Giáo án Hệ điều hành Unix-Linux - Chương 2. Thao tác với hệ thống

Nội dung text: Giáo án Hệ điều hành Unix-Linux - Chương 2. Thao tác với hệ thống

1. H điu hành UNIXLinux Chương 2. Thao tác vi h thng Unix operating system Nguyen Tri Thanh 1
2. Quá trình khi đng Linux Module ti là LiLo (LInux LOader) hoc GRUB Các module này đưc cài trên MBR LILO Nhân init Lilo và GRUB hin ti cĩ giao din đ ha Nu Linux đưc cài cùng mt s HDH khác thì Lilo s cho ta chn HDH đ khi đng Quá trình init là quá trình khi thy, là cha ca mi tin trình Khi đưc khi to thì init s chy chương trình shell /etc/inittab đ bit đưc ch đ khi đng Unix operating system Nguyen Tri Thanh 2
3. Th tc đăng nhp Khi khi đng xong nĩ s hin ra giao din đăng nhp (ví d giao din text) Ret Hat Linux release 6.2 (Zoot) Kernel 2.2.145.0 on an i686 May1 login: Khi nhp vào tên ngưi dùng h thng s hi mt khu: May1 login: root Password: Nu đăng nhp khơng thành cơng (sai mt khu) h thng s thơng báo: May1 login: root Password: Login incorrect May1 login: Unix operating system Nguyen Tri Thanh 3
4. ðăng nhp thành cơng Khi đăng nhp thành cơng h thng s hin th ra du nhc h thng đ ch ta đánh lnh May1 login: root Password: Last login: Fri Oct 27 14:16:09 on tty2 root@may1 /root]# Thĩat khi h thng Sau khi làm vic xong ta cĩ th thĩat ra khi h thng bng lnh logout hoc nhn t hp phím Ctrl+D (mt s trưng hp cĩ th dùng lnh exit) Unix operating system Nguyen Tri Thanh 4
5. Thơng báo đăng nhp Chúng ta cĩ th thay đi các dịng hin th bng cách sa đi file /etc/rc.d/rc.local như sau: Thay đon chương trình bng nhng thơng tin mun hin th echo "" > /etc/issue echo "$R" >> /etc/issue echo "Kernel $(uname r) on $a $SMP$(uname m)" >> /etc/issue cp f /etc/issue /etc/issue.net echo >> /etc/issue Unix operating system Nguyen Tri Thanh 5
6. Tt máy và khi đng li máy shutdown [tùychn] [cnhbáo] Lnh này cho phép dng tt c các dch v đang chy trên h thng. Các tùychn ca lnh này như sau: k : khơng thc s shutdown mà ch cnh báo. r : khi đng li ngay sau khi shutdown. h : tt máy thc s sau khi shutdown. f : khi đng li nhanh và b qua vic kim tra đĩa. F : khi đng li và thc hin vic kim tra đĩa. Unix operating system Nguyen Tri Thanh 6
7. Tt máy S dng lnh halt vi cú pháp như sau: halt [tùychn] Lnh này tt hn máy. Các tuỳ chn: f : thc hin tt máy ngay mà khơng thc hin ln lt vic dng các dch v cĩ trên h thng. i : ch thc hin dng tt c các dch v mng trc khi tt máy. Nu thốt khi h thng khơng đúng cách thì dn đn hu qu là mt s file hay tồn b h thng file cĩ th b hư hng. Unix operating system Nguyen Tri Thanh 7
8. Khi đng li máy Thốt khi h thng cĩ th s dng T hp ba phím Ctrl+Alt+Del, Lnh shutdown Lnh halt Lnh reboot . Cú pháp lnh reboot : reboot [tùychn] Lnh này cho phép khi đng li h thng. Unix operating system Nguyen Tri Thanh 8
