Giáo trình Đầu tư nhiều hơn cho giáo dục văn hóa truyền thống ở cơ sở đào tạo báo chí - Đinh Văn Hương

Nội dung text: Giáo trình Đầu tư nhiều hơn cho giáo dục văn hóa truyền thống ở cơ sở đào tạo báo chí - Đinh Văn Hương

1. ĐẦU T Ư NHI ỀU H ƠN CHO GIÁO D ỤC V ĂN HÓA TRUY ỀN TH ỐNG Ở C Ơ S Ở ĐÀO T ẠO BÁO CHÍ ∗ PGS.TS. Đinh V ăn H ường ∗∗ Hi th o “Báo cáo k ết qu ả nghiên c ứu và đóng góp hoàn thi ện khung chính sách b ảo v ệ nhà báo tác nghi ệp” t ch c t i Hà N i, tháng 10/2011 do RED Communication (t ch c khoa hc tr c thu c Liên hi p các H i KH và KT Vi t Nam), th c hi n v i s tài tr c a i s quán Anh t i Vi t Nam, cho bi t 327/384 (t c 87,9%) ng ưi làm báo th a nh n ã t ng b c n tr trong công vi c. Nh ng ng ưi làm báo c ng nh n di n 12 nhóm hành vi c n tr bao g m: Né tránh cung c p thông tin, gây c n tr , mua chu c, gián ti p ng n ch n, thu gi ph ươ ng ti n tác nghi p, phá h y ph ươ ng ti n tác nghi p, e d a, gi ng ưi, qu y r i tình d c, vu kh ng, t n công gây th ươ ng tích, tr thù (theo báo Q ND, th 5, ngày 21-10-2011). Trong th c t , các hành vi c n tr , hành hung nhà báo có th còn nhi u h ơn, tinh vi và tr ng tr n h ơn. ó là nh ng con s gây b c xúc và lo ng i cho xã h i và gi i truy n thông. Và n u nhà báo tác nghi p h p pháp, phù h p v n hóa ng x và chu n m c o c ngh nghi p thì nh ng hành vi sai trái nói trên c n b d ư lu n lên án, gi i truy n thông ph n i và pháp lu t ph i tr ng ph t. Tuy nhiên, c ng c n nhìn nh n t mt góc khác, ó là t phía các nhà báo. Có th có nhi u nguyên nhân gây nên tình tr ng trên, trong ó, ch c ch n có m t ph n do các nhà báo gây ra. Ban ki m tra H i nhà báo Vi t Nam trong báo cáo cu i n m 2011 c ng th a nh n: “Th c t cho th y, trong m t s v vi c phóng viên b c n tr , hành hung có nguyên nhân là thái , c ch c a phóng viên ch ưa úng m c”. Không ít nhà báo còn t ra quan liêu, hách dch, “quan tr ng hóa” chính mình. Nh ư v y, khách quan, công b ng mà nói, có nh ng hành vi cn tr , hành hung sai c a cá nhân, c a t ch c xã h i, nh ưng c ng có nh ng hành vi do chính nhà báo là ch t xúc tác. Nhìn nh n nh ư v y th y gi i báo chí cng có m t ph n trách nhi m trong ó. T ây, chúng ta ph i ch m lo giáo d c toàn di n, trong ó giáo d c pháp lu t, o c và v n hóa ng x cho i ng c a mình là vi c làm c p thi t, b c xúc hi n nay. góp ph n gi i ∗ i h c Qu c gia Hà n i
2. quy t công tác này, tôi cho r ng cn u t ư nhi u h ơn cho giáo d c v n hóa truy n thông c ơ s ào t o chuyên ngành báo chí. Th c t hi n nay, trong ch ươ ng trình c a các c ơ s ào t o ã có nhi u c g ng, n l c va trang b ki n th c c ơ b n, ki n th c chuyên ngành, ki n th c nghi p v , v a cung c p ki n th c pháp lu t, o c và v n hóa cho ng ưi h c. Tuy nhiên, do nhi u lý do khách quan và ch quan mà công tác giáo d c v n hóa truy n thông ch ưa ưc coi tr ng, quan tâm và u t ư úng mc. Các môn h c v v n hóa truy n thông còn chung chung, dàn tr i (ch ưa có nh ng môn h c c th , tr c ti p v v n hóa truy n thông); trên l p gi ng viên có th l ng ghép, an xen, c p ít nhi u qua kinh nghi m s ng c a mình ho c l y ví d t th c t phân tích, minh ch ng, nh ưng li u l ưng không nhi u, m c nông - sâu khác nhau, cách truy n t c ng khác nhau nên ng ưi hc ch ưa “nh lâu, th m sâu” ưc. H ơn n a, các gi ng viên th ưng n ng v lý thuy t, lý