Giáo trình Vai trò của công tác xã hội học đường cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại trường trung cấp kinh tế-Du lịch hoa sữa - Phạm Tiến Nam

Nội dung text: Giáo trình Vai trò của công tác xã hội học đường cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại trường trung cấp kinh tế-Du lịch hoa sữa - Phạm Tiến Nam

1. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II VAI TRÒ C A CÔNG TÁC XÃ H I H C ƯNG CHO H C SINH CÓ HOÀN C NH KHÓ KH N T I TR ƯNG TRUNG CP KINH T - DU L CH HOA S A TS. Ph m Ti n Nam B môn Công tác xã h i, Tr ng H Th ng Long Tóm t t: Bài báo th ảo lu ận vai trò c ủa công tác xã h ội h ọc đường cho h ọc sinh có hoàn c ảnh khó kh ăn t ại Tr ường Trung c ấp Kinh t ế - Du l ịch Hoa S ữa (Tr ường TCKT-DL Hoa Sữa), d ựa trên ba khía c ạnh chính: tham v ấn ngh ề nghi ệp, h ỗ tr ợ tâm lý - xã hội và nghiên cứu, v ận d ụng chính sách c ủa Nhà n ước. T khóa: Công tác xã h i h c ng; H c sinh có hoàn c nh khó kh n; Tr ng Trung c p Kinh t - Du l ch Hoa S a; Vi t Nam. Nhà v n Lý Lan ã cho ng i m nói v i con " i i con, hãy can m lên, th gi i này là c a con, b c qua cánh c ng tr ng là m t th gi i k di u s m ra" (Nguy n Th Ph ng, 2009). Qu th t, nhà tr ng là m t th gi i k di u trong trái tim và tâm h n c a m i chúng ta: th gi i c a tri th c, trí tu , s hi u bi t; th gi i c a tình b n, tình th y trò, tình yêu th ơ ng, lòng nhân h u, s quan tâm, giúp và s chia; th gi i c a ý chí, ngh lc, khát vng và ni m tin i v i các h c sinh có hoàn c nh khó kh n ang theo h c t i Tr ng Trung c p Kinh t - Du l ch Hoa S a (Tr ng TCKT-DL Hoa S a), nhà tr ng là m t th gi i k di u h ơn th . Tr ng TCKT-DL Hoa S a là c ơ s ào t o chuyên v lnh v c Du l ch, v i s mnh xuyên su t t khi thành l p tr ng 1994: “Tham gia vào ch ơ ng trình xóa ói gi m nghèo c a Vi t Nam b ng cách d y ngh và t o vi c làm mi n phí cho các thanh niên có hoàn c nh khó kh n”. Tr ng ngoài công l p - Tr ng ào t o t thi n – nh h ng Doanh nghi p Xã h i, Tr ng TCKT-DL Hoa Sa luôn ph i i m t v i nh ng khó kh n và thách th c nh ng nhà tr ng luôn theo sát m c tiêu: giúp thanh niên qua ào t o có vi c làm và n nh cu c s ng. Công tác xã h i h c ng óng m t vai trò quan tr ng giúp các em h c sinh có iu ki n và phát huy h t kh nng h c t p t t nh t. Trong bài vi t khoa h c này, tác gi tp trung phân tích vai trò c a công tác xã h i h c ng cho h c sinh có hoàn c nh khó kh n t i Tr ng TCKT-DL Hoa S a trên ba khía c nh chính: tham v n ngh nghi p, h tr tâm lý xã hi, nghiên c u và v n d ng chính sách Nhà n c. 1. Tham v ấn ngh ề nghi ệp Tr ng TCKT-DL Hoa S a bao g m i t ng h c sinh n t nhi u n ơi và m i em u mang theo m t hoàn c nh khó kh n riêng nh ng m c ích chính c a các em khi n v i Hoa S a là c ào to ngh và có vi c làm sau khi t t nghi p. i t ng là h c sinh có hoàn c nh khó kh n, bao g m: con th ơ ng binh, li t s (chi m 19%), tr m côi và ng ph (chi m 26%), thanh niên dân t c thi u s (chi m 10%), con gia ình nghèo (chi m 31%), thanh niên khuy t t t (chi m 11%), và tr gái b lm d ng và buôn bán/n n nhân ch t c da cam (chi m 3%) (Tr ng TCKT-DL Hoa S a & WUSC, 2012). Ch ơ ng trình ào t o c a Hoa S a tính n th i im này g m 3 h : h trung c p chuyên nghi p v i hình th c ào t o 2 n m gm các ngh (k thu t ch bi n món n, qu n tr nhà hàng, k toán th ơ ng m i), h trung c p ngh vi hình th c ào t o 18 tháng g m các Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 321
2. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II ngh (k thu t ch bi n món n, nghi p v l tân), h sơ c p ngh vi hình th c ào t o t 6 tháng n 12 tháng g m các ngh (k thu t ch bi n món n Á, k thu t ch bi n món n Âu, nghi p v ph c v bàn, d ch v nhà hàng, ngh bánh m - bánh ng t, nghi p v lu trú, ngh may, thêu (dành cho thanh niên khi m thính và khuy t t t v n ng). Tham v n ngh nghi p cho h c sinh có hoàn c nh khó kh n luôn c nhà tr ng xác nh là m t trong nh ng nhi m v tr ng tâm trong công tác h tr hc ngh và t o vi c làm. Trên th c t , do nh n th c còn h n ch ho c thi u thông tin, m t s em ch n ngh theo b n bè và c m tính mà ch a xu t phát t nhu c u, mong mu n, nguy n v ng và kh nng c a các em. ây là m t trong nh ng lý do chính khi n các em chán n n vi c h c t p t i tr ng và không phát huy c ti m n ng c a b n thân . Theo s li u báo cáo t ng h p tuy n sinh 2008-2013 ca Tr ng TCKT-DL Hoa S a, giai on khi ng ký h c t i tr ng, 86.36% các em c hi ã tr li ch n ngh theo s thích, 15.91% trong ó có s tác ng c a b m. Ngoài ra, các em còn ng ký h c vì yêu c u c a doanh nghi p òi h i b ng ngh (6.82%) ho c theo t vn c a các b n khóa tr c (4.55%) (Tr ng TCKT-DL Hoa S a, 2013). Nm b t c th c tr ng này, nhà tr ng ã tr c ti p n c ng ng ph i h p v i chính quy n a ph ơ ng gi i thi u các ngành ngh ào t o, ch ơ ng trình h c, nhu c u th tr ng lao ng i v i ngành ngh ó, nh ng ph m ch t và k nng c n thi t tham gia lao ng ngh , ch chính sách và m t s thông tin v nhà tr ng giúp các em chu n b tâm th sn sàng ch n l a ngành ngh phù h p v i b n thân. Khi n v i Tr ng TCKT-DL Hoa S a, các em c tham v n d a trên k t qu ph ng v n, bài ki m tra u khóa, k t qu y t , ki m tra t v n tâm lý theo ngành ng ký. M i khi các em g p khó kh n trong quá trình h c ngh , nhân viên công tác xã h i và chuyên viên tâm lý luôn h tr tham v n cho các em ho c tác ng khuy n khích các em ti p t c h c ngh cng nh xây d ng lòng yêu ngh . tham v n ngh nghi p th c s có hi u qu , nhà tr ng d a trên c ơ s nng l c, s thích, tính cách, quan im, iu ki n và c im tâm sinh lý c a các em. M t s nguyên t c tham v n c ơ b n nh t tr ng áp d ng trong quá trình tham v n nh : nguyên t c tôn tr ng thân ch ; nguyên t c ch p nh n, không phán xét m i hành vi, c m xúc c a thân ch ; nguyên tc th u c m; nguyên t c m b o tính bí m t thông tin cho thân ch . Cùng v i ó, là vi c s dng m t s k nng công tác xã h i nh : k nng l ng nghe, k nng quan sát, k nng th u cm, k nng ph n h i, k nng tham v n, k nng giao ti p phi ngôn ng Quá trình tham v n ngh nghi p giúp h c sinh có hoàn c nh khó kh n t nh n th c c ti m n ng c a b n thân, khám phá các gi i pháp gi i quy t v n hc ngh các em ang g p ph i. Quá trình này góp ph n kh ng nh m c tiêu, s mnh ban u c a nhà tr ng là úng n. Qua h ơn 20 n m ho t ng và tr ng thành, Tr ng TCKT-DL Hoa S a ã ào to h ơn 7 .000 thanh niên thoát nghèo, có ngh nghi p n nh cu c s ng, nhi u em r t thành công ã là ch các doanh nghi p ho c có v trí cao trong các khách s n, nhà hàng l n. 2. H ỗ tr ợ tâm lý - xã h ội Gia ình là m t ph n quan tr ng không th thi u trong cu c i c a m i con ng i, là nơi ng i ta tìm v khi m t m i, khó kh n. Tuy nhiên, không ph i cá nhân nào khi sinh ra cng may m n có m t gia ình toàn v n và các h c sinh t i Tr ng TCKT-DL Hoa S a ph n ln r ơi vào hoàn c nh y. Có nhi u em cha m mt s m, ph i vào trong các trung tâm B o tr xã h i ngay t bé; do ó, các em thi t h t v tình c m và tinh th n. Nhi u em gia ình r n nt, cha m mâu thu n, b o hành, s ng ly thân, ly hôn, thi u quan tâm ho c b mc con cái. Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 322
3. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II Th m chí, có nh ng em có gia ình y nh ng b m lo làm n, ki m ti n không quan tâm ti con cái, phó m c hoàn toàn cho nhà tr ng gi i quy t v n khi có chuy n x y ra. Nhi u em chia s rng có nh ng lúc b rơi vào tr ng thái kh ng ho ng tâm lý nh khó kh n thích nghi v i môi tr ng h c t p m i, mâu thu n v i b n bè, nh nhà hay có nh ng em s c kh e tâm th n không t t, d b la và b d d. M t s em có nh ng hành vi l ch chu n nh : n tr m, n c p t bn bè và nhà tr ng; hung h ng, gây g vi b n, không ki m soát c hành vi c a mình; nói d i th y cô, tr n h c; có nh ng d u hi u, hành vi t t Các em luôn c nhân viên công tác xã h i và chuyên viên tâm lý c a nhà tr ng tham v n và tr li u tâm lý qua các bu i nói chuy n, chia s , ch ơi trò ch ơi, và tham gia sinh ho t nhóm. Các ho t ng này không ch giúp các em xóa b s lo âu, bu n phi n, m c c m, t ti mà còn nâng cao k nng s ng gi i quy t v n trong cu c s ng và công vi c nh k nng giao ti p, làm vi c nhóm, gi i quy t xung t, ch m sóc s c kh e sinh s n 3. Nghiên c ứu và v ận d ụng chính sách c ủa Nhà n ước m b o tính công b ng và bình ng trong xã h i, trong nh ng n m g n ây Tr ng TCKT-DL Hoa S a nghiên c u và v n d ng chính sách Nhà n c h tr hc sinh có hoàn c nh khó kh n t ng giai on trong l nh v c h c ngh và t o vi c làm. Hi n nay nhà tr ng chia các i t ng c u tiên vào 4 nhóm : i t ng c u tiên 100%; i t ng c u tiên 75%; i t ng c u tiên 50% và i t ng c u tiên 25% (Tr n S Nguyên, 2013)
   
   I T
   
   NG GI
   Y T
   CH
   NG TH
   C Các đối t ượng ưu tiên ch ỉ áp d ụng đối v ới H ệ Sơ c ấp, và Ngành Qu ản tr ị Nhà hàng (H ệ Trung cấp) A CÁC I T ƯNG ƯU TIÊN 100% 1 Con gia ình nghèo có s S công ch ng và ki m tra s g c khi ã vào h c t i tr ng Con gia ình nghèo theo Q Xác nh n c a a ph ơ ng, theo Q 09/2011 –TTg và Ch 09/2011-TTg th 1752/TTg Quy nh chu n chu n nghèo, h c n nghèo giai on t 2011 - 2015 2 M côi cha m không n ơi n ơ ng Xác nh n nghèo a ph ơ ng, xác nh n không n ơi n ơ ng ta ta 3 Hc sinh thu c các t ch c xã Có công v n c a t ch c xã h i xác nh n và g i v tr ng hi nh : SOS, TTBT XH, Làng tr , Mái m xã h i . 3 Dân t c thi u s ít ng i vùng Gi y xác nh n dân t c ho c gi y khai sinh sâu vùng xa biên gi i h i o 5 Con li t s , Con n n nhân ch t ã c nhà n c h tr chi phí h c và u ãi giáo d c c da cam theo ngh nh 49/N - TTg Chính ph 6 Con gia ình có b m b khuy t Có gi y xác nh n nghèo c a a ph ơ ng (c p xã, Ph ng tt, khó kh n v kinh t và Huy n, Qu n) Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 323
4. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II B CÁC I T ƯNG ƯU TIÊN 75 % 1 Con gia ình có b m ly d , Có gi y xác nh n c a a ph ơ ng (c p xã, ph ng và không n ơi n ơ ng t a, ho c v i huy n, qu n) ông bà nh ng kinh t khó kh n C CÁC I T ƯNG ƯU TIÊN 50 % 1 Hc sinh dân t c ít ng i Có gi y xác nh n c a a ph ơ ng (c p xã, ph ng và huy n, qu n) 2 Con gia ình nghèo có xác nh n c a a ph ơ ng n m trong vùng 60 huy n nghèo c a c n c theo Q 30a/2008-TTg 3 Hc sinh khi m thính và khuy t Có xác nh n th c t . Tùy t ng i t ng, t ng hoàn c nh, tt v n ng nh (h ọc may và Ban giám hi u nhà tr ng s có quy t nh iu ch nh lên thêu) các m c cao h ơn cho ng i h c. 