Giáo trình Tổng quan kinh tế thế giới

Nội dung text: Giáo trình Tổng quan kinh tế thế giới

1. Tổng quan kinh tế thế giới
2. LÚÂI NHAÂ XUÊËT BAÃN Nhên loaåi àang traãi qua nhûäng nùm cuöëi cuâng cuãa àùåc biïåt laâ vai troâ vaâ chûác nùng hoaåt àöång cuãa möåt söë thïë kyã vúái nhûäng thuêån lúåi vaâ triïín voång töët àeåp, nhaâ nûúác trïn thïë giúái, Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc nhûng cuäng coá khöng ñt thaách thûác vaâ trúã ngaåi. gia xuêët baãn cuöën saách: Nhaâ nûúác trong möåt thïë giúái àang chuyïín àöíi, do Ngên haâng thïë giúái êën haânh nùm Trong nhûäng thêåp kyã cuöëi cuâng cuãa thïë kyã, nhêët 1997. laâ tûâ sau chiïën tranh laånh kïët thuác, thïë giúái maâ chuáng ta àang söëng àaä coá nhûäng àöíi thay nhanh choáng vaâ Thöng qua nhûäng phên tñch vaâ àaánh giaá sêu àûáng trûúác haâng loaåt vêën àïì nan giaãi mang tñnh toaân sùæc, vúái nguöìn tû liïåu phong phuá, cuöën saách àaä nïu cêìu cêìn phaãi giaãi quyïët nhû: tònh traång àoái ngheâo; ö möåt söë àùåc àiïím cuãa tònh hònh thïë giúái ngaây nay, nhiïîm möi trûúâng; caån kiïåt nguöìn taâi nguyïn thiïn hoaåt àöång thûåc tiïîn cuãa caác nhaâ nûúác, àùåc biïåt laâ nhiïn; caác cuöåc xung àöåt khu vûåc trong möåt vaâi thêåp kyã gêìn àêy. Cuöën saách àaä àûa ra nhûäng vñ duå àiïín hònh vïì möåt söë nhaâ nûúác hoaåt àöång Nhûäng diïîn biïën vaâ chuyïín àöíi mau leå cuãa thïë coá hiïåu quaã cuäng nhû möåt söë nhaâ nûúác hoaåt àöång giúái àang àoâi hoãi bûác xuác caác nhaâ nûúác phaãi tû duy keám hiïåu quaã. Troång têm cuãa cuöën saách têåp trung laåi vai troâ cuãa mònh, àûa ra àûúåc caác chuã trûúng vaâ vaâo vêën àïì: Nhaâ nûúác cêìn phaãi laâm gò vaâ laâm thïë naâo giaãi phaáp àuáng, hoaåt àöång coá hiïåu quaã, baão àaãm öín àïí àaåt hiïåu quaã trong tònh hònh möåt thïë giúái àang coá àõnh chñnh trõ vaâ phaát triïín kinh tïë xaä höåi bïìn vûäng. nhûäng chuyïín àöíi sêu sùæc. Chuáng töi hy voång cuöën saách seä laâ taâi liïåu tham khaão böí ñch àöëi vúái baån àoåc, Trong sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoaá, hiïån àaåi hoaá nhêët laâ caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách, caác nhaâ quaãn àêët nûúác hiïån nay, Àaãng ta hïët sûác chuá troång nhiïåm lyá vaâ caác nhaâ nghiïn cûáu mùåc duâ coá thïí coá nhûäng vuå xêy dûång, tùng cûúâng vaâ kiïån toaân nhaâ nûúác, àaánh giaá vïì hoaåt àöång cuãa möåt söë nhaâ nûúác trïn thïë khùèng àõnh roä chuã trûúng: “tiïëp tuåc caãi caách böå maáy giúái, cuäng nhû nhûäng giaãi phaáp àûúåc nïu trong cuöën nhaâ nûúác, xêy dûång vaâ hoaân thiïån nhaâ nûúác Cöång saách khaác vúái àaánh giaá vaâ giaãi phaáp cuãa chuáng ta. hoaâ xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam”, nhùçm xêy dûång Nhaâ nûúác ta thêåt sûå trong saåch, vûäng maånh, hoaåt Do phaãi hoaân thaânh trong möåt thúâi haån gêëp, àöång coá hiïåu quaã, xûáng àaáng laâ nhaâ nûúác phaáp quyïìn chùæc rùçng cuöën saách seä khöng thïí traánh khoãi nhûäng xaä höåi chuã nghôa cuãa nhên dên, do nhên dên vaâ vò khiïëm khuyïët. Rêët mong baån àoåc goáp yá kiïën. nhên dên. Thaáng 3 -1998 Àïí cung cêëp thïm cho baån àoåc tû liïåu nghiïn cûáu vaâ tham khaão vïì tònh hònh thïë giúái ngaây nay, NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA
3. LÚÂI NOÁI ÀÊÌU Baáo caáo vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái àûúåc xuêët sûå phaát triïín do nhaâ nûúác khöëng chïë àaä thêët baåi. baãn haâng nùm. Têåp xuêët baãn lêìn thûá 20 naây laâ “Baáo Nhûng sûå phaát triïín khöng coá nhaâ nûúác cuäng àaä thêët caáo vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái nùm 1997”, têåp baåi - thïí hiïån quaá roä raâng qua sûå àau khöí cuãa nhên trung baân vïì nhaâ nûúác: nhaâ nûúác nïn laâm gò, nïn dên caác nûúác maâ nhaâ nûúác àaä suåp àöí nhû Libïria vaâ laâm thïë naâo, vaâ coá thïí laâm thïë naâo àïí àaåt àûúåc kïët Xömali. Lõch sûã àaä liïn tiïëp chûáng minh rùçng chñnh quaã töët hún trong möåt thïë giúái àang thay àöíi nhanh phuã töët khöng phaãi laâ moán haâng xa xó, maâ laâ möåt choáng. nhên töë töëi cêìn thiïët. Nïëu khöng coá möåt nhaâ nûúác hiïåu quaã thò khöng thïí coá phaát triïín kinh tïë vaâ xaä Nhûäng vêën àïì trïn coá võ trñ cao trong chûúng höåi àûúåc. trònh nghõ sûå cuãa caác nûúác àang phaát triïín vaâ caác Lõch sûã vaâ nhûäng kinh nghiïåm gêìn àêy daåy nûúác cöng nghiïåp. Trong nhûäng nùm gêìn àêy, nhiïìu chuáng ta rùçng phaát triïín khöng chó laâ coá àûúåc nhûäng nûúác ruát ra baâi hoåc cho rùçng nhaâ nûúác khöng thïí tûå àêìu vaâo phuâ húåp vïì kinh tïë vaâ kyä thuêåt. Phaát triïín thûåc hiïån àûúåc caác lúâi hûáa cuãa mònh: caác nïìn kinh tïë coân àoâi hoãi möåt möi trûúâng thïí chïë laâm cú súã: caác quy àang chuyïín àöíi àaä phaãi chuyïín hûúáng theo kinh tïë tùæc vaâ têåp tuåc chi phöëi viïåc sûã duång nhûäng àêìu vaâo thõ trûúâng vaâ taåi àaåi böå phêån thïë giúái àang phaát triïín, àoá nhû thïë naâo. Nhû Baáo caáo naây seä chûáng minh, caác chiïën lûúåc phaát triïín do nhaâ nûúác àoáng vai troâ hiïíu biïët vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác trong möi trûúâng chuã chöët àïìu àaä thêët baåi. Do thêët baåi cuãa nhûäng sûå àoá – vñ duå, khaã nùng nhaâ nûúác thûåc thi phaáp quyïìn can thiïåp cuãa chñnh phuã, caác nïìn kinh tïë höîn húåp laâ nhên töë laâm cú súã cho caác giao dõch thõ trûúâng - laâ trong thïë giúái cöng nghiïåp hoaá cuäng àaä quyïët àõnh àiïìu thiïët yïëu khiïën nhaâ nûúác coá thïí àoáng goáp hiïåu theo cú chïë thõ trûúâng. Nhiïìu ngûúâi caãm thêëy rùçng quaã hún vaâo sûå phaát triïín. kïët quaã lögñch cuöëi cuâng cuãa têët caã caác caãi caách àoá laâ Coá nhiïìu con àûúâng khaác nhau àïí tiïën túái coá nhaâ nûúác chó coân laåi möåt vai troâ töëi thiïíu, khöng coá möåt nhaâ nûúác hiïåu quaã. Baáo caáo khöng cöë gùæng nïu haåi nhûng cuäng khöng laâm àûúåc nhiïìu àiïìu töët. möåt caách laâm duy nhêët vïì caãi caách nhaâ nûúác trïn Baáo caáo naây xin giaãi thñch taåi sao quan àiïím toaân thïë giúái, maâ xin cung cêëp möåt caái khung hûúáng cûåc àoan àoá laâ traái vúái nhûäng chûáng cúá vïì thùæng lúåi dêîn cho caác cöë gùæng àoá, dûúái hònh thûác möåt chiïën lûúåc göìm hai phêìn: cuãa cöng cuöåc phaát triïín trong thïë kyã XIX cuãa caác nïìn kinh tïë cöng nghiïåp ngaây nay hoùåc nhûäng cêu • Möåt, nïn têåp trung caác hoaåt àöång cuãa nhaâ nûúác chuyïån thêìn kyâ vïì tùng trûúãng cuãa Àöng AÁá trong sao cho khúáp vúái khaã nùng cuãa noá. Nhiïìu nhaâ thúâi kyâ sau chiïën tranh. Caác vñ duå àoá khöng nhûäng nûúác tòm caách laâm quaá nhiïìu viïåc duâ hoå chó coá ñt höî trúå quan àiïím vïì nhaâ nûúác töëi thiïíu maâ coân chûáng nguöìn lûåc vaâ khaã nùng. Àiïìu töët hún laâ nïn laâm minh rùçng sûå phaát triïín àoâi hoãi möåt nhaâ nûúác hiïåu cho caác chñnh phuã têåp trung sûác vaâo caác hoaåt quaã, möåt nhaâ nûúác àoáng vai troâ xuác taác, laâm dïî daâng, àöång cöng cöång cöët loäi coá têìm quan troång then khuyïën khñch vaâ böí khuyïët nhûäng hoaåt àöång cuãa caác chöët àöëi vúái phaát triïín, vaâ àiïìu àoá seä nêng cao xñ nghiïåp tû nhên vaâ caác caá nhên. Àiïìu chùæc chùæn laâ hiïåu quaã cuãa hoå.
4. LÚÂI NOÁI ÀÊÌU 3 • Hai, vúái thúâi gian, nïn tòm caách caãi tiïën khaã nùng nhiïìu ngûúâi caãm thêëy rùçng cûá duy trò tònh traång nhaâ cuãa nhaâ nûúác bùçng tùng cûúâng caác thïí chïë cöng nûúác nhû cuä seä coá lúåi cho àùåc quyïìn cuãa hoå, duâ rùçng cöång. Baáo caáo nhêën maånh àùåc biïåt vaâo nhûäng cú àiïìu àoá seä coá haåi cho phuác lúåi cuãa nhaâ nûúác. Cêìn phaãi chïë kñch thñch caác quan chûác laâm cöng viïåc töët coá thúâi gian vaâ cöë gùæng chñnh trõ àïí khùæc phuåc sûå hún vaâ linh hoaåt hún, àöìng thúâi coá nhûäng cú chïë chöëng àöëi cuãa hoå. Nhûng Baáo caáo cho thêëy rùçng caác àïí kiïìm chïë haânh vi àöåc àoaán vaâ tham nhuäng. cú höåi vïì caãi caách coá thïí múã ra vaâ múã röång thïm nïëu xêy dûång lõch trònh thêån troång vïì caác caãi caách vaâ cú Cùn cûá vaâo nhûäng vñ duå vïì nhûäng quöëc gia àaä chïë àïí àïìn buâ cho nhûäng àöëi tûúång bõ thiïåt. Ngay thaânh cöng vaâ khöng thaânh cöng vaâ vïì caãi caách nhaâ trong nhûäng tònh hònh xêëu nhêët, nhûäng biïån phaáp nûúác trïn thïë giúái, Baáo caáo baân sêu vïì chiïën lûúåc hai rêët nhoã tiïën túái möåt nhaâ nûúác hiïåu quaã hún cuäng coá phêìn vaâ cho thêëy chiïën lûúåc àoá coá thïí àûúåc thûåc hiïån thïí coá möåt taác àöång lúán àöëi vúái phuác lúåi kinh tïë vaâ xaä nhû thïë naâo tûâ möåt söë àiïím xuêët phaát. Àiïìu coá yá höåi. Vaâo luác chuáng ta tiïën gêìn àïën thïë kyã XXI, àiïìu nghôa laâ mùåc duâ böëi caãnh tònh hònh rêët àa daång, nhûng thaách thûác àöëi vúái caác nhaâ nûúác khöng phaãi laâ co laåi roä raâng caác nhaâ nûúác hiïåu quaã àïìu coá nhûäng àùåc àiïím vaâ mêët hïët yá nghôa, cuäng khöng phaãi laâ khöëng chïë chung. Möåt, caác chñnh phuã àoá àaä àùåt ra nhûäng quy caác thõ trûúâng, maâ laâ tiïën haânh nhûäng biïån phaáp nhoã tùæc laâm cú súã cho nhûäng giao dõch tû nhên vaâ úã mûác àoá. àöå röång hún cho xaä höåi dên sûå. Hai, baãn thên caác chñnh phuã àaä tuên thuã caác quy tùæc àoá, àaä haânh àöång James D.Wolfensohn möåt caách àaáng tin cêåy vaâ coá thïí dûå kiïën trûúác àûúåc vaâ àaä kiïím soaát àûúåc tham nhuäng. Chuã tõch Xêy dûång möåt nhaâ nûúác hiïåu quaã hún àïí höî trúå Ngên haâng thïë giúái phaát triïín bïìn vûäng vaâ giaãm búát ngheâo khoá khöng phaãi laâ àiïìu dïî daâng. Trong bêët cûá tònh hònh naâo, Ngaây 30-5-1997 Baáo caáo naây do möåt nhoám soaån thaão. Ngûúâi laänh àaåo nhoám laâ Ajay Chhibber vaâ caác thaânh viïn laâ Simon Commander, Alison Evans, Harald Fuhr, Cheikh Kane, Chad Leechor, Brian Levy, Sanjay Pradhan vaâ Beatrice Weder. Jean - Paul Azam, Ed Campos, Hamid Davoodi, Kathleen Newland, Kenichi Ohno, Dani Rodrik, Susan Rose-Ackerman, Astri Suhrke vaâ Douglas Webb àaä coá àoáng goáp coá giaá trõ vaâo Baáo caáo naây. Nhoám àaä àûúåc sûå trúå giuáp cuãa Ritu Basu, Gregory Kisunko, Une Lee, Claudia Sepulveda vaâ ADam Michael Smith. Biïn têåp viïn chñnh laâ Stephanie Flanders. Cöng viïåc àûúåc tiïën haânh dûúái sûå chó àaåo chung cuãa Michael Bruno (àaä quaá cöë), Lyn Squire vaâ Joseph Stiglitz. Nhoám àaä nhêån àûúåc lúâi khuyïn coá ñch cuãa möåt töí chuyïn gia ûu tuá bïn ngoaâi bao göìm Masahiko Aoki, Ela Bhatt, Kwesi Bochwey, Peter Evans, Atul Kohli, Klaus Konig, Seymour Martin Lipset, Douglass North, Emma Rothschild, Graham Scott vaâ Vito Tanzi. Nhiïìu ngûúâi khaác úã trong vaâ ngoaâi Ngên haâng thïë giúái àaä cung cêëp nhûäng bònh luêån coá ñch, viïët caác chuyïn àïì cú súã vaâ coá nhûäng àoáng goáp khaác vaâ tham gia vaâo caác cuöåc hoåp tham khaão yá kiïën. Tïn nhûäng ngûúâi àoáng goáp vaâ tham gia àoá àûúåc nïu trong Chuá thñch vïì thû muåc. Vuå Kinh tïë quöëc tïë cuãa Ngên haâng thïë giúái àaä àoáng goáp möåt baãn phuå luåc dûä kiïån vaâ chõu traách nhiïåm vïì Nhûäng chó söë choån loåc vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái. Caác caán böå giuáp soaån thaão vaâ in êën Baáo caáo naây göìm Amy Brooks, Valerie Chisholm, Kathryn Kline Dahl, Joyce Gates, Stephanie Gerard, Jeffrey N.Lecksell vaâ MichaelTreadway. Trúå lyá chêëp haânh cuãa nhoám laâ Rebecca Sugui; caán böå trúå lyá cuãa nhoám laâ Daniel Atchison, Elizabete de Lima, Michael Geller vaâ Thomas Zorab; caán böå haânh chñnh cuãa nhoám laâ Maria Ameal. Baáo caáo naây àïì tûúãng nhúá Michael Bruno, Phoá Chuã tõch thûá nhêët kiïm caán böå kinh tïë hoåc chñnh cuãa Ngên haâng thïë giúái tûâ nùm 1993 àïën nùm 1996 maâ cuöåc àúâi cöng taác vaâ àoáng goáp vaâo Baáo caáo naây vaâ caác Baáo caáo vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái trûúác àêy, àaä nêng cao rêët nhiïìu hiïíu biïët cuãa chuáng töi vïì phaát triïín.
