Giáo trình Báo cáo Lịch sử báo chí thế giới - Chương 2: Xu hướng cụ thể với từng loại hình

Nội dung text: Giáo trình Báo cáo Lịch sử báo chí thế giới - Chương 2: Xu hướng cụ thể với từng loại hình

1. CH NG II – XU H NG C TH V I T NG LO I HÌNH 1. i v i báo in Trong xã h i hi n i, nh ng ph ư ng ti n truy n thông có l i th v tính nhanh nh y ngày càng ưc công chúng quan tâm nhi u h n. Truy n hình, phát thanh v i s lưng kênh t ng lên, n i dung phong phú h n, thông tin ưc c p nh t v i t c nhanh h n và ngày càng t ra có ưu th h n so v i báo vi t. c bi t t n m 1997 nưc ta có m ng internet thì c ng là lúc ánh d u s xu t hi n c a m t lo i hình truy n thông m i ó là báo m ng cho phép c p nht thông tin nhanh chóng và liên tc. Lo i báo này ang thu hút m t l ưng l n c gi , nh t là các c gi tr . Tình hình hi n t i ã t ra m t câu h i l n cho báo in: Báo in ph i làm gì trong công cu c cnh tranh v i các ph ơ ng ti n truy n thông khác? Và câu tr l i là “ i m i”, b i không i m i ngh a là s ch t. Th c ti n cho th y Trung Qu c có 667 t báo ph i óng c a vì ho t ng không hi u qu và không úng m c ích. Nhi u t báo ã m t i c gi thân thu c c a mình. T báo t n t i ưc là t báo bi t thích nghi, ch u tìm tòi các con ưng hi u qu nh t ánh vào th hi u và n v i trái tim c gi . Trên th gi i ngay c nh ng t báo ng c p cao, có l ưng c gi l n và t ư ng i n nh cng không dám lo i mình kh i cái gu ng quay c nh tranh – i m i và sàng l c t t yu c a s phát tri n ó. Và th c t báo in ang d n hình thành nh ng xu h ưng m i thích nghi và c nh tranh v i các lo i hình truy n thông khác. 1.1 S thay i trong cách trình bày. Báo in c in tr ưc ây ưc nh d ng là m t lo i báo vi t trên gi y chuyên dng, kh to. M t bài có tít chính, sapo, các tít ph . Khi trình bày vào trong trang báo thì ch th y toàn ch r t ít hình nh mà n u có thì c ng ch là nh nh theo ki u nh chân dung. Ki u làm báo y ã tr nên l i th i trong cu c s ng hi n i ngày nay. Cái u tiên p vào m t c gi ó là hình th c c a t báo. Rõ ràng so v i truy n hình và báo m ng thì báo in khó mà c nh tranh ưc v m t hình nh. Nh ng thay i u tiên b t u t hình th c vì hình th c là y u t u tiên thu hút ng ưi c.
2. Hình th c trang báo bao g m các y u t nh ư: m ng sét, kh báo, ch , ưng ranh gi i, khung, n n, bi u t ưng m c, tranh nh, màu s c. • Mng sét (tên báo): là ph n in c ch l n, th ưng ưc trình bày ngay u trang nh t, g m: c quan ch qu n, huy ch ư ng, kh u hi u, s xu t b n, tr s , in tho i, giá bán Tên báo ưc l a ch n, thi t k chu n m u và gi n nh song mng sét không ph i là y u t b t bi n. S thay i m ng sét s t o nên m t s thay i l n i v i t báo và n u phù h p, hi n i thì nó s nh ư lu ng gió th i h n vào các trang báo. M t m ngsét n gi n, h p lí, ưc thi t k công phu, tính n m i hi u qu m ng ph i, s phù h p gi a các dáng ch , ki u ch , c ch , màu s c m bo tính th m m cao là m t yêu c u i vi m ng sét báo. • Kh báo: Có ba lo i kh chính là A2= 420x594, kh v a A3=297x420, kh nh A4=210x297. Theo quan im truy n th ng, nh ng t báo kh l n là i di n cho dòng báo ch t l ưng cao. Nh ưng vi c i tiên phong trong vi c thu h p kh c a t báo trong nh ng n m v a qua ã ch ng minh m t iu: m i quan im truy n th ng u có th thay i. Nh ng t báo tiên phong là nh ng t n i ti ng nh ư The Telegraph, Finalcial Times (Anh), t Metro (Tàu in ng m) ây là s i m i v hình th c t o m t s “ti p c n” ban u th t n t ưng v i c gi . Và ph n ng ca c gi r t t t, l ưng báo phát hành l n chính là nh ng thành công c a công cu c i m i này. T báo i u trong xu h ưng này là t Independent c a Anh. Trong nm 2003, t này gi i thi u m t n bn kh nh , bán song song v i n b n kh l n kh ng nh v i c gi r ng n i dung không h thay i. Ng ưi c yêu m n t kh nh vì s ti n l i c a nó, c bi t là trên các chuy n tàu. Tirage c a Independent ã tng 15% m i n m, và ch trong vòng d m ba tháng sau, ng ưi ta không còn th y bóng dáng Independent kh l n âu n a. 2
3. T Times c a London uy tín c ng l a ch n cách này. K t qu r t kh quan t lu tirage -8% trên m t n m thành g n d ư ng 3% m t n m. T Guardian, m t trong nh ng t nh t báo chính th ng áng tôn tr ng nh t nưc Anh, c ng ã tuyên b i t báo sang “hình th c g n nh ” (m t thu t ng mà ban biên t p t này thay cho t “kh nh ”). T Wall Street Journal châu Âu là m t cái tên n i ti ng nh ưng l i làm n thua l. Và tháng 10/2005 t báo ã bi n thành t kh nh . 85 t báo ã chuy n i sang báo kh nh t 2001 n n m 2005 có 28 t báo na ã chuy n sang d ng báo kh nh h n ng tin v n t t. “Quan ni m cho r ng báo ln là áng tôn tr ng còn nh ng t báo nh ch bi t gi t gân nay ã hoàn toàn thay i.” - ông Jim Chisholm, t ư v n chi n l ưc c a Hi p h i Báo chí th gi i Wan nói. T Die Welt n i ti ng c ã chuy n h u nh ư toàn b n i dung sang t p san kh nh và “ óng gói” nó thành nh ng gì mà h g i là “m t t mang theo bên mình”. Biên t p viên Peter phát bi u t i H i ngh hàng n m c a hi p h i báo chí th gi i cho r ng: “T kh nh s t p trung vào tin t c, trong khi phiên b n kh to l i ng nh ng bài phân tích và thông tin n n”. Và theo ông “kh nh d c v t t c nh ng gì mà b n th c s mu n bi t”. Ông Jim Chisolm, t ư v n chi n l ưc c a WAN kh ng nh “nh ng con s phát hành báo kh nh cho th y báo kh r ng s ch t n u th tr ng c ti p t c ph n ng nh hi n nay và c gi c vi c mua nhng gì h mu n”. Vi t Nam ã có nhi u t báo có s i m i v m t thi t k , trình bày tiêu bi u nh ư “Tp chí ng ưi làm báo”, t s tháng 6-2004 ã thay i ki u ch , m ng – set m i và i kh t kh c là 19x27cm sang kh m i là 20x30 cm nh m áp ng t t hn nhu c u c a b n c và h i viên h i Nhà báo c n ưc. Ngày 1/3/2005 báo Lao ng ra b m i v i nh ng thay i t m ng – sét n c c u trang. • Tranh nh: 3
