Giáo trình Đánh quân viễn chinh Mỹ và chư hầu trong “chiến tranh cục bộ” của Mỹ-Ngụy (1965 - 1968)

Nội dung text: Giáo trình Đánh quân viễn chinh Mỹ và chư hầu trong “chiến tranh cục bộ” của Mỹ-Ngụy (1965 - 1968)

1. Chương VI ĐÁNH QUÂN VIỄN CHINH MỸ VÀ CHƯ HẦU TRONG “CHIẾN TRANH CỤC BỘ” CỦA MỸ - NGỤY (1965 - 1968) I. Tạo thế tấn công, giữ vững vùng làm chủ Trên chiến trường miền Nam, lực lượng cách mạng đã giành được những thắng lợi quan trọng, làm cho Mỹ - ngụy tổn thất và lâm vào những tình thế khó khăn. Đế quốc Mỹ buộc phải thực hiện leo thang chiến tranh với chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, đưa quân Mỹ và lực lượng chư hầu vào miền Nam Việt Nam, trực tiếp tác chiến nhằm tiêu diệt lực lượng cách mạng với kế hoạch tìm và diệt trong vòng từ 25 đến 30 tháng91. Trung ương, Trung ương Cục miền Nam đã đánh giá tình hình và chỉ đạo cho cách mạng miền Nam tiếp tục giữ thế tấn công khi Mỹ đưa lực lượng quân chiến đấu của chúng tham chiến. Đầu tháng 4-1965, Huyện ủy Long Thành tổ chức cho cán bộ huyện học tập “nghị quyết đánh Mỹ” của Trung ương Đảng. Giữa tháng 4, cán bộ huyện được phân công xuống các xã triển khai tinh thần nghị quyết, đồng thời chỉ đạo thực hiện một số nhiệm vụ cấp bách: bổ sung quân số cho du kích các xã, tăng cường huấn luyện quân sự, mỗi du kích phải làm thêm một hầm bí mật, dự trữ lương khô, nước ngọt đủ dùng trong nửa tháng dưới hầm chuẩn bị đánh Mỹ, khi chúng đặt chân đến. Huyện ủy cử người vào căn cứ Suối Đục, vào khu Hang Nai làm nhà, đào hầm, làm kho chứa lương thực, thực phẩm, đề phòng nếu tình thế căng thẳng thì chuyển cơ sở về đó. Trong thời gian này, phong trào cách mạng phát triển mạnh, một loạt ấp chiến lược của địch bị ta phá rã. Đồng bào phấn khởi thi đua cho con em tòng quân và đóng góp lương thực. Nhờ trúng vào năm lúa tốt, được mùa, việc vận động lương thực rất hiệu quả. Riêng xã Long Phước đã nhập kho nhà nước tới 3.500 giạ lúa. Huyện ủy chỉ đạo phải làm thêm 5 kho chứa lúa ở rẫy K-75 nơi tiếp giáp giữa Long Phước và Bàu Cạn. Số lúa đóng góp được của các xã còn lại thì gởi trong dân. Đồng bào đã tình nguyện lúa của nhà nước thì để phía dưới chỗ đựng, còn lúa của gia đình thì để ở phía trên. Mỗi huyện có hàng trăm thanh niên phụ nữ tham gia đội dân công vận chuyển lương thực, thực phẩm. Cửa khẩu Bình Sơn, Phước Thái đêm nào cũng tấp nập người chuyển lương thực đi, người đón nhận vũ khí về. Đến thời kỳ này đường địa đạo, giao thông hào và ô ụ chiến đấu ở xã Tam Phước đã làm xong. Đầu tháng 5, tại Biên Hòa, trung tá tỉnh trưởng Mã Sanh Nhơn tổ chức đón tiếp lữ dù Mỹ mang phiên hiệu 17392. Chỉ 10 ngày sau, bọn lính dù 173 về đồn trú 91 Ngày 6/4/1965, Mỹ công bố “Hành động an ninh quốc gia” số 328, thông báo Tổng thông Mỹ Johnson quyết dịnh thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục bộ”. Thực hiện kế hoạch “tìm và diệt” lực lượng cách mạng theo ba giai đoạn từ năm 1965 đến cuối năm 1967. 92 Nghị quyết ngày 1-4-1965 của tổng thống Mỹ đưa một bộ phận quân chiến đấu trên bộ vào miền Nam. Tháng 5-1965, lữ đoàn dù 173 vào Biên Hòa – đồng thời địch đổ toàn bộ sư đoàn bộ binh số 1 (Anh cả đỏ) vào miền Đông Nam Bộ, đóng căn cứ Dĩ An, phía bắc Sài Gòn. Quyết định ngày 17-7-1965 của tổng thống Mỹ triển khai ồ ạt 125
2. tại tổng kho Long Bình và khu căn cứ Nước Trong. Trong đoàn quân viễn chinh, Mỹ còn đưa vào một loại quân đặc biệt đó là chó bẹc-giê và tổ chức trường huấn luyện quân khuyển ở ngã ba thuộc xã An Lợi và ở khu vực kho bom Thành Tuy Hạ. Những ngày đầu khi quân Mỹ vào miền Nam, bộ máy tuyên truyền của chính quyền ngụy thi nhau quảng bá cho uy lực quân đội Hoa Kỳ. Trên các địa bàn Long Thành và Nhơn Trạch: sông Lòng Tàu, sông Đồng Nai nhiều tàu quân sự cỡ lớn xuất hiện. Những dàn pháo 105 ly, 155 ly, 175 ly và loại tự hành được đặt ở những vị trí Thành Tuy Hạ, khu căn cứ Nước Trong, Bình Sơn, Dốc Thái, Vườn Điều, chùa Nước Nhĩ, Bến Sắn, Phước Hòa và chi khu Long Thành. Trang bị cho quân Mỹ là những loại vũ khí, phương tiện chiến tranh hiện đại. Trên quốc lộ 15 và các trục lộ qua địa bàn Long Thành, những chuyến xe kéo pháo, xe tăng nối đuôi nhau liên tục để đến những điểm tập kết. Bọn ngụy quân, ngụy quyền ở quận lỵ Long Thành thì tỏ vẻ hí hửng ra mặt. Những kẻ cơ hội trong bộ máy chính quyền tay sai thì bày mưu lập kế để leo thang và giữ ghế. Những tay thầu làm kinh tế thì tính toán để chuẩn bị lợi dụng tình hình chiến tranh để làm giàu. Bộ máy chính quyền tay sai của địch cũng được thay đổi. Tại quận Long Thành, Nguyễn Văn Huy về thay Nguyễn Hải Đăng. Trong bữa tiệc tống tiễn quận trưởng cũ đi, nhận nhiệm vụ mới, quận trưởng Nguyễn Văn Huy đọc bài diễn văn trong đó có “chửi khéo” người tiền nhiệm: “Long Thành giờ đây như một người bị bệnh nặng mà lục phủ, ngũ tạng đã bị hư, cần phải có 1 thầy thuốc cao tay, bắt đúng mạch, cho thuốc thì mới khỏi”. Quận trưởng cũ Nguyễn Hải Đăng biết là Nguyễn Văn Huy chửi xỏ mình, giận tím mặt nói: “Rồi các ông xem, trời đất còn cả đó”. Được Mỹ đổ quân hỗ trợ, chính quyền ngụy đề ra kế hoạch “bình định cấp tốc”. Tiểu khu Biên Hòa đã chọn Long Thành - Nhơn Trạch, Tân Uyên để thực hiện kế hoạch này. Tại Long Thành địch tiến hành phân loại xã ấp theo A, B, C. Những xã loại A như: Phước Lộc, Long An, Lộc An là địa bàn chúng có thể làm chủ cả ngày lẫn đêm. Những xã liệt loại B gồm: Phước Thái, Phước Tân, An Hòa Hưng, Long Phước là địa bàn chỉ làm chủ được ban ngày và một số ấp ban đêm. Còn những xã loại C gồm: Tam Phước, Phước Nguyên, An Lợi chỉ làm chủ được ban ngày. Riêng 3 xã Bình Sơn, Tam An và Phước An thì địch cho là không kiểm soát nổi. Ngày 10-6-1965, tại Biên Hòa, thiếu tướng Cao Văn Viên (Tư lệnh Quân đoàn III kiêm vùng 3 chiến thuật), chủ tịch đặc trách kế hoạch bình định cấp tốc93 đã ký quyết định thành lập 21 đoàn bình định nông thôn. Ngay sau đó, 7 đoàn được điều về Long Thành - Nhơn Trạch, gọi là “Đoàn cán bộ xây dựng nông thôn”. Khi Trưởng đoàn bình định nông thôn đến Long Thành, quận trưởng Nguyễn Văn Huy 14 tiểu đoàn quân chiến đấu Mỹ vào miền Nam Việt Nam. Đến tháng 12-1965 tăng số quân lên 189 ngàn (gồm 3 sư, 3 lữ, 33 tiểu đoàn). 93 Chương trình bình định theo quốc sách ấp chiến lược. Ngày 1-8-1962 địch thành lập liên bộ, chỉ đạo bình định – bình định nông thôn – tại chỗ. Từ 30-10-1968 đến 31-1-1969 địch chuyển hướng sang bình định xây dựng. Từ tháng 7-1970 đến ngày 25-2-1971 địch chuyển sang bình định phát triển và thành lập hội đồng bình định trung ương và cử thiếu tướng Trần Thiện Khiêm làm chủ tịch. Từ ngày 1-3-1972 đến tháng 4-1975 địch chuyển sang kế hoạch bình định tứ niên công đồng tự vệ và cộng đồng phát triển. 126
3. nói: “đánh Việt Cộng trong rừng sâu đã là việc khó, việc tìm ra và phá cơ sở nuôi Việt Cộng ở trong ấp còn khó hơn nhiều, vì họ được dân tin yêu, bảo vệ”. Để phá cơ sở cách mạng, địch đã dùng nhiều thủ đoạn lừa gạt dân, hòng ly gián giữa người dân trong ấp với cán bộ ta. Bọn bình định này rất nguy hiểm, chúng thường mặc bộ bà ba đen với khẩu hiện ba cùng “Cùng ăn, cùng ở, cùng lao động với dân”. Đến Long Thành là bọn chúng tỏa xuống các xã thuộc vùng tranh chấp, tìm cách đến ở ngay những gia đình mà chúng tình nghi là cơ sở cách mạng. Ban ngày, chúng rủ nhau vận động dân sửa đường, sửa nhà cửa hoặc la cà trong dân đánh bài, uống rượu, theo dõi, thu thập tin tức. Ban đêm, chúng chia nhau ra ngủ thành nhiều điểm không cố định. Chúng thường xuyên kiểm tra dân số trong ấp với âm mưu nắm bắt được ngay tình hình, tiêu diệt hạ tầng cơ sở của ta, đẩy bằng được lực lượng cách mạng ra xa, tái chiếm những vùng đã mất, mở rộng vùng kiểm soát. Khu căn cứ Nước Trong được địch xây dựng mở mang. Bên cạnh đó, địch sử dụng phi pháo bắn phá, dọn bãi cho trực thăng đổ chụp càn quét sâu vào các vùng căn cứ cách mạng. Đối phó với hành động của địch, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo xây dựng thế chiến đấu phải đứng vững trên địa bàn, tấn công địch liên tục bằng ba mũi giáp công. Thực hiện kế hoạch đề ra, Huyện ủy phân công 2/3 số cán bộ huyện xuống trực tiếp làm bí thư hoặc phụ trách vùng: vùng I do các đồng chí Tám Huệ, Năm Bảo, Trần Hai, Tám Chiến phụ trách, vùng II gồm các đồng chí Bảy Biền, Tư Đức, Công Chánh, Hai Phong phụ trách, vùng III do các đồng chí Út Mười Hai, Ba Sơn, Bảy Sang, Sáu Nha. Riêng hai thị trấn thì cử các đồng chí Chín Công, Tám Quyết, Ba Tài và Chín Trường Giang đảm trách. Vùng công nhân cao su do Ban cán sự trực tiếp chỉ đạo gồm các đồng chí Hai A, Bảy Phượng, Sáu Thống. Nhờ có sự chỉ đạo kịp thời nên chỉ trong một thời gian ngắn hầu hết các xã đã bổ sung và xây dựng được chi bộ mật, hình thành một thế bao vây sẵn sàng tiêu diệt địch ở mọi địa điểm, mọi khu vực. Ngày 14-6-1965, đồng chí Trần Minh Rạng94 cùng tổ trinh sát của huyện được du kích An Hòa Hưng giúp đỡ đã phục kích ở khu vực Vườn Trầu của Tổng Trường để theo dõi hoạt động của địch trên quốc lộ 15 (khu vực Bến Gỗ đến ngã ba lối rẽ vào kho Long Bình). Vào khoảng 4 giờ chiều, 1 xe jeep chở lính Mỹ từ Tổng kho Long Bình chạy ra lọt vào vị trí mai phục, đồng chí Trần Minh Rạng cho nổ 1 trái mìn, xe lật nghiêng bốc cháy, các chiến sĩ ta xông lên diệt gọn 12 tên, thu 2 tiểu liên và 8 súng trường tự động, nhanh chóng rút về căn cứ an toàn. Trận đánh táo báo, bất ngờ nên địch không kịp phản ứng. Đây là những tên lính Mỹ đầu tiên bị đền tội trên đất Long Thành đã làm cho đồng bào ta hết sức phấn khởi. Về phía quân viễn chinh Mỹ, sau một thời gian đồn trú, nghiên cứu địa hình, khoanh vùng đánh phá, ngày 27-6-1965, địch cho máy bay B52 ném bom vào khu vực K-95, K-100 căn cứ của Tỉnh ủy đóng trên địa bàn Long Thành. Suốt 5 giờ liền, bom tọa độ nổ theo một vệt dài từ suối Cù, qua suối Quýt đến tận ven suối Cả. Cây rừng đổ rạp, nhiều cây to bật cả gốc. Lần đầu tiên, quân Mỹ đã đánh bằng lối 94 Trần Minh Rạng quê xã Phước Thiền, anh là một chiến sĩ chiến đấu dũng cảm, nhiều mưu trí. Anh hy sinh tại căn cứ Suối Đục. Bị sập hầm, do bom từ máy bay B-52 của địch ném. 127
4. hủy diệt, nhưng cũng chỉ phá hủy được cây rừng, còn lực lượng cách mạng đã phân tán làm nhiều tổ nhỏ, di chuyển làm nhiều hướng, cách căn cứ từ 3 đến 5 km, nên không gây thiệt hại cho ta. Ngay đêm hôm đó, địch lại cho pháo bầy bắn phá từng điểm trong khu rừng Cẩm Đường, pháo dập trúng 1 căn cứ của ta, làm 3 cán bộ hy sinh và 2 đồng chí bị thương. Ngày hôm sau, bộ máy tâm lý chiến của địch tung tin “Khu rừng Bình Sơn, Cẩm Đường hết cây, mặt đất phẳng như mặt ao”, một số đồng bào khiếp sợ, đã mắc âm mưu tuyên truyền của địch. Ngay chiều hôm đó, Minh (tức Hồng), thư ký Văn phòng ủy ban huyện Long Thành dao động ra đầu hàng giặc. Được tin, Huyện ủy Long Thành lập tức cho chuyển cơ sở về khu vực ấp Bà Ký thuộc xã Long Phước. Một bộ phận chuyển về ấp 4 thuộc xã Long An. Cách 3 ngày sau, địch bắt tên Minh dẫn đường để bao vây đánh phá cơ sở Huyện ủy. Hai tiểu đoàn địch theo tên Minh chỉ điểm đã đánh phá vào hệ thống địa đạo căn cứ của ta ở Tam An vì chúng nhận định Huyện ủy Long Thành rút về đây. Chúng phá 920 mét đường địa đạo, 1.500 mét giao thông hào và 36 ô ụ chiến đấu do đồng bào Tam An, Tam Phước đã làm gần 2 năm trời. Ngày mùng 5-7-1965, lữ đoàn dù 173 Mỹ đổ quân xuống Rạch Ruột Ngựa, âm mưu bắt gọn cơ quan đầu não của huyện. Lúc này du kích xã Tam An có hơn chục tay súng, cùng với 4 đồng chí trinh sát của huyện do đồng chí Ba Liêm chỉ huy đón đánh địch. Để dọn đường, địch cho pháo bắn vào khu vực Bến Bàu, Xóm Hố, Chùa Lớn và thôn An Định. Tiếp đó, quân Mỹ tiến sâu vào căn cứ. Khi những tên lính Mỹ còn cách các chiến sĩ 30 mét thì cùng một lúc, ta cho nổ 4 trái mìn tự tạo ĐH10 vào đội hình địch. Bị đánh bất ngờ, một số lính Mỹ bị diệt tại chỗ. Những tên sống sót chạy dạt ra hai bên đường. Từ trên đồi cao, các chiến sĩ ta nhả đạn. Bọn địch bỏ chạy về phía sau để chống trả và gọi pháo từ Long Thành bắn chi viện. Sau đó, địch cho máy bay phản lực đến cắt bom xuống trận địa. Lính Mỹ càn tiến theo đường cũ. Các chiến sĩ ta lại cho nổ ĐH10 ngăn chặn và nổ súng đánh bật chúng lại. Suốt từ 7 giờ sáng đến 4 giờ chiều, 5 lần lính Mỹ xông lên vẫn không vào được căn cứ của ta. Cuối cùng, chúng phải gọi máy bay đến ném bom hủy diệt xung quanh trận địa để lấy xác đồng bọn mang đi. Trận đầu, quân dân Long Thành đánh Mỹ càn quét thắng lợi diệt tại trận 37 tên đã gây được tiếng vang rất lớn, kịp thời động viên và giải tỏa mối băn khoăn, lo lắng của một số đồng chí và đồng bào “Liệu có đánh được Mỹ không?”. Sau trận đánh địch càn, 4 chiến sĩ của ta được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ ”, đồng chí Ba Liêm được công nhận Chiến sĩ thi đua cấp Quân khu. Phát huy thắng lợi trận đầu thắng Mỹ, Huyện ủy Long Thành đã chỉ đạo một đợt tuyên truyền rộng rãi trong nhân dân. Theo kế hoạch, Tiểu đoàn 3 thuộc Trung đoàn 4 chặn địch từ phía quận lỵ, Đại đội 240 cùng du kích xã Phước Thái chặn địch từ hướng đồn Quán Chim, du kích xã Long Phước cùng bộ đội địa phương huyện nhận nhiệm vụ chặn xe lam, xe đò trên đoạn đường Phước Hòa, Thái Thiện nhằm tập trung đồng bào để nghe cán bộ nói chuyện. Từ 6 giờ sáng đến 7 giờ, gần 200 xe lam, xe đò được đưa vào một khu đất trống gần cây số 65. Đồng chí Năm Văn chịu trách nhiệm đi quyên tiền ủng hộ. Đồng chí Tám Kim làm nhiệm vụ bảo 128