5. MUÅC LUÅC LÚÂI NHAÂ XUÊËT BAÃN LÚÂI NOÁI ÀÊÌU TÖÍNG QUAÁT PHÊÌN MÖÅT TÛ DUY LAÅI VÏÌ NHAÂ NÛÚÁC TRÏN TOAÂN THÏË GIÚÁI Chûúng 1 Vai troâ tiïën triïín cuãa nhaâ nûúác Chûúng 2 Têåp trung trúã laåi vaâo hiïåu quaã cuãa nhaâ nûúác PHÊÌN HAI LAÂM CHO VAI TROÂ TÛÚNG XÛÁNG VÚÁI NÙNG LÛÅC Chûúng 3 Baão àaãm nhûäng nguyïn taác cú baãn vïì kinh tïë vaâ xaä höåi Chûúng 4 Nuöi dûúäng thõ trûúâng: Tûå do hoaá, àiïìu tiïët vaâ chñnh saách cöng nghiïåp PHÊÌN BA LAÂM SÖËNG LAÅI NÙNG LÛÅC THÏÍ CHÏË Chûúng 5 Xêy dûång caác thïí chïë cho möåt khu vûåc nhaâ nûúác coá nùng lûåc. Chûúng 6 Kiïìm chïë haânh àöång àöåc àoaán chuyïn quyïìn cuãa nhaâ nûúác vaâ naån tham nhuäng. Chûúng 7 Àûa nhaâ nûúác túái gêìn dên hún Chûúng 8 Taåo àiïìu kiïån dïî daâng cho haânh àöång têåp thïí quöëc tïë PHÊÌN BÖËN XOAÁ BOÃ NHÛÄNG TRÚÃ NGAÅI ÀÏÍ PHAÁT TRIÏÍN Chûúng 9 Thaách thûác cuãa sûå khúãi xûúáng vaâ duy trò nhûäng caãi caách Chûúng 10 Chûúng trònh nghõ sûå cho thay àöíi Chuá thñch kyä thuêåt Chuá thñch vïì thû muåc Phuå luåc: Nhûäng chó söë choån loåc vïì taâi chñnh cöng cöång NHÛÄNG CHÓ SÖË CHOÅN LOÅC VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI HÖÅP 1. Chùång àûúâng ài àïën möåt nhaâ nûúác coá hiïåu quaã hún 2. Àöå tñn nhiïåm, àêìu tû vaâ tùng trûúãng
6. MUÅC LUÅC 5 3. Chûúng trònh nghõ sûå vuâng 1.1 Nhaâ nûúác vaâ chñnh phuã: möåt vaâi khaái niïåm 1.2 Haânh àöång cuãa chñnh phuã Hoa Kyâ nhùçm höî trúå cho sûå phaát triïín thõ trûúâng: möåt söë vñ duå 1.3 Sûå tiïën hoaá trong vai troâ cuãa nhaâ nûúác úã êën àöå: 50 nùm qua 1.4 Lyá do kinh tïë cùn baãn cho sûå can thiïåp cuãa nhaâ nûúác vaâ möåt söë àõnh nghôa 2.1 Xêy dûång Internet: möåt vñ duå hiïån àaåi vïì sûå tûúng taác coá kïët quaã töët giûäa khu vûåc nhaâ nûúác vaâ khu vûåc tû nhên 2.2 Ào lûúâng nhaâ nûúác - quy mö, caác chñnh saách vaâ nùng lûåc thïí chïë cuãa noá 3.1 Nhûäng yïëu keám trong nhûäng nguyïn tùæc cú baãn caãn trúã caác haäng trïn khùæp thïë giúái 3.2 Sûå àûúng àêìu vúái töåi aác úã Cali, Cölömbia 3.3 Kyá kïët húåp àöìng vaâ hïå thöëng tû phaáp úã Braxin 3.4 Nhûäng kyã luåc theo löëi moân quöëc tïë vïì thêm huåt taâi chñnh vaâ laåm phaát 3.5 Cam kïët àöëi choåi vúái linh hoaåt trong khu vûåc sûã duång àöìng franc CFA 3.6 Khu vûåc tû nhên cung cêëp caác dõch vuå xaä höåi: möåt goác àöå lõch sûã 3.7 Kïë hoaåch baão hiïím thêët nghiïåp múái cuãa Chilï 3.8 Giaãm ngheâo úã Inàönïxia - sûå trúå giuáp xaä höåi böí sung cho sûå tùng trûúãng dûåa trïn cú súã röång lúán nhû thïë naâo 4.1 Nhên vêåt quyïìn uy vïì phi àiïìu tiïët cuãa Mïhicö 4.2 Saáu lyá do phaãn àöëi tû nhên hoaá vaâ nïn giaãi àaáp nhû thïë naâo? 4.3 Sûå giaám saát cuãa chñnh phuã ngùn chùån àûúåc thaãm hoaå taâi chñnh úã Malaixia 4.4 Àiïìu tiïët ngaânh viïîn thöng úã Giamaica 4.5 Chñnh quyïìn trûåc tiïëp vaâ tñch cûåc hoaåt àöång baão vïå möi trûúâng úã Yokohama, Nhêåt Baãn 4.6 Bûúác tiïën maånh cuãa caác ngaânh cöng nghiïåp kim loaåi Nhêåt Baãn trong thúâi kyâ hêåu chiïën 5.1 Xêy dûång cú súã cho böå mêy viïn chûác: nhûäng caãi caách Northcote - Trevelyan úã Anh 5.2 Nhûäng cú chïë cuãa öxtúrêylia nhùçm laâm cho viïåc xêy dûång chñnh saách coá tñnh cöng khai hoaá, caånh tranh vaâ hûúáng vïì kïët quaã 5.3 Böå maáy chñnh phuã Bùnglaàeát phònh to ra 5.4 Biïn lai vaâ sûå lûåa choån trûúâng hoåc 5.5 Kyá húåp àöìng vúái caác töí chûác phi chñnh phuã àïí nêng cao chêët lûúång giaáo duåc úã Bölivia 5.6 Trau döìi nhûäng ngûúâi töët nhêët vaâ gioãi nhêët: hïå thöëng tuyïín quan chûác traái vúái hïå thöëng múã 5.7 Xêy dûång tinh thêìn têån tuyå cuãa cöng nhên viïn: chñnh quyïìn töët taåi bang Ceara cuãa Braxin 6. 1 Sûå tham gia cuãa dên chuáng àaä caãi tiïën quyïìn taâi saãn vaâ giaãi quyïët tranh chêëp nhû thïë naâo úã Pïru 6.2 Nhûäng böå maáy chñnh trõ thaânh phöë úã Myä vaâ caãi caách cuãa chuáng 6.3 Àêëu tranh chöëng tham nhuäng úã Uganàa 6.4 Uyã ban àöåc lêåp chöëng tham nhuäng cuãa Höìng Cöng 7.1 Dû luêån cöng chuáng vaâ nhaâ nûúác 7.2 Viïåc quaãn lyá nhûäng xaä höåi àa sùæc töåc úã Malaixia vaâ Mörixú 7.3 Vöën xaä höåi coá gò quan troång? 7.4 Caác khaão saát cuãa khaách haâng àïí thuác àêíy caãi tiïën dõch vuå úã ÊËn Àöå, Uganàa vaâ Nicaragoa 7.5 Sûå tham gia cuãa cöng dên coá caãi thiïån àûúåc kïët quaã thûåc hiïån dûå aán hay khöng? 7.6 Nhûäng caåm bêîy trong quan hïå giûäa caác cêëp chñnh quyïìn: nhûäng kinh nghiïåm cuãa Braxin vaâ Trung Quöëc 7.7 Viïåc tñnh toaán nhûäng trúå cêëp phên àïìu taâi chñnh 8. 1 Töí chûác thûúng maåi thïë giúái (WTO) - möåt cú chïë quöëc tïë cho viïåc àem laåi sûå tin cêåy cho chñnh saách quöëc gia 8.2 Viïåc nghiïn cûáu nöng nghiïåp quöëc tïë coá lúåi cho caác nûúác viïån trúå ra sao
7. 6 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 8.3 Nhûäng thaách thûác cuãa sûå thay àöíi khñ hêåu toaân cêìu àöëi vúái sûå húåp taác quöëc tïë 8.4 Viïåc cuâng chia seã gaánh nùång baão vïå möi trûúâng 8.5 Lúåi tûác thu àûúåc tûâ hoaâ bònh toaân cêìu lúán àïën nhû thïë naâo? 9.1 Viïåc cên nhùæc caái giaá phaãi traã vaâ nhûäng lúåi ñch vïì chñnh trõ cuãa caãi caách 9.2 Nhaâ nûúác boác löåt dûúái triïìu àaåi Duvalier úã Haiti 9.3 Caãi caách trûúác sûå àe doaå tûâ bïn ngoaâi: cuöåc Phuåc hûng Minh Trõ úã Nhêåt Baãn 9.4 Cöng ûúác Moncloa úã Têy Ban Nha 9.5 Chûúng trònh caãi caách nùm 1989 cuãa Vïnïxuïla vaâ sûå àaão ngûúåc cuãa noá 10.1 Sûå suåp àöí nhaâ nûúác vaâ hún thïë nûäa úã Xömali 10.2 Nhûäng chöëng àúä kinh tïë cuãa xung àöåt: trûúâng húåp cuãa Libïria BIÏÍU ÀÖÌ 1. Nhaâ nûúác àaä phaát triïín úã moåi núi 2. Möåt loaåt nhûäng cú chïë coá thïí nêng cao nùng lûåc nhaâ nûúác 3. Caác nhên töë ài keâm vúái tham nhuäng 4. Tyã lïå viïåc laâm trong chñnh phuã cao hún thûúâng coá nghôa laâ mûác lûúng chñnh phuã thêëp hún 5. Caác nûúác coá chñnh saách kinh tïë töët vaâ nùng lûåc thïí chïë maånh hún thûúâng tùng trûúãng nhanh hún 1.1 Cuâng möåt thïë giúái nhûäng coá nhiïìu nhaâ nûúác hún 1.2 Caác chñnh phuã trïn khùæp thïë giúái àaä múã röång quy mö kïí tûâ nùm 1960 1.3 Söë lûúång caác chuyïín khoaãn vaâ thanh toaán laäi suêët àaä tùng lïn 2.1 Nhaâ nûúác, caác thïí chïë vaâ hêåu quaã kinh tïë 2.2 Chñnh phuã töët cùæt nghôa cho sûå chïnh lïåch vïì thu nhêåp giûäa Àöng AÁ vaâ chêu Phi 2.3 Caác thïí chïë àûúåc tñn nhiïåm taåo ra caác nhaâ nûúác àûúåc tñn nhiïåm 2.4 Àöå tñn nhiïåm àûúåc nhêån thûác vaâ kïët quaã kinh tïë luön gùæn liïìn vúái nhau 3.1 Höåi chûáng thiïëu luêåt phaáp 3.2 Thûúng lûúång vúái caác quan chûác chñnh phuã coá thïí rêët khoá khùn 3.3 Caác nûúác àang àûúåc hûúãng lúåi ñch cuãa thuïë trõ giaá gia tùng 3.4 Khaác vúái Nigiïria, Inàönïxia àaä quaãn lyá vêån may vïì dêìu lûãa múái àêy möåt caách thêån troång 3.5 Caác thïí chïë ngên saách àûúåc thiïët kïë töët giuáp traánh àûúåc nhûäng khoaãn thêm huåt lúán 3.6 Taåi Viïåt Nam, nhûäng lúåi ñch cuãa dõch vuå bïånh viïån àïí döìn vïì nhûäng ngûúâi khêëm khaá 3.7 Caán cên giaáo duåc cöng - tû hïët sûác khaác nhau trïn phaåm vi thïë giúái 3.8 Caác khoaãn lûúng hûu vaâ chuyïín khoaãn khaác àaä tùng dêìn úã caác nûúác cöng nghiïåp 3.9 Nhûäng trúå cêëp nhaâ cûãa úã caác nûúác àang phaát triïín hêìu nhû khöng àïën àûúåc ngûúâi ngheâo 4.1 Caác cuöåc khuãng hoaãng ngên haâng àïìu trúã nïn quaá phöí biïën vaâ gêy ra nhûäng phñ töín taâi chñnh to lúán 5.1 Caác muåc tiïu chñnh saách vaâ phên böí chi tiïu cuãa Ghinï khöng toã ra húåp lyá 5.2 Viïåc quyïët saách úã Ucraina bõ mùæc trong nhûäng traách nhiïåm chöìng cheáo 5.3 Hêìu hïët caác haäng àaánh giaá laâ dõch vuå chñnh phuã rêët keám, song möåt söë dõch vuå àûúåc àaánh giaá töët hún caác dõch vuå khaác 5.4 Ba chiïën lûúåc caãi thiïån viïåc phên phaát dõch vuå cuãa chñnh phuã 5.5 Tuyïín möå vaâ àïì baåt theo phêím chêët xûáng àaáng giuáp caãi thiïån nùng lûåc cuãa böå maáy viïn chûác 5.6 Viïåc thiïëu cú chïë àïì cao phêím chêët xûáng àaáng vaâ tònh traång traã lûúng thêëp trong böå maáy viïn chûác cuãa Philippin àaä laâm giaãm nùng lûåc 5.7 Taåi chêu Phi, khi maâ söë ngûúâi laâm trong khu vûåc nhaâ nûúác tùng thò mûác lûúng giaãm 6. 1 Mûác àöå tham nhuäng cao vaâ khoá dûå àoaán laâm phûúng haåi àïën àêìu tû 6.2 Möåt söë nhên töë ài keâm vúái tham nhuäng
8. MUÅC LUÅC 7 7.1 Thïë giúái àaä trúã nïn dên chuã hún nhiïìu tûâ nùm 1980 7.2 Nhûäng töí chûác úã àiïím giao nhau cuãa nhaâ nûúác, thõ trûúâng vaâ xaä höåi dên sûå 7.3 Nhûäng quy tùæc cai trõ theo chiïìu doåc vaâ nhûäng biïån phaáp khuyïën khñch theo chiïìu ngang hònh thaânh nùng lûåc cuãa chñnh quyïìn àõa phûúng 8.1 Nhiïìu nûúác àang núái loãng nhûäng kiïìm chïë vïì vöën quöëc tïë 8.2 Nhûäng doâng ngûúâi tyå naån traân ngêåp chêu Phi, chêu AÁ vaâ chêu Êu 8.3 Nhûäng chñnh saách khöng töët triïåt tiïu taác àöång cuãa viïån trúå 9.1 Nhûäng cöng nhên giaâ hún seä mêët quyïìn lúåi trong viïåc caãi caách caác khoaãn trúå cêëp hûu trñ, coân nhûäng cöng nhên treã seä giaânh àûúåc quyïìn lúåi 9.2 Nhiïìu quyïìn phuã quyïët giuáp nhaâ nûúác chöëng laåi aáp lûåc àoâi múã röång phuác lúåi BAÃNG 1.1 Caác chûác nùng cuãa nhaâ nûúác 3.1 Baão hiïím xaä höåi, trúå giuáp xaä höåi vaâ caác chûúng trònh daânh cho ngûúâi ngheâo úã caác nûúác àang phaát triïín: nhûäng àùåc àiïím vaâ baâi hoåc 3.2 Núå lûúng hûu êín úã caác nûúác choån loåc 4.1 Ûúác tñnh vïì lúåi ñch phuác lúåi tûâ viïåc phi àiïìu tiïët úã Myä (tyã USD) 4.2 Möåt loaåt kinh nghiïåm thïí chïë 5.1 Nhûäng cú chïë nhùçm phên phaát dõch vuå 7.1 Nhûäng thay àöíi trong taâi chñnh cuãa nhûäng chñnh quyïìn cêëp dûúái quöëc gia úã möåt söë nûúác choån loåc 7.2 Nhûäng àùåc àiïím vïì cêìu vaâ cung cuãa nhûäng haâng hoaá cöng cöång cêëp quöëc gia vaâ cêëp àõa phûúng 7.3 Nhûäng phên cöng coá thïí coá vïì thuïë vaâ chñ tiïu cho caác cêëp chñnh quyïìn 7.4 Nhûäng nguyïn tùæc vaâ nhûäng caách laâm töët nhêët trong xêy dûång kïë hoaåch taâi trúå 7.5 Chiïën lûúåc phên cêëp phuâ húåp vúái nùng lûåc cuãa chñnh quyïìn 9.1 Sûå sùæp xïëp caác nhoám coá quyïìn lúåi, nhûäng caái giaá phaãi traã vïì mùåt chñnh trõ vaâ viïåc àõnh ra caác bûúác chiïën thuêåt vïì caãi caách theo loaåi caãi caách 9.2 Hiïåu quaã dûå tñnh thu àûúåc tûã nhûäng ngaânh dõch vuå cöng cöång àûúåc tû nhên hoaá úã aáchentina 9.3 Nhûäng caãi caách thuöåc thïë hïå thûá nhêët vaâ thïë hïå thûá hai Àõnh nghôa vaâ chuá thñch dûä kiïån têåp trung, ngoaåi trûâ nhûäng lônh vûåc yïu cêìu thïí hiïån theo caách khaác. Caác nûúác àûúåc àûa vaâo trong caác nhoám vuâng vaâ nhoám thu nhêåp àûúåc sûã duång trong baáo caáo naây (trûâ caác nhoám Caác dûä liïåu coá sûã duång àún võ àöla laâ àöla Myä theo daânh cho khaão saát khu vûåc tû nhên) àïìu àûúåc ghi vaâo hiïån giaá, ngoaåi trûâ nhûäng núi yïu cêìu xaác àõnh theo caách caác baãng Phên loaåi caác nïìn kinh tïë úã cuöëi cuãa phêìn Nhûäng khaác. chó söë choån loåc vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái. Nhûäng phên loaåi thu nhêåp dûåa vaâo GNP bònh quên àêìu ngûúâi; Tyã coá nghôa laâ 1.000 triïåu. phûúng phaáp tiïëp cêån àöëi vúái nhûäng phên loaåi vïì thu nhêåp trong Baáo caáo àûúåc nïu trong phêìn Giúái thiïåu nhûäng chó Nhûäng chûä viïët tùæt sau àûúåc sûã duång: söë vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái. Nhûäng bònh quên nhoám CEE: Trung vaâ Àöng Êu thïí hiïån trong caác biïíu vaâ baãng laâ nhûäng bònh quên chûa CIS: Cöång àöìng caác Quöëc gia àöåc lêåp tñnh troång söë cuãa caác nûúác trong nhoám, ngoaåi trûâ trong GDP: Töíng saãn phêím quöëc nöåi nhûäng lônh vûåc yïu cêìu thïí hiïån theo caác khaác. GNP:Töíng saãn phêím quöëc dên Viïån Ngên haâng Thïë giúái sûã duång tûâ “caác nûúác” àïí IMF:Quô tiïìn tïå quöëc tïë chó caác nïìn kinh tïë khöng hïì mang haâm yá quyïët àõnh vïì NGO:Töí chûác phi chñnh phuã àõa võ phaáp lyá cuãa möåt laänh thöí. Caác söë thöëng kï àûúåc baáo caáo cho “caác nûúác àang phaát triïín” bao göìm caã nhûäng OECD:Töí chûác húåp taác vaâ phaát triïín kinh tïë nûúác àang trong giai àoaån chuyïín àöíi tûâ chïë àöå kïë hoaåch PPP:Ngang giaá sûác mua
9. 8 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 TÖÍNG QUAÁT TRÏN KHÙÆP THÏË GIÚÁI NGAÂY NAY, NHAÂ NÛÚÁC meä cuãa caác tònh traång khêín cêëp vïì nhên àaåo úã ÀANG LAÂ VÊËN ÀÏÌ CÊÌN PHAÃI ÀÛÚÅC XEM XEÁT möåt vaâi núi trïn thïë giúái. ÀÏËN. Nhûäng diïîn biïën sêu röång vaâ to lúán cuãa kinh tïë thïë giúái àoâi hoãi chuáng ta phaãi nhòn laåi nhûäng vêën Baáo caáo naây chó ra rùçng nhên töë quyïët àõnh àûáng àïì cùn baãn vïì nhaâ nûúác: nhaâ nûúác nïn coá vai troâ gò, àùçng sau nhûäng diïîn biïën tûúng phaãn nhau naây laâ nhaâ nûúác coá thïí laâm gò vaâ khöng thïí laâm gò vaâ laâm tñnh hiïåu lûåc cuãa nhaâ nûúác. Möåt nhaâ nûúác coá hiïåu lûåc thïë naâo laâ töët nhêët. laâ nhên töë thiïët yïëu cho viïåc cung cêëp caác haâng hoaá vaâ dõch vuå cuäng nhû caác quy àõnh vaâ thïí chïë cho Nùm mûúi nùm qua àaä chó cho chuáng ta möåt pheáp caác thõ trûúâng phaát triïín maånh meä vaâ con ngûúâi caách roä raâng têët caã nhûäng lúåi ñch vaâ haån chïë trong coá àúâi söëng khoeã maånh hún, haånh phuác hún. Nïëu hoaåt àöång cuãa nhaâ nûúác, àùåc biïåt laâ trong viïåc thuác khöng coá noá, sûå phaát triïín bïìn vûäng caã vïì mùåt kinh àêíy phaát triïín. Caác chñnh phuã àaä giuáp coá nhûäng caãi tïë vaâ xaä höåi laâ khöng thïí coá àûúåc. Nùm mûúi nùm vïì thiïån to lúán vïì giaáo duåc vaâ chùm soác sûác khoeã cuäng trûúác, nhiïìu ngûúâi cuäng noái nhûäng àiïìu gêìn giöëng nhû giaãm sûå bêët bònh àùèng trong xaä höåi. Tuy nhiïn, nhû vêåy, nhûng höìi àoá hoå coá yá noái laâ sûå phaát triïín caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã cuäng àaä dêîn àïën möåt söë phaãi do nhaâ nûúác taåo ra. Thöng àiïåp cuãa kinh nghiïåm kïët quaã àaáng buöìn. Vaâ ngay caã khi trûúác kia chñnh kïí tûâ sau àoá laåi khaác hùèn: nhaâ nûúác àoáng vai troâ phuã àaä laâm töët cöng viïåc cuãa mònh, thò nhiïìu ngûúâi trung têm trong phaát triïín kinh tïë vaâ xaä höåi, khöng lo ngaåi rùçng chñnh phuã seä khöng thïí thñch ûáng vúái phaãi vúái tû caách laâ möåt ngûúâi trûåc tiïëp taåo ra sûå tùng caác nhu cêìu ngaây caâng tùng cuãa möåt nïìn kinh tïë thïë trûúãng, maâ laâ möåt àöëi taác, laâ chêët xuác taác vaâ laâ ngûúâi giúái àang trong quaá trònh toaân cêìu hoaá. taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho sûå tùng trûúãng àoá. Coá rêët nhiïìu möëi lo ngaåi vaâ nhûäng vêën àïì múái Coá sûå khaác nhau to lúán giûäa nhûäng nhên töë taåo rêët khaác nhau vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác, song böën diïîn nïn möåt nhaâ nûúác hiïåu lûåc giûäa caác nûúác úã caác giai biïën múái àêy àaä laâm cho chuáng àùåc biïåt trúã nïn bûác xuác: àoaån phaát triïín khaác nhau. Àiïìu coá hiïåu lûåc úã Haâ lan hay Niu Dilún, chùèng haån, chûa chùæc àaä coá hiïåu lûåc úã • Sûå suåp àöí cuãa caác nïìn kinh tïë kiïím soaát vaâ mïånh Nïpan. Thêåm chñ giûäa caác nûúác coá cuâng mûác thu nhêåp, lïånh úã Liïn Xö cuä vaâ Trung vaâ Àöng Êu. thò sûå khaác nhau vïì diïån tñch, thaânh phêìn dên töåc, vùn hoaá vaâ hïå thöëng chñnh trõ laâm cho möîi nhaâ nûúác • Sûå khuãng hoaãng taâi chñnh cuãa caác nhaâ nûúác phuác mang daáng veã riïng cuãa noá. Nhûng tñnh hïët sûác àa lúåi úã hêìu hïët caác nûúác cöng nghiïåp. daång naây seä laâm phong phuá thïm àiïìu tra cuãa baáo • Vai troâ quan troång cuãa nhaâ nûúác trong caác nïìn caáo naây vïì viïåc taåi sao vaâ bùçng caách naâo möåt söë nhaâ kinh tïë “thêìn kyâ” úã Àöng AÁ. nûúác laâm töët hún caác nhaâ nûúác khaác trong viïåc duy trò sûå phaát triïín, xoáa boã ngheâo naân vaâ thñch ûáng vúái • Sûå suåp àöí cuãa caác nhaâ nûúác vaâ sûå buâng nöí maånh sûå thay àöíi.