4. ã x ưa r i cách làm báo ch có ch và ch . Nh ng trang báo khô khan bây gi ã ưc th i vào m t lung gió m i ó là s xu t hi n nh ng tranh nh, b ng, bi u . Tranh có th v b ng tay hay b ng máy vi tính. Chính hình th c m i này ã t o cho t báo nh ng m ng kh i s ng ng và n t ưng. S c áo, mang d u n sáng t o c a ng ưi làm báo, ng ưi ngh s ã thu hút s quan tâm c a ng ưi c. Chúng ta có th d dàng th y nh ng hình nh to p v i màu s c r c r , sinh ng không kém hình nh trên báo m ng và truy n hình. Ví d ụ: T Hoa h c trò có hình th c trình bày v i nh ng nh l n có màu s c r c r. Nh ng hình nh này th ưng ưc t lên trang bìa t o s thu hút i v i c gi . Th c t nh ng trang bìa p, r c r th c s ã t o n t ưng c bi t v i c gi tr tu i. Nhân v t trang bìa c ng là nh ng g ư ng m t tr tu i n ng ng, tr trung. Không ch trang bìa trong n i dung c a m t s báo nh ư Th i trang tr , màn nh sân kh u, Th gi i h c ưng c ng có nh ng cách trình bày nh r t c áo nh m mc ích t o n t ưng m i l cho bài vi t. 4
5. Xu h ưng nh ng n m g n ây là nh là b t bu c ph i có i vi m i trang báo. S xu t hi n c a nh không ch hút m t c gi mà còn làm cho n i dung bài vi t thêm sinh ng và khách quan. Màu s c: Các báo tr ưc ây th ưng ch in v i hai màu en tr ng thì gi ây ã xu t hi n nh ng t báo in màu. Màu s c hài hòa s t o cho t báo có im nh n. Nh ng b c nh khbtcó màu s c c ng s h p d n h n. T USD Today là m t ví d 5
6. in hình. Nh ng n m 80 c a th k tr ưc là th i kì mà New York Times và Wall Street Juornal chi m v trí c tôn v i nh ng trang báo kh l n in b ng hai màu tr ng en v i nh ng bài vi t phân tích dài dòng. Bên c nh hai t báo này còn r t nhi u t báo a ph ư ng khác có l ưng c gi ông o. Nh ưng s xu t hi n c a USD Today nh ư m t li u thu c “c i lão hoàn sinh” v i n n báo in khá n iu, t nh t c a M lúc b y gi . Dù l n v i hàng tr m t báo khác trong s p, USD Today v n ưc c gi nhìn th y và d dàng nh n ra. ây là lí do USD Today tr thành m t trong nh ng i gia c a n n báo chí M . S phá cách hình th c v i màu s c, bi u , hình v , tr ưng c u ã khi n cho USD Today tr thành “m t cô gái iu à” có s tư i tr n i b t so v i nh ng t báo già c i, c k . Không nh ng v y, cách th hi n ca t báo c ng r t b t m t, các bài vi t ch ch t u ưc t tít và sapo ngay trang u. Hai góc trái và ph i c a tên báo, n i ưc cho là quan tr ng và thiêng liêng nh t i v i m i t báo, u ưc s d ng bình ng nh ư b t kì ch nào trên trang nh t, có th là hình nh, là tít và sapo ây c ng là t báo in duy nh t t i M s d ng phông ch Gulliver. Có th nói USD Today là t báo tiên phong cho phong cách tr hóa và hi n i c a báo in t i M trong h n hai th p k qua. Tuy nhiên n u quá l m d ng màu s c s d n n phù phi m khi n ng ưi c ri m t. Chúng ta có th d dàng th y m t s t quá l m d ng màu s c nh ư t Nguy t san, t 2! ca báo Hoa h c trò, t th gi i H c ưng, mt s t báo v th i trang Ví d : T sinh viên d ưi ây ã s d ng màu s c quá nhi u và không hài hòa khi n trang báo trông h t s c lòe lo t. Ng ưi c b hoa m t vì quá nhi u màu ưc pha tr n vào nhau nh ư ki u canh th p c m. Tuy có màu s c khá b t m t nh ưng do quá l m d ng nên gây ph n tác d ng. 6
7. 1.2 Nh ng thay i trong các tin, bài Báo in dài lê thê bây gi ch phù h p cho nh ng ng ưi ã v h ưu có nhi u th i gian r nh. Cu c s ng hi n i òi h i chúng ta ph i phân chia th i gian ít i cho r t nhi u công vi c và do ó n u báo in v n gi mãi nh ng “khuôn kh không xê d ch” ó thì không th c nh tranh ưc công chúng v i các lo i hình truy n thông khác. c gi ã quá nhàm chán v i nh ng tin bài dài lê thê ki u c in y. Xu h ưng báo chí ngày nay thiên v h ưng “thông tin nhi u c a”. Nh ng c t en c ch gi ây ã ưc thay b ng m t bài báo ng n nh ưng thông tin sâu, nhi u chi u, cho c gi nhi u cách ti p c n. Xu h ưng makét hi n i tránh nh ng bài vi t quá dài, ch dùng nh ng bài có dài v a ph i ví d m t bài dài 1.200 ch ng ưi ta s c t làm hai bài ng n, th m chí là ba. Trong makét hi n i có nhi u c a thông tin, ó là các y u t : text (n i dung) r t ng n, nh (t t, l n, có m i quan h ch t ch v i tít và bài, các bng, bi u , h p thông tin c gi có th c r t nhanh. Thông tin ưa n c gi ph i là thông tin có giá tr nh t, thông tin n cùng, dùng nhi u hình th c minh ha ng ưi c l p t c hi u n i dung câu chuy n di n ra nh ư th nào. Trong ó có nhi u n v thông tin có th là cái tin, hay m t bài nh có tít kèm theo hình nh. M t s ki n th i s nh t nh c ng ưc trình bày trong khuôn kh ã c nh, không nhi u h n và c ng không ít h n, c gi s bi t c n âu là h t bài. Chúng ta có th d dàng th y ưc s ưu tiên cho các “c a vào thông tin” này trên các trang báo hi n i” (ông Marc Provot, gi ng viên l p h c v xu h ưng trình bày c a báo chí hi n i. Nghebao.vn). in hình c a s thay i này là các t nh t báo l n, trong ó có Le Monde, Liberation và Le Figaro v n ưc coi là chu n m c c a nh t báo ti ng Pháp và n i danh v i nh ng bài phân tích sâu s c cùng nh ng c t en c ch . Le Monde ã ph i thay i hình th c, n i dung, t ng s l ưng nh, t o nhi u kho ng tr ng, t o nhi u c a thông tin m i thu g n bài vi t, ưa thêm nhi u “thông tin mm” nh ư gi i trí và th i trang. 7
8. Nhìn vào t báo ta có th th y ch vi t trong bài ã ưc thu g n m t cách t i a. nh to h n và in màu r t p. Cách b trí trang báo t o n t ưng v s n gi n, d dàng cho ng ưi c. Trên ây là m t trang ôi c a t Le Monde. Trang bên trái có 3 nh to v i màu sc p. Trang bên ph i có ph n ch c c ng n và thay vào ó là 3 b c nh: 1 nh to chi m tr n ½ trang. n t ưng v màu s c ây ó là s hài hòa và trang nhã. T USD Today c a M c ng là m t trong nh ng t báo phát t vì ã ch n cho mình m t s phá cách v n i dung bên c nh hình th c. Các bài vi t ng n g n và d hi u. Có b n chuyên m c chính là Tin t c (th ưng ưc t ngay trang u), Tài chính, Th thao và i s ng. Riêng ngày th sáu, chuyên m c i s ng t p trung vào lnh v c gi i trí nh ư phim nh, truy n hình, du l ch. ây là m t cách hút c gi c a t báo nhà Gannet vì nh ng thông tin mà báo cung c p s r t b ích cho k ngh cu i tu n ngay sau ó c a ng ưi dân M . chuyên m c Tài chính có nhi u bi u b ng và s li u nh t. c bi t s ra ngày th hai có bi u phân tích tình hình tài chính tu n, 9
