Giáo trình Cơ khí đại cương - Chương 8: Hàn và cắt kim loại - Vũ Đình Toại

Nội dung text: Giáo trình Cơ khí đại cương - Chương 8: Hàn và cắt kim loại - Vũ Đình Toại

1. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 NỐI GHÉP LÀ GÌ ? 2 1 n n à à H H ệ ệ ngh ngh Các sảnphẩmtạothànhbằng cách ghép nhiềuchi tiếtlạivớinhau công công Sảnphẩm = (1) + (2) c c 1 á á C C 1 2 NG: 1 ƯƠ I C ĐẠ 2 KHÍ 2 Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 1 / 44 CÓ NHỮNG LOẠI NỐI GHÉP GÌ ? Khung Ôtô – ôtô có khoảng 15000 chi tiết n n Máy khoan tay à à H H ệ ệ Boeing 747–400, Có khoảng 6 triệuchi tiết ngh ngh Các thiếtbị có rất nhiềuchi tiếtghéplạivới công công c c nhau bằng rấtnhiềuphương pháp liên kết á á C C NG: Máy giặt ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C Máy vi tính Xe máy. Có khoảng 8000 chi tiết Cây cầuthép © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 2 / 44 1
2. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 MỘT SỐ KIỂU LIÊN KẾT CƠ BẢN TYPES OF JOINTS n n à à H H ệ ệ ngh ngh Bulông Dán (Screwing) (Bonding) công công c c á á C C NG: ƯƠ Đinh tán I C Hàn Vảy (Rivetting) (Soldering/Brazing) ĐẠ Hànnóngchảy KHÍ Ơ (Welding) C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 3 / 44 So s¸nh mét sè ph−¬ng ph¸p nèi ghÐp n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 4 / 44 2
3. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Chương VIII: Hàn & Cắt kim loại I. §Þnh nghÜa, ®Æc ®iÓm, ph©n lo¹i : 1. §Þnh nghÜa: Hµn lµ ph−¬ng ph¸p c«ng nghÖ nèi c¸c chi tiÕt l¹i víi nhau b»ng c¸ch nung nãng chç nèi ®Õn tr¹ng th¸i hµn (ch¶y hoÆc dÎo). Sau ®ã kim lo¹i ho¸ r¾n hoÆc kÕt hîp víi lùc n n à à Ðp, chç nèi t¹o thµnh mèi liªn kÕt bÒn v÷ng gäi lµ mèi hµn. H H ệ ệ 2. §Æc ®iÓm: ngh ngh - TiÕt kiÖm kim lo¹i nhiÒu. So víi ph−¬ng ph¸p nèi kh¸c nh− t¸n rivª, ghÐp bul«ng tiÕt kiÖm tõ 10 ÷ 25% khèi l−îng kim lo¹i; hoÆc so víi ®óc th× hµn tiÕt kiÖm 50% công công c c - Hµn cã thÓ nèi ®−îc nh÷ng kim lo¹i cã tÝnh chÊt kh¸c nhau víi nhau. á á C C VÝ dô: kim lo¹i ®en víi kim lo¹i ®en, kim lo¹i víi vËt liÖu phi kim v.v NG: - T¹o ®−îc c¸c chi tiÕt m¸y, c¸c kÕt cÊu phøc t¹p mµ c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c kh«ng ƯƠ lµm ®−îc hoÆc gÆp nhiÒu khã kh¨n I C - §é bÒn mèi hµn cao nÕu nh− thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o hîp lý, mèi hµn kÝn ĐẠ KHÍ Nh−îc ®iÓm: Ơ C - Sau khi hµn vÉn cßn tån t¹i øng suÊt d−, vËt hµn dÔ biÕn d¹ng (cong, vªnh), - ChÞu t¶i träng va ®Ëp kÐm © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 5 / 44 3. Ph©n lo¹i: C¨n cø theo tr¹ng th¸i kim lo¹i mèi hµn khi tiÕn hµnh nung nãng ng−êi ta chia c¸c ph−¬ng ph¸p hµn lµm hai nhãm sau: - Hµn nãng ch¶y: chç hµn vµ que hµn bæ sung ®−îc nung ®Õn tr¹ng th¸i nãng ch¶y - Hµn ¸p lùc: chç nèi cña c¸c chi tiÕt ®−îc nung nãng ®Õn tr¹ng th¸i dÎo th× ph¶i dïng n n à à ngo¹i lùc Ðp, Ðp l¹i míi cã kh¶ n¨ng t¹o ra mèi hµn bÒn v÷ng H H ệ ệ - Hàn v¶y: mÐp hµn ®−îc nung nh−ng chØ cho KL bæ xung nãng ch¶y, KL nÒn kg ch¶y Vị trí hàn Nung nóng ngh ngh công công c c á á Kết tinh (hóa rắn) C C Mốihàn NG: VL phụ & VL nền đềuchảylỏng ƯƠ Cấutrúccủamốihàn I C NhiÖt (Trạng thái hàn) Nhiệt sinh ra do ma sát ĐẠ Dẻo KHÍ KếthợpLực Ơ ép C Dẻo Lựcép VL phụ chảylỏng, VL nềnkhôngchảy © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 6 / 44 3
4. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 C¨n cø theo d¹ng n¨ng l−îng sö dông: Hàn n n à à H H ệ ệ Hàn ngh ngh Hàn Hàn nóng chảy áp lực vảy công công c c á á C C Nguồn nhiệt NG: Nguồn nhiệt Năng lượng Năng lượng Phản ứng Phản ứng Điện Cơ năng Điện hóa học ƯƠ hóa học I C ĐẠ Hàn Khí Hàn Điệntrở Hàn nổ Hàn Ma sát KHÍ Ơ Nhiệt nhôm Hồ quang Hàn Siêu âm C Chùm tia điệntử Chùm tia Laser © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 7 / 44 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÀN General View of Welding Processes Hàn vảy HÀN NÓNG CHẢY HÀN ÁP LỰC fusion welding pressure welding n n Hàn Khí + Áp lực (PGW) à à Hàn khí Hàn Plasma (WP) H Hàn Plasma (WP) H Pressure gas welding Gas welding Tungsten plasma welding ệ ệ ngh ngh Hàn Điểm (SPW) Spot welding Hàn Hồ quang tay Hàn Điện xỉ (ESW) công công (MMA) Electroslag welding c c Manual arc welding á á Hàn Đường (SW) C C Seam welding MIG/MAG NG: Hàn chùm tia điện tử Metal gas shielded arc welding Metal gas shielded arc welding (EBW) ƯƠ Electron beam welding Hàn Đối đầu (FBW) I C Flash but welding ĐẠ TIG Tungsten inert-gas shielded arc welding Hàn Ma sát (FW) KHÍ Hàn Laser (LW) Laser welding Friction welding Ơ C Hàn tự động (SAW) Hàn Đinh (BW) Submerged arc welding Arc stud welding © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 8 / 44 4
5. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Yªu cÇu ®èi víi Hµn nãng ch¶y: + Nguån nhiÖt ph¶i cã c«ng suÊt ®ñ lín ®¶m b¶o nung nãng côc bé phÇn kim lo¹i ë mÐp hµn cña vËt liÖu c¬ b¶n vµ c¶ que hµn tíi nhiÖt ®é nãng ch¶y + Ph¶i sö dông thuèc hoÆc khÝ b¶o vÖ mèi hµn khái t¸c ®éng cña kh«ng khÝ n n à à Yªu cÇu ®èi víi Hµn ¸p lùc: H Yªu cÇu ®èi víi Hµn ¸p lùc: H ệ ệ + Lùc Ðp ph¶i ®ñ lín ®¶m b¶o mèi ghÐp ®−îc h×nh thµnh tèt ngh ngh + Kh«ng cÇn sö dông thuèc hoÆc khÝ b¶o vÖ mèi hµn + Kh«ng cÇn sö dông kim lo¹i bæ xung công công c c á á C C Yªu cÇu ®èi víi Hµn v¶y: NG: + L−îng nhiÖt ph¶i ®−îc khèng chÕ chÝnh x¸c ®Ó chØ nung ch¶y vËt liÖu hµn, cßn ƯƠ vËt liÖu c¬ b¶n (vËt liÖu nÒn) kh«ng ®−îc nãng ch¶y I C + CÇn sö dông thuèc hoÆc khÝ ®Ó b¶o vÖ mèi hµn ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 9 / 44 II. HÀN KHÍ, HÀN HƠI - GW GAS welding * Phạmvi ứng dụng Hàn được ở mọivị trí trong không gian, đặc 1. Kh¸i niÖm: lµ PP hµn NC, dïng nhiÖt cña biệtchohànống, lắpgiáp, sửachữavàxử lí bề mặt. ph¶n øng khÝ ch¸y ®Ó nung ch¶y phÇn KL ®−îc hµn * Vậtliệu Các loại thép thường và thép hợpkimthấp, n n Kim loạimàu, Gang à à 2. C¸c lo¹i khÝ dïng trong hµn h¬i: O2 vµ khÝ H H ệ ệ * Chiềudàyvậthàn ch¸y (C2H2, H2, khÝ than ®¸, khÝ tù nhiªn, h¬i x¨ng, benzen, ) Lên tới 6mm (phụ thuộc vào hình dáng vật ngh ngh hàn) công công c c á á 4 C C NG: 6 7 3 5 1- Bình ôxy (Oxygen cylinder with pressure redution) ƯƠ 2- Bình axêtylen (Acetylene cylinder with pressure redution) I C 3- Van chống ngọnlửaquặt (Branch-line back- ĐẠ pressure valve). 4- Ống dẫnkhíôxy(Oxygen hose). 8 KHÍ 5- Ống dẫn khí axêtylen (Oxygen hose) Ơ (Welding torch) C 6- Mỏ hàn 7- Que hàn phụ (Welding rod) 1 2 9 10 8- Bép hàn (Welding nozzle) 9- Vậthàn(Workpiece) 10- Ngọnlửahàn(Welding flame) © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 10 / 44 5
6. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 3. C«ng nghÖ Hµn khÝ: 3.1. Ph−¬ng ph¸p hµn: n n à à H H ệ ệ ngh ngh CN Hàn trái (leftward technique) Vớitấmthépcóchiềudày = 3mm (Steel from 3 mm thickness) © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 11 / 44 3.2. Ngän löa hµn: Hµn thÐp n n à à Hµn ®ång H H ệ ệ ngh ngh Hµn gang công công c c á á C C NG: 3.3. ChÕ ®é hµn khÝ: ƯƠ I C 3.3.1. §−êng kÝnh que hµn ĐẠ s d = []mm Khi hµn ph¶i 2 KHÍ Ơ C s d = +1[]mm Khi hµn tr¸i 2 © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 12 / 44 6
7. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 3.3.2. C«ng suÊt ngän löa: A = k.S [lÝt/giê] S - chiÒu dµy vËt hµn k - hÖ sè phô thuéc vËt liÖu hµn, hµn thÐp k=100-120 hµn ®ång k=150-200 n n à à H H ệ ệ 3.4. ThiÕt bÞ hµn khÝ ngh ngh 4 công công c c á á 6 7 C 3 C 5 NG: ƯƠ I C 8 ĐẠ KHÍ 1 2 9 10 Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 13 / 44 III. Hàn Hồ quang tay- MMA Manual metal arc welding 1. Kh¸i niÖm: lµ PP hµn NC, dïng nhiÖt cña hå quang gi÷a 2 ®iÖn cùc ®Ó nung ch¶y phÇn KL ®−îc hµn 2. C¸c ph−¬ng ph¸p hµn ®iÖn hå quang tay: * Phạmvi ứng dụng n n - Hàn được ở mọivị trí trong không à à gian, H H -Xử lí bề mặt. ệ ệ ngh ngh * Vậtliệu - Các loại thép thường và thép hợpkim, Gang công công c c á á * Chiềudàyvậthàn C C - Lớnhơn3mm NG: §iÖn cùc kh«ng nãng ch¶y §iÖn cùc tù nãng ch¶y ƯƠ §iÖn cùc than - Graphit §iÖn cùc que hµn cã I C hoÆc vonfram vá bäc thuèc ĐẠ KHÍ - Hå quang hë Ơ C¸c lo¹i hå quang hµn: - Hå quang trùc tiÕp C - Hå quang gi¸n tiÕp - Hå quang ®−îc b¶o vÖ bëi khÝ b¶o vÖ - Hå quang kÝn © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 14 / 44 7
8. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 3. ThiÕt bÞ vµ dông cô hµn ®iÖn hå quang tay: Hướng hàn 123 5 10 11 6 n n 13 14 15 à à H H 12 ệ ệ 4 7 8 9 ngh ngh công công 8 9 16 17 c c á á 1- Ổ cấp điện (Mains connection) C C 2- Nguồn điệnhàn(Welding current source) NG: 3- Cáp hàn - nốivới điệncựchàn(Welding 10- Lõi que hàn (Electrode core) currenr supply - electrode). ƯƠ 4- Cáp hàn - nốivớivậthàn 11- Thuốcbọc (Electrode coating) I C (Welding currenr supply - electrode). 12- Giọt kim loạilỏng (Droplet transfer) ĐẠ 5- Kìm hàn (Electrode holder) 13- Khí phát sinh bảovệ vùng hàn 6- Que hàn - Điệncựchàn (Protective gases from coating of electrode). KHÍ (Rod Electrode) 14- Xỉ lỏng (Liquid slag). Ơ 7- Kẹpmát(Workpiece clamp) 15- Xỉ hàn (ở thể rắn) (solid slag) C 8- Vậthàn–Chi tiếthàn 16- Kim loạimối hàn nóng chảy (Workpiece) (liquid weld metal) 9- Hồ quang (Arc) 17- Kim loạimốihànđãkếttinh (Solid weld metal) © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 15 / 44 3.1. C¸c lo¹i dßng ®iÖn hµn: - Dßng ®iÖn xoay chiÒu AC - Dßng ®iÖn 1 chiÒu DC + ¦u ®iÓm cña dßng ®iÖn mét chiÒu lµ hå quang cã tÝnh æn ®Þnh cao vµ cã thÓ ®æi n n cùc ®Ó ®iÒu chØnh møc ®é ®èt nãng vËt à à H H hµn ệ ệ + −u ®iÓm cña dßng ®iÖn xoay chiÒu lµ ngh ngh thiÕt bÞ rÎ h¬n, nhá, nhÑ, c¬ ®éng h¬n, vËn hµnh còng ®¬n gi¶n h¬n, hiÖu suÊt cao công công c c h¬n vµ tiªu hao ®iÖn n¨ng Ýt h¬n so víi á á C C thiÕt bÞ dßng ®iÖn mét chiÒu NG: 3.2. Yªu cÇu cña nguån ®iÖn hµn MMA: ƯƠ ) §iÖn thÕ kh«ng t¶i Uo ph¶i ®ñ lín ®Ó g©y I C hå quang nh−ng kh«ng g©y nguy hiÓm khi sö ĐẠ dông: Víi dßng xoay chiÒu: Uo = 55 ÷ 80V KHÍ Víi dßng mét chiÒu: Uo = 35 ÷ 55V Ơ C Víi c¸c gi¸ trÞ ®iÖn thÕ kh«ng t¶i trªn, khi cã t¶i (hå quang ch¸y) ®iÖn thÕ h¹ xuèng t−¬ng øng 25 ÷ 40V víi dßng xoay chiÒu vµ 15 ÷ 25V víi dßng mét chiÒu © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 16 / 44 8
9. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 §−êng ®Æc tÝnh tÜnh cña hå quang vµ ®−êng ®Æc tÝnh ngoµi cña m¸y hµn: 1 - ®−êng ®Æc tÝnh tÜnh cña hå quang 2 - ®−êng ®Æc tÝnh ngoµi cña m¸y hµn a - ®iÓm g©y hå quang n n b - ®iÓm hå quang ch¸y æn ®Þnh à à H H ệ ệ ) C−êng ®é dßng ng¾n m¹ch ph¶i nhá nh»m ngh ngh n©ng cao tuæi bÒn cho m¸y hµn: In/m = (1,3 ÷ 1,4) Ih công công ë ®©y: Ih - C−êng ®é dßng ®iÖn hµn [A] c c á á C C ) §iÖn thÕ nguån hµn ph¶i thay ®æi nhanh phï hîp víi sù thay ®æi ®iÖn trë hå quang NG: nh»m æn ®Þnh sù ch¸y cña hå quang. Th«ng th−êng nguån hµn cã quan hÖ gi÷a U vµ I ƯƠ (®Æc tÝnh ngoµi) lµ ng−îc nhau. NghÜa lµ quan hÖ cã d¹ng ®−êng cong dèc liªn tôc I C ĐẠ ) C−êng ®é dßng ®iÖn hµn thay ®æi ®ù¬c theo hai kiÓu: v« cÊp vµ ph©n cÊp KHÍ ) Nguån xoay chiÒu U vµ I ph¶i lÖch pha nhau, tr¸nh c¶ hai gi¸ Ơ C trÞ cïng mét lóc ®Òu b»ng kh«ng, ®Ó æn ®Þnh hå quang ) ThiÕt bÞ hµn b¶o ®¶m gän nhÑ, cÊu t¹o ®¬n gi¶n, dÔ sö