10. TÖÍNG QUAÁT 9 Tû duy laåi vïì nhaâ nûúác trïn toaân thïë giúái naây cuäng àaä chuyïín sûå chuá troång tûâ söë lûúång sang chêët lûúång, tûâ quy mö to lúán cuãa nhaâ nûúác vaâ phaåm Thïë giúái àang thay àöíi vaâ cuâng vúái àoá, nhûäng yá tûúãng vi can thiïåp cuãa nhaâ nûúác sang tñnh hiïåu quaã trong vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác trong phaát triïín kinh tïë vaâ viïåc àaáp ûáng caác nhu cêìu cuãa ngûúâi dên. xaä höåi cuäng àang thay àöíi. Sûå têåp trung chuã yïëu ngaây nay àïën vai troâ cuãa nhaâ nûúác gúåi nhúá laåi möåt kyã Giöëng nhû trong nhûäng nùm 1940, sûå têåp trung nguyïn trûúác, khi maâ thïë giúái vûâa nöíi lïn tûâ nhûäng àûúåc lùåp laåi ngaây nay vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác bùæt taân phaá cuãa Chiïën tranh thïë giúái thûá hai vaâ phêìn lúán nguöìn tûâ nhûäng diïîn biïën rêët quan troång trong nïìn caác nûúác àang phaát triïín vûâa múái giaânh àûúåc àöåc kinh tïë toaân cêìu àaä laâm thay àöíi vïì cú baãn möi trûúâng lêåp. Khi àoá, sûå phaát triïín dûúâng nhû laâ möåt thaách hoaåt àöång cuãa nhaâ nûúác. Sûå höåi nhêåp toaân cêìu cuãa thûác coá thïí vûúåt qua àûúåc dïî daâng vaâ phêìn lúán chó caác nïìn kinh tïë àaä thu heåp phaåm vi cuãa caách ûáng xûã mang tñnh kyä thuêåt. Nhûäng cöë vêën vaâ chuyïn gia kyä àöåc àoaán tuyâ tiïån. Caác biïíu thuïë, quy àõnh àêìu tû vaâ thuêåt töët seä thaão ra caác chñnh saách töët, vaâ sau àoá caác chñnh phuã töët seä thûåc hiïån chuáng àïí coá möåt xaä höåi Biïíu àöì 1 töët. Sûå can thiïåp do nhaâ nûúác dêîn dùæt àaä nhêën maånh Nhaâ nûúác àaä phaát triïín úã moåi núi vaâo nhûäng thêët baåi cuãa thõ trûúâng vaâ trao cho nhaâ nûúác vai troâ trung têm trong viïåc hiïåu chónh nhûäng thêët baåi naây. Nhûng nhûäng nhêån thûác thïí chïë tiïìm êín trong thïë giúái quan naây, nhû têët caã chuáng ta àïìu nhêån thûác roä ngaây nay, laâ quaá àún giaãn. Sûå linh hoaåt trong viïåc thûåc hiïån caác chñnh saách do caác nhaâ kyä trõ lêåp ra àûúåc àùåt úã võ trñ cao quyá. Viïåc thûåc hiïån tinh thêìn traách nhiïåm thöng qua nhûäng kiïím tra vaâ cên àöëi àûúåc coi nhû viïåc laâm trúã ngaåi. Taåi möåt vaâi nûúác, thûåc ra nhûäng cöng viïåc àaä tiïën triïín ñt nhiïìu nhû caác nhaâ kyä trõ mong àúåi. Song úã nhiïìu nûúác, hêåu quaã cuãa nhûäng chñnh saách laåi rêët khaác nhau. Caác chñnh phuã àaä bùæt tay thûåc hiïån nhûäng kïë hoaåch kyâ cuåc. Caác nhaâ àêìu tû tû nhên, do thiïëu loâng tin vaâo caác chñnh saách cöng cöång vaâ sûå kiïn àõnh cuãa caác nhaâ laänh àaåo, àaä ngêìn ngaåi àêìu tû. Caác nhaâ laänh àaåo àêìy quyïìn lûåc àaä coá nhûäng haânh vi chuyïn quyïìn, àöåc àoaán. Tham nhuäng àaä trúã thaânh möåt naån dõch. Phaát triïín chûäng laåi, coân ngheâo àoái thò vêîn töìn taåi. Trong thïë kyã qua, quy mö vaâ phaåm vi cuãa chñnh quyïìn àaä múã röång rêët lúán, nhêët laâ úã caác nûúác cöng nghiïåp (Biïíu àöì I). Sûå múã röång trong thúâi kyâ trûúác Chiïën tranh thïë giúái thûá hai àûúåc thuác àêíy búãi nhiïìu nhên töë, trong àoá coá sûå cêìn thiïët phaãi xûã trñ sûå thiïåt haåi nùång nïì àöëi vúái caác hïå thöëng kinh tïë vaâ xaä höåi do Àaåi suy thoaái gêy ra. Niïìm tin hêåu chiïën vaâo chñnh phuã àaä nuöi dûúäng nhûäng nhu cêìu àoâi chñnh phuã phaãi laâm nhiïìu hún nûäa. Caác nïìn kinh tïë cöng nghiïåp àaä múã röång nhaâ nûúác phuác lúåi vaâ phêìn lúán thïë giúái àang phaát triïín àaä theo àuöíi nhûäng chiïën lûúåc phaát triïín do nhaâ nûúác chi phöëi. Kïët quaã laâ sûå múã röång ghï gúám quy mö vaâ phaåm vi cuãa chñnh quyïìn trïn phaåm vi thïë giúái. Chi tiïu nhaâ nûúác giúâ àêy hêìu nhû Ghi chuá: Dûä liïåu cho caác nûúác OECD daânh cho chñnh phuã trung ûúng vaâ chñnh quyïìn àõa phûúng bao göìm caã chi tiïu cho an ninh chiïëm túái möåt nûãa töíng thu nhêåp úã caác nûúác cöng hxaä höåi. Xem Chuá thñch kyä thuêåt àïí biïët thïm chi tiïët. Nguöìn: nghiïåp vaâ khoaãng möåt phêìn tû úã caác nûúác àang phaát Tanzi vaâ Schuknecht 1995; OECD, caác nùm khaác nhau; IMF, caác triïín. Nhûng chñnh sûå tùng aãnh hûúãng cuãa nhaâ nûúác nùm khaác nhau (b).
11. 10 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 chñnh saách kinh tïë phaãi thñch ûáng hún bao giúâ hïët vúái nhaâ nûúác cuäng hïët sûác khaác nhau. Vò vêåy, baáo caáo nhûäng thöng söë cuãa möåt nïìn kinh tïë thïë giúái àaä àûúåc naây àuáng ra chó taåo möåt khuön khöí röång lúán àïí giaãi toaân cêìu hoaá. Sûå thay àöíi cöng nghïå àaä múã ra nhûäng quyïët vêën àïì vïì tñnh hiïåu quaã cuãa nhaâ nûúác trïn cú höåi múái cho viïåc phên taách caác dõch vuå vaâ cho pheáp khùæp thïë giúái. Noá chó ra möåt söë caách thûác àïí thu heåp caác thõ trûúâng coá vai troâ lúán hún. Nhûäng thay àöíi naây khoaãng caách ngaây caâng tùng giûäa caác yïu cêìu àöëi vúái cuäng coá nghôa laâ phaãi coá nhûäng vai troâ múái vaâ khaác nhaâ nûúác vaâ khaã nùng cuãa caác nhaâ nûúác àïí àaáp ûáng biïåt cho chñnh quyïìn, khöng coân laâ möåt ngûúâi cung caác yïu cêìu àoá. Laâm cho caác xaä höåi chêëp nhêån möåt sûå ûáng àún àöåc, maâ laâ möåt ngûúâi taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi àõnh nghôa laåi vïì traách nhiïåm cuãa nhaâ nûúác seä laâ vaâ laâ ngûúâi àiïìu phöëi. Caác nhaâ nûúác àaä gùåp phaãi sûác möåt phêìn cuãa giaãi phaáp naây. Àiïìu naây seä bao göìm eáp ngay caã khi maâ caác chñnh quyïìn trûúác kia àaä coá veã möåt sûå lûåa choån chiïën lûúåc vïì caác haânh àöång têåp thïí hoaåt àöång töët. Nhiïìu nûúác cöng nghiïåp àaä phaãi vêåt maâ caác nhaâ nûúác seä cöë gùæng thuác àêíy, cöång vúái nhûäng löån vúái nhaâ nûúác phuác lúåi maâ giúâ àêy àaä trúã nïn quaá nöî lûåc lúán hún àïí truát boã gaánh nùång trïn vai nhaâ cöìng kïình vaâ phaãi coá nhûäng lûåa choån rêët khoá khùn nûúác bùçng caách àûa caác cöng dên vaâ cöång àöìng tham vïì nhûäng dõch vuå vaâ lúåi ñch maâ moåi ngûúâi tröng àúåi gia vaâo viïåc cung cêëp nhûäng haâng hoaá têåp thïí cú baãn. chñnh phuã cung cêëp. Caác thõ trûúâng - trong nûúác vaâ toaân cêìu - vaâ nhûäng cöng dên bûåc böåi trûúác caác yïëu Thïë nhûng, thu heåp hay giaãm nheå vai troâ cuãa keám cuãa nhaâ nûúác àaä thöng qua nhûng töí chûác dên nhaâ nûúác coá thïí khöng phaãi laâ muåc tiïu cuãa sûå nghiïåp chñnh vaâ phi chñnh phuã àoâi coá àûúåc sûå minh baåch caãi caách. Thêåm chñ nïëu coá sûå choån loåc lúán hún vaâ sûå trong hoaåt àöång cuãa chñnh phuã vaâ coá nhûäng thay àöíi nhúâ cêåy lúán hún vaâo xaä höåi cöng dên vaâ caác haäng tû khaác nûäa nhùçm cuãng cöë nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác, tûâ àoá nhên thò viïåc àaáp ûáng möåt loaåt röång lúán nhûäng nhu àaáp ûáng caác muåc tiïu àïì ra. cêìu chung möåt caách coá hiïåu quaã hún seä vêîn cûá coá nghôa laâ laâm cho caác thïí chïë trung têm cuãa nhaâ nûúác Sûå lúán tiïëng àoâi coá hiïåu quaã hún nûäa trong caác hoaåt àöång töët hún. Àïí phuác lúåi con ngûúâi àûúåc nêng hoaåt àöång cuãa chñnh phuã àaä lïn àïën mûác àöå khuãng cao, nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác - àûúåc xaác àõnh nhû khaã hoaãng úã nhiïìu nûúác àang phaát triïín, núi maâ nhaâ nûúác nùng thûåc hiïån vaâ thuác àêíy caác hoaåt àöång têåp thïí àaä khöng thïí cung cêëp àûúåc nhûäng haâng hoaá cöng möåt caách coá hiïåu quaã - cêìn phaãi àûúåc tùng cûúâng. cöång cú baãn nhû quyïìn súã hûäu, àûúâng saá, y tïë cú baãn vaâ giaáo duåc. Taåi nhûäng nûúác naây coá möåt voâng luêín Thöng àiïåp cú baãn naây àûúåc thïí hiïån thaânh möåt quêín: ngûúâi dên vaâ caác doanh nghiïåp phaãn ûáng trûúác chiïën lûúåc hai phêìn nhùçm laâm cho moåi nhaâ nûúác trúã caác dõch vuå cöng cöång àang ngaây möåt xêëu ài bùçng thaânh àöëi taác àaáng tin cêåy hún, coá hiïåu quaã hún trong caách traánh àoáng thuïë vaâ àiïìu naây laâm cho caác dõch sûå nghiïåp phaát triïín cuãa àêët nûúác mònh: vuå laåi caâng trúã nïn töìi tïå hún. ÚÃ Liïn Xö cuä, Trung vaâ • Laâm cho vai troâ cuãa nhaâ nûúác tûúng xûáng vúái Àöng Êu, chñnh thêët baåi daâi haån cuãa nhaâ nûúác trong nùng lûåc cuãa noá laâ nhên töë àêìu tiïn trong chiïën thûåc hiïån nhûäng lúâi hûáa cuãa mònh laâ nguyïn nhên lûúåc naây. Khi maâ nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác yïëu dêîn àïën kïët cuåc suåp àöí cuãa nhaâ nûúác. Nhûng sûå suåp keám, viïåc nhaâ nûúác can thiïåp nhû thïë naâo vaâ àöí cuãa viïåc kïë hoaåch hoaá têåp trung naây cuäng taåo ra can thiïåp vaâo àêu laâ àiïìu phaãi àûúåc àõnh giaá nhûäng vêën àïì cuãa riïng noá. Trong khoaãng tröëng do cêín thêån. Nhiïìu nhaâ nûúác cöë gùæng laâm nhiïìu noá taåo ra, ngûúâi dên àöi khi khöng coá àûúåc nhûng maâ coá rêët ñt nguöìn taâi chñnh vaâ nùng lûåc, vaâ haâng hoaá cöng cöång cú baãn nhû phaáp luêåt vaâ trêåt tûå. thûúâng dêîn àïën lúåi bêët cêåp haåi. Têåp trung maånh ÚÃ mûác àöå giúái haån, nhû úã Apganixtan, Libïria vaâ hún vaâo nhûäng vêën àïì nïìn taãng seä caãi thiïån tñnh Xömali, nhaâ nûúác àöi khi àaä hoaân toaân vuån naát, àïí hiïåu quaã (Höåp 1). Nhûng vêën àïì úã àêy khöng cho caác caá nhên vaâ caác cú quan quöëc tïë tuyïåt voång phaãi laâ choån nïn laâm gò vaâ khöng nïn laâm gò, nhùåt nhaånh nhûäng maãnh vuån. maâ coân caã laâ nïn laâm nhû thïë naâo nûäa. Chiïën lûúåc hai phêìn • Thïë nhûng nùng lûåc khöng phaãi laâ do söë mïånh sùæp àùåt. Vò vêåy, nhên töë thûá hai cuãa chiïën lûúåc Laâm caách naâo àïë chuáng ta coá thïí xuyïn qua àûúåc múá naây laâ nêng cao nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác bùçng höîn àöån caác vêën àïì vaâ sûác eáp maâ giúâ àêy caác nhaâ caách cuãng cöë laåi caác thïí chïë cöng cöång. Àiïìu naây nûúác trïn thïë giúái àang gùåp phaãi? Khöng coá möåt cöng coá nghôa laâ vaåch ra nhûäng quy tùæc vaâ kiïìm chïë thûác chung phuâ húåp vúái têët caã nhùçm coá àûúåc möåt nhaâ coá hiïåu quaã nhùçm kiïím soaát caác hoaåt àöång àöåc nûúác hoaåt àöång coá hiïåu quaã àûúåc khuyïën nghõ úã àêy. àoaán cuãa nhaâ nûúác vaâ àêëu tranh chöëng tïå tham Phaåm vi nhûäng khaác biïåt giûäa caác nhaâ nûúác laâ vö nhuäng cöë thuã. Àiïìu àoá coá nghôa laâ àûa caác thïí cuâng to lúán cuäng nhû nhûäng xuêët phaát àiïím cuãa caác chïë nhaâ nûúác vaâo cuöåc caånh tranh maånh meä hún
12. TÖÍNG QUAÁT 11 dên, àûa chñnh quyïìn laåi gêìn hún vúái ngûúâi dên Höåp 1 thöng qua sûå tham gia cuãa dên vaâ sûå phi têåp Chùång àûúâng ài àïën möåt nhaâ nûúác coá hiïåu quaã hún trung hoaá röång raäi hún. Nhû vêåy, baáo caáo naây Möåt nhaâ nûúác coá nùng lûåc hún coá thïí laâ möåt nhaâ nûúác coá khöng chó hûúáng sûå chuá yá vaâo viïåc nhêën maånh hiïåu quaã hún, nhûng hiïåu quaã vaâ nùng lûåc khöng phaãi laâ trúã laåi vai troâ cuãa nhaâ nûúác, maâ coân chó ra caách cuâng möåt sûå viïåc. Nùng lûåc, trong trûúâng húåp aáp duång thûác caác nûúác coá thïí bùæt àêìu möåt quaá trònh xêy cho caác nhaâ nûúác laâ khaã nùng theo àuöíi vaâ thuác àêëy caác dûång laåi nùng lûåc nhaâ nûúác. haânh àöång chung möåt caách coá hiïåu quaã - nhû luêåt phaáp vaâ trêåt tûå, y tïë cöng cöång vaâ cú súã haå têìng cú baãn; hiïåu quaã laâ kïët quaã cuãa viïåc sûã duång nùng lûåc àoá àïí àaáp ûáng Laâm cho vai troâ phuâ húåp vúái nùng lûåc nhu cêìu xaä höåi àöëi vúái nhûäng haâng hoaá naây. Möåt nhaâ Laâm cho vai troâ tûúng xûáng vúái nùng lûåc khöng phaãi nûúác coá thïí coá nùng lûåc nhûng khöng coá hiïåu quaã lùæm nïëu nhû nùng lûåc àoá khöng àûúåc sûã duång vò lúåi ñch cuãa laâ möåt thöng àiïåp àún giaãn vïì phaá boã nhaâ nûúác. Trong xaä höåi. möåt söë lônh vûåc, rêët cêìn thiïët phaãi coá sûå têåp trung nhiïìu hún àïí nêng cao tñnh hiïåu quaã: choån laâm gò vaâ Con àûúâng ài àïën möåt nhaâ nûúác coá hiïåu quaã hún, khöng laâm gò laâ vö cuâng quan troång. Tuy nhiïn, àiïìu mùåc duâ khöng theo àûúâng thùèng, nhûng nhêët àõnh phaãi naây cuäng keáo theo viïåc choån caách tiïën haânh sûå viïåc chia laâm hai giai àoaån. Thûá nhêët, nhaâ nûúác phaãi hûúáng tiïu àiïím nùng lûåc maâ mònh coá vaâo nhûäng nhiïåm vuå coá nhû thïë naâo - laâm thïë naâo àïí phên phöëi caác dõch