9. tháng và quý, k t h p v i ó là nh ng bài phân tích c a các chuyên gia kinh t hàng u n ưc M ưc báo t vi t. 1.3 Xu h ưng báo giá r , báo mi n phí, báo c nhanh a. Báo giá r : Mt th i i m i ã hình thành. M t th i i mà cu c s ng di n ra nhanh chóng n n i t t c chúng ta u b cu n vào gu ng quay c a nó. Nh p s ng g p gáp không cho phép ng ưi ta nh n nha c m t t báo dài d ng d c, dày c ch mà c mãi ch ng tìm th y thông tin c t lõi âu. Th ưng c gi s b l i t báo khi v a vào n gi a bài. S l ưng c gi tr có kh n ng kiên nh n c nh ng bài dài t i vài nghìn ch là r t ít. Theo hi p h i báo chí M , thói quen c báo m i ngày c a ng ưi M trong n m 1982 là 67%. n n m 2002 còn 55%. c gi trong tu i t 18 – 34 ch có 17% trong khi c gi trên 55 tu i chi m 43%. T l ng ưi c báo có nguy c ti p t c gi m n u l ưng c gi không t ng. S l ưng c gi là th ưc o ch t l ưng c a t báo. c bi t ngòai nh ng công chúng m c tiêu thì m t i t ưng cc kì quan tr ng mà các báo h ưng t i là công chúng ti m n ng, chính là nh ng c gi tr tu i. Không ch n n báo chí M mà b t c m t n n báo chí thu c m t qu c gia nào c ng c n tìm ra gi i pháp chi m l nh c gi c bi t là l ưng c gi tr . S k t h p gi a báo chí và doanh nghi p, báo chí là n i doanh nghi p qu ng cáo các s n ph m, d ch v c a mình cùng v i s c nh tranh v thông tin gi a các báo ã làm cho giá báo gi m xu ng. Xu h ưng báo giá r ra i vào gi a th k 19 v i t Penny Press. Nh ng t báo giá r ưc bán r t r và n i dung thông tin r t phong phú, a d ng vì nó ph i ph c v nhi u i t ưng công chúng khác nhau. S ra i và phát tri n c a dòng báo giá r gi a th k 19 là m c phát tri n quan tr ng c a l ch s báo chí th gi i. Báo ã n ưc v i nhi u ng ưi và do ó v th , tm nh h ưng c a nó ngày càng ln h n. Xu h ưng báo chí th gi i ó là giá ngày càng gi m xu ng, thông tin ngày càng nhi u h n, phong phú h n, h p d n h n. Vi t Nam cách ây kho ng 8 n m giá báo Thanh Niên là 1700 ng, bây gi ã h giá xu ng còn 1300 ng, b ng giá báo Tu i Tr Thành ph H Chí Minh. S c nh 10
10. tranh v thông tin và c gi là nguyên nhân ch y u Thanh Niên có quy t nh “sáng su t” này. “Nu c giá cao h ơn báo Tu i tr thì Thanh Niên s g p b t l i và khó c nh tranh” - Phó T ng Biên t p c a báo Thanh Niên cho bi t sau khi có quy t nh sáng su t ó t c t ng tr ưng s l ưng báo r t nhanh n m 2006 là 300.000 b n/ k , thu hút nhi u qu ng cáo h n bù p giá bán. Ng ưi c báo có l i hn. b. Báo mi n phí c nhanh: S ra i c a nh ng t báo giá r ã t o iu ki n cho báo mi n phí ra i. S ra i c a báo mi n phí c nhanh ng th i còn gi i quy t ưc bài toán là làm th nào công chúng ti p nh n thông tin m t cách nhanh nh t trong m t kho ng th i gian ng n nh t. Kh báo nh d c m ngay c khi i trên các ph ư ng ti n giao thông. Thông tin ng n g n, trình bày rõ ràng giúp ng ưi c d c h n. Ch 15 -20 phút là c gi có th n m ưc h t n i dung c a t báo. Tiêu bi u cho ki u báo này là t Twenty - five minutes (25 phút). Tên báo ã gây n t ưng v i công chúng b i tòa so n này kh ng nh v i công chúng r ng báo c a h ch c trong 25 phút là n m ưc h t thông tin và 25 phút c ng chính là th i gian mà chuy n tàu n ga ti p theo và v t t báo vào st rác khi xu ng kh i xe. Ngh a là c gi có th c trong lúc ngh ng i, i xe, l p y nh ng giây phút tr ng tr i ng n ng i trên xe buýt hay tàu in ng m. Nh ng t báo này ưc phát không nhi u n i công c ng, nhi u ng ưi qua l i nh ư tr m xe buýt, ga tàu in ng m Tp oàn Metro International c a Th y in có tr s t t i Anh là t p oàn i u trong trào l ưu báo mi n phí. T t c các phiên b n Metro u có hình th c c b n là kh báo b ng n a kh nh t báo chu n dày t 24-32 trang v i n i dung phong phú và phong cách c thù c a báo c nhanh dành cho c gi tr phát hành t th hai n th sáu hàng tu n. Vào tháng 1/2006 và 6 tháng sau Toronto, Canada Metro ã phát hành n b n u tiên Philadenphia, M và ã chính th c xâm nh p vào th 11
11. tr ưng B c M . n n m 2001, h u h t các ga in ng m, ga ưng s t và các tr m xe buýt c a Montreal và Boston ã b Metro chi m l nh. Tháng 11/2002 k t qu th m dò cho th y t báo ã có nhi u kh quan 40% s c gi th ưng xuyên c a t này là dưi 30 tu i. N m 2003 T Metro qu c t , nhà xu t b n t t i Th y in phát không cho nh ng ng ưi i làm hàng ngày, ã xu t b n 5,5 tri u b n in m i ngày t i 16 nưc nm 2003. N m 2006 Metro xu t b n 7 tri u b n m i ngày, t i 81 thành ph chính 18 qu c gia v i 17 th ngôn ng . S phát tri n và ph bi n c a t báo mi n phí này ã t n t m th gi i. Báo mi n phí ang t ng nhanh m t s th tr ưng. Theo th ng kê c a các Hi p hi báo chí th gi i thì hi n nay báo mi n phí ã có m t t i 38 qu c gia. T ng c ng có 169 t báo mi n phí hàng ngày có l ưng phát hành là 27,9 tri u hàng ngày, v i 18,6 tri u b n phân ph i t i châu Âu. T i v ư ng qu c Anh s phân ph i báo phát không ã tng t 237.000 b n n m 1999 lên 864.000b n n m 2003. Th tr ưng báo mi n phí hàng ngày t i m t vài n ưc r t n t ưng. Tây Ban Nha: báo mi n phí hàng ngày chi m t l l n 51% c a th tr ưng báo chí. B ào Nha là 33%. an M ch là 32%. Ý là 29%. (theo Hi p h i Báo chí th gi i). châu Á, Hàn Qu c là n ưc phát tri n r m r báo phát không. N m 2000, Hàn Qu c có duy nh t m t t báo phát không nh ưng n m 2005 thì t n ưc này ã có 5 t . ài Loan, ngày 26/3/2007 t “Upaper” c a t p oàn báo chí Liên H p ã ra mt b n c ài Loan. ây là t báo mi n phí u tiên c a ài Loan, ngay trong ngày u tiên 800.000 t báo “Upaper” bày 300 thùng báo t t i 69 tr m d ng xe thành ph ài B c ã ưc b n c l y s ch trong kho ng 1h ng h . (Theo www.yzzk.com). Ti Vi t Nam n u không k m t s n ph m ưc phát mi n phí nh ư các t r i, mt s t báo phát mi n phí cho ng bào dân t c c a Chính Ph ho c báo phát không cho i t ưng khách hàng nào ó, thì t Th gi i th ư ng m i là t báo in mi n phí u tiên. Th gi i th ư ng m i là n ph m do báo Th ư ng m i phát hành. Và nh ng ngày cu i tháng 6/2006, c gi Th ô Hà N i khá tò mò khi nh n ưc 12
