Giáo án Mầm non - Bài 34: Sử dụng bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi

Nội dung text: Giáo án Mầm non - Bài 34: Sử dụng bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi

1. PHAN LAN ANH MODULE MN 34 Sư dơng bé chuÈn ph¸t triĨn trỴ em 5 tuỉi | 45
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN GDMN là cp hc u tiên ca quá trình giáo dc thng xuyên cho mi ngi, là giai on u tiên ca vic hình thành và phát trin nhân cách. Nhng kt qu tr t c tui này cĩ ý ngha quyt nh n s hình thành và phát trin tồn din trong sut cuc i ca a tr, iu này ph thuc nhiu vào cht lng chm sĩc, giáo dc ca nhà trng, gia ình và xã hi. Vào lp 1 là bc ngot quan trng ca tr mu giáo. T hot ng vui chi là ch o, tr chuyn sang hot ng hc tp vi mơi trng mi, thy cơ, bn bè mi làm tr gp nhiu khĩ khn, b ng nu khơng c chun b tt v mi mt. Ngày 22/7/2010, B Giáo dc và ào to ban hành Thơng t s 23/2010 Quy nh v B Chun phát trin tr em 5 tui (PTTE5T). Chun phát trin tr em 5 tui th hin s mong i v nhng gì tr nên bit và cĩ th làm c di tác ng ca giáo dc trong các lnh vc phát trin nn tng ca tr: Phát trin Th cht, Phát trin Tình cm và Quan h xã hi, Phát trin Ngơn ng và Giao tip, Phát trin Nhn thc. B Chun PTTE5T cịn là c s cung cp các thơng tin phn hi v s phát trin ca cá nhân mi tr, giúp giáo viên và cha m tr la chn ni dung và các bin pháp giáo dc phù hp, nâng cao cht lng chm sĩc, giáo dc tr. i vi cng ng, B Chun PTTE5T là cn c thc hin s cơng bng trong giáo dc. B. MỤC TIÊU Giúp giáo viên mm non: — Hiu c khái nim v Chun PTTE, vai trị và li ích ca Chun PTTE. — Nm c mc ích s dng Chun PTTE và ni dung B Chun PTTE5T. — Bit s dng B Chun trong quá trình giáo dc tr 5 tui. — Cĩ k nng xây dng cơng c ánh giá s PTTE5T. 46 | MODULE MN 34
3. C. NỘI DUNG NỘI DUNG 1 KHÁI NIỆM VỀ CHUẨN, VAI TRỊ VÀ LỢI ÍCH CỦA CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI Hoạt động 1: Tìm hiểu một số khái niệm cĩ liên quan NHIỆM VỤ Bn ã nghiên cu B Chun PTTE5T, ã s dng nĩ trong cơng tác GDMN. Bn hãy suy ngh và làm rõ mt s khái nim sau: — Chun là gì? — Chun PTTE là gì? — Chun PTTE5T là gì? Bn i chiu vi nhng thơng tin di ây hồn thin khái nim. THƠNG TIN PHẢN HỒI 1. Chuẩn là gì? Chun là cái c chn làm cn c i chiu hng theo ĩ mà làm. 2. Chuẩn phát triển trẻ em là gì? Chun phát trin tr em là nhng mong i v nhng gì tr em nên bit và cĩ th làm c. 3. Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi là gì? Chun PTTE5T là nhng mong i v nhng gì tr em 5 tui nên bit và cĩ th làm c. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 47
4. Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trị và lợi ích của Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi NHIỆM VỤ Bng s hiu bit ca mình, bn hãy ch ra vai trị và li ích ca Chun PTTE5T: Bn hãy i chiu nhng thơng tin di ây tng thêm hiu bit v vn này. THƠNG TIN PH ẢN HỒI Chun giúp cho GV, cha m và cng ng hiu c kh nng ca tr : — Khơng ịi hi tr nhng iu tr khơng th làm c hoc ánh giá thp kh nng ca tr. — H tr tr phát trin ti a tim nng ca mình. — Theo dõi s phát trin ca tr iu chnh các tác ng kích thích s phát trin ca tr. Nội dung 2 MỤC ĐÍCH SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI NHIỆM VỤ Hoạt động 3: Tìm hiểu mục đích sử dụng Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi Bn hãy vit ra mc ích s dng B Chun PTTE5T: 48 | MODULE MN 34
5. Bn hãy i chiu vi nhng thơng tin di ây xác nh rõ mc ích s dng B Chun PTTE5T. THƠNG TIN PHẢN HỒI * Mc ích s dng B Chun PTTE5T. — H tr ci thin phng pháp giáo dc tr. — Nâng cao k nng, hành vi ca các bc ph huynh. — Nâng cao cht lng ào to GVMN. — ánh giá cht lng chng trình GDMN. — Nâng cao kin thc cng ng. — Giám sát s tin b quc gia. Nội dung 3 BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI Hoạt động 4: Tìm hiểu nguyên tắc khi sử dụng Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi NHIỆM VỤ Bn suy ngh và vit ra nhng hiu bit ca mình v: — Mc ích ban hành B Chun PTTE5T. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 49
6. — Mt s nguyên tc khi s dng B Chun PTTE5T ánh giá tr: Bn hãy i chiu nhng thơng tin di ây tng thêm hiu bit v vn này. THƠNG TIN PHẢN HỒI 1. Mục đích ban hành Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi a) H tr thc hin chng trình GDMN, nhm nâng cao cht lng chm sĩc, giáo dc, chun b tâm th cho tr em 5 tui vào lp 1 — B Chun PTTE5T là c s c th hố mc tiêu, ni dung chm sĩc, giáo dc, la chn và iu chnh hot ng chm sĩc, giá o d c cho phù hp vi tr m u giá o nm tu i. — B Chun PTTE5T là c s xây dng b cơng c theo dõi ánh giá , s phá t tri n c a tr mu giá o nm tu i. b) B Chun phát trin tr em 5 tui là cn c xây dng chng trình, tài liu tuyên truyn, hng dn các bc cha m và cng ng trong vic chm sĩc, giáo dc tr em 5 tui nhm nâng cao nhn thc v s phát trin ca tr em. Trên c s ĩ to s thng nht trong chm sĩ c, giáo dc tr gia nhà trng, gia ình và xã hi. 2. Một số nguyên tắc khi sử dụng Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi để đánh giá trẻ — Nguyên tc 1: ánh giá tr trong mi quan h và liên h. — Nguyên tc 2: ánh giá tr trong mơi trng gn vi mơi trng sng ca tr. — Nguyên tc 3: ánh giá tr trong hot ng. — Nguyên tc 4: ánh giá tr trong s phát trin. 50 | MODULE MN 34
7. — Nguyên tc 5: m bo tính khách quan, nht quán, kt hp gia phân tích nh tính và nh lng. Hoạt động 5: Nội dung Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi NHIỆM VỤ Bn ã bit B Chun phát trin tr em 5 tui. Hãy nêu mt cách ngn gn cu trúc và ni dung ca nĩ theo gi ý sau: — Cu trúc ca B Chun PTTE5T: — Ni dung B Chun PTTE5T: SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 51
8. + Lnh vc phát trin th cht: Các chun và ch s ca lnh vc phát trin th cht. + Lnh vc phát trin tình cm và quan h xã hi: 52 | MODULE MN 34
9. + Lnh vc phát trin ngơn ng và giao tip: + Lnh vc phát trin nhn thc: SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 53
10. Bn hãy c nhng thơng tin di ây hiu rõ ni dung B Chun phát trin tr em 5 tui. THƠNG TIN PHẢN HỒI 1. Cấu trúc của Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi B Chun phát trin tr em 5 tui c trình bày theo cu trúc sau: Lnh vc phát trin Chun Ch s Lnh vc phát trin: là phm vi phát trin, c nh ngha theo quy mơ rng v s phát trin ca tr. Chun: là nhng mong i v nhng gì tr em nên bit và cĩ th làm c. Ch s: là nhng mơ t hành vi hay k nng cĩ th quan sát mà ta mong tr t c trong Chun ã nh. B Chun PTTE5T gm 4 lnh vc, 28 chun và 120 ch s. 2. Nội dung Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi B Chun PTTE5T gm 4 lnh vc: Phát trin th cht; Phát trin tình cm và quan h xã hi; Phát trin ngơn ng và giao tip; Phát trin nhn 54 | MODULE MN 34
11. thc. Bn lnh vc này th hin c s phát trin tồn din ca tr. Trong B Chun PTTE5T, tuy 4 lnh vc c trình bày c lp, song trong thc t, chúng liên quan cht ch vi nhau, s phát trin ca tr lnh vc này nh hng và ph thuc vào s phát trin nhng lnh vc khác và khơng cĩ lnh vc nào quan trng hn lnh vc nào. a) Lnh vc phát trin th cht CHUN CH S Chun 1. Tr cĩ Ch s 1. Bt xa ti thiu 50cm; th kim sốt và Ch s 2. Nhy xung t cao 40cm; phi hp vn Ch s 3. Ném và bt bĩng bng hai tay t khong cách ng các nhĩm xa 4m; c ln Ch s 4. Trèo lên, xung thang cao 1,5m so vi mt t. Chun 2. Tr cĩ Ch s 5. T mc và ci c áo, qun; th kim sốt và Ch s 6. Tơ màu kín, khơng chm ra ngồi ng vin các phi hp vn hình v ; ng các nhĩm Ch s 7. Ct theo ng vin thng và cong ca các hình c nh n gin; Ch s 8. Dán các hình vào úng v trí cho trc, khơng b nhn. Chun 3. Tr cĩ Ch s 9. Nhy lị cị c ít nht 5 bc liên tc, i chân th phi hp các theo yêu cu; giác quan và gi Ch s 10. p và bt c bĩng bng 2 tay; thng bng khi Ch s 11. i thng bng c trên gh th dc (2m × vn ng 0,25m × 0,35m). Chun 4. Tr th Ch s 12. Chy 18m trong khong thi gian 5 — 7 giây; hin sc mnh, Ch s 13. Chy liên tc 150m khơng hn ch thi gian; s nhanh nhn và Ch s 14. Tham gia hot ng hc tp liên tc và khơng cĩ do dai ca c th biu hin mt mi trong khong 30 phút. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 55
12. CHUN CH S Chun 5. Tr cĩ Ch s 15. Bit ra tay bng xà phịng trc khi n, sau khi i hiu bit, thc v sinh và khi tay bn; hành v sinh cá Ch s 16. T ra mt, ch i rng hng ngày; nhân và dinh Ch s 17. Che ming khi ho, ht hi, ngáp; dng Ch s 18. Gi u tĩc, qun áo gn gàng; Ch s 19. K c tên mt s th c n cn cĩ trong ba n hng ngày; Ch s 20. Bit và khơng n, ung m t s th cĩ hi cho sc kho. Chu n 6. Tr cĩ Ch s 21. Nh n ra và khơng chi m t s vt cĩ th gây hi u bi t và th c nguy him; hà nh an tồ n cá Ch s 22. Bi t và khơng là m m t s vi c cĩ th gây nguy hi m; nhân Ch s 23. Khơng chi nhng ni m t v sinh, nguy hi m; Ch s 24. Khơng i theo, khơng nhn quà ca ngi l khi cha c ngi thân cho phép; Ch s 25. Bit kêu cu và ch y kh i ni nguy him; Ch s 26. Bit hút thuc lá cĩ hi và khơng l i g n ng i ang hú t thu c. b) Lnh vc phát trin tình cm và quan h xã hi CHUN CH S Chun 7. Tr th Ch s 27. Nĩi c mt s thơng tin quan tr ng v bn hi n s nhn thân và gia ình; thc v bn thân Ch s 28. ng x phù hp vi gii tính ca bn thân; Ch s 29. Nĩi c kh nng và s thích riêng ca bn thân; Ch s 30. xut trị chi và hot ng th hin s thích ca bn thân. Chun 8. Tr tin Ch s 31. C gng thc hin cơng vic n cùng; tng vào kh Ch s 32. Th hin s vui thích khi hồn thành cơng vic; nng ca bn thân 56 | MODULE MN 34
13. CHUN CH S Ch s 33. Ch ng làm mt s cơng vic n gin hng ngày; Ch s 34. Mnh dn nĩi ý kin ca bn thân. Chun 9. Tr bi t Ch s 35. Nhn bit các trng thái cm xúc vui, bun, ngc th hin cm xúc nhiên, s hãi, tc gin, xu h ca ngi khác; Ch s 36. Bc l cm xúc ca bn thân bng li nĩi và c ch, nét mt; Ch s 37. Th hin s an i và chia vui vi ngi thân và bn bè; Ch s 38. Th hin s thích thú trc cái p; Ch s 39. Thích chm sĩc cây ci, con vt quen thuc; Ch s 40. Thay i hành vi và th hin cm xúc phù hp vi hồn cnh; Ch s 41. Bit kim ch cm xúc tiêu cc khi c an i, gii thích. Chun 10. Tr cĩ Ch s 42. D hồ ng vi bn bè trong nhĩm chi; mi quan h tích Ch s 43. Ch ng giao tip vi bn và ngi ln gn gi; cc vi bn bè và Ch s 44. Thích chia s cm xúc, kinh nghim, dùng, ngi ln chi vi nhng ngi gn gi; Ch s 45. Sn sàng giúp khi ngi khác gp khĩ khn; Ch s 46. Cĩ nhĩm bn chi thng xuyên; Ch s 47. Bi t ch n l t khi tham gia vào các hot ng. Chun 11. Tr Ch s 48. Lng nghe ý kin ca ngi khác; th hi n s hp Ch s 49. Trao i ý kin ca mình vi các bn; tác vi b n bè và Ch s 50. Th hin s thân thin, ồn kt vi bn bè; m i ngi xung quanh Ch s 51. Chp nhn s phân cơng ca nhĩm bn và ngi ln; Ch s 52. Sn sàng thc hin nhim v n gin cùng ngi khác. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 57