5. vệ. Đồng chí Chín Công leo lên một mui xe đứng nói chuyện với đồng bào về âm mưu thâm độc của địch, thất bại của Mỹ trong trận càn vào xã Tam An. Đang lúc nói chuyện, một tài xế xe đò đến báo cho ta trong xe chở khách mang biển số BH909 màu xanh, có 4 lính Mỹ nấp dưới gầm ghế. Lập tức tổ du kích đến bao vây và bắt sống cả 4 tên, trói lại, thu 4 súng rồi giải về xã Long An, sau chuyển cả 4 tên về tỉnh. Kết quả đợt tuyên truyền gần 4.000 đồng bào được nghe cán bộ ta nói chuyện về đường lối chính sách của Đảng, về âm mưu địch. Đồng bào đã ủng hộ gần 2 triệu đồng để góp phần đánh Mỹ. Bị đánh liên tục, bọn địch trả thù bằng âm mưu tổ chức càn quét, đánh phá vùng sâu thuộc xã Long Phước, khu vực Bàu Cạn. Sáng sớm ngày 4-8-1965, sau một trận mưa lớn khiến đoạn đường Chín Hỷ xuyên qua rẫy Mật Trâm vào khu vực K-75 trở nên lầy lội. Một toán lính Mỹ thuộc lữ dù 173 hùng hổ càn vào nơi cất giấu lương thực, thực phẩm của huyện trong căn cứ. Phát hiện địch càn, đại đội 240 nhanh chóng tổ chức, chia đội hình phục kích. Lính Mỹ đem theo chó bẹc-giê. Khi đến khoảng cách 50 mét về phía ta phục kích, chó bẹc - giê nghểnh cổ về phía trước sủa ăng ẳng khiến lính Mỹ chựng lại rồi chỉ tay lên tiếng“Vi xi”, “Vi xi”. Biết địch phát hiện ra mục tiêu, đồng chí Liên chỉ huy trận đánh hạ lệnh nổ súng. Con chó và bọn lính đi mở đường bị diệt ngay ở loạt đạn đầu. Bọn địch thối lui ra sau và nổ súng chống trả. Biết trước thế nào địch cũng gọi pháo bắn đến, các chiến sĩ liền nấp vào các hầm hào kiên quyết chặn chúng càn. Khi tiếng pháo ngưng thì địch cho máy bay đến cắt bom. Cứ sau đợt cắt bom thì địch lại xông lên, nhưng đều bị đánh bật ra. Cuối cùng, địch gọi máy bay đến trút bom hủy diệt trận địa và bọn lính thu lấy xác đồng bọn rồi rút lui. Trận đánh căng thẳng nhưng các chiến sĩ chủ động an toàn và diệt 43 tên giặc, thu 9 cây súng, diệt 1 con chó bẹc-giê. Đồng chí Châu, một chiến sĩ trẻ nhất của đơn vị cười đùa: “Tôi đề nghị giao món này cho anh nuôi, chiều nay chúng ta làm một bữa liên hoan mừng chiến thắng, tất cả an toàn”. Thông qua những trận đánh Mỹ, Huyện ủy Long Thành đã rút ra kết luận chủ yếu lính Mỹ dựa vào vũ khí hiện đại. Loại máy bay B52 và pháo bầy với phương thức sử dụng của địch trên chiến trường Long Thành chỉ áp dụng được ở những trận địa không có lính Mỹ, nếu ta áp sát địch, nắm thắt lưng Mỹ mà đánh thì B52 và pháo bầy trở nên vô tác dụng. Kết luận của huyện ủy Long Thành rất phù hợp với thông báo của Tỉnh đội và Tỉnh ủy Biên Hòa “Mỹ tuy đông, có đầy đủ vũ khí nhưng có nhiều nhược điểm, không quen địa hình, hành quân đến đâu là kết hợp phi pháo bắn phá. Lính Mỹ chỉ tiến theo một đường thẳng. Vì vậy phải áp sát địch mà đánh, sẽ bảo toàn lực lượng của ta”. Để tránh những vùng mà địch có thể hủy diệt bằng B52, bằng pháo bầy, Huyện ủy Long Thành đã chuyển cơ sở từ vùng sâu về áp sát địch, tạo thế cài răng lược, phân tán thành từng tổ nhỏ để chỉ đạo. Về phía địch, kể từ trung tuần tháng 9-1965, chúng cho quân bung ra lấn chiếm và cày ủi phá rừng ở khu Bàu Kè, Núi Lớn, nỗng Bà Lựu, vùng ven núi Đá Mài. Xe tăng, xe ủi của địch ủi cả mồ mả ở các xã ven theo các lộ 15, đường giao thông. Đi đôi với việc càn quét ủi phá bên ngoài, địch tăng cường đánh phá bên 129
6. trong bằng kế hoạch bình định cấp tốc. Bọn bình định về xã Long Phước do tên Tám Đời chỉ huy, bung ra và trà trộn trong dân ở các ấp Phước Hòa, ấp Đất Mới. Riêng ấp Bà Ký, bọn địch không thực hiện nổi. Ấp này là một khu đất bằng phẳng nằm giữa bên này là quốc lộ 15, bên kia là lộ 19, có dòng suối Cả chảy bao quanh, một con kinh lớn và 2 con suối chảy qua. Một con đường rải đá xanh, chia ấp ra làm hai khu vực với 3 chiếc cầu (Cầu Sập, cầu Kẹo và cầu Mít). Người dân ở đây một lòng với Đảng, với cách mạng. Suốt thời kỳ chống chiến tranh đặc biệt, ấp Bà Ký vẫn tự hào là vùng tự do, là cơ sở của cách mạng, địch không kìm chế nổi. Tức tối điên cuồng với ấp nhỏ mà không làm gì được, địch cho quân càn quét, nhưng lần nào cũng có số lính chết từ 5 đến 7 tên mà dân thì không quản lý nổi. Lần này, địch cho quân bao vây và hăm dọa, chúng đặt loa ở chỗ ngã ba Nhà Mát quay vào ấp và ra lệnh “Hạn trong 3 ngày dân phải dời hết ra ấp Phước Hòa, ấp Đất Mới để cho pháo về hủy diệt”. Chi bộ xã Long Phước chỉ đạo phải phá bằng được âm mưu này của địch. Một buổi sáng, theo đường lộ, một xe jeep chở bọn tâm lý chiến đến chưa kịp bắc loa đã bị ta tấn công. Đồng chí Tư Công cho nổ một trái ĐH10, chiếc xe chồm lên cán đổ một ngôi nhà nhỏ bên cạnh đường, xe lật úp bốc cháy làm chết 3 tên Mỹ đen và 4 tên lính tuyên truyền. Nửa giờ sau, địch cho lính xuống nhưng không dám vào ấp. Chúng gọi pháo bắn tàn phá nhà cửa của dân rồi cho xe chở những lính chết đi. Âm mưu tát dân ấp Bà Ký của địch thêm một lần nữa thất bại. Cách hai ngày sau, đêm 24 rạng ngày 25-9-1965, đồng chí Tạ Nông, đồng chí Rạng chỉ huy đơn vị bộ đội huyện có du kích địa phương hỗ trợ, đột kích ấp Phước Hòa, ấp Đất Mới lùng bắn bọn bình định, diệt 11 tên, trong đó có 2 tên ác ôn là Vện và Bùng, thu 6 súng. Những tên sống sót hoảng sợ lủi trốn suốt đêm không dám về. Ngày hôm sau, tên Tám Đời về quận, rồi từ đó bỏ đi luôn. Phá rã đoàn bình định ở Long Phước, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo tập trung phá bằng được đoàn bình định ở xã Tam An. Bọn ở đây có 19 tên do Nguyễn Văn Hữu làm trưởng đoàn. Địch còn cài 2 tên ác ôn khét tiếng là tên Hòn và Tòng theo dõi nhân dân. Hàng ngày, tên Hòn thường ngồi dưới gốc 1 cây điệp trên lộ 23 để khám xét lục soát, cướp đoạt tài sản những người qua lại để, khiến nhân dân địa phương rất căm ghét. Các bà má ở Bến Bàu nói với các chiến sĩ du kích “Hễ ai giết được tên Hòn sẽ thưởng cho cặp gà”. Biết đồng bào quá khổ vì tên này, ngày mùng 10, đồng chí Nguyễn Hồng Phép, Trần Minh Rạng cải trang thành lính ngụy, đi xe honda từ ấp 3 xã Phước Nguyên ra quốc lộ 15 rồi cho xe phóng qua cổng đồn An Lợi chạy thẳng về Tam An. Tên Hòn đứng lên ngăn lại để khám xét. Đồng chí Rạng rút súng bắn 3 phát vào mặt tên Hòn rồi rút về phía ấp Bến Bàu. Bước chân vào nhà má Sáu Trắc, đồng chí Rạng mồ hôi nhễ nhại cười nói: “Má lên đồn xem thằng Hòn ra sao, rồi về giết gà cho bọn con nghen má”. Má Sáu Trắc gọi má Năm Ngôn tất tả chạy đi, mới ra khỏi ấp đã thấy má Lê Thị Trơn hối hả chạy về vui mừng kể “Thằng Hòn chết rồi, bị bắn nát mặt”. Tối hôm đó, trong khu vườn má Sáu Trắc, các chiến sĩ du kích xã Tam An, đồng chí Rạng, đồng chí Phép được các má đãi một bữa tiệc có thịt gà, cá chiên, canh cá chua mừng tên ác ôn bị tiêu diệt. 130
7. Ngày 14-12-1965, đồng chí Trần Minh Rạng cùng đơn vị vũ trang huyện đóng giả lính địch, đột kích vào đồn Tam An giữa ban ngày, diệt tên Tòng ác ôn cùng đứa con trai của y làm liên toán trưởng, bắt sống 10 tên bình định, trong đó có tên Hữu trưởng đoàn, giải tán bọn phòng vệ dân sự, thu 18 súng và 6 hòm đạn, 1 máy PRC-25, phá rã 2 trung đội bảo an. Đồn Tam An bị phá, xã Tam An được giải phóng. Bằng lối đánh bất ngờ, táo bạo diệt Mỹ, diệt ác ôn, sự dũng cảm của đồng chí Rạng được người dân nhắc đến nhiều ở vùng ven quốc lộ 15. Đồng bào Long Thành gọi anh là: “ông thiên lôi dùng sấm sét đánh xuống đầu kẻ địch”. Bọn địch gọi anh là: “Ma Việt Minh có phép tàng hình”. Quận trưởng Long Thành thì tuyên bố: “Ai giết được tên Việt Cộng đó, y sẽ thưởng 2 triệu đồng”. Được tin này, đồng chí Rạng nói đùa với anh em trong đơn vị “cái đầu của bọn mình cũng có giá lắm đấy chứ”. Rút kinh nghiệm cách đánh của du kích và lực lượng vũ trang huyện Long Thành, đồng chí Nguyễn Thành A - Bí thư Ban cán sự cao su họp lực lượng 207 bàn cách diệt tên thượng sĩ Giai, trưởng đồn Bình Sơn. Tên Giai từng làm chi khu phó Nhơn Trạch, khét tiếng ác ôn. Sau khi đại úy Thi bị giết, để đàn áp phong trào công nhân cao su, địch đưa tên Giai vào Bình Sơn. Đặt chân đến Bình Sơn, y tuyên bố: “Ngày nào tôi còn sống thì Việt Cộng đừng hòng lọt vào khu này”. Giai đã tự phân chia xã Bình Sơn làm hai khu vực. Từ khu vực Cầu Gỗ trở vào đến khu vực nhà máy y gọi là vùng Sài Gòn, từ Cầu Gỗ trở ra y gọi là vùng Hà Nội. Khi bắt được người dân, câu hỏi đầu tiên của Giai là Hà Nội hay Sài Gòn để y có cách tra khảo khác nhau. Làm trưởng đồn mới 3 tháng, Giai đã tổ chức gần 40 đợt đột kích vào các ấp, đốt 59 ngôi nhà của đồng bào, bắt về đồn tra khảo 21 người, trong đó có 13 phụ nữ. Du kích địa phương và bộ đội cao su 207 đã nhiều lần phục kích, nhưng chưa diệt được tên Giai, vì y ranh ma và nhiều thủ đoạn đối phó. Nhưng đến lần y bị giết hụt bằng hai trái lựu đạn, cách đồn không đầy 200 mét, khiến Giai sợ không dám ra chợ, ra quán bên đường. Ai có giỗ, có đám cưới đến mời, y bảo bưng mâm cỗ vào đồn cho y để đảm bảo tính mạng cho bản thân. Sau khi nghiên cứu tình hình và lên kế hoạch, 7 giờ sáng ngày 25-12, đồng chí Nguyễn Thành A cùng một tổ du kích cải trang công nhân cao su, dùng xe chở mủ do đồng chí Sáu Quân lái, chạy thẳng vào đồn. Bọn lính gác tưởng là xe công nhân đến lấy dụng cụ đi làm, nên không ngăn cản. Khi xe chạy vào đến sân, đồng chí A thấy tên Giai cởi trần mặc quần xà lỏn đang rửa mặt. Đồng chí tì khẩu tiểu liên vào thành xe quạt 1 băng khiến y ngã gục. Các chiến sĩ ta xông vào đồn lùng bắt, diệt 19 tên, bắt sống 13 tên, thu 27 súng các loại, trong đó có 1 khẩu trung liên. Đồn Bình Sơn bị phá, cả trung đội địch có tên là A17 bị xóa phiên hiệu. Cửa khẩu Bình Sơn được mở rộng, xã Bình Sơn được giải phóng. Với những thành tích trong đánh địch, nhân dân xã Bình Sơn vinh dự được đón nhận Huân chương chiến công hạng II của Mặt trận Dân tộc giải phóng tặng vào những ngày sắp tết Bính Ngọ. Bước sang năm 1966, ngay từ những ngày đầu tháng giêng, lữ đoàn 199 thủy quân lục chiến Mỹ từ Phú Xuân - Nhà Bè được điều về Long Thành - Nhơn Trạch, thay cho lữ đoàn dù 173 phải chuyển đi chiến trường khác. 131
8. Đến Long Thành - Nhơn Trạch, địch bung ra chiếm đóng ở một số vị trí. Trên địa bàn Long Thành, theo quốc lộ 15, địch đóng ở Tam An, Phước Thái; dọc liên lộ 25 địch đóng ở đồi 64 thuộc Bình Sơn. Bộ phận chỉ huy địch đặt ở Tổng kho Long Bình và khu căn cứ Nước Trong. Ngoài lữ đoàn 199 thủy quân lục chiến, địch còn điều sư 1 được mệnh danh “Anh cả đỏ” đóng ở Dĩ An thường xuyên tràn sang kết hợp đánh phá vùng phía đông lộ 15. Thứ hai ngày 17-1-1966 (tức 26-12 âm lịch) đại đội 240 được lệnh chuyển về xã Phú Hội để ăn tết cùng đồng bào. Từ căn cứ Suối Cả, đơn vị hành quân qua Suối Cù, tới căn Lê Lợi rồi vượt qua đập nước Long Phước thì đụng một toán lính Mỹ thuộc sư 1 đoàn “Anh cả đỏ” đang càn vào đường Chín Hỷ. Lập tức, các chiến sĩ ta phân tán và dàn trận đánh. Chờ cho địch lọt vào trận địa, đồng chí Hà ra lệnh nổ súng, 4 trái ĐH10 đánh thẳng vào đội hình địch, bộ đội nhả đạn tiêu diệt và làm bị thương nhiều lính Mỹ. Đội hình địch rút về phía sau. Để tránh bị pháo địch bắn, các chiến sĩ nhanh chóng chia làm hai cánh, vòng lên bám sát địch, nổ súng đánh xiên hông. Trong lúc trận đánh diễn ra căng thẳng, từ quốc lộ 15, 6 xe tăng địch tiến xuống. Đồng chí Năm Chiến, đồng chí Mười Lâm chỉ thị cho anh em dùng B40 bắn chặn lại rồi hạ lệnh rút bằng tiếng kèn. Nghe tiếng kèn, địch tưởng ta tổ chức xung phong, chúng vội vã gọi máy bay đến cắt bom, rồi bắn pháo vào trận địa. Lợi dụng lúc đó, các chiến sĩ đã rút về Trảng Bằng Lăng, rồi vòng qua khu vực gần đồi Tâm Tình về căn cứ Hắc Dịch an toàn. Đây là lần đầu tiên, sư I “Anh cả đỏ” của địch đụng trận với lực lượng vũ trang cách mạng trên đất Long Thành với tổn thất nặng nề: 57 tên chết và một số bị thương, cuộc càn thất bại. Ngày 19-1-1966 (29 tết), Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam ra thông báo ngưng tiếng súng để nhân dân ăn tết cổ truyền. Địch chấp nhận. Đồng bào ta phấn khởi, vui mừng đi đón bộ đội giải phóng về gia đình ăn tết. Quân khu miền Đông cho đoàn văn công về biểu diễn ở vùng Lòng Chảo và một số xã thuộc vùng ven quốc lộ 15. Lệnh ngưng bắn của Mặt trận đem đến cho nhân dân những giờ thanh bình trong chiến tranh, tuy ngắn ngủi, nhưng thật là đáng quý. Thế nhưng, không khí ngày tết chưa hết thì, vào ngày 27-1-1966 (mùng 7 AL), địch tổ chức tấn công vào căn cứ cách mạng với hướng chủ yếu vào khu vực Hang Nai thuộc Nhơn Trạch95. Trong lúc chiến trận xảy ra căng thẳng ở khu Lòng Chảo thì địch ở khu căn cứ Nước Trong bung ra càn quét đánh phá vùng Tam Phước, Tam An, Phước Nguyên. Vì địa đạo đã bị phá, Huyện ủy Long Thành chuyển cơ sở về ấp Bà Ký thuộc xã Long Phước. Ngày 10-2-1966, địch từ chi khu Long Thành, từ đồn Phước Hòa đổ quân bao vây ấp Bà Ký. Trước sức càn của địch với quy mô lớn, Huyện ủy 95 Chúng điều xe tăng, xe thiết giáp từ quận lỵ Long Thành chạy vào tỉnh lộ 17 và 19, chúng rẽ sang đường ủi Phước Lai rồi tỏa ra hướng Bàu Bông, Vũng Gấm. Một cánh quân từ Thành Tuy Hạ tràn qua lô Tân Tường, tiến đánh từ phía tây lên. Cùng lúc đó hàng trăm trực thăng đổ quân rải từ Sở Ngựa đến ấp Bào Bông để tràn vào khu Hang Nai. Từ 3 mặt khép lại, không đầy 45 phút toàn bộ khu vực Hang Nai nằm trong vòng vây của giặc. Hang Nai là căn cứ chủ yếu, trung tâm chỉ đạo của cơ quan Huyện ủy Nhơn Trạch. Những cán bộ, chiến sĩ của Huyện uỷ Nhơn Trạch lúc này có 28 cầm người chuẩn bị chiến đấu chống địch. Trận càn của địch kéo dài cả tuần lễ. Cuộc chiến đấu diễn ra đầy gay go, quyết liệt giữa ta với địch. Lữ đoàn 199 thủy quân lục chiến Mỹ bị tổn thất nặng nề gồm 167 bị chết, nhiều tên bị thương, 6 trực thăng bị bắn rơi, 5 xe tăng bị bốc cháy. Địch chỉ phá được một số ô ụ giao thông hào ở phía bên ngoài và ở một số ấp xung quanh. Khu căn cứ Hang Nai vẫn tồn tại, hiên ngang và tự hào. 132