dông, gi¸ thµnh rÎ © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 17 / 44 3.3. Dông cô hµn MMA: - MÆt n¹ ®Ó b¶o vÖ da vµ m¾t khái t¸c dông cã h¹i cña tia tö ngo¹i (lµm h¹i da) vµ tia hång ngo¹i (lµm h¹i m¾t), ®ång thêi ®Ó ch¾c ch¾n c¸c tia löa tõ que hµn vµ vËt hµn b¾n ra - G¨ng tay vµ ¸o c«ng t¸c lµm b»ng da hoÆc v¶i ami¨ng n n - TÊm ch¾n mµu ®en ®Ó tr¸nh sù ph¶n x¹ quang tuyÕn ¶nh h−ëng tíi søc khoÎ cña à à H H nh÷ng ng−êi ë gÇn n¬i hµn ệ ệ - ThiÕt bÞ th«ng giã ngh ngh - D©y c¸p dÉn ®iÖn hµn - K×m hµn ®Ó cÆp ®iÖn cùc (que hµn) công công - KÑp m¸t nèi víi vËt hµn ®Ó tiÕp th«ng dßng ®iÖn víi vËt hµn (tiÕp m¸t). c - KÑp m¸t nèi víi vËt hµn ®Ó tiÕp th«ng dßng ®iÖn víi vËt hµn (tiÕp m¸t). c á á C C - Nh÷ng phô tïng kh¸c nh− thïng que hµn, ghÕ hµn, bµn ch¶i s¾t, ®ôc vµ dông cô g¸ l¾p v.v NG: ƯƠ 4. §iÖn cùc vµ que hµn khi hµn ®iÖn hå quang tay: I C - §iÖn cùc kh«ng ch¶y gåm cã ®iÖn cùc than, ®iÖn cùc grafit vµ ®iÖn cùc v«nfram. §iÖn ĐẠ cùc than vµ ®iÖn cùc grafit chØ dïng khi hµn víi dßng ®iÖn mét chiÒu. §iÖn cùc KHÍ vonfram dïng khi hµn víi dßng ®iÖn mét chiÒu hay xoay chiÒu Ơ C - §iÖn cùc ch¶y (cßn gäi lµ que hµn ®iÖn) tuú theo c«ng dông cña nã vµ thµnh phÇn ho¸ häc cña kim lo¹i ®−îc hµn cã thÓ chÕ t¹o b»ng c¸c vËt liÖu kh¸c nhau nh− thÐp, gang, ®ång, nh«m v.v © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 18 / 44 9
10. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Que hµn ®iÖn: - Que vá bäc máng dn ≤ 1,2d - Que vá bäc dµy (dn ≤ 1,55d) n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công 4. C«ng nghÖ hµn ®iÖn hå quang tay: c c á á C C 4.1. C¸c lo¹i liªn kÕt hµn: NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 19 / 44 4.2. VÞ trÝ mèi hµn trong kh«ng gian - Hµn xÊp + Hµn ngang - Hµn ®øng + Hµn leo n n à à + Hµn xiªn H H ệ ệ - Hµn trÇn ngh ngh công công c c á á C C 4.3. ChÕ ®é hµn MMA: NG: - §−êng kÝnh que hµn: d [mm] - C−êng ®é dßng hµn: Ih ƯƠ I C s mèi hµn sÊp lµ thÐp cacbon: ĐẠ d = +1(mm) I = (20 + 6d) d [ampe] 2 h KHÍ Ơ C K d = + 2(mm) 2 © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 20 / 44 10
11. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 IV. HÀN HỒ QUANG TỰ ĐỘNG DƯỚI LỚP THUỐC – SAW Submerged arc welding Hướng hàn 5 1 2 3 7 6 15 14 16 n n à 7 à H H 17 14 ệ ệ ngh ngh 13 công công c c á á 4 8 10 15 11 12 9 C C * Phạmvi ứng dụng NG: 1- Ổ cấp điện 9- Vậthàn - Hàn những mốihàncóchiềudài lớn, đặcbiệt ở vị trí hàn sấp hoặc ƯƠ 2- Nguồn điệnhàn 10- Thuốchàn(bột) hàn ngang. I C 11-Xỉ lỏng 3- Cáp dẫn điện (cho điệncực) - Hàn đắp ĐẠ 4- Cáp nốimát 12- Xỉđặc(kết tinh) * Vậtliệu 5- Cuộndâyhàn 13- Thu hồithuốchànthừa KHÍ - Các loại thép thường và thép Ơ 6- Bộ phận đẩydây 14- Dây hàn (điệncựchàn) hợpkim(hợp kim cao) C 15- Hồ quang 7- Bép dẫn điện * Chiềudàyvậthàn 8- Kẹpmát 16- Kim loạilỏng - Lớnhơn5 mm 17- Kim loạimốihànđãkếttinh © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 21 / 44 V. HÀN ĐIỆN XỈ - ESW Electroslag Welding n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C 1- Ổ cấp điện 9- Nướcvào NG: 2- Nguồn điệnhàn 10- Nướcra * Phạmvi ứng dụng ƯƠ 3- Cáp dẫn điện (cho điện 11- Vậthàn - Hàn Giáp mối vật DÀY theo I C hướng thẳng đứng cựchàn) 12- Tấm đệmchânmốihàn ĐẠ * Vậtliệu 4- Cáp nốimát 13- Tấm đệmtrên - Các loại thép thường và thép KHÍ 5- Cuộndâyhàn 14- Dây hàn (điệncựchàn) hợpkim Ơ C 6- Bộ phận đẩydây 15- Xỉ lỏng * Chiềudàyvậthàn 7- Đầutiếp điện 16- Chuyểndịch kim loạilỏng - Lớnhơn10 mm 8- Tấm đồng 17- Kim loạilỏng mốihàn 18- Kim loạimốihànđãkếttinh © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 22 / 44 11
12. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 VI. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC NÓNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - MIG/MAG Metal Gas Shielded Arc Welding Hướng hàn 1 8 3 4 7 6 9 14 13 n n 7 à à H 19 H 16 ệ 7 ệ 17 19 ngh ngh 15 18 công công 5 2 12 10 15 11 11 c c á á C C 1- Ổ cấp điện (Mains connection) 9- Mỏ hàn 2- Nguồn điệnhàn (Welding Torch) * Phạmvi ứng dụng NG: (Welding current source) 10- Kẹpmát - Hàn được ở mọivị trí trong không gian, 3- Cuộndâyhàn 11- Vậthàn -Xử lí bề mặt. ƯƠ 12- Cáp nốimát (Wire electrode coil). I C 13- Bép dẫn điện 4- Bộ phận đẩydâyhàn •Vậtliệu (Current contact nozzle) ĐẠ (Wire feed unit). - Các loại thép thường và thép hợpkim 14- Chụpkhíbảovệ 5- Bình khí bảovệ (Shielding gas nozzle) (Dùng CO2 hoặc hỗnhợpkhíchứaCO2, O2) KHÍ (Shielding gas) 15- Hồ quang - Kim loạimàusử dụng Ar, He hoặc(Ar + He) Ơ 6- Nguồn điệnhàn 16- Giọt kim loạilỏng C 7- Dây hàn 17- Kim loạimối hàn nóng chảy * Chiềudàyvậthàn (Wire electrode) 18- Kim loạimốihànđãkếttinh - Lớnhơn1 mm 8- Ống dẫnkhíbảovệ 19- Khí bảovệ vùng hàn (Shielding gas hose) © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 23 / 44 VII. HÀN HỒ QUANG ĐIỆN CỰC KHÔNG CHẢY TRONG KHÍ BẢO VỆ - TIG Tungsten inert-gas shielded arc welding Hướng hàn 11 1 6 7 2 3 8 11 9 12 9 13 n n à à H 14 H ệ ệ 15 16 ngh ngh công công 13 16 10 c c 4 5 á á C C 1- Ổ cấp điện 9- Que hàn phụ (Welding rod) 2- Nguồn điệnhàn 10- Vậthàn NG: 11- ĐiệncựcWolfram ƯƠ 3- Cáp dẫn điện * Phạmvi ứng dụng (Tungsten electrode) - Hàn được ở mọivị trí trong I C 4- Cáp nốimát 12- Bép dẫn điệnchođiệncực không gian, ĐẠ 5- Kẹpmát 13- Hồ quang * Vậtliệu Hồ quang tỏarộng 6- Nguồn điệnhàn 14- Kim loạimối hàn nóng chảy - Các loại thép thường và KHÍ thép hợpkim(hợp kim cao) Ơ 7- Ống cấpkhí 15- Kim loạimối hàn nóng chảy C - Kim loạimàusử dụng Ar, 8- Mỏ hàn 16- Khí bảovệ vùng hàn He hoặc(Ar + He) * Chiềudàyvậthàn - 0,5 đến4 mm Dạng vát mép Mốihàn © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 24 / 44 12
13. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 VIII. HÀN PLASMA ĐIỆN CỰC WOLFRAM – WP Tungsten Plasma Welding Hướng hàn 1 982 3 10 11 13 11 15 n n à à 14 H H ệ ệ 17 ngh ngh 7 6 4 5 12 16 17 12 công công c c á á C C 1- Ổ cấp điện 9- Ống dẫnkhíPlasma 2- Nguồn điệnhàn 10- Mỏ hàn * Phạmvi ứng dụng NG: 3- Cáp dẫn điện (cho điện 11- Que hàn phụ - Hàn ở MỌI VỊ TRÍ trong không gian. - Hàn đắp ƯƠ cựchàn) 12- Vậthàn * Vậtliệu I C 4- Cáp nốimát 13- ĐiệncựcWolfram - Các loại thép thường và thép hợp ĐẠ 5- Kẹpmát 14- Khí bảovệ kim (hợp kim cao) 6- Bình khí bảovệ KHÍ 15- Khí Plasma - Kim loạimầu Ơ 7- Bình khí Plasma 16- Kim loạimốihàn C * Chiềudàyvậthàn 8- Ống dẫnkhíbảovệ 17- Hồ quang Plasma - Micro-Plasma > 0,1–2,0 mm - Macro-Plasma >lớnhơn 2 mm © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 25 / 44 IX. HÀN BẰNG CHÙM TIA ĐIỆN TỬ -EBW Electron Beam Welding n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C 1- Ổ cấp điện 2- Nguồn điệnápcao NG: 3- Cáp dẫn điệnápcao ƯƠ 12- Ống ngắm * Phạmvi ứng dụng 4- Bộ phận điềukhiển chùm tia - Hàn giáp mối ở mọivị trí I C 13- Buồng chân không 5- Cáp điềukhiển ĐẠ 14- Máy hút chân không * Vậtliệu 6- Cathode 15- Vậthàn - Hầuhếtcácloạivậtliệu KHÍ 7- Phát điệntử 16- Đồ gá vậthàn Ơ * Chiềudàyvậthàn C 8- Anode 17- Bộ phận điềukhiểnchuyển 0,1 đến100 mm 9- Khuếch đạitừ trường động củavậthàn - 10- Chùm tia điệntử 18- Vùng kim loạinóngchảy 11- Ligthing installation © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 26 / 44 13
14. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 X. HÀN LASER – LW LASER Welding n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C NG: * Phạmvi ứng dụng - Hàn giáp mối ở mọivị trí ƯƠ 1- Ổ cấp điện 7- Khí bảovệ (Ar, He) * Vậtliệu I C - Hầuhết các loạivậtliệu 2- Bình chứakhíbảovệ 8- Chùm tia Laser ĐẠ 3- Ống dẫnkhí 9- Thấukínhhộitụ * Chiềudàyvậthàn KHÍ 4- Nguồntạo Laser 10- Vậthàn Ơ - 0,1 đến10 mm 5- Bảng điềukhiển 11- Bộ phận điềukhiểnchuyển C động củavậthàn 6- Gương lái tia 12- Vùng kim loạinóngchảy © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 27 / 44 XI. HÀN TIẾP XÚC ĐIỂM – RSP Resistance Spot Welding 6 n n à à H H 9 ệ ệ ngh ngh 10 6 công công c c á á R T C C 2 NG: 1- Ổ cắm điện 10- Vùng hàn P 1 2- Nguồn điệnhàn(biếpáp 11- Nướclàmmátđiệncực ƯƠ 6 hàn) I C 3- Giá đỡ trên * Phạmvi ứng dụng 9 ĐẠ 4- Giá đỡ dưới - Hàn mọivị trí trong không gian 7 KHÍ 5- Bộ phậntạoáplực * Vậtliệu P Ơ C 6- Điệncựctrên - Thép thường, thép hợpkimcũng như 7- Điệncựcdưới(cốđịnh) hầuhết kim loạimầu 8- Bàn đạpchấphành * Chiềudàyvậthàn 9- Vậthàn - 0,1 đến25 mm © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 28 / 44 14
15. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 XII. HÀN TIẾP XÚC ĐƯỜNG - RSW Resistance Seam Welding 1- Ổ cắm điện 2- Nguồn điệnhàn(biếpáp hàn) 3- Giá đỡ trên n n à à 4- Giá đỡ dưới H H ệ ệ 5- Bộ phậntạoáplực 6- Cáp dẫn điện(đồng lá) ngh ngh 7- Đĩa điệncựctrên 8- Đĩa điệncựcdưới công công c c 9- Bàn đạpchấphành á á C C 10- Vậthàn NG: 11- Mốihàn ƯƠ I C * Phạmvi ứng dụng - Hàn ở vị trí hàn bằng ĐẠ * Vậtliệu KHÍ - Thép thường, thép hợpkim Ơ Đườnghàncócácđiểmhàn Đườnghàncócácđiểmhàn C cũng như hầuhết kim loạimầu chồng lên nhau cách nhau * Chiềudàyvậthàn - 0,1 đến3,5 mm © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 29 / 44 XIII. HÀN TIẾP XÚC ĐỐI ĐẦU - FBW Flash But Welding 1- Ổ cắm điện 2- Nguồn điệnhàn(biếpáphàn) 3, 4- Dây cáp dẫn điện 5, 6- Đầukẹp n n à à 7- Thân máy H H ệ ệ 8- Bàn trượt ngh ngh 9- Bộ phầndichuyểnbàntrượt 10- Vậthàn công công 11- Lựcép c c á á 12- Kim loạichảydẻo C C 13- Vùng nhiệt độ cao. NG: ƯƠ * Phạmvi ứng dụng I C - Hàn giáp mối các chi tiếtdạng thanh, ống, hoặc các chi tiết cùng tiếtdiện. ĐẠ * Vậtliệu KHÍ - hầuhết kim loại Ơ C * Kích thước vậthàn - 8 đến350 mm đường kính © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 30 / 44 15
16. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 XIV. HÀN KHÍ + ÁP LỰC – PGW Pressure Gas Welding 10 n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C 1- Bình chứakhícháy 8- Bàn gá di chuyển NG: 2- Bình chứaÔxy 9- Bộ phậntruyền động ƯƠ 3- Ống dẫnkhícháy 10- Vậthàn I C * Phạmvi ứng dụng 4- Ống dẫnkhíÔxy 11- Áp lực - Hàn giáp mốichi tiếtdạng thanh, ống ĐẠ 5- Mỏđốt 12- Vùng nhiệt độ cao * Vậtliệu KHÍ 6- Khung máy 13- Vùng kim loạibị dồn - Thép thường, Ơ 7- Thiếtbị gá kẹp C * Kích thước vậthàn - 1 đến 100 mm đường kính © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 31 / 44 XV. HÀN MA SÁT – FRW Friction Welding 1- Ổ cắm điện 2- Thân máy chính 3- Trục quay 4- Bánh đà n n à à 5- Phanh H H ệ ệ 6, 7 - Mâm cặp ngh ngh 8- Trụcdichuyểndọctrục 9- Then chống xoay công công 10- Thiếtbị tạolựcép c c á á 11- Lựcép C C 12- Bavia hàn NG: 13- Vậthàn. ƯƠ 14- Vùng nhiệt độ cao I C * Phạmvi ứng dụng ĐẠ - Hàn giáp mốicácchi tiếtdạng thanh tròn xoay KHÍ Ơ * Vậtliệu C - hầuhết kim loại * Kích thước vậthàn - 3,5 đến 100 mm đường kính © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 32 / 44 16
17. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 XVI. HÀN CẤY CHỐT –HÀN BULÔNG –BW Stud Welding 1- Ổ cắm điện 2- Nguồn điện 3- Cáp hàn 4- Cáp nốimát 5- Cáp điềukhiển n n 6, Súng hàn (mỏ hàn) à à H H 7- Thiếtbịđịnh vị ệ ệ 8- Vậthàn 9- Đinh đãhànvàovậthàn ngh ngh 10- Ống kẹp đinh 11- Đinh 12- Vòng gốm công công c c 13- Hồ quang. á á 14- Vùng kim loạinóngchảy C C NG: ƯƠ * Phạmvi ứng dụng I C - Hàn chi tiếtdạng đinh vào vật khác ở mọivị trí trong không gian ĐẠ * Vậtliệu KHÍ - hầuhết kim loại Ơ C * Kích thước Đinh Định vịĐinh Gây hồ quang Hình thành liên kết - 2 đến 25 (mm) đường kính © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 33 / 44 BẢNG TỔNG HỢP MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP HÀN SỬ DỤNG PP Hàn áp lực PP Hàn nóng chảy n n à à H H Động năng Hàn ma sát ệ ệ Hàn nổ ngh ngh Chất lỏng Hàn đúc Khí Hàn áp lực + khí Hàn khí công công c Hàn rèn c Hàn rèn á á C C Dòng điện Hàn điểm Hàn điện xỉ Hàn đường NG: Hàn điện trở ƯƠ Điện và Khí Hàn đinh Hàn hồ quang tay I C MIG/MAG ĐẠ TIG Hàn hồ quang tự động dưới lớp thuốc KHÍ Ơ Hàn Plasma C Chùm tia Hàn laser Hàn chùm tia điện tử © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 34 / 44 17
18. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 XVII. C¾t kim lo¹i b»ng nhiÖt 1. Kh¸i niÖm: C¾t ®øt kim lo¹i ®en, kim lo¹i mµu vµ hîp kim b»ng hå quang ®iÖn hoÆc b»ng ngän löa khÝ ch¸y ®Òu lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®èt nãng ®Ó lµm vËt cÇn c¾t ®¹t tíi ®iÓm nãng ch¶y, bÞ ch¶y m¹nh vµ bÞ c¾t rêi ra. Môc ®Ých cña c¾t ®øt ng−îc víi ph−¬ng n n à à ph¸p hµn H H ệ ệ 2. C¾t ®øt b»ng hå quang ®iÖn: ngh ngh lµ qu¸ tr×nh nung ch¶y vµ c¾t ®øt kim lo¹i b»ng nhiÖt l−îng cña hå quang ®iÖn công công - §iÖn cùc cña HQ cã thÓ lµ than hoÆc lµ kim lo¹i (que c¾t) - cã lç thæi khÝ nÐn ë gi÷a c c á á C C - Ph−¬ng ph¸p c¾t ®øt b»ng HQ ®iÖn lµ ph−¬ng ph¸p kh«ng kinh tÕ, khã thùc hiÖn khi NG: chiÒu dµy cÇn c¾t lín vµ th−êng cho ®−êng c¾t kh«ng ®Òu, do ®ã nã th−êng chØ hay dïng ƯƠ ®Ó th¸o rêi c¸c c¬ cÊu kim lo¹i, cò vµ c¾t ®øt hÖ thèng ®Ëu ngãt, ®Ëu h¬i, ®Ëu rãt cña c¸c I C vËt ®óc ĐẠ - ¦u ®iÓm c¬ b¶n cña ph−¬ng ph¸p c¾t ®øt ®−îc hå quang ®iÖn lµ nã kh«ng nh÷ng chØ KHÍ Ơ dïng ®Ó c¾t ®øt ®−îc thÐp mµ cßn cã thÓ c¾t ®øt ®−îc gang vµ kim lo¹i mµu n÷a C 3. C¾t ®øt b»ng ngät löa khÝ: lµ qu¸ tr×nh nung ch¶y vµ c¾t ®øt kim lo¹i b»ng nhiÖt l−îng cña ngän löa khÝ ch¸y © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 35 / 44 3.1. C¾t ®øt b»ng khÝ Oxy: dùa trªn kh¶ n¨ng cña mét sè kim lo¹i khi ch¸y trong khÝ «xy th× to¶ ra mét nhÞªt l−îng lín cã thÓ lµm ch¶y ®−îc kim lo¹i vµ c¸c chÊt «xyt t¹o thµnh §iÒu kiÖn c¾t ®−îc: n n à à - Ph−¬ng ph¸p c¾t ®øt b»ng khÝ «xy chØ cã thÓ dïng ®Ó c¾t H H ệ ệ nh÷ng kim lo¹i cã nhiÖt ®é ch¸y thÊp h¬n hiÖt ®é nãng ch¶y, cßn nhiÖt ®é nãng ch¶y cña c¸c «xyt ®−îc t¹o thµnh ph¶i thÊp ngh ngh h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y cña b¶n th©n kim lo¹i, ®ång thêi nh÷ng công công «xyt ®ã ph¶i dÔ ch¶y (VD: thÐp cacbon) c c á á - TÝnh dÉn nhiÖt cña b¶n th©n kim lo¹i ph¶i thÊp ®Ó tËp trung C C ®−îc nhiÒu nhiÖt n¨ng NG: ƯƠ I C C¾t ®øt b»ng ) gang, nh«m ®ång vµ c¸c hîp kim mµu ĐẠ khÝ Oxy kh«ng thÓ c¾t b»ng khÝ «xy KHÍ Ơ C 3.2. C¾t ®øt b»ng khÝ Oxy + chÊt trî dung: lµ ph−¬ng ph¸p dïng thªm chÊt trî dung (thµnh phÇn c¨n b¶n lµ bét s¾t vµ mét sè Ýt c¸c chÊt phô thªm) ®−îc dÉn cïng víi luång khÝ «xy tíi vïng ph¶n øng © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 36 / 44 18
19. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Ch¸y trong «xy, chÊt trî dung sÏ toa to¶ thªm nhiÖt, lµm ch¸y c¸c «xyt kim lo¹i khã ch¶y vµ lµm cho viÖc thæi chóng ra khái vïng c¾t b»ng khÝ «xy ®−îc dÔ dµng ) Ph−¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó c¾t ®øt c¸c lo¹i thÐp kh«ng gØ, thÐp chÞu nhiÖt, gang vµ mét sè kim lo¹i mµu n n à à H H ệ ệ 4. C¾t ®øt b»ng hå quang Plasma khÝ nÐn: ngh ngh công công c c á á C C NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C - C¾t ®−îc t¸t c¶ c¸c lo¹i vËt liÖu: kim lo¹i ®en, KL mµu, hîp kim, gèm sø, © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 37 / 44 XVIII. Hµn v¶y 1. Kh¸i niÖm: lµ ph−¬ng ph¸p nèi c¸c chi tiÕt kim lo¹i hoÆc hîp kim ë tr¹ng th¸i r¾n nhê mét kim lo¹i trung gian gäi lµ v¶y hµn - cã nhiÖt ®é nãng ch¶y thÊp h¬n kim lo¹i chi tiÕt hµn n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 38 / 44 19
20. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 2. §Æc ®iÓm: - Sù h×nh thµnh mèi hµn ë ®©y chñ yÕu dùa vµo qu¸ tr×nh hoµ tan vµ khuÕch t¸n cña v¶y hµn vµo kim lo¹i vËt hµn ë mèi nèi - Trong qu¸ tr×nh hµn v¶y, chØ cã v¶y hµn bÞ nãng ch¶y do vËy cã kh¶ n¨ng hoµ tan vµo mÐp hµn cña chi tiÕt hµn vµ tiÕp theo lµ qu¸ tr×nh khuyÕch t¸n khi mèi hµn ®«ng ®Æc n n - PP nµy cã tÝnh kinh tÕ cao à à H H - Do kh«ng g©y ra sù thay ®æi thµnh phÇn ho¸ häc cña kim lo¹i vËt hµn, vïng ¶nh ệ ệ h−ëng nhiÖt kh«ng tån t¹i do vËy vËt hµn kh«ng bÞ biÕn d¹ng ngh ngh - Cã thÓ hµn ®−îc c¸c kÕt cÊu phøc t¹p mµ c¸c PP hµn kh¸c khã thùc hiÖn - Cã kh¶ n¨ng hµn c¸c kim lo¹i kh¸c nhau víi nhau, kim lo¹i víi phi kim công công c c - N¨ng suÊt hµn cao vµ kh«ng ®ßi hái c«ng nh©n bËc cao á á C C 3. V¶y hµn: NG: ƯƠ - V¶y hµn mÒm cã nhiÖt ®é nãng ch¶y thÊp h¬n 4500C, cã ®é cøng nhá, tÝnh chÊt c¬ häc I C thÊp. Lo¹i v¶y hµn nµy dïng ®Ó hµn c¸c chi tiÕt chÞu lùc nhá, ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp ĐẠ VÝ dô: v¶y hµn Sn - Pb (víi 61% Sn vµ 39% Pb); v¶y hµn Sn - Zn ®Ó hµn nh«m v.v KHÍ Ơ C - V¶y hµn cøng cã nhiÖt ®é nãng ch¶y t−¬ng ®èi cao (> 5000C) th−êng tõ 720 - 9000C. V¶y hµn nµy cã ®é cøng vµ ®é bÒn c¬ häc t−¬ng ®èi cao. V¶y hµn cøng dïng ®Ó hµn c¸c chi tiÕt chÞu lùc lín © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 39 / 44 VÝ dô: dïng v¶y hµn cøng ®Ó hµn m¶nh hîp kim cøng lªn th©n dao b»ng thÐp kÕt cÊu ) Lo¹i v¶y hµn nµy th−êng dïng lµ ®ång thau, b¹c, niken, nh«m v.v 3. Thuèc hµn: lµ vËt liÖu cÇn thiÕt ®Ó lµm s¹ch mèi hµn vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh hoµ tan, khuÕch t¸n n n cña vËt hµn à à ) Tuú theo lo¹i v¶y mµ sö dông thuèc hµn kh¸c nhau: H ) Tuú theo lo¹i v¶y mµ sö dông thuèc hµn kh¸c nhau: H ệ ệ - axit, muèi (clorua kÏm), axit photphoric, dïng cho v¶y mÒm ngh ngh - borac, clorua kÏm, muèi kali, dïng cho v¶y cøng công công 4. ThiÕt kÕ mèi ghÐp khi hàn v¶y: c c á á C C NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 40 / 44 20
21. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 4. ThiÕt kÕ mèi ghÐp khi hàn v¶y: n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 41 / 44 XIX. KhuyÕt tËt hµn vµ c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra 1. C¸c d¹ng khuyÕt tËt hµn: KhuyÕt tËt bªn ngoµi KhuyÕt tËt bªn trong - kh«ng ngÊu n n - sai lÖch kÝch th−íc - ch¸y c¹nh à à - rç khÝ, lÉn xØ H H - kh«ng ®ñ tiÕt diÖn - ch¶y trµn ệ ệ - nøt, rç co - kh«ng ®Òu - - qu¸ nhiÖt ngh ngh - nøt ngoµi - vïng ¶nh h−ëng nhiÖt qu¸ lín - rç xØ, rç khÝ bªn ngoµi - sai tæ chøc công - sai tæ chøc công c c á á C C NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 42 / 44 21
22. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 2. C¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt l−îng hµn: KiÓm tra ph¸ huû KiÓm tra kh«ng ph¸ huû - Thö c¬ tÝnh: kÐo, nÐn, uèn, xo¾n, ®Ëp n n - Chôp siªu ©m à à - Soi kim t−¬ng: xem ®é h¹t, tæ chøc H H - Chôp tia X (X-Ray) ệ ệ - Thö ¨n mßn - Thö tõ tÝnh ngh ngh - Thö mµi mßn - Thö thuû tÜnh (kiÓm tra ®é kÝn) - §o: th−íc, d−ìng, công công - Xem b»ng m¾t th−êng c c á á C C - Dïng chÊt chØ thÞ mµu - Chôp b»ng tia gama NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 43 / 44 XX. D¸n kim lo¹i: Tù ®äc SGK n n à à H H ệ ệ ngh ngh công công c c á á C C NG: ƯƠ I C ĐẠ KHÍ Ơ C © ThS. KSHQT. VũĐình Toại-Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 44 / 44 22