14. CHUN CH S Chun 12. Tr cĩ Ch s 53. Nhn ra vi c là m c a mì nh cĩ nh hng n cá c hành vi thích ng i khá c; hp trong ng x Ch s 54. Cĩ thĩi quen chào hi, cm n, xin li và xng hơ xã hi l phép vi ngi ln; Ch s 55. ngh s giúp ca ngi khác khi cn thit; Ch s 56. Nhn xét c mt s hành vi úng hoc sai ca con ngi i vi mơi trng; Ch s 57. Cĩ hành vi bo v mơi trng trong sinh hot hng ngày. Chun 13. Tr Ch s 58. Nĩi c kh nng và s thích ca bn và ngi thân; th hi n s tơn Ch s 59. Chp nhn s khác bit gia ngi khác vi mình; trng ngi khác Ch s 60. Quan tâm n s cơng bng trong nhĩm bn. c) Lnh vc phát trin ngơn ng và giao tip CHUN CH S Chun 14. Tr Ch s 61. Nh n ra c sc thái biu cm ca li nĩi khi vui, nghe hiu li nĩi bun, tc gin, ngc nhiên, s hãi; Ch s 62. Nghe hiu và thc hin c các ch dn liên quan n 2, 3 hành ng; Ch s 63. Hiu ngha mt s t khái quát ch s vt, hin tng n gin, gn gi; Ch s 64. Nghe hiu ni dung câu chuyn, th, ng dao, ca dao dà nh cho la tui ca tr. Chun 15. Tr Ch s 65. Nĩi rõ ràng; bit s dng li Ch s 66. S dng các t ch tên gi, hành ng, tính cht nĩi giao ti p và t biu cm trong sinh hot hng ngày; và bi u l c m Ch s 67. S dng các loi câu khác nhau trong giao tip; xúc, ý ngh Ch s 68. S dng li nĩi bày t cm xúc, nhu cu, ý ngh và kinh nghim ca bn thân; 58 | MODULE MN 34
15. CHUN CH S Ch s 69. S dng li nĩi trao i và ch dn bn bè trong hot ng; Ch s 70. K v mt s vic, hin tng nào ĩ ngi khác hiu c; Ch s 71. K li c ni dung câu chuyn ã nghe theo trình t nht nh; Ch s 72. Bit cách khi xng cuc trị chuyn. Chun 16. Tr Ch s 73. iu chnh ging nĩ i phù hp vi tình hung và th c hi n m t s nhu cu giao tip; quy t c thơng Ch s 74. Chm chú lng nghe ngi khác và áp li bng th ng trong c ch, nét mt, ánh mt phù hp; giao ti p Ch s 75. Ch n lt trong trị chuyn, khơng nĩi leo, khơng ngt li ngi khác; Ch s 76. Hi li hoc cĩ nhng biu hin qua c ch, iu b, nét mt khi khơng hiu ngi khác nĩi; Ch s 77. S dng mt s t chào hi và t l phép phù hp vi tình hung; Ch s 78. Khơng nĩi tc, chi by. Chun 17. Tr Ch s 79. Thích c nhng ch ã bit trong mơi trng th hin hng xung quanh; thú i vi vic Ch s 80. Th hin s thích thú vi sách; c Ch s 81. Cĩ hành vi gi gìn, bo v sách. Chun 18. Tr Ch s 82. Bit ý ngha mt s kí hiu, biu tng trong cuc th hin mt s sng; hành vi ban u Ch s 83. Cĩ mt s hành vi nh ngi c sá ch; ca vic c Ch s 84. “c” theo truyn tranh ã bit; Ch s 85. Bit k chuyn theo tranh. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 59
16. CHUN CH S Chun 19. Tr Ch s 86. Bit ch vit cĩ th c và thay cho li nĩi; th hin mt s Ch s 87. Bit dùng các kí hiu hoc hình v th hin hiu bit ban cm xúc, nhu cu, ý ngh và kinh nghim ca bn thân; u v vic vit Ch s 88. Bt chc hành vi vit và sao chép t, ch cái; Ch s 89. Bit “vit” tên ca bn thân theo cách ca mình; Ch s 90. Bit “vit” ch theo th t t trái qua phi, t trên xung di; Ch s 91. Nhn dng c ch cái trong bng ch cái ting Vit. d) Lnh vc phát trin nhn thc CHUN CH S Chun 20. Tr th Ch s 92. G i tên nhĩm cây ci, con vt theo c im hin mt s hiu chung; bit v mơi trng Ch s 93. Nhn ra s thay i trong quá trình phát trin t nhiên ca cây, con vt và mt s hin tng t nhiên; Ch s 94. Nĩi c nhng c im ni bt ca các mùa trong nm ni tr sng; Ch s 95. D ốn mt s hin tng t nhiên n gin sp xy ra. Chun 21. Tr th Ch s 96. Phân loi c mt s dùng thơng thng hin mt s hiu theo cht liu và cơng dng; bit v mơi trng Ch s 97. K c mt s a im cơng cng gn gi ni xã hi tr sng; Ch s 98. K c mt s ngh ph bin ni tr sng. Chun 22. Tr th Ch s 99. Nhn ra giai iu (vui, êm du, bun) ca bài hát hin mt s hiu hoc bn nhc; bit v âm nhc và to hình Ch s 100. Hát úng giai iu bài hát tr em; 60 | MODULE MN 34
17. CHUN CH S Ch s 101. Th hin cm xúc và vn ng phù hp vi nhp iu ca bài hát hoc bn nhc; Ch s 102. Bit s dng các vt liu khác nhau làm mt sn phm n gin; Ch s 103. Nĩi c ý tng th hin trong sn phm to hình ca mình. Chun 23. Tr cĩ Ch s 104. Nhn bit con s phù hp vi s lng trong mt s hiu bit v phm vi 10; s, s m và o Ch s 105. Tách 10 i tng thành 2 nhĩm bng ít nht 2 cách và so sánh s lng ca các nhĩm; Ch s 106. Bit cách o dài và nĩi kt qu o. Chun 24. Tr nhn Ch s 107. Ch ra c khi cu, khi vuơng, khi ch bit v mt s nht và khi tr theo yêu cu; hì nh hì nh hc và Ch s 108. Xác nh c v trí (trong, ngồi, trên, di, nh hng trong trc, sau, phi, trái) ca mt vt so vi mt vt khác. khơng gian Chun 25. Tr cĩ Ch s 109. Gi tên các ngày trong tun theo th t; mt s nhn bi t Ch s 110. Phân bit c hơm qua, hơm nay, ngày mai ban u v thi qua các s kin hng ngày; gian Ch s 111. Nĩi c ngày trên lc lch và gi trên ng h. Chun 26. Tr tị Ch s 112. Hay t câu hi; mị và ham hiu Ch s 113. Thích khám phá các s vt, hin tng xung bit quanh. Chun 27. Tr th Ch s 114. Gii thích c mi quan h nguyên nhân — hin kh nng suy kt qu n gin trong cuc sng hng ngày; lun Ch s 115. Lo i c m t i t ng khơng cù ng nhĩ m v i các i tng cịn li; Ch s 116. Nhn ra quy tc sp xp n gin và tip tc thc hin theo quy tc. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 61
18. CHUN CH S Chun 28. Tr th Ch s 117. t tên mi cho vt, câu chuyn, t li mi hin kh nng cho bài hát; sáng to Ch s 118. Thc hin mt s cơng vic theo cách riêng ca mình; Ch s 119. Th hin ý tng ca bn thân thơng qua các hot ng khác nhau; Ch s 120. K li câu chuyn quen thuc theo cách khác. NHIỆM VỤ Hoạt động 6: Cách sử dụng Bộ Chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi Bn hãy trao i, chia s vi ng nghip v vic s dng B Chun phát trin tr em 5 tui theo nhng gi ý sau: — Mi quan h gia B Chun PTTE5T và chng trình GDMN (cho tr 5T). — S dng B Chun PTTE5T nhm nâng cao cht lng chng trình GDMN. — Các bc xây dng b cơng c ánh giá s phát trin ca tr 5 tui. — Cách ghi chép kt qu phát trin ca tr theo B Chun PTTE5T. Sau ĩ hãy cùng nhau i chiu vi nhng thơng tin di ây tng thêm hiu bit v cách s dng B Chun PTTE5T. THƠNG TIN PHẢN HỒI S dng B Chun PTTE5T h tr thc hin chng trình GDMN. 1. Hỗ trợ xác định mục tiêu giáo dục theo 5 lĩnh vực — B Chun phát trin tr em 5 tui gm 28 chun, 120 ch s. ây chính là mc tiêu giáo dc c th u ra ca tr mu giáo 5 tui cn t c trong và sau quá trình giáo dc. — 120 ch s trong B Chun c thc hin trong các ch ca nm hc. Vào u nm hc, cn c vào các ch d kin, giáo viên phân b các mc tiêu phù hp nht vi tng ch . Ví d: Gi ý xác nh mc tiêu giáo dc ca ch th nht/ch bn thân. 62 | MODULE MN 34
19. * Lnh vc phát trin th cht — T mc và ci c áo, qun; — i thng bng c trên gh th dc (2m x 0,25m x 0,35m); — Bit ra tay bng xà phịng trc khi n, sau khi i v sinh và khi tay bn. * Lnh vc phát trin tình cm và k nng xã hi — Nĩi c mt s thơng tin quan tr ng v bn thân và gia ình; — Ch ng giao tip vi bn và ngi ln gn gi; — Bit lng nghe ý kin ca ngi khác; — Cĩ thĩi quen chào hi, cm n, xin li và xng hơ l phép vi ngi ln; * Lnh vc phát trin ngơn ng * Lnh vc phát trin nhn thc * Lnh vc phát trin thm m 2. Hỗ trợ lựa chọn nội dung giáo dục — Da vào mc tiêu giáo dc, giáo viên c th hố hoc b sung ni dung giáo dc trong chng trình GDMN tng ng vi mc tiêu (các ch s). Ví d: Gi ý 1 — La chn ni dung giáo dc trong lnh vc phát trin th cht: Mc tiêu giá o d c c th Ni dung giáo dc (ch s) (trong chng trình) — T mc và ci c áo, qun + Các loi c ng ca bàn tay, ngĩn tay và c tay. + Lp ráp các hình, xâu lun các ht, buc dây. + Cài, ci cúc áo, qun, kéo khố. — i thng bng c trên gh + i ni bàn chân tin, lùi. th dc (2m × 0,25m × 0,35m). + i trên dây (dây t trên sàn), i trên ván dc, i trên gh th dc. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 63
20. Ví d: G i ý 2 — La chn ni dung giáo dc trong lnh vc phát trin tình cm — k nng xã hi: Mc tiêu giá o d c Ni dung giáo dc (ch s) (trong chng trình) — Nĩi c mt s thơng tin quan — S thích, kh nng ca bn thân. trng v bn thân — im ging và khác nhau ca mình vi ngi khác. — V trí, trách nhim ca bn thân trong gia ình, lp hc. — Lng nghe ý kin ca ngi khác — Các hành vi, c ch lch s, tơn trng ngi nĩi khi giao tip vi bn bè và ngi ln: chú ý, nhìn vào mt ngi nĩi, lng nghe ngi nĩi, t câu hi úng lúc, khơng ct ngang ngi nĩi. — Mnh dn, t tin chia s suy ngh, ch n lt trao i, b sung ý kin vi bn khi giao tip. — Chp nhn s khác nhau gia các ý kin và cùng nhau thng nht cùng thc hin. 3. Lựa chọn hoạt động giáo dục — T ni dung giáo dc c la chn, giáo viên cĩ th la chn, thit k hot ng phù hp vi ch t chc cho tr hot ng. — Vi mt ni dung giáo dc, giáo viên cĩ th thit k các hot ng khác nhau nh trị chuyn, khám phá, chi, hc, lao ng phù hp vi kh nng, hng thú ca tr, vi iu kin vt cht sn cĩ Các hot ng này c t chc thc hin vào các thi im phù hp trong ngày. Ví d: Gi ý la chn hot ng: 64 | MODULE MN 34
21. Mc tiêu Ni dung Hot ng giá o d c — Lng nghe ý — Các hành vi, c ch lch — Trị chuyn v các hành vi, c kin ngi khác s, tơn trng bn bè và ch lch s, tơn trng ln nhau ngi ln khi giao tip: khi giao tip vi bn bè. chú ý, nhìn vào mt — Trị chi: “Làm theo ngi ch ngi nĩi, lng nghe huy”, “Ai chm chú nht?”, ngi nĩi, t câu hi “Ngi bit lng nghe”. úng lúc, khơng ct — Nghe k chuyn. ngang ngi nĩi. — K chuyn ni tip. — Mnh dn, t tin chia s suy ngh, ch n lt — Tho lun theo nhĩm. trao i, b sung ý kin vi bn khi giao tip. — Chp nhn s khác nhau gia các ý kin và cùng nhau thng nht cùng thc hin. 4. Bộ Chuẩn phát triển trẻ 5 tuổi là cơ sở xây dựng bộ cơng cụ theo dõi, đánh giá sự phát triển của trẻ (danh mục kiểm tra) Mc ích s dng danh mc kim tra: * i vi giáo viên — Theo dõi s phát trin i vi tng tr em. — Ghi chép li nhng tin b ca tng tr em theo thi gian. — Tng hp các kt qu thành mt h s lp hc. — S dng h s lp hc trong vic lp, iu chnh k hoch các hot ng và thit k chúng phù hp vi nhu cu ca tr. — S dng làm thơng tin báo cáo, trao i vi các bc ph huynh. * i vi cán b qun lí B cơng c c s dng ánh giá s phát trin ca tr, thơng qua kt qu thu c cĩ th xác nh các yu t nh hng n kt qu phát SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 65
22. trin ca tr, làm cn c xây dng, iu chnh k hoch chung ca nhà trng: u t c s vt cht, trang thit b, dùng, chi, bi dng giáo viên nhm nâng cao cht lng chm sĩc, giáo dc tr. * i vi cha m B cơng c c s dng theo dõi s phát trin ca tr, phi hp vi giáo viên thng nht các bin pháp, hot ng giáo dc phù hp vi s phát trin ca tr. 5. Các bước xây dựng bộ cơng cụ theo dõi, đánh giá sự phát triển của trẻ B cơng c theo dõi s phát trin ca tr bao gm: — Phiu theo dõi s phát trin ca tr/danh mc kim tra; — Các bài tp ánh giá, các phng pháp theo dõi s phát trin ca tr; — Các phng tin: các dng c h tr nh dùng, chi, hc liu cĩ liên quan Bc 1. La chn các ch s cn theo dõi. — Xác nh khong 30 — 40 ch s to thành mt danh mc kim tra. Các ch s c la chn cn: + i din cho tt c các lnh vc, chun và ch s ca B Chun; + i din cho các kin thc, k nng, thái ang dy tr; + Phù hp vi nhng gì s dy lp Mt; + Tính n tn sut giáo viên s dng cơng c, các vùng min/bi cnh khác nhau. Bc 2. Thng nht thang im: ánh du +/—; cĩ/khơng. Bc 3. Nghiên cu minh chng ca các ch s la chn phng pháp theo dõi, kim tra, dng c h tr; Bc 4. Tho lun v danh mc kim tra xem nhng phng pháp s dng s cho kt qu cĩ chính xác khơng, các dng c s dng kèm theo cĩ phù hp khơng; cĩ d s dng khơng, t ĩ sa và hồn chnh; Bc 5. Th nghim danh mc kim tra bng cách ĩng vai tr và ngi kim tra thng nht cách thc hin i vi tng ch s. 66 | MODULE MN 34