9. chỉ đạo phải di chuyển thường xuyên để bảo toàn lực lượng; đồng thời phân tán lực lượng để tránh thiệt hại. Đồng chí Thái Văn Thái cùng một số đồng chí trong Huyện ủy phải vượt đường 15 chuyển sang Long An rồi về Suối Khế, sau đó lại phải chuyển cơ sở về ấp Bình Lâm thuộc xã Lộc An, rồi chuyển về ấp III thuộc xã Phước Nguyên. Đồng chí Chín Công cùng một số đồng chí chuyển sang Phước Long, vượt lộ 19 về Phước Lai, sau chuyển sang Phú Mỹ, vượt Vàm Đồng Môn về thôn An Định thuộc xã Tam An. Ngày 13-2-1966, một tiểu đoàn lính Mỹ thuộc lữ đoàn 199 ở đồi 64 Bình Sơn phối hợp với 1 tiểu đoàn lính Mỹ thuộc sư I “Anh cả đỏ” càn vào khu Suối Khế và tràn sang đốt phá những xóm ấp xung quanh cánh đồng Sở Hoàng. Đầu năm 1966, trên chiến trường Long Thành không lúc nào ngớt tiếng bom, tiếng pháo của địch. Ngày 21-2-1966, một toán lính địch đóng ở đồn dốc 47 càn vào xã Phước Tân cướp lúa gạo, bắt heo gà của người dân. Nhiều gia đình bị chúng cướp tài sản, lên tận đồn xin lại thì bị chúng đánh đập96. Nhiều người dân dũng cảm đã tìm cách đánh vào bọn lính để trả thù. Vào một buổi chiều ngày 28-2, ông Năm (trước đây bị lính bắt heo), đã mưu trí diệt được hai tên Mỹ, cướp súng đem giao cho cách mạng. Khi thấy một xe nhà binh chở lính ghé vào một quán ăn bên đường, có 2 tên Mỹ đang uống rượu và đùa giỡn với cô bán hàng, ông Năm bèn lấy thùng nhớt xe đổ dài ra lối đường xe chạy qua. Khi 2 lính Mỹ lên xe rú máy, đang ở tốc độ nhanh, không kịp hãm thắng lại chỗ đường cua nghiêng, có nhớt nên xe lật úp khiến chúng chết tại chỗ. Ông Năm núp gần đó chạy vội ra lấy 2 khẩu súng rồi đi tắt vườn băng qua cánh đồng sang ấp 3 giao súng cho đồng chí bí thư chi bộ xã. Được tin báo lính Mỹ chết, địch từ kho Long Bình đổ ra, bao vây lùng sục nhưng không phát hiện được gì đành kéo chiếc xe hư và đem 2 xác lính Mỹ về Tổng kho Long Bình. Ngày 13-4, được nội tuyến báo về địch có kế hoạch xây dựng trạm Ra-đa ở đồn An Lợi và 5 lính Mỹ đang đo đạc ở khu đất trống cạnh đường 23 giáp quốc lộ 15. Huyện ủy Long Thành liền giao ĐH10 cho đồng chí Quảng, cùng 2 du kích đi diệt bọn này. Khoảng 4 giờ chiều, khi xe của chúng chạy đến gần khu Phật tích Tòng Lâm thì lọt vào trận phục kích, đồng chí Quảng đánh 1 trái ĐH10, xe lật úp bốc cháy, diệt 5 tên Mỹ. Trận đánh diễn ra chớp nhóang và lực lượng vũ trang nhanh chóng rút về căn cứ Tam An. Hai mươi phút sau, địch đổ ra lùng sục khu vực xung quanh nơi xe đổ và đem 5 xác lính Mỹ đi. Kế hoạch của địch xây dựng trạm Ra-đa ở xã An Lợi bị phá vỡ. Cách 1 tuần sau, được tổ 242 báo tin, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo đại đội 1 do đồng chí Tạ Nông, đồng chí Rạng chỉ huy, kết hợp với du kích địa phương ra phục kích tại khu Cầu Dạt thuộc xã Phước Tân đón đánh đoàn xe của địch từ Biên Hòa xuống hướng Long Thành. Vào khoảng 5 giờ chiều, khi xe của địch lọt vào trận địa, các chiến sĩ ta kích nổ bằng điện 6 trái mìn một lúc. Đoàn xe địch gồm 1 xe jeep, 1 xe GMC lật úp xuống vệ đường khiến nhiều tên lính chết và bị thương. Những tên còn sống sót dạt qua hai bên đường bị ta truy kích, chúng bỏ chạy tán 96 Như trường hợp gia đình ông bà Năm tại địa phương. Lính càn bắt heo và còn đánh đập khi ông Năm lên đồn xin lại. Gia đình bà Hai bên Cao Thái một lúc chết 6 người, 2 ngôi nhà ngói bị tàn phá. 133
10. loạn. Không đầy 30 phút, 46 tên biệt kích dù bị giết, ta thu 1 khẩu cối 60 li, 1 khẩu đại liên, 25 súng carbine, 8 súng Ga-răng, 3 thùng lựu đạn, 10 thùng đạn các loại, 1 máy vô tuyến PRC-10. Trận đánh đã gây thoái động lớn cho lực lượng lính ngụy Phối hợp với các lực lượng vũ trang tổ chức các trận đánh Mỹ, diệt ngụy, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo phải diệt ác ôn, tình báo, điệp báo để phá kế hoạch chụp điểm của địch; đồng thời phải diệt bọn bình định phá âm mưu dồn dân, ép dân vào các khu ấp Tân Sinh. Thực hiện chỉ đạo của Huyện ủy Long Thành, trong tháng 5-1966, lực lượng vũ trang tiêu diệt một loạt những tên ác ôn: tên Khuya ở ấp Đất Mới, tên Phòng ở khu Nhà Mát, tập kích bọn bảo an ở ấp Lò Phấn thuộc xã Long Hưng, diệt 12 tên, thu 10 súng, phục kích diệt 13 tên dân vệ, thu 7 súng và 1 máy PRC-10 ở ấp Lò Trà thuộc xã An Lợi. Trong lúc phong trào 3 mũi giáp công ở huyện Long Thành được mở ra, từng bước cơ sở được ổn định thì một tổn thất lớn cho phong trào cách mạng Long Thành: đồng chí Nguyễn Thành A, Bí thư Ban cán sự cao su Biên Hòa hy sinh. Khoảng 1 giờ sáng ngày 27-5-1966, đồng chí Hai A cùng các đồng chí Vinh, Thiện, Đạo, Xướng đi công tác trở về. Khi đến cầu Ông Trữ thì cả tổ lọt vào ổ phục kích của địch. Bị đánh bất ngờ, đồng chí Vinh, đồng chí Thiện hy sinh tại trận. Đồng chí A, đồng chí Xướng bị thương nặng. Địch chở đồng chí Xướng đi, còn đồng chí A bị chúng dùng dao đâm nhiều nhát, rồi cột vào một chiếc xe đổ bên đường, âm mưu giữ xác để phục kích đánh tiếp. Ban cán sự quyết định sử dụng lực lượng 207, du kích địa phương cùng với một bộ phận của tiểu đoàn 1 trung đoàn 4 phối hợp bao vây tấn công đồn Bình Sơn, đồng thời đánh bọn phục kích. Địch co cụm lại, các chiến sĩ ta đem đuợc xác đồng chí về cơ sở và lo chôn cất. Ngày 30-5, tại khu rừng An Viễng, bất chấp bom đạn của địch, gần 100 cán bộ chiến sĩ cùng đồng bào về dự lễ truy điệu người chiến sĩ cách mạng. Đồng chí Bảy Sang - người được cử làm Bí thư đã đại diện cho đồng bào Bình Sơn, An Viễng nói lên lòng thương nhớ đồng chí và đã hứa quyết tâm diệt địch, giải phóng quê hương trả thù cho đồng chí. Đồng chí Nguyễn Thành A hy sinh để lại nhiều tiếc nuối và cảm phục với nhân dân Long Thành và công nhân cao su ở địa phương97. Khi đồng chí Nguyễn Thành A hy sinh, bộ máy tuyên truyền của địch thi nhau quảng cáo “Con hùm xám vùng cao su không còn”. Đang lúc địch hí hửng ăn mừng thì ngày 2-6-1966, tổ du kích Bình Sơn dùng mìn ĐH10 diệt 7 tên lính Mỹ ngay ở lô 9 khi chúng đi càn về. Ngay đêm hôm đó, pháo của trung đoàn 4 đặt ở cánh đồng Sở Hoàng bắn vào đồn Bình Sơn, diệt 9 tên bảo an, một số bị thương, phá 3 dãy nhà kho của địch. Do tính chất của chiến trường Long Thành – Nhơn Trạch ngày càng ác liệt, chiến tranh xâm lược của Mỹ ngày càng phát triển, các tuyến đường sông Thị Vải, Lòng Tàu trở thành đường giao thông huyết mạch để Mỹ vận chuyển thiết bị, 97 Linh mục Đinh Quang Lễ ở nhà thờ Bình Sơn đã nói với một số đồng bào Thiên chúa giáo: “Thật đáng tiếc, tôi mới được gặp một vị tư lệnh có một không hai”. 134
11. phương tiện chiến tranh, nhiên liệu vào miền Nam, đến trung tuần tháng 4-1966, Ban chỉ huy Miền quyết định thành lập đặc khu Rừng Sác với ký hiệu T-1098. Đến giữa năm 1966, chiến dịch “tiếng súng tình thương”của địch đã ở địa bàn Long Thành xem như thất bại. Hàng ngàn tấn bom đạn đổ xuống vùng ven Suối Cả vẫn không phá nổi cơ sở của cách mạng. Các chiến sĩ ta vẫn từ căn cứ tiến ra đánh phá giặc. Trong vùng hậu địch ra sức tát dân, âm mưu đẩy Việt Cộng ra khỏi dân, lại càng thất bại. Đồn bốt liên tục bị phá, bọn tay sai liên tục bị giết. Kể từ đầu tháng 7-1966, địch tiến hành việc kìm kẹp dân chúng ngày càng gắt gao. Chúng ra thông báo “từ 7 giờ sáng đến 16 giờ chiều, người dân được phép đi lại và ra đồng lao động, ngoài giờ quy định đó hễ phát hiện có người là lính quốc gia bắn bỏ”. Nhằm kiểm soát, địch cho máy bay trực thăng bay từng đàn, tỏa ra nhiều hướng để lùng sục nên gây khó khăn cho hoạt động của lực lượng cách mạng và đồng bào. Bộ phận giao liên của ta gặp nhiều trở ngại. Ngày 25-7, một tiểu đoàn lính Mỹ thuộc lữ đoàn 199 thủy quân lục chiến Mỹ dùng trực thăng đổ xuống Rạch Đập, âm mưu chụp điểm cơ quan huyện Long Thành. Được nội tuyến báo trước nên ta chuẩn bị kế hoạch đối phó. Khi bọn chỉ huy địch đang dùng bản đồ để xác định hướng bung quân thì đồng chí Tạ Nông ra lệnh nổ súng tấn công địch từ các hướng. Đồng chí Ba Liêm chỉ huy cánh hướng đông, đồng chí Rạng chỉ huy cánh hướng bắc; hướng nam và hướng chính diện thì các đồng chí Ba Thái, Tư Sa trực tiếp chỉ huy. Thấy bị đánh, bọn Mỹ nhảy xuống giao thông hào. Khu vực này sẵn có giao thông hào vì là vành đai bảo vệ cơ quan Huyện ủy thời chống chiến tranh đặc biệt. Đúng như kế hoạch đề ra, ta đã gài mìn dưới giao thông hào, đồng chí Ba Thái cho kích điện, 12 trái mìn nổ cùng một lúc khiến nhiều tên Mỹ bị chết tại chỗ và nhiều tên khác bị thương. Những tên còn sống hoảng sợ nhảy lên mặt đường lại liền bị các chiến sĩ ta dùng ĐH-10 cho nổ quét theo. Bọn địch mở đường máu tháo chạy về đồn Tam An. Biết địch sẽ cho máy bay đến ném bom, đồng chí Ba Thái lệnh cho anh em rút. Chỉ 10 phút sau, địch cho 12 máy bay phản lực đến ném bom bắn phá, và sau đó một đàn gần 60 chiếc trực thăng kéo đến bao vây, dùng hỏa tiễn, đại liên bắn từ trên xuống. Sau đợt ném bom hủy diệt, bọn địch không dám bung ra, chúng đem theo 25 xác chết, một số bị thương rồi rút quân. Nhiều tên Mỹ bị mìn nổ tan xác, địch phải lượm và gói bằng một tấm nilông. Sau trận đánh này, với những thành tích trong chiến đấu, nữ chiến sĩ Khoa (còn có tên là Mai Liên, người dân tộc Khmer) được tặng danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp quân khu. Phát huy chiến thắng và tiếp tục xây dựng thế chiến đấu, Huyện ủy Long Thành đưa cán bộ vào trụ trong ấp, trong xã kết hợp với quần chúng tấn công địch. Nhằm lập thành tích chào mừng ngày Quốc khánh 2-9, sau khi được nội ứng cung cấp tình hình về bọn dân vệ ở ấp 5 xã An Lợi do tên Khoái chỉ huy, đồng chí 98 Sau đổi là đoàn 10 và cử đồng chí Lương Văn Nho làm chỉ huy trưởng. Địa bàn hoạt động gồm 9 xã, lấy xã Phú Hữu và Phước Khánh làm căn cứ. Một bộ phận quan trọng của đoàn 10 là đặc công thủy. Đội đặc công thủy lúc đầu là đại đội 5, quân số gồm 130 đồng chí được lệnh vào miền Nam từ tháng 3-1966. Đơn vị 5A gồm 2 trung đội B1 và B2 hoạt động địa bàn Nhơn Trạch do đồng chí Năm Huê làm đại đội trưởng, đồng chí Năm Thắng đại đội phó. Chính trị viên là đồng chí Vũ. 135
12. Rạng đã cùng một tổ du kích cải trang lính bảo an từ quận xuống nhà tên Khoái. Tên Khoái ra mở cửa liền bị bắt. Các chiến sĩ ta xông vào bắt sống cả 4 tên. Sợ bị giết, tên Khoái xin dẫn đường để các chiến sĩ ta bắt gọn cả tiểu đội dân vệ, thu 13 súng, 2 hòm đạn, 50 trái lựu đạn. Thấy bọn dân vệ không chống lại, thật lòng đầu hàng, ta giáo dục và khoan hồng, thả tại chỗ. Ngày hôm sau, bọn địch ở trên đồn biết tin đưa quân xuống lùng sục. Bọn dân vệ mất súng nên rủ nhau trốn hết. Hỏi dân, mấy cụ già ú ớ trả lời “Ngày hôm qua cũng mấy ông nói là trên quận xuống, cũng quần áo loang lổ, nón sắt, kính đen, đeo súng như các ông, đến bắt hết lính dân vệ, bắt ngài chỉ huy của chúng tôi đem đi đâu không biết. Thời buổi này sợ hãi thật, mấy ông Việt Cộng nằm ngay trong quận thì còn biết đằng nào mà lần”. Tên chỉ huy bọn lính lắc đầu, ngán ngẩm “Tìm Việt Cộng đã không thấy, mấy tên dân vệ cũng chẳng thấy luôn, gặp mấy lão già quê mùa, lẩm cẩm chán thấy mẹ, thôi dẹp”. Bọn lính ngao ngán rút đi, địch không tổ chức nổi chính quyền ấp vì không còn dân vệ. Từ đó, ấp 5 xã An Lợi được giải phóng. II. Long Thành - Nhơn Trạch hợp nhất. Quân dân Long Thành đánh bại kế hoạch tìm diệt và bình định của địch Đầu tháng 10-1966, Thường vụ Trung ương Cục miền Nam chủ trương sáp nhập 3 tỉnh Biên Hòa, Long Khánh, Bà Rịa lấy tên là tỉnh Long Bà Biên. Đồng chí Lê Đình Nhơn (Chín Lê) được cử Bí thư Tỉnh ủy. Ngày 10-9-1966, Tỉnh ủy Biên Hòa (U3) ra quyết định số 028/QĐ nhậphai huyện Long Thành - Nhơn Trạch thành một huyện lấy tên huyện Long Thành. Huy65 Long Thành gồm có 23 xã và hai thị trấn99. Đồng chí Nguyễn Văn Thông được cử làm Bí thư Huyện ủy. Đồng chí Ba Thái được tỉnh rút về tăng cường cho huyện Trảng Bom. Đến ngày 2-5-1967, Thường vụ Khu ủy miền Đông ra quyết định số 12/QĐ/K chỉ định Ban chấp hành Huyện ủy Long Thành gồm 15 đồng chí. - Đồng chí Nguyễn Văn Thông, Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy. - Đồng chí Châu Văn Lồng, Tỉnh ủy viên dự khuyết, Phó bí thư. - Đồng chí Minh Chính, ủy viên thường vụ Huyện ủy. - Đồng chí Nguyễn Quang Hạnh, ủy viên thường vụ. - Đồng chí Huỳnh Văn Sang, ủy viên chính thức. - Đồng chí Dương Văn Thà, ủy viên chính thức. - Đồng chí Nguyễn Văn Sanh, ủy viên chính thức. - Đồng chí Trần Trung Tấn, ủy viên chính thức. - Đồng chí Thành Minh, ủy viên chính thức. - Đồng chí Nguyễn Văn Hà, ủy viên chính thức. 99 23 xã huyện Long Thành gồm: Phước Thái, Long Phước, Long An, Lộc An, Phước Nguyên, An Lợi, Tam An, Tam Phước, Phước Tân, An Hòa, Long Hưng, Long Bình, Phước Thiền, Phước Kiển, Phước La, Phước Long, Phước Thọ, Phước An, Phú Mỹ, Mỹ Hội, Long Tân, Đại Phước, Vĩnh Thạnh. Hai thị trấn Long Thành và Nhơn Trạch. 136
