Giáo án Mầm non - Bài 22: Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ

Nội dung text: Giáo án Mầm non - Bài 22: Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ

1. NGUYỄN THỊ MINH THẢO MODULE mn 23 øng dông PH¦¥NG PH¸P D¹Y HäC TÝCH CùC trong lÜnh vùc ph¸t triÓn ng«n ng÷ | 63
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Phng pháp là con ng chúng ta t c mc ích. ng dng phng pháp dy hc tích cc s ti u hóa nhng mc tiêu ra, là con ng ngn nht chúng ta t c mc ích. Vic ng dng phng pháp dy hc tích cc trong giáo dc hin nay là phù hp vi xu th tt yu ca dy — hc hin i, c nhn mnh trong chng trình giáo dc mm non hin hành. Phng pháp dy hc tích cc to ra nhng hng thú cho c cô và tr. Din mo ca mt nn giáo dc mi cng nh nhng nhu cu ca xã hi khin ngi giáo viên không th dng dng trong vic ng dng phng pháp dy hc tích cc vào các hot ng giáo dc tr. Phn này cung cp cho giáo viên hai ni dung ln: nhng ni dung ca giáo dc ngôn ng cho tr và vic ng dng các phng pháp tích cc tr phát trin ngôn ng mt cách hiu qu nht. B. MỤC TIÊU — V nhn thc + Hiu và phân tích nhng ni dung phát trin ngôn ng ca tr mm non. + Phân tích nhng kin thc, k nng c bn v phng pháp dy hc tích cc trong lnh vc phát trin ngôn ng. — V k nng ng dng c nhng phng pháp dy hc tích cc vào t chc các hot ng giáo dc phát trin ngôn ng cho tr trong trng mm non. — V thái Tích cc, ch ng ng dng các phng pháp dy hc tích cc vào t chc hot ng phát trin ngôn ng cho tr mm non. C. TÀI LIỆU VÀ ĐIỀU KIỆN HỖ TRỢ — Bng hình mu v t chc hot ng giáo dc tr trong trng mm non theo phng pháp dy — hc tích cc. — Chng trình Giáo dc mm non , V Giáo dc Mm non, B Giáo dc và ào to, NXB Giáo dc, 2009. — Các tài liu khác c lit kê trong các ni dung c th. 64 | MODULE MN 23
3. D. NỘI DUNG Các ni dung ca module Thi gian (s tit) TT Ni dung T hc Tp trung c im phát trin ngôn ng ca tr mm 1 non và nhng ni dung phát trin ngôn ng 3 2 ca tr mm non La chn các phng pháp dy hc tích cc 2 3 2 thích hp vi ni dung phát trin ngôn ng Thc hành vn dng phng pháp dy — hc 3 3 2 tích cc trong lnh vc phát trin ngôn ng Nội dung 1 NHỮNG NỘI DUNG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CỦA TRẺ MẦM NON — Mc tiêu: + V kin thc: Giáo viên hiu sâu và nm vng nhng ni dung phát trin ngôn ng ca tr mm non tng tui. + V k nng: Phân loi c ni dung phát trin ngôn ng tr mm non theo tui. + V thái : Tích cc, ch ng, có ý thc nghiêm túc thc hin nhim v có hiu qu. — Thi gian: 3 tit t hc; 2 tit tp trung. — Tài liu h tr: + Chng trình giáo dc mm non , B Giáo dc và ào to, NXB Giáo dc, 10/2009. + Hng dn t chc thc hin chng trình giáo dc mm non , 4 cun cho 4 tui, TS. Trn Th Ngc Trâm (Ch biên), NXB Giáo dc, 2009. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 65
4. Hoạt động. Tìm hiểu nội dung phát triển ngôn ngữ của trẻ mầm non. 1. NHIỆM VỤ Bn ã nghiên cu, trin khai ni dung chng trình phát trin ngôn ng cho tr mm non. Bn hãy vit ra nhng vn c bn v ni dung phát trin ngôn ng cho tr mm non. — Ni dung phát trin ngôn ng cho tr nhà tr: + Nghe: + Nói: + Làm quen vi sách: — Ni dung phát trin ngôn ng cho tr mu giáo: + Nghe: + Nói: + Làm quen vi c, vit: Bn hãy c nhng thông tin di ây hoàn chnh ni dung va vit và phân tích ni dung phát trin ngôn ng cho tr mm non. 66 | MODULE MN 23
5. 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI a. Quy nh ca B Giáo dc và ào to v ni dung phát trin ngôn ng * Ni dung phát trin ngôn ng cho tr nhà tr: Chng trình giáo dc mm non quy nh ni dung phát trin ngôn ng tr nhà tr nh sau: — Nghe: + Nghe các ging nói khác nhau. + Nghe, hiu các t và câu ch vt, s vt, hành ng quen thuc và mt s loi câu hi n gin. + Nghe k chuyn, c th, ca dao, ng dao có ni dung phù hp vi tui. — Nói: + Phát âm các âm khác nhau. + Tr li và t mt s câu hi n gin. + Th hin nhu cu, cm xúc, hiu bit ca bn thân bng li nói. — Làm quen vi sách: M sách, xem và gi tên s vt, hành ng ca các nhân vt trong tranh. Ni dung giáo dc theo tui nhà tr c c th bng sau: Ni dung 3 — 12 tháng tui 12 — 24 tháng tui 24 — 36 tháng tui 1. Nghe Nghe li nói vi sc thái tình cm khác nhau. Nghe các t ch tên gi vt, s vt, hành ng quen thuc. Nghe các câu nói Nghe và thc hin Nghe và thc hin n gin trong giao mt s yêu cu bng các yêu cu bng li tip hng ngày. li nói. nói. Nghe các câu hi: Nghe các câu hi: Nghe các câu hi: âu? (ví d: Tay âu? âu? Con gì? Th Cái gì? Làm gì? Chân âu? Mi nào? (gà gáy th làm gì? âu? Nh âu? ). nào?) Cái gì? Làm gì? th nào? Nghe các bài hát, Nghe các bài hát, bài Nghe các bài th, ng dao, ca dao. th, ng dao, ca ng dao, ca dao, hò dao, chuyn k n vè, câu , bài hát và gin theo tranh. truyn ngn. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 67
6. Ni dung 3 — 12 tháng tui 12 — 24 tháng tui 24 — 36 tháng tui 2. Nói Phát âm các âm bp Phát âm các âm khác nhau. b khác nhau. Bt chc các âm Gi tên các vt, S dng các t ch khác nhau ca ngi con vt, hành ng vt, con vt, c im, ln. gn gi. hành ng quen thuc trong giao tip. Nói mt vài t Tr li và t câu Tr li và t câu hi: n gin. hi: con gì?, cái gì?, Cái gì?, Làm gì?, làm gì? âu? Th nào? làm gì? Ti sao? Th hin nhu cu Th hin nhu cu, Th hin nhu cu, bng các âm bp b mong mun ca mình mong mun và hiu hoc t n gin kt bng câu n gin. bit bng 1 — 2 câu hp vi ng tác, c n gin và câu dài. ch, iu b. c theo, c tip c các on th, cùng cô ting cui bài th ngn có câu ca câu th. 3 — 4 ting. K li on truyn c nghe nhiu ln, có gi ý. S dng các t th hin s l phép khi nói chuyn vi ngi ln. 3. Làm M sách, xem tranh Lng nghe khi ngi quen vi và ch vào các nhân ln c sách. vt, s vt trong tranh. sách Xem tranh và gi tên các nhân vt, s vt, hành ng gn gi trong tranh. 68 | MODULE MN 23
7. * Ni dung phát trin ngôn ng tr mu giáo: — Nghe: + Nghe các t ch ngi, s vt, hin tng, c im, tính cht, hot ng và các t biu cm, t khái quát. + Nghe li nói trong giao tip hng ngày. + Nghe k chuyn, c th, ca dao, ng dao phù hp vi tui. — Nói: + Phát âm rõ các ting trong ting Vit. + Bày t nhu cu, tình cm và hiu bit ca bn thân bng các loi câu khác nhau. + S dng úng t ng và câu trong giao tip hng ngày. Tr li và t câu hi. + c th, ca dao, ng dao và k chuyn. + L phép, ch ng và t tin trong giao tip. — Làm quen vi vic c, vit: + Làm quen vi cách s dng sách, bút. + Làm quen vi mt s kí hiu thông thng trong cuc sng. + Làm quen vi ch vit, vi vic c sách. Ni dung giáo dc theo tui mu giáo c c th bng sau: Ni dung 3 — 4 tui 4 — 5 tui 5 — 6 tui 1. Nghe — Hiu các t ch ngi, — Hiu các t ch — Hiu các t khái tên gi vt, s vt, c im, tính quát, t trái ngha. hành ng, hin tng cht, công dng và gn gi, quen thuc. các t biu cm. — Hiu và làm theo yêu — Hiu và làm theo — Hiu và làm theo c cu n gin. c 2, 3 yêu cu. 2, 3 yêu cu liên tip. — Nghe hiu ni dung các — Nghe hiu ni dung các câu n, câu m câu n, câu m rng. rng, câu phc. — Nghe hiu ni dung truyn k, truyn c phù hp vi tui. — Nghe các bài hát, bài th, ca dao, ng dao, tc ng, câu , hò, vè phù hp vi tui. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 69
8. Ni dung 3 — 4 tui 4 — 5 tui 5 — 6 tui 2. Nói — Phát âm các ting ca — Phát âm các — Phát âm các ting có ting Vit. ting có cha các ph âm u, ph âm âm khó. cui gn ging nhau và các thanh iu. — Bày t tình cm, nhu — Bày t tình cm, — Bày t tình cm, nhu cu và hiu bit ca bn nhu cu và hiu cu và hiu bit ca thân bng các câu n, bit ca bn thân bn thân rõ ràng, d câu n m rng. bng các câu n, hiu bng các câu n, câu ghép. câu ghép khác nhau. — Tr li và t các câu — Tr li và t — Tr li các câu hi v hi: Ai? Cái gì? âu? các câu hi: Ai? nguyên nhân, so sánh: Khi nào? Cái gì? âu? Khi Ti sao? Có gì ging nào? làm gì?. nhau? Có gì khác nhau? Do âu mà có? — t các câu hi: Ti sao? Nh th nào? Làm bng gì? — S dng các t biu — S dng các t — S dng các t biu th s l phép. biu th s l phép. cm, hình tng. — Nói và th hin c ch, iu b, nét mt phù hp vi yêu cu, hoàn cnh giao tip. — c th, ca dao, ng dao, tc ng, hò vè. — K li truyn ã c — K li truyn ã — K li truyn ã nghe có s giúp . c nghe. c nghe theo trình t. — Mô t s vt, tranh — Mô t s vt, hin — K chuyn theo nh có s giúp . tng, tranh nh. vt, theo tranh. — K li s vic. — K li s vic có — K li s vic theo nhiu tình tit. trình t. — óng vai theo li dn — óng kch. chuyn ca giáo viên. 70 | MODULE MN 23