vuå thïí laâm àûúåc vaâ phaãi tiïën haânh. Khi laâm àiïìu naây, nhaâ cú baãn, cung cêëp cú súã haå têìng, àiïìu tiïët nïìn kinh tïë nûúác sau àoá coá thïí têåp trung vaâo xêy dûång thïm nùng lûåc - chûá khöng chó laâ coá nïn laâm chuáng hay khöng. Coá cho mònh: Nhû biïíu àöì dûúái àêy minh hoaå, caác nûúác úã rêët nhiïìu sûå lûåa choån úã àêy vaâ chuáng phaãi thñch húåp Vuâng I theo àuöíi rêët nhiïìu hoaåt àöång möåt caách khöng xaác vúái hoaân caãnh cuãa möîi nûúác. àõnh roä tiïu àiïím, mùåc duâ nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác rêët ñt, vaâ nhûäng nöî lûåc cuãa caác nûúác naây toã ra khöng coá hiïåu quaã. Tuy nhiïn caác nûúác khöng thïí chuyïín àïën VuângIII trong Cöng viïåc àêìu tiïn cuãa caác nhaâ nûúác: thûåc hiïån àuáng möåt súám möåt chiïìu - xêy dûång nùng lûåc àoâi hoãi phaãi coá nhûäng vêën àïì cú baãn thúâi gian. Con àûúâng ài àïën coá hiïåu quaã lúán hún, àêìu tiïn laâ, cêìn phaãi ài qua viïåc têåp trung giaãi quyïët nhûäng nhiïåm Nùm nhiïåm vuå cú baãn nùçm úã trung têm sûá mïånh cuãa vuå cú baãn vaâ nêng cao nùng lûåc haån chïë cuãa nhaâ nûúác moåi chñnh phuã maâ nïëu khöng coá chuáng thò sûå phaát thöng qua húåp taác vúái giúái kinh doanh vaâ xaä höåi cöng dên triïín bïìn vûäng, coá sûå cuâng chia seã vaâ giaãm ngheâo (VuângII). Caác nûúác coá thïí tiïën dêìn àïën Vuâng III bùçng khöí laâ khöng thïí coá àûúåc: caách cuâng vúái thúâi gian tùng cûúâng nùng lûåc cuãa mònh. • Thiïët lêåp möåt cú súã phaáp luêåt • Duy trò möåt möi trûúâng chñnh saách khöng lïåch laåc, kïí caã sûå öín àõnh kinh tïë vô mö • Àêìu tû vaâo caác dõch vuå xaä höåi cú baãn vaâ cú súã haå têìng cú baãn • Baão vïå nhoám ngûúâi dïî bõ töín thûúng • Baão vïå möi trûúâng Mùåc duâ têìm quan troång cuãa caác nhiïåm vuå cú baãn naây àaä tûâ lêu àûúåc chêëp nhêån röång raäi, song àaä xuêët hiïån möåt söë nhêån thûác sêu sùæc múái vïì sûå hoaâ tröån thñch húåp giûäa thõ trûúâng vúái caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã trong viïåc thûåc hiïån chuáng. Àiïìu quan troång nhêët maâ chuáng ta thêëy hiïån nay laâ thõ trûúâng nûäa nhùçm tùng cûúâng tñnh hiïåu lûåc cuãa nhaâ vaâ chñnh phuã böí sung cho nhau: nhaâ nûúác laâ nhên töë nûúác. Àiïìu àoá coá nghôa laâ tùng cûúâng kïët quaã thiïët yïëu cho viïåc àùåt ra nhûäng cú súã thïí chïë thñch hoaåt àöång cuãa caác thïí chïë nhaâ nûúác, caãi thiïån húåp cho thõ trûúâng. Vaâ sûå tñn nhiïåm cuãa chñnh phuã - tiïìn lûúng vaâ caác biïån phaáp khuyïën khñch. Vaâ sûå roä raâng minh baåch coá thïí dûå àoaán trûúác àûúåc trong àiïìu àoá coá nghôa laâ laâm cho nhaâ nûúác coá khaã nhûäng quy tùæc vaâ chñnh saách cuãa chñnh phuã vaâ sûå nùng àaáp ûáng nhiïìu hún caác nhu cêìu cuãa ngûúâi nhêët quaán trong aáp duång - coá thïí cuäng quan troång
13. 12 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 trong thu huát àêìu tû tû nhên khöng keám gò nöåi dung húåp àïë taåo ra caãi maâ baáo caáo naây àõnh nghôa laâ “höåi cuãa nhûäng quy àõnh vaâ chñnh saách naây. chûáng thiïëu luêåt phaáp”. Caác thïí chïë nhaâ nûúác yïëu keám vaâ àöåc àoaán thûúâng laâm trêìm troång thïm vêën Möåt cuöåc khaão saát, àùåc biïåt àïí phuåc vuå cho baáo àïì naây bùçng thaái àöå cû xûã bêët àõnh vaâ thiïëu nhêët caáo naây, vïì nhûäng nhaâ doanh nghiïåp trong nûúác quaán.Nhûäng haânh àöång nhû vêåy khöng nhûäng khöng (chñnh thûác vaâ khöng chñnh thûác) úã 60 nûúác àaä khùèng höî trúå cho sûå tùng trûúãng cuãa caác thõ trûúâng, maâ traái àõnh möåt àiïìu maâ têët caã chuáng ta cuäng àaä biïët àïën laåi coân phaá hoaåi sûå tñn nhiïåm cuãa Nhaâ nûúác vaâ phûúng vúái tñnh caách giai thoaåi: nhiïìu nûúác thiïëu nhûäng cú haåi àïën sûå phaát triïín thõ trûúâng. súã thïí chïë cú baãn cho phaát triïín thõ trûúâng (Höåp 2). Mûác àöå töåi phaåm vaâ baåo lûåc caá nhên cao vaâ böå maáy tû Àïí laâm cho phaát triïín öín àõnh vaâ bïìn vûäng, Nhaâ phaáp tuyâ tiïån khöng lûúâng trûúác àûúåc àaä cuâng kïët nûúác cêìn phaãi lûu têm àïën nhûäng nguyïn tùæc cú baãn Höåp 2 Àöå tñn nhiïåm, àêìu tû vaâ tùng trûúãng Möåt khaão saát vïì caác nhaâ doanh nghiïåp àõa phûúng úã 69 traái xaác àõnh cho möîi vuâng, taåo ra möåt chó baáo chung vïì nûúác cho thêëy rùçng nhiïìu nhaâ nûúác àang thûåc hiïån nhûäng àöå àaáng tin cêåy cuãa khuön khöí thïí chïë (úã àêy caác nûúác chûác nùng noâng cöët cuãa mònh möåt caách keám coãi: chuáng OECD coá thu nhêåp cao àûúåc lêëy laâm chuêín) theo àaánh khöng thïí àaãm baão àûúåc luêåt phaáp vaâ trêåt tûå, baão vïå taâi giaá cuãa caác nhaâ doanh nghiïåp tû nhên - chuáng ta goåi noá saãn vaâ aáp duång nhûäng quy tùæc vaâ chñnh saách theo möåt laâ mûác àöå tñn nhiïåm. Hai maãng coân laåi cho thêëy rùçng möåt caách öín àõnh. Caác nhaâ àêìu tû khöng coi caác nhaâ nûúác khi maâ nhûäng khaác biïåt trong thu nhêåp vaâ giaáo duåc, vaâ naây laâ àaáng tin cêåy, vaâ do àoá tònh hònh tùng trûúãng vaâ nhûäng lïåch laåc chñnh saách àûúåc kiïím soaát thò seä coá möåt àêìu tû gùåp khoá khùn. tûúng quan maånh meä giûäa àöå tñn nhiïåm cuãa caác nûúác vaâ thaânh tñch tùng trûúãng vaâ àêìu tû cuãa chuáng. Mûác àöå tñn Caác haäng àûúåc yïu cêìu xïëp möåt trong vaâi chó baáo nhiïåm àûúåc cùn cûá vaâo nhêån thûác cuãa caác nhaâ àêìu tû. theo thang bêåc tûâ 1 (rêët coá vêën àïì) àïën 6 (khöng coá vêën Nhûng chñnh nhûäng nhêån thûác naây laâ nhûäng nhên töë quyïët àïì gò). Trung bònh thò nhûäng cêu traã lúâi, nhû úã maãng bïn àõnh haânh vi àêìu tû. Chó söë àöå tñn nhiïåm Ghi chuá: Chó söë àöå tñn nhiïåm (maãng bïn traái) laâ chó söë sú lûúåc kïët húåp nhûäng thûúác ào úã Biïíu àöì 2.3. Möîi thanh (cöåt) nùçm úã hai baãng bïn phaãi laâ söë trung bònh cho möåt nhoám caác nûúác. Caác hoaå hònh àûúåc xêy dûång trïn cú súã nhûäng thoaái triïín cho thúâi kyâ 1984-1993 cuãa tùng trûúãng GDP (32 nûúác) vaâ àêìu tû (33 nûúác) trïn chó söë, kiïím tra vïì thu nhêåp, giaáo duåc vaâ meáo moá chñnh saách. Nam vaâ Àöng Nam AÁ vaâ Trung Àöng vaâ Bùæc Phi laâ nhûäng nhoám maâ möîi bïn chó àaåi diïån cho 2 nïìn kinh tïë tiïu biïíu. Nguöìn: Nhûäng tñnh toaán cuãa àöåi nguä nhên viïn Ngên haâng Thïë giúái coá sûã duång dûä liïåu tûâ cuöåc khaão saát khu vûåc tû nhên àûúåc tiïën haânh phuåc vuå cho Baáo caáo naây vaâ tûâ nhûäng taâi liïåu khoa hoåc cú súã cuãa Brunetti, Kisunko vaâ Weder.
14. TÖÍNG QUAÁT 13 cuãa xaä höåi. Sûå thiïëu luêåt thûúâng coá liïn quan àïën caái • Khai thaác sûác maånh cuãa cöng luêån caãm giaác bõ àêíy ra ngoaâi lïì noái lïn tiïëng noái cuãa hoå. Caác chñnh saách cöng cöång coá thïí àaãm baão rùçng sûå • Àiïìu chónh linh hoaåt hún tùng trûúãng àûúåc chia seã cho têët caã moåi ngûúâi vaâ rùçng • AÁp duång nhûäng cú chïë tûå àiïìu chónh noá goáp phêìn vaâo viïåc giaãm ngheâo khöí vaâ bêët cöng. Nhûng àiïìu naây chó coá thïí coá nïëu caác chñnh phuã àùåt • Lûåa choån nhûäng cöng cuå coá hiïåu quaã dûåa vaâo thõ nhûäng nguyïn tùæc cú baãn lïn võ trñ cao trong danh trûúâng. saách nhûäng ûu tiïn. Vûúåt ra ngoaâi phaåm vi aãnh ûáng nguyïn tùæc cú Caác chñnh saách vaâ chûúng trònh nhiïìu khi khöng baãn: nhaâ nûúác khöng cêìn thiïët laâ möåt ngûúâi cung àûa àûúåc nhûäng nguöìn taâi nguyïn vaâ dõch vuå àïën ûáng àöåc nhêët. vúái nhûäng ngûúâi cêìn chuáng hún caã. aãnh hûúãng chñnh trõ cuãa nhûäng ngûúâi giaâu coá h ún trong xaä höåi àöi khi Coá sûå thûâa nhêån ngaây caâng tùng laâ úã nhiïìu nûúác, caác khiïën caác chñnh phuã phaãi chi tiïu hún gêëp nhiïìu lêìn nhaâ cung cêëp cöng cöång àöåc quyïìn vïì haå têìng cú súã, cho nhûäng sinh viïn giaâu coá vaâ trung lûu úã caác trûúâng caác dõch vuå xaä höåi vaâ caác haâng hoaá vaâ dõch vuå khaác àaåi hoåc so vúái chi tiïu vaâo giaáo duåc cú súã cho àaåi böå chûa chùæc àaä laâm têët cöng viïåc cuãa mònh. Àöìng thúâi, phêån dên chuáng vaâ vaâo hoåc böíng cho nhûäng ngûúâi nhûäng àöíi múái vïì cöng nghïå vaâ töí chûác àaä taåo nhûäng keám nhêëm khaá hún. Trong nhiïìu khu vûåc ngheâo àoái cú höåi múái cho caác nhaâ cung cêëp tû nhên caånh tranh vaâ bêët bònh àùèng thûúâng thiïn vïì caác nhoám sùæc töåc trong nhûäng lônh vûåc maâ trûúác àêy chó giúái haån úã thiïíu söë hay phuå nûä, hay nhûäng khu vûåc àõa lyá “bõ boã khu vûåc nhaâ nûúác. Àïí têån duång nhûäng cú höåi múái naây vaâ phên böí töët hún nùng lûåc ñt oãi cuãa khu vûåc rúi”. Bõ àêíy ra ngoaâi lïì trong viïåc thaão luêån cöng cöång cöng cöång, caác chñnh phuã àang bùæt àêìu taách viïåc cung vaâ bõ loaåi khoãi sûå tham gia röång raäi hún vaâo nïìn kinh cêëp taâi chñnh cho cú súã haå têìng vaâ caác dõch vuå ra khoãi tïë vaâ xaä höåi, caác nhoám naây trúã thaânh maãnh àêët maâu phaåm vi phên böí cuãa mònh vaâ thaáo rúâi nhûäng böå phêån múä cho baåo lûåc vaâ bêët öín àõnh, baâi hoåc maâ nhiïìu núi caånh tranh cuãa caác thõ trûúâng cöng ñch ra khoãi nhûäng trïn thïë giúái àang ngaây caâng thêëm thña. böå phêån àöåc quyïìn. Caác nhaâ caãi caách cuäng àang àûa Caác chûúng trònh vaâ chñnh saách cöng cöång phaãi caác chûúng trònh riïng reä vïì baão hiïím xaä höåi, àûúåc nhùçm khöng chó vaâo viïåc phên phaát sûå tùng trûúãng, vaåch ra àïí giaãi quyïët nhûäng vêën àïì vïì y tïë vaâ khöng maâ coân vaâo viïåc àaãm baão rùçng nhûäng lúåi ñch cuãa sûå an toaân trong viïåc laâm, ra khoãi caác chûúng trònh vïì tùng trûúãng lêëy thõ trûúâng laâm troång phaãi àûúåc chia höî trúå xaä höåi, chó nhùçm giuáp àúä nhûäng ngûúâi ngheâo seã, àùåc biïåt laâ thöng qua àêìu tû vaâo giaáo duåc cú súã vaâ nhêët trong xaä höåi. y tïë. Chuáng cuäng phaãi àaãm baão rùçng moåi ngûúâi dên ÀÛÚNG ÀÊÌU VÚÁI TÒNH TRAÅNG MÊËT AN àûúåc baão vïå chöëng laåi sûå mêët an toaân vïì vêåt chêët vaâ TOAÂN CUÃA HÖÅ GIA ÀÒNH. Ngaây nay, ngûúâi ta coá vïì caá nhên con ngûúâi. ÚÃ àêu sûå ngheâo khoá vaâ viïåc thïí xaác lêåp roä raâng rùçng nhaâ nûúác coá thïí giuáp àúä caác gaåt ra ngoaâi lïì vïì mùåt kinh tïë bùæt nguöìn tûâ nhûäng höå gia àònh àöëi phoá vúái möåt söë ruãi ro àöëi vúái sûå an khaác biïåt vïì sùæc töåc vaâ xaä höåi, thò úã àoá caác chñnh saách toaân kinh tïë cuãa hoå: noá coá thïí baão àaãm chöëng laåi sûå cêìn phaãi àûúåc chïë taác möåt caách thêån troång àïí khùæc thiïëu thöën luác tuöíi giaâ bùçng lûúng hûu, chöëng laåi bïånh phuåc nhûäng khaác biïåt naây, nhû Malaixia vaâ Cöång têåt bùçng baão hiïím y tïë vaâ chöëng laåi tònh traång mêët hoaâ Mörixú tûâng laâm. viïåc laâm bùçng baão hiïím thêët nghiïåp. Nhûng yá tûúãng cho rùçng nhaâ nûúác möåt mònh phaãi àaãm àûúng gaánh Àiïìu chónh cuãa chñnh phuã khöng chó laâ cêu traã nùång naây àang thay àöíi. Thêåm chñ úã nhiïìu nûúác cöng lúâi duy nhêët cho sûå ö nhiïîm. Möåt böå cöng cuå göìm nghiïåp, nhaâ nûúác phuác lúåi cuäng àang àûúåc caãi caách. ngaây caâng nhiïìu caác biïån phaáp kñch thñch saáng taåo Caác nïìn kinh tïë àang tröîi dêåy, tûâ Braxin àïën Trung vaâ mïìm deão giúâ àêy àaä coá sùén àïí laâm cho nhûäng keã Quöëc, seä khöng thïí laâm theo ngay caã nhûäng phiïn gêy ö nhiïîm loaåi trûâ haânh vi gêy ö nhiïîm cuãa mònh. baãn àaä bõ cùæt boã àaáng kïí cuãa hïå thöëng chêu Êu, àùåc Mùåc duâ khöng coá möåt sûå thay thïë naâo cho nhûäng biïåt laâ àöëi vúái söë dên àang giaâ ài nhanh choáng cuãa khuön khöí thïí chïë àiïìu chónh coá yá nghôa vaâ thöng nhûäng nûúác naây. Cêìn phaãi coá caác giaãi phaáp saáng taåo, tin vïì möi trûúâng, song nhûäng cöng cuå múái naây, dûåa löi keáo sûå tham gia cuãa giúái doanh nghiïåp, giúái lao vaâo sûå thuyïët phuåc, sûác eáp xaä höåi vaâ caác lûåc lûúång thõ àöång, caác höå gia àònh vaâ caác nhoám cöång àöìng, nhùçm trûúâng àïí giuáp cho viïåc caãi thiïån möi trûúâng, coá thïí àaåt àûúåc sûå an toaân lúán hún vúái chi phñ thêëp hún. thaânh cöng úã núi maâ sûå àiïìu tiïët khöng thïí laâm àûúåc. Àiïìu naây àùåc biïåt quan troång àöëi vúái nhûäng nûúác Caác nûúác àang sûã duång nhûäng cöng cuå naây, vúái nhûäng àang phaát triïín chûa bùæt tay thûåc hiïån caác giaãi phaáp kïët quaã àêìy hûáa heån, úã böën lônh vûåc: töën keám.