13. - Đồng chí Nguyễn Văn Đức, ủy viên chính thức, Bí thư chi bộ Long Phước. - Đồng chí Trương Văn Bông ủy viên chính thức, Bí thư chi bộ Đại Phước. - Đồng chí Trần Văn Nhiệm (Mười Thọ), ủy viên chính thức. - Đồng chí Nguyễn Nghi Phát, ủy viên chính thức, cán bộ an ninh. - Đồng chí Nguyễn Văn Bền, ủy viên chính thức, Bí thư Long Tân. Phát huy sức mạnh của phong trào cách mạng, đáp ứng kịp thời yêu cầu cấp bách của chiến trường và cường độ chiến tranh ngày càng ác liệt, Tỉnh ủy đã chọn huyện Long Thành làm điểm mở vùng yếu và cử đồng chí Đỗ Đình Kinh (Nguyễn Hải, Tám Hải) xuống phổ biến kế hoạch. Để tăng cường lực lượng vũ trang cho Long Thành, mở vùng yếu, Tỉnh đội điều đại đội 240 về Long Thành. Một trung đội của huyện được sáp nhập thêm, nên đại đội 240 có tới 4 trung đội. Đồng chí Huỳnh Văn Chiến (Năm Chiến) đại đội trưởng, Nguyễn Văn Bé (Tư Bé) chính trị viên. Đại đội 245 được điều về căn cứ Suối Cả do đồng chí Huỳnh Văn Sang (Bảy Sang) trực tiếp hướng dẫn học tập. Huyện ủy chỉ thị cho các xã phải tăng cường bổ sung lực lượng du kích, lập danh sách để tiếp nhận, bổ sung ngồn vũ khí từ huyện. Trong thời điểm này, địch nhận thấy kế hoạch “chụp điểm” không còn tác dụng, liền chuyển sang kế hoạch “hai gọng kìm”. Quân viễn chinh Mỹ đảm đương nhiệm vụ chính là tìm diệt lực lượng cách mạng bằng những cuộc hành quân đánh phá. Quân ngụy làm nhiệm vụ bình định. Để phục vụ cho việc đánh phá vùng sâu và mở rộng vùng hậu cứ, địch tiến hành làm tuyến vành đai dài 9 km từ Bình Sơn đến căn cứ Nước Trong. Trung tuần tháng 10, địch tiếp tục ủi phá địa hình. Ngày 19-10, địch đã ủi phá 75 ha cao su ở khu vực Bình Sơn. Phía tây lộ 15, địch ủi phá khu vực thuộc xã Phước Tân, Tam Phước, An Lợi, Tam An; trong đó có cả những khu mồ mả của đồng bào. Không đầy 2 tuần lễ, địch đã ủi từ rừng giồng Tam Phước đến tận các xóm xã Tam An. Kế hoạch san ủi làm vành đai của địch gây cho đồng bào tổn thất, khó khăn mọi bề. Chỉ tính riêng ấp Xóm Quán có tới 62 ngôi nhà bị ủi sập, nhiều nhà lớn như nhà ông Sáu Sành, nhà bà Búp, nhà ông Hai Hẳn, nhà hội Kỳ cũng bị ủi phá. Hơn 300 đồng bào bị lùa về ấp Xóm Đình. Lộ 23 từ ấp Bến Bàu đến cầu Rô Bi, địch đang làm nên không qua được. Vùng căn cứ của ta bị địch ủi phá, một số lực lượng của ta buộc phải dạt ra ngoài. Để phá âm mưu ủi phá địa hình của giặc, chi bộ các xã Phước Tân, Tam Phước, Tam An tổ chức quần chúng ra đấu tranh với chính quyền. Một đoàn gồm 47 người do má Năm Ngôn, má Hai Trơn dẫn đầu lên Biên Hòa đấu tranh đòi bồi thường thiệt hại. Trước những bằng chứng cụ thể, địch không chối cãi được, cuối cùng địch phải chấp nhận bồi thường cho những gia đình bị phá100. Cuộc đấu tranh 100 Những nhà của dân bị phá tùy theo loại mà được chúng bồi thường: Nhà lớn 180 ngàn, nhà trung bình 150 ngàn, nhà nhỏ làm bằng tre nứa 130 ngàn. 137
14. của đồng bào thắng lợi. Phát huy chiến thắng, huyện đội đề ra phải mở vùng yếu An Hòa Hưng. Lực lượng võ trang của huyện được giao nhiệm vụ phải nhổ cho được trung đội dân vệ bốt Long Hưng. Ban chỉ huy đại đội 240 sử dụng 1 trung đội bộ binh, 1 trung đội trợ chiến thực hiện. Sau khi đi điều nghiên và lên kế hoạch tác chiến, ngày 24-10, các chiến sĩ lên đường thực hiện nhiệm vụ. Phải mất hai ngày, 1 đêm, lực lượng vũ trang mới tiếp cận được mục tiêu khi phải hành trình vượt sông Cả, cắt đường vòng cung phía đông 2 xã Long An, Lộc An, bám đường qua sở Bà Đầm, dùi qua lộ 15 tới rừng giồng Tam An. Từ đây mượn ghe của đồng bào đưa lên Tam Phước, luồn lách dưới sông, qua ruộng mới đến được mục tiêu. Trận đánh đồn địch diễn ra với nhiều khó khăn. Khi bao vây đồn gặp đêm trời nhiều mây đen như muốn mưa. Các chiến sĩ nổ lệnh bằng 3 trái cối 52 li nhưng không trúng mục tiêu, lô cốt địch không hề hấn gì. Nhưng loạt nổ khiến lính trong đồn la hét, bắn loạn xạ và chúng phải cho nổ máy đèn. Nhờ ánh sáng máy đèn, ta mới chỉnh đúng mục tiêu. Ta pháo trái cối thứ tư làm sập lô cốt mở đợt quân tràn vào đồn, bắt sống 13 tên, diệt tại trận 31 tên, thu 29 súng các loại. Sau trận đánh ta rút nhanh nhưng cũng khá vất vả do phải điều 3 ca thương và đưa xác chiến sĩ Tranh đã hy sinh về chôn cất ở Tam An. Khi vượt quốc lộ 15, mới đến lô 4 đại đội đụng bọn thám sát phục kích. Phát hiện ra địch trước, một bộ phận ở lại chặn đường, các bộ phận còn lại phải rút về Tam An. Thấy đường rút bị lộ, đơn vị phải chọn đường khác. Mượn ghe của đồng bào đưa về ấp Bến Cam, vượt lộ 17 ra trảng Cà Phê, kinh Cầu Mít về ấp Bà Ký, rồi mới vượt lộ 15 để về căn cứ Suối Cả. Thời gian đi và về trong trận đánh này mất cả tuần lễ. Đánh phá được chốt Long Hưng, ta đã mở được vùng sâu cặp theo sông Đồng Nai, giải phóng cho gần 3.000 đồng bào của 5 ấp thoát ách kìm kẹp của địch. Trong lúc lực lượng võ trang đánh phá mở vùng yếu An Hòa Hưng, thì Ban cán sự cao su Bình Sơn quyết định xây dựng phong trào làm cơ sở cho cuộc chiến đấu lâu dài, trước mắt là giữ vững vùng cửa khẩu của Miền. Một phương án được đề ra là phải đưa cán bộ vào trong dân với phương châm “Bám vô, trụ lại bung ra hoạt động”, đồng thời tổ chức thành lập chi bộ mật gồm 10 đảng viên, chỉ định đồng chí Nguyễn Văn Chiếu làm Bí thư. Để tạo thế hợp pháp, Ban cán sự còn chỉ đạo cho công nhân tổ chức Đại hội công đoàn tại khu Nhà Thiết năm căn. Đại hội đã bầu ra ban chấp hành gồm các đồng chí Ba Huynh, Chín Ngạc, Ba Thành, Bảy Lung, Tư Quý cùng 200 đoàn viên công đoàn là nòng cốt cho phong trào đấu tranh chính trị đòi dân sinh, dân chủ. Ban cán sự thành lập đội tự vệ mật. Đội tự vệ mật ra đời là xuất phát từ phong trào “Thiếu nhi việc nhỏ chí lớn” do tỉnh đoàn Biên Hòa tổ chức và phát động. Đội gồm 33 đội viên ưu tú được chia làm 4 tổ hoạt động ở 4 khu vực. Đầu tháng 11-1996 một tiểu đoàn của lữ đoàn 199 Mỹ được tăng cường vào Bình Sơn. Ban chỉ huy địch đóng ở nhà chủ Tây, binh lính chia ra đóng làm 3 chốt: cổng gỗ, nhà thờ đất đỏ, khu cầu Ông Trữ. Ngoài 3 cụm chính địch còn đóng thành nhiều cụm dã ngoại cặp theo bìa rừng An Viễng. Ngày 10-11, một toán lính biệt kích Mỹ luồn rừng cắt về hướng lô 59. Được tin báo, đại đội 245 phục kích đón 138
15. đánh. Khi địch lọt vào trận địa, ta cho nổ 2 trái ĐH-10 rồi dùng súng bộ binh tấn công. Bị đánh bất ngờ, một số lính Mỹ chết tại chỗ, một số bị thương và số còn lại hoảng sợ bỏ chạy. Ta xông lên vây đánh và diệt gọn cả toán lính Mỹ, thu 8 súng, trong đó có 1 khẩu đại liên và 1 máy PRC-25. Đây là trận đánh lập thành tích đầu tiên của đơn vị 245 khi vừa kết thúc khóa đợt học tập, được Tỉnh đội tặng bằng khen. Trận đánh Mỹ của đơn vị 245 đã gây được niềm tin rất lớn trong công nhân cao su. Ba ngày sau trận đánh Mỹ, đội viên tự vệ mật Trọng, Bình gài mìn, diệt 3 tên Mỹ ngay ở chỗ máy nước, cách đồn địch không đầy 50 mét. Đồng bào hết sức ca ngợi “Các ông giải phóng quân giỏi thật, vào tận căn cứ của Mỹ mà đánh, lính Mỹ rồi cũng đến vỡ mặt”. Các đội viên khác cũng gan dạ trong các nhiệm vụ được giao. Đội viên Mơ len lỏi vào đồn giặc tìm cách lấy được lựu đạn và đạn đem về giao cho du kích. Đội viên Lý nhân lúc sáng sớm lính Mỹ ngủ say, tiếp cận mục tiêu ném mìn làm 3 lính Mỹ chết. Trước tình cảnh đó, bọn lính ngạc nhiên, nói với nhau: “Đêm qua có tới 3 trung đội đi phục kích, đến sáng mới về, không biết Việt cộng vào bằng cách nào”. Đêm 17-11, lợi dụng trời đang mưa, một toán lính Mỹ bí mật lần vào xóm Đình phục kích. Chúng không ngờ có đội viên Lý phát hiện bám theo. Khi đến chiếc cầu nhỏ, nhân lúc từng tên lính đi qua, Lý ném 2 trái lựu đạn làm 2 tên lính Mỹ chết, ba tên bi thương. Bọn Mỹ tưởng bị Việt Cộng đánh úp, vội bỏ chạy và sau đó rút về. Với thành tích đánh Mỹ, đội viên Lý được Tỉnh đoàn tặng bằng khen “Dũng sĩ diệt Mỹ”. Phát huy chiến thắng, đội tự vệ mật bố trí diệt chốt dã ngoại của lính Mỹ. Nhân buổi trưa trời nóng gắt, các đội viên Lý, Hoan, Kim xách giỏ giả như đi lượm đồ hộp Mỹ. Các em theo kế hoạch tiếp cận khu vực bao quanh những chốt dã ngoại và đốt các trảng tranh khô rồi rút đi nhanh chóng. Lửa bốc cháy, lan nhanh đến khu lính Mỹ đóng. Chúng ra sức dập lửa nhưng không kịp, nhiều thứ vũ khí, đạn, mìn gặp lửa nổ liên tục. Cả một khu rừng đỏ rực, bụi khói bốc lên cuồn cuộn. Trận này làm cho địch bị tổn thất nặng với 3 chốt dã ngoại gồm 64 lều bạt bị cháy, 3 khẩu đại liên bị hư, 27 thùng đạn, lựu đạn và mìn bị nổ. Sau trận này, Mỹ cho rút hết những chốt dã ngoại. Rút kinh nghiệm mở vùng Bình Sơn, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo phải tập trung mở vùng yếu Phú Thạnh, Đại Phước và Vĩnh Thanh. Vĩnh Thanh là xã có dân sinh sống phần lớn là đồng bào di cư năm 1954. Kể từ năm 1956, đã 10 năm qua mà ta vẫn chưa xây dựng được cơ sở bên trong. Lần này Huyện ủy cử 1 tổ gồm 5 người do đồng chí Ba Tiến phụ trách đi xây dựng cơ sở tiếp; đồng thời xây dựng chi bộ B ra các xã Phú Hữu, Long Tân, Phước Khánh. Để hỗ trợ cho công tác xây dựng phong trào mở vùng yếu, đại đội 240 được điều về khu vực này. Được đồng chí Ba Tài cung cấp tình hình, đơn vị 240 tổ chức đột kích vào bót Cầu Cháy. Bọn địch đóng ở đây gồm 1 trung đội cảnh sát dã chiến và 1 tiểu đội tình báo viễn địa do trung sĩ Văn chỉ huy. Kế hoạch đề ra là phá đồn, nhưng chủ yếu là diệt bằng được tiểu đội tình báo. Phương thức tác chiến là phải đánh nhanh rút nhanh vì nơi đây gần chỗ địch đóng. Đúng 10 giờ đêm, ta bắn 4 trái 139
16. B40, trúng vào gian nhà lính ở. Bị đánh bất ngờ bọn địch chạy tán loạn, các chiến sĩ xông vào, diệt ngay những tên chống cự. Ta bắt 16 tên, riêng tiểu đội tình báo viễn địa có 13 tên, thì 3 tên chết, 9 tên bị thương, tên Văn chỉ huy chạy trốn, lọt cầu rơi xuống sông thóat chết. Tiểu đội tình báo viễn địa bị xóa phiên hiệu. Sau trận này trung sĩ Văn cạo đầu trốn vào chùa Đại Phước tu hành. Hai đêm sau trận phá đồn Cầu Cháy, ta lại bao vây tấn công phá chốt dân vệ ở khu chợ Đại Phước. Bọn địch ở chốt này gồm 2 tiểu đội địa phương quân, khi nghe tiếng súng nổ, chòi gác bị sập đổ, bọn bảo an bỏ trốn, các chiến sĩ thu toàn bộ hồ sơ đem về. Ngày hôm sau, khi mở ra ta mới phát hiện đó là hồ sơ khai tử của địch. Trưa ngày 17-12-1966, một toán địch càn vào ấp Phước Lý. Không kịp báo tin, đồng chí Ngọc - xã đội trưởng xách khẩu trường bá đỏ chạy ra nấp ở khu gò mả sau đình. Tên thiếu úy Liệt phát hiện, dẫn 1 tốp lính bao vây với âm mưu bắt sống. Chờ cho địch đến gần, đồng chí Ngọc nổ súng, tiêu diệt tên ngay 3 tên; trong đó có tên thiếu úy Liệt. Những tên lính còn lại tháo chạy về sau rồi gọi quân tiếp viện. Đồng chí Ngọc gài 1 trái lựu đạn rồi rút xuống men theo suối luồn về căn cứ. Nửa giờ sau, 1 đại đội địch ập đến, chúng bao vây khu Gò Mả. Không thấy bắn trả, địch lùng sục và đụng mìn nổ làm chết 2 tên, 3 tên bị thương. Sau trận đánh này, đồng chí Ngọc được Quân khu tặng bằng khen. Đoàn 10 Rừng Sác tặng anh 1 khẩu súng trường. Ở xã Phú Hội, văn phòng Huyện ủy đặt tại nhà bà Mười Mỵ ở xóm Hố. Khoảng cuối tháng 12, đồng chí Quốc được đơn vị nhắn về huyện nhận bằng khen và phần thưởng của tỉnh. Đêm hôm đó anh ngủ ở nhà ông Ba Thiện Trung. Trên đường về lúc sáng sớm, đồng chí Quốc bị địch phục kích, rút lui và rơi chiếc túi đựng bằng khen và phần thưởng. Sau đó, anh quay lại tìm và phát hiện 3 tên lính đang giở xem chiếc túi chính của mình. Đồng chí Quốc nổ súng từng phát một, diệt gọn cả ba tên và lấy lại chiếc túi, thu 1 khẩu súng. Trong đợt xét khen thưởng cuối năm 1966, đồng chí Quốc được tặng bằng khen “Dũng sĩ diệt Mỹ” với thành tích diệt được 8 tên Mỹ và chỉ tốn 8 viên đạn trường bá đỏ. Mặc dù tình hình chiến trường trong giai đọan này khá căng thẳng, Tỉnh ủy Long Bà Biên quyết định chọn huyện Long Thành là cơ sở để tổ chức Đại hội chiến sĩ thi đua của tỉnh. Đồng chí Tư Kỳ được cử về chỉ đạo. Địa điểm hội nghị được tổ chức tại cánh đồng Cà Phê thuộc vùng Lòng Chảo. Hội nghị làm việc 2 ngày với 64 đại biểu tham dự. Huyện Long Thành được phân công trình bày 4 bản thành tích: Kinh nghiệm tổ chức và đánh giặc của 33 cháu thiếu nhi Bình Sơn; Lối đánh bất ngờ, đầy mưu trí, dũng cảm của chiến sĩ Trần Minh Rạng; Nghệ thuật bắn tỉa của chiến sĩ Ngọc - xã đội trưởng xã Phú Hữu và chiến sĩ Quốc - du kích xã Phước Thiền; Kinh nghiệm đánh Mỹ trong những trận chống càn của đại đội 240, được minh họa bằng trận diệt Mỹ trên đường Chín Kỷ vào ngày 17-11-1966. Đầu tháng 1-1967, địch đưa về Long Thành hai xe ủi mới, loại M52101 – một loại xe hiện đại với công năng lớn. Địch còn đưa về khu vực một phi đoàn máy bay 101 Loại M52 này có khả năng ủi trốc những tảng đá lớn, tiện đứt những cây lớn vì trước mũi xe có hệ thống máy cưa 140