lu n hàn lâm, ít tr i nghi m th c ti n ph c t p, sôi ng và phong phú c a cu c s ng nên ít s c h p dn và thuy t ph c ng ưi h c, c bi t i v i h c viên cao h c, nghiên c u sinh, nh ng ng ưi ã và ang làm báo i h c. N u hi u v n hóa truy n thông là nh ng hành vi, c ch , ng x c th trong cu c s ng, trong h c t p, trong lao ng, trong tác nghi p thì môi tr ưng giáo d c – ào to hi n nay c ng ang t n t i mâu thu n và b t c p v i chính ngh báo c a chúng ta. Ví d : - Về gi ờ gi ấc: Nhà tr ưng quy nh trong l ch h c 3 ca là sáng t 7h00, chi u t 13h00, t i t 18h00, nh ưng th c t sinh viên, h c viên cao h c và nghiên c u sinh n l p có úng gi ó không? Trong lúc ngh báo ch ra r ng l y tin t c thì phóng viên ph i n s m h ơn ho c n úng gi ch , ón lõng s ki n, nhân v t. K lu t thông tin, k lu t n p tin, bài, h i h p i vi nhà báo là r t nghiêm kh c theo nh k c a báo chí. - Về d ự h ọc trên l ớp: S s l p chính quy hi n nay t 80 – 100 sinh viên, cao h c t 25 – 30, nghiên c u sinh t 1 – 5, nh ưng có khi nào có 100% ng ưi d h c trên l p các môn h c không? Trong lúc ngh báo b t bu c phóng viên ph i có m t t i a im, hi n tr ưng, tr c ti p “m t th y, tai nghe, mi ng h i, tay ghi chép, ghi âm, quay phim, ch p nh” ng ưi th t, vi c th t cho tác ph m c a mình? - Th ảo lu ận trên l ớp: Gi ng viên cho v n tr ưc ng ưi h c chu n b nhà, ho c t câu h i ôn l i bài c trên l p, ho c khi gi ng bài m i, t các câu h i i kèm, t ch c xê-mi-na
3. (seminar) nh ưng th ưng thì r t ít cánh tay ch ng ưc gi ơ lên, không khí tranh lu n, ch t v n, ph n bi n, h c thu t tr m l ng; Tính ch ng, t tin, m nh d n r t y u. R t cu c, gi ng viên ph i ch nh ho c “h i - t tr l i”. Trong lúc ngh báo bu c phóng viên ph i tích c c, ch ng, n ng ng, d ng c m, t tin tác nghi p trong m i lúc, m i n ơi, m i hoàn c nh. - Học t ập, nghiên cứu ở nhà: Gi ng viên giao bài t p cho t h c nhà ho c t i th c t l y tư li u vi t bài, nh ưng n l p, khi ki m tra thì a s không th c hi n theo yêu c u. c bi t, trong ào t o tín ch hi n nay, t h c, t nghiên c u nhà là chính, nh ưng li u s ưc bao nhiêu sinh viên th c hi n úng, ch t l ưng ào t o s ra sao? Trong lúc ngh báo òi h i phóng viên tính t giác, tích c c và ch ng r t cao, làm vi c c l p r t l n. - Thi trên l ớp: Ngo i tr thi v n áp và thi t lu n thì a s sinh viên h chính quy ã ch p hành t t, nh ưng các h v a làm v a h c, cao h c, nghiên c u sinh có còn s d ng tài li u trái phép, thi h , làm bài tr ưc nhà không? Trong lúc ngh báo òi h i phóng viên tính trung th c, chân th c và khách quan khi thông tin. - Tr ật t ự trên lớp: Trong gi h c, không ít sinh viên nói chuy n, làm vi c riêng, g i in tho i, nh n tin, nghe nh c, n quà v t, ng , ra vào tùy ti n, trong lúc ngh báo yêu c u r t cao phóng viên ph i có v n hóa ng x t t c ơ quan, gia ình và n ơi công c ng. Tình trng này cho th y t i sao các cu c h p báo ho c sinh ho t t p th , phóng viên chúng ta hay nói chuy n riêng, n ào, i ra, i vào tùy ti n nh ư v y. Ngoài ra, chúng ta c ng ch ưa có môn h c, chuyên , ngo i khóa, xê-mi-na (seminar) c th v: Cách n búp-phê (buffet), x ưng hô, trang ph c, di chuy n khi tác nghi p trong h i tr ưng, v t dng mang theo i công tác dài ngày, tìm ch ngh , dân v n v i qu n chúng, ng phó v i cháy n , tai n n, thiên tai, l l t Nh ng cái ó có v nh ư t m