12. nh ng t báo in dày d n, thông tin h p d n v i nh ng chuyên m c khá ti n ích và hoàn toàn mi n phí. T báo ã ch n m t h ưng i ó là t mình tìm n v i c gi qua kênh phát hành mi n phí. Và nh ng gì mà nó thu ưc là ánh d u b ưc u thành công. M i k phát hành 2 v n b n t i các tuy n ph buôn bán s m u t nh ư B ch Mai, Hàng ào, các t im m th c, các quán cà phê, các trung tâm th ư ng m i ln Nh ng cu c in tho i v tòa so n ã ch ng t s quan tâm c a c gi t i t báo. Và s l ưng c gi là 5 vn, m t con s r t l n i v i m t t báo ch ưa phi là ln nh ư báo Th ư ng m i. Hưng i này c a báo Th ư ng m i ã chu n b cho s h i nh p báo chí th gi i. (Theo Ng ưi làm báo 2006). Mi ễn phí nh ưng v ẫn có l ợi nhu ận: Báo mi n phí s ng ch y u nh qu ng cáo. S ph bi n c a ki u báo này là mt m nh t t t lành các nhà qu ng cáo tìm n. Thu nh p t qu ng cáo báo mi n phí ã t ng 1,5% trong m t n m và 22,6% trong vòng 5 nm (theo Hi p hi báo chí th gi i) . Qu ng cáo là a con tinh th n c a báo phát không. S xu t hi n c a báo c nhanh mi n phí và phát v i s l ưng l n là c h i gi i l ưi c báo ti p cn mt cách r ng rãi, nhanh chóng, d dàng, ít t n kém (so v i truy n hình, internet ) Các t báo phát không này ch y u s ng b ng qu ng cáo. Quan h gi a báo mi n phí c nhanh và qu ng cáo là hình th c c ng sinh. Trong các t báo c nhanh thành công nh t v m t qu ng cáo là t Express v i l ưng phát hành 150.000 bn m i s và t l qu ng cáo lúc nào c ng chi m 50% s trang. i v i nh ng t báo ln ây là con s m ưc Nhi u hãng kinh doanh báo mi n phí ã có doanh thu kh ng l t vi c kinh doanh th tr ưng ch ng khoán. Nh ư v y dù phát không nh ng v n s có li nhu n th m chí l i nhu n cao n u nó th c s thu hút c gi . V n ây là t báo ph i sinh ng, thông tin phong phú, h p d n c gi . Ng ưi ng u Hi p h i báo chí th gi i (WAN) t t i Paris phát bi u: “Báo chí ang ti p t c ti n b ưc trong quá trình khai thác hàng lo t nh ng kênh phân ph i mi b t t nh ng t báo mi n phí hàng ngày. Chúng ang ch ng t s c b t không th 13
13. tưng t ưng ưc ch ng l i s t n công d d i c a hàng lo t các cu c c nh tranh v truy n thông”. Cu c c nh tranh c a các báo mi n phí Tp oàn Metro International c a Th y in có tr s t Anh là t p oàn i u trong trào l ưu báo mi n phí. Ngay sau khi ra i Metro ã ưc c gi h ưng ng nhi t li t và nhanh chóng chi m l nh th tr ưng t i m t s qu c gia th m chí nh ng qu c gia có n n báo chí phát tri n nh ư M . Hi n nay con s các qu c gia mà Metro có m t là 25. Metro có m t kh p m i n i v i s c gi mà khi n t t c các t báo khác ph i m ưc. Trong ó 40% s c gi là d ưi 30 tu i. Nh ng con s th ng kê này ã làm cho t t c các tòa so n ph i gi t mình. Và n mùa thu 2002 ã có kho ng ch c t báo c nhanh mi n phí ưc phát hành. Ni u tiên có s c nh tranh quy t li t gi a nh ng t báo c nhanh mi n phí là Chicago. T Red Eye ưc tung ra ngày 30/10/2002 b i t p oàn Tsibune phát hành t th hai n th sáu nh m vào c gi tr v n ang chán báo kh l n Chicago Tsibune m i tu n m t l n (Có kho ng 500.000 thanh thi u niên s d ng internet nm các tin t c mà không h s d ng báo). Chicago SunTimes c ng mau chóng tung ra m t t báo c nhanh t ư ng t có tên là Red Streak c nh tranh v i i th là Tsibune. M c dù Red Streak xu t hi n mu n h n m t chút so v i Red Eye ( u ưc phát hành s u tiên trong cùng m t tháng) nh ưng ph n nào c ng làm gi m s chú ý các công ty qu ng cáo và c gi i v i Red Eye. Ch trong 6 tháng cu i n m, báo c nhanh mi n phí ưc các t p oàn truy n thông thi nhau phát hành. Ngày 4/8/2003 Express ưc tung ra b i Washington Post. Trong tháng 11/2003 Pallas di n ra cu c chi n báo c nhanh th hai: ngay sau khi t Quick ưc phát hành vào ngày 10/11 do Pallas –Morning News, ngày 12/11 tòa báo American Consoliadated Media ã phát hành mi n phí t AM Newspaper – Express do 225 ng ưi bán báo phát v i câu chuy n ng trên trang nh t v v án m t t phú New York gi t ng ưi hàng xóm và ch t xác ra thành nhi u m nh, cho dù AM 14
14. Newspaper - Express ra mu n h n Quick 2 ngày nh ưng c ng k p làm cho i th b lu m. Tt c các t báo c nhanh u có phong cách nh ư Metro International và u t b kh r ng c tr ưng c a báo tr ưc ây s d ng kh nh v i c tr ưng c a lo i tp chí gi i trí. 1.4 T ư ng lai c a báo in – báo in in t epaper Nó không ph i là nh ng website thông tin mà chúng ta hay g i chung là báo in t , nó c ng không ph i là nh ng newsletter d ng text hay d ng HTML g i n h p th ư c a chúng ta m i ngày. Hãy tưng t ưng b n ang c m m t t báo trên tay. T báo này hi n nguyên xi trên màn hình vi tính. ó chính là e-paper. Báo chí eNewspaper vi t t t là E – paper là lo i hình báo chí ưc hi n th trên m t lo i gi y in t , có màu s c t ư i nét, s ng ng, g n nh . Ti sao ph i sinh ra ePaper làm gì, nó có l i gì? Ch c ch n ây là câu h i ang t ra v i nhi u ng ưi. Su t nhi u th k , báo ã tr thành m t th hàng hóa không th thi u m i ngày i v i nhi u ng ưi. Và Internet xu t hi n, làm thay i áng k cách th c ti p c n thông tin. Ngoài các t báo in truy n th ng, gi ây ng ưi s d ng có th c tin qua máy tính, thi t b tr giúp k thu t s (PDA) và in tho i di ng. Cung c p tin t c qua Internet g n nh ư là m t chi n l ưc ư ng nhiên i v i các báo và ngành xu t b n nói chung. Nh ưng khi làm nh ư v y, các báo ng tr ưc nguy c ánh m t b n s c c ng nh ư hình nh th ư ng hi u c a mình, website c a các báo tr thành các "c ng Internet" trong khi th c ch t không ph i nh ư v y. M t khác, nhi u c gi ã quen thu c v i t báo mà h thích, s có c m giác không tho i mái vi cách cung c p thông tin này. 15