17. trực thăng gồm 26 chiếc mang phiên hiệu “222” và 1 tiểu đoàn biệt kích làm nhiệm vụ bảo vệ, đồng thời xây dựng trường biệt kích với biệt danh “Lôi Hổ”. Các trục lộ giao thông, địa bàn trọng yếu, địch bố trí quân lính đóng giữ. Hướng lộ 17, địch điều liên đội 33 về đóng ở đình Phú Mỹ. Trên lộ 19, địch đưa liên đội 32 về đóng ở ngã ba đường ủi Phước Lai. Lúc này, địch làm xong con đường chiến thuật từ Bình Sơn đến khu căn cứ Nước Trong và đặt tên là đường 15B. Từ khu quân sự căn cứ Nước Trong xe tăng của địch có thể chạy thẳng ra đường Bình Sơn, rồi theo lộ 25 trở về khu căn cứ Nước Trong. Ba con đường khép lại tạo ra một khu tam giác mà 3 đỉnh là ba vị trí quân sự: khu căn cứ Nước Trong có Trường sĩ quan Lục quân, Trường biệt kích Lôi Hổ, có sân bay, bãi pháo, thường xuyên có từ 2 đến 3 tiểu đoàn lính. Để tạo thế cân bằng, tại Bình Sơn, địch cũng xây dựng bãi pháo, xây dựng sân bay, thường xuyên củng cố từ 1 đến 2 tiểu đoàn, đóng làm 3 điểm An Viễng, Đồi 64, khu Nhà máy. Từ ngày lữ đoàn dù 173, lữ đoàn 199 thủy quân lục chiến Mỹ đổ quân vào Long Thành - Nhơn Trạch, ở thị trấn Long Thành xuất hiện tổ chức “Em Phi”102. Cầm đấu tổ chức này là một người phụ nữ tên Phước (nhà ở khu Phước Thuận - sau này làm vợ 1 tên thiếu tá người Thái Lan). Dưới trướng của bà có một số phụ nữ chuyên làm nhiệm vụ tìm gái đẹp phục vụ cho lính Mỹ ở khu căn cứ Nước Trong và Tổng kho Long Bình dưới cái tên nghề nghiệp “làm mát xa, đấm bóp, tắm hơi”. Bên cạnh tổ chức “Em phi”, còn xuất hiện những người đứng ra tranh nhau thầu bãi rác của lính Mỹ. Sự có mặt của quân viễn chính Mỹ trên đất Long Thành đã có những tác động xấu đến lối sống của người dân. Đầu tháng 2-1967, ta phục kích bọn lính lính mở đường từ đồn Phú Mỹ về Bến Sắn. Khi đến gần khu nhà Mồ, chúng phát hiện 1 trái lựu đạn nhưng không thấy kíp liền xúm lại xem. Lợi dụng lúc đó, từ phía trong vườn, đồng chí Quốc ném 2 trái lựu đạn, diệt 3 lính và làm bị thương 6 tên và rút nhanh về phía Vàm Đồng Môn. Nửa giờ sau, một đại đội địch càn vào bao vây ấp lùng sục nhưng không tìm ra dấu vết gì. Thế nhưng, để trả thù, chúng dã man đã bắn chết 2 cụ già đã ngoài 80 tuổi ở địa phương. Ta chỉ đạo đồng bào xã Phú Mỹ, Phước Thiền thuê xe lam chở xác 2 cụ lên quận đấu tranh. Trước bằng chứng cụ thể, tên quận trưởng còn quanh co chối cãi: “Rất tiếc là đồng bào cứ để Việt cộng trà trộn rồi tìm cách giết lính quốc gia”. Đồng bào liền đối đáp ngay: “Các ông có súng trong tay còn không làm gì được Việt cộng nữa là chúng tôi tay không. Các ông thường nói là các ông bảo vệ chúng tôi, có đâu chúng tôi tay không lại đi bảo vệ các ông”. Cuối cùng tên quận trưởng đuối lý phải chấp nhận đền bù cho gia đình có người bị giết hại vô cớ. Thắng lợi của cuộc đấu tranh manh tính chính trị này rất lớn. Trả thù cho hành động dã man của địch, đêm 16 rạng ngày 17, du kích 3 xã Phú Mỹ, Phú Hội, Phước Thiền kết hợp, đột kích vào ấp Đất Mới, ấp Chợ lùng bắt và diệt 3 tên ác ôn103. Cách một tuần, đại đội 240 cùng du kích địa phương phục 102 Từ “Em phi” được giải thích là tên gọi những cô gái làm nghề xấu, dạng gái bán dâm cho lính Mỹ lúc bấy giờ, có nghĩa là “em bay, em chạy như một con ngựa”. 103 Các tên:Sáu Trinh, Ba Yến, Ký Mè. 141
18. kích diệt bọn bảo an ở đồn Phú Hội. Ta phục kích bọn lính tại cây điệp trước chùa Mít Nài. Từ trên điểm cao ở mũi chính diện, đồng chí Bảy Nghĩa chỉ huy cho nổ 3 trái cối vào đội hình địch khiến chúng tán loạn. Cùng lúc đó, 2 mũi phía sau do các đồng chí Tạ Nông, Trần Minh Rạng đánh bọc lên. Giặc không còn đường chạy phải phân tán và chống trả. Thấy 2 lính địch chết bên cạnh 1 khẩu đại liên, bất chấp nguy hiểm, đồng chí Hùng thuộc đơn vị 240 xông lên, thu lấy khẩu đại liên và 1 hòm đạn. Để tránh địch tăng quân tiếp viện, đơn vị xông lên đánh giáp lá cà, diệt tại trận 56 tên, thu 1 đại liên, 1 cối 61 li, 3 trung liên Mỹ, 13 khẩu carbine, 2 máy PRC-10. Sau trận đánh này, đại đội 240 được Quân khu đề nghị tặng thưởng Huân chương chiến công hạng 2. Chiến thắng này cổ vũ mạnh mẽ cho phong trào vũ trang toàn huyện. Ta tiếp tục tiến ra bao vây tấn công đồn Phước Thọ, Phước Long. Cả 2 nơi địch bị thiệt hại nặng. Đêm 28-2, Đoàn 10 đặt pháo bắn vào chi khu Nhơn Trạch và kho bom Thành Tuy Hạ, phá hủy một số kho tàng của địch. Từ trung tuần tháng 3-1967, địch tăng cường 60 xe tăng, hai tiểu đoàn từ hướng Nhà Bè sang, 2 tiểu đoàn biệt kích dù từ Biên Hòa xuống, kết hợp với 3 tiểu đoàn tại chỗ bao vây tấn công khu Lòng Chảo. Đích thân quận trưởng Lê Quang Trọng chỉ huy, cuộc càn kéo dài gần 2 tuần lễ. Địch bao vây khu Vũng Gấm, Bàu Bông rồi triển khai bao vây ấp Long Hiệu, ấp Bình Phú, khu Vàm Đồng Môn. Từ hướng đông, địch theo đường Bà Ký tiếp tục chuyển sang bao vây khu Phước Long, Phước Thọ. Máy bay của địch liên tục cắt bom để hỗ trợ cho bộ binh chà xát. Thông qua nguồn tin nội tuyến và tiên lượng tình hình, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo rút lực lượng qua Phước Thái rồi phân tán về Long Phước, Long An để bảo toàn lực lượng. Tại căn cứ, ta bố trí một số ít đồng chí dựa hầm bí mật gài trái, bắn tỉa. Gần 2 tuần lễ, không thấy ta có phản ứng đánh trả lớn, địch cho là đã làm chủ được chiến trường. Chúng chia quân ra chiếm đóng một số địa điểm, tăng quân cho đồn Phước Thọ, Phước Long, Gò Cát. Theo lộ 17, địch đưa 1 đại đội về tái lập đồn Mít Nài, điều về đồn Phú Hội, Phú Mỹ 1 tiểu đoàn bảo an. Quân địch đi tuần, phục kích liên tục bất chấp đêm hay ngày. Hễ nghe nơi nào có tiếng chó sủa là chúng đổ quân bao vây ngay. Tình hình hết sức căng thẳng trên lộ 17 và 19 làm cho đồng bào không dám ra đồng ruộng, chợ không có người họp. Kể từ đầu tháng 5, địch tiến hành ép dân vào một số ấp, đào hào, rào kẽm gai, lập chòi canh, xây dựng ấp "đời mới". Bộ máy tuyên truyền của địch thì cứ ra rả: “Đã tái lập nền an ninh và quân đội quốc gia đã chuyển sang thế tấn công đẩy Việt cộng ra khỏi vùng Lòng Chảo”. Ba đoàn bình định được cử về ở các xã Phú Hội, Phú Mỹ và Phước Thiền do Lê Văn Năm chỉ huy với sự hỗ trợ 2 tiểu đoàn, có xe tăng hỗ trợ bao vây, hù dọa mới xây dựng được kiểu mẫu ấp Bến Sắn. Quận trưởng Lê Quang Trọng liền tổ chức ngày khánh thành thật lớn, mời nhiều quan khách về dự. Huyện ủy Long Thành nắm được thông tin qua nhiều nguồn; trong đó có nguồn tin từ đồng chí Quốc Đen báo về việc địch tổ chức ngày khánh thành. Huyện ủy giao cho lực lượng vũ trang của huyện lên kế hoạch tấn công, phá hủy chương trình của chúng. 142
19. Ngày 7-6-1967, từ sáng sớm, 4 xe taxi chở các quan khách từ Biên Hòa xuống, 2 xe nhà binh chở vợ chồng đại úy Trọng cùng 2 trung đội bảo vệ đến. Từ Long Thành, quận trưởng Cao Văn Kiêm cũng với tay chân hậu cần cũng đến dự. Kế hoạch của địch tổ chức lễ rất lớn với các tiệc chiêu đãi104. Trong lúc chúng tổ chức chiếu phim, đại đội 240 do đồng chí Mười Lâm chỉ huy vây đánh đồn Mít Nài. Theo kế hoạch, cùng một lúc ta tấn công hai nơi, làm cho giặc không ứng cứu được nhau. Tại đồn Mít Nài, các chiến sĩ ta dùng cối 60 li bắn vào, rồi cho nổ 4 trái ĐH10 để các chiến sĩ ta ập vào đánh giáp lá cà. Ta tiêu diệt 32 tên. Trong lúc đó, du kích các xã Tam An, An Lợi, Phước Nguyên, Phước Thiền, Phú Mỹ kết hợp chia làm 3 mũi tiến đánh ấp “đời mới” Bến Sắn. Mũi chỉ huy là đồng chí Tạ Nông, mũi thứ hai do đồng chí Tư Nếp, mũi thứ ba do các đồng chí Minh và Quốc chỉ huy. Từ Tam An cánh quân do đồng chí Nông, đồng chí Nếp chỉ huy dùng thuyền vượt sông, đến 10 giờ đêm cặp bờ sông miễu ấp Bến Cam, rồi theo giao liên dẫn đường để vào ấp Bến Sắn. Khi bọn địch xem phim vừa về, đêm khuya, trời tối các chiến sĩ ta lọt vào khu vườn nhà bà Bảy Nữa. Trong lúc anh em đang mò mẫm ngoài vườn, tên thiếu úy Tý nghe động ra ngoài hỏi: “Ai đó” lập tức đồng chí Rạng nổ 1 tràng súng, tiêu diệt ngay. Đồng chí Ba Liêm xông vào nhà, đại úy Trọng đang nằm ở võng bật dậy với lấy khẩu súng định chống cự. Đồng chí Liêm nổ súng ngay ngực khiến Trọng chết tại chỗ. Đồng chí Liêm xông vào buồng, lúc này đèn tắt, nghe tiếng động dưới gầm giường, đồng chí quạt 1 băng AK tiêu diệt luôn vợ Trọng là trung úy Lê Thị Chánh. Lùng xuống dãy nhà bếp, các chiến sĩ bắt sống tên cố vấn Mỹ khi y sợ hãi chui vào một hầm củi. Ngay đêm hôm đó, các chiến sĩ ta truy lùng diệt 21 tên bình định, trong đó có tên đại úy Lê Văn Năm. Trận đánh thắng lợi, tiêu diệt được nhiều lính địch loan truyền nhanh trong huyện rồi lên tỉnh. Bọn lính địch gọi đêm đó là “Một đêm khủng khiếp” vì Việt cộng phá đồn Mít Nài làm rã 1 đại đội bảo an, phá ấp Đời Mời Bến Sắn, diệt vợ chồng quận trưởng, phá luôn 1 đoàn bình định. Cách hai tuần sau, địch cách chức quận trưởng Long Thành là Cao Văn Kiêm đưa Hà Đình Hiền về thay. Bên Nhơn Trạch, Lê Quang Trọng chết, địch đưa Trần Văn Vàng làm quận trưởng. Ngày 5-7-1967, lữ đoàn Mãng Xà vương của Thái Lan được Mỹ đưa vào Long Thành. Lúc đầu, lữ đoàn này đóng ở khu vực Bé Két nằm trong khu quân sự căn cứ Nước Trong. Sau một tuần nghiên cứu thực địa, lữ đoàn Mãng Xà vương bung ra đóng quân ở 2 điểm. Một tiểu đoàn chốt tại Hêlêna nhằm án ngữ đường 25 và quốc lộ 15 đoạn từ quận lỵ Long Thành ra. Một tiểu đoàn chốt ở khu căn cứ lõm phía tây lộ 15, án ngữ phía sông Đồng Nai lên. Ban chỉ huy của địch đóng ở đồn Tam An. Chúng chia quân làm 4 chốt (chốt Vàm Voi, ngọn Ông Lộ, cù lao Ông Lưu, Rẫy Thơm). Quân và dân Long Thành đứng trước những thử thách: vừa phát 104 Theo kế hoạch, từ 10 giờ đến 11 giờ, quan khách đi tham quan. Đến 12 giờ dự tiệc. Buổi chiều, từ 2 giờ đến 4 giờ 30 nghe Trọng báo cáo, 5 giờ tiếp tục đại tiệc. Lính và khách được mời dự chương trình văn nghệ chiếu phim trong ấp. 143
20. triển phong trào cách mạng, đánh Mỹ, diệt ngụy giờ lại thêm đối phó với lính Thái Lan. Phục vụ cho công tác bình định nông thôn, địch mở chiến dịch “Phượng Hoàng” đưa bọn tình báo được huấn luyện xuống cơ sở nhằm phát hiện cơ sở cách mạng và khai thác tin tức, đánh phá phong trào. Ở Long Thành, địch đã đưa tên Bá Bửu về làm quận đoàn trưởng, Phạm Công Quýnh ở giáo xứ Văn Hải phụ trách thông tin chiêu hồi. Để phục vụ cho chiến dịch Phượng Hoàng, địch điều chuyển bọn lính thám sát cùng với bọn biệt kích cánh dơi trực thuộc chương trình Phượng Hoàng. Cầm đầu bọn cánh dơi ở Long Thành là tên Lý, Chín Phỉ. Bên Nhơn Trạch có trung đội biệt kích Mỹ cầm đầu là Tám Tho, tên Cẩm. Lối đánh của bọn cánh dơi là phục kích ban đêm, thọc sâu vào căn cứ đánh lén. Về phía quân chư hầu Thái Lan, từ trung tuần tháng 7-1967 bọn chúng tiến hành mở rộng con đường từ căn cứ Nước Trong ra ngã ba An Lợi, nơi nối với quốc lộ 15 và xây dựng ở đây 1 đồn lớn hoàn toàn do lính Thái đóng giữ. Từ đó xuất hiện tên “Ngã ba Thái Lan”. Huyện ủy Long Thành tổ chức một đợt học tập trong cán bộ, cơ quan, rồi phân công cán bộ xuống các xã tuyên truyền phổ biến trong đồng bào về âm mưu của Mỹ - ngụy, việc chúng đưa lính chư hầu Thái Lan đến Long Thành. Kể từ lúc quân viễn chinh Mỹ vào với vũ khí hiện đại, âm mưu đánh lớn, thắng mau đã thất bại. Địch không thể phát hiện ra cơ sở và lực lượng của ta. Quân đội Mỹ buộc phải đóng từng đồn, từng bót và ta dễ nắm được lực lượng của chúng. Chính vì thế mà khi lên kế hoạch đánh địch, ta luôn chủ động. Mỹ đưa quân đội Thái Lan vào cũng không thể xoay chuyển tình hình và chính là để chết thay cho lính Mỹ. Từ đầu tháng 7-1967, địch lại cho máy bay rải chất độc hóa học phá hủy hàng ngàn héc-ta Rừng Sác. Thiệt hại nhất là ở khu Sở Dừa. Trên rừng Giồng, địch ra sức rải chất độc hóa học nhằm phá hoa màu của dân, đánh vào cơ sở hậu cần của ta. Ngày 21-7, từ khu Nhà Bè địch mở cuộc càn sang xã Phước Khánh. Chúng đổ quân bằng trực thăng. Du kích xã cùng một bộ phận của Đoàn 10 được chia làm 4 tổ do đồng chí Sáu Chiến chỉ huy, dựa vào ô ụ, giao thông hào chiến đấu. Trong môt ngày, ta diệt 38 tên giặc, trong đó có 19 lính Mỹ, bắn rơi 2 trực thăng, thu 2 khẩu M16 và 1 khẩu côn 45. Trong trận này một mình đồng chí Sáu Chiến đã diệt 5 lính Mỹ. Với thành tích này, đồng chí được tặng “Huân chương Chiến công hạng ba”. Ngày 23-7, đồng chí Mười Xinh - cán bộ huyện được tăng cường xề xã Phú Hữu. Đồng chí cải trang như nông dân, sang khu Phú Xuân – Nhà Bè, nắm tình hình để cung cấp cho Đoàn 10. Khi về bị tên Tư Ù, mật thám theo dõi rồi báo cho địch phục kích bắt105. 105 Trải qua 3 nhà tù (Long Thành – Biên Hòa – Thủ Đức), đồng chí Mười Xinh bị địch tra tấn dã man, nhưng không khai thác được gì, cuối cùng chúng đày đồng chí ra Côn Đảo. Ra Côn Đảo, đồng chí Mười Xinh lại gặp các đồng chí cùng địa phương bị địch bắt đem ra giam cầm từ năm 1958-1959 như đồng chí Tám Chỉ (quê ở xã An Lợi), đồng chí Bảy Điệp (Bí thư xã Bình Sơn), đồng chí Tư Minh (quê ở Đại Phước), đồng chí Công (quê ở Phước An). 144