th ưng, b nh nh ưng th c ra r t quan tr ng và c n thi t, nh t là i v i phóng viên tr m i vào ngh . Nh ng im nêu trên ây c p ch y u trách nhi m c a ng ưi h c. Còn ng ưi d y (gi ng viên, nhà báo) c ng ph i th y trách nhi m c a mình. Có r t nhi u nhà báo, nhà giáo gi i, g ươ ng mu, nhi t huy t, t n tâm truy n d y cho ng ưi h c, nh ưng c ng có không ít nhà giáo, nhà báo thi u g ươ ng m u v ng x , phát ngôn, gi gi c, ngh d y không lý do, gây khó d cho ng ưi hc d n n m t uy tín c a chính mình và nh h ưng n ng nghi p khác. N u b c tranh trên
4. ây là m t s th c, trong s th c ó không ch có m t b t c p, mâu thu n mà còn có nhi u im sáng, tích c c, ti n b . Tuy nhiên, nhìn t ng th thì th c t giáo d c ào t o ngh báo nhà tr ưng và th c ti n tác nghi p, c tính và b n ch t c a ngh báo còn nhi u im cách xa. Ch ng nào, c ơ s ào t o ch ưa gi i quy t ưc nh ng t n t i, mâu thu n, b t c p c th ó thì ch ưa th yên tâm cung c p cho n n báo chí truy n thông t n ưc i ng nhà báo chính quy, chuyên nghi p, khoa hc và hi n i; Ch ng nào i ng gi ng viên, nhà báo ch ưa kh c ph c ưc nh ng yu kém c a mình thì ch ưa th nh h ưng t t n ng ưi h c báo chí hi n t i và nhà báo mai sau; Ch ng nào xã h i còn ch ưa nghiêm minh v lu t pháp, ch ưa có ng x t t v i nhà báo thì n n báo chí truy n thông Vi t Nam c ng ch ưa phát huy úng m c, úng t m nh ư v th , quy n n ng c a mình. T t nhiên, ây ph i là công vi c chung c a c h th ng chính tr t n ưc, nh ưng theo quan im “d y con t th a còn th ơ” và “ m hôi trên thao tr ưng ít máu trên chi n tr ưng” thì cơ s giáo d c ào t o ngành báo chí v n ph i i tr ưc, là xu t phát im, là g c c a m i v n sau này. Vì v y, theo tôi, trong ch ươ ng trình ào t o b c c nhân nên b sung: - Môn h c Vn hóa truy n thông trong tác nghi p báo chí ho c m t tên g i nào ó cho phù hp; Cung c p ki n th c n n t ng chung. - Môn h c K n ng và ng x v n hóa trong báo chí truy n thông c th hóa b ng các k nng ng x v n hóa th c ti n. - Tng c ưng m i các nhà báo có tài – có c vào gi ng d y, trao i, chia s kinh nghi m, k nng làm báo cho sinh viên. - To iu ki n và môi tr ưng t t cho sinh viên i th c t , th c ti n giao l ưu, h i nh p v i i sng xã h i và gi i báo chí nhi u h ơn. - Thành l p câu l c b ho c nhóm sinh viên sinh ho t chuyên nh m nâng cao nh n th c, hành ng ng x có v n hóa trong h c t p, th c t p và tác nghi p sau này. c bi t, trong bi c nh c nh tranh gi a các phóng viên c a các lo i hình báo chí, s phát tri n nhanh chóng ca khoa h c, công ngh , h i nh p qu c t và giao l ưu v n hóa.
5. - Bi u d ươ ng, nhân r ng nh ng g ươ ng nhà báo, ng ưi h c có hành vi, ng x v n hóa p, ng th i c ng phê phán, ph n i nh ng nhà báo, ng ưi h c vi ph m nh ng chu n m c v n hóa ngh nghi p và trong cu c s ng nói chung. Tóm l i, trong ch ươ ng trình ào t o, ngoài ki n th c chung c n quan tâm u t ư giáo d c v n hóa truy n thông, bao g m c lý lu n, nh n th c, hành vi ng x c th , thi t th c, tr c ti p cho ng ưi hc. T ng b ưc nh ư v y s giúp ng ưi h c b ng , lúng túng, sai l m trong ng x v n hóa khi tác nghi p. T o iu ki n cho phóng viên tr ch ng, b n l nh và t tin h i nh p v i c ng ng báo chí. Làm ưc nh ư v y c ng s b t i 12 hành vi c n tr , hành hung nhà báo nói trên và nhà báo chúng ta c ng ưc xã h i tôn tr ng, tôn vinh úng ngh a c a ngh này.