9. Ni dung 3 — 4 tui 4 — 5 tui 5 — 6 tui 3. Làm — Làm quen vi mt s ký hiu thông thng trong cuc sng (nhà quen vi v sinh, li ra, ni nguy him, bi n bá o giao thông: ng cho ngi i b ). c, vit — Tip xúc vi ch, sách — Nhn dng mt — Nhn dng các ch truyn. s ch cái. cái. — Tp tô, tp các nét ch. — Sao chép mt s kí hiu, ch cái, tên ca mình. — Xem và nghe c các loi sách khác nhau. — Làm quen vi cách c và vit ting Vit: — Hng c, vit: t trái sang phi, t dòng trên xung dòng di. — Hng vit ca các nét ch; c ngt ngh sau các du. — Cm sách úng chiu, — Phân bit phn m u, kt thúc ca m sách, xem tranh và sách. “c” truyn. — “c” truyn qua các tranh v. — Gi gìn sách. — Gi gìn, bo v sách. b. Phân tích nhng ni dung phát trin ngôn ng ca tr mm non * Phát trin vn t vng và li nói: Vn t vng là c s u tiên trong li nói ca tr. Ngôn ng ca các em có phong phú, chính xác, mch lc hay không phn ln là do vn t quyt nh. Vì vy, phát trin vn t vng là công vic u tiên và vô cùng quan trng. — Giai on t 0 n 5 tháng tui còn gi là giai on tin ngôn ng ca tr. Khong 3 tháng tui tr ã hóng, “nói” chuyn; phát âm nhng chui âm thanh liên tc, không rõ ràng. Giai on t 6 n 10 tháng tr phát âm bp b, bi bô. Theo Kak Hain Dick, thi kì này, tr phát rt nhiu âm tit, có nhng âm xa l không có trong ting m ca tr. Các âm ó thng xuyên c lp li, trng âm luôn âm tit cui, các kt hp âm này gn ging nhau trong tt c các t, ngoài các âm “ngr”, “angra” và “amma”. i a s ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 71
10. ngi ln không hiu c các t ca tr, ch mt s ít các t cui giai on 1 tui có th hiu ngha nh mm mm, “ma ma”, “bà bà”. Tr t 10 tháng n 1 nm ã có th bt chc và phát âm c các t n quen thuc nh bà, b, m, i, ng Vn t tích cc ca tr có th lên n 20 t. Nm tháng tip theo, vn t ca tr tng dn lên n khong 50 t. T 12 tháng n 18 tháng tui, vn t tng lên rt nhanh. Khi tr c 1,5 tui, thì mi t ca tr u biu th mt s mong mun, mt yêu cu, mt s mong mun hay hn di, hoc tr mun khôi phc mt tình hung thú v nào ó. Theo K. Dick, vì cha nói c c câu trn vn nên tr dùng mt t ct ngn và thay i ng iu biu th cho nhng mong mun khác nhau. Ví d, t “m”, phát âm theo nhiu cách khác nhau, có th có mt lot ý ngha, cng có th có nhng ngha nh “M i , m li ây!”, “M âu ri?”, “M i, dt tay con”, “M i, con vui quá!” . n khong 2 tui, vn t ca tr ã có th có c 500 — 600 t. T 2 n 3 tui, tr bt u hiu tính cht khái quát ca t khi phát hin ra rng mt tên gi có th ch ngha ca nhiu vt và gia chúng có tính tng ng. Tr cng hiu c khái nim s nhiu, mc dù cha s dng úng danh t s nhiu. giai on bn l, nm tr 3 tui, tr có th s dng c 1.200 — 1.300 t, nhng ch yu là danh t (nhà, búp bê, bàn, chó, mèo ) và ng t (n, ng, i, chi, chy ); các t loi khác nh tính t, s lng t, trng t cng c s dng, nhng vi t l ít (p, xu, vui, bun, mt, nhiu, kia, ây ). Vi tr 4 tui, vn t phát trin tng i di dào, có th lên n trên di 2.000 t. Bc sang tui th nm, là mt giai on cao hn ca phát trin t vng, tr có th s dng c 2.500 — 3.000 t. Tr 6 tui có kh nng s dng c trên di 4.000 t vi các loi câu phc tp. Lúc này, các t loi u c tr dùng tng i linh hot, phong phú. Vic tác ng giúp tr s dng c lng t vng phù hp là nhim v quan trng ca nhà trng, nhà tr. — Da vào c im phát trin vn t vng trong tng giai on, chúng ta phát trin vn t phù hp vi vùng phát trin gn ca tr, theo nguyên tc t d n khó, t c th n khái quát. — Giai on t 1 — 2 tui: phát trin vn t ch yu là các danh t, ng t, mt s ít các tính t. S t và trng t thì tht hn ch. 72 | MODULE MN 23
11. Chú ý nhng t ban u phi là nhng t ng gn gi vi tr, có th nhìn thy, s thy, cm nhn c hng ngày. — Giai on 3 — 4 tui: Cung cp các t mang ý ngha ch nhóm, mang tính khái quát; các t cùng trng (mc n gin). Chú ý phát trin các t tng thanh, tng hình, t láy, t ghép. + Ví d: T ng thuc trng ngha nhà trng: Cô giáo, bàn, gh, bng, sân trng, cng trng, các bn + T ng thuc trng ngha thc phm: cm, cháo, tht, rau, cá + T ghép: Ghép ng lp: t nc, núi sông, anh em. Ghép chính ph: cá chép, tôm hùm, cây na, gà mái. + T láy: Láy hoàn toàn: xanh xanh, xa xa, tim tím Láy vn: um tùm, bn chn, ung dung. Láy ph âm u: ghp ghnh, khúc khuu, mênh mông. Láy hoàn toàn bin âm: lng lng, u , o + T tng thanh: Leng keng, vi vu, róc rách + T tng hình: Thm thm, gp gnh, lom khom — Giai on 5 — 6 tui: cung cp các ngha khác nhau ca t, t ng ngha, trái ngha, t cùng trng, ý ngha tu t, biu cm ca t (t Hán V it). iu quan trng khi m rng vn t cho tr cn phi luyn tp cho tr phát âm mch lc, rõ ràng, úng âm, nht là nhng t khó, nhng t tr hay vp, ngng, bên cnh ó, cn giúp tr hiu t trong ng cnh, vn cnh c th. * Phát trin k nng nghe: — Ngay t khi mi sinh, tr ã có phn ng âm thanh. Tr có th phân bit c âm thanh quen thuc trong li nói ca ngi m vi nhng ting nói ca ngi khác. Tr có phn ng rõ rt vi các hin tng âm thanh. Khi nghe nhng âm iu du dng ca các bài hát ru, ting chim hót hoc nhng bn nhc tr thng có biu hin thích thú và lng nghe. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 73
12. Còn khi thy nhng âm thanh mnh, gt gao tr git mình, s hãi, nhiu trng hp các em khóc thét lên. Khong t 3 n 6 tháng tr ã bt chc và c gng phát âm bi bô, t 9 n 12 tháng tr ã nói theo c các t nh: bà, b, m — Rèn luyn kh nng nghe cho tr là rèn luyn kh nng phân bit các âm v trong quá trình phát âm, cao , trng , tính biu cm ca ngôn ng, c bit là tính vn iu. — T 1 nm 6 tháng n 3 tui kh nng ngôn ng ca tr phát trin nhanh, lúc này tr có th nói c nhng câu ngn, kh nng kt hp các âm thanh và t ng phong phú. Giai on này cho tr nghe nhng âm thanh ca các t trong bng ch cái ting Vit. Trc ht là nhng nguyên âm n: a, o, ô, , s ri n các ph âm: b, m, p, v. Sau ó, cho tr làm quen vi các âm xát: tr, s, r Kt hp vi cho tr nghe các bài hát, bài th, bn nhc rèn luyn thính giác. T 3 n 5 tui vn t ca tr ã tng nhanh, tr có th thuc lòng các bài hát, các bài th, k c nhng câu chuyn theo trình t, có lôgic và din cm. ây là giai on cn luyn cho tr nghe các t d nhm ln nh: n, l; d, r, gi; s, x; ch, tr. * Phát trin li nói mch lc: Phát trin ngôn ng mch lc là nhim v quan trng trong phát trin ngôn ng ca tr mm non. Ngôn ng mch lc th hin s t duy lôgic, bình thng ca tr. Ngôn ng mch lc là li nói ca tr có trt t, thng nht, bc l c mt ni dung tng i trn vn và ngi khác có th hiu c tr ang nói gì, mun gì, th hin tâm t, trng thái, nhu cu, mong mun, hiu bit và suy ngh ca tr. Ngôn ng mch lc th hin rõ nht trong tng câu nói ca tr. Bên cnh ó là s thng nht ca c on, c chui li nói. S mch lc trong tng câu nói trc ht th hin trt t t; s la chn và s dng t ng; vic tr nói có úng và y các thành phn ng pháp hay không? Nh vy, iu quan trng là chúng ta phi dy cho tr nói úng ng pháp, ó là iu kin tiên quyt tr có th nói nng mch lc. * Dy tr nói úng ng pháp: T 1,5 n hai tui, tr thng ch nói c nhng câu ngn, nhiu khi ch là 1 — 2 t, hoc dùng mt t và thay i ng iu din t nhng mong mun khác nhau ca mình. Ví d: “B chi”, “Bà i” “M”. 74 | MODULE MN 23