15. 14 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 ÀIÏÌU TIÏËT COÁ HIÏÅU QUAÃ. Nhûäng hïå thöëng TIÏËN HAÂNH TÛ NHÊN HOAÁ. Nhûäng àiïìu tiïët àiïìu tiïët àûúåc thiïët kïë töët coá thïí giuáp caác xaä höåi taác àûúåc thiïët kïë kyä lûúäng vaâ caác saáng kiïën tñch cûåc khaác àöång àïën nhûäng kïët quaã cuãa thõ trûúâng àïí àaåt àûúåc cuãa chñnh phuã coá thïí thuác àêíy sûå phaát triïín caác thõ caác muåc tiïu cöng cöång. Sûå àiïìu tiïët coá thïí giuáp baão trûúâng. Tuy nhiïn, úã nhiïìu nûúác, àiïìu naây coá thïí àoâi vïå khaách haâng, baão vïå cöng nhên vaâ baão vïå möi hoãi thúâi gian, khi maâ saáng kiïën tû nhên vêîn bõ giûä trûúâng. Noá coá thïí thuác àêíy caånh tranh vaâ àöíi múái laâm con tin cho di saãn cuãa nhûäng möëi quan hïå àöëi trong khi kiïìm chïë viïåc laåm duång quyïìn lûåc àöåc khaáng giûäa nhaâ nûúác vaâ thõ trûúâng. Vaâ nhûäng doanh quyïìn. Nhúâ coá nhûäng caãi caách àiïìu tiïët àûúåc àïì xûúáng nghiïåp nhaâ nûúác àang hoaåt àöång keám hiïåu quaã laâm vaâo àêìu nhûäng nùm 1980 maâ ngaânh viïîn thöng cuãa kiïåt quïå nùång nïì caác nguöìn taâi chñnh cuãa nhaâ nûúác. Chilï àaä nhêån àûúåc àêìu tû lêu daâi cuãa khu vûåc tû Tû nhên hoaá àûa ra möåt giaãi phaáp hiïín nhiïn. Noái nhên, nêng cao chêët lûúång dõch vuå vaâ sûå caånh tranh, chung, núi àêu coá möåt möi trûúâng höî trúå cho phaát àöìng thúâi giaãm giaá sûã duång dõch vuå. Ngûúåc laåi, trûúác triïín khu vûåc tû nhên, thò núi àoá coá thïí dïî daâng baán khi coá möåt söë saáng kiïën caãi caách múái àêy, sûå àiïìu tiïët ài nhûäng taâi saãn cuãa nhaâ nûúác hún. Caác nïìn kinh tïë sai lïåch chûác nùng àaä laâm cho ngaânh cöng nghiïåp nhû Trung Quöëc, Haân Quöëc, Àaâi Loan vò vêåy àaä choån viïîn thöng Philippin maâ vöën tûâ lêu àaä thuöåc chïë àöå caách khöng phaãi daânh ûu tiïn haâng àêìu cho tû nhên súã hûäu tû nhên lêm vaâo tònh traång thiïëu àêìu tû. Kïët hoaá, maâ laâ cho pheáp khu vûåc tû nhên phaát triïín xoay quaã cuãa àiïìu naây thêåt àaáng buöìn vaâ thûúâng laâm cho quanh khu vûåc nhaâ nûúác. Tuy nhiïn, giaãi phaáp naây giaá dõch vuå tùng cao, laâm cho ngûúâi dên vaâ caác haäng coá thïí khoá thûåc hiïån khi maâ gaánh nùång taâi chñnh cao khaác phaãi chõu chi phñ cao. Thûúâng thò viïåc sûã duång vaâ khi sûå coá mùåt cuãa nhûäng doanh nghiïåp nhaâ nûúác töët nhêët nhûäng phûúng phaáp lûåa choån múái àang nöíi hoaåt àöång keám hiïåu quaã caãn trúã viïåc cú cêëu laåi hïët lïn àïí khu vûåc tû nhên thûåc hiïån cung cêëp cú súã haå sûác cêìn thiïët toaân böå nïìn kinh tïë. têìng vaâ caác dõch vuå xaä höåi cuäng seä dûåa vaâo möåt khuön khöí àiïìu tiïët töët. Kinh nghiïåm àaä cho thêëy rùçng caách thûác maâ tû nhên hoaá àûúåc tiïën haânh coá tñnh chêët vö cuâng quan CHÑNH SAÁCH CÖNG NGHIÏÅP. Khi caác thõ troång àöëi vúái nhûäng kïët quaã cuöëi cuâng. Caác nhên töë trûúâng keám phaát triïín, nhaâ nûúác àöi khi coá thïí giaãm chuã chöët laâ sûå minh baåch trong quaá trònh thûåc hiïån, búát nhûäng vêën àïì vïì àiïìu phöëi vaâ nhûäng löî höíng trong àaåt àûúåc sûå taán àöìng cuãa cöng nhên, taåo ra súã hûäu thöng tin vaâ khuyïën khñch phaát triïín thõ trûúâng. Kïët dûåa trïn möåt cú súã röång raäi vaâ thïí chïë caãi caách àiïìu nhiïìu trong söë caác nïìn kinh tïë cöng nghiïåp lêu àúâi tiïët thñch húåp. ÚÃ àêu tû nhên hoaá àûúåc tiïën haânh nhêët hiïån nay àaä sûã duång nhûäng cú chïë khaác nhau thêån troång, úã àoá àaä coá nhûäng kïët quaã tñch cûåc: chùèng àïí kñch thñch phaát triïín thõ trûúâng trong nhûäng giai haån úã Chilï vaâ Cöång hoaâ Seác. Têìm quan troång cuãa tû àoaån phaát triïín ban àêìu cuãa mònh. Gêìn àêy hún, nhên hoaá trong chiïën lûúåc thuác àêíy caác thõ trûúâng coá Nhêåt Baãn, Haân Quöëc vaâ caác nïìn kinh tïë khaác úã Àöng thïí khöng giöëng nhau, nhûng àöëi vúái nhiïìu nûúác àang AÁ àaä sûã duång möåt loaåt nhûäng cú chïë àïí khuyïën khñch phaát triïín muöën giaãm quy mö cuãa nhaâ nûúác quaá phònh thõ trûúâng ngoaâi viïåc giaãi quyïët nhûäng nguyïn tùæc cú to, tû nhên hoaá phaãi àûúåc giaãi quyïët trûúác. Möåt quaá baãn vïì kinh tïë, xaä höåi vaâ thïí chïë. Àöi khi, nhûäng can trònh tû nhên hoaá àûúåc tiïën haânh thêån troång mang thiïåp naây hoaân toaân àaä àûúåc cên nhùæc kyä caâng: chùèng laåi nhûäng lúåi ñch tñch cûåc vïì kinh tïë vaâ taâi chñnh. haån nhû nhûäng hònh thûác trúå giaá mang tñnh chiïën lûúåc cao. Nhûäng luác khaác chuáng laåi mang tñnh chêët Nhêån biïët nhûäng giúái haån cuãa nhaâ nûúác can thiïåp ñt hún dûúái hònh thûác khuyïën khñch xuêët khêíu vaâ caác biïån phaáp khuyïën khñch àùåc biïåt vïì mùåt Chòa khoaá àïí thûåc hiïån chñnh saách àuáng dûå àõnh vaâ cú súã haå têìng. Tuy nhiïn, khaã nùng lûåa choån möåt nhêët quaán laâ sûå phuâ húåp giûäa nhûäng nùng lûåc thïí caách khön kheáo nhûäng can thiïåp naây vaâ sûã duång chïë vaâ haânh àöång cuãa nhaâ nûúác. ÚÃ caác nhaâ nûúác rêët chuáng möåt caách coá hiïåu quaã laâ àiïìu vö cuâng quan phaát triïín, nùng lûåc haânh chñnh cai trõ thûúâng rêët troång; nhûäng chñnh saách thûúng maåi, tñn duång vaâ maånh vaâ nhûäng kiïím tra vaâ cên àöëi àûúåc thïí chïë hoaá cöng nghiïåp thiïëu cên nhùæc coá thïí vaâ àaä tûâng laâm àaä haån chïë nhûäng haânh àöång àöåc àoaán, vaâ thêåm chñ cho caác nûúác phaãi traã giaá àùæt. Nhiïìu nûúác àang phaát coân taåo cho caác töí chûác chñnh phuã khaã nùng linh hoaåt triïín àaä theo àuöíi nhûäng chñnh saách cöng nghiïåp tñch trong viïåc theo àuöíi caác nhiïåm vuå cuãa mònh. Ngûúåc cûåc thiïëu suy xeát vaâ àaä cho nhûäng kïët quaã àaáng buöìn. laåi, caác nhaâ nûúác vúái caác thïí chïë yïëu keám hún coá thïí Nhûäng nûúác àaä theo àuöíi nhûäng chñnh saách cöng laåi rêët cêìn thiïn vïì mùåt ñt mïìm deão hún vaâ kiïìm chïë nghiïåp möåt caách thaânh cöng àaä khöng laâm nhû vêåy maånh hún. Àiïìu naây coá thïí àûúåc thûåc hiïån theo hai nïëu nhû khöng coá nùng lûåc thïí chïë maånh meä. caách:
16. TÖÍNG QUAÁT 15 • Thöng qua caác quy tùæc tûå haån chïë, xaác àõnh chñnh möi trûúâng, caác nhaâ nûúác coá thïí sûã duång viïåc xaác nöåi dung cuãa chñnh saách vaâ khoaá chùåt chuáng phöí biïën thöng tin àïí khuyïën khñch nhûäng saáng vaâo nhûäng cú chïë maâ nïëu muöën àaão ngûúåc seä kiïën cuãa cöng dên “tûâ dûúái lïn trïn”. rêët töën keám. Caác thoaã thuêån vïì àöìng tiïìn chung Caác nûúác àang trong giai àoaån chuyïín àöíi phaãi khu vûåc, nhû laâ khu vûåc àöìng Phùng chêu Phi àöëi mùåt vúái möåt thaách thûác àùåc biïåt: khöng chó laâ CFA úã chêu Phi noái tiïëng Phaáp hay nhûäng töí nhûäng vai troâ àang thay àöíi nhû laâ kïët quaã cuãa sûå chûác nguyå tiïìn tïå nhû úã AÁchentina laâ nhûäng vñ theo àuöíi caác hïå thöëng dûåa vaâo thõ trûúâng, maâ nhûäng duå cho nhûäng cú chïë nhû vêåy trong lônh vûåc nùng lûåc cuäng àang thay àöíi. Möåt söë nûúác trong giai chñnh saách tiïìn tïå. Nhûäng húåp àöìng “lêëy hay àoaån chuyïín àöíi giûä laåi nhûäng nùng lûåc vöën coá dûúái thanh toaán” vúái caác nhaâ saãn xuêët àiïån lûåc àöåc hònh thûác con ngûúâi coá phêím chêët nùng lûåc vaâ thiïët lêåp coá chûác nùng tûúng tûå trong àiïìu tiïët nhûäng bõ hûäu duång, nhûng nhûäng nùng lûåc naây khöng àûúåc lúåi ñch cöng cöång. töí chûác àïí thûåc haânh coá kïët quaã trong vai troâ múái cuãa chuáng. Àöi khi, nhûäng öëc àaão thûåc hiïån nöíi tröåi laåi • Thöng qua laâm viïåc húåp taác vúái caác haäng tû nhên àûúåc tòm thêëy úã nhûäng nûúác maâ hiïåu quaã toaân böå laåi vaâ cöng dên. Chùèng haån, trong chñnh saách cöng khöng coá. Nhiïåm vuå nêng cao hiïåu quaã úã àêy úã möåt nghiïåp, caác nhaâ nûúác coá thïí thuác àêíy sûå cöång söë mùåt naâo àoá dïî hún vaâ úã möåt söë mùåt laåi khoá hún: dïî taác giûäa tû nhên vúái tû nhên. Trong àiïìu chónh hún búãi vò nùng lûåc khöng bùæt àêìu tûâ möåt cú súã thêëp, taâi chñnh, caác nhaâ nûúác coá thïí àûa ra biïån phaáp khoá hún búãi vò xêy dûång laåi nùng lûåc coá nghôa laâ thay khuyïën khñch àïí caác chuã ngên haâng àiïìu haânh àöíi laåi thaái àöå. Caãi caách khöng chó laâ vêën àïì àún thuêìn möåt caách thêån troång. Vaâ trong àiïìu chónh vïì phên cho moåi ngûúâi nhûäng traách nhiïåm múái. Biïíu àöì 2 Möåt loaåt nhûäng cú chïë coá thïí nêng cao nùng lûåc nhaâ nûúác
17. 16 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 Cuãng cöë laåi caác thïí chïë nhaâ nûúác viïåc tùng gêëp böåi söë àiïím phuã quyïët coá thïí laâ con dao hai lûúäi: chuáng coá thïí laâm cho khoá thay àöíi caã nhûäng Thûâa nhêån nhûäng nùng lûåc hiïån coá, vaâ coá thïí laâ yïëu quy tùæc coá haåi lêîn nhûäng quy tùæc coá lúåi. keám, cuãa nhaâ nûúác khöng coá nghôa laâ luön luön chêëp nhêån chuáng. Nhiïåm vuå chuã chöët thûá hai trong caãi ÚÃ nhiïìu nûúác àang phaát triïín, sûå giaám saát cuãa caách nhaâ nûúác laâ cuãng cöë laåi nùng lûåc thïí chïë cuãa tû phaáp vaâ lêåp phaáp àöëi vúái haânh phaáp coân yïëu. Viïåc nhaâ nûúác bùçng caách àûa ra caác biïån phaáp kñch thñch àùåt ra caác muåc tiïu vaâ nhûäng möëi liïn kïët vúái caác àïí caác quan chûác cuãa khu vûåc nhaâ nûúác hoaåt àöång chñnh saách cêìn thiïët àïí àaåt àûúåc caác muåc tiïu àoá àöi töët hún trong khi vêîn kiïìm chïë nhûäng haânh àöång àöåc khi coân rûúâm raâ, nhûäng cú quan lêåp phaáp bõ haån chïë àoaán. vïì thöng tin vaâ nùng lûåc vaâ sûå àöåc lêåp tû phaáp bõ xêm haåi. Tû phaáp àöåc lêåp laâ nhên töë söëng coân àïí àaãm Caác nûúác phaãi àêëu tranh àïí xêy dûång nhûäng baão rùçng caác cú quan lêåp phaáp vaâ haânh phaáp phaãi thïí chïë cho möåt khu vûåc nhaâ nûúác coá hiïåu quaã. Tñnh cuâng chõu traách nhiïåm trûúác phaáp luêåt, phaãi giaãi thñch chêët chñnh trõ laâ lyá do giaãi thñch sûå khoá khùn cuãa vaâ cûúäng chïë thûåc hiïån caác àiïìu khoaãn cuãa hiïën phaáp. nhiïåm vuå naây. Chùèng haån, nhûäng lúåi ñch coá thïë maånh Viïët luêåt laâ möåt phêìn viïåc dïî daâng, nhûng àiïìu quan coá thïí phaát triïín àïí duy trò nguyïn traång bêët cöng troång laâ phaãi laâm cho nhûäng àiïìu luêåt àûúåc cûúäng bùçng vaâ phi hiïåu quaã, trong khi nhûäng lúåi ñch khaác chïë thûåc thi nïëu möåt àêët nûúác muöën àûúåc hûúãng khöng theo hûúáng naây laåi khöng àuã maånh àïí taåo aáp nhûäng lúåi ñch cuãa möåt chïë àöå phaáp quyïìn àaáng tin lûåc coá hiïåu quaã cho sûå thay àöíi. cêåy. Nhûäng thïí chïë kiïìm chïë naây cêìn phaãi mêët nhiïìu thúâi gian àïí thiïët lêåp, nhûng nhûäng cú chïë cam kïët Tuy nhiïn, vêën àïì thiïëu hiïåu quaã coân tiïëp tuåc quöëc tïë nhû sûå phaán xeát quöëc tïë, hay nhûäng baão töìn taåi hay vêën àïì tham nhuäng, khöng phaãi hoaân àaãm cuãa nhûäng cú quan quöëc tïë coá thïí duâng àïí thay toaân laâ mang tñnh chñnh trõ. Thûúâng thò caác chñnh trõ thïë taåm thúâi cho nhûäng thïí chïë naây. gia vaâ caác quan chûác khaác trong khu vûåc nhaâ nûúác muöën thuác àêíy maånh meä vaâ coá thaânh yá caãi tiïën hoaåt Muåc tiïu chuã yïëu cuãa bêët kyâ chiïën lûúåc coá hiïåu àöång cuãa khu vûåc nhaâ nûúác. Nhûng àiïìu haânh böå quaã naâo nhùçm àem laåi sûác söëng cho khu vûåc nhaâ maáy nhaâ nûúác laâ möåt cöng viïåc phûác taåp maâ àöëi vúái nûúác seä laâ laâm giaãm nhûäng cú höåi cho tham nhuäng noá khoá coá thïí coá caác giaãi phaáp roä raâng, raânh maåch. bùçng caách cùæt boã quyïìn haânh àöång tuyâ tiïån. Nhûäng Trïn thûåc tïë, xêy dûång nhûäng thïí chïë cho möåt khu chñnh saách giaãm búát sûå kiïím soaát àöëi vúái ngoaåi thûúng, vûåc nhaâ nûúác coá hiïåu quaã àoâi hoãi giaãi quyïët vö söë gúä boã caác haâng raâo ngùn caãn cöng nghiïåp tû nhên vaâ nhên töë haânh vi sêu xa nùçm úã bïn dûúái coá thïí laâm tû nhên hoaá nhûäng doanh nghiïåp quöëc doanh theo lïåch laåc nhûäng biïån phaáp khuyïën khñch vaâ röët cuöåc caách àaãm baão caånh tranh - têët caã nhûäng àiïìu naây seä dêîn àïën nhûäng kïët cuåc àaáng buöìn. Ba cú chïë khuyïën giuáp chöëng laåi tïå tham nhuäng (Biïíu àöì 3). Nhûäng caãi khñch cú baãn naây coá thïí àûúåc sûã duång trong rêët nhiïìu caách nhû vêåy khöng àûúåc coá tñnh caách miïîn cûúäng, trûúâng húåp àïí giaãi quyïët nhûäng vêën àïì sêu xa hún thiïëu nhiïåt tònh: nhûäng caãi caách múã ra nhûäng cú höåi naây vaâ nêng cao nùng lûåc (Biïíu àöì 2): àïí khu vûåc tû nhên ài vaâo caác khu vûåc bõ àoáng cûãa cuãa nïìn kinh tïë, nhûng laåi àïí cho viïåc ài vaâo àoá tuyâ • Coá nhûäng quy tùæc vaâ kiïìm chïë coá hiïåu quaã thuöåc vaâo sûå tuyâ tiïån cuãa quan chûác nhaâ nûúác chûá • Tùng cûúâng sûác eáp caånh tranh lúán hún khöng thiïët lêåp nhûäng quaá trònh cöng khai vaâ caånh tranh, cuäng coá thïí taåo cú höåi lúán cho tham nhuäng. • Àïì cao tiïëng noái cöng dên vaâ tinh thêìn húåp taác Nhûäng kiïím tra vaâ cên àöëi chñnh thûác cuäng giuáp giaãm tïå tham nhuäng trong nhaâ nûúác, nhûng chuáng chûa Nhûäng quy tùæc vaâ kiïìm chïë coá hiïåu quaã àuã maånh. Caãi caách böå maáy viïn chûác, haån chïë sûå baão trúå vïì chñnh trõ vaâ caãi thiïån tiïìn lûúng cho böå maáy Vïì lêu daâi, viïåc xêy dûång traách nhiïåm thûúâng àoâi hoãi viïn chûác cuäng àaä toã ra laâ giaãm àûúåc tham nhuäng phaãi coá nhûäng cú chïë kiïìm chïë chñnh thûác gùæn chùåt bùçng caách àem laåi cho caác quan chûác nhaâ nûúác nhûäng vaâo trong nhûäng thïí chïë nhaâ nûúác noâng cöët. Quyïìn khñch lïå hoaåt àöång theo caác quy tùæc. lûåc coá thïí àûúåc phên chia, cho duâ laâ giûäa caác ngaânh tû phaáp, lêåp phaáp vaâ haânh phaáp cuãa chñnh quyïìn Núi naâo tïå tham nhuäng àaä ùn sêu baám rïî, núi hay giûäa caác cú quan quyïìn lûåc cêëp trung ûúng, cêëp àoá seä cêìn phaãi coá nhûäng nöî lûåc maånh meä àïí nhöí noá tónh vaâ cêëp àõa phûúng. Sûå phên lêåp quyïìn lûåc caâng ài. Nhûäng nöî lûåc naây cêìn phaãi nhùçm vaâo viïåc giaám röång raäi thò söë àiïím phuã quyïët coá thïí kiïím soaát nhûäng saát chùåt cheä haânh àöång cuãa caác quan chûác nhaâ nûúác haânh àöång àöåc àoaán cuãa nhaâ nûúác caâng lúán. Nhûng – qua caã nhûäng thïí chïë chñnh thûác lêîn nhûäng cöng
18. TÖÍNG QUAÁT 17 dên riïng reä - vaâ trûâng phaåt nhûäng viïåc laâm sai traái hoãi möåt caách tiïëp cêån theo nhiïìu hûúáng, phaãi àûa trûúác toaâ aán. Taåi Höìng Cöng (thuöåc vïì Trung Quöëc khu vûåc tû nhên vaâ toaân thïí xaä höåi tham gia möåt tûâ ngaây 1-7-1997), möåt Uyã ban chöëng tham nhuäng caách röång raäi hún. Keã àuát loát cuäng phaãi chõu traách àöåc lêåp laâ möåt minh chûáng thaânh cöng cho caách tiïëp nhiïåm nhû keã nhêån àuát loát; caác hònh phaåt coá hiïåu cêån naây. Cuäng nhû vêåy, nhûäng caãi caách múái àêy úã quaã vïì caác vêën àïì trong nûúác vaâ quöëc tïë cuäng laâ möåt Uganàa àaä àûa vaâo möåt söë yïëu töë cuãa chiïën lûúåc chöëng phêìn cuãa giaãi phaáp naây. tham nhuäng àûúåc nïu ra úã àêy vaâ àaä coá àûúåc nhûäng kïët quaã àaáng khñch lïå. Nhûäng cú chïë nhû vêåy coá thïí Àùåt nhaâ nûúác vaâo cuöåc caånh tranh maånh meä hún àûúåc aáp duång trïn khùæp toaân cêìu: tham nhuäng, nhûng laåi khöng cöng nhêån laâ tham nhuäng, khöng phaãi laâ Caác chñnh phuã coá thïí nêng cao nùng lûåc vaâ hiïåu quaã àùåc trûng vïì vùn hoaá. Giaãm búát tham nhuäng seä àoâi cuãa mònh bùçng caách du nhêåp möåt sûå caånh tranh lúán Biïíu àöì 3 Caác nhên töë ài keâm vúái tham nhuäng Ghi chuá: Möîi chó söë laâ möåt söë trung bònh cho möåt nhoám caác nûúác. Xem Chuá thñch kyä thuêåt àïí biïët thïm chi tiïët vaâ phûúng phaáp àõnh nghôa cuãa nhûäng chó söë naây. Giaá trõ cao hún cuãa chó söë tham nhuäng coá nghôa laâ tham nhuäng nhiïìu hún vaâ tûúng tûå àûúåc aáp duång cho caác biïën söë khaác. Maãng bïn traái úã trïn dûåa vaâo möåt tûúng quan àún giaãn cho 39 nûúác cöng nghiïåp vaâ àang phaát triïín trong thúâi kyâ 1984-1993 (àöëi vúái chó söë meáo moá chñnh saách) vaâ 1996 (àöëi vúái chó söë tham nhuäng). Maãng bïn phaãi úã trïn dûåa vaâo möåt thoaái triïín coá sûã duång tûâ 59 nûúác cöng nghiïåp vaâ àang phaát triïín trong nùm 1996. Maãng bïn traái úã dûúái dûåa vaâo möåt thoaái triïín coá sûã duång dûä liïåu cho 35 nûúác àang phaát triïín trong giai àoaån 1970-1990. Maãng bïn phaãi úã dûúái dûåa vaâo möåt tûúng quan àún giaãn cho 20 nûúác cöng nghiïåp vaâ àang phaát triïín úã cuöëi nhûäng nùm 1980 vaâ vaâo àêìu nhûäng nùm 1990; dûä liïåu vïì lûúng laâ caác chó söë trung bònh. Nguöìn: Nhûäng tñnh toaán cuãa àöåi nguä nhên viïn Ngên haâng thïë giúái.