15. Hi n t i, h u h t các báo u có phiên b n online nh ưng n i dung và thi t k trang (layout) thì không hoàn toàn gi ng v i b n in. nh thì nh , n i dung thì theo ki u ch t do t u n cu i, còn vi c l t trang thì rõ ràng là hoàn toàn khác v i ki u l t trang báo in. M t s công ty cung c p b n tin cho khách hàng d ng file PDF m b o "nguyên d ng" - và qu th t là trông r t h p d n, nh ưng cách th c này ch hu hi u v i các b n tin ít trang. V i các t báo l n thì download r t lâu và khó tìm ki m, khó c và khó chuy n bài, l t trang. Thêm vào ó là y u im không th theo dõi chính xác s l ưng ng ưi thuê bao download các file PDF này. Gi i pháp eNewspaper, vi t t t là ePaper, ã ra i vào kho ng n m 2003 và ch m rãi ti n vào th tr ưng tr ưc khi tr thành m t xu h ưng m i b t u t kho ng gi a n m 2004. iu thú v là các t báo nh l i nhanh chân h n các báo l n trong l nh v c này. Xét v qu c gia thì i u v ePaper không ph i là báo chí M hay châu Âu mà li là nh ng t báo c a Ôxtrâylia, Hàn Qu c, n , Malaixia và Ôman. Th xem mt s t nh ư Hindustan Times c a n , theSun và The Edge Financial Daily c a Malaixia và qu th c là th y r t n t ưng. Vi nh ng màn hình ph ng ch t l ưng cao, nhìn nh ng t báo trên m ng "nh ư th t" này úng là c ng h p d n, nh t là nh ng ng ưi ã tr thành c gi trung thành ca m t t báo nào ó. Nó ch ng khác nào nh ư vi c c m t báo trên tay, khi con chu t di n bài nào thì bài ó s ưc "highlighted" và click vào thì hi n m t c a s khác v i y n i dung. Vì ây là " c có tr ti n" ch không ph i báo mi n phí nên c gi s không b khó ch u b i nh ng hình qu ng cáo trong bài. D dàng hi u ưc vì sao các tòa so n báo l i m n mà v i ý t ưng này n v y. Báo in s , hay còn g i là báo in in t , t n d ng ưu th c a hai xu h ưng truy n thông th nh hành nh t hi n nay là t ng tr ưng m nh c a qu ng cáo tr c tuy n và s ph bi n c a nh ng thi t b c m tay nh ư iPod. 16
16. Gn nh ư m i t báo in có ti ng hi n nay u ch y song song m t website c a riêng mình, nh ưng ít c gi nào l i lôi laptop ra c báo trong khi ch tàu hay m o hi m t i m c c chúng trong nhà v sinh. Nh ưng tình hình có th o ng ưc 180 v i báo in in t . Ch ưa k nó còn giúp các tòa so n báo c t gi m ưc t i 75% chi phí nh xóa b ưc kho n phí phát hành. Nhi u ng ưi l c quan ã xem ây nh ư m t "c u cánh", nh ưng trên th c t , không ai dám nói ch c v nhu c u dành cho "gi y in t ". Hãy th l y m t ví d : B n thích c t Thanh Niên nh ưng ang ph i i công tác t n châu Âu. Không h gì, ch c n m máy tính và c ngay s ra bu i sáng (nh tính n on l ch múi gi ), và n u b n ch y i h p thì ch c n ra m t l nh in vào kh gi y l n, v y là có trong tay nguyên xi t báo c trên tàu ho c xe buýt. Xét góc c nh tòa so n báo, d ưi ây là m t s ưu im chính c a ePaper: - m b o tính nh t quán v th ư ng hi u ca t báo, i v i c b n in và b n in t ; - Có khách hàng ng ký mua báo trên toàn c u. - T ng doanh thu tr c tuy n - T ng doanh thu qu ng cáo trên m ng (có th thay nhi u qu ng cáo ch không b n nh nh ư báo in). - T ng l ưu tr d ng k thu t s tt c các s báo. Và ư ng nhiên, công ngh m i cho phép s d ng luôn c video hay audio, r i còn cho phép tìm ki m ch , hình nh hay qu ng cáo, cho phép ánh d u trang (bookmark), k t ni tr c ti p trên m ng. (Theo Vietnam Journalism) 2. Báo in t Báo m ng hay báo chí internet t n t i và phát tri n g n li n v i s ra i và phát tri n c a h th ng internet trên toàn c u. Web (World Wide Web) ưc sinh ra vi m c ích t o giao di n chung d s d ng trong quá trình truy c p thông tin trên internet. Vào cu i nh ng n m cu i c a th p k 80 nó ưc Tim Berners Lee, m t nhà 17
17. vt lý vi n nghiên c u h t nhân châu Âu Cern xu t và ti n hành nghiên c u cùng vi c ng s c a ông là Robert Caililau. N m 1991, ng ưi dùng ưc nh n b n th nghi m u tiên và t ó m t cu c cách m ng trên internet â bùng n . Tháng 10/1993, Khoa báo chí i h c Florida (M ) tung ra cái mà h t tin là t báo Internet u tiên. N m 1994, phiên b n online c a t p chí Hotwired ch y nh ng banner qu ng cáo u tiên và hàng lo t báo khác t i M t m website. “C n s t vàng” c a th i thông tin tr c tuy n b t u. Mt kh o sát l n u tiên v c gi Internet c a hãng dch v th ng kê truy c p Nielsen/NetRatings công b m i ây cho th y 1/5 s ng ưi lưt web thích c báo m ng h n các phiên b n phi tr c tuy n. Có l ó c ng chính là mt ng l c khi n các t báo gi y - v a là c nh tranh v a là không th c ưng l i xu th in t hóa - c ng ã ph i l p t c tri n khai phiên b n in t , trong ó ph n ln phát hành l i các bài báo t b n gi y và có c p nh t thêm thông tin riêng. 2.1 u im và h n ch c a báo m ng a. Nh ng ưu th c a báo m ng so v i các lo i hình báo chí khác: S ra i c a báo m ng ã làm thay i thói quen ti p nh n thông tin tr ưc ây ca m t b ph n công chúng c gi . N u như tr ưc ây công chúng ph i ch n mt th i im nh t nh trong ngày, th ưng là bu i sáng c m m t t báo in trong tay và c nó, ho c ph i ch n m t gi nh t nh xem m t ch ư ng trình trên ti vi hay trên ài phát thanh. Thì nay, v i s ra i và phát tri n v ưt b c c a công ngh internet, báo m ng có th áp ng nhu c u thông tin c a công chúng vào b t c th i im nào trong ngày ch qua m t cái kích chu t. B n ch cn tr vào các siêu liên k t (Hyperlink), hay ch càn gõ tên a ch (URl) vào máy là nh n ưc ngay thông tin yêu c u. Cùng v i các ngôn ng l p trình ưc thi t k riêng cho Web nh ư HTML, XML, Java các trang web ưc hi n ra m t cách s ng ng nh t. Thông tin không ch hi n ra d ưi d ng v n b n (text), các i t ưng ho (graphics) mà còn là các ho t c nh chuy n ng (media clip) kèm theo âm thanh s ng ng Cùng v i s phát tri n chóng m t c a các công ngh k t n i, giúp y nhanh tc truy t i, s l ưng các t báo in t c ng n r kh p n i trên th gi i, truy n 18