13. Các câu ca tr cn c ngi nói m rng thành các câu n gin, ngn gn nhng y cu trúc ng pháp. Các câu trên ca tr có th m rng nh sau: — M i b con i chi. — M b con sang nhà bn Hoa chi. — Bà i b con i chi. — Con mun bà b con i chi. — M i n ây vi con Ba tui tr i, tr có th nói câu hai thành phn, nhiu khi có m rng các thành phn khác nh trng ng, b ng Ví d: Con // i hc/ trng mm non. CN VN BN Cô giáo con // tóc dài, rt xinh. Con i chi nhà bà ngoi. M / mua // cho con/ qu bóng bay . CN VN BN1 BN2 Theo Nguyn Xuân Khoa, tr 3 — 4 tui ã nói c các kiu câu n khác nhau: Loi câu Ví d Câu có ch ng là danh t. Xe máy chy nhanh hn xe p. Câu có ch ng là ng t. ánh nhau là không ngoan. Câu có ch ng là tính t. Ngoan nht lp mình là bn Oanh. Câu có v ng là danh t. Tôi là ngi mua hàng, bn là ngi bán hàng. Câu có v ng là tính t. Tóc cô Hà dài nh. Câu có nhóm danh t. Các bn trai lp cháu s làm các chú công an. Câu có trng ng ch thi — Chiu nay m ón con v sm nhé! gian, a im. — Lp mình tp th dc trong sân trng nhé! Câu có trng ng ch — Vì cu, t mi b ngã y! nguyên nhân, mc ích. — c khen, lp mình phi ngoan c! ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 75
14. Cng theo Nguyn Xuân Khoa, tr 4 — 5 tui s dng khong 10% câu ghép, tr 5 n 6 tui s dng khong 25,2% câu ghép các loi khi t k chuyn. Kh nng s dng câu ca tr c tác gi Lu Th Lan nghiên cu trong lun vn (1992 — 1994) nh sau: Tng Câu Tháng Câu Câu Câu s T l cha T l T l T l tui úng n ghép câu úng 48 tháng 847 455 71,4% 182 28,6% 291 63,8% 164 36% 60 tháng 1035 751 72,6% 284 27,4% 472 62,8% 279 37,2% 72 tháng 818 618 75,6% 200 24,4% 373 60,4% 245 39,7% Kh nng k chuyn mch lc có tình tit, có lôgic, có m u và có kt thúc tr có nhng tin b vt bc. Tr có kh nng dùng li nói tng tng ra nhng k hoch, s kin trong tng lai. Nhim v ca các nhà s phm lúc này là phi chnh sa cho tr nhng trng hp tr nói không y ch ng, v ng; nhng trng hp tr s dng sai trt t t, la chn t cha phù hp. Cách nói nng, s dng t ng và câu cú ca ngi ln có mt s nh hng ln ti ngôn ng ca tr. Vì vy, khi nói vi tr, ta luôn chú ý s dng nhng câu rõ ràng, mch lc, y các thành phn theo úng cu trúc ng pháp tr hc tp. * Phát trin các kh nng tin c vit: chun b sn sàng cho vic bc vào lp mt ca tr, vic phát trin các kh nng tin c vit ca tr là vô cùng quan trng. Hin nay, mt s tr em nhiu thành ph ln ã c dy cho bit c, bit vit trc khi vào lp mt. Tuy nhiên vn này không t ra cho h thng giáo dc mm non và cng ang là vn gây tranh cãi, nhng vic cho tr làm quen vi sách, bit c, hng thú vi sách cng nh có nhng c s u tiên ca vic vit là vô cùng quan trng. Các em s có ý thc v ngôn t, ch vit và hiu rng vic hc tp c — vit có mt vai trò vô cùng quan trng trong cuc sng. Vic cho tr làm quen vi vic c — vit cng c tin hành t d n khó, t n gin n phc tp. — Phát trin các k nng tin c: Bc sang tui th hai, các bé ã có th làm quen vi sách. Chúng ta hng dn cho tr cm sách úng chiu, có ý thc bo v, trân trng, yêu 76 | MODULE MN 23
15. quý sách. Cô dy tr cách gi sách, xem tranh. Tr rt hào hng khi hiu rng trong sách có nhng câu chuyn, bài th khi c c lên s thành nhng chui âm thanh có ý ngha, có vn iu, có tình cm Giáo viên cn nhn mnh cho tr hiu c mi quan h gia ting nói và ch vit. T 3 tui tr lên tr “c” mt s kí hiu thông thng trong cuc sng nh bin báo nguy him, nhà v sinh, li ra, mt s bin báo giao thông. Vic “c” c nhng kí hiu này rt quan trng vi cuc sng ca tr, vì vy, cô cn chú ý hng dn tr “c” khi có c hi (khi cô dn lp i thm quan, i chi bên ngoài lp hc). Giai on này vic “c” sách ca tr cng có nhiu tin b, i vi nhng câu chuyn ã c nghe k nhiu ln, tr có th “c” vt mt cách d dàng. Chú ý dy cho tr hiu trt t t và câu ca ting Vit cng nh cu trúc ca mt trang sách, mt cun sách. Tr 5 — 6 tui hoàn toàn có th “c” mt câu truyn da vào nhng bc tranh có sn. Tr cng c rt din cm mt bài th, ca dao, ng dao hoc k li câu truyn có y tình tit, sm vai, thay i ging iu linh hot Tt nhiên, vic c mu, k mu ca cô giáo có mt vai trò quan trng i vi hng thú và nim say mê “c” sách ca tr. Thng xuyên t chc hot ng làm quen vi sách góc th vin cng s to ra thói quen tt cho tr. — Phát trin các k nng tin vit: Cho tr làm quen vi vic vit: vit nguch ngoc, v, tp tô Tr t 4 — 5 tui có th nhn dng mt s ch cái. Cô cng hng dn tr cách cm bút úng và cho tr tp tô, tp các nét ch: + Nét xiên ( ): tô t trên xung di. + Nét thng ng ( | ): tô t trên xung di. + Nét thng ngang ( —— ): tô t trái sang phi. + Nét móc ( ): tô t trên xung di ri ht lên. + Nét cong ( C ): tô un theo nét cong ngc chiu kim ng h. Tr 5 — 6 tui c làm quen vi bng ch cái. Tr có th sao chép mt s kí hiu, ch cái, tên ca mình. Thi kì này cô cho tr tp tô ch cái theo mu. Chú ý cho tr ngi úng t th, cô làm mu hng dn tr cm bút tô ch úng chiu t trên xung di, t trái qua phi theo các nét t bng bút chì en. Vic ngi úng t th, cm bút úng cách, tô nét ch úng chiu, khít vi nét ch mu có mt ý ngha vô cùng quan trng i vi vic hc vit ca tr trong trng mm non sau này. Thông qua hot ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 77
16. ng này, ng thi cng rèn c thói quen cn thn, t m, ý thc trách nhim vi công vic cho tr. * Phát trin ngôn ng ngh thut và hình thành nhân cách cho tr: Ngôn ng ngh thut trong trng mm non chính là ngôn ng các tác phm vn chng. ó là nhng tác phm cha ng nhiu yu t cm xúc, tr tình, tác phm vn chng tác ng mnh n i sng tình cm, tâm lý ca tr. Mt khác, ngôn ng ca tác phm vn chng mt mà, giàu giá tr to hình, biu cm, có vn iu, nhp iu d nh, d thuc khin tr rt thích thú. Tác phm vn chng m ra trc mt tr c mt th gii bao la, kì thú, muôn màu muôn sc, kích thích trí tng tng và tha mãn lòng ham hiu bit ca tr v thiên nhiên sinh ng, hp dn. Các nhân vt và th gii tình cm, cm xúc ca h khin tr bit xúc ng, xut hin nhng cm xúc nhân hu, yêu cái p và ghét nhng iu xu xa, bt công, tàn ác. ó là nhng nn tng u tiên hình thành nhân cách cho tr. Vì vy, vic cho tr làm quen vi tác phm vn chng phát trin ngôn ng ngh thut và hình thành nhân cách cho tr trong trng mm non là mt công vic rt quan trng, cn c các cô giáo lu tâm. Các cô cn có k hoch cho tr thng xuyên c nghe, c c, c hot ng vi tác phm vn chng và ngôn ng ngh thut. Các cô cn s dng các câu hi khi àm thoi vi tr khc ha thêm ý ngha, s chân chính, nhng tình cm cao p cho tr nh. Ngôn ng, ging iu truyn cm, dáng iu, nét mt, c ch ca cô có mt tm quan trng trong chuyn ti ni dung và truyn cm xúc n tr. Vic khuyn khích tr k li, c li theo trí nh hoc k li có s sáng to ca tr cng là mt bin pháp tt phát trin ngôn ng ngh thut cng nh óc sáng to tr. Thông qua nhng gi hc làm quen vi tác phm vn hc, cô giáo cn khc ha cho tr thy s giàu có và p ca ngôn ng ting Vit, v kh nng biu cm và giá tr tu t ca ngôn ng ngh thut (nh “chân c i dép, thy êm êm là ” hoc “Hoa cà tim tím, hoa mp vàng vàng, hoa lu chói chang ”). Qua ó bi dng tình yêu và lòng t hào v ngôn ng dân tc cho tr; rèn luyn và hình thành cho các em vn hóa trong khi giao tip, trong cách nói nng và s dng ngôn ng, bit cm n, bit xin li, bit chào hi l phép. Ngoài ra, tr còn hc c cách ng x tt p vi nhng ngi xung quanh, gi gìn và ngày càng phát huy s giàu p trong ngôn ng ting Vit. 78 | MODULE MN 23