21. Quân viễn chinh Mỹ kéo theo quân đồng minh Thái, với các loại vũ khí hiện đại, tổ chức nhiều cuộc hành quân càn quét, bom pháo, gây nhiều khó khăn cho phong trào cách mạng địa phương. Trong lúc Huyện ủy Long Thành đang nghiên cứu về bọn giặc Thái để tìm phương pháp tác chiến thì xảy ra việc một nhân viên của huyện đầu hàng địch. Nguyễn Thị Bột (vợ đồng chí Tám Lộc, người xã Long Phước) được đưa vào làm cấp dưỡng cho cơ quan. Thấy tình hình diễn ra căng thẳng, lại thêm bị kiểm điểm trong công việc thị bỏ cứ ra đầu hàng giặc. Thị khai báo và dẫn giặc đi lùng bắt cán bộ, đánh phá nhiều cơ sở gây tổn thất cho cách mạng địa phương. Địch lùng bắt đồng chí Chín Công, cán bộ trụ trong dân nhưng bắt không được lại quay ra cướp lúa của dân, của cách mạng. Đồng bào phản đối, địch đưa thị Bột ra làm nhân chứng. Qua thông tin thị Bột cung cấp, địch đã mang thuốc độc đổ xuống giếng Mít Nài thuộc Xóm Hố - nơi đơn vị thường ra lấy nước. Ngày 25-8, sau buổi cơm các đồng chí Tám Chiến, Công Lâm, Hai Hạnh, Hai Phong, Ba Hoàng, Năm Châu bị ngộ độc. Đồng bào nhanh chóng cắt rừng đưa các đồng chí về ấp Cái Vạn, nơi có bộ phận quân y để điều trị rồi qua Phước Long, Phước Lai tránh địch càn, chờ đến đêm mới đưa các đồng chí về cơ sở đặt ở cánh đồng Cà Phê. Đến trung tuần tháng 9, quân Thái lấn ra chiếm đóng thêm nhiều đồn bót. Một tiểu đoàn về đóng ở chùa Nước Nhĩ và ở ngã ba đường ủi. Một tiểu đoàn xuống khu vực Phước Hòa xây dựng cụm chỉ huy mang tên “Hy Răng”, một tiểu đoàn về Bình Sơn106 đóng bót ở ngã ba lối đi Cẩm Đường, Suối Trầu, An Viễng. Đổ quân đóng đồn bót, giặc Thái còn dùng hàng trăm xe ủi mở rộng con đường từ ngã ba Phước Lai, cắt qua khu Lòng Chảo đến tận Vũng Gấm, Hang Nai. Đồng thời chúng cho quân đóng thêm bót tại xã Phước Long và bót Vườn Điều thuộc xã Phước Thọ. Ngày 19-9, lính Thái từ chùa Nước Nhĩ hành quân càn vào Xóm Hố thụôc xã Phú Hội. Du kích địa phương do đồng chí Hai Lực chỉ huy, gài mìn ĐH-10 chặn đánh trên đường bờ diệt và làm bị thương 36 tên. Địch rút về rồi cho pháo bắn vào xóm. Chiều hôm đó, một tiểu đoàn lính Thái, có xe tăng yểm trợ tràn vào Xóm Hố đánh trả thù, chúng đốt Xóm Hố không còn một nóc nhà nào. Trên đường rút quân, địch ập vào ấp II thuộc xã Phước Lai, âm mưu bắt heo, gà. Ba du kích do đồng chí Minh xã đội trưởng chỉ huy nổ súng đánh trả. Do lực lượng quá chênh lệch đồng chí Minh ở lại bắn cản để cho đồng đội rút. Lúc hết đạn đồng chí Minh bị địch bắn chết. Đêm 20 rạng ngày 21-9, lính Thái từ đồn Phước Long đi phục kích, chúng bắn chết 1 trinh sát của ta (quê ở xã Phú Hữu) và dã man chặt người làm 3 khúc. Trước hành động dã man của giặc Thái và sau khi nghiên cứu tình hình, huyện đội Long Thành lên kế hoạch trừng trị chúng. Đêm 26-9, tiểu đoàn 1 thuộc trung đoàn 4 kết hợp với đại đội 240 bao vây tấn công giặc Thái ở đồn Phước Long. Sau một loạt B40 bắn vào đồn để phá chòi canh và khu trại lính, các chiến sĩ cho nổ 4 trái ĐH10 phá rào cùng xông vào đồn. Ta diệt tại trận 63 tên, bắt sống 106 Từ đó, xuất hiện cái tên “Dốc Thái Bình Sơn”. 145
22. một số tên, chốt giặc Thái bị phá hoàn toàn. Cách 2 đêm sau, tiểu đoàn I lại đặt pháo bắn vào bọn giặc đóng ở chùa Nước Nhĩ, diệt 27 tên, một số tên bị thương, phá 5 gian nhà kho. Địa bàn ven quốc lộ 15, đồng chí Tạ Nông chỉ huy lực lượng của huyện kết hợp với du kích địa phương phá tan cuộc càn của lính Thái vào ấp Xóm Quán, diệt gọn 1 trung đội địch, thu 3 trung liên, 19 carbine, 2 tiểu liên, 1 máy PRC-10. Sau trận này bọn Thái bỏ chốt An Lợi kéo về khu căn cứ Nước Trong. III. Huyện Long Thành được thành lập lại và cuộc nổi dậy, tấn công xuân Mậu Thân Ngày 7-10-1967, Trung ương cục quyết định giải thể khu miền Đông, thành lập 5 phân khu để chuẩn bị cho cuộc tiến công nổi dậy xuân Mậu thân 1968. Phân khu 4 gồm cao su Bình Sơn, các huyện Long Thành, Nhơn Trạch107, Duyên Hải, Thủ Đức, quận 9 và quận I. Đồng chí Nguyễn Văn Chiến108 (Mười Chiến) được cử làm Bí thư, đồng chí Lê Quang Chữ - Phó bí thư, đồng chí Nguyễn Trọng Cát (Ba Đắc) - ủy viên thường vụ, đồng chí Lương Văn Nho - Tư lệnh, đồng chí Nguyễn Hải (Tám Hải) - phụ trách an ninh. Huyện Long Thành thuộc Phân khu 4 được tổ chức lại gồm hai huyện: Huyện Long Thành do đồng chí Châu Văn Lồng (Tư Lồng) làm Bí thư. Chiến trường giữa ta và địch lúc này rất căng thẳng. Mỹ thường tổ chức những cuộc càn lớn cấp trung đoàn có xe tăng, phi pháo yểm trợ vào khu Suối Cả. Để phá âm mưu của giặc, Huyện ủy Long Thành quyết định sử dụng lực lượng biệt động để đi sâu đánh phá cơ quan chỉ huy của địch. Huyện Long Thành thành lập xong đội biệt động do đồng chí Trần Minh Rạng tổ trưởng, Nguyễn Hồng Phép tổ phó. Tháng 11-1967, địch lại tung quân đánh phá ồ ạt, nhằm chiếm lại một số vị trí quan trọng. Ngày 9-11, lính Mỹ đổ quân càn vào khu vực cửa khẩu Bình Sơn. Lực lượng 207 cao su kết hợp với tiểu đoàn 4 phục kích đánh chặn. Trong một ngày, các chiến sĩ quần nhau với giặc ác liệt, đẩy lùi 5 đợt phản kích, diệt 47 lính Mỹ, bắn rơi 2 trực thăng109. Bị thất bại, ngày hôm sau, địch cho B52 ném bom rải thảm nơi xảy ra trận đánh. Gần 20 ha cao su bị phá hủy. Sau đó, địch cho xe đến ủi phá khu Bàu Ngỗng. Được sự chỉ đạo của Ban cán sự, hàng trăm công nhân đổ ra đấu tranh kiên quyết không cho địch ủi phá, cuối cùng địch phải rút quân về. 107 Huyện Nhơn Trạch đồng chí Hai Thông làm Bí thư. Lực lượng vũ trang Long Thành được tổ chức lại thành lập đại đội C quân số gồm 136 đồng chí. Đồng chí Hiếu đại đội trưởng, đồng chí Tạ Nông đại đội phó. Bên huyện Nhơn Trạch đồng chí Nguyễn Văn Quyết (Tám Quyết) - huyện đội trưởng, đồng chí Năm Minh - huyện đội phó Huyện ủy Nhơn Trạch quyết định điều về một số du kích bổ sung cho lực lượng vũ trang huyện; đồng thời thành lập đội biệt động gồm 16 chiến sĩ do đồng chí Học làm tổ trưởng, đồng chí Đấu Cỏ làm tổ phó. 108 Các đồng chí Bí thư phân khu 4 như sau: Nguyễn Văn Chiến (10-1967 đến tháng 3-1968); đồng chí Lê Quang Chữ (3-1968 đến tháng 2-1969); đồng chí Lê Đình Nhơn (9-1969 đến tháng 4-1970); Nguyễn Hải (4-1970 đến tháng 10-1971). 109 một chiếc rơi ở khu vực nhà Kho Bạc, 1 chiếc rơi ở khu Bàu Ngỗng. 146
23. Đội “vành đai diệt Thái”110 vừa được thành lập thì nhận được chỉ thị của Phân khu ủy phân khu 4 phát động một đợt thi đua diệt giặc Thái, lập thành tích chào mừng 3 ngày lễ lớn của dân tộc. Chấp hành chỉ thị của Phân khu, lực lượng vũ trang Long Thành, các xã hăng hái chiến đấu. Du kích xã Phước Thái, Long Phước đã dùng mìn và B40 phá 3 xe quân sự, diệt 38 tên giặc Thái khi chúng từ phía Bà Rịa về. Tại Bình Sơn, các đội viên thiếu niên Lý, Trung gài mìn diệt 9 tên giặc Thái ở khu vực Nhà Máy vào tối ngày 27-11. Tại khu Mả Đen vào lúc 5 giờ chiều ngày 28-11 đội vành đai diệt Thái lại gài mìn phá đổ 1 xe quân sự và diệt 7 lính Thái. Để chuẩn bị cho đợt tấn công vào mùa xuân năm 1968, đầu tháng 12-1967, Phân khu 4 đã điều thêm quân số, vũ khí về để huyện Long Thành lập tiểu đoàn địa phương. Tiểu đoàn gồm 3 đại đội. Chỉ huy tiểu đoàn địa phương là các đồng chí Ba Hữu, Ba Ánh. Phân khu cử đồng chí Chín Trường Giang về kết hợp chỉ đạo. Một không khí sôi nổi trong quần chúng. Tất cả cho ngày tổng tấn công. Ban quân lương của huyện đã thu về hàng ngàn giạ lúa, hàng chục triệu đồng để chuẩn bị cho đợt xuống đường. Ngày 12-12, đồng chí Mười Đức - ủy viên tài chính huyện, mới đi thu tiền đóng góp của đồng bào ở các xã bị tên Ấp (điệp viên ngầm) phát hiện báo cho địch. Một toán lính Mỹ liền ập xuống bao vây ngôi nhà chị Năm - nơi đặt cơ sở. Chúng tập trung bắn vào ngôi nhà, rồi gọi hàng. Chúng ném vào ngôi nhà tới 30 trái lựu đạn nhưng dựa vào hầm bí mật đồng chí Đức tiếp tục chiến đấu. Trước khi hy sinh, đồng chí Đức tiêu diệt 3 tên Mỹ, Khi ngôi nhà sập đổ hoàn toàn, bọn giặc mới dám vào. Đồng chí Mười Đức hy sinh dưới hầm, bên cạnh là một bao tiền đã bị xé nát, 1 khẩu súng đã bị đập bể nòng, không còn một viên đạn. Từ tấm gương hy sinh anh dũng của đồng chí Đức, nhân dân sở Siph đã lấy tên đồng chí đặt cho xã: Xã Long Đức. Ngày 26-1-1968 (27 tết ÂL), tại căn cứ Bưng Sình, đồng chí Mười Hiến, được Phân khu ủy phân công, triển khai cuộc họp nhằm phổ biến chủ trương của ta và chuẩn bị cho một trận đánh lớn vào kẻ thù. Cuộc họp của huyện ủy Long Thành vừa phân tích tình hình địch và rà soát các khâu chuẩn bị của ta và tham gia bổ sung cho kế hoạch của địa phương cho thời điểm lịch sử. Đồng thời, tùy thuộc vào thực tiễn địa phương, huyện ủy quyết định giờ nổ súng cho cuộc tiến công, nổi dậy. III.1. Long Thành tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân (1968) Đêm giao thừa (31-1- rạng sáng 1-2-1968) tiếng pháo nổ ran, báo hiệu giây phút chuyển từ năm cũ sang năm mới: Mậu Thân. Cùng lúc đó, tiến súng của quân dân huyện Long Thành bắt đầu nổ đồng loạt cùng với đồng bào miền Nam tấn công quân địch trên khắp các chiến trường. 110 Huyện ủy Nhơn Trạch quyết định thành lập “Vành đai diệt Thái”, đồng chí Mười Thọ, huyện ủy viên trực tiếp xuống chỉ huy. Đơn vị gồm 28 đồng chí, đồng chí Trường - trung đội trưởng, đồng chí Kết - trung đội phó, đồng chí Bình - chính trị viên. Vũ khí được trang bị 3 khẩu B40, 2 khẩu M79, còn lại là AK và 30 trái ĐH10. Nhiệm vụ chủ yếu là bám sát theo dõi, bắn tỉa, chặn đánh kịp thời khi bọn Thái tung quân đánh lén. Đồng thời phân công bao vây liên tục những chốt có giặc Thái 147
24. Theo quốc lộ 15, tại chi khu Long Thành, các chiến sĩ ta đặt pháo ở ấp Bình Lâm, bắn vào sở chỉ huy, vào dinh quận lỵ, vào bãi pháo phá hủy phần lớn lô cốt, kho tàng của giặc. Các chiến sĩ thuộc đại đội 2 tấn công phá chốt quân sự tại nhà mủ, diệt tại trận 13 tên và tiến sang khu Phước Long, khiến bọn dân vệ bỏ chạy. Một bộ phận do đồng chí Trần Minh Rạng chỉ huy đánh vào trụ sở ban 2 (tình báo) địch. Trung úy Phước - trưởng ban 2 bỏ trốn. Phá tan cơ cở ban 2, các chiến sĩ phát triển hướng tấn công sang khu Liên Kim Sơn diệt bọn dân vệ. Trong lúc đó, đại đội 3 từ phía Lộc An tiến đánh chốt Cầu Đen, diệt 9 tên bảo an rồi tiến vào khu Phước Hải vây đánh cuộc cảnh sát. Quân địch ở chi khu Long Thành nhốn nháo nhưng không dám bung ra mà co cụm lại, tập trung bắn trả yếu ớt. Lực lượng ta đã làm chủ thị trấn đến 4 giờ sáng sau đó rút ra. Ở xã Long Phước, du kích cùng đồng bào nổi dậy, đốt đuốc sáng cả một đoạn đường, đắp mô cản xe, phát loa kêu gọi bọn dân vệ đầu hàng. Khí thế nổi dậy của quần chúng đã áp đảo bọn lính địch. Tại bót Đất Mới, 17 lính dân vệ mang súng ra hàng. Đồng bào cùng du kích xã từ An Lợi đến khu vực Bến Gỗ nổi dậy bao vây tấn công đồn. Bọn địch chỉ dám cố thủ bên trong không dám bung ra. Tiểu đoàn 3 thuộc Trung đoàn 4 phục kích trên đoạn đường ngã ba Thái Lan, dùng cối 82 li bắn vào khu căn cứ Nước Trong, phá hủy 2 trực thăng, 1 dãy nhà kho 6 gian, và 2 chòi gác bị sập làm chết một số tên lính. Sáng mùng 1 tết Mậu Thân, ở thị trấn Long Thành, từ trước cửa tiệm phở Ông Nhuộm đến Bàu Cá xuất hiện trên 300 tờ truyền đơn của Mặt trận, kêu gọi bọn binh lính địch mang súng về với cách mạng. Sau một đêm hoảng loạn vì bị ta tấn công đều khắp, đến sáng, địch mới bắt đầu phản ứng. Từ sớm máy bay của giặc đã về quần đảo, bắn phá nhiều nơi trong huyện. Từ căn cứ Nước Trong và Biên Hòa, lính Mỹ, lính Thái có xe tăng yểm trợ về tiếp viện cho chi khu Long Thành. Trước tình hình đó, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo tiếp tục đánh phản kích, giữ vững các xã, ấp, đã giải phóng. Khoảng 9 giờ ngày 2-2, một tiểu đoàn địch từ căn cứ Nước Trong tiến theo đường 15B chi viện cho Bình Sơn bị lực lượng của trung đoàn 4 phục kích chặn đánh diệt 7 tên, nhiều tên khác bị thương, làm lật xe chở quân buộc chúng phải quay về. Tại Bình Sơn, 15 đảng viên thuộc chi bộ (lộ và mật) phân công đi chỉ đạo lực lượng địa phương bao vây khu Nhà Máy, lùng bắt bọn dân vệ ác ôn ở ấp Chợ, ấp Bến Đình. Địch không dám bung ra phản kích. Cờ đỏ sao vàng, cờ Mặt trận Dân tộc giải phóng được treo công khai ở một số ấp. Liên tiếp từ ngày mùng 2 đến mùng 4 tết, tiểu đoàn địa phương cùng với du kích các xã liên tục bao vây đồn bót địch để đồng bào đắp ô ụ, tạo điều kiện phá xe của giặc trên các lộ giao thông quan trọng. Chiều mùng 3 tết, một toán lính từ quận lỵ Long Thành xuống tiếp viện cho đồn Hàng Dương bị ta chặn đánh ngay ngã ba Cầu Hưu, tiêu diệt và làm bị thương nhiều tên khiến chúng phải bỏ dở sự tiếp viện. Sáng mùng 5 tết (tức ngày 2-2), đại đội 1, đại đội 2 thuộc tiểu đoàn địa phương hành quân về phía Phước Hòa, chủ trương vây đánh bọn lính Thái ở cụm Hy Răng (cây số 67). Địch phát hiện liền cho máy bay đến ném bom chặn lại, các chiến sĩ ta phải phân tán và ém lại. Khoảng 10 giờ, 1 đại đội lính Mỹ, một trung đội biệt động quân cùng với trung đội thám sát từ chi khu Long Thành càn vào xã 148