23. 6. Sử dụng bộ cơng cụ Bc 1. Theo dõi, o trên tr. Bc 2. Kt qu: t (+) và cha t (—) da vào minh chng, ghi vào phiu theo dõi. Mi ch s c ánh giá 2 mc : — t: Tr thng xuyên làm c/t c/bit c (biu hin nng lc ca tr n nh và khơng ph thuc vào mơi trng), kí hiu: +. — Cha t: Tr cha làm c/cha t c/cha bit c (biu hin nng lc ca tr cịn cha t, cn c giáo dc h tr thêm), kí hiu: —. 7. Ghi kết quả vào phiếu theo dõi a) Phiu theo dõi ánh giá s phát trin cá nhân tr 5 tui Trng: . Lp: H tên tr: Ngày sinh: . Ngày kim tra: TT Kt qu ch s Ch s t Cha t 1 Chm 2 chân bt xa ti thiu 50cm — 2 Nhy xung t cao 40cm + 3 Ném và bt bĩng bng hai tay t + khong cách xa ti thiu 4m b) Phiu theo dõi ánh giá s phát trin ca lp/nhĩm tr (theo ch ) Trng: . Lp: . Thi gian theo dõi, ánh giá: t n . SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 67
24. S H tên tr CS1 CS2 CS3 CS4 CS5 CS26 TT 1 Nguyn Thành An + + 2 ———————— + + + + + + — + — — 35 — + Tng > 70% > 85% < 70% c) iu chnh k hoch giáo dc Cn c vào Bng tng hp ánh giá s phát trin ca nhĩm/lp theo B Chun PTTE5T, giáo viên xem xét iu chnh k hoch giáo dc ca tháng/ch , tun, ngày tip theo. * iu chnh k hoch ch tip theo C th: i vi nhng ch s cĩ s tr t di 70% thì giáo viên tip tc a vào mc tiêu giáo dc ca ch tip theo. i vi nhng ch s cĩ s tr t trên 70%, giáo viên m s tr cha t c ch s này tr c rèn luyn mi lúc, mi ni trong quá trình giáo dc và phi hp vi ph huynh giúp tr t c. Do ĩ, mc tiêu giáo dc ca ch tip theo s gm các ch s mi cng thêm các ch s c chuyn t ch trc sang (nhng ch s cĩ s tr t di 70%). * iu chnh k hoch ngày Nhng ch s tr cha t (—), giáo viên iu chnh các hot ng phù hp vi nhu cu, hng thú và kh nng ca tr. 68 | MODULE MN 34
25. 8. Thống nhất việc chăm sĩc – giáo dục trẻ 5 tuổi giữa gia đình và nhà trường theo Bộ Chuẩn phát triển trẻ 5 tuổi a) Mc ích To s liên kt và thng nht gia giá o viên và cá c b c cha m trong cơng tác chm sĩc, giáo dc tr gia ình và nhà tr ng. b) Ni dung — Tuyên truyn cho các bc cha m v vai trị , li ích c a B Chu n PTTE5T v i vi c chm sĩ c, giá o d c tr 5 tu i. — Gi i thi u k hoch chm sĩc, giáo dc tr theo các ch s ã la chn nhm to c s liên kt và thng nht gia trng mm non và cha m trong th c hi n chm sĩc, giáo dc tr lp hc cng nh gia ình. — Hng dn các bc cha m cĩ nhng mong i hp lí vi tr 5 tui, hng vào tt c các lnh vc phát trin c a tr (th cht và vn ng, tình cm, xã hi, ngơn ng, nhn thc). Giúp các bc cha m cĩ hi u bi t c b n v c i m PTTE5T, bi t khuyn khích các thiên hng và tài nng tht s ca tr, nhng tránh ép tr thc hin các yêu cu quá cao, khơng phù hp vi tui. — Gi ý cho các bc cha m thc hin các hot ng giáo dc trong gia ình t c các ch s ca B chu n PTTE5T. Ví d : tr bit cách “Phân loi c mt s dùng thơng thng theo cht liu và cơng dng”: cha m cĩ th cho tr cùng chun b bàn n ng thi cho tr phân loi các loi bát tơ ng canh, bát n cm, a ng rau ; các loi bát bng s, các loi a bng g, các loi bng kim loi c) Cách thc hin nâng cao nhn thc v s phát trin ca tr 5 tu i cho cá c b c cha m và cng ng, to s thng nht trong giáo dc gia gia ình, nhà trng và xã hi, giáo viên cĩ th thc hin thơng qua nh ng hì nh th c nh sau: — Gi i thi u v B Chu n PTTE5T t i gĩc tuyên truyn c a tr ng và các lp mu giáo 5 tu i. — S d ng a dng cá c hì nh th c tuyên truy n nh t ri, th ng , trị chuyn, hi tho, hi hp nh kì, phát thanh ph bin v các thơng tin cn thit v B Chun: ni dung B Chun; vai trị, li ích ca B chun PTTE5T vi vic chm sĩc, giáo dc tr 5 tui; cách theo dõi, ánh giá mc phát trin ca tr thơng qua các ch s. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 69
26. — Trao i, gii áp thc mc ca ph huynh thơng qua gi ĩn, tr tr ti lp. — Mi ph huynh tham quan, d m t s ho t ng giá o d c c a tr 5 tu i, qua ĩ ph huynh hiu thêm v n i dung, phng phá p t ch c cá c ho t ng giá o d c h ng n tr t cá c ch s trong B chu n PTTE5T. — T chc t vn theo nhĩm cho ph huynh theo nhu c u. Mt s hot ng giáo dc gi ý giúp tr hng ti t chun PTTE5T: Chun 1. Tr cĩ th kim sốt và phi hp vn ng các nhĩm c ln. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Cung cp cho tr nhiu c hi hot ng th cht trong và ngồi lp, hc mt cách thng xuyên và liên tc nhm phát trin: Các k nng vn ng, di chuyn: i, chy, nhy, trt, nhy lị cị, bị; Các k nng vn ng ti ch: cúi, quay, dang tay, cân bng, y, lc l ; Các k nng thao tác: lng, á, bt, p, ném 2) Dy tr cách i úng t th. 3) Cung cp các thit b an tồn và mơi trng rèn luyn các nhĩm c khác nhau (nh: xe p ba bánh, lp xe cao su, vịng nha, bĩng, bp bênh, các thit b leo trèo). 4) Dy tr nhng k nng mi (nh : nhy dây, ném qua u, nhy qua dây, bi). 5) Cung cp mt s các hot ng s dng mt bên c th trong mt khong thi gian nht nh (nh ng trên mt chân, nhy lị cị). 6) Cung cp c hi tr thc hin các hot ng s dng c 2 bên c th (nh: i thng bng, leo, i cúi lom khom). 7) Cun hút tr vào nhng cơng vic lao ng chân tay nh, n gin hng ngày (nht vt rác, quét lá trên sân trng, dn ch chi). Chun 2. Tr cĩ th kim sốt và phi hp vn ng các nhĩm c nh. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Cung cp các hot ng cn cĩ s bám chc ca tay (ví d: cm xng xúc cát). 2) Cung cp các hot ng cn cĩ s gi chc ca các ngĩn tay (ví d: xé nhng mu giy nh, xâu ht, tt si dây). 70 | MODULE MN 34
27. 3) Cho tr nhiu c hi thc hành t mc qun áo, t cài cúc, t i giày, buc dây giày, dây m. 4) Cho tr nhiu c hi s dng các loi phng tin làm th cơng, vit, v nh bút chì, phn, kéo, bút sáp, màu nc, giy, dây buc, len, ht, ht. 5) Cun hút tr vào các hot ng cĩ s dng các c nh (ví d: dn bàn, m thìa, chn các dùng cho vào r, m các que tính). Chun 3. Tr cĩ th phi hp các giác quan và gi thng bng khi vn ng. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Trong tui mu giáo s phát trin ca chc nng thng bng din ra t vic gi mt t th nht nh (ngi, ng, bị và cui cùng là i) cho n kh nng gi n nh v trí ca c th trong bt kì chuyn ng hoc t th, dáng iu nào. Quá trình phát trin kh nng gi thng bng din ra mnh m nht khi tr 5 tui. Gi thng bng ịi hi s tp trung chú ý, phi hp vn ng, phn ng nhanh và úng, s dng cm và bình tnh. Vì vy, các bài tp phát trin thng bng phi thc hin trc khi cho tr thc hin các vn ng ịi hi nhp nhanh, s linh hot ln nh chy, nhy 2) Cung cp cho tr a dng các trị chi và các bài hát s dng nhiu n vn ng các b phn ca c th. 3) Cm giác thng bng thng c luyn tp trên din tích nh, buc tr phi gi c th khi ngã, gim tt c nhng ng tác vng v nh i trên ng nh, i trên g trịn, i trên mi chân, ng mt chân, dng li sau khi chy Các bài tp c thc hin trong các trị chi, các gi hc và tn dng trong các hot ng sinh hot hng ngày. 4) T chc cho tr chi nhiu trị chi s dng ti a s lng các giác quan, s phi hp tay mt. 5) Cho tr nhiu c hi c chi vi các bn. Chun 4. Tr th hin sc mnh, s nhanh nhn và do dai ca c th. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Hng ngày cung cp nhiu c hi a dng tr cĩ các hot ng vn ng thú v và to ra nhng th thách v mt th cht (Ví d: dn lp hc, bê bàn gh, dn m sau gi ng tra, sp xp li v trí các vt ). SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 71
28. 2) Mi ngày dành ít nht là 60 phút t chc các hot ng phát trin th cht. 3) Cho tr mt s c hi thc hin các hot ng th cht ịi hi tr phi gng sc hồn thành. 4) Cho tr nhng c hi t c nhng mc tiêu vn ng mi (nh: nhy qua nhng chic hp nh, nhy vịng trịn bng mt chân, ném bĩng qua u, chy nhanh, chy vi nhng tc khác nhau). 5) Thng xuyên thc hin cùng tr nhiu hot ng rèn luyn th cht (nh: bi li, i b, i b ng dài, chi bĩng, ánh trng). 6) Cho tr cĩ thi gian luyn tp và kiên trì theo ui mt hot ng nào ĩ hình thành kh nng chu ng và s t tin vào bn thân. Chun 5. Tr cĩ hiu bit và thc hành v sinh cá nhân và dinh dng. nh hng t chc hot ng giáo dc 1) T chc nhiu hot ng tr thích thú khám phá v các b phn ca c th. Gii thích cho tr hiu và minh ho v ý ngha ca v sinh i vi sc kho ca tr và hng dn tr cách bo v các b phn trên c th. 2) Nĩi chuyn vi tr v các cơng vic tr phi t làm hng ngày cho bn thân. Hng dn và cung cp cho tr nhiu c hi tr cĩ th t phc v mình trong sinh hot. 3) Cho tr thi gian hồn thành cơng vic khi tr ã bt u thc hin. 4) Cho tr c hi c t la chn các dùng v sinh cho bn thân (nh: bàn chi ánh rng, khn mt, lc chi u ) và tng tr cĩ ch dùng c nh ca bn thân. 5) Giúp tr nhn bit c các du hiu khi mình b mt mi và cn c ngh ngi. 6) Cho tr c hi c giúp tr bé hn hoc các bn khác trong sinh hot hng ngày. 7) Tho lun vi tr v nhng thc n thích và khơng thích. Cùng nĩi v s la chn thc n. Trị chuyn vi tr v thc phm và gii thích ti sao thc phm này li b hn nhng thc phm khác (Ví d: hoa qu b hn ko). 72 | MODULE MN 34
29. 8) Làm mu cho tr thy cách ra rau, ra hoa qu và gii thích ti sao. 9) Lơi cun tr vào vic chun b, bo qun và n nhng thc n b dng. 10) Kiên nhn và kiên trì trong vic hng dn các k nng t v sinh cho tr và cho tr thi gian thc hin cơng vic và hình thành k nng. Tn dng rèn luyn thĩi quen cho tr trong tt c các hot ng sinh hot trong tng ngày, coi hình thc này là ch o, khơng thiên theo hng dy trên các gi hc tp trung. Chun 6. Tr cĩ hiu bit và thc hành an tồn cá nhân. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Xây dng các quy nh thng nht v các hành vi m bo an tồn ca tr trong trng mm non (MN). Các ni dung giáo dc an tồn bao gm: an tồn v la, v in, v cao, an tồn khi tham gia giao thơng, khi ung thuc, an tồn vi nc, an tồn vi các cht c hi và an tồn khi tip xúc vi ngi l. 2) Tho lun cùng tr v các quy nh ĩ và cùng tp cách phịng tránh. 3) c các câu chuyn trong ĩ tr gp các mi nguy him và tho lun xem cn phi x lí nh th nào. 4) Cung cp các con ri và các phng tin chi ĩng vai, các bài hát, bài th giúp tr hiu cĩ th tin cy ai và nh th nào. (Ví d: “Con hãy nĩi cho bn búp bê bit khơng c cho ngĩn tay vào khe ca nh th nào”.) 5) Cĩ các tranh nh v hành vi m bo an tồn cho tr (Ví d: nh tr i m bo him khi i trên xe máy ). 6) Cho tr c làm quen vi các a ch cĩ th m bo s an tồn cho tr nh: phịng y t, trm xá, n cơng an và nhng ngi cĩ th giúp tr trong các trng hp gp nguy him (nhng ngi ln trong trng MN, bác s, chú cơng an, chú cu ho, bác s thú y ). 7) Trị chuyn vi tr v các tình hung nguy him và cách x trí khi gp nhng tình hung ĩ. 8) Cung cp cho tr các c hi c quan sát và thc hành cách phịng chng tai nn (Th báo ng cháy trong nhà trng; Quan sát tr em i m bo him i trên ng ). 9) Dy tr cách gi các s 115 hoc 113 khi cn thit. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 73