19. 18 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 hún vaâo nhiïìu lônh vûåc: trong thuï mûúán vaâ thùng chûác. Noái chung, nhûäng nûúác maâ trong àoá nhûäng chûác, trong hoaåch àõnh chñnh saách vaâ trong caách thûác kiïím tra vaâ cên àöëi röång raäi coân yïëu keám cêìn phaãi phên phöëi caác dõch vuå. dûåa nhiïìu hún vaâo nhûäng chïë àöå minh baåch hún vaâ coá tñnh caånh tranh hún. Kinh nghiïåm cuãa möåt söë nïìn ÀÊÍY MAÅNH CAÅNH TRANH TRONG CÚ kinh tïë coá thaânh tñch töët úã Àöng AÁ cuäng cho thêëy QUAN DÊN SÛÅ. Duâ laâ lêåp chñnh saách, phên phöëi caác rùçng nhûäng khuyïën khñch sûå nghiïåp dûåa vaâo chïë àöå dõch vuå hay quaãn lyá caác húåp àöìng thò möåt àöåi nguä nhên taâi vaâ laâm viïåc lêu daâi coá thïí giuáp xêy dûång viïn chûác coá nùng lûåc vaâ coá àöång cú àuáng vêîn laâ nhên tinh thêìn àöìng àöåi, hay möåt sûå cam kïët cuâng àûúåc töë quyïët àõnh cho möåt nhaâ nûúác coá hiïåu quaã. Caác chia seã àöëi vúái nhûäng muåc tiïu têåp thïí. Àiïìu naây seä viïn chûác nhaâ nûúác coá thïí àûúåc thuác àêíy hoaåt àöång giaãm nhûäng töën keám giao dõch trong viïåc cûúäng chïë coá hiïåu quaã thöng qua sûå kïët húåp nhûäng cú chïë khuyïën nhûäng biïån phaáp kiïìm chïë nöåi böå vaâ xêy dûång tinh khñch caånh tranh nöåi böå: thêìn húåp taác vaâ trung thûåc trong nöåi böå. • Chïë àöå tuyïín duång dûåa vaâo sûå xûáng àaáng chûá ÚÃ nhiïìu nûúác, mûác lûúng cuãa viïn chûác nhaâ nûúác khöng dûåa vaâo sûå thiïn võ àaä bõ xoái moân, àoá laâ kïët quaã cuãa viïåc múã röång viïåc laâm cöng cöång cho nhûäng trònh àöå kyä nùng thêëp hún • Chïë àöå thùng cêëp nöåi böå dûåa vaâo sûå xûáng àaáng vaâ cuãa nhûäng haån chïë vïì taâi chñnh trûúác töíng quyä • Àïìn buâ thoaã àaáng lûúng (Biïíu àöì 4). Kïët quaã laâ möåt sûác eáp quan troång àöëi vúái cú cêëu lûúng vaâ mûác lûúng rêët khöng khuyïën Bùæt àêìu vaâo thïë kyã XIX, têët caã caác nûúác cöng khñch caånh tranh àöëi vúái nhûäng quan chûác cao cêëp, nghiïåp lêu àúâi ngaây nay àaä sûã duång nhûäng nguyïn laâm cho rêët khoá tuyïín duång vaâ giûä laåi nhûäng nhên tùæc naây àïí xêy dûång caác böå maáy quan chûác chuyïn viïn coá nùng lûåc. Möåt söë nûúác, nhû Uganàa, àang nghiïåp hiïån àaåi. Gêìn àêy hún, nhûäng nguyïn tùæc naây thûåc hiïån nhûäng caãi caách sêu röång nhùçm giaãm maånh àaä àûúåc aáp duång úã nhiïìu nûúác Àöng AÁ, àaä caãi taåo caác tònh traång thûâa nhên viïn trong böå maáy nhaâ nûúác, böå maáy nhaâ nûúác yïëu keám, tham nhuäng vaâ dûåa vaâo tùng mûác lûúng trung bònh vaâ giaãm sûác eáp àöëi vúái cú sûå baão trúå àúä àêìu thaânh caác hïå thöëng hoaåt àöång rêët cêëu lûúng.Nhûng úã nhiïìu nûúác, nhûäng vêën àïì naây húåp lyá. Tuy nhiïn, nhiïìu nûúác àang phaát triïín thêåm vêîn chûa àûúåc giaãi quyïët. chñ khöng theâm nhòn ra nûúác ngoaâi hay nhòn vaâo lõch sûã àïí tòm ra nhûäng mö hònh vïì vai troâ nhaâ nûúác: CAÅNH TRANH NHIÏÌU HÚN TRONG CUNG chuáng coá ngay úã trong nhaâ. Chùèng haån, caác ngên haâng CÊËP HAÂNG HOAÁ VAÂ DÕCH VUÅ CÖNG CÖÅNG. ÚÃ trung ûúng thûúâng tiïëp tuåc hoaåt àöång coá hiïåu quaã vaâ nhiïìu nûúác àang phaát triïín, caác dõch vuå àûúåc phên giûä àûúåc khaã nùng hoaåt àöång cuãa mònh ngay caã khi phöëi möåt caách töìi tïå hoùåc khöng àûúåc phên phöëi. Caác maâ têët caã nhûäng thïí chïë khaác àaä suy thoaái. chñnh trõ gia thûúâng can thiïåp vaâo nhûäng hoaåt àöång haâng ngaây cuãa caác cú quan nhaâ nûúác vaâ caác nhaâ quaãn Nhûäng cú quan naây hoaåt àöång töët vò têët caã nhûäng lyá rêët ñt coá khaã nùng linh hoaåt. Traách nhiïåm trûúác lyá do àaä nïu úã trïn. Chuáng ñt chõu sûå can thiïåp chñnh nhûäng kïët quaã cöng viïåc cuäng rêët haån chïë. Vaâ úã nhiïìu trõ. Chuáng coá nhûäng muåc tiïu rêët haån chïë song laåi nûúác, khu vûåc nhaâ nûúác àaä nùæm àöåc quyïìn trong phên rêët roä raâng. Chuáng nhêån àûúåc nguöìn lûåc vaâ àaâo taåo phöëi dõch vuå, loaåi trûâ nhûäng aáp lûåc àoâi phaãi hoaåt àöång thñch àaáng. Caác nhên viïn cuãa chuáng thûúâng àûúåc töët hún. traã lûúng töët hún so vúái nhên viïn tûúng ûáng cuãa caác cú quan khaác trong chñnh phuã. Xêy dûång möåt khu vûåc nhaâ nûúác coá hiïåu quaã trong böëi caãnh naây coá nghôa laâ phaãi cúãi múã nhûäng thïí Bùçng chûáng úã nhiïìu nûúác cho thêëy rùçng böå maáy chïë noâng cöët cuãa chñnh phuã àïí caãi tiïën nhûäng khñch quan chûác vúái nhûäng caách thûåc haânh tuyïín duång vaâ lïå úã nhûäng lônh vûåc maâ khu vûåc nhaâ nûúác tûâ lêu àaä thùng chûác coá tñnh caånh tranh hún, dûåa vaâo sûå xûáng nùæm àöåc quyïìn. Haâng chuåc nûúác úã chêu Myä, chêu Êu àaáng vaâ àûúåc traã lûúng cao hún, thûúâng laâ nhûäng böå vaâ chêu AÁ àaä sûã duång vöën àïí àem laåi nhûäng thay àöíi maáy coá nùng lûåc hún. ÚÃ möåt söë nûúác (Kïnia, vïì cöng nghïå vaâ du nhêåp sûå caånh tranh vaâo caác lônh Philippin), sûå böí nhiïåm chñnh trõ àaä trúã thaânh têåp vûåc viïîn thöng vaâ àiïån lûåc. Àiïìu naây àaä dêîn àïën viïåc quaán ùn sêu trong khi nhûäng nûúác nhû Haân Quöëc laåi haå thêëp chi phñ cho möåt àún võ vaâ múã röång dõch vuå àûúåc lúåi tûâ viïåc dûåa vaâo chïë àöå tuyïín duång mang nhanh choáng. Sûå caånh tranh cuäng àang àûúåc tùng tñnh caånh tranh maånh vaâ möåt chïë àöå thùng chûác cöng cûúâng bùçng viïåc àêëu thêìu caác dõch vuå qua caác cuöåc khai khen thûúãng sûå xûáng àaáng. Nhûäng caãi caách àang goåi thêìu vaâ àêëu giaá àêìy tñnh caånh tranh. Àêy laâ möåt diïîn ra úã Philippin xem xeát nhûäng vêën àïì naây trong xu hûúáng coá yá nghôa úã caác nûúác cöng nghiïåp (Vûúng möåt nöî lûåc nhùçm caãi thiïån nùng lûåc cuãa böå maáy quan quöëc Anh, bang Victoria úã Öxtúrêylia), song nhûäng
20. TÖÍNG QUAÁT 19 cú chïë nhû vêåy cuäng àang àûúåc sûã duång àïí nêng cao Biïíu àöì 4 tñnh hiïåu quaã úã caác nûúác àang phaát triïín (chùèng haån Tyã lïå viïåc laâm trong chñnh phuã cao hún thûúâng nhû viïåc baão dûúäng àûúâng saá úã Braxin). Trûúác tònh coá nghôa laâ mûác lûúng chñnh phuã thêëp hún traång nùng lûåc haânh chñnh yïëu keám, möåt söë nûúác (Bölivia, Uganàa) cuäng àang àêëu thêìu viïåc phên phöëi caác dõch vuå xaä höåi cho caác töí chûác phi chñnh phuã. Coá möåt xu hûúáng ngaây caâng tùng hûúáng túái thaânh lêåp nhûäng cú quan nhaâ nûúác troång àiïím vaâ cùn cûá vaâo viïåc thûåc hiïån, coá muåc àñch roä raâng hún vaâ coá traách nhiïåm quaãn lyá cao hún àöëi vúái saãn lûúång hay kïët quaã. Niu Dilún laâ vñ duå quan troång nhêët trong caác nûúác coá thu nhêåp cao. Nûúác naây àaä phên nhûäng böå lúán thaânh nhûäng àún võ kinh doanh troång àiïím dûúái sûå laänh àaåo cuãa nhûäng chuã nhiïåm laâm viïåc trong möåt thúâi haån êën àõnh vaâ cuãa nhûäng húåp àöìng cùn cûá vaâo saãn lûúång, coá quyïìn thuï mûúán vaâ sa thaãi vaâ thûúng lûúång têåp thïí. Xingapo àaä tûâ lêu theo àuöíi möåt caách tiïëp cêån tûúng tûå vúái viïåc lêåp ra caác Uyã ban coá quy chïë dûåa vaâo kïët quaã thûåc hiïån. Caác nûúác àang phaát triïín khaác cuäng àang ài theo àûúâng löëi naây. Chùèng haån, Giamaica àang thiïët lêåp nhûäng cú quan àiïìu haânh theo àûúâng hûúáng cuãa mö hònh Anh. Tuy nhiïn, caác nûúác khöng coá àuã khaã nùng kiïím tra vaâ coá nùng lûåc yïëu keám cêìn phaãi tiïën haânh thêån troång. Àöëi vúái nhûäng nûúác naây, taåo cho caác nhaâ quaãn lyá nhaâ nûúác coá àûúåc nhiïìu sûå mïìm deão hún seä àún thuêìn laâm tùng sûå àöåc àoaán vaâ tham nhuäng maâ khöng coá sûå caãi thiïån tûúng xûáng trong thûåc hiïån. Vaâ viïåc soaån thaão vaâ cûúäng chïë thûåc hiïån caác húåp àöìng, àùåc biïåt laâ àöëi vúái nhûäng àêìu ra phûác taåp, àoâi hoãi phaãi coá nhûäng kyä nùng chuyïn mön hoaá, nhûäng thûá vöën rêët Ghi chuá: Dûä liïåu cho 96 nûúác cöng nghiïåp vaâ àang phaát triïín thiïëu thöën úã nhiïìu nûúác àang phaát triïín. Nhûäng nûúác trong nhûäng nùm khaác nhau cuãa thêåp kyã 1990. Xem chuá thñch kyä naây trûúác hïët cêìn phaãi tùng cûúâng tinh thêìn tuên thuêåt. Nguöìn: Caác taâi liïåu khoa hoåc cú súã cuãa Schiavo-Campo de thuã caác quy tùæc vaâ traách nhiïåm taâi chñnh (nhû Tommaso vaâ Mukherjee. Achentina vaâ Bölivia àaä tûâng laâm) úã bïn trong khu vûåc nhaâ nûúác, àïì ra muåc àñch vaâ nhiïåm vuå roä raâng hún vaâ àêìu ra thûúác ào kïët quaã thûåc hiïån (nhû úã Cölömbia, Mïhicö vaâ Uganàa). Khi maâ viïåc ào àêìu töåc thiïíu söë vaâ ngûúâi ngheâo, nhûäng àöëi tûúång thûúâng ra vaâ nhûäng kiïím tra vïì sau àêìu vaâo àûúåc tùng cûúâng, raáng sûác laâm cho tiïëng noái hoå àûúåc nghe thêëu àïën caác cú quan coá thïí coá àûúåc nhiïìu sûå mïìm deão hún àïí caác haânh lang quyïìn lûåc. Vaâ ngay caã chñnh phuã coá yá àöíi cho tinh thêìn traách nhiïåm lúán hún cuãa hoå àöëi vúái àõnh tïët nhêët cuäng khöng thïí àaáp ûáng àûúåc caác nhu nhûäng kïët quaã. cêìu têåp thïí möåt caách coá hiïåu quaã nïëu nhû chñnh phuã naây khöng biïët phêìn lúán nhûäng nhu cêìu naây laâ gò. Àûa nhaâ nûúác gêìn guäi vúái ngûúâi dên hún CHO NGÛÚÂI DÊN COÁ TIÏËNG NOÁI. Sûå húåp taác Caác chñnh phuã hoaåt àöång coá hiïåu quaã hún khi hoå biïët keáo theo viïåc àûa tiïëng noái cuãa ngûúâi ngheâo vaâ nhûäng lùæng nghe giúái doanh nghiïåp vaâ caác cöng dên, vaâ húåp nhoám úã ngoaâi lïì cuöåc söëng vaâo ngay trong trung têm taác vúái hoå trong viïåc quyïët àõnh vaâ thûåc thi chñnh cuãa quaá trònh hoaåch àõnh chñnh saách. ÚÃ nhiïìu nûúác, saách. ÚÃ àêu caác chñnh phuã thiïëu caác cú chïë biïët lùæng tiïëng noái àûúåc phên phöëi möåt caách bêët bònh àùèng nghe, úã àoá caác chñnh phuã khöng àaáp ûáng àûúåc lúåi ñch nhû viïåc phên phöëi thu nhêåp. Lûúång thöng tin lúán cuãa ngûúâi dên, àùåc biïåt laâ ngûúâi dên thuöåc caác sùæc hún vaâ sûå trong saáng minh baåch hún laâ nhûäng nhên
21. 20 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 töë vö cuâng quan troång àöëi vúái sûå thaão luêån cuãa cöng kiïën, taåo cú höåi cho xaä höåi dên sûå, caác hiïåp höåi cöng chuáng àûúåc thöng tin àêìy àuã vaâ àöëi vúái viïåc tùng cûúâng àoaân vaâ caác haäng tû nhên àoáng goáp cho àêìu vaâo vaâ sûå tñn nhiïåm vaâ sûå tin cêåy cuãa ngûúâi dên àöëi vúái nhaâ nhûäng àiïìu bõ boã soát. Taåi Àöng AÁ, caác höåi àöìng baân nûúác - duâ laâ trong viïåc thaão luêån nhûäng ûu tiïn chi baåc giûäa nhaâ nûúác - tû nhên - nhû nhûäng cuöåc hoåp vïì tiïu, thiïët kïë nhûäng chûúng trònh trúå giuáp xaä höåi thuác àêíy xuêët khêíu haâng thaáng cuãa Haân Quöëc, Uyã hay quaãn lyá rûâng vaâ nhûäng nguöìn taâi nguyïn khaác. ban quöëc gia vïì tû vêën húåp taác nhaâ nûúác - tû nhên Nhûäng cuöåc khaão saát yá kiïën khaách haâng (úã ÊËn Àöå, cuãa Thaái Lan vaâ Höåi àöìng kinh doanh Malaixia - laâ Nicaragoa vaâ Tandania) vaâ nhûäng hiïën chûúng vïì nhûäng cú chïë phuåc vuå cho viïåc nhêån thöng tin phaãn cöng dên (úã Malaixia) àang cung cêëp nhûäng lûåa choån höìi, chia seã thöng tin vaâ phöëi húåp. múái àïí laâm cho tiïëng noái cuãa ngûúâi dên àûúåc nghe thêëu. UYÃ THAÁC QUYÏÌN LÛÅC MÖÅT CAÁCH THÊÅN TROÅNG. Möåt nûúác àang phaát triïín àiïín hònh coá möåt Cú chïë töët nhêët cho pheáp ngûúâi dên coá àûúåc tiïëng chñnh phuã têåp trung hoaá cao hún so vúái möåt nûúác noái chñnh laâ hoâm phiïëu. Nùm 1974, chó coá 39 nûúác - cöng nghiïåp àiïín hònh. Tuy nhiïn, vúái möåt söë ngoaåi tûác laâ cûá böën nûúác trïn thïë giúái thò coá möåt nûúác - laâ lïå àaáng kïí naâo àoá, 30 nùm qua àaä cho thêëy möåt sûå nhûäng nïìn dên chuã àöåc lêåp. Ngaây nay, 117 nûúác – chuyïín àöíi nhoã trong quyïìn lûåc chi tiïu úã caác nûúác gêìn hai trong ba nûúác - àaä sûã duång bêìu cûã cöng khai àang phaát triïín, tûâ cêëp quöëc gia xuöëng caác cêëp thêëp àïí choån ra caác nhaâ laänh àaåo cho nûúác mònh. Nhûng hún. Caác nïìn kinh tïë cöng nghiïåp laåi coá möåt xu hûúáng bêìu cûã theo àõnh kyâ khöng coá nghôa laâ nhaâ nûúác seä ngûúåc laåi vúái quyïìn haânh chi tiïu coá xu hûúáng têåp àaáp ûáng töët hún. Cêìn phaãi coá nhûäng cú chïë khaác àïí trung vaâo trung ûúng. Têët nhiïn, khöng coá möåt xu baão àaãm rùçng nhûäng lúåi ñch cuãa caác cöång àöìng thiïíu hûúáng naâo trong hai xu hûúáng naây tñnh àïën viïåc phên söë vaâ ngûúâi ngheâo àûúåc phaãn aánh trong caác chñnh cêëp tiïìm êín trong nhûäng caãi caách thõ trûúâng gêìn àêy, saách cöng cöång. Coá nhûäng töí chûác trung gian àñch nhûäng caãi caách àaä giaãm möåt caách roä raâng quyïìn lûåc thûåc laâm àaåi diïån trong caác höåi àöìng hoaåch àõnh chñnh trûåc tiïëp vaâ nhûäng nguöìn taâi nguyïn cuãa chñnh phuã saách laâ möåt bûúác tiïën ban àêìu quan troång trong viïåc trung ûúng trong nhiïìu quöëc gia. noái lïn àûúåc roä raâng nhûäng lúåi ñch cuãa cöng dên trong Viïåc phi têåp trung hoaá mang laåi nhiïìu lúåi ñch úã viïåc hoaåch àõnh chñnh saách cöng cöång. Nhûäng töí chûác Trung Quöëc, ÊËn Àöå, caác nûúác Myä Latinh vaâ nhiïìu böå naây thêåm chñ coân coá hiïåu quaã hún úã cêëp chñnh quyïìn phêån khaác cuãa thïë giúái. Noá coá thïí caãi tiïën chêët lûúång àõa phûúng vaâ tónh vaâ múái àêy àaä trúã nïn rêët tñch cûåc cuãa chñnh phuã vaâ sûå àaåi diïån cho lúåi ñch cuãa caác doanh úã caác nûúác