25. Lộc An, rồi theo cầu sắt qua lô cao su 24. Lúc này, đại đội 3 đang đóng quân tại đây liền phục kích đánh trả. Nghe tiếng súng nổ, đại đội 1 và đại đội 2 quay lại kết hợp bao vây đánh địch khiến chúng co cụm lại rồi gọi quân tiếp viện. Một tiểu đoàn lính Mỹ, 1 tiểu đoàn lính Thái có xe tăng yểm trợ hùng hổ tiến vào giải vây. Thế trận trở nên căng thẳng, chỉ huy của ta phải điện cho pháo của trung đoàn 4 bắn yểm trợ, tạo điều kiện cho anh em rút qua cánh đồng Sở Hoàng rồi về căn cứ Suối Đục. Một ngày quần nhau với giặc, các chiến sĩ đã diệt 83 tên, trong đó có nhiều lính Mỹ, lính Thái. Bắn rơi 2 trực thăng, bắn cháy 1 xe tăng. Lực lượng vũ trang bi tổn thất với 3 chiến sĩ hy sinh và 21 đồng chí bị thương. III.2. Đợt xuống đường lần thứ hai (15-2-1968) Chấp hành sự chỉ đạo của Phân khu ủy, sau khi rút kính nghiệm qua đợt tấn công lần thứ I, Huyện ủy Long Thành lên kế họach và chuẩn bị cho đợt nổi dậy, xuống đường đợt II. Giữa lúc này, bộ máy nhân sự của huyện ủy có sự thay đổi. Phân khu ủy rút đồng chí Bí thư Tư Lồng đi và điều đồng chí Tám Hà về làm Bí thư Long Thành. Đồng thời, Phân khu điều thêm quân, tăng cường vũ khí về Long Thành để thành lập thêm 2 đại đội trực thuộc tiểu đoàn địa phương. Tiểu đoàn gồm 2 đại đội: đại đội 4 đồng chí Tư Tài làm đại đội trưởng, đại đội 5 trợ chiến do đồng chí Khoa làm đại đội trưởng. Về phía địch, từ trung tuần tháng 2, trên quốc lộ 15, từ khu vực cửa khẩu Phước Thái đến khu vực Hắc Dịch địch đưa về 20 xe ủi, tiến hành ủi phá mở thêm đường vào Cầu Dạt, vào chùa Pháp Vân. Địch làm sân bay dã chiến ở khu Thái Thiện và đưa về khu vực này 1 tiểu đoàn lính Mỹ. Vùng cao su Bình Sơn, địch tăng cường 1 tiểu đoàn về đóng 3 điểm: sân bay, đồi 64 và khu nhà chủ Tây. Sau đợt tiến công, nổi dậy đầu xuân, quân Mỹ - ngụy đánh giá lực lượng cách mạng không còn khả năng phản ứng sau khi chúng tái thiết lập, ổn định các nơi. Thế nhưng, địch đã lầm. Một lần nữa, quân dân cách mạng miền Nam nói chung, ở Long Thành – Phân khu 4 tiếp tục vào đợt tấn công lần thứ hai. Tại căn cứ Thái Lan đóng ở chùa Nước Nhĩ, tổ biệt động thị trấn cắt rào bí mật vào gài mìn đánh diệt 27 tên lính Thái và làm một số tên khác bị thương. Ở ấp Phước Lương, đồng chí Út Ngọc cùng tổ du kích bao vây phá rã toán dân vệ, san bằng ấp Đời Mới, bắt và cảnh cáo tên ấp trưởng. Tại Bình Sơn, đội tự vệ mật do các đội viên Lý, Trung đã gài mìn diệt 5 tên lính Thái ngay ở trong khu vực Nhà Máy. Đối phó với lực lượng vũ trang cách mạng tấn công bất ngờ, tại Long Thành địch đưa vấn đề quân sự vào học đường. Tại trường trung học Long Thành, địch gọi hiệu trưởng Nguyễn Chi Quế đến phát súng để trang bị cho giáo viên và buộc mỗi tuần 2 lần đưa học sinh lên Bàu Cá tập quân sự. Để phá âm mưu của địch, Huyện ủy cử nữ đồng chí Nghĩa tìm cách móc nối với một số học sinh111 tổ chức biểu tình chống lại. Hơn 400 em bỏ học để phản đối việc đưa quân sự vào nhà trường. Địch tổ chức đàn áp và bắt em Huệ, em Bình nhưng số học sinh kiên trì đấu tranh kéo dài cả tháng. Cuộc đấu tranh cuối cùng giành thắng lợi, địch phải 111 em Huệ và em Bình – trưởng khối lớp 11. 149
26. công bố bãi bỏ việc tập quân sự, các em mới trở lại học. Nhưng địch liền cách chức, chuyển đi nơi khác hiệu trưởng Nguyễn Chi Quế, đưa Huỳnh Trung Trực về thay tiếp tục đàn áp phong trào học sinh. Ngày 23-4, đại đội 1 cùng du kích xã Long Phước do đồng chí Tư Công chỉ huy phục kích ở Gò Rạch Tôm khu vực đường Bà Ký đánh tan 1 toán lính từ đồn Phước Long. Ngay đêm hôm đó, các chiến sĩ ta đột kích diệt 5 tên dân vệ, trong đó có tên Chẩn ác ôn. Đêm mùng 2-5, tiểu đoàn 3 thuộc trung đoàn 4 pháo kích vào đồn Quán Chim, rồi bao vây đánh phá. Đến 4 giờ sáng 1 đại đội lính Mỹ từ phía cầu Dạt đến giải vây, ta phục kích diệt 21 tên Mỹ, đánh lật 1 xe buộc địch phải rút lui. Tức tối, chúng cho máy bay đến ném bom bắn phá những ấp ven đường từ Khánh Lâm đến ấp Thái Bình. Các cuộc bắn phá của địch gây chết chóc cho dân chúng. Một người dân Chơro112 bị chết do trúng đạn M79 do địch ở Cầu Sắt bắn. Căm thù trước hành động bắn người vô cớ, chi bộ xã liền vận động đồng bào đi đấu tranh. Gần 100 đồng bào dân tộc lưng đeo gùi, tay cầm dao sắc khiêng xác người chết tiến thẳng vào đồn Phước Thái đòi bồi thường nhân mạng. Bọn lính sợ hãi cho tìm trưởng đồn Vườn Soài xuống giải quyết. Trước sự phẫn nộ của đồng bào Chơro, tên trưởng đồn vội vã xin lỗi và bồi thường cho gia đình nạn nhân. Qua đợt tấn công phá đồn bót, diệt ác ôn của ta khiến địch phải co cụm lại; nhất là bọn tề ấp, tề xã. Tại xã An Lợi, địch xây dựng 2 ấp Tân sinh, 5 tên hội đồng xã do Bảy Dĩ cầm đầu ban đêm không dám về. Chúng thuê 1 căn nhà sau đường Nguyễn An Ninh ở thị trấn Long Thành làm cơ sở, gọi là “nhà làng An Lợi”. Để trừng trị các tên tay sai, đồng chí Ba Hữu giao nhiệm vụ cho tổ 242 và đồng chí Tư Nhu giao lựu đạn cho Hai Soi. Sau mấy ngày theo dõi, đêm 16-5, đồng chí Hai Soi ném 2 trái lựu đạn làm cửa kính nhà làng vỡ tan tàng. Các tên hội đồng khiếp sợ vội chuyển cơ sở đi nơi khác, ba tên bỏ trốn về Sài Gòn. Cách 2 đêm sau, tại thị trấn Long Thành, ta tổ chức tiêu diệt tên đại úy Tốt - chi khu phó. Lợi dụng khi có tiếng súng từ phía Lộc An bắn về, nội ứng của ta đồng chí mang bí số B1 đi sau bắn làm tên Tốt bị thương nặng nơi chân. Đêm 18 rạng ngày 19-5, du kích xã An Lợi cùng đại đội I tập kích diệt gọn đoàn bình định ở ấp 1 và ấp 2, gồm 25 tên lính, thu 7 súng. Sau trận này đội du kích xã An Lợi được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng 3. Không đầy 1 tuần lễ nhà làng An Lợi bị phá, đoàn bình định ở An Lợi bị xóa tên. Bộ máy chính quyền của địch ở đây coi như không còn. Ở khu cửa khẩu Bình Sơn, trung đoàn 4 cùng lực lượng địa phương bao vây tấn công tiểu đoàn Thái Lan đóng ở Dốc Thái. Hai đêm liền, pháo của trung đoàn bắn vào đồn địch, phá hủy toàn bộ nhà cửa, chòi gác, diệt gần 2 trung đội lính Thái. Số còn lại cố thủ trong các hầm. Ngày 25-5 một tiểu đoàn bảo an từ chi khu Long Thành kéo xuống giải vây. Khi địch đến Cổng Gỗ bị ta phục kích chặn đánh buộc phải quay lại. Đồn Thái Lan bị cô lập. Một ngày sau, địch cho máy bay ném bom bắn phá hủy diệt khu vực xung quanh đồn. Các chiến sĩ của trung đoàn dùng 112 Ba của cô Tám Lọt chết do bị trúng đạn M 79 của địch ở tua Cầu Sắt bắn. 150
27. súng bộ binh bắn rơi 2 trực thăng của địch. Trước nguy cơ đồn Thái Lan bị mất, địch vội vã cho 2 tiểu đoàn lính Mỹ thuộc sư 9 với 12 xe tăng theo đường 15B, từ căn cứ Nước Trong xuống giải tỏa, xây dựng lại. Số quân Mỹ tăng cường vào Bình Sơn ngày càng tăng lên. Để đáp ứng nhu cầu hậu cần, chúng phải cử người ra mua hàng ở thị trấn Long Thành. Đoạn đường từ Bình Sơn ra Long Thành chưa tới 9 km nhưng mỗi lần đi lấy lương thực, địch điều tới 4 xe M113 đi hộ tống. Nắm được quy luật của địch, huyện đội Long Thành chỉ đạo cho đại đội 2 biệt động cùng với đại đội 1 bộ binh tổ chức tấn công lực lượng này. Trận địa được chọn là đoạn dốc miễu Ông Nhuộm (vì đoạn này có 1 quãng đường lượn vòng, xung quanh có cỏ tranh um tùm rất dễ ém quân). Sáu giờ sáng ngày 29-5, ta tổ chức trận địa phục kích. Khoảng 4 giờ chiều, 4 chiếc M113 chạy về hướng quận lỵ Long Thành. Ban chỉ huy bố trí đội hình tấn công khi đòan xe quay về Bình Sơn. Kế hoạch được phân công với từng mục tiêu cụ thể để đảm báo tính chính xác, hiệu quả. Đồng chí Ngọc cùng 1 tổ làm nhiệm vụ khóa đầu; đồng chí Công cùng 1 tổ đánh xe thứ hai; đồng chí Thi cùng 1 tổ đánh chiếc thứ ba; đồng chí Quyết cùng 1 tổ đánh chiếc thứ tư. Một giờ sau, 4 chiếc M113 của địch quay về Bình Sơn, lọt vào điểm phục kích của ta. Ba chiếc xe địch trúng đạn bốc cháy dữ dội. Do có sự thay đổi trong đội hình xe của địch nên ta bỏ sót mục tiêu – chiếc thứ tư. Chiếc xe thứ 4 lùi lại rồi dùng đại liên bắn tạt vào đội hình của ta khiến đồng chí Quyết hy sinh, đồng chí Ngọc bị thương. Trước tình thế bất ngờ đó, Ban chỉ huy ra lệnh quay trở lại bọc hậu, tập trung 3 khẩu B40, diệt luôn chiếc thứ 4. Các chiến sĩ ta xông lên diệt nốt những tên còn lại, thu toàn bộ chiến lợi phẩm. Sau trận này, đại đội 2 được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng 3. Sang đầu tháng 6-1968, theo chỉ đạo của Thường vụ Phân khu ủy Phân khu 4, huyện Long Thành lại tách ra làm hai huyện Long Thành và Nhơn Trạch. Huyện Long Thành do đồng chí Nguyễn Văn Thông làm Bí thư Huyện ủy (đến tháng 12- 1968). Do tình hình khó khăn nhất là lương thực, thực phẩm, Phân khu ủy điện về Long Thành yêu cầu đóng góp lương thực kịp thời để giải quyết cho chiến trường. Thực hiện chỉ thị của trên, đồng chí Hai Thông - Bí thư Huyện ủy trực tiếp làm chủ tịch hội đồng cung cấp, rút đồng chí Hai Quang về làm phó chủ tịch hội đồng để thu lương thực, thực phẩm ở các xã. Để giảm bớt phần chuyển vận, Huyện ủy chỉ đạo cho bộ đội đóng ở xã nào, thì xã đó cung cấp luôn, rồi lập danh sách báo về. Không đầy 1 tháng, gần 2.000 tấn lương thực được chuyển về phân khu. Cửa khẩu Bình Sơn có ngày rút hàng ngàn lít gạo, hàng tấn thuốc và nhu yếu phẩm cung cấp cho căn cứ. Trung tuần tháng 6, Trung ương Cục họp lần thứ 7 ra Nghị quyết nêu rõ: “Phải làm cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân nhận thấy thắng lợi sau 2 đợt nổi dậy và tấn công của toàn miền. Nhất là hướng trọng điểm. Nhận rõ sự thất bại dẫn đến sụp đổ nhanh chóng của địch, nhiệm vụ lúc này là nhanh chóng củng cố lực lượng, liên tục tấn công địch, giành thắng lợi lớn hơn”. Chấp hành chỉ thị của trên, chuẩn bị cho đợt tấn công tiếp, Huyện ủy Long Thành phát động 1 đợt tòng quân 151
28. để phục vụ cho chiến trường. Hàng trăm thanh niên ở Long Thành đã tình nguyện lên đường. III.3. Đợt xuống đường lần thứ III (tháng 8 -1968) Phát huy thắng lợi trong hai đợt tiến công và nổi dậy, Huyện ủy Long Thành quyết định tổ chức đợt III toàn dân xuống đường, quyết đánh cho địch lao nhanh đến sụp đổ. Đợt III được mở màn vào đêm mùng 9-7-1968. Lực lượng vũ trang cách mạng đồng loạt tấn công địch khắp nơi. Tại chi khu Long Thành, tiểu đoàn 2 bao vây rồi dùng cối 82 li bắn vào phá hủy 1 số cơ sở, kho tàng địch. Đại đội 240 bao vây đánh đồn Phước Thọ. Trên quốc lộ 15, đại đội 1 và đại đội 2 vây đánh chốt Cầu Quản Thủ, chốt Cầu Đen và chốt Bàu Cá. Tại vùng cao su, đại đội 3 cùng với một tiểu đoàn của trung đoàn 4 bao vây tấn công chốt Dốc Thái và khu Nhà Máy. Ngày 14-7, lợi dụng trời mưa lớn, đồng chí Tư Công chỉ huy tổ du kích xã kết hợp với đại đội 2 biệt động, phục kích đánh bọn lính từ đồn Phước Hòa về Long Thành. Khi chiếm được xe, các đồng chí cải trang lính địch, cho xe phóng vào tấn công đồn Hàng Dương, diệt 9 tên lính, thu 9 súng, rồi đốt xe và rút về căn cứ. Nắm bắt được kế hoạch nổi dậy tấn công lần thứ 3 của ta, địch điều 40 xe tăng cùng 2 tiểu đoàn từ Biên Hòa tăng cường cho chi khu Long Thành. Song song với việc bổ sung quân, địch cho B52 ném bom dữ dội khu K95 thuộc Cẩm Đường và khu K75 thuộc Long Phước. Ngày 22-7-1968 sư đoàn Thái Lan mang tên “Hắc Báo” đến căn cứ Nước Trong để thay thế cho lữ đoàn Mãng Xà vương được lệnh hồi hương. Không đầy 1 tuần lễ, bọn này lần lượt bung ra đóng ở Bình Sơn, chốt Hê-lê-na, Phước Hòa. Trong thời điểm chuyển đổi quân, địch tung quân mới đến càn quét đánh phá dữ đội vùng Phước Thái, Hắt Dịch. Theo sự chỉ đạo của huyện đội, đêm 30 rạng ngày 31-8, đại đội 2 biệt động kết hợp với đại đội 5 dùng pháo bắn vào dinh quận lỵ và khu Chợ Chiều, nơi bọn cảnh sát đóng. Cách 2 đêm sau, đại đội 2 biệt động do đồng chí Rạng chỉ huy đi theo Suối Phèn, rồi qua cầu Quán Thủ lọt vào khu Phước Thuận. Các chiến sĩ ta chia làm hai cánh bao vây đánh đồn Cánh Dơi, đánh phá khu nhà đèn, rạp hát, rồi phát triển sang khu Liên Kim Sơn, bao vây khu gia binh, sau đó vây đánh quận lỵ. Quận trưởng Hà Đình Hiền điện cho lính Cánh Dơi rút về để giữ quận. Tên Mười Phòng - phó đồn Cánh Dơi bốc máy trả lời “Chúng tôi kiên quyết giữ, thà chết hết”. Hà Đình Hiền liền điện về khu căn cứ Nước Trong. Địch cho máy bay trinh sát và máy bay đến trút bom xuống khu Phước Thuận, và khu Liên Kim Sơn. Một đại đội lính Mỹ với 2 xe M113 từ khu Nước Trong đến tăng viện. Từ quốc lộ 15, địch bắn tới tấp vào khu đồng bào ở. Trong một đêm, cả khu đồng bào ở phải hứng chịu hỏa tiễn địch từ máy bay bắn xuống, đạn của lính từ quận bắn ra, pháo đạn của lính Mỹ từ quốc lộ 15 bắn vào đã làm 96 người dân bị chết, 137 người bị thương, 200 ngôi nhà bị sập. Đồng bào thị trấn Long Thành gọi đó là “Một đêm dài vô tận”. 152
