấn đề thi pháp. (3 tiết) 1. Kết cấu. 2. Nhân vật. 3. Yếu tố thần kì. 4. Không gian và thời gian nghệ thuật. 2 Thảo luận về TCT Thảo luận Chƣơng IV. Truyện cƣời Thuyết trình, phát vấn I. Giới thiệu vể truyện cười. 1.5 1.Định nghĩa. - Đọc học liệu 1,2,3 về truyện 7 2. Đặc trưng thể loại. cười. (3 tiết) 3. Bản chất của cái cười trong - Đọc học liệu truyện cười. SinhviênTNC tham khảo 1,2. II. Nội dung cơ bản. 1. Truyện khôi hài.
16. 2. Truyện phê phán thói hư tật xấu trong nội bộ quần chúng nhân dân. 3. Truyện châm biếm, đả kích giai Thuyết trình, phát cấp thống trị. vấn III. Mấy vấn đề thi pháp. 1. Kết cấu. 2. Các thủ pháp gây cười. 0.5 SV tự nghiên cứu Chƣơng V. Truyện ngụ ngôn 1 I. Giới thiệu truyện ngụ ngôn. 1.Định nghĩa. 2. Đặc trưng thể loại. II. Những nội dung cơ bản. 1. Những bài học mang tính triết học. 2. Những bài học mang tính phê phán XH, cảnh tỉnh con người. Thuyết trình III. Mấy vấn đề thi pháp. 0.5 1. Nhân vật. 2. Hình tượng ẩn dụ. Sinhviên NC SV tự học 0.5 8 Kiểm tra tƣ cách 1 (3 tiết) Phần III. Thơ ca dân gian 1 Chƣơng I. Tục ngữ I. Giới thiệu về tục ngữ 1. Khái niệm. 2. Đặc trưng thể loại. 3. Phân biệt tục ngữ, thành ngữ, ca
17. dao. II. Nội dung của tục ngữ. 1. Kinh nghiệm về lao động sản xuất. - Đọc học liệu 2. Triết lí ứng xử dân gian. 1,2,3 về tục ngữ 1 3. Nội dung phê phán. Thuyết trình, phát III. Thi pháp. vấn 1. Cấu trúc 9 2. Nhịp, vần Thảo luận theo (3 tiết) nhóm Thảo luận 1 Chƣơng II. Câu đố - Đọc học liệu 1 tham khảo 1,2. I. Giới thiệu về câu đố 1.Khái niệm 2. Đặc trưng thể loại II. Nội dung 1. Thế giới sự vật 2. Những vấn đề xã hội, con người 1 trong câu đố III. Vấn đề thi pháp - Đọc học liệu 1. Hệ thống ẩn dụ 1,2,3 về câu đố, 10 Thuyết trình, phát 2. Các lối mô tả vè. (3 tiết) vấn Chƣơng III. Vè - Đọc học liệu tham khảo 1,2. I. Giới thiệu về vè 2 1. Khái niệm 2. Đặc trưng thể loại
18. II. Nội dung 1. Phê phán xã hội 2. Ca ngợi, biểu dương III. Vấn đề thi pháp 1. Bức tranh tả thực 2. Tính trào lộng trong vè Chương IV. Ca dao, dân ca I. Giới thiệu về ca dao 1. Khái niệm Thuyết trình, phát 11 2. Đặc trưng thể loại vấn 3 (3 tiết) II. Nội dung 1. Nội dung của ca dao lao động 2. Nội dung của ca dao nghi lễ 3. Nội dung của ca dao sinh hoạt 3. Nội dung của ca dao sinh hoạt III. Thi pháp 1. Kết cấu 12 2. Thể thơ Thuyết trình, phát 3 (3 tiết) 3. Ngôn ngữ vấn 4. Nhân vật trữ tình 5. Không gian, thời gian NT 6. Các biện pháp tu từ Thảo luận theo nhóm về ca dao 1 13 Kiểm tra tƣ cách 1 (3 tiết) Chƣơng V. Chèo Thuyếttrình, phát 1. Nhìn chung về trò diễn dân gian vấn 1
19. 2. Khái niệm chèo dân gian 3.Đặc điểm của chèo dân gian 3.Đặc điểm của chèo dân gian (tiếp) Thuyết trình 1 Thảo luận, tự học Thảo luận cả lớp 1 theo yêu cầu của Chƣơng VI. Giới thiệu sơ lƣợc giáo viên văn học dân gian các dân tộc thiểu số 1 I. Sử thi 14 1.Khái niệm (3 tiết) 2. Đặc trưng 3.Phân loại 1 II. Truyện thơ 1. Khái niệm 15 2. Đặc trưng (3 tiết) Thảo luận VHDG các dân tộc 1 thiểu số Ôn tập 1 7. Tiêu chí đánh giá nhiệm vụ giảng viên giao cho sinh viên: Nhiệm vụ giảng viên giao cho sinh viên sẽ được đánh giá qua các bài thảo luận theo nhóm. Sình viên sẽ tự học, tự nghiên cứu các vấn đề đặt ra. 8. Hình thức kiểm tra, đánh giá môn học:
20. - Đối với các bài thảo luận, sinh viên chuẩn bị theo nhóm rồi trình bày trên lớp lấy điểm tư cách. - Sinh viên làm bài kiểm tra trên lớp 1 tiết lấy điểm tư cách. 9. Các loại điểm kiểm tra và trọng số của từng loại điểm: - Kiểm tra trong năm học: - Kiểm tra giữa kỳ (tư cách): 30% - Thi hết môn: 70% 10. Yêu cầu của giảng viên đối với môn học: - Yêu cầu về điều kiện để tổ chức giảng dạy môn học (giảng đường, phòng máy, ): Có đủ giảng đường, âm thanh, ánh sáng, máy chiếu để phục vụ môn học. - Yêu cầu đối với sinh viên: Sinh viên phải có mặt trên lớp tối thiểu > 70% số tiết học, không được nghỉ quá 30%. Sinh viên phải hoàn thành đầy đủ các bài thảo luận theo nhóm, các bài tập theo yêu cầu của giáo viên. Hải Phòng, ngày tháng năm 2010. Chủ nhiệm Bộ môn Ngƣời viết đề cƣơng chi tiết Nguyễn Thị Hà Anh Phê duyệt cấp trƣờng