9. Khi đng vào ch đ đ ha (file /etc/inittab) # 0 halt (Do NOT set initdefault to this) ðây là ch đ dng hot đng ca h thng # 1 Single user mode ðây là ch đ đơn ngưi dùng, ta cĩ th đăng nhp vào ch đ này trong trưng hp mun khc phc mt s s c. # 2 Multiuser, without NFS (The same as 3, if you do not have networking) ðây là ch đ đa ngưi dùng, giao din text, khơng h tr kt ni mng. # 3 Full multiuser mode – Ch đ đa ngưi dùng, giao din text # 4 – unused – Khơng s dng ch đ này # 5 X11 ðây là ch đ đa ngưi dùng, giao din đ ho # 6 reboot (Do NOT set initdefault to this) – Ch đ khi đng li máy tính # id:3:initdefault: ðây là ch đ ngm đnh h thng s s dng đ khi đng # Trap CTRLALTDELETE ca::ctrlaltdel:/sbin/shutdown t3 r now #ca::ctrlaltdel:/bin/echo "You can't do that" Unix operating system Nguyen Tri Thanh 9
10. Màn hình đăng nhp Unix operating system Nguyen Tri Thanh 10
11. Màn hình sau khi đăng nhp Unix operating system Nguyen Tri Thanh 11
12. Màn hình trình qun lý ng dng Unix operating system Nguyen Tri Thanh 12
13. Unix operating system Nguyen Tri Thanh 13
14. Kt ni vào h thng ch đ text Unix operating system Nguyen Tri Thanh
15. Kt ni vào h thng ch đ text Unix operating system Nguyen Tri Thanh
16. Mt khu
    Mt khu là mt xâu kí t đi kèm vi tên ngưi dùng đ đm bo an tồn và bí mt
    Trong quá trình đăng nhp, ngưi dùng phi gõ đúng tên và mt khu
    Tên ngưi dùng cĩ th đưc cơng khai song mt khu thì tuyt đi phi đưc đm bo bí mt
    Vic đăng ký tên và mt khu ca siêu ngưi dùng đưc tin hành trong quá trình khi to h điu hành Linux.
    Vic đăng ký tên và mt khu ca mt ngưi dùng thơng thưng đưc tin hành khi mt ngưi dùng khi to tài khon
    Thơng thưng siêu ngưi dùng cung cp tên và mt khu cho ngưi dùng mi và dùng lnh adduser (hoc lnh useradd ) đ đăng ký tên và mt khu đĩ vi h thng. Unix operating system Nguyen Tri Thanh 16
17. Thay đi mt khu passwd [tùychn] [tênng ưidùng] Tùy chn: f : đt mt khu mi cho ng ưi dùng song khơng cn tin hành vic kim tra mt khu đang dùng l : khĩa mt tài khon ng ưi dùng stdin: cĩ tham s này cho phép nhp mt khu c t thit b vào chun hoc t ng dn u : m khĩa (tháo b khĩa) mt tài khon d : xĩa b mt khu ca ngưi dùng S : hin th thơng tin ngn gn v trng thái mt khu ca ngưi dùng đưc đưa ra Unix operating system Nguyen Tri Thanh 17
18. Thay đi mt khu
    Thay đi mt khu ca mt ngưi dùng (vi quyn root) $ passwd user1 Changing password for user user1 New UNIX password: BAD PASSWORD: it is derived from your password entry Retype new UNIX password: Nu thành cơng thì ta nhn đưc thơng báo: Passwd: all authentication tokens updated successfully.
    Thay đi mt khu ca chính mình (ngưi dùng bình thưng) $ passwd Changing password for user thanhnt. Changing password for thanhnt (current) UNIX password: Unix operating system Nguyen Tri Thanh 18
19. Lnh xem ngày gi h thng
    Xem ngày gi h thng date [tùychn] [+đnhdng]
    Thit đt li ngày gi cho h thng: date [tùychn] [MMDDhhmm[ [CC]YY] [.ss]]
    Mt s đnh dng đin hình: %a : Hin ra thơng tin tên ngày trong tun vit tt %A : Hin ra thơng tin tên ngày trong tun vit đy đ %b : Hin ra thơng tin tên tháng vit tt theo ngơn ng bn đa. %B : Hin ra thơng tin tên tháng vit đy đ theo ngơn ng bn đa. MM: hai s ch tháng, DD: hai s ch ngày trong tháng, hh: hai s ch gi trong ngày, mm: hai s ch phút, CC: hai s ch th k, YY: hai s ch năm trong th k. Unix operating system Nguyen Tri Thanh 19
