›
›

Giáo trình Kĩ năng phát triển cộng đồng - Phạm Huỳnh Thanh Vân

pdf 35 trang huongle 4880
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Kĩ năng phát triển cộng đồng - Phạm Huỳnh Thanh Vân", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_ki_nang_phat_trien_cong_dong_pham_huynh_thanh_van.pdf

Nội dung text: Giáo trình Kĩ năng phát triển cộng đồng - Phạm Huỳnh Thanh Vân

  1. TRNG  I H C AN GIANG D ÁN P. H. E K NNG PHÁT TRIN CNG NG (Tài liu t"p hu%n ph'(ng pháp ti+p c"n d.a vào n2i l.c 34 phát tri4n c2ng 36ng cho sinh viên thit thòi tr':ng HAG) Ngi biên so n: Th.s Ph m Hunh Thanh Vân Tháng 01 nm 2007
  2. M U 4 Bài 1: CNG NG VÀ PHNG PHÁP TIP CN DA VÀO NI LC # PHÁT TRI#N CNG NG 5 1.1. Các khái ni"m c# b$n 5 1.1.1. C&ng '(ng 5 1.1.2. Nông thôn và '-c 'i.m c/a nông thôn 5 1.1.3. N&i l2c (Assests) c/a c&ng '(ng 6 1.2. Ph#ng pháp ABCD (Assets Based for Community Development) 6 1.2.1. Ph#ng pháp ABCD là gì? 6 1.1.2. T i sao l i áp dAng ph#ng pháp tiBp cCn ABCD trong phát tri.n c&ng '(ng? 6 1.2.3. Vai trò c/a ngi dân t i c&ng '(ng trong phát tri.n 8 1.2.4. MHc '& tham gia c/a ngi dân 8 1.3. Các bIc th2c hi"n 9 1.3.1. Xác 'Lnh c&ng '(ng 9 1.3.2. TCp huMn ban lãnh ' o làng (xã) và ngi dân 9 1.3.3. Phát tri.n kB ho ch 9 1. 5. Bài tCp th2c hành 10 1.5.1. Bài tCp t i lIp 10 1.5.2. Bài tCp vP nhà 10 Bài 2: KHAI THÁC NI LC (ASSETS) CNG NG 14 2.1. N&i l2c là gì ? 14 2.2. N&i l2c c/a c&ng '(ng bao g(m gì? 14 2.2.1. Nng l2c(capacity), tài trí (talent) và nng khiBu (skill) c/a tSng thành viên trong c&ng '(ng. 14 2.2.2. Các h&i 'oàn trong c&ng '(ng (Associations) 15 2.2.3. Các 'oàn th. t i c&ng '(ng (Institutions) 15 2.2.4. Các ngu(n tài s$n t2 nhiên (Natural capitals) 17 2.2.5. Các tài s$n vCt lý (Physical assets) 17 2.3. Th2c hành khai thác n&i l2c c&ng '(ng 18 2.3.1. Khai thác các h&i 'oàn và 'oàn th. ho t '&ng trong c&ng '(ng 18 2.3.2. Th2c hành khai thác các nng l2c, tài trí và nng khiBu c/a các thành viên trong c&ng '(ng 18 Bài 3: V- B.N  CÁC NGUN TÀI NGUYÊN VÀ LÁT C1T 19 3.1. B$n '( vP c&ng '(ng 19 3.2. Lát cXt (Transect) 20 2
  3. 3.3. Bài tCp th2c hành 22 3.3.1. VY b$n '( c&ng '(ng 22 3.3.2. VY lát cXt 22 Bài 4: XÁC 4NH CÁC C HI PHÁT TRI#N KINH T 23 4.1. S# '( thùng th/ng 23 4.1.1. Ngu(n tiPn ch$y vào c&ng '(ng 24 4.1.2. Ngu(n tiPn ch$y ra kh\i c&ng '(ng 24 4.1.3. TiPn ch$y bên trong c&ng '(ng 24 4.2. Dòng ch$y kinh tB trong c&ng '(ng 28 4.3. Bài tCp th2c hành 29 Bài 5: LIÊN KT VÀ HUY NG CÁC NI LC (ASSETS) - 30 5.1. Nh]ng bIc lên kB ho ch 30 5.1.1. TiBp cCn '^c n&i l2c và các c# h&i 30 5.1.2. Phát tri.n 'Lnh hIng t#ng lai 31 5.1.3. Xác 'Lnh nh]ng n&i l2c t i 'La ph#ng có th. giúp ' t '^c 'Lnh hIng phát tri.n 31 5.1.4. Xác 'Lnh '^c các mai quan h" 33 5.1.5. Nai kBt nh]ng hành '&ng c/a c&ng '(ng và c# h&i 33 5.1.6. Ki.m tra vIi tMt c$ các h&i, nhóm 33 5.1.7. Thông báo nh]ng kh$ nng thay 'ci có tri.n vdng 'Bn tMt c$ thành viên trong c&ng '(ng 34 5.2. Bài tCp th2c hành 34 TÀI LI7U THAM KH.O 35 3
  4. M= >U Tài li"u tCp huMn '^c biên so n nhem giúp sinh viên làm quen m&t cách khái quát vP phát tri.n c&ng '(ng nông thôn. Tài li"u tCp trung giIi thi"u vP ph#ng pháp Tip C n D a Vào Ni L c  Phát Trin Cng ng (ABCD – Assets Based for Community Development), giIi thi"u vP nguyên lý, n&i dung và nh]ng lý do '. áp dAng ph#ng pháp này trong phát tri.n c&ng '(ng và các công cA thng '^c sf dAng. Tài li"u sY 'i sâu vào phgn rèn luy"n ki nng làm vi"c trong c&ng '(ng, do vCy '. hdc tat môn hdc này, sinh viên cgn '^c hj tr^ các ki nng vP làm vi"c nhóm và ki nng báo cáo. 4
  5. Bài 1: CNG NG VÀ PHENG PHÁP TIFP CGN DA VÀO NI LC  PHÁT TRIN CNG NG 1.1. Các khái nim c( bMn 1.1.1. C2ng 36ng Có nhiPu 'Lnh nghka vP c&ng '(ng, tuy nhiên '#n gi$n nhMt c&ng '(ng là m&t nhóm ngi chung sang trên cùng m&t lãnh thc (xóm, Mp, làng xã ) và cùng chia sY nh]ng l^i ích chung. Nhng trong th2c tB, c&ng '(ng thng '^c phân chia m&t cách khái quát d2a ch/ yBu vào '-c 'i.m vP n#i 'Lnh c: c&ng '(ng nông thôn và c&ng '(ng thành thL. Mji c&ng '(ng có các '-c 'i.m riêng bi"t. Do vCy muan phát tri.n c&ng '(ng, vi"c quan trdng là ph$i hi.u các '-c 'i.m c/a c&ng '(ng 'ó. 1.1.2. Nông thôn và 3Pc 3i4m cQa nông thôn Nông thôn là nh]ng khu v2c ít chLu $nh hmng c/a thành thL hay thành pha lIn, c dân m nông thôn thng sinh sang trong nh]ng khu v2c hành chính '^c gdi là làng, xã hay thôn xóm. Hình 1: Nông thôn vùng 6ng BTng Sông CVu Long (Ngun Charles Howie) Nông thôn Vi"t Nam mang 'Cm b$n chMt nông nghi"p: tr(ng lúa, cây n trái, chn nuôi là các ho t '&ng s$n xuMt chính c/a dân nông thôn. Cu&c sang c/a ngi dân nông thôn khác vIi cu&c sang thành thL bmi vì s2 h n chB ho-c không có các dLch vA nh: trng hdc, th vi"n, h" thang xf lí nIc th$i sinh ho t. Ph#ng ti"n 'i l i công c&ng cnng rMt h n chB, ngi dân m vùng nông thôn thng sf dAng các ph#ng ti"n t2 có '. di chuy.n nh: xe honda, xe ' p, 'i b& và thng sf dAng sHc kéo c/a gia súc (bò, trâu, ng2a) '. vCn chuy.n hàng hoá M-c dù vùng nông thôn mang 'Cm b$n chMt nông nghi"p, nhng phát tri.n nông thôn thì không '#n thugn chp là phát tri.n vP nông nghi"p. Phát tri.n nông thôn ph$i ' t '^c nhiPu mAc 'ích nh: tng vP thu nhCp cho nông thôn (phát tri.n kinh tB), tng c# h&i vi"c làm và tng '& phân ba thu nhCp cho m&t c&ng '(ng nhMt 'Lnh 5