18. ti thông tin d ưi m i hình th c mà các lo i báo truy n th ng cung c p. Có th coi báo in t hi n nay là s h i t c a c báo gi y (text), báo ti ng (audio) và báo hình (video) . Ng ưi l ưt web không ch ưc c p nh t tin t c d ưi d ng ch vi t mà còn có th nghe r t nhi u kênh phát thanh và xem truy n hình ngay trên các website báo chí. Mt th m nh n a c a báo m ng là kh n ng t ơ ng tác nhi u chi u. n gi n nh t là kh n ng t ư ng tác hai chi u gi a công chúng và toà so n: ng ưi c có th phát bi u ý ki n, bình phm thông tin và ư a lên m ng. Nh ó toà so n có th n m bt nhanh tâm t ư, chính ki n, nguy n v ng, th hi u c a c gi có nh ng iu ch nh c n thi t. V i kh n ng t ư ng tác nhi u chi u toà so n có th t ch c nhi u cu c giao l ưu tr c tuy n gi u c gi trong, ngoài n ưc v i các v lãnh o ho c các nhà ho t ng xã h i, v n hoá, khoa h c v nh ng tài mà nhi u ng ưi quan tâm. ây là m t l i th c a báo m ng mà báo in không th làm ưc và r t h n ch i v i truy n hình và phát thanh. Báo m ng có s c ch a to l n c v không gian và th i gian, t c dung l ng ca thông tin g n nh không h n ch . M i m t t báo m ng là m t c u trúc r ng v không gian v i nhi u m ng khác nhau, m i m ng g n nh ư m t t báo riêng. Ch ng hn nh ư v th i s qu c t , th i s trong n ưc, giáo d c, khoa h c, th thao, v n hoá, vn ngh , âm nh c, công ngh thông tin, gi i trí Vi l i th nhanh và m nh, s c ch a thông tin kh ng l và kh n ng t ư ng tác nhi u chi u gi a toà so n và b n c, báo in t ang “chi m ngôi” c a báo gi y. Ghi chép c a phóng viên VietNamNet t chuy n i kh o sát báo chí Pháp: Hi n nay m t s qu c gia có n n báo chí phát tri n nh ư Pháp, M , ph n l n các báo gi y u có xu h ưng lên m ng. M t s báo l n, có uy tín Pháp nh ư Le Monde, Liberation, L’Express u có b n in t , trong ó, L’Express và Le Monde trên mng ã ho t ng ưc 10 n m. 19
19. Trong b i c nh báo in t và báo mi n phí ang l n sân báo gi y, vi c ưa các bài vi t trên báo gi y c ng thêm tin t c, hình nh, video m i nh t lên Internet ang là mt trong nh ng gi i pháp nh m gi chân c gi . Lý gi i nguyên nhân t i sao báo m ng l i thu hút ưc nhi u b n c, bà Dorothee Tromparent – Phóng viên, chuyên gia truy n thông a ph ư ng ti n thu c tr ưng i h c báo chí Lille, Pháp cho bi t: “có hai lý do chính. Th nh t, báo gi y không còn s c lôi cu n nh tr c kia n a. Th hai, vi c c p nh t thông tin nhanh, hình nh minh ho p c ng khi n c gi b báo m ng cu n hút”. Theo bà Tromparent, trong vòng 2-3 n m t i, báo in t s phát tri n m nh nhi u qu c gia, c bi t là Pháp, n i 90% ng ưi dùng Internet thích xem báo m ng. Xu h ưng này không ch gi i h n báo vi t hay t p chí. Hi n nay Pháp, nhi u ài phát thanh và hàng ch c kênh truy n hình c ng l n l ưt phát sóng các ch ư ng trình qua Internet. Canal Web là m t trong nh ng công ty u tiên c a Pháp, cùng v i nouvo.com tiên phong trong l nh v c truy n hình trên m ng. M ng Internet ã gi m thi u rào c n gi a các ph ơ ng ti n truy n thông . Các bn tin trên m ng ang tr nên a ph ư ng ti n, a d ch v và a h tr . M t b n tin “c s c”, a ph ư ng ti n th c s ã ưc t p oàn Radio France cho ra m t. Theo ó, cùng m t lúc nghe bình lu n, ng ưi dùng Internet còn có th tham kh o ngu n tin mà phóng viên thu th p, xem hình nh ưc ghi l i t hi n tr ưng Ngoài ưu th có g n kèm các ph ư ng ti n nghe nhìn, báo m ng còn có kh nng ch a thông tin t li u c c l n. Khi truy c p m t bài báo trên m ng, ngay l p t c c gi có th vào xem các bài có liên quan v i ch m t cú nháy chu t vào ưng link gn kèm. ây là m t kh n ng mà báo gi y không th có. Báo in t l i có th giúp gi m kho ng 75% chi phí s n xu t và phát hành cho các t báo. Chi phí phát hành lên t i 55 t USD c a ngành công nghi p báo chí M ã gi m i m t cách áng k trong kho ng hai th p k tr l i ây khi mà báo in ph i cnh tranh m nh m v i báo in t trên Internet v ph ư ng di n c gi và qu ng cáo. 20
20. Trò chuy n v i VietNamNet, ông Eric Mettout, t ng biên t p báo m ng L’Express nói “v i m t h th ng l u tr d li u l n, c gi có th tìm c nh ng bài vi t c a báo L’Express c ng t cách ây h ơn m t ch c n m. Hi n nay, m t s bài vi t c a L’Express báo gi y ã xu t hi n trên m ng cùng v i lúc báo in c phát hành”. Cùng lúc cu n hút c gi c a báo gi y, báo in t còn l y i qu ng cáo, ngu n l i nhu n quan tr ng c a báo gi y. V i Internet, khi mua hàng, ng ưi dùng có th so sánh cùng lúc s n ph m c a các hãng khác nhau v i vài cú nháy chu t. Trong khi ó, ít ai có kiên trì xem hàng ch c các t r i hay nhi u s báo tìm ra m t ni có giá c h p lý nh t. Tóm l i, có th mô t di n m o c a m t t báo in t hoàn ch nh nh ư m t c u trúc m r ng v không gian cho nhi u i t ưng b n c, dày v th i gian v i s tích lu nhi u t ng thông tin. M t c c u giao di n hai chi u gi a toà so n và b n c, mt t h p d ch v thông tin a d ng c, nghe, nhìn phong phú. Tuy tu i i c a báo mng m i ch d ng l i là con s trên m t ch c n m so v i l ch s hàng tr m nm c a báo chí. Nh ưng không ph i m i ra i mà báo m ng ch u lép v tr ưc nh ng lo i hình báo chí khác. Nh nh ng ưu th v ưt tr i c a mình mà báo m ng ngày càng thu hút công chúng n v i mình. Theo m t kh o sát m i ây, g n 70% ng ưi M cho r ng báo chí truy n th ng không ph n ánh y và g n m t n a ang chuy n sang Internet l y tin t c. Cu c kh o sát trên m ng c a We Media/Zogby Interactive cho th y trong khi h u h t mi ng ưi ngh r ng báo chí có ý ngh a quan tr ng i v i ch t l ưng cu c s ng, có n 64% không hài lòng v i ch t l ưng báo chí trong c ng ng n i h . Gn 50% trong s 1.979 ng ưi tham gia cu c kh o sát nói ngu n tin t c và thông tin ch y u ca h là Internet, t ng t 40% cách ây 1 n m. Ch ưa n m t ph n ba coi truy n hình là ngun cung c p thông tin, trong khi 11% th ưng xuyên nghe ài và ch 10% c báo. Hn m t n a s ng ưi trong tu i t 18 n 29 l ưt m ng c tin, và t 21