17. Vic la chn và vn dng c nhng phng pháp dy hc tích cc s phát huy ti a hiu qu dy hc. Quá trình dy — hc bao gm 2 hot ng chính là hot ng dy ca cô và hot ng hc ca tr. Cô t chc hot ng dy theo hng tích cc s khin cho tr hc tp tích cc, ch ng, t giác, thích thú. Hiu qu này cng s tác ng tích cc ti hot ng dy ca cô. Hot ng phát trin ngôn ng là hot ng hng ti s phát trin bên trong ca tng tr. Vì vy, vic cô giáo chú ý la chn và vn dng phng pháp dy hc tích cc vào quá trình t chc hot ng dy hc là vô cùng quan trng. Ni dung tip theo chúng ta s tìm hiu v mt s phng pháp dy — hc tích cc trong lnh vc phát trin ngôn ng cho tr mm non. Nội dung 2 LỰA CHỌN CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY – HỌC TÍCH CỰC THÍCH HỢP VỚI NỘI DUNG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ — Mc tiêu: + V kin thc: hiu và phân tích c nhng phng pháp dy — hc tích cc phù hp vi ni dung phát trin ngôn ng ca tr mm non. + V k nng: chn la c nhng phng pháp dy hc phù hp nht vi ni dung phát trin ngôn ng vn dng trong thc t dy hc ca mình. + V thái : tích cc, ch ng, sáng to trong khi thc hin nhim v, quan tâm n vic la chn phng pháp dy hc thc hin trong quá trình dy hc ca bn thân. — Thi gian : 3 tit t hc, 2 tit lên lp. — Tài liu h tr: + Tài liu bi dng thng xuyên cho giáo viên mm non chu kì 2, giai on 2004 — 2007 (02 cun), B Giáo dc và ào to, NXB Giáo dc. + Giáo trình phng pháp phát trin ngôn ng cho tr mm non , Nguyn Th Phng Nga, 2006. + Chng trình Giáo dc mm non , V Giáo dc mm non — B Giáo dc và ào to, NXB Giáo dc, 2009. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 79
18. Hoạt động 1. Tìm hiểu về phương pháp dạy – học tích cực trong quá trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. 1. NHIỆM VỤ Bn ã c, nghiên cu phng pháp dy hc tích cc và ít nhiu s dng nó trong quá trình phát trin ngôn ng cho tr mm non. Hãy nh li tr li các câu hi di ây: 1. Bn hiu th nào là phng pháp dy — hc tích cc? 2. Bn cht ca dy — hc tích cc là gì? 3. c im ca phng pháp dy — hc tích cc? 80 | MODULE MN 23
19. 4. Ý ngha ca phng pháp dy — hc tích cc? 5. Ti sao ngi giáo viên cn chú ý vn dng phng pháp dy — hc tích cc vào lnh vc phát trin ngôn ng cho tr mm non? Bn có th trao i ý kin ca mình vi ng nghip, hoc làm vic theo nhóm. Sau ó i chiu vi nhng thông tin di ây hoàn thin ni dung các câu tr li ca mình. 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI Phn phng pháp dy — hc tích cc, bn cht ca phng pháp dy — hc tích cc giáo viên xem k li trong Tài liu bi dng thng xuyên chu kì 2 , theo các tác gi phng pháp dy — hc tích cc có ni dung, c im và bn cht nh sau: ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 81
20. * Khái nim phng pháp dy — hc tích cc: Mi phng pháp dy hc nh trc quan, làm mu, hi áp, trò chi, gii thích u có nhng u im riêng và có nhng kh nng: — Phát huy c tính tích cc ch ng, sáng to ca tr. — To c hi cho tr tìm tòi, khám phá, tri nghim, phát trin t duy. — To mi quan h giao tip gia tr vi tr, gia tr vi cô giáo. — Khuyn khích tr hot ng cá nhân và hot ng trong nhóm bn bè. — Rèn luyn phng pháp t hc, t ánh giá, t iu chnh bn thân cho tr. Nh vy, phng pháp dy — hc tích cc không phi là s ph nhn các phng pháp dy — hc truyn thng. Phng pháp dy — hc tích cc chính là vic s dng và phi hp mt cách khéo léo và hp lí các phng pháp dy — hc khác nhau nhm phát huy ti a hot ng tích cc nhn thc và s hp tác ca tr. Nói tóm li, phng pháp dy — hc tích cc là nhng phng pháp giáo dc và dy hc theo hng phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr. * Bn cht ca phng pháp dy — hc tích cc: Bn cht ca phng pháp dy — hc tích cc là: phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca tr bng cách: — Da vào vn kinh nghim ca tr, ngi giáo viên t chc các hot ng to s hng thú, khai thác hng thú hot ng ca tr, to mi c hi cho tr phát trin kh nng t khám phá, tìm tòi, tri nghim. — Tôn trng, chia s, ng viên, khích l tr tham gia và bc l nhu cu, ham mun ca tr, giúp , h tr tr có iu kin phát trin, to c hi cho tr thích ng, hòa nhp vi môi trng xung quanh. — Kích thích các ng c bên trong ca tr, gây hng thú, lôi cun tr vào các hot ng, to tình hung có vn cho tr hot ng, c bit là hot ng nhn thc. * c im ca phng pháp dy — hc tích cc: — Dy — hc thông qua t chc các hot ng hc tp ca tr. — Trong quá trình dy — hc, ngi giáo viên t chc nhiu hot ng hc tp. Tr t khám phá nhng iu mình cn hc qua các hot ng hc tp tích cc, xut phát t nhng tình hung thc t ca cuc sng, tr trc tip quan sát, trao i, gii quyt vn , t ó tìm ra các kin thc mi. 82 | MODULE MN 23
21. — Dy hc chú trng rèn luyn phng pháp t hc. — Hot ng dy hc ca giáo viên không ch dng ch t chc tr tham gia vào các dng hot ng lnh hi tri thc mà còn có tác dng bc u hình thành, rèn luyn phng pháp, thói quen và ý chí t hc cho tr. — Tng cng hc tp cá nhân, phi hp vi hc tp hp tác trong nhóm bn bè. — Phng pháp dy — hc tích cc mt mt cn c vào hng thú, nng lc, nhu cu ca mi tr la chn ni dung và phng pháp dy hc cho phù hp; mt khác, GV cn to iu kin phát huy mi quan h hp tác gia tr vi nhau trong quá trình hc tp. — Kt hp ánh giá ca GV vi s ánh giá ca tr. Trong phng pháp t chc, GV hng dn và to iu kin tr t ánh giá, t iu chnh cách hc, cách tham gia ánh giá ln nhau. * Ý ngha ca phng pháp dy — hc tích cc Phng pháp dy — hc tích cc phù hp vi quy lut ca hot ng hc tp, vi c im tâm lí ca tr nh và có nhng ý ngha sau: — Phát huy tính t giác, tích cc, ch ng, sáng to ca tr. — Giúp tr phát trin cách hc riêng ca bn thân, c bit là phng pháp t hc. — Phát huy c tinh thn hp tác và tng tr, tôn trng ln nhau. — Kích thích ng c bên trong ca tr, tác ng n tình cm, em li nim vui, hng thú cho tr — To c hi cho tr phát trin k nng vn dng kin thc vào thc tin, hòa nhp, thích ng vi cuc sng. — Phát trin nhng phm cht cá nhân nh tính kiên trì, lòng nhn ni, ý thc tp th. — Do ó, phng pháp dy hc tích cc có ý ngha to ln i vi vic phát huy tính tích cc ca tr và i vi cht lng cng nh hiu qu dy — hc. Tóm li, phng pháp dy — hc tích cc là cách t chc dy và hc phát huy tính ch ng tìm tòi khám phá ca tr. Cô giáo áp dng mt cách linh hot các phng pháp dy hc phù hp nhm phát huy các hot ng giúp tr hiu các kin thc, k nng. Cô giáo là ngi thit k, t chc ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 83
22. hng dn các hot ng, tr em là ngi t tìm tòi, khám phá, chim lnh kin thc và rút ra kt lun (có th úng, có th cha úng, nhng ó thc s là nhng iu tr thu nhn c t ó cô giáo có th iu chnh quá trình dy hc ca mình). Các cách thc hc ca tr mm non: — Tr hc qua bt chc nhng ngi xung quanh. — Tr hc qua hành ng: qua trò chi, thc hành tri nghim, t khám phá. — Tr hc qua chia s nhng iu tr ã tri nghim. — Tr hc qua t duy, suy lun n gin trong quá trình tham gia vào các hot ng. Thc t, trong quá trình hc, tr em có s phi hp các cách thc hc trên t c hiu qu cao nht. Do ó, cô giáo cn quan tâm và vn dng phng pháp dy hc tích cc giúp tr hc có hiu qu. * Cn chú ý vn dng phng pháp dy hc tích cc vào lnh vc phát trin ngôn ng: — Phát huy c tính tích cc ch ng ca tr trong quá trình tip nhn và s dng ngôn ng biu t ý tng, suy ngh, nhn nh, gii thích, kt lun ca bn thân. — To s say mê, phn khi, vui v cho tr trong quá trình hc tp. — Tr không b áp lc gò ép, do ó s phát trin t nhiên, toàn din, lnh hi c nhiu tri thc, t duy linh hot, s dng li nói mch lc, nói nng t nhiên, lu loát, nh lâu. — To c hi cho tr phát trin k nng thc hành, k nng giao tip trong nhóm bn, t ó tr c rèn luyn và phát trin ngôn ng qua các tình hung và môi trng c th hng ngày. Tr nhanh chóng hc c vn hóa giao tip, hiu c sc mnh ca ngôn ng, phát trin kh nng ngôn ng ca tng cá nhân. — Tr không có tâm lí chán nn, mt mi, không b nhi nhét, th ng, t ó s có nn tng t duy sáng to, yêu thích s hc. ó là nhng s khi u tt p và vô cùng quan trng cho tr tip tc hc tp các giai on v sau. Có nhiu phng pháp tích cc có th vn dng t chc các hot ng ngôn ng cho tr. Sau ây là gi ý mt s phng pháp dy hc tích cc phát trin ngôn ng cho tr mm non: 84 | MODULE MN 23