  6. (phát tri.n xã h&i) trong khi vqn v$o v" '^c ngu(n tài nguyên thiên nhiên (b$o v" môi trng). 1.1.3. N2i l.c (Assests) cQa c2ng 36ng M&t cách khái quát nhMt n&i l2c là tMt c$ các ngu(n l2c th2c tB trong c&ng '(ng giúp ngi dân t o d2ng cu&c sang cho chính hd. N&i l2c c/a c&ng '(ng nên '^c xem xét m&t cách toàn vrn bao g(m các thành phgn sau: - Các ngun tài s0n thiên nhiên (natural capitals) là các ngu(n tài nguyên thiên nhiên t(n t i trong c&ng '(ng ví dA: 'Mt tr(ng, ngu(n cá t2 nhiên, rSng ) - Các ngun tài s0n v t lý (physical capitals) là các công trình '^c xây d2ng phAc vA tr2c tiBp hay gián tiBp cho 'i sang ngi dân t i c&ng '(ng (và các c&ng '(ng lân cCn) ví dA: c# sm h tgng ('i"n, 'ng, trng, tr m) - Các ngun tài s0n v3 con ng45i (human capitals) ' i di"n cho nng khiBu (skills), kiBn thHc (knowledge), kh$ nng (nng l2c) và tài trí (talent) t(n t i trong tSng thành viên c/a c&ng '(ng, ví dA s2 khéo tay c/a các thành viên trong m&t làng nghP truyPn thang (may, d"t th$m ). - Các ngun tài s0n v3 xã hi (social capitals) ' i di"n cho các mai quan h" t(n t i gi]a các thành viên trong c&ng '(ng, ví dA niPm tin (trust) - Các ngun tài s0n v3 tài chính (financial capitals) bi.u ditn vP các ngu(n l2c kinh tB t(n t i trong c&ng '(ng ví dA nh h" thang ngân hàng 'ang ho t '&ng t i vùng, kh$ nng kinh tB c/a các thành viên trong c&ng '(ng 1.2. Ph'(ng pháp ABCD (Assets Based for Community Development) 1.2.1. Ph'(ng pháp ABCD là gì? ABCD là ph#ng pháp nghiên cHu phát tri.n d2a vào n&i l2c c/a c&ng '(ng. Các nguyên tXc chính c/a ph#ng pháp tiBp cCn ABCD nh sau  uánh giá cao và huy '&ng kh$ nng, nng l2c và nng khiBu c/a mji thành viên trong c&ng '(ng và ngu(n l2c n&i t i '. phát tri.n chính c&ng '(ng 'ó.  Phát tri.n '^c 'Lnh hIng bmi chính ngi dân sinh sang t i c&ng '(ng: thôn, Mp, làng xã h#n là phát tri.n do 'Lnh hIng '^c khmi xIng tS nh]ng ngi bên ngoài. 1.1.2. T\i sao l\i áp d]ng ph'(ng pháp ti+p c"n ABCD trong phát tri4n c2ng 36ng? TrIc 'ây và hi"n nay, khi 'P cCp 'Bn phát tri.n nói chung và phát tri.n nông thôn nói riêng, các nhà ho ch 'Lnh chính sách và nghiên cHu vP phát tri.n nông thôn thng tCp trung vào gi$i quyBt các vMn 'P khó khn và nhu cgu c/a c&ng '(ng c dân nông thôn, nên hd ca gXng tìm các gi$i pháp '. bù 'Xp cho s2 thiBu hAt 'ó. TS quan 'i.m nh vCy, ngi dân nông thôn '^c xem nh là nh]ng “khách hàng” nhCn nh]ng hj tr^ tS bên ngoài 'a tIi và là ngi “tiêu dùng” - tiêu thA nh]ng s$n 6
  7. phym, dLch vA hj tr^ 'ó. Vì vCy, n#i nào càng nghèo thì càng '^c quan tâm và nhCn '^c nhiPu hj tr^, nên thay vì phMn 'Mu trm thành “t2 l2c phát tri.n: thì các 'La ph#ng thng có xu hIng phMn 'Mu trm thành “'La ph#ng nghèo” và ngi dân thì phMn 'Mu trm thành “h& nghèo” và “ngi nghèo” (Sub-NIAPP, 2006). Nh]ng nm ggn 'ây, ph#ng pháp phát tri.n d2a vào các nhu cgu (Needs – based development) '^c các nhà tài tr^ áp dAng r&ng rãi trong các d2 án phát tri.n nông thôn t i Vi"t Nam. T i các vùng d2 án này, vô tình t o cho ngi dân tin reng hd có th. xây d2ng c&ng '(ng c/a hd beng vi"c li"t kê s2 thiBu than thông qua vi"c 'iPu tra nhu cgu. Áp dAng ph#ng pháp này, Vi"t Nam cnng nh nhiPu nIc khác, thay vì chú ý tCp trung vào khai thác n&i l2c và kh$ nng n&i t i c/a ngi dân nông thôn thì các nhà tài tr^ thng chú ý vào vi"c 'iPu tra nhu cgu, phân tích hi"n tr ng '. phát hi"n nh]ng vMn 'P cgn làm cho nông thôn và cho ngi dân sinh sang m nông thôn (Sub-NIAPP, 2006). Th2c tB, '. t(n t i và mu sinh, mji ngi 'Pu có kh$ nng, nng l2c và tài nng bym sinh, '. có m&t cu&c sang tat phA thu&c vào vi"c các kh$ nng c/a mdi ngi '^c sf dAng nh thB nào. NBu nng l2c c/a mji ngi '#c 'ánh giá 'úng và sf dAng có hi"u qu$ thì hd sY m nh mY và c&ng '(ng sY v]ng m nh h#n bmi sHc m nh tcng h^p c/a toàn th. mdi ngi sinh sang t i 'ó. Vì vCy, “nguyên li"u thô” '. xây d2ng nông thôn là kh$ nng, nng l2c tiPm yn c/a chính ngi dân sang t i nông thôn. M&t trong nh]ng nguyên nhân c/a m&t sa c&ng '(ng nông thôn cha phát tri.n còn yBu kém là vì các tc chHc bên ngoài và ngi dân t i 'ó chp tCp trung vào nh]ng nhu cgu và nh]ng gì c&ng '(ng còn thiBu thay vì tCp trung vào khai thác nng l2c tiPm yn c/a mji ngi dân và n&i l2c c/a c&ng '(ng. Theo B& Nông Nghi"p & phát tri.n nông thôn hi"n nay, mô hình phát tri.n nông thôn nên xây d2ng m qui mô nh\ h#n, có th. là làng, b$n, thôn, Mp và ph#ng pháp tiBp cCn '. phát tri.n cnng nên thay 'ci nhem kh#i dCy tiPm nng tiPm tàng c/a ngi dân '. huy '&ng tai 'a ngu(n l2c tS c&ng '(ng dân c nông thôn vào công cu&c phát tri.n nông thôn (Sub-NIAPP, 2006). (Ngun: Gord, 2006) Hình 2: “Khó kh`n” và “n2i l.c” cùng t6n t\i trong c2ng 36ng 7
  8. N&i l2c và khó khn cùng t(n t i song song trong c&ng '(ng, ví dA: Nhbng v%n 3c khó kh`n Tài sMn cQa c2ng 36ng - B"nh - Nh]ng gia 'ình có kinh nghi"m và ph#ng pháp phòng b"nh tat - Nhà t m b^ - Ki nng xây d2ng nhà m c/a m&t sa thành viên trong c&ng '(ng - VMn 'P chia sY lao '&ng t i c&ng '(ng - (H&i/ nhóm) tiBt ki"m m xóm, Mp '. xây nhà - Thu nhCp thMp - Các 'iPu ki"n thuCn l^i cho các ho t '&ng kinh doanh (ggn ch^, nhóm phA n] nng '&ng, ) - Chính quyPn 'La ph#ng nng '&ng, có quan h" tat vIi các tc chHc, c# quan bên ngoài (Ngun: Gord, 2006) 1.2.3. Vai trò cQa ng':i dân t\i c2ng 36ng trong phát tri4n Ngi dân t i c&ng '(ng nông thôn (Mp, làng, xã) 'óng vai trò rMt quan trdng trong vi"c thành b i c/a các ho t '&ng phát tri.n nông thôn. Do vCy ngi dân t i thôn Mp cgn 'ci mIi t duy vP kB ho ch phát tri.n c/a c&ng '(ng tS thA '&ng sang nng '&ng và tích c2c h#n ví dA: các ý tmng và ho t '&ng phát tri.n nên '^c khmi xIng và bXt 'gu tS bên trong - tS chính nh]ng ngi trong c&ng '(ng và các tc chHc bên ngoài chp t vMn và hj tr^ khi cgn thiBt thì s2 nghi"p phát tri.n nông thôn mIi mang l i hi"u qu$ thiBt th2c và bPn v]ng (Sub-NIAPP, 2006). 1.2.4. Mfc 32 tham gia cQa ng':i dân Tùy thu&c vào trình '& nhCn thHc, vn hóa, 'iPu ki"n 'La lý c/a tSng vùng miPn khác nhau, mHc '& tham gia c/a ngi dân vào các công vi"c phát tri.n c&ng '(ng th. hi"n m các cMp '& khác nhau. Các mHc '& tham gia c/a ngi dân có th. '^c coi nh m&t tiBn trình liên tAc và chia thành 6 cMp '& khác nhau.  Tham gia th] 32ng (Passive participation) Ngi dân thA '&ng tham gia vào các ho t '&ng phát tri.n t i c&ng '(ng, b$o gì làm 'My, không tham d2 vào quá trình ra quyBt 'Lnh.  Tham gia thông qua vic cung c%p thông tin (Participation as contributors) Thông qua vi"c tr$ li các câu h\i 'iPu tra c/a các nhà nghiên cHu. Ngi dân không tham d2 vào quá trình phân tích và sf dAng thông tin.  Tham gia nh' nhà t' v%n (Participation as consultants) 8