30. Chun 7. Tr th hin s nhn thc v bn thân. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Khuyn khích tr hot ng trong các nhĩm khác nhau tr cĩ th hiu rõ hn v bn thân mình. 2) Cung cp nhiu vt dng và giúp tr cĩ các tri nghim khác nhau khám phá kh nng ca bn thân. 3) To cho tr nhiu c hi tham gia vào nhng hot ng mà tr yêu thích. — Trong quá trình giáo dc tr giáo viên cn chú ý: + Cho tr thi gian cân nhc và chn la ( chi, trị chi, bn chi, sách c, bày t ý kin ). + Tơn trng s thích và quyt nh ca tr. + T chc cho tr chi các trị chi khác nhau (nh: trị chi gi tên giúp tr hc và nh thơng tin cá nhân, chi ĩng vai, ĩng kch ). 4) T chc các cuc trị chuyn, tho lun tr biu l nhng suy ngh, xúc cm ca mình, t tin, t hào gii thiu v bn thân (tên, tui, s thích, kh nng ) vi mi ngi. — c, k chuyn, th, ca dao cĩ ni dung giáo dc tr ý thc v bn thân, t tin, t lc. — ng viên tr v, làm sách tranh th hin s thích và kh nng ca bn thân. — Lao ng va sc: ra tay, ra mt, mc qun áo, la chn, sp xp dùng, chi. — Khuyn khích tr la chn trị chi, vai chi, vt liu chi tri nghim khám phá v bn thân: o chiu cao, s dng các giác quan và nhn bit chc nng ca chúng, cách gi gìn và bo v thân th — T chc các hot ng theo nhĩm trong lp nh lao ng trc nht, làm tranh chung, chi cùng nhau. Chun 8. Tr tin tng vào kh nng ca bn thân. nh hng t chc hot ng giáo dc tr: 1) T chc các hot ng, các trị chi theo nhĩm tr cĩ th thay i hoc to ra nhng quy tc riêng và gii quyt nhng mâu thun. 74 | MODULE MN 34
31. 2) To c hi cho tr la chn trong các hot ng (La chn kích c và màu ca bút, phn, sáp; La chn màu v; La chn kh giy; La chn vt liu chi; La chn sách; La chn trị chi ). 3) tr t iu khin cuc chi, khơng giúp tr khi cha cn thit và tr cha yêu cu. 4) Lu ý ti nhng xut gii quyt vn ca tr và th thc hin (trong gii hn cho phép và an tồn). 5) To c hi và khuyn khích tr th hin ý tng, ĩng gĩp nhng kinh nghim và kin thc ca mình trong các hot ng. 6) ng h nhng c gng ca tr trong vic gii quyt vn và nhng mâu thun. 7) Giao trách nhim cho tr trc nht hng ngày (nh: chia quà, lau dn, xp chi ). — Cơng nhn s sáng to và hồn thành cơng vic ca tr (nh: “Con ã tìm ra li gii cho câu ĩ tht là nhanh. Con ã làm nĩ nh th nào?”). — Khen ngi tr khi tr bit t gii quyt khĩ khn, khơng giúp tr cho n khi tr xin c tr giúp. — Hi ý kin tr v các vn liên quan n tr mt cách thích hp, tho lun vi tr v nhng suy ngh ca tr. — Gi cho tr nh v nhng s kin tích cc trong cuc sng ca tr. Trị chuyn vi tr v nhng thành cơng ca tr. — Hi tr ý kin v mi vic: “Con ngh th nào v câu chuyn chúng ta va nghe?”, “Con thích nhân vt nào?”. Nu chúng ta cân nhc ý kin ca a tr, tr s thy mình c bit quan trng và giá tr. Khơng nên chê trách tr hoc nĩi rng ý kin ca tr là khơng úng, thay vào ĩ chúng ta cĩ th nĩi: “ĩ cng là mt cách nhìn s vic” hoc “Con tht sáng to!”. Chun 9. Tr bit cm nhn và th hin cm xúc. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Trị chuyn v các loi cm xúc khác nhau trong kinh nghim ca tr. To nhiu c hi cho tr chia s và nĩi v các cm xúc ca mình vi ngi ln và bn bè, giúp tr hiu và khám phá các cách biu hin tình SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 75
32. cm trong cuc sng hng ngày qua li nĩi, bng nét mt, c ch, iu b. Khuyn khích tr th hin cm xúc ca mình trong các hot ng nh vui chi, khám phá th gii xung quanh, khi xem tranh, c sách, nghe k chuyn, khi hồn thành mt cơng vic thú v nào ĩ, khi giao tip vi mi ngi, khi mun an i bn 2) Cung cp cho tr nhiu phng tin th hin cm xúc ca mình. 3) Hng dn tr tho lun v cách gii quyt vn và làm ch các mâu thun. 4) Tn dng mi c hi trong cuc sng hng ngày tr hc cách kim ch hành vi, thay i s biu l cm xúc. Thúc y tr th hin cm xúc mt cách phù hp. 5) Cùng tr xây dng các quy nh v cách biu l cm xúc trong lp hc. 6) Cn xây dng cho tr nim am mê vào nhng iu mà tr nhìn thy, nghe thy, cm giác c, ngi c, cm nhn c và hng s chú ý quan tâm ca tr vào nhng cái mi, ti p và sinh ng. 7) Cho tr cĩ nhiu thi gian và c hi c quan sát, chiêm ngng, chia s vi cơ giáo v nhng nhn xét ca mình và t do thc hin các cơng vic sáng to ngh thut ca mình. 8) To ra nhiu hot ng a dng, cĩ ý ngha gieo vào lịng tr thái thng yêu c cây, con vt sng xung quanh. 9) Giáo viên cn ĩng vai trị là ngi cung cp các hình mu v cách th hin cm xúc i vi con ngi và mơi trng, thái quan tâm, chia s n tâm trng ca nhng ngi xung quanh, cách ng x úng mc trong cuc sng sinh hot cùng vi tr. Chun 10. Tr cĩ mi quan h tích cc vi bn bè và ngi ln. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) To ra nhiu c hi tr c cun hút vào các trị chi a dng khác nhau cùng vi các bn trong lp (chi ĩng vai, chi ngồi tri, cùng làm chung mt vic nào ĩ, cùng nhau chm sĩc cây, cùng v, cùng nhy múa ). 2) H tr tr hc k nng chi cùng nhau bng cách cơ giáo gn bên cnh tr, cung cp cho tr nhiu sân khu ĩng vai, nhiu phng tin cùng làm, giúp tr phát trin các ý tng, kp thi cùng tr gii quyt các mâu thun phát sinh tránh s tan rã ca nhĩm chi. 76 | MODULE MN 34
33. 3) To cho tr c chi theo nhng nhĩm nh mi tr cĩ th cĩ c nhng vai trị nht nh trong nhĩm và tng tinh thn trách nhim tr. 4) Ngn chn kp thi nhng hành vi bt nt bn, do dm hoc khơng cho bn cùng chi mt s tr. 5) To ra nhiu c hi tr cĩ th giúp ngi khác (v tranh tng các em nh hay khĩc nhè, giúp cơ giáo trong mt s cơng vic, an i nhng bn b au hoc ang khĩc, giúp bác bo v m cng ). 6) c các câu chuyn trong ĩ các nhân vt cĩ các hành ng chia s vi nhau, bit ch i n lt, chi thun hồ cùng nhau và sn sàng giúp ngi khác. 7) Giáo viên cn to ra nhiu c hi cĩ th nht tr quan h, giao tip vi nhau trong lp nh tho lun, trao i ý tng, gii quyt xung t, thay i ni quy, chia s kinh nghim, tri nghim nhng vai trị khác nhau. 8) Cùng tr trao i, thng nht vi nhau v nhng quy nh trong cách ng x lp hc nh: quy nh v gim ting n trong lp; v xp th t ln lt trong các hot ng ơng ngi tham gia; v cách phát biu và lng nghe ngi khác nĩi. Tr cn c hiu ti sao cn cĩ quy nh và cách thc hin nhng quy nh. 9) Khuyn khích tr t gii quyt mâu thun. Tr cn c cơ giáo h tr v hng gii quyt phát trin kh nng suy ngh v vn xy ra và la chn cách gii quyt chúng. 10) Cơ giáo giúp tr hiu rng, mi ngi u cĩ ý kin riêng ca mình, nu mình lng nghe bn nĩi, tơn trng ý kin ca bn thì ai cng s cĩ mt nhĩm bn chi hồ thun, vui v. 11) To nhiu c hi tr nĩi v nhng suy ngh ca mình, cơ giáo khuyn khích tr tích cc hi khi chúng khơng hiu trong bt kì vn nào chúng quan tâm. 12) Ngi ln luơn ng h và tơn trng các cm xúc ca tr. Ch ng gi ra các cuc trị chuyn cĩ ý ngha theo tâm trng ca tr. Ngi ln cn th hin tht ci m và thân thin tr cm thy thoi mái khi mun hi hoc mun nh s giúp ca ngi ln. 13) Bn thân giáo viên phi là tm gng v cách ng x và tơn trng tt c nhng quy nh ca lp ã t ra. Giáo viên làm cho lp hc cĩ khơng SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 77
34. khí vui v, thoi mái bng cách to ra mt khơng khí ồn kt, tránh so sánh tr vi nhng tr khác, c x tht cơng bng và cho tr c hi sa sai chúng cĩ th rút ra bài hc cho mình. Chun 11. Tr th hin s hp tác vi bn bè và mi ngi xung quanh. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Hng ngày chú ý giao nhng nhim v chung tr làm cùng vi các bn khác. 2) S dng ri hoc c truyn cĩ nhng tình tit tr phi hp tác vi mi ngi và cĩ nhng cách gii quyt thành cơng các xung t. 3) Tho lun và minh ho cho tr thy rt nhiu vic ch cĩ th thành cơng nu mi ngi cùng nhau làm. 4) To cho tr nhng c hi c giúp ngi khác. 5) Cung cp các c hi tr cùng làm mt vic gì ĩ vi ngi khác. 6) Ch dn cho tr cách gii quyt các mâu thun. 7) Cho tr cĩ thi gian t gii quyt vn ca mình trc khi cơ giáo can thip vào. 8) Giúp nhng tr gp khĩ khn trong vic tho thun (tr chm phát trin ngơn ng, tr nĩng tính ). 9) Thơng qua cách ng x ca mình, cơ giáo làm mu v cách phn ng phù hp trong vic gii quyt các mâu thun. 10) ng h tt c nhng n lc ca tr trong vic t gii quyt vn . 11) Cung cp cho tr nhiu hot ng chi ĩng vai phát trin k nng làm vic theo nhĩm và nhn thc v vai trị xã hi. 12) Khuyn khích s tham gia ca tr vào các trị chi tp th, vào vic xây dng hoc sa i các quy nh ca lp, vào vic xây dng ý tng làm mt vic nào ĩ Chun 12. Tr cĩ các hành vi thích hp trong ng x xã hi. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Tho lun cùng tr v hu qu ca các hành vi tích cc và tiêu cc. 78 | MODULE MN 34
35. 2) Cung cp cho tr nhng c hi ngh v hu qu ca hành vi trc khi thc hin, ví d: Lan Anh s cm thy th nào nu con cho bn y mn con búp bê? 3) Khuyn khích tr tho lun v nhng iu tr thích và khơng thích khi ngi khác i x vi mình. 4) Cung cp nhiu c hi tr th hin s quan tâm chm sĩc và quý trng nhng tài sn chung, nhng con vt và cây ci nhng ni cơng cng. 5) Tho lun và thc hành v trách nhim trong vic gi gìn mơi trng sng: sch s, gi gìn và tit kim. 6) Tho lun v ý ngha ca nhng li nĩi: chào hi, cm n, xin li và cách xng hơ vi ngi ln tui hn mình. 7) Tn dng các c hi trong sinh hot hng ngày hình thành vn hố chào hi, giao tip vi ngi khác. Chun 13. Th hin s tơn trng ngi khác. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Gii thích cho tr nhng c im v th cht, v hng thú nh là nhng c tính riêng khơng ai ging ai ca mi ngi. 2) Khơng buc tt c tr phi cĩ chung mt câu tr li, mt suy ngh ging nhau. Giáo viên tơn trng s khác nhau ca tr trong s thích, nhu cu, suy ngh, cách th hin và khuyn khích tr cĩ nhng cách riêng ca mình. 3) Cho tr c hi c th hin cái riêng ca mình và nhn c s tha nhn ca nhng ngi xung quanh. 4) Cho tr c hi khám phá nhng cái chung và nhng cái riêng ca nhng tr khác. 5) Cho tr c hi thc hành cách th hin s tơn trng và ánh giá tt v ngi khác. 6) Cùng tr xây dng các quy tc hành vi trong lp làm c s phân x các tranh cãi gia các tr. 7) Cho tr nhiu c hi thc hành cách ng x vi nhiu tng lp ngi khác nhau trong xã hi (ngi già — ngi tr, ngi quen — ngi l, SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 79
36. ngi thân — ngi khơng thân, bn cùng tui — các em nh hn) hình thành nhng k nng giao tip phù hp vi các chun mc vn hố ca xã hi. 8) Giáo viên làm mu bng cách lng nghe và tơn trng tr trong sinh hot hng ngày. Cơ giáo th hin s cơng bng i vi tr trong vic x lí các mâu thun cng nh trong t chc sinh hot, chi, hc ca tr. Chun 14. Tr nghe hiu li nĩi. Chun 15. Tr bit s dng li nĩi giao tip. Chun 16. Tr thc hin mt s quy tc thơng thng trong giao tip. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) To c hi cho tr nghe các âm thanh khác nhau t mơi trng xung quanh. 2) To cho tr cĩ nhiu c hi tip xúc vi các tác phm vn hc thiu nhi phù hp vi kh nng ca tr (nghe, k). 3) To c hi tr th hin nhu cu, tình cm và nhng ý tng bng li bng c ch, iu b: — Yêu cu s giúp ca ngi ln và bn bè. — Miêu t nhng tình cm nh vui, bun, gin d. — Tham gia các hot ng ĩng vai, ĩng kch. Tp cho tr th hin s lng nghe: — Th hin s chú ý (nhìn bng mt, biu hin nét mt). — áp li mt cách phù hp vi ngi nghe (quay li, khơng làm gián on, th hin qua các c ch nh gt u). 4) To mơi trng giao lu ngơn ng t do, thoi mái. 5) Luơn chú ý lng nghe tr nĩi; giúp , khích l, ng viên, thu hút tr trị chuyn vi ngi ln, vi các bn, tham gia vào trao i nhĩm. 6) To nhiu c hi tr cĩ th nĩi li nhng tri nghim ca bn thân. 7) To cho tr cĩ nhiu c hi tip xúc vi các tác phm vn hc thiu nhi phù hp vi kh nng ca tr (nghe, k). 8) T chc cho tr hot ng kt hp vi li nĩi trong các trị chi, bài hát, ĩng kch. 80 | MODULE MN 34