23. Hoạt động 2. Tìm hiểu một số phương pháp dạy – học tích cực để phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. 1. NHIỆM VỤ Nêu nhng phng pháp dy — hc tích cc phát trin ngôn ng cho tr mm non. (Bng cách lit kê các phng pháp dy hc tích cc và cách s dng nó phát trin ngôn ng cho tr mm non) — Phng pháp xây dng môi trng ngôn ng: — Phng pháp trc quan hành ng: ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 85
24. — Phng pháp mu: — Phng pháp “trò chi”: 86 | MODULE MN 23
25. — Phng pháp làm vic theo nhóm: Bn có th trao i vi ng nghip, hoc làm vic theo nhóm. Sau ó i chiu nhng iu va vit ra vi nhng thông tin di ây hoàn thin ni dung câu tr li. 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI a. Phng pháp xây dng môi trng ngôn ng * To môi trng giao lu ngôn ng tích cc: — Trc ht, cn to môi trng tâm lí lành mnh tr thoi mái và ci m khi giao tip vi mi ngi, dn tr cm thy t tin và mnh dn trao i, biu t ý kin cá nhân. — phát trin kh nng nghe nói cho tr, không gì nhanh chóng và tích cc bng vic thng xuyên cho tr nghe — nói. Ngi giáo viên cn thng xuyên trò truyn vi tr và khuyn khích tr nói. Khi tr có khó khn hay có tâm lí ngp ngng, nhút nhát, cô cn khích l, h tr, ng viên tr tích cc trò truyn. Giáo viên cn to ra các kênh giao tip thng xuyên, c tin hành gia tr vi tr, gia tr vi cô giáo và gia tr vi mi ngi xung quanh. Khi giao tip vi tr, cô chú ý n ging nói và thái , ging nói du dàng, tình cm nng m ca cô s khin tr t tin hn rt nhiu. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 87
26. — Cô to c hi tr c nghe các âm thanh khác nhau t môi trng. Ví d: ting chim hót, ting ài phát thanh, âm thanh ca các l hi — Âm thanh t các môi trng khác nhau có tác dng kích thích thính giác cng nh các giác quan ca tr rt ln. Ta s thy tr say mê lng nghe các âm thanh khác nhau khi cô cho các em c tham d vào các hot ng l hi ca a phng: nghe hát dân ca, xem óng kch, xem hát hi; các bn mng còn sinh ng hn vi các hi mùa, múa và hát kt hp vi các iu nhy trong các l hi cng chiêng. Tht thit thòi cho tr nu nh các em ch trong bn bc tng ca lp hc. — T chc cho tr hot ng kt hp vi li nói trong các trò chi, bài hát, óng kch. ây là c hi tr tri nghim, vn dng vn ngôn ng ã tích ly c vào hot ng ca bn thân, là iu kin rt tt tr phát trin kh nng s dng ngôn ng. Cn chú ý và m bo rng tt c tr u c tham gia vi thi lng nh nhau. Nhiu trng hp cô ch chú ý cho mt nhóm tr, dn n tình trng là nhóm ó ã có nhng thun li ban u li có iu kin phát trin vt bc, tr nên nng ng và linh hot, thành “nhóm tri trong lp”; còn nhng tr ít khi c tham gia dn dn tr nên nhút nhát, ngôn ng kém phát trin; tr nên t ti, nh hng lâu dài n tâm lí và quá trình hc tp sau này. — iu quan trng là cô cn tôn trng, khuyn khích s sáng to ca tr khi s dng câu, t, không ngt li và chnh ngay cách dùng t cha hp lí khi tr ang nói, cô cn tp hp tt c các trng hp li và un nn, nhc nh tr trong mt iu kin thích hp (phù hp nht là khi kt thúc hot ng). * To môi trng ch vit phong phú: — Hng ngày tip xúc s to nên tính thân thuc, gn gi vi tr. iu quan trng là tr cn ghi nh hình nh và các kí hiu ca ch vit mt cách t nhiên, không gò ép. Chúng ta dán nhãn tên cho các giá, k các góc, tên ca tr trên các vt dng, gn tên cho các cây ci, dùng, chi c trong và ngoài lp hc Ch vit xut hin mi ni có th tr c tm mình trong môi trng ngôn ng ting Vit. — Vic xây dng góc sách, mt “th vin” mini trong lp hc và t chc cho tr c hot ng trong “th vin” nh c sách, xem tranh nh trong các cun sách ó, iu này s giúp tr có thói quen c sách, bi dng tình yêu, s ham mê i vi sách cho tr, ng thi tr hc c cách s dng sách, lt gi trang giy. Khi lt gi trang sách, tr còn c hc toán 88 | MODULE MN 23
27. qua các con s c ánh trên tng trang. ây s là nhng nn tng u tiên ca vn hóa c, hình thành s thích lành mnh cho tâm hn tr th sau này. Các sách có th có là sách tranh, sách kh to, các sn phm ca tr sau khi hc (v tp tô, v; tranh v ca tr theo ch Ngoài ra các trang thit b, dùng, chi nh th t, bng ch cái ting Vit, bng ài, cátxét cng là nhng phng tin hu ích phc v cho hot ng phát trin ngôn ng ca tr. — Bên cnh vic cho tr làm quen vi các tác phm vn hc thiu nhi phù hp vi kh nng ca tr, các cô giáo nên tích cc su tm các tác phm truyn th, ca dao, ng dao (ca c dân tc Kinh và các dân tc thiu s cho tr làm quen). — Kt hp vi cha m ca tr to môi trng s dng ngôn ng gia ình, khuyn khích cha m trò chuyn vi tr, c sách cho tr nghe vào nhng thi gian phù hp vi tr và iu kin gia ình (thng là bui ti trc khi tr ng) và khuyn khích tr k li chuyn, c bài th, hát cho ngi thân trong gia ình nghe. b. Phng pháp trc quan hành ng * Trc quan hành ng vi c th: Phng pháp trc quan hành ng vi c th c tin hành bng cách giúp tr hiu t ng thông qua các biu hin ngôn ng bng hành ng ca c th. Phng pháp này ch yu là giúp tr làm quen và hc nói các danh t ch các b phn ca c th, các ng t và hiu sâu sc ngha ca t. Phng pháp này c áp dng i vi tr la tui nhà tr (Ví d: dy tr t “chào”, ngi ln va nói t chào, va làm ng tác th hin t ó) và dy tr vùng dân tc thiu s khi hc ting Vit. Vn dng phng pháp này giáo viên cn chú ý làm mu và cho tr nhc i nhc li nhiu ln. * Trc quan hành ng vi vt: T 1,5 n 3 tui tr rt hng thú vi vt. vt va làm chi, dùng cho tr khám phá và hc t gn vi vt ó. — S dng các vt/ chi gn gi, quen thuc vi tr dy tr v tên gi, các c im, tính cht, công dng ca dùng, chi theo các ch . Khi dy tr t, cô giáo ch vào vt ó vi nhng c im ca chúng (ví d: khi dy tr t “cái cc”, cô giáo ch vào cái cc; “Màu ” thì ch vào màu ). ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 89
28. — Các t ã hc c s dng thng xuyên cùng vi nhng t mi s làm cho vn t vng ca tr thêm phong phú. — Dn dn a vào các vt và phong phú v màu sc tr nêu c công dng, c im ca vt ó nh: “ Con cm cái cc màu a cô cô ly nc cho. Con a qu bóng màu xanh cho bn Hà.”; “Cái bàn này làm bng gì? Còn cái chén kia làm bng gì?” * Trc quan vi tranh nh: Trc quan hành ng vi tranh nh c áp dng sau khi tr ã nm c các t mi ca phn trc quan hành ng vi c th và trc quan hành ng vi vt. Hình thc này có ba cách th hin: (1) S dng các bc tranh có sn; (2) Tr v tranh theo yêu cu ca cô. (3) Di chuyn ti các tranh/nh. + Ví d: Cô v bc tranh có mt cái cây ri yêu cu tr v ông Mt Tri bên trên cái cây, v qu bóng gc cây Cô giáo dy tr t gn vi hình nh trong tranh hay hình v do tr v. * Trc quan vi câu chuyn: Cho tr k v chui các hành ng, s vic; din li các hành ng theo yêu cu; nghe các t khóa trong câu chuyn và din theo: các t miêu t cm xúc; các t miêu t hành ng; các t ch kích thc + Ví d: Cô c din cm và làm mu th hin hành ng, cm xúc ca Rùa và Th, sau ó cô c li tng câu chm rãi và yêu cu tr th hin. * Trc quan vi môi trng t nhiên: S rt thit thòi cho tr nu nh ta ch cho tr tip xúc vi tranh, nh, sách v, vt trong phòng. T nhiên bao la kì thú và là mt ông thy v i, luôn luôn kích thích trí tng tng, kh nng t duy phong phú và phát trin ngôn ng ca tr. Các gi hc có th tin hành vn trng, cánh ng, khu rng, bãi bin, công viên, vin bo tàng, các cô giáo s thy rng tr rt vui ti, hn h, hào hng và nói c, hc c rt nhiu t môi trng t nhiên ngoài lp hc. c. Phng pháp mu Thi th u tr hc bng bt chc, trc quan là ch yu. ngôn ng ca tr ph thuc rt nhiu vào môi trng, nht là nhng ngi thng xuyên tip xúc vi tr — ó là cha m và cô giáo trong trng mm non. Nhng tr i nhà tr t nh thì thi gian ch yu là trng, nên vai trò làm mu, nêu gng ca cô giáo quan trng hn bao gi ht. 90 | MODULE MN 23