4 Con TB 1/4; 2/4 Có gi y xác nh n c a a ph ơ ng. c Nhà n c h tr chi phí h c và u ãi giáo d c theo ngh nh 49/N - TTg 5 Con BB 1/3 Chính ph D CÁC I T ƯNG ƯU TIÊN 25 % 1 Con BB 2/3, 3/3 Có gi y xác nh n c a a ph ơ ng. c nhà n c h tr chi phí h c và u ãi giáo d c theo ngh nh 49/N - TTg 4 Con TB 3/4; 4/4 Chính ph 2 M côi m t b Xác nh n a ph ơ ng 3 Con gia ình c n nghèo Xác nh n c a a ph ơ ng, theo Q 09/2011 –TTg và Ch th 1752/TTg Quy nh chu n chu n nghèo, h c n nghèo giai on t 2011 - 2015 5 Ng i g p thiên tai, d ch h a Tùy t ng i t ng, t ng hoàn c nh Ban giám hi u nhà Ng i b ng c ãi, b o hành tr ng s có quy t nh iu ch nh lên các m c cao h ơn cho ng i h c. i v i b t k cá nhân nào trong xã h i, chi phí h c t p và n u là v n c quan tâm khi theo h c, c bi t là v i nh ng ng i có hoàn c nh khó kh n, nh ng ng i y u th trong xã h i. Hi u c nh ng khó kh n này, Ban giám hi u nhà tr ng ã a ra các chính sách h tr và t o iu ki n các em có c ơ h i c n l p, c h c ngh , c ti p xúc v i th y cô, b n bè, c nh h ng ngh nghi p và gi i thi u vi c làm. Có th nói rng nh ng chính sách trên c cán b nhân viên, h c sinh trong tr ng nói riêng và các t ch c, gia ình và c ng ng nghèo ng h . Vi c này ph n nào hoàn thành c m c tiêu xã hi mà nhà tr ng t ra t nh ng ngày u thành l p. Tóm l i, trong b i c nh hi n nay khi các v n xã h i n y sinh ph c t p và a d ng trong tr ng h c thì công tác xã h i h c ng tr nên c p thi t h ơn bao gi ht. Qua nghiên cu th c ti n t i Tr ng TCKT-DL Hoa S a, nhân viên công tác xã h i ng d ng chuyên nghi p các giá tr , nguyên t c, k nng, k thu t/công c , và nguyên t c o c tr c ti p Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 324
5. Kỷ yếu công trình khoa h ọc 2015 - Ph ần II h tr hc sinh có hoàn c nh khó kh n gi i quy t các v n ny sinh liên quan n h c ngh ti tr ng. T i Tr ng TCKT-DL Hoa S a, công tác xã h i tr ng h c có vai trò r t quan tr ng trong vi c tham v n ngh nghi p, h tr tâm lý - xã h i, nghiên c u và v n d ng chính sách Nhà n c. 4. Tài li u tham kh o [1]. TS. Ph m Ti n Nam. (2014). Mô hình ho ạt động Công tác xã h ội chuyên nghi ệp tại Doanh nghi ệp xã h ội Hoa S ữa. Hi th o Khoa h c Qu c t : Th c ti n và H i nh p trong Phát tri n Công tác Xã h i Vi t Nam. Nhà xu t b n Thanh niên. [2]. Tr n S Nguyên. (2013). Nghiên c ứu và v ận d ụng chính sách Nhà n ước để hỗ tr ợ các đối t ượng y ếu th ế từng giai đoạn trong l ĩnh v ực h ọc ngh ề và vi ệc làm. Tài li u "H i th o Phát tri n Tr ng Trung c p Kinh t - Du l ch Hoa S a theo nh h ng doanh nghi p xã h i liên k t". [3]. Nguy n Th Ph ng. (2009). Suy ngh ĩ v ề vai trò c ủa Nhà tr ường . VH&TT s tháng 11-2009. [4]. Tr ng Trung c p Kinh t - Du l ch Hoa S a (Tr ng TCKT-DL Hoa S a) & WUSC Vi t Nam. (2012). Mô hình đào t ạo k ỹ năng và t ạo vi ệc làm m ới d ựa trên c ộng đồng tại Vi ệt Nam. D ự án CE-CCEFD. [5]. Tr ng trung c p Kinh t - Du l ch Hoa S a (Tr ng TCKT-DL Hoa S a). (2013). Báo cáo t ổng h ợp tuy ển sinh 2008-2013 c ủa tr ường Hoa S ữa. Abstract: This article discussed about the role of school social work for students in difficult circumstances at the Hoasua school of Economics and Tourism, based on three main aspects: profession counselling, psychosocial support, and the State's policies application and research. Keywords : School social work; students in difficult circumstances; Hoa Sua School of Economics and Tourism; Vietnam. Tr ường Đại h ọc Th ăng Long 325