àang phaát triïín - nhêët laâ úã nhûäng núi maâ nghiïåp àõa phûúng vaâ caác cöng dên. Vaâ sûå caånh tranh nhaâ nûúác àaä hoaåt àöång thiïëu hiïåu quaã vaâ nhûäng núi giûäa caác tónh, thaânh phöë vaâ àõa phûúng coá thïí thuác maâ caác töí chûác nhû vêåy khöng bõ àaân aáp. àêíy sûå phaát triïín nhûäng chñnh saách vaâ chûúng trònh MÚÃ RÖÅNG SÛÅ THAM GIA. Ngaây caâng nhiïìu coá hiïåu quaã hún. Tuy nhiïn, coá ba caåm bêîy röång lúán cêìn chuá yá: sûå thêåt hiïín nhiïn cho thêëy rùçng caác chûúng trònh cuãa chñnh phuã hoaåt àöång töët hún khi chuáng tòm kiïëm • Bêët bònh àùèng tùng lïn. Khoaãng caách giûäa caác sûå tham gia cuãa nhûäng àöëi tûúång sûã duång cuãa caác vuâng coá thïí röång ra - möåt möëi lo ngaåi lúán úã Trung chûúng trònh àoá vaâ khai thaác nguöìn vöën xaä höåi cuãa Quöëc, Nga vaâ Braxin. Sûå di chuyïín lao àöång laâ cöång àöìng hún laâ hoaåt àöång chöëng laåi noá. Caác lúåi ñch giaãi phaáp böå phêån, nhûäng noá hiïëm khi dïî daâng, thïí hiïån úã viïåc thûåc hiïån chûúng trònh tröi chaãy hún, àùåc biïåt laâ úã nhûäng nûúác göìm nhiïìu sùæc töåc, núi coá tñnh chêët bïìn vûäng hún vaâ coá thöng tin phaãn höìi maâ nhûäng ngûúâi di cû khöng phaãi luön àûúåc töët hún cho caác cú quan chñnh phuã. Nhûäng lúåi ñch cao hoan nghïnh. tûâ caác hïå thöëng dêîn nûúác saåch úã Recife, Braxin; nhûäng kïë hoaåch nhaâ úã cho ngûúâi ngheâo úã Port Elizabeth, • Bêët öín àõnh kinh tïë vô mö. Caác chñnh phuã coá thïí Nam Phi; nhûäng nöî lûåc quaãn lyá rûâng úã bang Gujarat, mêët ài sûå kiïím soaát chñnh saách kinh tïë vô mö ÊËn Àöå; vaâ chûúng trònh y tïë úã Khartoum, Xuàùng laâ nïëu nhû tònh traång vö kyã luêåt vïì taâi chñnh úã àõa minh chûáng cho sûác maånh cuãa sûå húåp taác - sûå tham phûúng vaâ vuâng dêîn àïën viïåc chñnh phuã trung gia cuãa ngûúâi dên. Àiïìu naây tûúng phaãn vúái nhûäng ûúng phaãi thûúâng xuyïn ra tay cûáu vúát nhû àaä caách tiïëp cêån tûã trïn döåi xuöëng, laâ nhûäng phûúng xaãy ra úã Braxin. phaáp thûúâng thêët baåi. • Nguy cú thao tuáng chiïëm àoaåt úã àõa phûúng. Möëi ÚÃ caác nûúác thaânh cöng, viïåc hoaåch àõnh chñnh nguy cú nghiïm troång laâ úã chöî caác chñnh quyïìn saách thûúâng gùæn vúái nhûäng quaá trònh tham khaão yá àõa phûúng sa vaâo sûå kiïím soaát cuãa nhûäng lúåi
22. TÖÍNG QUAÁT 21 ñch àùåc biïåt, dêîn àïën viïåc sûã duång sai caác nguöìn nhiïìu cú höåi cho sûå tham gia thò caác yïu cêìu àûúåc àùåt taâi nguyïn vaâ quyïìn cûúäng chïë cuãa nhaâ nûúác. ra cho nhaâ nûúác seä caâng lúán. Àiïìu naây coá thïí laâm tùng nguy cú bõ caác nhoám àùåc lúåi to möìm thao tuáng Nhûäng nguy cú naây möåt lêìn nûäa cho thêëy rùçng hoùåc nguy cú bõ truåc trùåc hïå thöëng. Àûa chñnh phuã chñnh phuã trung ûúng thûúâng àoáng vai troâ truå cöåt laåi gêìn hún vúái möåt söë ngûúâi phaãi tuên theo nguyïn nhû thïë naâo àöëi vúái viïåc duy trò phaát triïín. Sûå thaách tùæc àaãm baão viïåc àoá khöng dêîn àïën viïåc xa rúâi nhûäng thûác laâ úã chöî phaãi tòm àûúåc caách phên cöng lao àöång ngûúâi khaác. Cuäng nhû vêåy, nïëu khöng coá nhûäng quy àuáng giûäa trung ûúng vaâ caác böå phêån khaác cuãa chñnh tùæc roä raâng, raânh maåch trong viïåc aáp àùåt nhûäng biïån quyïìn. phaáp haån chïë àöëi vúái caác ban, ngaânh cêëp khaác nhau cuãa chñnh quyïìn, vaâ nïëu khöng coá caác biïån phaáp Nhûäng lûåa choån chiïën lûúåc cho caãi caách khuyïën khñch traách nhiïåm àõa phûúng, thò sûå khuãng hoaãng vïì cai trõ gêy phiïìn toaái àïën nhiïìu chñnh phuã Xêy dûång möåt nhaâ nûúác coá khaã nùng àaáp ûáng töët hún têåp trung quyïìn haânh seä àún giaãn àûúåc chuyïín xuöëng àoâi hoãi hoaåt àöång theo nhûäng cú chïë laâm tùng tñnh caã cêëp thêëp hún. Tuy nhiïn, coá möåt söë caách àïí lùn cöng khai vaâ minh baåch, tùng cûúâng caác biïån phaáp traái boáng möåt caách an toaân, bao göìm viïåc sûã duång khuyïën khñch sûå tham gia vaâo nhûäng cöng viïåc cöng phûúng tiïån liïn laåc vaâ xêy dûång sûå nhêët trñ àïí laâm cöång vaâ, khi thñch húåp, laâm giaãm khoaãng caách giûäa cho cöng cuöåc caãi caách trúã nïn hiïíu àûúåc àöëi vúái caác caác chñnh phuã vaâ caác cöng dên cuäng nhû caác cöång cöng dên vaâ doanh nghiïåp vaâ tûâ àoá thuác àêíy cú höåi àöìng maâ chñnh phuã coá yá àõnh phuåc vuå. Àiïìu àoá dêîn thaânh cöng cuãa caãi caách. àïën böën yïu cêìu röång lúán àöëi vúái caác nhaâ lêåp chñnh saách: Vûúåt qua phaåm vi biïn giúái quöëc gia: taåo àiïìu kiïån thuêån • Baão àaãm sûå thaão luêån cöng khai röång lúán vïì lúåi cho hoaåt àöång têåp thïí toaân cêìu nhûäng àõnh hûúáng vaâ ûu tiïn chñnh saách cú baãn úã núi naâo thñch húåp. ñt nhêët, àiïìu naây bao göìm Toaân cêìu hoaá laâ möåt möëi àe doaå àöëi vúái caác nhaâ nûúác viïåc cung cêëp nhûäng thöng tin vïì lúåi ñch cöng yïëu keám vaâ cai trõ thêët thûúâng. Nhûng noá cuäng múã cöång vaâ thiïët lêåp caác cú chïë tham khaão yá kiïën - àûúâng cho caác nhaâ nûúác hoaåt àöång coá hiïåu quaã vaâ coá chùèng haån nhû nhûäng höåi àöìng tham vêën vaâ kyã cûúng thuác àêíy sûå phaát triïín vaâ phuác lúåi kinh tïë nhûäng Uyã ban cöng dên - àïí têåp húåp quan àiïím vaâ noá caâng nung nêëu nhu cêìu cêìn thiïët vïì sûå húåp taác vaâ biïët àûúåc nhûäng súã thñch cuãa caác nhoám bõ taác quöëc tïë coá hiïåu quaã nhùçm theo àuöíi haânh àöång têåp àöång. thïí toaân cêìu. • Núi naâo coá thïí laâm àûúåc, khuyïën khñch sûå tham Chêëp nhêån sûå caånh tranh vúái bïn ngoaâi gia trûåc tiïëp cuãa nhûäng ngûúâi sûã duång vaâ nhûäng ngûúâi khaác àûúåc hûúãng lúåi vaâo viïåc thiïët kïë, thûåc Nhaâ nûúác vêîn àõnh roä nhûäng chñnh saách vaâ quy tùæc hiïån vaâ quaãn lyá caác haâng hoaá vaâ dõch vuå cöng àöëi vúái sûå viïåc nùçm trong phaåm vi phaáp quyïìn cuãa cöång àõa phûúng. mònh, nhûng nhûäng sûå kiïån toaân cêìu vaâ caác thoaã ûúác quöëc tïë laåi àang coá aãnh hûúãng ngaây caâng tùng àïën • ÚÃ àêu maâ viïåc phên cêëp àûúåc coi laâ nïn coá, haäy nhûäng choån lûåa cuãa nhaâ nûúác. Ngûúâi dên giúâ àêy àaä aáp duång caách tiïëp cêån thêån troång theo tùng giai di chuyïín nhiïìu hún, àûúåc giaáo duåc nhiïìu hún vaâ àoaån hay theo tûâng khu vûåc trong nhûäng lônh hiïíu biïët nhiïìu hún vïì nhûäng àiïìu kiïån úã nhûäng núi vûåc ûu tiïn. Àûa ra nhûäng cú chïë giaám saát maånh meä vaâ baão àaãm chùæc chùæn rùçng nhûäng quy àõnh khaác. Vaâ sûå tham gia vaâo hoaåt àöång kinh tïë toaân cêìu laânh maånh giûäa caác cêëp chñnh quyïìn àaä úã àêu àaä siïët chùåt nhûäng kiïìm chïë àöëi vúái haânh àöång àöåc vaâo àêëy àïí haån chïë haânh àöång àöåc àoaán cuãa cêëp àoaán cuãa nhaâ nûúác, giaãm khaã nùng àaánh thuïë vaâo trung ûúng vaâ cêëp àõa phûúng. vöën tû baãn vaâ àem laåi sûå xem xeát kyä lûúäng vïì thõ trûúâng taâi chñnh cho caác chñnh saách taâi chñnh tiïìn tïå. • Taåi cêëp àõa phûúng, haäy têåp trung vaâo nhûäng cú chïë vaâ nhûäng biïån phaáp khuyïën khñch theo chiïìu “Toaân cêìu hoaá” chûa phaãi thûåc sûå coá tñnh toaân ngang trong möëi quan hïå giûäa chñnh phuã vúái cêìu - noá vêîn chûa àöång chaåm àïën phêìn lúán cuãa nïìn phêìn coân laåi cuãa cöång àöìng, nhûäng caái taåo nïn kinh tïë thïë giúái. Gêìn möåt nûãa söë dên cuãa thïë giúái traách nhiïåm vaâ sûå caånh tranh. àang phaát triïín àaä bõ àïí laåi úã bïn ngoaâi sûå gia tùng àûúåc baân caäi túái nhiïìu vïì khöëi lûúång thûúng maåi quöëc Têët nhiïn, möåt chiïën lûúåc cúãi múã hún vaâ phên tïë vaâ nhûäng luöìng lûu chuyïín vöën tûâ àêìu nhûäng nùm cêëp nhiïìu hún laåi coá nhûäng nguy cú cuãa noá. Caâng coá 1980. Viïåc caác chñnh phuã ngêìn ngaåi múã cûãa ra nïìn
23. 22 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 kinh tïë thïë giúái laâ àiïìu phêìn naâo coá thïí hiïíu àûúåc. xung àöåt múái naãy sinh nhû thïë naâo laâ cêìn thiïët Tham gia vaâo nïìn kinh tïë toaân cêìu, giöëng nhû viïåc trong viïåc thiïët kïë chñnh saách kinh tïë vaâ xaä höåi. chuyïín giao quyïìn lûåc tûâ trung ûúng, mang caã nhûäng ruãi ro lêîn cú höåi. Chùèng haån, noá coá thïí laâm cho caác • Thuác àêíy öín àõnh kinh tïë toaân cêìu. Ngûúâi ta nûúác dïî bõ töín thûúng trûúác nhûäng cuá söëc giaá caã bïn ngaây caâng quan têm àïën nhûäng taác àöång coá tiïìm ngoaâi hay trûúác nhûäng chuyïín hûúáng lúán gêy mêët öín nùng gêy mêët öín àõnh cuãa caác nguöìn vöën àêìu tû àõnh cuãa nhûäng luöìng lûu chuyïín vöën. Àiïìu naây laâm giaán tiïëp lúán vaâ nhanh, àùåc biïåt laâ khi khuãng cho vai troâ cuãa nhaâ nûúác caâng quan troång hún, caã hoaãng úã möåt nûúác coá thïí traân sang nhûäng thõ trong viïåc àöëi phoá vúái nhûäng cuá söëc nhû vêåy lêîn trong trûúâng khaác. Nhiïìu cú chïë quöëc tïë khaác nhau viïåc ngûúâi dên vaâ caác haäng nùæm àûúåc nhûäng cú höåi àaä àûúåc àûa ra àïí chöëng laåi nhûäng vêën àïì nhû cuãa thõ trûúâng toaân cêìu. Thïë nhûng ta khöng nïn vêåy, vaâ Quyä tiïìn tïå quöëc tïë (IMF) múái àêy àaä quaá phoáng àaåi nhûäng khoá khùn, àùåc biïåt laâ khi bõ àùåt taåo ra möåt phûúng tiïån múái àïí giuáp cho caác trûúác nguy cú coá thïí bõ gaåt ra ngoaâi quaá trònh toaân nûúác thaânh viïn àöëi phoá vúái nhûäng cuöåc khuãng cêìu hoaá. hoaãng taâi chñnh bêët ngúâ. Nhûng, caác chñnh saách kinh tïë thêån troång vaâ àaáp ûáng töët trong nûúác seä Caái giaá phaãi traã cho viïåc khöng múã cûãa seä laâ laâ sûå baão vïå töët nhêët cho caác nûúác. Sûå di chuyïìn khoaãng caách ngaây caâng lúán vïì mûác söëng giûäa nhûäng lao àöång quöëc tïë ngaây caâng tùng cuäng laâ vêën àïì nûúác tham gia höåi nhêåp vaâ nhûäng nûúác khöng tham àoâi hoãi phaãi coá haânh àöång têåp thïí toaân cêìu. gia höåi nhêåp. Àöëi vúái nhûäng nûúác tuåt hêåu, con àûúâng àaåt túái mûác thu nhêåp cao hún seä nùçm trong caác chñnh • Baão vïå möi trûúâng. Caác vêën àïì möi trûúâng toaân saách nöåi àõa laânh maånh vaâ viïåc xêy dûång nùng lûåc cêìu cêëp baách bao göìm sûå thay àöíi khñ hêåu, sûå cuãa nhaâ nûúác. Sûå höåi nhêåp àem laåi sûå höî trúå maånh mêët maát tñnh àa daång sinh hoåc vaâ viïåc baão vïå meä cho nhûäng chñnh saách àoá - vaâ laâm tùng lúåi ñch tûâ caác nguöìn nûúác quöëc tïë. Haânh àöång têåp thïí quöëc nhûäng chñnh saách naây - nhûng noá khöng thïí thay tïë coá thïí giuáp giaãi quyïët nhûäng vêën àïì naây thöng thïë cho nhûäng chñnh saách naây. Theo yá nghôa naây, qua phöëi húåp töët hún, nêng cao yá thûác cöng toaân cêìu hoaá àûúåc bùæt àêìu tûâ trong nûúác. Nhûng chuáng, möåt sûå chuyïín giao cöng nghïå coá hiïåu nhûäng thïí chïë àa phûúng nhû Töí chûác thûúng maåi quaã hún vaâ nhûäng biïån phaáp thûåc haânh töët hún quöëc tïë (WTO) àoáng möåt vai troâ quan troång trong úã cêëp àõa phûúng vaâ cêëp quöëc gia. Tuy nhiïn, viïåc khuyïën khñch caác nûúác thûåc hiïån cuá nhaãy cuãa tiïën böå àaä diïîn ra khaá chêåm chaåp, laâm tùng nöîi mònh. lo lùæng laâ seä xaãy ra möåt thaãm hoaå möi trûúâng lúán àïí thuác àêíy caác nûúác ài vaâo haânh àöång têåp Àêíy maånh haânh àöång têåp thïí toaân cêìu thïí. Höåi nhêåp toaân cêìu cuäng laâm tùng nhûäng àoâi hoãi àöëi • Thuác àêíy nghiïn cûáu cú baãn vaâ taåo ra kiïën thûác. vúái caác nhaâ nûúác trong húåp taác àïí chiïën thùæng nhûäng Giúâ àêy, àûúåc höìi phuåc laåi àïí àaáp ûáng nhûäng möëi àe doaå quöëc tïë, nhû laâ hiïån tûúång traái àêët àang thaách thûác àöíi múái trong saãn xuêët lûúng thûåc, noáng lïn. Nhûäng khaác biïåt vïì kinh tïë, vùn hoaá vaâ Nhoám tû vêën vïì nghiïn cûáu nöng nghiïåp quöëc nhûäng khaác biïåt khaác giûäa caác nûúác coá thïí laâm cho tïë àaä chó ra rùçng cöng nghïå coá thïí àûúåc triïín sûå húåp taác naây trúã nïn khoá khùn - vaâ thêåm chñ, coá khai vaâ phöí biïën nhû thïë naâo thöng qua haânh nhûäng luác khöng thïí àûúåc. Nhûng sûå húåp taác maånh àöång têåp thïí quöëc tïë. Nhûäng cú chïë tham vêën meä hún roä raâng laâ rêët cêìn thiïët àöëi vúái ñt nhêët laâ nùm tûúng tûå cêìn àûúåc triïín khai àïí giaãi quyïët nhûäng möëi lúåi ñch chñnh vûúåt ra ngoaâi phaåm vi quöëc gia: vêën àïì nghiïn cûáu bûác xuác trong lônh vûåc baão vïå möi trûúâng vaâ sûác khoeã. • Quaãn lyá caác cuöåc khuãng hoaãng khu vûåc. Möëi àe doaå vïì chiïën tranh haåt nhên giûäa caác siïu cûúâng • Laâm cho trúå giuáp phaát triïín quöëc tïë coá hiïåu quaã àaä nhûúâng chöî cho viïåc xaãy ra rêët nhiïìu caác cuöåc hún. Àïí trúã nïn coá hiïåu quaã hún, viïån trúå nûúác xung àöåt nhoã hún, tûâ àoá dêîn àïën nhûäng vêën àïì ngoaâi cêìn àûúåc gùæn kïët chùåt cheä hún vúái caác chñnh töën keám nhû trúå giuáp vaâ phuåc höìi àúâi söëng cho saách cuãa caác nûúác nhêån viïån trúå. Cöng viïåc ûu ngûúâi tõ naån. Khöng coá möåt khuön khöí phaáp lyá tiïn haâng àêìu àöëi vúái caác cú quan viïån trúå laâ quöëc tïë vûäng chùæc àïí khùæc phuåc nhûäng xung chuyïín möåt caách coá hïå thöëng caác nguöìn taâi àöåt naây hay giuáp traánh àûúåc chuáng. Sûå xem xeát nguyïn cho caác nûúác ngheâo vúái nhûäng chñnh saách thöëng nhêët hún vïì viïåc caác chñnh saách cuãa nhaâ töët vaâ möåt sûå cam kïët maånh meä phuåc höìi sûác nûúác vaâ sûå trúå giuáp quöëc tïë giuáp khùæc phuåc caác söëng cho caác thïí chïë.