  9. Ngi tham gia '^c h\i và cho ý kiBn vP các vMn 'P khó khn và c# h&i t i vùng.  Tham gia trong vic th.c hin (Participation in implementation) Ngi dân tham gia vào vi"c thành lCp nhóm '. tiBn hành nh]ng ho t '&ng c/a các ch#ng trình hay d2 án phát tri.n t i 'La ph#ng, nhng hd không tham d2 vào quá trình ra quyBt 'Lnh.  Tham gia trong quá trình ra quy+t 3hnh (Participation in decision – making) Ngi dân ch/ '&ng tham gia vào các quá trình phân tích và lCp kB ho ch, hd tham gia tr2c tiBp vào quá trình ra quyBt 'Lnh t i 'La ph#ng.  Tham gia t. nguyn (Self – mobilization) Ngi dân t2 khmi xIng vP vi"c xác 'Lnh, lCp kB ho ch, th2c hi"n và 'ánh giá các ho t '&ng phát tri.n (không có s2 'Lnh hIng tS bên ngoài). 1.3. Các b'ic th.c hin 1.3.1. Xác 3hnh c2ng 36ng Muan áp dAng ph#ng pháp ABCD, trIc tiên ph$i xác 'Lnh '^c c&ng '(ng n#i mà các ngi lãnh ' o và ngi dân t i 'La ph#ng (làng/xã) rMt muan áp dAng ph#ng pháp này. 1.3.2. T"p hu%n ban lãnh 3\o làng (xã) và ng':i dân Vi"c tCp huMn cho các ban lãnh ' o và ngi dân vP các ph#ng pháp giúp hd t2 khám phá vP n&i l2c và xây d2ng ph#ng hIng phát tri.n cho chính c&ng '(ng mà hd 'ang sang là rMt cgn thiBt. 1.3.3. Phát tri4n k+ ho\ch Muan có m&t kB ho ch phát tri.n phù h^p và thu hút s2 tham gia c/a c&ng '(ng nông thôn. TrIc hBt, ngi dân t i thôn Mp ph$i biBt rMt rõ ràng reng cái 'ích mà hd muan ' t '^c trong t#ng lai là gì? Sau 'ó ngi dân hãy xem hi"n t i hd có nh]ng gì? Khi hd 'ã có m&t bHc tranh toàn c$nh rõ ràng vP nh]ng kBt qu$ mong muan cuai cùng và xác 'Lnh '^c xuMt phát 'i.m hi"n t i hd có gì, hd sY nhCn thMy reng nh]ng mong muan sY chp là vitn c$nh và Ic m# nBu hd 9
  10. không th2c s2 nj l2c tìm kiBm gi$i pháp '. ' t '^c. Các kB ho ch phát tri.n là tSng bIc c/a m&t l& trình thay 'ci hi"n tr ng th2c tB vIi nh]ng ngu(n l2c hi"n có '. ' t '^c t#ng lai mong muan. Trình t2 c/a vi"c phát tri.n kB ho ch thông thng bao g(m các bIc sau: Khai thác VY b$n '( Huy '&ng KB ho ch t2 Các ch#ng n&i l2c t i các ngu(n tài n&i l2c '. phát tri.n trình phát c&ng '(ng nguyên phát tri.n tri.n bPn v]ng (Ngun: Gord, 2006) Hình 3: Các b'ic trong vic l"p m2t k+ ho\ch phát tri4n bTng ph'(ng pháp ABCD t\i c2ng 36ng 1. 5. Bài t"p th.c hành 1.5.1. Bài t"p t\i lip Hãy 3nc câu chuyn và trM l:i các câu hoi sau 3ây 1. Trong các câu chuy"n sau 'ây (câu chuy"n 1.1 và 1. 2), tS “c&ng '(ng” có ý nghka nh thB nào? 2. Ho t '&ng nào '^c xem xét nh là “t2 c&ng '(ng 'P xuMt và phát tri.n”? 3. TiBn trình c/a câu chuy"n nh thB nào? 4. Các yBu ta nào 'ã $nh hmng 'Bn s2 thành công c/a s2 vi"c? 5. Nh]ng thf thách nào mà nh]ng ngi trong c&ng '(ng cgn ph$i v^t qua '. giúp cho ho t '&ng '^c thành công h#n? 1.5.2. Bài t"p vc nhà Anh (ChL) hãy k. l i m&t câu chuy"n vP m&t ho t '&ng t i c&ng '(ng n#i các Anh (ChL) sinh sang và ho t '&ng này 'ã và 'ang mang l i nh]ng l^i ích vP kinh tB cho nh]ng ngi dân trong c&ng '(ng. Ho t '&ng ph$i do chính nh]ng ngi trong c&ng '(ng khmi xIng và th2c hi"n mà không có s2 giúp ' (ho-c có rMt ít s2 giúp ') tS bên ngoài. 10
  11. CÂU CHUY7N 1.1 TpNH KOH KONG, CAMBODIA Koh kong là tpnh thu&c vùng nông thôn và tách bi"t vIi các vùng khác c/a Cambodia, dân sa ít. uBn gi]a nm 2002, ph#ng ti"n duy nhMt '. 'Bn '^c vIi vùng phía tây c/a tpnh là 'ng thu€. Do chB '& cai trL hà khXc c/a chính quyPn Khmer '\, hàng trm ngi m các vùng khác r#i vào tình tr ng không có 'Mt s$n xuMt và nhóm ngi này di c 'Bn Koh Kong vIi hy vdng xây d2ng '^c cu&c sang mIi tS nh]ng ngu(n tài nguyên phong phú m các vùng ven bi.n. RMt ít ngi dân m Koh kong 'ã di c '. tránh t" n n Khmer '\ trm vP quê h#ng. Nhóm khác di c sang Tháilan và không quay vP. Do vCy, vùng này '^c m"nh danh là “ MiPn tây hoang s#” c/a Cambodia bmi vì 'ây là vùng biên giIi và có hàng lo t các ho t '&ng bMt h^p pháp x$y ra. Ngu(n thu nhCp chính c/a vùng qua hàng thB h" là các ho t '&ng nh: 'ánh bXt cá (h^p pháp và không h^p pháp), s$n xuMt than (không h^p pháp), nông nghi"p, buôn bán (trong vùng và các vùng lân cCn), làm vi"c trong các c# quan nhà nIc (quân '&i, công nhân viên, công an) và lao '&ng làm thuê. Ngi dân trong vùng ca gXng làm nhiPu nghP và áp dAng nhiPu cách 'ánh bXt cá '. mu sinh. Ngn ch-n vi"c s$n xuMt than trái phép là cu&c 'Mu tranh không ngSng gi]a nh]ng ngi dân và cán b& nhà nIc. RMt nhiPu ngi 'Bn vùng này '. khai thác than bán cho nh]ng nh]ng th#ng lái m Thái Lan bmi vì s$n phym than c/i tS cây 'Ic có giá trL rMt cao. Vi"c mua bán này khá “phHc t p” vì nh]ng ngi b n hàng luôn là nh]ng ngi thu '^c hgu hBt l^i nhuCn h#n là nh]ng ngi nghèo- ngi 'ã 'an và làm ra than. Nhng, cây 'Ic là môi trng sang thích h^p cho rMt nhiPu loài cá và 'ây là ngu(n cá ch/ yBu cho các ho t '&ng 'ánh bXt t i 'La ph#ng. RSng 'Ic bL hu€ di"t, 'ã làm suy gi$m nghiêm trdng s$n l^ng cá '^c 'ánh bXt. TS gi]a thCp nhiên 90, chính ph/ m