29. Ngày mùng 3-9, từ tiểu khu Biên Hòa, địch cho người xuống thanh tra, hỏi quận trưởng Hà Đình Hiền vì sao không thấy Việt Cộng bị tiêu diệt trong trận tấn công vừa rồi mà chỉ thấy dân lành chết oan. Tên quận trưởng không thể giải thích được. Sang tháng 10, địch tổ chức càn vào khu cửa khẩu Phước Thái với quy mô lớn, trung đoàn 4 và tiểu đoàn 2 của phân khu đã bắn rơi một trực thăng, và phá 5 xe cơ giới của địch, làm rã một tiểu đoàn bảo an. Trong thời điểm này, quân dân Long Thành lại phải đối đầu với những tên lính của trung đoàn Hoàng gia Úc trong đòan quân chư hầu của Mỹ đang hoạt động ở chiến trường Bà Rịa. Ngày 10-11-1968, lần đầu tiên quân Úc từ phía Bà Rịa càn lên khu vực Phước Thái. Lính Úc có lối đánh rất nguy hiểm. Chúng thường bám theo đường mòn rồi bất ngờ đột kích vào căn cứ của ta. Đêm 14-11 một trung đội lính Úc đột kích vào căn cứ gần suối Tâm Tình - nơi có bộ phận Quân y của phân khu. Lúc 11 giờ đêm, bộ phận bảo vệ phát hiện và nổ súng diệt 7 tên Úc. Đến trung tuần tháng 11, giặc Úc đã thọc sâu đến Suối Khế, Suối Cả, sang tận khu Xuân Đường. Được giặc Úc tràn sang tiếp sức, lính Thái ở khu vực này bung ra càn quét đánh phá ác liệt. Chỉ thị của Phân khu ủy phân khu 4 là phải phá âm mưu kết hợp càn quét của giặc. Đêm 21-11, tiểu đoàn 1 thuộc trung đoàn 4 do đồng chí Út Thắng chỉ huy bao vây tấn công đồn Hê-lê-na, nơi đóng quân của tiểu đoàn lính Thái. Đường hành quân của ta bị lộ, địch phát hiện và đối phó bằng cách chuyển 2/3 số quân ra ém phía bên ngoài. Ta nổ súng tấn công đồn liền bị mìn của địch gài làm một số đồng chí hy sinh. Cùng lúc, địch từ phía ngoài đánh tập hậu, buộc các chiến sĩ ta phải rút về phía Long An, Lộc An. Trận này ta tổn thất lớn với 36 đồng chí hy sinh và một số bị thương. Cách 2 đêm sau, trung đoàn 4 kết hợp với bộ đội địa phương Long Thành tổ chức vây đánh lần hai. Đúng 20 giờ, các chiến sĩ ta bắn vào đồn Hêlêna 40 trái cối 82 li rồi cho nổ 10 trái ĐH10 mở đường. Từ 3 phía, các chiến sĩ ta xông vào tấn công khiến lính Thái bỏ chạy. Trực thăng của địch từ căn cứ Nước Trong bay đến tung pháo sáng và pháo từ chi khu, Phước Hòa bắn về xung quanh đồn. Lúc này, các chiến sĩ ta đã vào trong đồn, làm chủ trận địa, đang truy quét địch. Trận đánh không đầy 45 phút, ta bắn rơi một trực thăng và diệt tiểu đoàn Thái, phá đồn Hê-lê- na. Trên đà thắng lợi, trung đoàn 4 quay về kết hợp với đại đội 3 bao vây tấn công sân bay Bình Sơn. Các chiến sĩ ta cắt rào, tập kích đồn diệt gần 2 trung đội lính Mỹ. Ngày hôm sau, địch cho ba máy bay trực thăng trinh sát và phát hiện lực lượng bộ đội đóng ở lô cao su số 9. Chúng bay thấp bắn vào đội hình của ta. Các chiến sĩ đã dùng CKC bắn rơi 2 trực thăng, 1 chiếc rơi tại chỗ, 1 chiếc bốc cháy lao đầu về phía khu rừng Suối Trầu. Đêm 30, tiểu đoàn 3 lại phục kích diệt gọn 1 trung đội lính Úc khi chúng đang hành quân nhằm đánh lén căn cứ của ta tại khu vực Suối Khế Sau trận này, bọn chỉ huy lính Úc vội rút quân về chiến trường Bà Rịa. 153
30. Để chuẩn bị cho đợt tấn công vào mùa khô tới, Huyện ủy Long Thành cử cán bộ xuống tổ chức mở đại hội Đảng bộ ở các xã. Trọng tâm là để đánh giá được thắng lợi qua 3 đợt tấn công và nổi dậy của quân và dân địa phương. Trên cơ sở đó, ta củng cố và phát triển các đoàn thể, nhất là tổ chức Đảng, lực lượng thanh niên, phụ nữ. Đợt đại hội chi bộ ở các xã, đã tạo ra một không khí thi đua sôi nổi. Hàng trăm thanh niên xung phong tình nguyện lên đường nhập ngũ. Lực lượng du kích ở các xã cũng được tăng cường. Hội Mẹ chiến sĩ bên huyện Long Thành thu lương thực, đóng góp cho cách mạng 2.100 lít gạo. Lực lượng vũ trang Long Thành và phân khu tiếp tục tổ chức các trận tấn công địch. Đội tự vệ mật của huyện phục kích và diệt gọn 1 trung đội lính Thái ngay ở ấp 3 thuộc xã Phước Nguyên. Ở khu vực Bình Sơn, liên tiếp trong 2 ngày 25 và 26, đội tự vệ mật đã gài trái diệt 11 tên Thái và 3 tên Mỹ ngay ở khu ấp chợ. Ngày 28-12, tiểu đoàn 2 của phân khu 4 phục kích trên đường Bà Ký, diệt gọn trung đội do tên Chín Trớn chỉ huy. Tên ác ôn Chín Trớn không có mặt nên may mắn thoát chết. Tháng 12-1968, đồng chí Hai thông được điều động về Phân khu 4. Đồng chí Trần Minh Tấn được cử làm Bí thư Huyện ủy Long Thành (đến tháng 3-1970). Với 3 đợt tiến công và nổi dậy, quân và dân Long Thành đã liên tục đánh địch, gây cho chúng nhiều thiệt hại nặng nề. Mặc dù có nhiều tổn thất trong các đợt tiến công, nhưng quân dân Long Thành đã góp phần xứng đáng cùng toàn Miền, đẩy Mỹ ngụy lao nhanh đến sụp đổ và làm cho Chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mỹ - ngụy bị phá sản hoàn toàn. 154
31. Chương VII KIÊN QUYẾT BÁM TRỤ, GIỮ VỮNG PHONG TRÀO CÁCH MẠNG, THAM GIA CHIẾN DỊCH NGUYỄN HUỆ (1969 - 1973) I. Bám trụ địa bàn, giữ vững phong trào cách mạng Sau Mậu Thân (1968), Mỹ - ngụy ra sức giành lại thế chủ động trên chiến trường miền Nam bằng những chiến dịch bình định đặc biệt, bình định cấp tốc. Ở Long Thành, chúng điều quân lấn chiếm các khu vực đã mất trên các cùng căn cứ phía đông và tây lộ 15 của ta. Chúng sử dụng cả 3 lực lượng, địa phương, chủ lực, quân Mỹ và chư hầu liên tục mở các cuộc hành quân càn quét từ cấp trung đội đến cấp trung đoàn. Đây là thời kỳ mà địch coi là thời cơ “tiến lên phía trước” để đẩy lực lượng cách mạng ra khỏi các mục tiêu của chúng. Về phía cách mạng, lúc đầu, phấn khởi trong khí thế xuống đường nhưng không tiên lượng được những khó khăn, tổn thất, nên khi các mục tiêu không đạt được, lực lượng bị tiêu hao, không ít cán bộ chiến sĩ bi quan và dao động. Trước tình hình đó Huyện ủy Long Thành chỉ đạo cần quán triệt sâu sắc nghị quyết Trung ương Cục lần thứ 7 (tháng 9-1968) khẳng định rõ thắng lợi to lớn của ta trên chiến trường chung, buộc địch phải thay đổi chiến lược quân sự, chuyển từ chiến lược “Chiến tranh cục bộ” sang “Việt Nam hóa chiến tranh”. Sau khi học tập quán triệt, Huyện ủy đề ra chủ trương: tăng cường huyện ủy viên xuống các địa bàn trực tiếp chỉ đạo. Nhanh chóng củng cố lại lực lượng với phương châm 3 bám "Chi bộ bám dân, dân bám đất, du kích bám địch", liên tục tấn công, giữ vững đường dây liên lạc giữa huyện và xã, giữ vững đông, tây lộ 15. Tình hình Long Thành ngày càng căng thẳng khi địch tổ chức hàng loạt cuộc càn, truy quét, chà đi xát lại để phát hiện, tìm diệt, ngăn chặn lực lượng cách mạng. Tình hình này càng gây khó khăn nhiều mặt đối với các hoạt động của ta từ trong căn cứ đến việc bám dân, giữ phong trào. Ngày 15-1-1969, đoàn công tác của tỉnh do đồng chí Hai Bính - Phó ban dân vận, cùng với đồng chí Mười Trung, ủy viên thường vụ, về ấp Đình, ấp Mới xã Phước Nguyên chỉ đạo phong trào. Trên đường hành quân từ lộ 4 qua Bàu Cá bị địch phát hiện và bám theo dấu vết và tổ chức càn vào căn cứ để tiêu diệt lực lượng ta. Lúc 4 giờ sáng ngày 16-1-1969, địch điều hai trung đoàn bộ binh thuộc sư đoàn 18 ngụy có cố vấn Mỹ chỉ huy chia thành 3 mũi càn vào Phước Nguyên. Phía sông Vàm Voi, hàng chục tàu chiến của địch đổ bộ tạo thành một “trận địa” như một miệng đó hứng sẵn. Yểm trợ cho bộ binh là 4 trực thăng và 2 phản lực bắn phá dọn đường. Địch quyết tâm tóm gọn lực lượng cách mạng ở đây đồng thời lập vành đai bảo vệ đường 15. Sáu giờ, địch tổ chức khép vòng vây. Từ phía cánh rừng, địch càn xuống đụng độ với 1 tổ du kích. Đồng chí Năm Châu - xã đội phó bắn 1 trái B- 155
32. 40 diệt 3 tên Mỹ. Mũi càn ven sông Đồng Nai đụng với 1 tổ du kích do đồng chí Năm Cao - xã đội trưởng chỉ huy. Ở cả hai hướng, các chiến sĩ du kích đánh lùi nhiều đợt xung phong của địch, diệt nhiều tên. Không tiến được, địch sử dụng hỏa lực mạnh hủy diệt. Đồng chí Cao và 2 du kích hy sinh. Mũi tấn công thứ ba của địch đụng bộ phận đại đội I. Các chiến sĩ chiến đấu đến viên đạn cuối cùng và hy sinh. Đồng chí Nguyệt (nữ y sĩ của đoàn) bị thương đã anh dũng chiến đấu đến viên đạn cuối cùng. Bọn lính hùng hổ xông tới định bắt sống nhưng bị đồng chí Nguyệt nã đạn tiêu diệt ngay tên chỉ huy và đồng bọn. Địch không dám xông vào mà dùng M79 bắn tới tấp. Đồng chí Nguyệt hy sinh. Để trả thù, bọn lính dã man lột hết quần áo, cắt mũi, xẻo tai rồi dùng phảng chặt thi thể chị ra làm hai. Tại vũng Mặt Bọng, bọn lính vừa tới đã chạm súng ngay với 1 tổ giao liên 4 đồng chí. Các đồng chí đã đấu lưng vào nhau đánh trả địch quyết liệt diệt hàng chục tên, bắn cháy 1 máy bay. Hết đạn, cả 4 đều hy sinh anh dũng. Với hỏa lực mạnh, địch chiếm được nhiều vị trí quan trọng. Hễ càn tới đâu là chúng đốt phá tới đó, gây bao đau thương, tang tóc cho đồng bào. Hàng chục nóc nhà của đồng bào tại hai ấp xã Phước Nguyên bị đốt cháy. Trời sụp tối, cuộc càn của 2 trung đoàn địch kết thúc, 70 tên lính; trong đó có 3 Mỹ bị diệt, 1 máy bay lên thẳng bị bắn rơi. Trong cuộc chiến đấu không cân sức, đồng chí Hai Bính, Mười Trung và 14 đồng chí nữa đã anh dũng hy sinh. Cả chi bộ và du kích Phước Nguyên chỉ còn lại 2 đồng chí. Sau khi địch rút, những đồng chí còn lại vẫn động viên đồng bào mai táng anh em hy sinh chu đáo, giúp đỡ các gia đình sửa chữa lại nhà cửa bị hư hỏng, nhanh chóng ổn định sinh hoạt. Chi bộ quyết định rút 6 đoàn viên mật bổ sung cho đội du kích và chỉ định đồng chí Năm Châu giữ chức xã đội trưởng nhằm củng cố lực lượng, kiên quyết giữ đất, bám dân. Trong đau thương, tổn thất nhưng nhân dân và chiến sĩ Phước Nguyên đã tổ chức đánh càn, gây cho địch hao tổn lực lượng nặng nề. Với những thành tích đạt được, quân dân Phước Nguyên được Bộ chỉ huy Miền tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng nhất. Bốn ngày sau cuộc càn lớn ở Phước Nguyên, ngày 20-1-1969, địch mở cuộc càn hỗn hợp thọc sâu vào khu vực cửa khẩu Phước Thái. Từ hướng nam, quân Mỹ từ chốt Cầu Sắt, Vườn Xoài tiến đánh, ở phía bắc, 1 tiểu đoàn Thái Lan từ căn cứ Nước Trong theo đường 15 hành quân xuống. Một mũi khác do lực lượng Bảo an ở Phước Hòa đánh tạt sang. Trên lộ 15, lính địch giăng đầy. Địch cho cối, pháo từ Phước Hòa và nhiều nơi khác cấp tập trút xuống nơi đóng quân của công binh huyện và đội du kích Phước Thái tại khu vực Cây Me. Sau khi nã pháo dọn đường, địch tiếp tục cho 2 trực thăng chiến đấu tới phóng rốc két và dùng đại liên 20 li bắn xối xả. Ba chiến sĩ công binh hy sinh. Không nao núng, các chiến sĩ đã để địch tới gần mới nổ súng, diệt hàng chục tên. Cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt từ sáng sớm tới xế chiều. Súng hết đạn, không để địch bắt sống, anh em chia nhau chém vè dưới sình. Địch không phát hiện được và rút lui. Đến tối, các đồng chí còn lại băng qua lộ 15 về căn cứ phía đông. Trên đường về cứ, đồng chí Tư Tài - chỉ huy lực lượng công binh huyện tổ chức diệt tên ác ôn ấp trưởng ấp III xã Phước Thái. 156
33. Sau trận càn này, bảy đồng chí công binh được rút về bổ sung cho lực lượng huyện. Một số du kích địa phương mất tinh thần đã làm đơn xin nghỉ. Trước tình hình đó, Huyện ủy cử đồng chí Ba Tâm về củng cố lực lượng du kích và rút thanh niên bổ sung. Chỉ sau một thời gian ngắn, đội du kích Phước Thái lại xây đựng được 2 tiểu đội, tiếp tục hoạt động. Trong lúc Huyện ủy chỉ đạo cho lực lượng vũ trang bám dân bám đất, đánh địch giữ vững các địa bàn đứng chân đẩy mạnh đấu tranh chính trị, thì Mỹ ngụy ráo riết thực hiện kế hoạch bình định cấp tốc. Tại địa bàn các xã, chúng bố trí một cuộc cảnh sát (do sĩ quan cấp úy từ quận đưa xuống làm trưởng cuộc) và tăng cường cán bộ bình định. Bên cạnh lực lượng này, địch còn bố trí mỗi xã một đặc tình Phượng Hoàng “39” (tình báo tin tức) và một số địa phương quân nội tuyến. Chính quyền địch đặt nhiều trạm kiểm soát, kìm kẹp gắt gao sự đi lại, sinh hoạt của người dân - đặc biệt là dọc tuyến lộ 15. Thực hiện âm mưu ngăn cách nhân dân và cách mạng, địch tăng cường dồn dân vào ấp chiến lược, tổ chức càn quét vào những địa bàn xã chúng nghi là căn cứ của cách mạng. Địch sử dụng lực lượng cảnh sát, bọn chiêu hồi và chỉ điểm ở địa phương liên tục tổ chức khám xét, lục soát những nhà đồng bào chúng tình nghi là cơ sở, có người thân hoạt động cách mạng. Nhiều cảnh bắt bớ của bọn lính diễn ra làm cho đời sống người dân ngột ngạt. Tại Long Hưng, chỉ nghi ngờ bà Lê Thị Quờn (tức Ba Lắm) tiếp tế cho Việt Cộng, lập tức tên Kỷ cảnh sát xã liền dẫn lính tới bắt đưa bà về quận Đức Tu (Biên Hòa) tra tấn rất dã man rồi chuyển lên giam ở khám Biên Hòa. Gia đình bà Lê Thị Ngưu ở Long Phước đã bị tên thượng sĩ Rô ác ôn cùng tên Bót chiêu hồi tới khám xét, xúc hết 100 giạ lúa dự trữ của gia đình chở về quận. Ở Phước Hòa, Rô bắt và cướp lúa của vợ chồng ông Năm Bích đưa lên nhà lao Biên Hòa. Những gia đình khi khám xét có lúa gạo thì chúng bắt bớ, còn không có lúa, thì chúng liên tục cho lính phục kích, chỉ điểm theo dõi khiến họ phải bỏ đi nơi khác làm ăn. Thực hiện chủ trương của Huyện ủy, chi bộ xã Long Phước lãnh đạo đồng bào đấu tranh bám đất khi địch dồn dân ấp Bà Ký vào Vũng Lương, Xóm Gò. Sau nhiều lần không xúc được đồng bào đi, địch phải dùng pháo từ thị trấn Long Thành, Phước Hòa bắn bừa xuống ấp Bà Ký phá hủy nhiều nhà cửa, vườn tược và làm bị thương 2 thường dân. Đồng bào vẫn bám trụ, mua bao cát về làm hầm chống pháo ở trong nhà. Đồng thời, nhân dân liên tục tổ chức từng đoàn xuống đồn Phước Hòa đấu tranh đòi địch không được bắn pháo vào ấp buộc tên thiếu tá Quý (trưởng đồn Phước Hòa) cuối cùng cũng phải chấp nhận yêu cầu của đồng bào. Tại Bình Sơn, phong trào đấu tranh của công nhân cao su phát triển mạnh. Chính quyền ngụy tạo cớ gom tát đồng bào vào ấp chiến lược bằng cách phục kích bắn chết tên chủ Tây Sarô và tài xế rồi dựa vào đó đóng cửa sở không giải quyết lương và gạo cho công nhân. Ban cán sự cao su vạch rõ âm mưu, thủ đọan của địch và kịp thời tổ chức nhiều đoàn lên tận trụ sở “Liên đoàn lao công Biên Hòa” đấu tranh. Lúc đầu, ngụy quyền hăm he kết tội công nhân là “bị Việt Cộng xúi giục” nhưng trước lý lẽ của công nhân “Quốc gia vẫn thường nói chăm lo đến đời sống công nhân. Hiện nay chúng tôi đang mất việc làm. Các ông phải can thiệp với chủ 157