37. 9) Tơn trng, khuyn khích s sáng to ca tr khi s dng câu, t. 10) Tp cho tr s dng ngơn ng mơ t, t gi thuyt, gi nh: — Nêu câu hi. — D ốn iu gì s xy ra nu — Cĩ th nh và nĩi li nhng tri nghim theo trình t. 11) Tp cho tr s dng các k nng giao tip trong trị chi ĩng vai: — Tham gia các trị chi ĩng vai, bit hi thoi phù hp khi chi. — ĩng các vai khác nhau trong các tình hung chi. — ĩng vai các nhân vt khác nhau trong các truyn quen thuc. Chun 17. Tr th hin hng thú i vi vic c. Chun 18. Tr th hin mt s hành vi ban u ca vic c. Chun 19. Tr th hin mt s hiu bit ban u v vic vit. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) To iu kin và c hi tr hiu c ý ngha và vai trị ca c và vit trc khi dy tr phân bit ch cái, âm tit và t. Nhng k nng c bn ca vic c và vit ch cĩ th phát trin c khi chúng cĩ ý ngha i vi tr. 2) To “Mơi trng ch vit phong phú” ti trng/lp mm non và gia ình: Ch vit cn cĩ mt mi ni di các hình thc khác nhau nh sách truyn, tp chí, báo, nhãn mác hàng hố, danh mc, kí hiu, khu hiu 3) Nên tìm nhng cun sách hp dn, phù hp vi s thích ca tr. i vi tr 5 tui, nên chn nhng cun sách cĩ nhng c im sau: — Sách cĩ nhng tình tit cĩ th ốn trc c. — Sách cĩ tranh minh ho cĩ th d ốn trc, bao gm các chi tit c lp i lp li nhiu ln, to cho tr cm giác tranh là mt phn ca câu chuyn. — Sách cĩ ni dung thú v. — c b cc bng nhiu tranh ngn gn. — Li trong sách cĩ các t cĩ vn iu, t lp i lp li. — Cĩ các nhân vt cùng tui vi tr, cĩ các chi tit mang tính hành ng. — Sách cĩ màu sc ti sáng, nhng chi tit gi cm thú v. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 81
38. 4) Vic c vit ban u ca tr xut hin và phát trin trong s phát trin ca ngơn ng nĩi, qua giao tip và trị chuyn. Vic cho tr làm quen vi c vit cn rõ ràng và trc tip, lng ghép vi các hot ng quen thuc ca tr, bng nhiu hình thc thơng qua rt nhiu các loi hình hot ng cĩ ý ngha i vi tr nh: — Nghe tr c truyn và th ca tr, c truyn và th ca tr. — Tham quan, do chi. — c truyn cho tr nghe. — Quan sát nhng kí hiu và ch vit, bng biu c s dng trong phịng nhĩm. — Tham gia vào các trị chi, ĩng kch và các hot ng giao tip khác nh trao i, hot ng nhĩm nh, trị chuyn vi bn bè và ngi ln. — V, sao chép li và t vit các nét ch ban u. 5) Các hot ng liên quan n ch vit bao gm các trị chi vi các ch liên quan n ch vit, nhãn mác trong các trị chi, các cơng vic ghi chép cá nhân, a ch vit vào các hot ng trong cuc sng hng ngày ca tr. Mc ích ca các hot ng nhm giúp tr bit: — Ch vit th hin nhng thơng ip. Nhng thơng ip này là ý ngh, li nĩi, hoc s giao tip c th hin dng ch vit. — Ch vit cĩ nhiu ng dng khác nhau. — Con ngi cĩ th c và hiu các t c vit ra. — Mi ch vit ra c gi là mt ch cái hoc kí t. — Bng ch cái là danh mc các ch cái c s dng trong ting Vit. Cĩ 29 ch cái trong bng ch cái ting Vit. — Mi ch cái cĩ mt tên riêng. — Mi ch cái cĩ mt hình dng khác nhau. — Mi ch cái cĩ mt cách c khác nhau. — Tt c các t c vit ra cĩ mt hoc tp hp nhiu ch cái. — Các t c vit và c theo th t t trái sang phi theo dịng k ngang. — Các t trong câu cách nhau mt khong trng. 82 | MODULE MN 34
39. 6) Kh nng c ca tr ph thuc vào kh nng nĩi, cho nên cho tr làm quen vi c, hãy bt u t nhng hot ng phát trin kh nng nghe và nĩi ca tr, nh: — Dy tr các bài th, bài hát cĩ vn iu. — Trị chuyn vi tr. — T chc các hot ng hng ti s phát trin kh nng s dng hình nh, tranh v, và s dng hình dng, kí hiu. 7) Cho tr xem cách ngi ln c và coi ĩ là cách làm mu tr bt chc các hành vi ca ngi c. Khi c ngi ln cn: — Tìm cách thu hút tr trong khi c. — Va c va ch vào tranh minh ho nhm phát trin ngơn ng qua th giác, ý ngha ca tranh v. — Cm nhn nhng chi tit hài hc. — c trơi chy, din cm, biu hin rõ nim vui thích c c thu hút và kích thích trí tng tng ca tr, dn n hng thú vi vic c ca tr. — ánh du dịng, ch rõ các nhân vt, hoc s dng các ging iu khác nhau cho các nhân vt và tình tit truyn khuyn khích tr ch ng c. Chun 20. Tr th hin mt s hiu bit v mơi trng t nhiên. Chun 21. Tr th hin mt s hiu bit v mơi trng xã hi. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Khuyn khích tr tri nghim và khám phá bng hot ng ca tr, trong tình hung thc và trong hot ng giáo dc a dng: — Kích thích tr tích cc hot ng nhn thc bng các giác quan, hành ng t duy trc quan — hình tng, trc quan — s , ngơn ng, giao tip quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hố. — Cho tr tham gia vào các tình hung thc, n gin, an tồn ca cuc sng gn gi hng ngày tr t cm nhn v t nhiên, xã hi theo cách riêng ca mình. — To nhiu c hi cho tr tham gia trong các hot ng giáo dc a dng nh: khám phá mơi trng xung quanh, các biu tng tốn s ng, to hình, âm nhc, vn ng, l hi, tham quan, lao ng. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 83
40. — Khuyn khích tr cùng tham gia chun b, s dng dùng, chi. — M rng khơng gian hot ng giáo dc: lp hc, nhà bn, gĩc thiên nhiên, vn cây, cơng viên, ng ph, ngõ xĩm, thơn bn, ng rung, trang tri, nơng trang, rng cây, danh lam thng cnh, a im cơng cng (trng hc, trm xá, ch, bu in, vin bo tàng, trin lãm, làng ngh ). — Phân hố tr theo trình phát trin nhn thc t chc hot ng phù hp. 2) To c hi cho tr chi: — S dng các loi trị chi phát trin nhn thc: trị chi hc tp, trị chi vn ng, trị chi ĩng vai, trị chi ĩng kch, trị chi xây dng, trị chi dân gian. — S dng các phn mm trị chi cĩ ni dung phát trin nhn thc thích hp vi tr 5 tui. Chun 22. Tr th hin mt s hiu bit v âm nhc và to hình. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) To c hi tr c s dng các nguyên liu to hình a dng, phong phú (Ví d: màu nc, bút màu chì, màu sáp, phn màu, giy, kéo, h dán ). 2) Lơi cun tr vào các hot ng âm nhc khác nhau (Ví d: nghe nhc, hát, nhy, múa, vn ng theo nhc, s dng các loi nhc c khác nhau k c nhc c ca các dân tc). 3) Khuyn khích tr hát múa, vn ng, v theo cách mà mình cm nhn. ánh giá cao s sáng to và ý tng ca tr mà khơng yêu cu tr sao chép (copy) ca ngi khác. 4) Tr cn cm thy thoi mái, an tồn khi mo him, khi mc li và sáng to. Tr t tin và khơng cm thy s khi th hin khác vi các bn trong lp. 5) T chc mơi trng to s tị mị và t do khám phá, d dàng tip cn vi các ngun nguyên liu phong phú và phng tin khác nhau cho tr th nghim và t do bc l bn thân. 6) Nu cĩ iu kin, cho tr i tham quan các trin lãm hoc bo tàng ngh thut, xem các bui biu din vn ngh. 7) To iu kin cho tr c quan sát ngi ln làm ra các sn phm ngh thut (v, in tranh, làm th cơng m ngh). 84 | MODULE MN 34
41. 8) Dành thi gian tr khám phá và th nghim vi ý tng, phng tin và hot ng ngh thut. Chun 23. Tr cĩ mt s hiu bit v s, s m và o. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) To c hi cho tr m các vt trong các hot ng hng ngày (m s bn chi trong gĩc, s bn c sách, m s ngi n và s bát thìa tng ng ). 2) Cung cp cho tr các vt liu khác nhau m nh si, ht, ht, cúc áo 3) To c hi cho tr c lng, so sánh hai nhĩm vt và kim tra kt qu bng cách m. 4) S dng các câu hi liên quan n s lng (Ví d: Cịn bao nhiêu ngày na thì n sinh nht con?). 5) To c hi cho tr s dng các ch s và m (c s in thoi ca ngi thân, bm s gi in thoi, c giá tin trên hàng hố, chi trị chi bán hàng ). 6) Chi các trị chi dng ơ mi nơ liên quan n m và ch s. 7) To c hi cho tr chi các trị chi liên quan n nhu cu phi s dng các cách o khác nhau (Ví d: T ca s n ca ra vào bng bao nhiêu bc chân? Chi trị chi nu n theo thc n: Bao nhiêu ca nc thì y bình? ). Chun 24. Tr nhn bit v mt s hình hình hc và nh hng trong khơng gian. nh hng t chc hot ng giáo dc 1) Nhn thc ca tr MG v hình hc th hin hai mc : — Nhn bit tồn b hình dng mà khơng quan tâm n các mi quan h khác (cnh, gĩc). — Chú ý n các c im thơng qua quan sát và khám phá — th nghim vi hình dng. Quá trình nhn thc này liên quan n phát trin các k nng phân bit và khái quát. Các hot ng giúp tr nhn thc v hình dng din ra theo trình t: SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 85
42. — Nhn ra hình ng dng (Ví d: t hình vuơng lên trên hình trịn v trên t giy; Chn riêng nhng hình vuơng vào 1 r, hình trịn vào 1 r). — Gi tên hình (ây là hình gì?). — V hoc to ra hình. Nhn bit v hình dng thơng qua: quan sát (nhìn), xúc giác (s) và cm giác vn ng . Do vy các hot ng nhn bit v hình dng cĩ th là: + Nhn bit, phân bit hình dng thơng qua giác quan (nhìn, s, vn ng). + Tìm kim nhng hình dng (ging hoc gn ging) trong mơi trng xung quanh. + To hình bng các cách khác nhau, bin i hình. + S dng các hình dng sáng to (v, nn, xé dán, làm th cơng ). Ngồi nhng hình hình hc, cng cĩ th cho tr làm quen vi các loi hình khác thng thy trong thc t (nh hình sao, hình thoi, hình ơ van, hình mt trng non, du chân, hình nĩn ). Trong các hot ng, giáo viên to c hi cho tr gi tên các hình. 2) Nhn thc v khơng gian ca tr liên quan n kh nng xác nh v trí ca mt vt và nh hng trong khơng gian (v trí và phng hng). Quá trình nhn thc v khơng gian liên quan n phát trin kh nng quan sát và mơ t. Vì th, tr cn hiu và bit cách s dng các t v v trí và nh hng trong khơng gian. Trong các hot ng hng ngày, GV s dng các t này giúp tr hiu và bit cách s dng (Ví d: khi vn ng, khi ct chi, khi chi chi ngồi tri, chi xây dng, khi v ). Nhn thc v khơng gian ch cĩ th din ra trong các hot ng cĩ ý ngha và liên quan n kinh nghim ca tr. Chun 25. Tr cĩ mt s nhn bit ban u v thi gian. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Cĩ hai khía cnh liên quan n khái nim v thi gian: trình t, thi im và thi lng. i vi khía cnh trình t, ĩ là sp xp theo trình t xy ra ca các hin tng/s kin. i vi khía cnh thi im cĩ ngha là hin tng/s kin din ra khi nào. i vi khía cnh thi lng, cĩ ngha là làm vic ĩ trong bao lâu (Ví d: giây, phút, gi, ngày, thi gian ngn, thi gian dài ). Ba khía cnh này c th hin các ni dung: 86 | MODULE MN 34
43. — Trình t s vic hoc các hot ng liên quan n tr nhà và trng (Ví d: dy — ánh rng — ra mt — thay qun áo — n sáng — i hc ). — Các s vic hoc các hot ng din ra khi nào (i hc lúc 7 gi sáng ). — Quá kh (ã qua), hin ti (ang din ra) và tng lai (s xy ra) liên quan n các s kin ca bn thân tr hoc ca ngi thân. — Thi lng: thi gian theo ng h (giây, phút, gi), theo lch (ngày, tháng, tên các ngày trong tun). — Thi im (my gi i hc, n cm, i ng ); lch sinh hot lp và nhà cn cĩ nhng mc thi gian nht nh tr cĩ nhng cm nhn v thi gian (Ví d: i hc lúc 7 gi, n tra vào lúc 11 gi ). 2) Các t ch thi gian là ni dung quan trng khi tr làm quen vi khái nim v thi gian. Hng ngày trong các hot ng và trong các s kin c th, GV s dng các t v thi gian tr làm quen nhm giúp tr cĩ biu tng v nhng khái nim liên quan và to c hi cho tr s dng các t ĩ (thi gian, sáng, tra, chiu, ti, êm, ngày, ngày hơm qua, ngày hơm nay, ngày mai, sm, mun, gi, phút ). Ví d: Hơm qua ch nht con làm gì?; Hơm nay con n sm nht/u tiên; 10 phút na n gi n tra, các con thu dn chi và ra tay chun b n cm. 3) Tr mm non gp khĩ khn trong nhn thc v thi gian. Tr 5 tui ch cĩ kh nng nhn thc v thi gian trong các tình hung cĩ ý ngha vi tr. Thơng qua tri nghim trong các sinh hot lp, nhà và hng dn ca GV, ca nhng ngi xung quanh, tr bit s dng các t biu th thi gian (nh: bui sáng, bui tra, bui chiu, ban êm, hơm qua, hơm nay, ngày mai, tun, tháng ). Chun 26. Tr tị mị và ham hiu bit. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) t câu hi và tp cho tr t câu hi v vt, sinh vt, v các s kin xy ra xung quanh. Khuyn khích tr t tìm cách tr li cho câu hi ca chính mình bng cách thu thp thơng tin qua quan sát, tìm hiu, hi t nhng ngun áng tin cy (cha m, anh ch, cơ giáo, sách, tng ài hi áp ). Khi cĩ c hi, cĩ th so sánh kt qu tìm kim ca tr vi nhng kin thc khoa hc ã bit (Ví d: khi c sách khoa hc cho tr). SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 87