nhiPu cMp 'ã th2c hi"n nhiPu ch#ng trình '. ngn ch-n nhng hi"u qu$ ' t '^c là rMt ít. uBn nm 1999, s2 c nh tranh gai gXt gi]a ngi s$n xuMt than và ngi 'ánh bXt cá 'ã 'Bn 'pnh 'i.m - các cu&c xô xát 'ã ditn ra. TrIc tình hình 'ó, m&t ngi 'ánh cá có uy tín trong vùng 'ã 'Hng ra tc chHc m&t cu&c hdp m-t gi]a nh]ng ngi làm nghP 'ánh cá trong làng (c$ m m&t vài làng lân cCn) và ngi s$n xuMt than nhem '. gi$i quyBn vMn 'P. T i buci hdp, ngi ch/ trì 'ã gom góp tiPn và nh]ng dAng cA 'ánh bXt (cá, cua ) 'ã qua sf dAng (c/a nh]ng ngi làm nghP 'ánh bXt cá) và thuyBt phAc nh]ng ngi khai thác than chuy.n sang 'ánh bXt cá. Sau khi có rMt nhiPu th$o luCn (k. c$ ý kiBn sY có s2 c nh tranh vP ngu(n cá do sa ngi làm nghP 'ánh bXt cá sY tng lên), nhóm '(ng ý là cung cMp tiPn và dAng cA cho nh]ng ngi s$n xuMt than '. khuyBn khích hd chuy.n sang nghP 'ánh bXt cá. Có lY 'iPu quan trdng nhMt ' t '^c trong cu&c hdp là s2 thang nhMt - nh]ng ngi s$n xuMt than sY chuy.n sang 'ánh bXt cá m 'âu và cách thHc 'ánh bXt cnng nh là bán s$n phym cá nh thB nào. 11
  12. M&t “chính sách” mIi là nh]ng ngi 'ánh bXt cá trong mji làng sY tiBp cCn vIi nh]ng ngi s$n xuMt than trong làng vIi li 'P nghL trên. Trong vòng m&t vài tugn sau 'ó, m&t vài ngi s$n xuMt than 'ã '(ng ý chuy.n sang 'ánh bXt cá và trong vòng m&t nm sau con sa này 'ã tng lên gMp 10 lgn. S2 thành công c/a c&ng '(ng 'ã gây '^c s2 chú ý c/a chính quyPn 'La ph#ng, chính quyPn cMp tpnh và B& Thu€ s$n m Trung ‚#ng. Chính quyPn 'La ph#ng 'ã có nhiPu chính sách giúp ' nh]ng ngi vSa '(ng ý chuy.n sang nghP cá beng các ph#ng thHc nh: nuôi cá vIi qui mô nh\, nuôi sò, nuôi cua vj béo. Nh]ng tc chHc phi chính ph/ t i 'La ph#ng, tpnh và Trung ‚#ng 'ã bXt 'gu tCp huMn và chuy.n giao ki thuCt vP nh]ng ngành nghP mIi này. Trong vòng 2 nm trm l i 'ây, nh]ng ngi làm nghP cá t i tpnh Koh Kong 'ã bXt 'gu ký kBt nh]ng hi"p Ic vIi chính ph/ vP vi"c qu$n lý ngu(n l2c t2 c&ng '(ng. (Ngun Alison, 2006) 12
  13. CÂU CHUYtN 1.2 TpNH AN GIANG, VItT NAM Tôi '^c sinh ra và lIn lên trong m&t làng nh\, dân sa chp kho$ng 300 ngi. Ngi trong làng nghèo và thng có hdc vMn rMt thMp. Vi"c tiBp cCn khoa hdc và ki thuCt 'ai vIi nh]ng ngi trong làng rMt ít, c&ng vIi vi"c thiBu kiBn thHc 'ã dqn tIi tình tr ng suy dinh dng, môi trng bL ô nhitm tMt nhiên là cu&c sang nghèo khc vqn còn 'eo bám hd. Ngi dân sang ch/ yBu d2a vào tr(ng lúa nhng mà cu&c sang không '^c 'gy '/ bmi vì thiBu 'Mt tr(ng và lúa làm ra có chMt l^ng rMt thMp. Tuy nhiên nông dân trong làng lao '&ng rMt cgn cù và hd rMt gi\i vP các nghP nh: làm th^ m&c, vY kính (trang trí) và 'ánh bXt cá – là công vi"c làm '. phA thêm cho nh]ng chi phí heng ngày. Khí hCu trong vùng ôn hoà rMt tat cho tr(ng trdt và chn nuôi. Dân trong vùng làm vi"c cgn cù vIi mong Ic là con cháu c/a hd '^c 'Bn trng. Thêm vào 'ó, ngi trmng làng rMt tân tiBn, luôn tìm kiBm và thu thCp các ngu(n /ng h& bên ngoài. TS nm 1995, ngi dân trong làng 'ã có nhiPu thay 'ci, bXt 'gu beng quyBt 'Lnh ph$i tng cng hdc vMn trong làng. Hd '(ng ý gom góp tiPn '. xây l i trng, xây thêm phòng hdc và mua thêm thiBt bL d y hdc, vì vCy nhiPu trƒ em có th. 'Bn trng. Thêm vào 'ó, nh]ng ngi trong làng cnng tc chHc thng xuyên nh]ng cu&c hdp '. th$o luCn làm sao '. phát tri.n các ngành nghP truyPn thang nh nghP m&c, vY kính, 'ánh bXt cá, chn nuôi và quan trdng là tìm thL trng cho nh]ng s$n phym này. M&t vài nm sau 'ó, cu&c sang c/a ngi dân trong làng 'ã có nhiPu thay 'ci, hd 'ã bXt 'gu cho con 'i hdc m các thành pha lIn '. ' t '^c hdc vMn cao h#n. NhiPu ngi sau khi tat nghi"p trm vP 'La ph#ng công tác và mang theo nh]ng kiBn thHc mIi vP máy vi tính, các thiBt bL 'i"n tf và nhiPu ý tmng mIi trong s$n xuMt và cu&c sang nh qu$n lý gia 'ình, tín dAng nông thôn Quay trm vP thm làng vào thi gian ggn 'ây, tôi c$m thMy thCt khó tin vIi nh]ng s2 thay 'ci trong làng. Ngi dân 'ã thành lCp và trm thành thành viên c/a rMt nhiPu h&i nh h&i nghP m&c, h&i nghP vY kính, h&i phA n] Ggn nh mji nhà 'Pu có tivi, máy nghe nh c. M&t sa h&i, t i trA sm làm vi"c 'ã có m&t ho-c hai máy vi tính cho các thành viên trong h&i '^c sf dAng. Bây gi ngi dân trong làng không nh]ng biBt làm thB nào '. sf dAng nh]ng tài nguyên thiên nhiên và kiBn thHc c/a nh]ng ngi trong c&ng '(ng mà còn biBt huy '&ng các ngu(n giúp ' tS bên ngoài '. kiBn nghL lên chính quyPn cMp trên '. có nh]ng chính sách thích h^p nhem giúp hd phát tri.n các s$n phym '. cu&c sang tat h#n vP tinh thgn lqn vCt chMt. Nh]ng thách thHc vqn còn 'ó. Tuy nhiên s2 nghèo 'ói, mù ch], suy dinh dng và ô nhitm môi trng 'ã ri kh\i cu&c sang c/a ngi dân, gi 'ây cu&c sang vIi nhiPu hHa hrn vP s2 sung túc và h nh phúc trong t#ng lai 'ang ch 'ón hd. (Ngun: H Thanh MC Ph4Dng, 2006) 13
  14. Bài 2: KHAI THÁC NI LC (ASSETS) CNG NG 2.1. N2i l.c là gì Là tMt c$ các ngu(n l2c th2c tB trong c&ng '(ng giúp ngi dân t o d2ng cu&c sang cho chính hd (Gord, 2006) 2.2. N2i l.c cQa c2ng 36ng bao g6m gì? N&i l2c c/a c&ng '(ng có th. có nhiPu khái ni"m khác nhau tu theo hoàn c$nh cA th., nhng trong ph m vi áp dAng ph#ng pháp ABCD thì n&i l2c c&ng '(ng bao g(m: 2.2.1. N`ng l.c (capacity), tài trí (talent) và n`ng khi+u (skill) cQa tvng thành viên trong c2ng 36ng. N2i l.c t6n t\i trong c2ng 36ng Hình 4: N2i l.c trong c2ng 36ng Thng có nhiPu cách '. xác 'Lnh nng l2c, tài trí và nng khiBu c/a nh]ng thành viên trong c&ng '(ng. Tuy nhiên m&t cách '#n gi$n là thiBt lCp m&t b$ng li"t kê bao g(m 3 thành phgn chính nh sau, nng l2c tài trí và nng khiBu. Ví dA: - Th^ m&c - Ca vMn cho thanh niên - Phân tích - NghP nông - Chm sóc ngi lIn - Qu$n lí tài chính - Th^ sfa máy tuci - Tc chHc - Chn nuôi - Gi$i quyBt xung '&t - Gi$i quyBt các - Th^ xây d2ng nhà trong c&ng '(ng vMn 'P khó khn . . . 14