29. la tui nhà tr (thng khong 1 — 2 tui), ngôn ng, ging iu, cách phát âm, dùng t ca tr s là tm gng phn chiu nhng gì mà ta dy tr. Vì vy, phng pháp làm mu thi kì này có mt tm quan trng c bit. Cô có th m rng nhng câu nói còn ngn ngn, vng v, ln xn ca tr thành nhng câu n gin nhng mch lc, trong sáng làm mu cho tr. Cách la chn t ng, cách nói có ng iu, trng âm, truyn cm ca cô giúp tr nhanh chóng hc c nhng v p ca ngôn ng mch lc, to tin tr nói nng lu loát, mch lc giai on sau, khi mà vn t ca tr ã phát trin khá. Ging iu ca cô khi c th, k truyn có mt sc mnh lay ng và lan ta rt ln. Tr s nh mãi nhng giây phút thn tiên ca thi th u, khi mà c nghe cô k mt câu chuyn tht xúc ng hay c mt bài th din cm Tr s nhn ra c sc mnh ca ngôn ng, bit cách s dng th ca ci quý giá ó. Cht tr tình, v p ca vn iu, tình yêu quê hng t nc thm vào tr mt cách t nhiên, nhun nh mà tinh t. Vì vy, cô giáo mm non phi ghi nh, khc sâu iu này, giúp cho tr tr thành nhng con ngi tinh t, sâu sc, có tâm hn trong sáng, cao p trong tng lai. Nu tr ch c nghe nhng li nói cc cn, thô l thì tt yu ngôn ng ca tr s không th trong sáng, l phép; trc cng không th tr thành mt tr ngoan, mt công dân tt ca xã hi tng lai c. Ngôn ng chính là nhân cách, là tâm hn, là con ngi. Dân gian ta có câu: “Chim khôn kêu ting rnh rang Ngi khôn nói ting du dàng d nghe ”. Vì vy, vic tr thành nhng tm gng sáng cho tr noi theo là nhim v quan trng bc nht ca các cô giáo trong trng mm non. d. Phng pháp “trò chi” Nhà vn hào v i ngi Nga M. Gorki ã nói “ Vui chi là cuc sng ca tr”. Tht vy, thông qua nhng trò chi y am mê, tr b cun hút vào môi trng ó và lnh hi kinh nghim sng thông qua các trò chi. Ta không gò ép tr khi dy, mà phi tr ht sc t nhiên. c bit là thông qua các trò chi, hiu qu ca vic hc ngôn ng s rt cao. Có rt nhiu trò chi ngôn ng và các hot ng sm vai, c th, k chuyn, thông qua ó ta s thy rng ngôn ng ca tr phát trin rt nhanh chóng và linh hot. Chúng ta có th t chc cho tr các lp mu giáo ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 91
30. chi vi các em bé hn nhà tr, tr nhà tr s nhanh chóng bt chc và hc c rt nhiu t các anh ch lp ln hn. — Chi là hot ng ch o ca tr mu giáo, trò chi mang li nim vui cho tr và cun hút tr c tham gia nhiu nht, Qua trò chi, tr có th bc l y kh nng ca mình và nhng kh nng s c phát trin mnh m nht khi chúng làm iu gì ó mt cách t nguyn. Chi th hin rõ nht tính t nguyn ca tr. Tr thích thì chi, không th ép buc c chúng. Khi chi tr không s b sai, b hng. Vì vy, phát trin lnh vc ngôn ng thông qua các trò chi là cách làm tích cc và hiu qu nht. — Có nhiu trò chi khác nhau, tu vào tng ni dung ca bài hc c th, tu theo kh nng và ý thích ca tr. Cô giáo có th cùng tr chn các trò chi cho phù hp vi vic rèn luyn, cng c kin thc, k nng ca bài hc. Ví d: Sau khi nghe k chuyn nhiu ln (lp mu giáo ln), ta có th s dng trò chi óng vai, các tr din t li ngôn ng ca nhân vt cùng iu b, c ch, trang phc ; khi tr làm quen vi ch cái thì cho tr chi trò chi i ch mua ch, i m eo râu tr nhanh chóng nh mt ch; chi trò dung dng dung d tr d dàng thuc mt bài ng dao tr không b nhàm chán và duy trì c s hào hng, thích thú tham gia hot ng vui chi thì mt trò chi không nên lp i lp li nhiu ln trong mt thi gian dài. — Vi mi trò chi, cô giáo phi chú ý n tng tui trong lp ghép, sao cho có yêu cu d hn tr nh có th chi c hoc khó hn tr ln luôn cm thy có s c gng n lc nht nh vt qua th thách. 92 | MODULE MN 23
31. * Trò chi “óng vai”: — Là cách bt chc, hoc mô phng li mt cách sáng to các hot ng ca cuc sng thc hoc theo s tng tng ca tr. ôi khi nó cng là vic th hin hành ng, li nói, c ch, iu b ca các nhân vt trong câu chuyn a thích ca tr. ây là c hi tt tr sáng to và phát trin ngôn ng. Phng pháp này thng c s dng trong các gi k chuyn, c truyn hoc trong các góc chi. — Thông qua óng vai, tr tip thu kin thc d dàng hn, vì tr c tri nghim vi các vai ó qua hành ng, thái ca nhân vt nào ó. — Sau khi tr sm vai, cô giáo luôn khuyn khích tr chia s cm nhn ca mình v vai chi (ã làm gì? Làm th nào? Thích hành ng nào? Vì sao? ), ng viên nhng c gng và sáng to ca tr, tránh phê phán hoc áp t theo cô giáo. — thc hiên phng pháp này có hiu qu và hp dn, cn có mt s qun áo, mt n, m, dng c ca các nhân vt mà tr sm vai Các dùng này có th do cô và tr cùng t to t giy báo, lá cây, giy màu — Mt s lu ý khi t chc trò chi óng vai: + Cho tr cùng chun b và sp xp, b trí các phông cnh (nu có). + Tho lun và phân công vai chi (chú ý cho tr luân phiên các vai chi khác nhau và cô gng tt c tr c tham gia mt vai nào ó hoc chính hoc ph). + Cho tr cùng cô hóa trang cho các vai chi. + Cho tr th hin vai chi. + Kt thúc trò chi, giáo viên khuyn khích tr chia s cm ngh ca mình v vai chi (ã làm gì? Thích hành ng nào ), ng viên nhng c gng, sáng to ca tr. e. Làm vic theo nhóm — Tr có c hi nói, trình bày, chia s nhng suy ngh ca mình vi các bn; phát trin k nng làm vic, hp tác vi nhau: tho lun, bàn bc vì mc ích chung ca nhóm. ây là c hi tr hc t tr khác, hc ln nhau và hc cách chp nhn và công nhn (thành công hay tht bi và tuân theo ý kin chung). — Khi làm vic theo nhóm, cô giáo cn: giao nhim v cho nhóm hng ti mt mc ích nht nh. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 93
32. — Cô giáo cn khuyn khích mi tr u c tham gia và c tha nhn vai trò ca mình; cn to bu không khí giao tip tích cc, hp tác cùng nhau tr cm thy an toàn, c coi trng, không b khin trách hay chê ci; luôn khuyn khích các ý tng, các sáng kin ca nhóm giúp tr mnh dn và t tin; phi to c hi cho tr luân phiên trình bày các ý kin chung ca nhóm. — Mt s lu ý khi t chc cho tr hot ng: + Chun b ch cho tng nhóm, sao cho các nhóm không b nh hng ln nhau nht là khi tho lun nhóm tr d b nh hng bi ngôn ng ca các nhóm khác. + Chia tr theo tng nhóm và sp xp ngi tránh nh hng âm thanh ngôn ng ca các nhóm khác. + Giao nhim v cho tng nhóm (nu nhim v ca các nhóm khác nhau). Nu các nhóm có chung mt nhim v có th giao nhim v trc hoc sau khi chia nhóm. + Quan sát bit chc chn các nhóm hiu nhim v ca mình c giao mt cách rõ ràng. Nu có th, cô giáo dùng hình nh tr có th hiu nhim v ca nhóm. + H tr nhóm nu cn thit nhng không áp t ý kin ca cô giáo; cô không nói thay tr. + Tham gia cùng mt nhóm tr cn h tr nhiu nht nhng luôn quan tâm quan sát các nhóm khác (có th gi ý cho tr tr suy ngh, t la chn và quyt nh, phát biu). Nội dung 3 VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ Ngoài các phng pháp dy — hc tích cc nêu trên, mi giáo viên u có th b sung nhng phng pháp tích cc khác mà mình úc rút trong qua trình dy hc thc t ca mình. iu quan trng là giáo viên cn luôn có ý thc vn dng mt cách linh hot các phng pháp dy hc tích cc vào t chc hot ng dy hc phù hp vi iu kin thc t, vi môi trng dy hc, vi tng lp hc, nhóm tr do mình ph trách. Ni dung th 3 mà chúng ta s nghiên cu di ây là vn dng mt s phng pháp dy hc tích cc ã nêu trên vào t chc mt s hot ng hc cho tr. 94 | MODULE MN 23
33. Hoạt động 1. Vận dụng phương pháp mẫu vào tổ chức hoạt động kể chuyện, đọc thơ, ca dao, đồng dao, vè. 1. NHIỆM VỤ 1. Bn ã vn dng phng pháp dy hc tích cc vào t chc hot ng k chuyn, c th, ca dao, ng dao cho tr cha? Hãy son 02 giáo án, t chc lên lp và góp ý cùng vi các ng nghip ca bn. 2. Ghi chép li nhng câu hi còn vng mc khi thc hin. 3. Hãy vit ra v nhng c im mà bn cho rng gi hc ã c t chc theo phng pháp tích cc. 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI 1. Các dấu hiệu nhận diện một giờ học tích cực a. Nhng hot ng ca cô giáo + Các hot ng giáo dc c t chc mt cách t nhiên, hp dn, phù hp vi kh nng ca tr mà ây tr c nói hay biu t suy ngh ca mình. + Luôn quan tâm và to c hi cho mi tr u c trình bày ý kin cá nhân bng hình thc ngôn ng và phi ngôn ng (hành ng biu t, tranh v, nét mt, c ch ). + Luôn khuyn khích tr suy ngh, tìm tòi, khám phá, sáng to và chia s ý kin và trao i vi bn và cô. + To mi iu kin, c hi phát trin nng lc cá nhân nhm áp ng các câu hi và mi quan tâm ca tr. b. Các biu hin ca tr + Tr s dng ti a các giác quan nhìn, nghe, s, ngi, nm tìm hiu, khám phá, tri nghim trong môi trng an toàn vi nguyên vt liu a dng, tr tích cc th hin bng li nói cá nhân. + Tr tham gia các hot ng ngôn ng mt cách t nguyn và hào hng. + Tr có thi gian suy ngh, nêu câu hi, phán oán và suy lun bng li nói hoc hành ng biu t. + Tr t la chn và quyt nh vic s dng phng thc biu t (bng li nói, tranh v, ng tác, biu ) trong các hot ng. + Tr ch ng, c lp thc hin li trình bày, k chuyn, c th n cùng. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 95