21. l này nh ng ng ưi t 65 tu i tr lên là 35%. Ng ưi già là nhóm duy nh t không ch n Internet là ngun tin quan tr ng nht, v i 38% ch n truy n hình. Mt báo cáo khác c a Hi p h i các Nh t báo M , doanh s qu ng cáo trên báo in n ưc này trong n m 2007 gi m 7,9%, m c gi m t i t th hai trong vòng h n na th k qua. iu áng nói là nh ng con s này ã bao g m m c t ng tr ưng v doanh s qu ng cáo trên b n in t c a các báo. Khi n n kinh t phát tri n ch m l i, báo in c bi t b nh h ưng m nh trong tháng 4 n m 2007 - th i gian nh im cho ho t ng bán qu ng cáo - v i m c doanh s gi m t i 10,3% so v i cùng k n m 2006. Nu ch tính riêng qu ng cáo trên báo in thì m c gi m cho c n m là 9,4%, m c gi m l n nh t k t n m 1950, khi hi p hi b t u th ng kê. Doanh s bán qu ng cáo trên b n in t c a các báo in t ng 18,8%, ít h n so v i m c t ng tr ưng h ng n m t i 30% trong 3 n m tr ưc. Doanh s qu ng cáo trên Internet m i ch chi m 7,5% t ng doanh s qu ng cáo trong n m 2007, vì th v n còn ph i m t nhi u n m n a thì m c t ng tr ưng qu ng cáo trên m ng m i v ưt ưc báo in. (Theo New York Times) S l ưng c gi truy c p website c a các t báo M lên t i m c k l c vào nm 2007 ch ng t website là m t trong vài im sáng ít i i v i ngành báo in ang gp nhi u khó kh n. Theo nghiên c u c a Hi p h i Nh t báo M , s l ưng ng ưi truy cp (unique visitor) website c a các nh t báo M trong n m 2007 ã t ng h n 6% và t m c trung bình h ng tháng là 60 tri u. S l n ghé th m h ng tháng trong quý IV tng t i 9% so v i cùng k n m 2006 v i 39% nh ng ng ưi th ưng xuyên truy c p Internet ghé th m trang web c a các nh t báo và th i l ưng trung bình là 44 phút m i tháng. S li u iu tra này ưc ưa ra vào lúc ngành báo in ang ngày càng tr nên ph thu c vào doanh thu qu ng cáo t website. Các ch báo hy v ng m c t ng tr ưng t doanh s trên Internet s bù l i ưc s s t gi m t báo in. (Reuters) 22
22. b. Nh ng h n ch và thách th c i v i báo m ng: Bên c nh vai trò tích c c và to l n c a lo i hình truy n thông in t , chúng ta cng nên nh n di n sâu s c m t trái, m t ph c t p c a nó, nh ng thách th c mà nó mang l i có nh ng ph ư ng sách ng x thích h p. Sau phát thanh truy n hình, truy n thông in t cu n m i qu c gia vào th i i thông tin m . V i s t n t i trôi n i trên m ng vô s nh ng website màu s c, vi s m r ng m ng l ưi Internet n t ng tr ưng h c, n các vùng nông thôn xa xôi, vào t n các gia ình riêng, s giao l ưu thông tin h u nh ư ã và s càng ch c th ng biên gi i ng n cách gi a các qu c gia, gi a các n n v n hoá và gi a các xu hưng chính tr . Chúng ta ph i th a nh n m t iu r ng: Quy n l c ca m t t báo chính là b n c. B n c càng ông, tác ng xã h i càng l n. T khuynh h ưng xã hi c a nó thì tác ng y có th t t nh ưng c ng có th x u. B n thân c gi nhi u khi c ng là n n nhân. B i ng tr ưc m t kh i l ưng kh ng l thông tin trên các t báo m ng mang nhi u màu s c chính tr khác nhau, nhi u khuynh h ng khác nhau h b r i vào m t mê h n tr n thông tin không bi t th t gi âu mà l n. Ngoài ra, báo m ng c ng ph i i di n v i m t v n r t l n ó là có th b “biên t p” l i ngay khi ã ưc ban biên t p ch nh s a r i. V i tình tr ng “h n quân hn quan” hi n nay c a Internet, iu này khó có th tránh kh i. Các hacker có th tn công b t c m t site nào khi h tìm ưc l i c a h th ng. Mt ưu th c a báo m ng nh ư ã nói trên ó chính là kh n ng t ư ng tác nhi u chi u c a báo m ng. T c là sau m i bài báo c a các phóng viên ưc y lên thì ch vài phút sau ã có thông tin ph n h i, ý ki n c a c gi . Thông tin ph n h i này xu t hi n ngay d ưi ph n tin c a phóng viên v a ng trong m c di n àn. S ng ưi truy nh p ưc th ng kê y b ng m t c ch phiên làm vi c và xu t hi n công khai ngay trên trang báo. Chính iu này ã gây ra m t s c ép l n cho ban biên tp và phóng viên. Vì h không th có các ý ki n cá nhân hay bình lu n gì. Qua ó gn nh ư th y r ng báo m ng có m t hình th c riêng, r t c bi t ánh giá “ ng cp” các phóng viên d a vào các webmaster l ưu gi th ư c a c gi . 23
23. Mt m t trái n a c a báo m ng, ó chính là vi c có nhi u ý ki n cho r ng: tin tc trên báo m ng ôi khi ch chu n khái ni m “ a tin nhanh nh t ch ch a ch c ã úng nh t, ho c có v n phong hay nh t”. Các m u tin vi t v i mang tính th i s cao ưc vi t theo ki u tin th ư thì rõ ràng cái “thô” s y r y. Các tin t c phá b h u ht các niêm lu t, không có tr ng ch ng hay nói xa h n là ch ưa mang y tính o c c a báo chí truy n th ng. Nhanh thì càng d u. V i báo m ng phóng viên ôi khi cng chính là các biên t p viên. 2.2 Xu th c a báo m ng a. Ly t c c p nh t thông tin làm tr ng tâm ư a tin nhanh là m t l i th và c ng là m t tiêu chí hàng u c a các báo in t. Trong b i c nh c nh tranh kh c li t gi a các t báo in t , có th thu hút c gi các t báo m ng ph i y nhanh t c c p nh t thông tin. Nh ng s ki n th i s nóng (breaking news) là tr n a nóng b ng nh t. H th ưng huy ng s c m nh t ng lc cho nh ng s ki n này. ch y ua ưa tin s m nh t, tr ưc h t, báo in t có th ch ch y m t cái tít và m t câu m u tin thông báo s ki n m i