  15. Vi"c thành lCp b$ng li"t kê chi tiBt h#n d2a vào các nghP chính trong c&ng '(ng sY h]u dAng h#n lCp kB ho ch phát tri.n cho c&ng '(ng. Cây tr6ng Ch`n nuôi Xây d.ng V`n hóa Sfc khoe ??? - Cày - Chm sóc - Th^ m&c - Hát và múa - Chm sóc . nh c trƒ em - CMy - VXt s]a - Th^ xây truyPn . - Chm sóc - Gieo m - ChB biBn -Xây d2ng thang ngi sau . s]a h" thang - Làm c\ - Làm '( khi sinh . -Nhân giang tIi tiêu - TIi gam vCt nuôi - Bng bó . -Thu ho ch - D2 báo cho ngi thi tiBt bL gãy . x#ng . . . . . . 2.2.2. Các h2i 3oàn trong c2ng 36ng (Associations) hnh nghwa H&i 'oàn là m&t tc chHc là tS hai ngi trm lên cùng th2c hi"n m&t ho t '&ng nào 'ó và cùng chia sY nh]ng mAc 'ích và hoài bão trong công vi"c. Ví dE: nhóm nhGng ng45i Hi tìm thuJc nam cho mEc Hích tK thiLn tMi cng Hng Pc 3i4m cQa h2i 3oàn - Vi"c tham gia vào các h&i 'oàn c/a tSng thành viên hoàn toàn trên c# sm t2 nguy"n. - Nh]ng ngi ho t '&ng trong nhóm thng t2 xem xét và quyBt 'Lnh công vi"c c/a chính h&i: nhGng gì là vNn H3 còn khó khPn, tn tMi trong cng Hng và Hâu là cD hi cho s phát trin cRa hi. Các thành viên thng không cgn s2 t vMn tS bên ngoài. Ngi trong nhóm sY ra nh]ng quyBt 'Lnh kLp thi '. gi$i quyBt vMn 'P khó khn ho-c bXt kLp m&t thi c# nào 'ó mà không cgn s2 t vMn tS bên ngoài. - Các thành viên trong h&i 'oàn là nh]ng ngi ho t '&ng tr2c tiBp, th2c hi"n nh]ng quyBt 'Lnh c/a chính hd. 2.2.3. Các 3oàn th4 trong c2ng 36ng (Institutions) uoàn th. là các tc chHc ho t '&ng theo m&t h" thang nhMt 'Lnh tS trung #ng 'Bn 'La ph#ng. Các tc chHc này là nh]ng thành phgn ho t '&ng chính trong tiBn trình phát tri.n c/a c&ng '(ng, có th. là các doanh nghi"p t nhân, các tc chHc ho t '&ng trong các lknh v2c công c&ng và các tc chHc phi chính ph/. Ví dE: hi nông dân, hi phE nG 15
  16. Hình 5: S( 36 Venn bi4u dixn các h2i 3oàn và 3oàn th4 t6n t\i trong c2ng 36ng 16
  17. 2.2.4. Các ngu6n tài sMn t. nhiên (Natural capitals) Ngu(n tài s$n t2 nhiên là thuCt ng] dùng '. chp các ngu(n tài nguyên thiên nhiên h]u dAng cho cu&c sang mà con ngi nhCn '^c tS thB giIi t2 nhiên xung quanh. Tài s$n t2 nhiên có th. vô hình (ví dA nh bgu khí quy.n) hay h]u hình ('Mt 'ai, cây tr(ng ). VP quyPn sm h]u các tài s$n t2 nhiên có th. '^c phân chia m&t cách t#ng 'ai nh sau: - Tài s$n “chung” – tài s$n thu&c quyPn sm h]u c/a tMt c$ mdi ngi trong c&ng '(ng ví dA nh khí quy.n, cá m bi.n, ngu(n nIc - Tài s$n cá nhân: cây tr(ng, 'Mt thu&c quyPn sm h]u cá nhân c/a tSng thành viên trong c&ng '(ng Hình 6: Tài nguyên thiên nhiên vùng 6ng BTng Sông CVu Long (Ngun Charles Howie) 2.2.5. Các tài sMn v"t lý (Physical assets) Tài s$n vCt lý bao g(m c# sm h tgng và ph#ng ti"n phAc vA cho cu&c sang con ngi nh các ph#ng ti"n c&ng công, h" thang 'i"n, h" thang trng hdc, 'ng giao thông Hình 7: C( s| h\ t}ng | nông thôn vùng 6ng BTng Sông CVu Long (Ngun Charles Howie) 17
  18. 2.3. Th.c hành khai thác n2i l.c c2ng 36ng 2.3.1. Khai thác các h2i 3oàn và 3oàn th4 ho\t 32ng trong c2ng 36ng Anh (ChL) hãy vY bi.u '( Venn, trên 'ó th. hi"n '^c các h&i 'oàn, 'oàn th. và tc chHc ho t '&ng khác (nBu có) trong c&ng '(ng. Trình bày các yBu ta này theo mHc '& quan trdng vP s2 'óng góp c/a nó trong quá trình phát tri.n c/a c&ng '(ng.  Chú ý: trong biu H ph0i th hiLn H4Uc quan hL giGa các hi Hoàn và Hoàn th hoMt Hng trong cng Hng.  Các hi Hoàn và Hoàn th nên H4Uc trình bày bWi nhGng hình khác nhau. Kích th4Yc cRa hình th hiLn H4Uc mZc H quan tr[ng cRa t\ chZc này (hi Hoàn và Hoàn th) Hóng góp vào bNt kì s phát trin nào cRa cng Hng.  NhGng hi Hoàn và Hoàn th có mJi quan hL g]n nhau hay g]n vYi cng Hng H4Uc th hiLn trên biu H W nhGng v^ trí g]n nhau, qua Hó th hiLn H4Uc sZc mMnh cRa cng Hng thông qua mJi quan hL g]n g_i giGa nhGng t\ chZc tn tMi trong cng Hng. V"t liu: giMy trXng khc lIn, giMy màu, bút màu, keo dán, bng keo, kéo 2.3.2. Th.c hành khai thác các n`ng l.c, tài trí và n`ng khi+u cQa các thành viên trong c2ng 36ng Nng l2c, tài trí và nng khiBu c/a các thành viên trong c&ng '(ng mà Anh (ChL) 'ang sang là gì? Hãy lCp b$ng và li"t kê m&t cách chi tiBt vP 'iPu này. V"t liu: giMy trXng khc lIn, giMy màu, bút màu, keo dán, bng keo, kéo 18
  19. Bài 3: V~ BN  CÁC NGUN TÀI NGUYÊN VÀ LÁT CT 3.1. BMn 36 vc c2ng 36ng Muan phát tri.n c&ng '(ng, trIc hBt ngi dân t i c&ng '(ng ph$i biBt hi"n t i hd có nh]ng gì, bmi vì khi 'ã biBt chXc reng nh]ng gì mình có thì hd sY xác 'Lnh '^c 'âu là 'iPu mà chính c&ng '(ng 'ang cgn. Do vCy, b$n '( c&ng '(ng ph$i '^c vY bmi nh]ng ngi trong c&ng '(ng, trên b$n '( ph$i th. hi"n '^c các hình thHc sf dAng 'Mt t i thi 'i.m hi"n t i trong c&ng '(ng ('Mt thc c, 'Mt canh tác, 'Mt công c&ng ), ngu(n nIc, h" thang kênh r ch, nhà m, h" thang 'ng xá và nhMt là b$n '( ph$i th. hi"n '^c s2 ranh giIi c/a nh]ng thành phgn này. uây là m&t c# h&i tat cho nh]ng ngi trong c&ng '(ng hdp l i và làm vi"c cùng vIi nhau Nh]ng ngi này sang và ho t '&ng m nhiPu lknh v2c khác nhau nh: tr(ng trdt, chn nuôi, thu€ s$n do vCy hd cùng bàn b c vP nh]ng gì sY ' i di"n cho c&ng '(ng c/a hd trên b$n '( là vi"c làm rMt cgn thiBt. Ho t '&ng này thng '^c th2c hi"n t i c&ng '&ng vIi nhiPu vCt li"u khác nhau nh dùng que vY trên 'Mt '. xác 'Lnh 'ng ranh giIi trong c&ng '(ng và dùng các dAng cA nh hoa, lá cây, 'á, s\i '. ' i di"n cho các 'i.m '-c trng (nhà, ru&ng ) trên b$n '(. Có th. thMy rMt rõ s2 khác nhau trên hai b$n '( cùng th. hi"n m&t c&ng '(ng nhng '^c vY bmi nhóm nam và nhóm phA n]. uiPu này cnng dt hitu bmi vì hai nhóm sY nhMn m nh và quan tâm vào nh]ng '-c 'i.m mà hd cho là quan trdng 'ai vIi 'i sang heng ngày c/a hd h#n. Lát c…t Hình 8: BMn 36 c2ng 36ng 3'ƒc th.c hin 3(n giMn trên gi%y v„ (Ngun: Gord, 2006) 19