34. + Tr trình bày c, nêu nhn xét các kt qu hot ng ca cá nhân hay ca nhóm. 2. Một số lưu ý khi tổ chức, sắp xếp môi trường giáo dục + Môi trng giáo dc mà ó tr có c hi “m mình trong môi trng ngôn ng và ch vit”, iu này c th hin qua vic tr có nhiu c hi c trò chuyn àm thoi vi nhau t do thoi mái, c t câu hi cho cô giáo/ ngi ln khi cn thit và cng c nhn nhng li nói t ngi ln mt cách thân thin. + Mt môi trng mà ó có các kí hiu và ch vit sao cho tr có nhiu c hi tip cn vi ch vit (sách, th ch, các khuôn ch cái ), hiu ý ngha ca các kí hiu; có dùng, chi, hc liu, nguyên liu cho tr (bút, sách, tranh truyn, v, giy mu, tp chí, kéo ); c sp xp hp lí, thun tin và khuyn khích tr s dng tô, , xp và làm ra các ch cái c hc hoc chi vi các ch cái. 3. Những lưu ý về kể chuyện a. Cách la chn sách, truyn La chn truyn dùng cho tr nhà tr cn chú ý: — Nên chn nhng truyn ngn có tranh minh ha 6 — 8 trang. Mi trang 3 — 4 câu và c trong khong 3 — 4 phút. S trang s tng dn theo tui và s hiu bit ca tr. mu giáo bé có th 9 — 12 trang vi 2 — 3 câu/trang. Dn dn tng lên 10 — 15 trang vi 3 — 6 câu/trang và cui tui mu giáo có th tng lên 15 — 30 trang vi 3 — 6 câu/trang. — m bo tính phù hp: phù hp vi tâm, sinh lí la tui, vi sinh hot hng ngày, vn hóa vùng min và nhu cu khám phá th gii ca tr. — m bo tính chính xác, hp dn, thu hút. — V mt ngôn t: + T ng trong câu chuyn phi có s kích thích tr lng nghe. + Câu nói ca các nhân vt có t nhiên không, có gn gi vi tr. + Trong câu chuyn có các cm t và nhng câu nói áng ghi nh. + Ch vit trong truyn c trình bày là ch in thng. — Các hình nh, tranh minh ha: + Các bc tranh minh ha phi làm tng s hp dn và chú ý nghe ca tr và làm cho câu chuyn tr nên hay hn. 96 | MODULE MN 23
35. + Các bc tranh minh ha phi v cn thn và phù hp vi ni dung. + Màu sc tranh phi hp dn tr. + B cc bc tranh phi lôgic. — m bo tính giáo dc: + Các nhân vt c miêu t sinh ng nh nhng con ngi thc, có din bin tâm lí, tình cm chân thc, cm ng. + Các nhân vt phi th hin cho s chân chính và o c, l giáo, mang nhng thông tin úng n và chân thc v lch s và vn hóa. + Quyn sách miêu t cn thn s khác nhau v tui tác, phong cách sc tc, vn hóa, a v xã hi, nng lc cá nhân. + Ngoài ra cn chú ý các tiu tit nh: Sách c in trên giy dy, cng tránh nhàu nát; ch và hình nh phi rõ nét, cn thn, m bo m thut. Vì th các cô giáo chú ý la chn nhà xut bn và xut x cun sách; tránh mua hàng lu, gi, không m bo cht lng. b. Hng dn k chuyn * Gii thiu v câu chuyn trc khi k: — Ti sao cn gii thiu truyn? Nu giáo viên ch n thun k mt câu chuyn mà không có phn gii thiu truyn, có th có nhiu t tr s không hiu hoc không hiu ni dung truyn. Bi vy, trc khi k mt câu chuyn mi, giáo viên cn cho tr làm quen vi bi cnh câu chuyn, các nhân vt và nhng t chính. Giáo viên nên dành thi gian dng cnh và to mt không khí hc tp vui v, thoi mái tr có th tham gia vào câu chuyn mt cách có ý ngha. — Gii thiu truyn nh th nào? + Gii thiu tt c các nhân vt trong truyn bng tranh, con ri hoc din t bng hành ng và gii thích tính cách, các hành ng in hình ca nhân vt. + Gii thiu nhng t chính hoc t khó, gii thích ý ngha ca chúng thông qua vic s dng vt, tranh, hành ng hoc ting m ca tr. + Gii thiu ni dung câu chuyn thông qua vic s dng bài hát có liên quan. Gii thiu bi cnh ca câu chuyn bng cách a ra mt tp tranh có liên quan. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 97
36. + Gii thiu ch ca câu chuyn bng trò chi. Nên liên h ni dung ca câu chuyn vi nhng gì tr ã bit. C gng làm cho ni dung câu chuyn càng gn gi vi cuc sng tht càng tt. Tóm li, trc khi k chuyn cho tr nghe nht thit chúng ta phi gii thiu v câu chuyn. tài, nhân vt, xut x, ni dung truyn k là các yu t cn làm rõ. Gii thiu truyn cho tr trc khi k s to tâm th tt, thu hút, kích thích tr hào hng, sn sàng tip thu câu chuyn. * K chuyn: — Ging k phi din cm, phù hp vi ni dung câu chuyn. — C ch, iu b, nét mt, sc thái tình cm ca cô giáo khi k chuyn: + S dng các ngôn ng c th: iu b, nét mt, sc thái tình cm phù hp vi ni dung truyn k s khin tr nhanh chóng hiu và nm bt c ni dung, tình cm, ý ngha ca câu truyn. + Thu hút tr, tr s chú ý hn, tránh tình trng l nh, không chú ý ca tr. Ngôn ng k ca cô phi có ng iu; nên s dng các t tng thanh gây hng thú ca tr. Nu có th, cô giáo cho tr làm ng tác minh ha (vn ng thay i trng thái ch ngi nghe không). Lu ý: S dng các dùng minh ha giúp truyn k thêm sinh ng, hp dn, cun hút tr. c. t câu hi * Ti sao cn t câu hi? — Câu hi là cách thc kim tra nhng gì tr ã bit và hiu. — Câu hi cng là cách gây s chú ý và hng thú ca tr n ni dung câu chuyn. — Câu hi khuyn khích tr t duy và s dng li nói mt cách sáng to. Trong quá trình àm thoi, chúng ta s dng nhiu loi câu hi khác nhau, theo các nhà nghiên cu hin nay, chúng ta nên s dng 4 loi câu hi sau (Xem them tài liu bi dng thng xuyên chu kì II, cun 2). — Câu hi kích thích tr nhn thc, phân bit s vt, hin tng, tình hung. (Loi câu hi này phù hp vi tr nhà tr, mu giáo bé và nh). Ví d: Ai ây? Cái gì ây? Con gì ây? Màu gì? Hình gì? âu? Khi nào? Lúc nào? Bao gi? Vi ai? Cho ai, dành cho ai? 98 | MODULE MN 23
37. — Câu hi kích thích tr quan sát, nh li, nêu nhng c im bn cht ca s vt hin tng, nêu cm xúc ca bn thân. Ví d: Ch nào nhiu hn ch nào ít hn? Thi tit hôm nay th nào? Con thy mình nh th nào? — Câu hi kích thích tr suy ngh, phán oán, gii thích din bin, nguyên nhân và kt qu ca s vt, hin tng. Ví d: vt này dùng làm gì? Do âu mà tri ma? — Câu hi kích thích tr nêu ý kin, ánh giá s vt, hin tng (Loi câu hi này phù hp vi tr 4 — 6 tui). Ví d: Cái nào tt hn? Cái nào p hn? Ai làm p hn? * t câu hi nh th nào? — Trc khi k chuyn — Tp trung vào trang tiêu truyn: Truyn này nói v cái gì? Con ngh chuyn gì s xy ra trong truyn? Trong truyn có nhân vt nào? Con ngh (nhân vt) s nh th nào/s làm gì? — Nu tr em dân tc thiu s thì thi gian u có th s dng ting m giúp tr hiu c câu hi. Sau khi k chuyn — Trong câu chuyn có nhng ai? Chuyn gì xy ra phn u câu chuyn? Chuyn gì xy ra tip theo? Chuyn gì xy ra cui câu chuyn? 4. Những lưu ý khi đọc thơ, ca dao, đồng dao, vè a. Nhng lu ý khi la chn tác phm Cn lu ý tng t nh phn la chn truyn; nhng chú ý thêm v dài ca vn bn, ngôn ng, vn và nhp iu. Các dân tc ít ngi thng hay có truyn th, các tác phm th ca dân gian mang m bn sc dân tc, các cô lu ý b sung thêm bên cnh các tuyn tp th, ca, câu cho tr mm non ã có. b. Nhng lu ý trong khi c — Chun b: Cô chép vn bn lên bng; hoc in/vit trên giy kh ln. Cô phi thuc tác phm trc khi c cho tr nghe. — c tác phm: + Cô c din cm toàn b vn bn; c chm rãi, lu ý nhp iu và âm iu ca bài th (náo nc, rn ràng vui ti hay chm rãi, tha thit ); cô có th làm vài ng tác minh ha n gin. Cô c t 2 n 3 ln. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 99