20. Ví d v lnh date # date Wed Jan 3 23:58:50 ICT 2001 # date d '01/01/2000' Sat Jan 1 00:00:00 ICT 2000 # date iso8601='seconds' 20001201T00:36:410500 # date d='01/01/2001' Mon Jan 1 00:00:00 ICT 2001 # date 010323502001.50 Wed Jan 3 23:50:50 ICT 2001 # date +%a%A Wed Wednesday # date +%a%A%b%B Wed Wednesday Jan January # date +%D%%%j 01/05/01%005 Unix operating system Nguyen Tri Thanh 20
21. Lnh xem lch cal [tùychn] [ [ ]
    Tùy chn: m: chn ngày Th hai là ngày đu tiên trong tun (mc đnh Ch nht). j : hin th s ngày trong tháng dưi dng s ngày trong năm y : hin th lch ca năm hin thi # cal 1 2001 January 2001 Su Mo Tu We Th Fr Sa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Unix operating system Nguyen Tri Thanh 21
22. Lnh xem lch Xem lch dưi dng s ngày trong năm # cal -j 3 2001 March 2001 Su Mo Tu We Th Fr Sa 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 Unix operating system Nguyen Tri Thanh 22
23. Lnh xem thơng tin h thng uname [tùychn]
    Tùy chn là: a, all: hin tt c các thơng tin m, machine: kiu kin trúc ca b x lý (i386, i486, i586, i686 ). n, nodename: hin tên ca máy r, release: hin nhân ca h điu hành s, sysname: hin tên h điu hành p, processor: hin kiu b x lý ca máy ch
    Ví d: # uname a Linux linuxsrv.linuxvn.net 2.2.14-5.0 #1 Tue Mar 7 21:07:39 EST 2000 i686 unknown Tên h điu hành: Linux Tên máy: linuxsrv.linuxvn.net Tên nhân ca h điu hành: 2.2.145.0 Ngày sn xut: #1 Tue Mar 7 21:07:39 EST 2000 Kiu kin trúc b x lý: i686 Kiu b x lý ca máy ch: unknown Unix operating system Nguyen Tri Thanh 23
24. Lnh tính tốn s hc bc [tùychn] [file ]
    Tuỳ chn l, mathlib : thc hin phép tính theo chun th vin tốn hc (ví d: 5/5=1.00000000000000000000). w, warn : khi thc hin phép tính khơng tuân theo chun POSIX thì mt cnh báo xut hin. s, standard : thc hin phép tính chính xác theo chun ca ngơn ng POSIX bc.
    bc là mt ngơn ng rt mnh cĩ ni dung ht sc phong phú
    Các phép tính bt: ly đi; ++ b, b, b ++, b : phép tốn tăng, gim b; các phép tốn hai ngơi cng +, tr , nhân *, chia /, ly phn dư %, lũy tha nguyên bc ^; gán =; gán sau khi thao tác =; các phép tốn so sánh , >=, bng ==, khác != Unix operating system Nguyen Tri Thanh 24
25. Ví d v lnh bc # bc l bc 1.05 Copyright 1991, 1992, 1993, 1994, 1997, 1998 Free Software Foundation, Inc. This is free software with ABSOLUTELY NO WARRANTY. For details type `warranty'. 5^3 125 12+12+78*762/4 554.50000000000000000000 a=4 a^a 256 a*78 312 b=45 a*b 180 a/b .08888888888888888888 Unix operating system Nguyen Tri Thanh 25
26. Thay đi du nhc h thng
    Shell dùng bin mơi trưng đ lưu tr đnh dng ca du nhc h thng là PS1 và PS2
    Ta cĩ th thay đi ni dung ca du nhc h thng bng cách thay đi bin h thng này PS1=' ‘
    Ví d root@may1 /hda1]# root@may1 /hda1]# PS1='[\h@\u \w : \d]\$' [may1@root /mnt/hda1 : Fri Oct 27 ]#
    Bin th 2 là PS2 đưc dùng khi máy ch ta gõ thêm tham s cũng hồn tồn cĩ th thay đi mt cách tương t Unix operating system Nguyen Tri Thanh 26
27. Ký t Ý nghĩa \! Hin th th t ca lnh (k c các lnh cũ) \# Hin th th t ca lnh \$ Hin th du $ (ngưi dùng bình thưng) \\ Hin th du \ \d Hin th ngày hin ti \h Hin th tên máy \n Thêm ký t xung dịng \s Hin th tên shell \t Hin th gi hin ti \u Hin th tên ngưi dùng \W Hin th tên thc s ca thư mc hin ti \w Hin th đưng dn đn thư mc hin ti Unix operating system Nguyen Tri Thanh 27