  20. Hình 9: BMn 36 c2ng 36ng 3'ƒc th4 hin bTng gi%y màu và các v"t liu khác cây, co 3.2. Lát c…t (Transect) Lát cXt là b$n vY m&t m-t cXt xuyên qua m&t vùng hay m&t khu 'Mt trên 'ó th. hi"n '^c 'gy '/ nhMt các '-c 'i.m quan trdng c/a vùng ví dA nh vP 'La hình, 'Mt 'ai, '& dac, sông r ch, cây tr(ng, vCt nuôi và các ho t '&ng khác. Beng cách 'i ddc theo 'ng vY và quan sát thì rMt nhiPu ngu(n tài s$n và c# h&i có th. '^c nhCn biBt. Lát cXt rMt thông dAng trong vi"c mô t$ h" sinh thái nông nghi"p cnng nh giúp hi.u '^c các ho t '&ng s$n xuMt trong c&ng '(ng. 20
  21. Sông %t nông ':ng xá Khu dân C( quan Kênh, V':n cây nghip c' r\ch M]c 3ích Tr(ng lúa VCn Nhà m C# quan Ngu(n Tr(ng cây sV d]ng Cây màu chuy.n Tr m y tB nIc, n trái 3%t Trng VCn Ch^ chuy.n Cây tr6ng Lúa DSa Cây n trái DSa Xoài Cây màu Cây n trái Cây n trái †i Nhãn Chuai V"t nuôi Cá Bò, Gà Cá Trâu VLt Gà Heo VLt Lo\i 3%t Phù sa Phù sa Quycn sV Công c&ng T nhân Công c&ng T nhân Công c&ng Công c&ng T nhân d]ng tài T nhân nguyên Hình 10: Lát c…t 21
  22. 3.3. Bài t"p th.c hành 3.3.1. V„ bMn 36 c2ng 36ng Anh, ChL hãy vY b$n '( các ngu(n tài s$n c/a c&ng '(ng (tài s$n t2 nhiên và vCt lí), trên b$n '( ph$i th. hi"n '^c các tài s$n t2 nhiên (các lo i 'Mt, hình thHc sf dAng 'Mt, h" thang vCt nuôi, cây tr(ng, kênh r ch) và các c# sm h tgng t i vùng. V"t liu: giMy trXng khc lIn, giMy màu, bút màu, keo dán, bng keo, kéo 3.3.2. V„ lát c…t Trên b$n '( 'ã vY (3.3.1), hãy vY lát cXt mà th. hi"n '^c 'gy '/ nhMt vP '-c 'i.m c/a c&ng '(ng và trình bày lát cXt 'ó. V"t liu: giMy trXng khc lIn, giMy màu, bút màu, keo dán, bng keo, kéo 22
  23. Bài 4: XÁC ŠNH CÁC CE HI PHÁT TRIN KINH TF 4.1. S( 36 thùng thQng Phgn này sY kh$o sát vP nPn kinh tB t i vùng nh là m&t h" thang nng '&ng (dynamic system). u. ' t '^c 'iPu 'ó chúng ta sY sf dAng công cA “thùng th/ng” (leaky bucket). Công cA này '^c dùng '. phân tích nPn kinh tB t i c&ng '(ng t i thi 'i.m hi"n t i, do vCy giúp chính ngi trong c&ng '(ng hi.u h#n vP nPn kinh tB c/a c&ng '(ng mà mình 'ang sang. Công cA này cnng cung cMp m&t cái nhìn tcng quát vP n&i l2c 'ang t(n t i trong c&ng '(ng và các c# h&i phát tri.n kinh tB '. có th. nai kBt các ngu(n tài nguyên trong c&ng '(ng l i vIi nhau. M&t cách '. giúp ngi trong c&ng '(ng có '^c s2 hi.u biBt sâu h#n vP s2 nng '&ng c/a nPn kinh tB c&ng '(ng thông qua vi"c phân tích nh]ng ho t '&ng kinh tB c# b$n. Công vi"c này có th. bXt 'gu beng vi"c ca gXng yêu cgu ngi trong c&ng '(ng tmng t^ng kinh tB c&ng '(ng nh m&t “thùng th/ng’ vIi tiPn và hàng hoá 'i vào m trên và tiPn và hàng hoá 'i ra tS hai bên và bên 'áy thùng. (Ngun Gord, 2006) Hình 11: S( 36 thùng thQng 23
  24. S# '( thùng th/ng '^c hình thành d2a vào m&t sa khái ni"m sau (Shaffer, 1984) - C&ng '(ng liên kBt vIi các c&ng '(ng khác bên ngoài thông qua nh]ng dòng ch$y ra và ch$y vào, các dòng ch$y này bao g(m: tiPn, hàng hoá, dLch vA, vCt li"u thô '. s$n xuMt, công vi"c, nhu cgu tiêu dùng, 'gu t, l^i nhuCn và c$ vP ý tmng - C&ng '(ng sf dAng nguyên vCt li"u '. s$n xuMt ra hàng hoá, nh]ng ngu(n l2c này có th. là vCt li"u c/a chính c&ng '(ng ho-c '^c mua tS nh]ng c&ng '(ng bên ngoài. - Kích thIc thùng '^c quyBt 'Lnh bmi nhiPu yBu ta: dòng ch$y vào và ch$y ra, s2 rò rk c/a tiPn/hàng hoá ra kh\i c&ng '(ng và khai l^ng các tài nguyên '^c sf dAng '. t o 'gu ra cho c&ng '(ng. - u& cao c/a chMt l\ng trong thùng ' i di"n tcng quát cho mHc '& c/a các ho t '&ng kinh tB c/a c&ng '(ng. 4.1.1. Ngu6n ticn chMy vào c2ng 36ng TiPn 'i vào c&ng '(ng có th. tS nhiPu ngu(n khác nhau. Ví dA: tiPn thu '^c tS bán hàng hoá ho-c dLch vA ra các c&ng '(ng bên ngoài, tiPn do các khách du lLch hay ngi bên ngoài ph$i tr$ cho hàng hoá và dLch vA bên trong c&ng '(ng. TiPn l#ng hay phgn thmng c/a nh]ng ngi trong c&ng '(ng nhCn '^c do lao '&ng bên ngoài c&ng '(ng. TiPn gmi vP cho hd hàng tS nh]ng ngi sang bên ngoài, tiPn tS chính ph/ ho-c các tc chHc bên ngoài chuy.n vào nh]ng chi nhánh hay các c# quan m trong c&ng '(ng. 4.1.2. Ngu6n ticn chMy ra khoi c2ng 36ng TiPn ch$y ra kh\i c&ng '(ng cnng bao g(m nhiPu ngu(n khác nhau: nhu cgu tiêu dùng c/a ngi trong c&ng '(ng (hàng hoá, qugn áo, dAng cA sinh ho t gia 'ình ) tiPn gmi tiBt ki"m (gmi vào nh]ng ngân hàng hay các dLch vA khác nem ngoài c&ng '(ng), 'gu t, mua hàng hoá bên ngoài cho các ho t '&ng s$n xuMt trong c&ng '(ng, phgn l^i nhuCn mà ngi hmng l^i là thành viên c/a các c&ng '(ng khác . Nhng cnng ph$i chú ý reng không ph$i tMt c$ ngu(n tiPn 'i ra '^c xem là tiPn “rò rk”. TiPn ch$y ra tS c&ng '(ng này có th. là ngu(n tiPn ch$y vào cho m&t c&ng '(ng khác (hay kh$ nng 'gu t c/a c&ng '(ng này sang c&ng '(ng khác). Nhng khi tiPn vSa 'i vào c&ng '(ng l i '^c tiêu dùng tr2c tiBp ra bên ngoài thì 'ó là beng chHng c/a nPn kinh tB t i chj không v]ng m nh. 4.1.3. Ticn chMy bên trong c2ng 36ng Ngu(n tiPn thH 3 có th. k. 'Bn là ngu(n tiPn ch$y bên trong c&ng '(ng. Ví dA nh tiPn thmng ho-c tiPn l#ng tS các c# quan chính ph/ hay phi chính ph/ chi tr$ cho nh]ng ngi lao '&ng trong c&ng '(ng, các ho t '&ng kinh doanh lIn, vSa và nh\ trong c&ng '(ng, vi"c mua hàng hoá hay dLch vA bên trong c&ng '(ng, tiPn tiBt ki"m '^c huy '&ng tS nh]ng nhóm tiBt ki"m hay là các nhóm tín dAng ho-c là các tc chHc h^p tác xã tín dAng ho t '&ng bên trong c&ng '(ng 24