x y ra. Sau ó h m i b sung d n thông tin, nh, các d li u khác. i v i nh ng s ki n l n ưc công chúng quan tâm c bi t, h còn có th tưng thu t tr c ti p s ki n b ng hình nh (web TV) và b ng ch c gi có th theo dõi liên t c s ki n ang di n ra. Nh ưng v n quan tr ng u tiên là làm th nào có ưc thông tin s m nh t. Ngoài s l ưng phóng viên có h n c a mình theo dõi t ng l nh v c, các báo ch có th d a vào m ng l ưi ông o c ng tác viên và c ng ng b n c thân thi t g n bó v i t báo. T báo nào xây d ng ưc i quân này ông o hùng m nh thì càng có nhi u c h i ti p nh n ưc thông tin nhanh. M t xu h ưng m i c a báo in t là công chúng tham gia ngày càng nhi u vào n i dung t báo. Trong r t nhi u tr ưng h p, b n c không ch thông báo s ki n cho báo mà h còn ghi hình ch p nh và t ưng thu t s ki n. Ch ng h n nh ư trong th m ho sóng th n châu Á tháng 12-2004, nhi u khách du l ch châu Âu ã 24
24. vi t nh t ký tr c tuy n (blog) t ưng thu t s ki n và ch p nh, quay camera nhi u hình nh ưa lên m ng internet, sau ó ưc nhi u báo s d ng. Trong khi ó, m t s ài Vi t Nam v i s l ưng phóng viên lên t i hàng tr m, th m chí hàng nghìn ng ưi nh ưng s phóng viên này l i ch ưa ưc huy ng giúp báo in t nâng cao s c c nh tranh thông tin. Nguyên nhân c a tình tr ng này tr ưc h t là do ch ưa có c ch m i phóng viên trong c quan u có trách nhi m sn tin. M t khác, vi t tin và làm các s n ph m cho báo in t c ng có nh ng yêu c u riêng và òi h i s c ép v th i gian, k n ng s d ng m ng internet cùng các thi t b ngày càng tinh x o ph c t p nh ư máy tính xách tay, máy nh, máy camera, x lý nh bng k thu t s , d ng hình ây là m t thách l n i v i nhi u nhà báo quen vi t cho báo in hàng ngày, nh t là nh ng nhà báo l n tu i. b. K t h p nhi u lo i hình trên t báo in t Gi ây khi vào m t trang báo in t , công chúng không ch ưc c bài vi t ca phóng viên mà còn có th theo dõi ưc c bài vi t ó d ưi nhi u lo i hình khác nh ư là phát thanh, clip. có th hút công chúng và t n d ng t i a ưu th c a công ngh , các t báo m ng ngày nay ã k t h p nhi u lo i hình truy n thông vào t báo tr c tuy n c a mình. T c p nh t bài vi t c a báo in, xây d ng các ch ư ng trình phát thanh, xem các clip iu ó ã t o ra s a d ng cho t báo in t . Cùng m t s ki n ưc ưa tin, bên c nh bài vi t v v n ó còn có vài b c nh minh h a cho bài vi t. N u nh ư s ki n ó có nh h ưng l n thì tòa so n có th phát tri n ra thành các bài tin nh, m t bài phát thanh và th m chí s th c hi n c mt clip k t h p t o ra hi u qu thông tin t t nh t. V i s phát tri n c a c s h tng k thu t và t c ưng truy n internet nhanh chóng, không có khó kh n gì th c hi n nh ng iu ó. c. Web 2.0 – Xu h ưng t t y u c a báo in t Công ngh Web 2.0 ang xu t hi n kh p n i trong th gi i Internet và tác ng ln n thói quen duy t web c a ng ưi s d ng. Tuy nhiên, ch ưa m t khái ni m nào 25
25. v xu h ưng này bao quát và th a mãn t t c m i ng ưi. Thu t ng web 2.0 là m t khái ni m khá tr u t ưng, m c dù Web 2.0 ưc xem là t ư ng lai c a báo in t toàn c u nh ưng ng d ng c a nó ra sao thì ngay c t ng biên t p c a nhi u t báo v n còn nh n nh r t m h v nó. Web 2.0 không ph i là cái gì hoàn toàn m i mà nó là s phát tri n c a web hi n t i. Nó v n là web nh ư chúng ta dùng t tr ưc t i nay ch có iu chúng ta s làm vi c v i nó theo m t cách hoàn toàn khác * Web 1.0: ch y u là ph ư ng ti n phát tin g m các website " óng" c a các hãng thông t n hay các công ty nh m m c ích ti p c n c gi hay khách hàng hi u qu h n * Web 2.0 là ph ư ng ti n chia s thông tin. ó, ng ưi tiêu dùng ang d n tr thành ng ưi s n xu t ra nh ng n i dung thông tin cho chính mình. Web 2.0 còn ưc gi là m ng xã h i hay t báo công dân. Khái ni m Web 2.0 u tiên ưc Dale Dougherty - Phó ch t ch c a OReilly Media - ư a ra t i h i th o Web 2.0 l n th nh t do OReilly Media và MediaLive International t ch c vào tháng 10/2004. Web 2.0 còn c g i là m ng xã h i, th h th hai c a c ng ng c ư dân mng. ó, thông tin do chính c gi t o ra. Web 2.0 cho phép m i ng ưi có th ư a lên m ng b t c thông tin gì. V i s l ưng ng ưi tham gia r t l n, n m c nào ó, qua quá trình sàng l c, thông tin s tr nên vô cùng giá tr . Mt c im quan tr ng c a báo chí web 2.0 ó là s t ư ng tác gi a c gi v tòa so n. Trong mô hình này, c gi chính là tác gi c a bài báo. Trong cu c s ng hng ngày, khi mu n nêu ra quan im, ý ki n hay ph n ánh v m t s vi c nào ó, c gi g i tin bài t i cho tòa so n. Nh ng tin bài c a c gi s t o ra m t cái nhìn a chi u h n. Danny Dagan – tr ưng b n i di n báo in t c a News Group Digital (V ư ng qu c Anh) – nh n m nh trong bài báo cáo c a mình: “Hãy c gi to ra cu c i tho i” – hay có th hi u c gi chính là tác gi c a bài báo. Theo ông, nh ng bài vi t c a c gi th ưng có ch t l ưng cao vì h không ph i ch u nh ng s c 26
26. ép c a tòa so n và ưc vi t trong tâm tr ng nhi u c m h ng. “N u b n coi th ưng ý ki n c a c gi , b n ã hoàn toàn sai l m” – Danny kh ng nh. Nh ng t p oàn báo chí trên th gi i ang áp d ng web 2.0 nh ư t The Sun (Anh), News24.com (Nam Phi), The Asashi Shimbun (Nht B n), Sinchew-i.com (Malaysia), Sanoma (Ph n Lan), Los Angeles Times (M ), Gatehouse Media (M ) Nh ư v y v i vi c s d ng Web 2.0 càng th y ưc xu h ưng phát tri n ngày càng chi m v trí quan tr ng so v i các lo i hình báo chí khác c a báo in t . Nh ư các chuyên gia nh n nh: “ch trong vòng 5 n m t i, báo in t s tr thành m t ph ư ng ti n thông tin i chúng ưc nhi u ng ưi c nh t trên th gi i. ó là khi mng Internet toàn c u ã có m t kh p m i n i và máy tính ã ưc ph c p t i t t c m i gia ình. c bi t là khi nó ã ưc k t h p v i hàng lo t các ch c n ng gi i trí khác nh ư xem phim, mua bán, k t b n qua Internet”. 27