24. TÖÍNG QUAÁT 23 Xoaá boã nhûäng trúã ngaåi àöëi vúái caãi caách nhaâ nûúác kïí giûäa caác vuâng (Höåp 3). Caãi caách cuäng seä gùåp phaãi sûå chöëng àöëi lúán vïì chñnh trõ. Tuy nhiïn, caác nhaâ caãi Lõch sûã caãi caách nhaâ nûúác cuãa caác nûúác cöng nghiïåp caách coá thïí bùæt àêìu möåt caách töët àeåp bùçng caách cuãng lêu àúâi ngaây nay mang laåi niïìm hy voång - vaâ caã sûå cöë caác cú quan trung ûúng cho viïåc hoaåch àõnh chñnh ngêåp ngûâng - cho caác nûúác àang phaát triïín hiïån nay. saách chiïën lûúåc, taåo lêåp sûå minh baåch vaâ caånh tranh Cho àïën thïë kyã trûúác, nhiïìu vêën àïì maâ hiïån nay toã lúán hún, taách riïng nhûäng hoaåt àöång vaâ nhûäng cú ra laâm giaãm tñnh hiïåu quaã cuãa nhaâ nûúác trong thïë quan coá caác àêìu ra àûúåc cuå thïí hoaá dïî daâng, tòm kiïëm giúái àang phaát triïín trûúác kia àaä laâ bùçng chûáng dïî sûå phaãn höìi yá kiïën nhiïìu hún tûâ nhûäng àöëi tûúång sûã hiïíu úã chêu Êu, Nam Myä vaâ Nhêåt Baãn. Nhûng, nhûäng duång vïì viïåc phên phöëi caác dõch vuå, vaâ laâm viïåc vúái vêën àïì naây àaä àûúåc giaãi quyïët, vaâ caác nhaâ nûúác hiïån caác hiïåp höåi cöng àoaân vïì nhûäng chûúng trònh seä cho àaåi coá hïå thöëng chuyïn nghiïåp àaä xuêët hiïån. Àiïìu pheáp cöng nhên tòm kiïëm sûå an toaân trong thay àöíi naây àem laåi hy voång cho chuáng ta. Nhûng noá cuäng hún laâ tòm kiïëm sûå an toaân chöëng laåi thay àöíi. laâm chuáng ta do dûå, búãi vò viïåc tùng cûúâng thïí chïë àoâi hoãi phaãi coá thúâi gian. Nhûäng caãi caách thúâi phuåc hûng Minh Trõ àûa Nhêåt Baãn tiïën trïn con àûúâng Khi naâo nhûäng caãi caách diïîn ra? phaát triïín àaä mêët khoaãng 25 nùm àïí bùæt rïî. Coá thïí Nhûäng xung àöåt sêu sùæc vïì sûå phên phöëi vaâ nhûäng xêy dûång möåt nhaâ nûúác coá nùng lûåc hún, song quaá kiïìm chïë gùæn chùåt vaâo nhûäng thïí chïë nhaâ nûúác laâ trònh naây seä chêåm chaåp vaâ àoâi hoãi coá sûå cam kïët chñnh àiïìu then chöët giaãi thñch taåi sao nhiïìu nûúác àaä thêët trõ lúán. Bêy giúâ cêìn cêëp baách haânh àöång ngay. baåi trong caãi caách àïën nhû vêåy. Tuy nhiïn, chuáng Trong 15 nùm qua, nhiïìu chñnh phuã àaä àaáp ûáng khöng phaãi laâ khöng thïí thay àöíi. Cuöëi cuâng thò sûå àûúåc aáp lûåc bïn ngoaâi vaâ bïn trong bùçng caách tiïën thay àöíi xuêët hiïån khi nhûäng khñch àöång vûát boã caác haânh nhûäng caãi caách sêu röång àïí caãi tiïën hoaåt àöång chñnh saách cuä vaâ nhûäng sùæp xïëp thïí chïë löîi thúâi trúã cuãa mònh. Àiïín hònh laâ, nhûäng thay àöíi trong chñnh nïn maånh hún so vúái nhûäng khñch àöång muöën giûä saách kinh tïë vô mö - viïåc xûã lyá tyã giaá höëi àoaái, chñnh chuáng laåi. Möåt cuöåc khuãng hoaãng kinh tïë hay möåt saách taâi chñnh, chñnh saách thûúng maåi - àaä tiïën haânh möëi àe doaå tûâ bïn ngoaâi, hoùåc sûå nhêåm chûác cuãa möåt nhanh nhêët. Nhûäng caãi caách naây coá nhûäng haâm yá chñnh phuã múái coá ñt lúåi ñch hún trong chïë àöå cuä, àïìu chñnh trõ, nhûng khöng àoâi hoãi phaãi “àaåi tu” laåi toaân coá thïí thuác àêíy caãi caách. Tuy nhiïn, caãi caách coá thïí bõ böå caác thïí chïë. Chuáng coá thïí àûúåc tiïën haânh nhanh trò hoaän nïëu nhû nhûäng ngûúâi nùæm giûä quyïìn lûåc laåi choáng, thûúâng laâ thöng qua sùæc lïånh, do möåt nhoám muöën thûåc hiïån caác chñnh saách löîi thúâi vò lúåi ñch cuãa nhoã caác nhaâ kyä trõ coá nùng lûåc thûåc hiïån. Têët caã nhûäng hoå hoùåc vò lúåi ñch cuãa caác àöìng minh cuãa hoå. Vaâ sûå trò àiïìu maâ nhoám phaãi nùæm laâ quyïët àõnh vïì mùåt chñnh hoaän àöi khi coá thïí keáo daâi möåt caách àau àúán nhû úã trõ àïí taåo ra sûå thay àöíi. Haiti dûúái thúâi Duvaliers vaâ Dai (Cöång hoaâ dên chuã Cönggö) ngaây nay. Nhûng nhûäng caãi caách nhaâ nûúác khaác, khi giaãi quyïët sûå àiïìu tiïët dõch vuå xaä höåi, taâi chñnh, cú súã haå Caác nûúác laáng giïìng cuäng coá thïí laâ àöång cú thuác têìng vaâ cöng trònh cöng cöång, khöng thïí thûåc hiïån àêíy maånh meä sûå thay àöíi. Laân soáng caãi caách lan àûúåc nhanh choáng nhû vêåy búãi vò chuáng liïn quan truyïìn úã Àöng AÁ, Myä Latinh, nhiïìu nûúác Àöng Êu vaâ àïën viïåc thay àöíi caác cú cêëu thïí chïë àûúåc thiïët lêåp Liïn Xö cuä laâ möåt hiïåu ûáng “àöminö” roä raâng. Möëi àe cho nhûäng muåc tiïu khaác nhau àïí phuâ húåp vúái nhûäng doaå bõ tuåt laåi phña sau coá thïí thuác àêíy caác nûúác caãi quy tùæc khaác nhau cuãa troâ chúi. Loaåi caãi caách thïí chïë tiïën hoaåt àöång cuãa böå maáy quan chûác cuãa hoå. Tuy naây àoâi hoãi thay àöíi maånh trong caách suy nghô vaâ nhiïn, viïåc nghiïn cûáu vêîn chûa giaãi thñch àûúåc taåi haânh àöång cuãa caác cú quan nhaâ nûúác, vaâ thûúâng laâ caã sao möåt söë nûúác khùæc phuåc àûúåc khuãng hoaãng, coân viïåc “àaåi tu” laåi caác hïå thöëng baão trúå vaâ tham nhuäng möåt söë khaác thò khöng. Vò sao, chùèng haån, khaã nùng àaä àûúåc hònh thaânh tûâ lêu. Nhûng, nhûäng thay àöíi dung thûá laåm phaát cuãa dên chuáng úã chêu AÁ dûúâng nhû vêåy laâ hïët sûác thiïët yïëu nïëu nhû muöën nêng cao nhû thêëp hún nhiïìu so vúái nhiïìu núi úã Myä Latinh? nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác. Caã hai àiïìu naây - caác chñnh Vaâ taåi sao möåt söë nûúác phaãi traãi qua thúâi kyâ suy suåp saách töët vaâ nhûäng thïí chïë nhaâ nûúác coá khaã nùng hún kinh tïë keáo daâi trûúác khi àöëi phoá àûúåc trong khi caác àïí thûåc hiïån nhûäng chñnh saách àoá - cuâng nhau taåo ra nûúác khaác laåi haânh àöång súám hún nhiïìu? sûå phaát triïín kinh tïë nhanh hún nhiïìu (Biïíu àöì 5). Thöng thûúâng, sûå phên tñch vïì nhûäng ngûúâi Caãi caách toaân diïån theo nhûäng àûúâng löëi naây chiïën thùæng vaâ nhûäng ngûúâi thua cuöåc seä àûa àïën sûå àoâi hoãi rêët nhiïìu thúâi gian vaâ nöî lûåc úã nhiïìu nûúác dûå baáo trûúác vïì viïåc khi naâo caãi caách seä àûúåc thûåc àang phaát triïín, vaâ tiïën trònh naây khaác nhau àaáng hiïån hoùåc ñt nhêët laâ liïåu noá coá àûúåc thûåc hiïån hay
25. 24 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997 àaãm baão rùçng caác chñnh saách àûúåc bao göìm nhiïìu Biïíu àöì 5 hún trong caãi caách. Trong nhûäng nùm gêìn àêy, nhûäng Caác nûúác coá caác chñnh saách kinh tïë töët vaâ nùng nhaâ laänh àaåo chñnh trõ nhòn xa thêëy röång àaä biïën àöíi lûåc thïí chïë maånh hún thûúâng tùng trûúãng nhanh nhûäng lûåa choån àöëi vúái dên chuáng cuãa hoå thöng qua hún caãi caách coá tñnh chêët quyïët àõnh. Hoå thaânh cöng búãi vò hoå àaä laâm cho nhûäng lúåi ñch trúã nïn roä raâng àöëi vúái têët caã vaâ àaä xêy dûång nhûäng khöëi liïn kïët mang laåi tiïëng noái to hún cho nhûäng ngûúâi àûúåc hûúãng lúåi thûúâng yïn lùång. Hoå cuäng àaä thaânh cöng - vaâ àiïìu naây laâ chuã yïëu nhêët – búãi vò hoå àaä àûa ra möåt têìm nhòn daâi haån cho xaä höåi cuãa hoå, cho pheáp moåi ngûúâi nhòn xa hún nhûäng àau khöí trûúác mùæt cuãa sûå àiïìu chónh. Nhûäng nhaâ laänh àaåo hoaåt àöång coá hiïåu quaã laâm cho nhên dên coá caãm giaác mònh laâ ngûúâi chuã cuãa caãi caách - caái caãm giaác cho rùçng caãi caách khöng phaãi laâ möåt caái gò àoá bõ aáp àùåt tûâ bïn ngoaâi. Caãi caách nhaâ nûúác àoâi hoãi coá sûå húåp taác cuãa têët caã caác nhoám trong xaä höåi. Sûå àïìn buâ cho nhûäng nhoám bõ caãi caách taác àöång ngûúåc laåi (caác nhoám naây khöng phaãi luön luön laâ nhoám ngheâo nhêët trong xaä höåi) coá thïí giuáp giaânh àûúåc sûå uãng höå cuãa hoå. Mùåc duâ sûå àïìn buâ coá thïí töën keám trong ngùæn haån, song noá seä àûúåc hoaân laåi trong daâi haån. Nhûäng bêët àöìng sêu xa vaâ sûå ngúâ vûåc lêîn nhau giûäa caác nhoám coá thïí cuâng laâm Ghi chuá: Möîi möåt nûúác tùng trûúãng laâ söë trung bònh cho möåt nhoám caác nûúác. Nhûäng kïët quaã àûúåc dûåa trïn möåt thoaái triïín coá sûã chêåm caãi caách. ÚÃ àêy khöng coá phûúng phaáp cöë àõnh duång dûä liïåu trong maãng daânh cho 94 nûúác cöng nghiïåp vaâ àang nhanh choáng naâo àïí xoaá boã sûå bêët àöìng lêu àúâi, song phaát triïín trong giai àoaån 1964-1994, coá tiïën haânh kiïím tra àöëi caác thoaã ûúác xaä höåi, nhû Cöng ûúác Moncloa cuãa Têy vúái giaáo duåc, thu nhêåp vaâ caác biïën söë khaác. Xem Chuá thñch kyä Ban Nha, Höåi nghõ kinh tïë quöëc gia Bïnanh, coá thïí thuêåt àïí biïët thïm chi tiïët. Nguöìn: Caác taâi liïåu cú súã cuãa Commader, Davoodi vaâ Lee. giuáp vaâo viïåc xoaá boã naây. Caác cú quan quöëc tïë coá thïí khuyïën khñch vaâ giuáp duy trò caãi caách theo böën caách: Thûá nhêët, chuáng coá khöng. Caãi caách seä ñt sûác hêëp dêîn nïëu nhûäng ngûúâi thïí cung cêëp lúâi khuyïn kyä thuêåt quan troång xem àûúåc cuöåc khöng thïí buâ àùæp laåi cho nhûäng ngûúâi thua nïn vaâ khöng nïn laâm gò. Sûå trúå giuáp naây thûúâng laâ cuöåc. Thêåm chñ khi maâ nhûäng lúåi ñch tiïìm taâng coá àuã vö giaá, àùåc biïåt àöëi vúái nhûäng quöëc gia nhoã khöng coá àïí thûåc hiïån sûå àïìn buâ thò caãi caách cuäng khoá thaânh àuã nguöìn taâi nguyïn àïí xûã lyá toaân böå nhûäng vêën àïì cöng, búãi vò lúåi ñch àûúåc traãi röång cho nhiïìu ngûúâi, kyä thuêåt úã trong nûúác. Nhûng noá cêìn àûúåc böí sung trong khi nhûäng ngûúâi thua thiïåt, duâ chó laâ möåt söë bùçng kyä nùng cuãa àõa phûúng àïí laâm cho caãi caách nhoã hún, laåi coá quyïìn thïë lúán vaâ cöë kïët vúái nhau. Möåt thñch ûáng vúái caác àiïìu kiïån vaâ thïí chïë àõa phûúng. vêën àïì khaác nûäa laâ nhûäng lúåi ñch thûúâng àûúåc nhêån Töí chûác thûúng maåi quöëc tïë (WTO) àoáng vai troâ chuã biïët trong tûúng lai, trong khi nhûäng mêët maát thò laåi yïëu trong cuöåc caãi caách thûúng maåi, Töí chûác y tïë thïë xuêët hiïån tûác khùæc. Àöi khi, caác àiïìu kiïån àaä xêëu ài giúái (WHO) àoáng vai troâ chuã chöët vïì vêën àïì y tïë vaâ àïën mûác söë ngûúâi àûúåc lúåi àöng hún nhiïìu so vúái söë Töí chûác lao àöång quöëc tïë (ILO) àoáng vai troâ quan ngûúâi thua thiïåt. Khi àoá, caãi caách coá thïí saãn sinh ra troång vïì phaáp chïë lao àöång vaâ chñnh saách cöng ùn nhûäng lúåi ñch kinh tïë vaâ chñnh trõ trûúác mùæt. viïåc laâm. Thûá hai, caác cú quan quöëc tïë coá thïí cung cêëp kinh nghiïåm phong phuá cuãa caác nûúác trïn thïë giúái vïì nhiïìu loaåi vêën àïì. Do thûúâng coá àûúåc nhûäng Caãi caách coá thïí duy trò ra sao? caán böå tûâ khùæp caác nûúác trïn thïë giúái, caác cú quan Caác nhaâ laänh àaåo chñnh trõ vaâ giúái thûúång lûu hûúáng naây coá thïí cung cêëp caác chuyïn gia tûâ nhûäng böëi caãnh vïì caãi caách coá thïí thuác àêíy nhanh bùçng viïåc àûa ra khaác nhau. Thûá ba, sûå trúå giuáp vïì taâi chñnh maâ caác nhûäng quyïët àõnh múã röång nhûäng choån lûåa cuãa dên cú quan naây cung cêëp coá thïí giuáp caác nûúác traãi qua chuáng, noái lïn roä raâng nhûäng lúåi ñch cuãa caãi caách vaâ àûúåc giai àoaån khoá khùn ban àêìu cuãa caãi caách cho