  25. Xem xét thí dA trang 26, 27 C2ng 36ng 1: tiPn 'i vào c&ng '(ng là 10 u và sa tiPn này '^c tiêu dùng tr2c tiBp ra bên ngoài. Vì vCy sau khi 'i vào c&ng '&ng, tác '&ng c/a 10 '(ng vqn còn gi]a nguyên mà không '^c nâng lên. C2ng 36ng 2 TiPn (10 u) sau khi vào c&ng '(ng tiBp tAc '^c truyPn qua nhiPu giai 'o n khác nhau, do vCy tác '&ng c/a sa tiPn ban 'gu '^c nâng lên và tác '&ng này tp l" thuCn vIi sa lgn tiPn '^c duy trì bên trong c&ng '(ng. Tác '&ng cuai cùng c/a 10 u sau khi vào c&ng '(ng 2 sY '^c nâng lên: 10 + 6 + 3 + 1 = 20 u Theo (Shaffer, 1984), nh]ng câu h\i tcng quát dIi 'ây sY giúp ngi trong c&ng '(ng bIc 'gu phân tích '^c nh]ng thành phgn c/a thùng:  Nh]ng 'ng liên h" c/a c&ng '(ng vIi thB giIi bên ngoài là gì?  Nh]ng cách nào có th. giúp ngi trong c&ng '(ng:  a. tng thêm dòng ch$y vào c/a các ngu(n thu nhCp  b. làm 'a d ng và phong phú h#n các ngu(n thu nhCp  Làm thB nào mà c&ng '(ng có th. gi$m '^c s2 thMt thoát tài nguyên trong c&ng '(ng '. tng cng cho nh]ng ho t '&ng kinh tB trong c&ng '(ng. Bmi vì s2 bPn v]ng c/a nPn kinh tB trong c&ng '(ng không chp l" thu&c vào dòng ch$y vào c/a thu nhCp mà còn tu thu&c vào s2 rò rk ra tS h" thang.  Làm thB nào mà ngi trong c&ng '(ng có th. sf dAng tat h#n n]a nh]ng ngu(n tài nguyên và công vi"c sŠn có trong c&ng '(ng '. t o ra nhiPu h#n nh]ng s$n phym 'gu ra. Do vCy nhiPu vi"c làm '^c t o ra và ngi trong c&ng '(ng sY có thu nhCp cao h#n. 25
  26. CNG NG 1 NGI MUA G‹ 10  G Kinh doanh qui mô nho Nông H2 10  CŒA HÀNG T P HOÁ (Ngun Gord, 2006) 26
  27. CNG NG 2 NGI MUA G‹ G 10  NÔNG H CXt tóc NÔNG 1 u H NÔNG H ThLt 6 u NÔNG H Cá 3 u 2 4  3  CŒA HÀNG T P HOÁ CŒA HÀNG LI GIÀY (Ngun Gord, 2006) 27
  28. 4.2. Dòng chMy kinh t+ trong c2ng 36ng M&t cách '#n gi$n giúp các thành viên trong c&ng '(ng xác 'Lnh '^c dòng ch$y chính trong các ho t '&ng kinh tB là giúp hd vY m&t s# '( '#n gi$n mà trong 'ó chp ra '^c nh]ng ho t '&ng kinh tB chính t i c&ng '(ng. Ngi trong c&ng '(ng sY ca gXng nhCn biBt và vY ra nh]ng dòng ch$y vào, ch$y ra và ch$y gi]a nh]ng thành phgn này. (Mt H45ng v` H m (hoac lYn hDn) s` biu dibn H lYn cRa dòng ch0y.) Nông h2 CS KD Nhà N'ic Hình 12: S( 36 các thành ph}n c( bMn trong ncn kinh t+ t\i c2ng 36ng CSKD: CI sK kinh doanh 28
  29. Hình 13: S( 36 thùng thQng 4.3. Bài t"p th.c hành Anh, ChL hãy vY s# '( “thùng th/ng” mà trong 'ó th. hi"n '^c nh]ng dòng ch$y kinh tB chính  Dòng ch$y vào c&ng '(ng  Ch$y ra kh\i c&ng c&ng  Ch$y trong giIi h n c/a c&ng '(ng Xác 'Lnh nh]ng c# h&i '. phát tri.n kinh tB c&ng '(ng? V"t liu: giMy trXng khc lIn, giMy màu, bút màu, keo dán, bng keo, kéo 29
  30. Bài 5: LIÊN KFT VÀ HUY NG CÁC NI LC (ASSETS) - TRONG PHÁT TRIN CNG NG 5.1. Nhbng b'ic lên k+ ho\ch 5.1.1. Ti+p c"n 3'ƒc n2i l.c và các c( h2i Trong các buci th$o luCn, các thành viên trong c&ng '(ng sY dgn nhI l i nh]ng s2 vi"c 'ã cùng h^p tác lao '&ng trong quá khH và nhI c$ nh]ng nguyên nhân khiBn mdi ngi 'ã hành '&ng nh vCy. Và sau 'ó, trong lúc vY b$n '( tài nguyên, n&i l2c và ki nng c/a các thành viên trong c&ng '(ng '^c chú ý 'Bn. Ví dE: có nhGng s viLc/ cá nhân trong quá khZ Hã làm thay H\i hay Hã có 0nh h4Wng Hn cng Hng? Thông qua vi"c phân tích các ho t '&ng kinh tB, c&ng '(ng bXt 'gu hi.u vP nh]ng ho t '&ng kinh tB 'ang ditn ra t i c&ng '(ng và xác 'Lnh 'âu là c# h&i '. nâng cao mHc '& thu nhCp cho các thành viên làm vi"c trong các ho t '&ng này: S$n phym nh]ng bài tCp 'ã th2c hi"n sY '^c trng bày l i cùng m&t lúc '. mdi ngi cùng nhìn thMy n&i l2c, bao g(m:  Danh sách các h&i 'oàn và 'oàn th. 'ang t(n t i trong c&ng '(ng và danh sách các h&i ho t '&ng cho chính ph/, các tc chHc phi chính ph/ ho-c các tc chHc khác.  Nng l2c, nng trí và nng khiBu c/a các thành viên trong c&ng '(ng (ai sY sŠn sàng chia sY nh]ng ki nng này vIi c&ng '(ng).  Tài s$n vP vCt lí (physical assets): th. hi"n qua b$n '( c&ng '(ng, tài s$n t2 nhiên (natural assets): th. hi"n qua b$n '( c&ng '(ng và lát cXt  S# '( phân tích các ho t '&ng kinh tB c&ng '(ng (s# '( thùng th/ng) (Ngu(n: Petra, R (2001) 30
  31. 5.1.2. Phát tri4n 3hnh h'ing t'(ng lai uây là thi 'i.m mà c&ng '(ng sY thành lCp 'Lnh hIng cho s2 phát tri.n trong t#ng lai tS vi"c tr$ li các câu h\i c&ng '(ng sY ra sao trong vòng 5 – 10 nm tIi. Cgn có m&t kho$ng thi gian dành cho vi"c suy nghk, 'iPu này là thCt cgn thiBt '. giúp vi"c hình thành nh]ng ý tmng. uiPu này có th. dt dàng h#n nBu nh]ng ngi trong c&ng '(ng 'ã suy nghk vP nh]ng n&i l2c trong c&ng '(ng và nh]ng kh$ nng phát tri.n trIc 'ó. Tat h#n là '. cho nhóm (nam, n], ngi lIn tuci, thanh niên ) th$o luCn riêng vIi nhau vì mji nhóm có th. có nh]ng 'Lnh hIng '. phát tri.n khác nhau. Sau 'ó tcng h^p nh]ng ý kiBn này l i vIi nhau. uây là thi 'i.m mà mdi ngi tham gia '^c khuyBn khích suy nghk vP cách làm thB nào '. n&i l2c có th. '^c huy '&ng và liên kBt '. nhem ' t '^c 'Lnh hIng phát tri.n trong t#ng lai. Có th. sY có nhiPu 'Lnh hIng cho t#ng lai, khi mà mdi ngi 'ã có s2 '(ng tình vP m&t 'Lnh hIng chung nào 'ó, nó có th. '^c vY l i ho-c '^c th. hi"n rõ h#n bmi ngi trong c&ng '(ng. 5.1.3. Xác 3hnh nhbng n2i l.c t\i 3ha ph'(ng có th4 giúp 3\t 3'ƒc 3hnh h'ing phát tri4n T i thi 'i.m này, các thành viên c&ng '(ng sY xác 'Lnh n&i l2c (assets) cA th. nào sY giúp c&ng '(ng ' t '^c các 'Lnh hIng phát tri.n. Có th. tat h#n vào thi 'i.m này nBu s# '( thùng th/ng '^c xem xét l i và bMt kì c# h&i phát tri.n kinh tB nào cnng sY rMt h]u dAng cho vi"c ' t '^c các kB ho ch phát tri.n kinh tB c/a c&ng '(ng. Vi"c xác 'Lnh d2a vào các câu h\i: 'Lnh hIng phát tri.n trong t#ng lai c/a c&ng '(ng là gì? Các bIc th2c hi"n? Nh]ng n&i l2c 'ang t(n t i trong c&ng '(ng có th. sf dAng và nh]ng s2 giúp ' tS bên ngoài là gì? S. thay 3’i | Các b'ic th.c Các n2i l.c c2ng S. giúp 3“ tv bên t'(ng lai hin 36ng có th4 sV ngoài d]ng 31