38. + Tip theo, cô va c va ch vào các ch tng ng trong vn bn vit (làm 01 ln). Sau ó, cô cho tr c theo cô t 2 — 3 ln. + Cô trò truyn vi tr mt cách ngn gn ni dung tác phm kt hp vi tranh minh ha, nhn mnh vào các t láy, t tng thanh và tng hình khc ho nhp iu và cm xúc ca bài th, ca dao, ng dao S dng các câu hi: Ai ; Cái gì ? Nh th nào? Ti sao? + Cô c li toàn b tác phm t 2 — 3 ln và tr c nhm theo (có th cho tr nghe bng mu, nu có) + Cô cho tr c theo t, nhóm và cá nhân, nhng ch tr c cha chính xác, cô c mu li và cho tr c theo. c. Nhng lu ý trong khi s dng dùng minh ha (tranh, nh, bng, a, vt tht ) — Tranh nh, bng a minh ha phi phù hp vi ni dung ca tác phm. — m bo tính thm m và tính giáo dc. — Hình nh rõ ràng, sc nét, màu sc ti sáng, cht lng âm thanh tt, m bo tr có th nhìn/nghe thy mt cách d dàng, d hiu i vi tr. — Không dùng quá nhiu tranh minh ha dn n ri nhiu (mt tác phm dùng khong 3 — 4 tranh). d. Khuyn khích tr c th, ca dao, ng dao, truyn th — Cho tr ôn luyn tác phm vào nhng thi im khác nhau nhng ngày tip theo, sao cho tr có c hi c c th. C gng mi tr c c cá nhân mt ln và c cô sa cha, un nn kp thi. — Khen thng, khích l nhng tr c tt; nhng tr nào c cha tt hoc có li v phát âm, cô cn có bin pháp giúp tr. — Khuyn khích tr c th, ca dao, ng dao ti nhà, c cho ông bà, b m nghe. Ví d: c bài ca dao Trong m gì p bng sen + Chun b: T giy có in hoc vit 4 câu ca dao Trong m gì p bng sen Lá xanh, bông trng li chen nh vàng Nh vàng, bông trng, lá xanh Gn bùn mà chng hôi tanh mùi bùn 100 | MODULE MN 23
39. + Tin hành: • Giáo viên gii thiu v bài ca dao. • GV c din cm cho tr nghe 4 câu ca dao trên 2 — 3 ln. • Ln c sau, GV va c, va ch vào các ch tng ng trong bài ca dao và khuyn khích tr c theo cô. • Trò chuyn vi tr v ni dung bài ca dao. Cô hi tr: Bài ca dao vit v hoa gì? Hoa sen p nh th nào? — Nhng câu nào tr không tr li c thì cô gi ý cho tr tr li. • Cho tr c bài ca dao (tp th). • Cho cá nhân tr va c, va ch vào các ch tng ng trong bài ca dao. Cô un nn, nhc nh kp thi. • Khuyn khích tr v nhà c cho b, m nghe. — i vi nhng tác phm dài (nht là truyn th ca các dân tc ít ngi thng có dung lng ln), cô có th ch ng chia thành các on ngn, hoc la chn trích on c cho tr nghe. Ví d: Bài th Ma (Trn ng Khoa) Sp ma Chp Sp ma Rch ngang tri Nhng con mi Khô khc Bay ra Sm Mi tr Ghé xung sân Bay cao Khanh khách Mi già Ci Bay thp Cây da Gà con Si tay Ri rít tìm ni Bi n np Ngn mùng ti Ông tri Nhy múa Mc áo giáp en Ma Ra trn Ma Muôn nghìn cây mía Ù ù nh xay lúa Múa gm Lp bp ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 101
40. Kin Lp bp Hành quân Ri y ng Ri Lá khô t tri Gió cun Mù trng nc Bi bay Ma chéo mt sân Cun cun Si bt C gà rung tai Cóc nhy chm chm Nghe Chó sa Bi tre Cây lá h hê Tn ngn B em i cày v G tóc i sm i chp Hàng bi i c tri ma u a B l con (1967 — Góc sân và khong tri ) u tròn Trc lóc — Bài th này cô có th chia thành 2 hoc 3 phn, tin hành c cho tr nghe tng phn các bui khác nhau. n bui cui cùng thì cho tr nghe li c bài. Hoc c mt trích on — i vi các tác phm truyn th dân gian cng vy, cô nên chn nhng trích on phù hp vi tr, mang màu sc vn hóa a phng. Ví d: " u êm ma to bng ht cà Sm mai ma to bng qu bi Hôm u ma ngp bi Hôm sau ma ngp cây Ma ra sng àn nai Ma sch lông chim phng " (Trích S thi t nc — Dân tc Mng) 102 | MODULE MN 23
41. Mi mt bài th, ca dao u là nhng tác phm ngh thut, nên khi c cho tr nghe cô c gng khc ha cho tr thy v p ngôn ng, ni dung tình cm n cha trong tác phm, qua ó dn dn giáo dc tình yêu cuc sng, yêu con ngi, yêu quê hng t nc giúp hình thành nhng tình cm nhân vn cho tr. Hoạt động 2. Vận dụng phương pháp làm việc theo nhóm, tổ chức cho trẻ xây dựng “góc thư viện” (Áp dụng cho lớp mẫu giáo 5 tuổi). 1. MỤC ĐÍCH Cho tr làm quen vi sách, bi dng tình yêu và thói quen gi gìn sách v, to hng thú cho các hot ng tip theo: c sách, truyn, làm quen vi ch vit 2. CHUẨN BỊ — Cô chun b mt giá sách góc lp. — Thông báo vi tr v vic s xây dng góc th vin: Cô chia tr theo tng nhóm (3 hoc 4 nhóm); phân công công vic c th cho tng nhóm. Các nhóm chun b su tm tài liu chun b “xây dng th vin” trong 02 tun. Các tài liu là: sách tranh kh ln, truyn tranh, truyn c, sách v các ch khác nhau: khám phá khoa hc, khám phá môi trng t nhiên và xã hi, v bn thân bé ; bên cnh ó có th là các tp chí, sách báo chuyên dành cho thiu nhi, các quyn v là sn phm ca tr (tranh v ca bé, tp chí ca bé ) (mi bé ch su tm 1 n 2 tài liu). — Cô cùng su tm và chun b các tài liu phù hp: Các sách chuyên , sách trong danh mc ti thiu dành cho trng mm non, nhng sách v khác mà cô thy phù hp. — Thông báo vi ph huynh cha m tr h tr và cùng tham gia óng góp tài liu hc vt dng khác nh: tranh nh, vài l hoa, thú nhi bông trang trí cho góc th vin (mi ph huynh ch óng góp 1 n 2 tài liu, vt dng). 3. TIẾN HÀNH — Các nhóm mang tài liu ã su tm c n lp. — Cô hng dn tr phân loi tài liu theo nhóm: sách tranh kh ln, truyn tranh, tp chí,v ca bé, cô tham gia cùng hng dn tr (cô có th làm mu, phân loi mu và hng dn tr làm theo. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 103
42. — Cô dán nhãn cho các góc k và hng dn tng nhóm em sách ã phân loi vào các góc, cô cùng sp xp vi tr. — Cô kim tra và sp xp li sách, gii thích li mt ln na ý ngha ca vic phân loi sách theo nhóm và v trí ca tng nhóm, kim tra xem tr ã nh cha. — Cô cùng tr trang trí cho góc th vin. 4. TỔNG KẾT Cô nhn xét v hot ng ca tr, ng viên tr ã hoàn thành tt công vic. Nêu ý ngha ca sách và nhng quy nh v thi gian, cách s dng sách trong “th vin”, khuyn khích tr c sách Hoạt động 3. Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi phát triển ngôn ngữ. — Trò chi “ Chic gy thn kì ”, hoc cho tr óng vai các nhân vt trong truyn: “Ba cô gái’, ‘Dê en dê trng”, các trò chi có kt hp vi các bài hát ng dao nh dung dng dung d , hi thm thy thuc. — Mt s lu ý khi t chc cho tr chi: + Chn trò chi (cn tôn trong s t do la chn trò chi ca tr). + Chn ni chi (bo m an toàn cho tr). + Chn chi, dùng, dng c cho trò chi (nu cn). + Cho tr hc thuc li ca (Nhng trò chi có s dng li ca cn cho tr c thuc trc khi ph bin lut chi mi). + Ph bin lut chi (nu là trò chi mi) hoc cho tr nhc li cách chi (trò chi c). + To iu kin mi tr tham gia vào trò chi. + Khi các lut chi ã tr nên quen thuc hãy cho tr t la chn trò chi, thay i lut chi, bàn bc và thng nht cách chi mi nu tr mun. Trong quá trình chi nu thy không hp lí, tr s t iu chnh. Giáo viên hãy quan sát, cùng chi vi tr và cho nhng li gi ý khi tr b bí, hay b mt hng thú. Vic giáo viên tham gia cùng chi vi tr nh mt ngi bn s làm cho trò chi tr nên hp dn hn. (ây là cách làm cho tr tích cc hn y). 104 | MODULE MN 23
43. + Hc viên son giáo án v hot ng k chuyn, c th hoc làm quen vi ch cái. + Làm mu và phân tích giáo án. + Tin hành thc hành ti trng mm non. + Rút ra nhng kin thc, kinh nghim cho bn thân. E. CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ 1. Chúng ta cn lu ý iu gì trong khi vn dng các phng pháp dy hc tích cc vào t chc các hot ng phát trin ngôn ng cho tr? 2. Bn hãy nêu nhng thu hoch ca bn thân sau khi nghiên cu lí thuyt, son giáo án và ng dng thc hành các phng pháp dy hc tích cc trong lnh vc phát trin ngôn ng cho tr mm non. F. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Kak Hain Dick, Dy tr hc nói nh th nào , NXB Giáo dc, 1990. 2. Nguyn Xuân Khoa, Phng pháp phát trin ngôn ng cho tr mu giáo , NXB i hc S phm, 2004. 3. inh Hng Thái — Trn Th Mai, Giáo trình Phng pháp phát trin ngôn ng cho tr mm non , NXB Giáo dc, 2009. 4. Nguyn Ánh Tuyt, Giáo dc mm non — nhng vn giáo dc và thc tin, NXB i hc S phm, 2007. 5. Trn Th Ngc Trâm, Hng dn t chc thc hin chng trình Giáo dc mm non, ba tui (3 — 4; 4 — 5; 5 — 6) , NXB Giáo dc, 2009. 6. Tài liu bi dng thng xuyên cho giáo viên mm non , Chu kì II (quyn I, II). 7. B Giáo dc và ào to, Chng trình Giáo dc mm non , NXB Giáo dc, 2009. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ | 105
44. 106 | MODULE MN 23