44. 2) Lp k hoch và hng dn nhng “tìm hiu” n gin. Nhng tìm hiu này nên da trên phng pháp quan sát dài hn. Kt qu là tr cĩ th mơ t hin tng, s kin; sau ĩ cĩ th phân loi theo quy tc nào ĩ; và chia s nhng iu mình bit vi bn bè. 3) Trang b nhng dng c và dùng n gin giúp tr thu thp thơng tin và m rng kh nng ca các giác quan. 4) T chc các hot ng th nghim n gin, trong ĩ chú trng cho tr c hi huy ng vn kinh nghim và hiu bit ca mình d ốn nhng iu cĩ th xy ra (Nu chúng ta làm th này thì ), làm th kim chng và gii thích nhng iu quan sát c. D ốn ca tr cĩ th phn ln là sai nhng phi chp nhn cho tr th và cĩ c hi t kim chng. Qua ĩ, tr tp t ra cho bn thân câu hi “Ti sao?”, và hình thành ng c khám phá s vt hin tng xung quanh. 5) Thái ca giáo viên khi t chc nhng hot ng th nghim, khám phá là khuyn khích giao tip, khuyn khích a ra ý tng, chia s thơng tin, t câu hi m, gi ý tìm tịi, khơng tr li ngay nhng câu hi ca tr (hi ngc li, t tr vào nhng tình hung phi t tìm câu tr li hoc cách gii quyt c lp), kiên nhn lng nghe tr gii thích theo lp lun ca tr, ch ra nhng im hp lí, hng dn, iu chnh hot ng tip theo ca tr. Chun 27. Tr th hin kh nng suy lun. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Hot ng khám phá, th nghim nhm phát trin ĩc quan sát, phát hin nhng quy lut, s thay i mang tính cht nguyên nhân — kt qu. 2) La chn các hot ng cĩ th phát trin nhng kh nng: tìm c nguyên nhân chính trong hàng lot nguyên nhân cĩ th ca mt s vic nào ĩ, k/mơ t bng li nhng mi quan h nhân — qu (Vì A cho nên B/B xy ra là vì A), nhn ra nhng quy lut n gin xung quanh. Chun 28. Tr th hin kh nng sáng to. nh hng t chc hot ng giáo dc: 1) Trc tiên, cn quan nim rng sáng to khơng ch th hin sn phm mà th hin quá trình. 2) Cung cp c hi la chn. 88 | MODULE MN 34
45. 3) To mơi trng vt cht c thit k tác ng n cm giác s cĩ tác dng thúc y cách gii quyt vn mt cách sáng to. Ví d: Khi a ra mt vt hình bán nguyt và hi “Chúng ta cĩ th dùng cái này vào vic gì?”, tr s huy ng tt c nhng hình nh u tiên chúng cĩ và bt u phát trin nhng ý tng t nhng th chúng nhìn thy xung quanh. Xem xét xung quanh phịng hc hay ni chi, tìm kim gi ý là mt bin pháp gii quyt vn mt cách sáng to. Mt mơi trng cung cp c s mi m, c áo, c s phong phú thì s là mt phng tin sáng to tuyt vi. 4) Trị chi ĩng vai chi trc khi bc vào nhng hot ng gii quyt vn s giúp tr cĩ nhng ý tng sáng to hn. 5) C hi suy ngh và hành ng theo ý riêng khi c chi t do, khơng cĩ s hng dn ca ngi ln, tt nhiên là trong gii hn ni quy cho phép. 6) Cho tr c hi gp g và tri nghim nhng nhĩm lp, cách sinh hot khác nhau tr hc cách tơn trng s la chn ca ngi khác. 7) Khuyn khích tr gii quyt vn trong nhĩm bng cách t do thoi mái a ra mi ý tng, khơng ngi b ch trích, phê phán. 8) Khơng bao gi so sánh sn phm hay ý tng ca tr này vi sn phm hay ý tng ca tr khác. Cng khơng nên chn mt cái làm mu hay là cái “hay nht”. 9) Tránh nhng vic ch cĩ th thc hin theo mt cách duy nht (tơ màu theo s: s 1 màu xanh, s 2 màu ), hay lp ráp theo úng mu. 10) Hot ng to hình, hot ng cĩ tính sáng to phi c lp k hoch và chun b k càng, khơng c coi nh nhng hot ng lp ch trng nh vào gi gii lao hay là phn thng vì cĩ hành vi tt. 11) Cung cp nhiu và nhiu dng vt liu cho tr. 12) Gi ý nhng phng án thc hin hoc tin hành nhng phi tơn trng quyt nh cui cùng ca tr. Tr cĩ th nĩi v vic mình nh làm nhng khơng nên yêu cu tr t tên hay mơ t v cm xúc ca mình. 13) Khen ngi s c gng, cách dùng màu, vt liu mt cách c áo, ý tng c áo nhiu hn khen kt qu cui cùng — quá trình quan trng hn kt qu (ng i quan trng hn ích n). 14) Trng bày nhng tác phm kinh in hay nhng sn phm ca tr ngang tm mt tr. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 89
46. 15) Khuyn khích cách th hin riêng, khơng ging ngi khác. Luơn hi nhng câu hi m, to c hi tng tng. Tuyt i tránh nhng nhn xét tiêu cc v ý tng ca tr dù nhng ý tng ĩ vơ lí, kì cc. 16) Tn dng các loi bài tp, các tình hung yêu cu tr a ra nhng phng pháp thay th/nhng cách gii quyt khác nhau. Vic nhn ra nhiu cách thc hin mt nhim v nào ĩ giúp tr cĩ th la chn phng cách tt nht. Dng n gin nht ca các bài tp loi này là nhn ra cách dùng các ng t trong các trng hp c th khác nhau cĩ th cĩ ý ngha khác nhau. Ví d: + Chi trị chi ĩng vai, th vào vai nhng sinh vt/ vt khác (ví d: Hãy tng tng mình là quyn sách). + Nhìn vào nhng tình hung quen thuc (sách b vt lung tung, b qun mép, b xé rách, b ri xung gm bàn/t ) t gĩc nhìn khác (gĩc nhìn ca quyn sách), tr cĩ th nhn ra c cách hành ng khác, cĩ th nhìn nhn hành vi ca mình khác i (nhn ra úng sai trong cách ng x vi sách ca chính mình và các bn). 17) T chc nhng hot ng v nhng tài cho phép tr th hin kinh nghim ca bn thân theo cách riêng, ví d: Hãy v li/k li mt ngày hè ca bn. Mt s du hiu nhn bit/minh chng v vic t c các ch s trong B Chun PTTE5T: TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Chun 1. Tr cĩ th kim sốt và phi hp vn ng các nhĩm c ln Bt xa ti thiu 50cm. — Bt nhy bng c 2 chân. — Chm t nh nhàng bng 2 u bàn chân và 1 gi c thng bng khi tip t. — Nhy qua ti thiu 50cm. Nhy xung t cao — Ly à và bt nhy xung. 2 40cm. — Chm t nh nhàng bng 2 u bàn chân. — Gi c thng bng khi chm t. 90 | MODULE MN 34
47. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Ném và bt bĩng bng — Di chuyn theo hng bĩng bay bt bĩng. 3 hai tay t khong cách — Bt c bĩng bng 2 tay. xa ti thiu 4m. — Khơng ơm bĩng vào ngc. Trèo lên, xung thang — Trèo lên, xung liên tc phi hp chân n tay 4 cao 1,5m so vi kia (hai chân khơng bc vào mt bc thang). mt t. — Trèo lên thang ít nht c 1,5m. Chun 2. Tr cĩ th kim sốt và phi hp vn ng các nhĩm c nh T mc, ci c áo, — T mc áo, qun úng cách. 5 qun. — Cài và m c ht các cúc. — So cho hai vt áo, hai ng qun khơng b lch. Tơ màu kín, khơng — Cm bút úng: bng ngĩn tr và ngĩn cái, chm ra ngồi ng bng ngĩn gia. 6 vin các hình v . — Tơ màu u. — Khơng chm ra ngồi nét v. Ct theo ng vin — Ct ri c hình, khơng b rách. 7 thng và cong ca các — ng ct ln sát theo nét v. hình n gin. Dán các hình vào — Bơi h u. 8 úng v trí cho trc, — Các hình c dán vào úng v trí quy nh. khơng b nhn. — Sn phm khơng b rách. Chun 3. Tr cĩ th phi hp các giác quan và gi thng bng khi vn ng Nhy lị cị ít nht 5 — Nhy lị cị ít nht 5 bc liên tc v phía trc. 9 bc liên tc, i — Thc hin i chân luân phiên khi cĩ yêu cu. chân theo yêu cu. — Khơng dng li hoc khơng b ngã khi i chân. p và bt c bĩng — Va i va p và bt c bĩng bng hai tay. 10 bng 2 tay. — Khơng ơm bĩng vào ngi. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 91
48. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s i thng bng c trên — Khi bc lên gh khơng mt thng bng. 11 gh th dc — Khi i mt nhìn thng. (2m × 0,25m × 0,35m). — Gi c thng bng ht chiu dài ca gh. Chun 4. Tr th hin sc mnh, s nhanh nhn và do dai ca c th Chy 18m trong khong — Chy c 18 mét liên tc trong vịng 5 giây — thi gian 5 — 7 giây. 7 giây. 12 — Phi hp chân tay nhp nhàng. — Khơng cĩ biu hin quá mt mi sau khi hồn thành ng chy. Chy liên tc 150m — Chy vi tc chm, u, phi hp tay chân khơng hn ch thi nhp nhàng. 13 gian. — n ích vn tip tc i b c 2 — 3 phút. — Khơng cĩ biu hin quá mt mi: th dn, th gp, th hn hn kéo dài. Tham gia hot ng — Tp trung chú ý. hc tp liên tc và — Tham gia hot ng tích cc. 14 khơng cĩ biu hin — Khơng cĩ biu hin mt mi nh ngáp, mt mi trong khong ng gt 30 phút. Chun 5. Tr cĩ hiu bit và thc hành v sinh cá nhân và dinh dng Ra tay bng xà phịng — T ra tay bng xà phịng trc khi n, sau trc khi n, sau khi khi i v sinh và khi tay bn. 15 i v sinh và khi tay bn. — Khi ra, khơng vy nc ra ngồi, khơng làm t qun áo. — Ra sch tay khơng cịn mùi xà phịng. 92 | MODULE MN 34
49. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s T ra mt và chi — T chi rng, ra mt. rng hng ngày. — Khơng vy nc ra ngồi, khơng làm t 16 qun áo. — Ra mt, chi rng bng nc sch. Che ming khi ho, ht Ly tay che ming khi ho hoc ht hi, ngáp. 17 hi, ngáp. Gi u tĩc, qun áo — Chi hoc vut li tĩc khi bù ri. 18 gn gàng. — Chnh li qun áo khi b xc xch, hoc phi bi t khi b dính bn. K tên mt s thc n — K c tên mt s thc n cn cĩ trong ba cn cĩ trong ba n n hng ngày. 19 hng ngày. — Phân bit các thc n theo nhĩm (nhĩm bt ng, nhĩm cht m, nhĩm cht béo ). Bit và khơng n, — K c mt s n, ung khơng tt cho ung m t s th cĩ sc kho. Ví d: các n ơi thiu, rau qu khi 20 hi cho sc kho. cha ra sch, nc lã, ru — bia — Nhn ra c du hiu ca mt s n b nhim bn, ơi thiu. — Khơng n, ung nhng thc n ĩ. Chun 6. Tr cĩ hiu bit và thc hành an tồn cá nhân Nh n ra và khơng — Gi tên mt s vt gây nguy him. chi m t s vt cĩ — Khơng s dng nhng vt d gây nguy 21 th gây nguy him. him chi khi khơng c ngi ln cho phép. — Nhc nh hoc báo ngi ln khi thy bn s dng nhng vt gây nguy him. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 93
50. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Bi t và khơng là m — Nhn ra mt s vic làm gây nguy him. mt s vi c cĩ th gây — K c tác hi ca mt s vic làm gây nguy 22 nguy hi m. him i vi bn thân và nhng ngi xung quanh. — Nhc nh hoc báo ngi ln khi thy ngi khác làm mt s vic cĩ th gây nguy him. Khơng chi nhng — Phân bit c ni bn, ni sch. ni m t v sinh, nguy — Phân bit c ni nguy him (gn h/ao/ 23 hi m. sơng/sui/vc/ in ) và khơng nguy him. — Chi ni sch và an tồn. Khơng i theo, khơng — a mt nhìn ngi thân hoc hi ý kin khi nhn quà ca ngi l nhn quà t ngi l. 24 khi cha c ngi — Khơng theo khi ngi l r. thân cho phép. — Kêu ngi ln khi b ép i hoc mách ngi ln khi cĩ s vic ĩ xy ra vi bn. Bit kêu cu và ch y Kêu cu/gi ngi xung quanh giúp khi 25 kh i ni nguy him. mình hoc ngi khác b ánh, b ngã, chy máu hoc chy khi ni nguy him khi cháy, n Bit hút thuc lá là cĩ — K c mt s tác hi thơng thng ca hi và khơng l i g n thuc lá khi hút hoc ngi phi khĩi thuc lá. ng i ang hú t thu c. — Th hin thái khơng ng tình vi ngi 26 hút thuc lá bng li nĩi hoc hành ng, ví d nh: B/m ng hút thuc lá/Con khơng thích ngi thy mùi thuc lá, hoc tránh ch cĩ ngi ang hút thuc Chun 7. Tr th hin s nhn thc v bn thân Nĩi c mt s thơng — Nĩi c mt s thơng tin cá nhân nh h, 27 tin quan trng v bn tên, tui, tên lp/trng mà tr hc 94 | MODULE MN 34
51. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s thân và gia ình. — Nĩi c mt s thơng tin gia ình nh: h tên ca b, m, anh, ch, em. — Nĩi c a ch ni nh: s nhà, tên ph/ làng xĩm, s in thoi gia ình hoc s in thoi ca b m (nu cĩ) ng x phù hp vi — Nhn ra c mt s hành vi ng x cn cĩ, gii tính ca bn thân. s thích cĩ th khác nhau gia bn trai và bn gái, ví d: bn gái cn nh nhàng trong khi nĩi, i ng, bn trai cn phi giúp các bn gái bê bàn, xách các nng ; bn trai thích chi 28 á bĩng, bn gái thích chi búp bê — Thng th hin các hành vi ng x phù hp: la chn trang phc phù hp vi gii tính, bn gái ngi khép chân khi mc váy, khơng thay qun áo ni ơng ngi; bn trai mnh m, sn sàng giúp bn gái khi bng, bê vt nng Nĩi c kh nng và — Nĩi c kh nng ca bn thân, ví d: Con s thích riêng ca bn cĩ th bê c cái gh kia, nhng con khơng thân. th bê c cái bàn này vì nĩ nng lm/vì con 29 cịn bé quá — Nĩi c s thích ca bn thân, ví d: Con thích chi bán hàng/thích á bĩng, thích nghe k chuyn xut trị chi và — Nêu ý kin cá nhân trong vic la chn các hot ng th hin s trị chi, chi và các hot ng khác theo s thích ca bn thân. thích ca bn thân, ví d: Chúng mình chi trị 30 chi xp hình trc nhé, Tơi s trị chi bán hàng, Chúng ta cùng v mt bc tranh nhé — C gng thuyt phc bn nhng xut ca mình c thc hin. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 95
52. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Chun 8. Tr tin tng vào kh nng ca mình C gng thc hin — Vui v nhn cơng vic c giao mà khơng cơng vic n cùng. lng l hoc tìm cách t chi. — Nhanh chĩng trin khai cơng vic, t tin khi 31 thc hin, khơng chán nn hoc ch i vào s giúp ca ngi khác. — Hồn thành cơng vic c giao. Th hin s vui thích — Tr t ra phn khi, ngm nghía hoc nâng khi hồn thành cơng niu, vut ve. 32 vic. — Khoe, k v sn phm ca mình vi ngi khác. — Ct sn phm cn thn. Ch ng làm mt s — T giác thc hin cơng vic mà khơng ch s cơng vic n gin nhc nh hay h tr ca ngi ln, ví d nh: hng ngày. t ct dn chi sau khi chi; t giác i ra tay 33 trc khi n, hoc khi thy tay bn, t chun b dùng/ chi cn thit cho hot ng. — Bit nhc các bn cùng tham gia. Mnh dn nĩi ý kin — Mnh dn xin phát biu ý kin. ca bn thân. — Nĩi, hi hoc tr li các câu hi ca ngi 34 khác mt cách lu lốt, rõ ràng, khơng s st, rt rè, e ngi. Chun 9. Tr bit cm nhn và th hin cm xúc Nhn bit các trng Nhn ra và nĩi c trng thái cm xúc vui, thái cm xúc vui, bun, ngc nhiên, s hãi, tc gin, xu h ca 35 bun, ngc nhiên, s ngi khác qua nét mt, c ch, iu b khi tip hãi, tc gin, xu h xúc trc tip hoc qua tranh, nh. ca ngi khác. 96 | MODULE MN 34
53. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Bc l cm xúc ca Th hin nhng trng thái cm xúc vui, bun, 36 bn thân bng li nĩi, ngc nhiên, s hãi, tc gin, xu h phù hp c ch và nét mt. vi tình hung qua li nĩi/c ch/nét mt. Th hin s an i và — Nhn ra tâm trng ca bn bè, ngi thân chia vui vi ngi (bun hay vui). thân và bn bè. — Bit an i/chia vui phù hp vi h. — An i ngi thân hay bn bè khi h m mt hoc bun ru bng li nĩi, hoc c ch. 37 — Chúc mng, ng viên, khen ngi, hoc reo hị, c v bn, ngi thân khi cĩ nim vui: ngày sinh nht, cĩ em bé mi sinh, cĩ b qun áo mi, chin thng trong mt cuc thi, hồn thành mt sn phm to hình Th hin s thích thú — Nhn ra c cái p (bơng hoa p, bc trc cái p. tranh v p, búp bê xinh ). — Nhng biu hin thích thú trc cái p: reo lên, xuýt xoa khi nhìn thy vt, cnh vt p Ví d: ngm nghía say sa khi nhìn mt 38 bc tranh p; xuýt xoa trc v p ca mt bơng hoa, thích thú ngi, vut ve nhng cánh hoa reo lên khi nhìn cánh ng lúa chín, hoa c xanh mn mn sau ma, bin xanh bát ngát thích thú lng nghe ting chim hĩt Thích chm sĩc cây ci, — Quan tâm hi han v s phát trin, cách con vt quen thuc. chm sĩc cây, con vt quen thuc. 39 — Thích c tham gia ti, nh c, lau lá cây; cho con vt quen thuc n, vut ve, âu ym các con vt non SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 97
54. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Thay i hành vi và T iu chnh hành vi, thái , cm xúc phù th hin cm xúc phù hp vi hồn cnh, ví d nh: Tr ang nơ ùa hp vi hồn cnh. vui v nhng khi thy bn b ngã au tr s 40 dng chi, chy li hi han, lo lng, bn vào lp hoc tr ang thích thú chi mt chi mi ngồi sân nhng khi vào nhà, tr s i li li nh nhàng, khơng nĩi to vì m b m Bit kim ch cm — Trn tnh li, hn ch cm xúc và nhng hành xúc tiêu cc khi c vi tiêu cc (nh: ánh bn, cào cu, cn, gào an i, gii thích. khĩc, qung qut chi ) khi c ngi 41 khác gii thích, an i, chia s. — Bit s dng li nĩi din t cm xúc tiêu cc (khĩ chu, tc gin ) ca bn thân khi giao tip vi bn bè, ngi thân. Chun 10. Tr cĩ mi quan h tích cc vi bn bè và ngi ln D hồ ng vi bn — Nhanh chĩng nhp cuc vào hot ng nhĩm. 42 bè trong nhĩm chi. — c mi ngi trong nhĩm tip nhn. — Chi trong nhĩm bn vui v, thoi mái. Ch ng giao tip — Ch ng bt chuyn hoc kéo dài c cuc vi bn và ngi ln trị chuyn. 43 gn gi. — Sn lịng tr li các câu hi trong giao tip. — Giao tip thoi mái, t tin. Thích chia s cm xúc, — K cho bn v chuyn vui, bun ca mình. kinh nghim, dùng, — Trao i, hng dn bn trong hot ng 44 chi vi nhng cùng nhĩm. ngi gn gi. — Vui v chia s chi vi bn. Sn sàng giúp — Ch ng giúp khi nhìn thy bn hoc 45 khi ngi khác gp ngi khác cn s tr giúp. 98 | MODULE MN 34
55. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s khĩ khn. — Sn sàng, nhit tình giúp ngay khi bn hoc ngi ln yêu cu. Cĩ nhĩm bn chi — Thích và hay chi theo nhĩm bn. 46 thng xuyên — Cĩ ít nht 2 bn thân hay cùng chi vi nhau. Bi t ch n l t khi — Cĩ ý thc ch i tun t trong khi tham gia tham gia vào các hot các hot ng: xp hàng hoc ch n lt, ng khơng chen ngang, khơng xơ y ngi khác trong khi ch i, ví d: xp hàng ln lt lên cu trt khi chi ngồi sân, xp hàng ln 47 lt lên ơ tơ khách, ch n lt c chia quà, ly n ; ch n lt nĩi khi trị chuyn mà khơng ct ngang ngi khác c nĩi — Bit nhc nh các bn ch n lt: nhc các bn xp hàng, ngh bn khơng c tranh lt Chun 11. Tr th hin s hp tác vi bn bè và mi ngi xung quanh Lng nghe ý kin ca — Nhìn vào ngi khác khi h ang nĩi. 48 ngi khác. — Khơng ct ngang li khi ngi khác ang nĩi. Trao i ý kin ca — Trình bày ý kin ca mình vi các bn. mình vi các bn. — Trao i tho thun vi các bn và chp nhn thc hin theo ý kin chung. 49 — Khi trao i, thái bình tnh tơn trng ln nhau, khơng nĩi ct ngang khi ngi khác ang trình bày. Th hin s thân — Chi vi bn vui v. 50 thin, ồn kt vi — Bit s dng nhiu cách gii quyt mâu bn bè. thun gia các bn. Chp nhn s phân — Chp hành và thc hin s phân cơng ca 51 cơng ca nhĩm bn ngi iu hành vi thái sn sàng, vui v. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 99
56. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s và ngi ln. — Thc hin nhim v vi thái sn sàng, vui v. Sn sàng thc hin — Ch ng bt tay vào cơng vic cùng bn. 52 nhim v n gin — Phi hp vi bn thc hin và hồn thành cùng ngi khác. cơng vic vui v, khơng xy ra mâu thun. Chun 12. Tr cĩ các hành vi thích hp trong ng x xã hi Nhn ra vi c là m c a — Mơ t c nh hng hành ng ca mình mì nh cĩ nh hng n tình cm và hành ng ca ngi khác. 53 n ng i khá c. — Gii thích c hành vi ca mình hoc ca ngi khác s gây phn ng nh th nào. Cĩ thĩi quen chào — Bit và thc hin các quy tc trong sinh hot hi, cm n, xin li và hng ngày: Chào hi, xng hơ l phép vi ngi xng hơ l phép vi ln mà khơng phi nhc nh; Nĩi li cm n 54 ngi ln. khi c giúp hoc cho quà; Xin li khi cĩ hành vi khơng phù hp gây nh hng n ngi khác. ngh s giúp — Bit tìm s h tr t ngi khác. 55 ca ngi khác khi — Bit cách trình bày ngi khác giúp . cn thit. Nhn xét mt s hành — Nhn ra hành vi úng/sai ca mi ngi vi úng hoc sai ca trong ng x vi mơi trng xung quanh. con ngi i vi mơi 56 — Nhn ra nh hng ca hành vi úng hoc trng. sai: Vt rác ra ng là sai vì gây bn/ơ nhim mơi trng, nh vy s cĩ hi cho sc kho ca mi ngi. Cĩ hành vi bo v Th hin mt s hành vi bo v mơi trng: 57 mơi trng trong sinh — Gi v sinh chung: b rác úng ni quy nh, hot hng ngày. ct chi úng ni, ngn np sau khi chi, 100 | MODULE MN 34
57. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s sp xp dùng gn gàng, tham gia quét, lau chùi nhà ca. — S dng tit kim in, nc: tt in khi ra khi phịng; s dng tit kim nc trong sinh hot. — Chm sĩc cây trng, bo v vt nuơi. Chun 13. Tr th hin s tơn trng ngi khác Nĩi c kh nng và — Nhn bit mt s kh nng ca bn bè, ngi s thích ca bn bè và gn gi, ví d: Bn Thanh v p; Bn Nam ngi thân. chy rt nhanh; Chú Hùng rt kho; M nu n 58 rt ngon. — Nĩi c mt s s thích ca bn bè và ngi thân, ví d: Bn Cng rt thích n cá, Bn Lan rt thích chi búp bê, B rt thích c sách Chp nhn s khác — Nhn ra và chp nhn s khác bit gia ngi bit gia ngi khác khác và mình c v ngoi hình, kh nng, s vi mình. thích, ngơn ng 59 — Tơn trng mi ngi, khơng giu ct ngi khác hoc xa lánh nhng ngi b khuyt tt. — Hồ ng vi bn bè các mơi trng khác nhau. Quan tâm n s cơng — Nhn ra và cĩ ý kin v s khơng cơng bng bng trong nhĩm bn. gia các bn. — Nêu ý kin v cách to li s cơng bng trong 60 nhĩm bn. — Cĩ ý thc c x cơng bng vi bn bè trong nhĩm chi. Chun 14. Tr nghe, hiu li nĩi Nhn ra c sc thái — Nhn ra cm xúc vui, bun, âu ym, ngc 61 biu cm ca li nĩi nhiên, s hãi hoc tc gin ca ngi khác qua khi vui, bun, tc gin, ng iu li nĩi ca h. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 101
58. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s ngc nhiên, s hãi. — Th hin c cm xúc ca bn thân qua ng iu ca li nĩi. Nghe hiu và thc — Hiu c nhng li nĩi, ch dn ca ngi hin c các ch dn khác và phn hi li bng nhng hành ng liên quan n 2, 3 hoc li nĩi phù hp trong các hot ng vui hành ng. chi, hc tp, sinh hot hng ngày. 62 — Thc hin c li ch dn 2 — 3 hành ng liên quan liên tip, ví d: Sau khi cơ nĩi “Con hãy ct dép lên giá ri i ra tay và ly nc ung nhé”, tr thc hin úng th t các ch dn mà cơ ã nêu. Hiu ngha mt s t — Thc hin la chn các vt, hin tng theo khái quát ch s vt, tp hp nhĩm theo yêu cu, ví d: chn (tranh hin tng n gin, nh, vt tht) rau mung, rau ci, bp ci, c gn gi. ci vào nhĩm rau c; rau mung, trng, tht, cá vào nhĩm thc phm; chĩ, mèo, gà, ln vào nhĩm ng vt nuơi; bàn gh, ni, a, bát, 63 chén vào nhĩm dùng gia ình; ma, giĩ, bão, lt vào nhĩm hin tng t nhiên — Nĩi c mt s t khái quát ch các vt, ví d: cc, ca, tách (ly/chén) là nhĩm dùng ng nc ung; cam, chui, u c gi chung là nhĩm qu; bút, quyn sách, cp sách c gi chung là dùng hc tp. Nghe hiu ni dung — Nĩi c tên, hành ng ca các nhân vt, câu chuyn, th, ng tình hung trong câu chuyn. dao, ca dao dà nh cho — K li c ni dung chính ca các câu chuyn mà tr ã c nghe, hoc v li c 64 la tui ca tr. tình hung, nhân vt trong câu chuyn phù hp vi ni dung câu chuyn. — Nĩi c tính cách ca nhân vt, ánh giá c hành ng. 102 | MODULE MN 34
59. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Chun 15. Tr cĩ th s dng li nĩi giao tip Nĩi rõ ràng. — Phát âm úng và rõ ràng nhng iu mun nĩi ngi khác cĩ th hiu c. 65 — S dng li nĩi d dàng, thoi mái, nĩi vi âm lng va trong giao tip. S dng các t ch tên — S dng úng các danh t, tính t, ng t, gi, hành ng, tính t biu cm trong câu nĩi phù hp vi tình 66 cht và t biu cm hung giao tip. trong sinh hot hng Ví d: Ơi! Sao hơm nay bn p th! Tht tuyt!: ngày. p quá! Tri i! S dng các loi câu S dng a dng các loi câu: câu n, câu khác nhau trong giao phc, câu khng nh, ph nh, nghi vn, 67 tip. mnh lnh phù hp vi ng cnh din t trong giao tip vi ngi khác. S dng li nĩi bày — D dàng s dng li nĩi din t cm xúc, t cm xúc, nhu cu, nhu cu, ý ngh và kinh nghim ca bn thân. ý ngh và kinh nghim — Kt hp vi c ch c th din t mt 68 ca bn thân. cách phù hp (ci, cau mày ), nhng c ch n gin (v tay, gt u ) din t ý tng, suy ngh ca bn thân khi giao tip. S dng li nĩi trao — Trao i bng li nĩi thng nht các xut i và ch dn bn bè trong cuc chi vi các bn (Ví d: trao i i trong hot ng. n quyt nh xây dng mt cơng viên bng các hình khi, hoc chuyn i vai chi ). 69 — Hng dn bn ang c gng gii quyt mt vn nào ĩ (Ví d: Hng dn bn kéo khố áo hay xp hình trong nhĩm chi, hay la chn màu bút ch tơ các chi tit ca bc tranh). SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 103
60. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s — Hp tác trong quá trình hot ng, các ý kin khơng áp t hoc dùng v lc bt bn phi thc hin theo ý ca mình. K v mt s vic, hin — Miêu t hay k rõ ràng, mch lc theo trình t tng nào ĩ ngi logic nht nh v mt s vic, hin tng mà khác hiu c. tr bit hoc nhìn thy. 70 — Chú ý n thái ca ngi nghe k chm li, nhc li hay gii thích li li k ca mình khi ngi nghe cha rõ. K li c ni dung — K li c câu chuyn ngn da vào trí nh chuyn ã nghe theo hoc qua truyn tranh ã c cơ giáo, b m trình t nht nh. k hoc c cho nghe vi y yu t (nhân vt, li nĩi ca các nhân vt, thi gian, a 71 im và din bin theo úng trình t ni dung ca câu chuyn). — Li k rõ ràng, th hin cm xúc qua li k và c ch, nét mt. Bit cách khi xng — Bt chuyn vi bn bè hoc ngi ln bng cuc trị chuyn. nhiu cách khác nhau (ví d: s dng thơng tin 72 ca mt câu chuyn, s kin hay câu hi). — Cuc trị chuyn c duy trì và phát trin. Chun 16. Tr th c hi n m t s quy t c thơng th ng trong giao ti p iu chnh ging nĩ i iu chnh c cng ging nĩi phù hp phù hp vi tình vi tình hung và nhu cu giao tip: Nĩi nh hung và nhu cu trong gi ng lp, khi ngi khác ang tp 73 giao tip. trung làm vic, khi thm ngi m; Nĩi thm vi bn, b m khi trong rp hát, rp xem phim cơng cng, khi ngi khác ang làm vic; Nĩi to hn khi phát biu ý kin ; Nĩi nhanh 104 | MODULE MN 34
61. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s hn khi chi trị chi thi ua, nĩi chm li khi ngi khác cĩ v cha hiu iu mình mun truyn t. Chm chú lng nghe — Lng nghe ngi khác nĩi, nhìn vào mt ngi khác và áp li ngi nĩi. 74 bng c ch, nét mt, — Tr li câu hi, áp li bng c ch, iu b, ánh mt phù hp. nét mt ngi nĩi bit rng mình ã hiu hay cha hiu iu h nĩi. Khơng nĩi leo, khơng — Gi tay khi mun nĩi và ch n lt. ngt li ngi khác — Khơng nĩi chen vào khi ngi khác ang nĩi khi trị chuy n. 75 — Tơn trng ngi nĩi bng vic lng nghe, hoc t các câu hi, nĩi ý kin ca mình khi h ã nĩi xong. Hi li hoc cĩ nhng — Dùng câu hi hi li (ví d: Chim ri là dì biu hin qua c ch, sáo su, “dì” ngha là gì?). 76 iu b, nét mt khi — Nhún vai, nghiêng u, nhíu mày ý mun khơng hiu ngi làm rõ mt thơng tin khi nghe mà khơng hiu. khác nĩi. S dng mt s t chào — S dng mt s t trong câu xã giao n gin hi và t l phép phù giao tip vi bn bè và ngi ln hn nh: 77 hp vi tình hung. xin chào, tm bit, cm n; cháu chào cơ , tm bit bác ; con cm n m ; b cĩ mt khơng ; cháu kính chúc ơng bà sc kho . Khơng nĩi tc, chi by. Khơng nĩi hoc bt chc li nĩi tc trong bt 78 c tình hung nào. Chun 17. Tr th hin hng thú i vi vic c Thích c nhng ch — Thích tìm kim nhng ch ã bit sách, 79 ã bit trong mơi truyn, bng hiu, nhà hàng c. trng xung quanh. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 105
62. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s — Ch và c cho bn hoc ngi khác nhng ch cĩ mơi trng xung quanh. — Thích tham gia vào hot ng nghe cơ c sách. Hi ngi ln hoc bn bè nhng ch cha bit. Th hin s thích thú — Thích chi gĩc sách. vi sách. — Tìm sách truyn xem mi lúc, mi ni. — Nh ngi ln c nhng câu chuyn trong sách cho nghe hoc nh ngi ln gii thích 80 nhng tranh, nhng ch cha bit. — Thích m cho n ca hàng bán sách xem và mua, ơm p hoc nâng niu nhng quyn sách truyn. — Nhn ra tên nhng cun sách truyn ã xem. Cĩ hành vi gi gìn, Gi cn thn tng trang khi xem, khơng qung bo v sách. qut, v by, xé, làm nhàu sách. — sách úng ni quy nh sau khi s dng. 81 — Nhc nh hoc khơng ng tình khi bn làm rách sách; bn khon khi thy cun sách b rách và mong mun cun sách c phc hi. Chun 18. Tr th hin mt s hành vi ban u ca vic c Bit ý ngha mt s kí Hiu c mt s kí hiu, biu tng kí hiu hiu, biu tng trong xung quanh: kí hiu mt s bin báo giao cuc sng. thơng ã c hc, cm hút thuc, ct xng, 82 bin báo nguy him các trm in, kí hiu nhà v sinh, ni b rác, bn ơtơ buýt, khơng gim lên c, kí hiu dùng cá nhân ca mình và ca các bn, nhãn hàng 106 | MODULE MN 34
63. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Cĩ mt s hành vi — Biu hin hành vi c, gi v c sách truyn. nh ngi c sá ch. — Cm sách úng chiu, lt gi tng trang sách t trái qua phi, c, a mt hoc tay ch theo ch t trái qua phi, trên xung di. 83 — Tr bit cu to ca mt cun sách quen thuc: bìa sách, trang sách, v trí tên sách, v trí tên tác gi, bt u và kt thúc ca mt câu chuyn trong sách. “c” theo truyn tranh — Ch vào ch di tranh minh ho và “c” ã bit. thành ting (theo trí nh) “c” thành mt 84 câu chuyn vi ni dung phù hp vi tng tranh minh ho. Bit k chuyn theo — Sp xp theo trình t mt b tranh liên hồn tranh. (khong 4 — 5 tranh) cĩ ni dung rõ ràng, gn 85 gi và phù hp vi nhn thc ca tr. — “c” thành mt câu chuyn cĩ bt u, din bin và kt thúc mt cách hp lí, logic. Chun 19. Tr th hin mt s hiu bit ban u v vic vit Bit ch vit cĩ th Hiu rng cĩ th dùng tranh nh, ch vit, s, c và thay cho li nĩi. kí hiu th hin iu mun truyn t. (Ví d: hi m: “M i, trong th b cĩ nĩi nh con khơng?”; “M vit h con thip chúc mng sinh nht bn, m vit là con chúc bn nhn 86 c nhiu chi nhé”; “Nu in thoi nhà mình hng thì phi vit th mi ơng bà n chi” ; t “vit” th cho bn, “vit” bu kin (chp các ch cái ã bit, hoc vit, hoc kí hiu gn ging ch vit vi mong mun truyn t thơng tin nào ĩ). SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 107
64. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Bit dùng các kí hiu — C gng t mình vit ra, c gng to ra nhng hoc hình v th biu tng, nhng hình mu kí t cĩ tính cht hin cm xúc, nhu sáng to, hay sao chép li các kí hiu, ch, t 87 cu, ý ngh và kinh biu th cm xúc, suy ngh, ý mun, kinh nghim ca bn thân. nghim ca bn thân. — “c” li c nhng ý mình ã “vit” ra. Bt chc hành vi — Cm bút vit và ngi vit úng cách. vit và sao chép t, — Sao chép các t theo trt t c nh trong các ch cái. hot ng. 88 — Bit s dng các dng c vit, v khác nhau to ra các các dịng ging ch vit biu t ý tng hay mt thơng tin nào y. Nĩi cho ngi khác bit ý ngha ca các dịng mình ã “vit”. Bit “vit” tên ca — Sao chép li úng tên ca bn thân. bn thân theo cách — Nhn ra tên ca mình trên các bng kí hiu ca mình. dùng cá nhân và tranh v. 89 — Sau khi v tranh, vit tên ca mình phía di theo cách mà mình thích (bng ch in, bng ch thng vit y , hoc ch cĩ mt ch cái u, hoc trang trí thêm vào tên ca mình khi vit ra ). Bit “vit” ch theo th Khi “vit” bt u t trái qua phi, xung dịng t t trái qua phi, t khi ht dịng ca trang v và cng bt u dịng 90 trên xung di. mi t trái qua phi, t trên xung di, mt nhìn theo nét vit. Nhn dng c ch — Nhn dng các ch cái vit thng hoc vit cái trong bng ch cái hoa và phát âm úng các âm ca các ch cái ã 91 ting Vit. c hc. — Phân bit c âu là ch cái, âu là ch s. 108 | MODULE MN 34
65. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s Chun 20. Tr th hin mt s hiu bit v mơi trng t nhiên G i tên nhĩm cây ci, — Phân nhĩm mt s con vt/cây ci gn gi con vt theo c im theo c im chung. 92 chung. — S dng các t khái quát gi tên theo nhĩm các con vt/cây ci ĩ. Nhn ra s thay i Nhn ra và sp xp hoc gii thích các tranh v trong quá trình phát theo trình t các giai on phát trin ca trin ca cây, con vt cây/con/hin tng t nhiên. Ví d: ht → ht 93 và mt s hin tng ny mm → cây non → cây trng thành cĩ t nhiên. hoa → cây cĩ qu; trng gà → gà con → gà trng thành → gà /p trng; giĩ to → ma → ao, h, sơng ngịi y nc → l lt. Nĩi c m t s c — Gi tên các mùa trong nm ni tr sng. im ni bt ca các — Nêu c c im c trng ca mùa ĩ. Ví mùa trong nm ni d: mùa hè: nng nhiu, nĩng, khơ, cĩ nhiu 94 tr sng. loi qu, hoa c trng (k tên); mùa ơng: nhiu giĩ, ma, tri lnh, ít hoa, qu hn mùa hè (k tên mt s loi hoa/qu c trng). D ốn mt s hin Chú ý quan sát và ốn hin tng cĩ th xy tng t nhiên n ra tip theo (Ví d: M i tri nhiu sao th thì 95 gin sp xy ra. mai s nng to y; Nhiu con chun chun bay thp th thì ngày mai s ma; T ốn tri s ma vì giĩ to và cĩ nhiu mây en lm ). Chun 21. Tr th hin mt s hiu bit v mơi trng xã hi Phân loi c mt — Nĩi c cơng dng và cht liu ca các s dùng thơng dùng thơng thng trong sinh hot hng ngày. 96 thng theo cht liu — Nhn ra c im chung v cơng dng/cht và cơng dng. liu ca 3 (hoc 4) dùng. SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 109
66. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s — Sp xp nhng dùng ĩ theo nhĩm và s dng các t khái quát gi tên nhĩm theo cơng dng hoc cht liu. K c mt s a K hoc tr li c câu hi ca ngi ln v im cơng cng gn mt s im vui chi cơng cng/cơng gi ni tr sng. viên/trng hc/ni mua sm/ni khám bnh 97 ni tr sng hoc ã c n gn nhà ca tr (tên gi, nh hng khu vc, khơng gian, hot ng ca con ngi và mt s c im ni bt khác). K c mt s ngh — K c tên mt s ngh ph bin ni tr sng. 98 ph bin ni tr sng. — K c mt s cơng c làm ngh và sn phm ca ngh. Chun 22. Tr th hin mt s hiu bit v âm nhc và to hình Nhn ra giai iu (vui, Nghe bn nhc, bài hát gn gi và nhn ra c 99 êm du, bun) ca bài bn nhc là vui hay bun, nh nhàng hay mnh hát hoc bn nhc. m, êm du hay hùng tráng, chm hay nhanh. Hát úng giai iu bài Tr hát úng li, giai iu ca mt s bài hát 100 hát tr em. tr em ã c hc. Th hin cm xúc và Th hin nét mt, ng tác vn ng phù hp vn ng phù hp vi vi nhp, sc thái ca bài hát hoc bn nhc. 101 nhp iu ca bài hát (Ví d: v tay, vy tay, lc l, ci, nhm mt ). hoc bn nhc. Bit s dng các vt — La chn vt liu phù hp làm sn phm. liu khác nhau làm 102 — La chn và s dng mt s (khong 2 — 3 mt sn phm n gin. loi) vt liu làm ra mt loi sn phm. Ví d: S dng ng giy làm mt chú h; 110 | MODULE MN 34
67. TT Ni dung ch s Du hiu nhn bit/Minh chng ch s dùng râu ngơ làm râu tĩc, dùng t màu ính mt, mi, ming; dùng b chui, que và giy làm mt chic bè — Bit a sn phm làm ra vào trong các hot ng chi. Nĩi v ý tng th — Bày t ý tng ca mình khi làm sn phm, hin trong sn phm cách làm sn phm da trên ý tng ca bn to hình ca mình. thân. Ví d: Con s làm mt gia ình chú h, cĩ 103 h b, h m và h con — t tên cho sn phm ã hồn thành. Ví d: Con s t tên là “Nhng chú h vui nhn” Chun 23. Tr cĩ mt s hiu bit v s, s m và o Nhn bit con s phù — m và nĩi úng s lng ít nht n 10 (ht hp vi s lng na, cái cúc, ht nha ). 104 trong phm vi 10. — c c các ch s t 1 n 9 và ch s 0. — Chn th ch s tng ng (hoc vit) vi s lng ã m c. Tách 10 i tng — Tách 10 vt (ht, ht, np bia, cúc áo ) thành 2 nhĩm bng ít thành 2 nhĩm ít nht bng 2 cách khác nhau 105 nht 2 cách và so (Ví d: nhĩm cĩ 3 và 7 ht và nhĩm cĩ 5 và 5 ht ). sánh s lng ca các — Nĩi c nhĩm nào cĩ nhiu hn/ít nhĩm. hn/hoc bng nhau. Bit cách o dài và — La chn và s dng mt s dng c làm nĩi kt qu o. thc o (on que, on dây, mu g, cái 106 thc, bc chân, gang tay ) o dài ca mt vt. Ví d: cnh bàn, quyn sách, chiu cao giá chi SỬ DỤNG BỘ CHUẨN PHÁT TRIỂN TRẺ EM 5 TUỔI | 111