  32. Ví dE Câu chuyn vc nuôi tr`n | khu bMo t6n Láng Sen, Long An Có hàng trm h& gia 'ình sinh sang trong khu b$o t(n 'a d ng sinh hdc Láng Sen, tpnh Long An. Cu&c sang c/a hd d2a ch/ yBu vào vi"c 'ánh bXt cá và khai thác các s$n phym trong khu b$o t(n (gj, sn bXn ). Nm 1996, Nhà nIc th2c hi"n chính sách “'óng cfa rSng” nghiêm cMm vi"c ngi dân vào khai thác các s$n phym trong khu b$o t(n và chính sách này 'ã $nh hmng 'Bn cu&c sang c/a ngi dân n#i 'ây, cu&c sang c/a hd g-p rMt nhiPu khó khn m-c dù 'ã có s2 hc tr^ m&t phgn tS nhà nIc T i thi 'i.m 'ó, m&t thanh niên trƒ bXt g-p mô hình nuôi trn rMt hi"u qu$ m u(ng Tháp. Khi trm vP, anh 'ã thuCt l i vIi nh]ng ngi dân trong xã vP mô hình này. Hd 'ã bXt chu&t van có mCt sa rMt 'ông m vùng '. thay thB vLt làm thHc n cho trn. Trong nm 'gu tiên anh 'ã li '^c 15 tri"u '(ng tS vi"c bán 5 con trn và mô hình này vP sau 'ã '^c nhân r&ng trong xã. (Ngun Nguybn Hoàng ^nh, 2006) hnh h'ing phát tri4n t'(ng lai và các n2i l.c | khu bMo t6n Nhbng thay 3’i Các b'ic c}n thi+t Ngu6n n2i l.c hin có S. giúp 3“ tv bên trong t'(ng lai 3óng vai trò h’ trƒ ngoài Phát tri.n rSng - LCp kB ho ch d2a trên - Khu b$o t(n t2 - Nh]ng kiBn thHc gXn vIi du lLch c# sm c&ng '(ng nhiên mIi có liên quan sinh thái - Nâng cao nhCn thHc - KiBn thHc b$n 'La - NGOs trong c&ng '(ng - Ngu(n l2c sŠn có - Hj tr^ h^p pháp - Tri.n khai th2c hi"n - TruyPn thang lâu theo dõi và 'ánh 'i c/a c&ng giá '(ng Nông nghi"p -TCp huMn ki thuCt nông - TCn dAng kiBn - Các d2 án phát '^c phát tri.n nghi"p thHc b$n 'La tri.n cMp Nhà bPn v]ng -Nâng cao trình '& qu$n - H&i nông dân nIc, các NGOs lý kinh tB - Ngu(n nhân l2c - Œng h& tS các cMp -C$i thi"n giang cây sŠn có chính quyPn tr(ng vCt nuôi - uMt 'ai màu m -Nâng cao ý thHc b$o v" - C# sm h tgng tat môi trng/sinh thái Phát tri.n - uánh giá chdn ldc - Ki nng 'ã có - Hj tr^ 'gu ra ngành nghP, phát tri.n nh]ng - Tài nguyên 'La - Hj tr^ ki thuCt dLch vA ngành nghP ph#ng - Ph#ng án xây d2ng - Ngu(n van sŠn có qui ho ch c/a ngi dân - Tìm kiBm ngu(n 'gu t - TCp huMn và 'ào t o 32
  33. 5.1.4. Xác 3hnh 3'ƒc các m”i quan h T i thi 'i.m này, thành viên c&ng '(ng ph$i nghk vP ai sY là ngi tham gia vào các ho t '&ng 'ã '^c xác 'Lnh. Có th. m&t vài thành viên sY là ngi t2 nguy"n. Có 'ôi khi, nh vào b$ng phân tích nh]ng ki nng c/a các thành viên c&ng '(ng mà nh]ng ngi này sY '^c mi tham gia bmi vì nh]ng tài nng tuy"t vi c/a hd. NBu cgn s2 giúp ' tS bên ngoài c&ng '(ng thì các thành viên trong c&ng '(ng sY là ngi quyBt 'Lnh xem ngi 'ó là ai. S. thay 3’i Các b'ic Các n2i l.c Ai s„ là S. giúp 3“ Ai s„ giúp | t'(ng lai th.c hin c2ng 36ng ng':i th.c tv bên c2ng 36ng có th4 sV hin công ngoài d]ng vic (nhóm hay riêng l„) 5.1.5. N”i k+t nhbng hành 32ng cQa c2ng 36ng và c( h2i M&t s2 ki"n x$y ra m 'âu 'ó bên ngoài c&ng '&ng có th. '^c xem xét nh là m&t s2 vi"c mang l i nh]ng c# h&i thay 'ci tat cho c&ng '(ng. Ví dE: mt H45ng cao tJc H4Uc xây d ng không xa lem vYi cng Hng, nh4ng nó là cD hi tJt H ng45i trong cng Hng tip c n H4Uc vYi khu v c thành th^. hnh h'ing Hành 32ng N”i k+t vii n2i N”i k+t vii Nhbng khó phát tri4n cQa c2ng 36ng l.c c2ng 36ng dhch v] và c( kh`n là gì? s| s•n có 5.1.6. Ki4m tra vii t%t cM các h2i 3oàn, 3oàn th4 Nh]ng ngi cung cMp dLch vA t i 'La ph#ng, chính quyPn 'La ph#ng, tc chHc NGOs và các tc chHc t nhân khác '^c mi 'Bn buci hdp vIi các thành viên trong c&ng '(ng và sY '^c thông báo vP l i 'Lnh hIng phát tri.n c/a c&ng '(ng vIi hy vdng nhóm ngi này sY /ng h& tat h#n cho s2 'Lnh hIng phát tri.n c/a c&ng '(ng. 33
  34. 5.1.7. Thông báo nhbng khM n`ng thay 3’i có tri4n vnng 3+n t%t cM thành viên trong c2ng 36ng uBn giai 'o n này, tMt c$ các thành viên c&ng '(ng sY ki.m tra tiBn trình th2c hi"n và nh]ng kBt qu$ sY ' t '^c trong t#ng lai. 5.2. Bài t"p th.c hành  Thông qua s2 hi.u biBt vP c&ng '(ng, Anh, ChL hãy 'Lnh hIng nh]ng s2 thay 'ci có th. th2c hi"n '^c, (vIi tSng thay 'ci bao g(m nh]ng bIc th2c hi"n và xác 'Lnh các n&i l2c có $nh hmng 'Bn s2 thay 'ci và bao g(m c$ s2 giúp ' tS phía bên ngoài).  Trong t#ng lai, nBu trm thành m&t ngi làm vi"c trong lknh v2c phát tri.n c&ng '(ng, Anh, ChL có d2 'Lnh áp dAng ph#ng pháp ABCD không, nBu có thì t i sao và nBu không áp dAng thì hãy cho biBt lý do? 34
  35. TÀI LItU THAM KHO Alison M, 2006. Mobilizing Assets for Community Driven Development, Coady International Institute. St. Francis Xavier University, Antigonish – Nova Scotia. Shaffer R, 1984. Community Economic Analysis: A How To Manual Gord C, 2006. Assets based and community driven development, Coady International Institute. St. Francis Xavier University, Antigonish – Nova Scotia. H( Thanh Mi Ph#ng, 2006. Câu chuy"n vP huy '&ng n&i l2c '. phát tri.n c&ng '(ng, khoá hdc vP huy '&ng n&i l2c '. phát tri.n c&ng '(ng. u i hdc An Giang, 2006 Nguytn Hoàng uLnh, 2006. Câu chuy"n vP huy '&ng n&i l2c '. phát tri.n c&ng '(ng, khoá hdc vP huy '&ng n&i l2c '. phát tri.n c&ng '(ng. u i hdc An Giang, 2006 Petra Rohr-Rouendaal (2001) Where there is no artist, Intermediate Technology Publications.) Sub-NIAPP, 2006. Áp dAng cách tiBp cCn d2a vào n&i l2c c/a c&ng '(ng (ABCD) trong phát tri.n nông thôn vùng u(ng Beng Sông cfu Long. Phân Vi"n Quy Ho ch và ThiBt kB Nông Nghi"p MiPn Nam, B& Nông Nghi"p và Phát Tri.n Nông Thôn (MARD). 35