Giáo trình Xã hội học đô thị - Nguyễn Thị Thu Trang

Nội dung text: Giáo trình Xã hội học đô thị - Nguyễn Thị Thu Trang

1. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC TOÂN ÑÖÙC THAÉNG KHOA KHOA HOÏC XAÕ HOÄI VAØ NHAÂN VAÊN # " MOÂN HOÏC XAÕ HOÄI HOÏC ÑOÂ THÒ GIAÛNG VIEÂN: CN. NGUYEÃN THÒ THU TRANG
2. XÃ HỘI HỌC ĐÔ THỊ GV: Nguyễn Thị Thu Trang
3. Mục tiêu môn học - Cung cấp cho sinh viên những hiểu biết chung xung quanh khái niệm đô thị - Biết được điều kiện ra đời, đối tượng và chức năng của XHH đô thị - Hiểu và vận dụng các lý thuyết XHH ứng dụng trong N/C các vấn đề đô thị - Phát hiện và phân tích những biến đổi kinh tế-xã hội của quá trình đô thị hóa - Thấy được vai trò to lớn của XHH trong công tác quy hoạch và quản lý đô thị - Phân biệt lối sống đô thị và nông thôn
4. NỘI DUNG Bài 1:Sự hình thành và phát triển của XHH đô thị Bài 2: Một số khái niệm liên quan đến XHH đô thị Bài 3: Các cách tiếp cận trong XHH đô thị Bài 4: Đô thị hóa Bài 5: Cộng đồng dân cư đô thị Bài 6: Xã hội học trong công tác quy hoạch và quản lý đô thị Bài 7: Chính sách nhà ở đô thị
5. Taøi lieäu tham khaûo • Vieän Xaõ hoäi hoïc (Trònh Duy Luaân chuû bieân). Tìm hieåu moân Xaõ hoäi hoïc ñoâ thò. Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø noäi, 1996. • Nguyeãn Quang Vinh. Moät vaán ñeà xaõ hoäi hoïc haøng ñaàu cuûa vieäc caûi taïo – chænh trang ñoâ thò: giaûm toån thöông cho nhoùm daân cö ngheøo nhaát. Taïp chí Xaõ hoäi hoïc, soá 1, 2001, trang 30 – 39. • Trònh Duy Luaân, Nguyeãn Quang Vinh. Taùc ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñoåi môùi trong lónh vöïc nhaø ôû ñoâ thò. Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø noäi, 1998. • Vieän Quy hoaïch noâng thoân vaø ñoâ thò. Xaõ hoäi hoïc trong quy hoaïch, xaây döïng vaø quaûn lyù ñoâ thò. Nxb Xaây döïng, Haø Noäi, 1995
6. 5. Vieän Xaõ hoäi hoïc. Taïp chí Xaõ hoäi hoïc soá 3 caùc naêm 1991, 1993, 2000 – soá ñaëc bieät veà nghieân cöùu Xaõ hoäi hoïc ñoâ thò. 6. Nguyễ n Th ế Bá. Quy hoạch xây dựng phát triển đô thị, Nxb Xây dựng, Hà Nội 2004 7. Viện ngân hoàng thế giới (Frannie A.Le1autier), Đô thị trong thế giới toàn cầu, Nxb Chính trị Quốc gia 8. Đô thị Việt Nam
7. Phương pháp dạy và học Hướng dẫn cách học - Ôn bài cũ, làm bài tập (nếu có) và đọc bài mới trước khi đến lớp. -Tích cực trao đổi với GV các vấn đề còn thắc mắc -Tích cực đọc các tài liệu tham khảo đặc biệt là các bài trên tạp chí Xã hội học 6
8. Quy định về thi cử Các đợt thi 10%: Thảo luận + thuyết trình 20%: Báo cáo chuyên đề 70%: Tự luận 7
9. BÀI 1 SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI HỌC ĐÔ THỊ
10. I.Xã hội học đô thị trong xã hội hiện đại - Töø cuoái theá kyû XIX, ñaàu theá kyû XX, coâng nghieäp hoùa TBCN vaø keùo theo noù laø quaù trình ñoâ thò hoùa maïnh meõ - Nư ûa sau theá kyû XX phaàn lôùn cö daân ôû caùc nöôùc phaùt trieån phöông Taây ñeàu soáng ôû ñoâ thò - Haøng loaït coâng trình nghieân cöùu chuyeân saâu veà nhieàu maët cuûa ñoâ thò vaø quaù trình ñoâ thò hoùa - Nhöõng hoäi nghò quoác teá ñaàu tieân veà ñeà taøi nghieân cöùu XHH ñoâ thò - Hoäi thaûo ñaàu tieân (1953) toå chöùc ôû Ñaïi hoïc Columbia (Myõ) - 1956 toå chöùc ôû Bangkok
11.  CM Ñoâ thò laàn 1– söï xuaát hieän cuûa moät hình thaùi cö truù môùi  CM Ñoâ thò laàn 2 – giai ñoaïn phaùt trieån gaén vôùi CMCN&CNTB  CM Ñoâ thò laàn 3 – khung caûnh cuûa caùc nöôùc ñang PT
12. 1. CM Ñoâ thò laàn 1– söï xuaát hieän cuûa moät hình thaùi cö truù môùi Veà maët thôøi gian - Thôøi kyø Ñaù môùi (Neolithic), caùch ñaây vaøo khoaûng 10.000 naêm (8000 BC) - Thaønh phoá ñöôïc coi laø TP ñaàu tieân teân Jericho (phía baéc Bieån Cheát, treân laõnh thoå cuûa Israel ngaøy nay) ra ñôøi vaøo khoaûng thôøi gian noùi treân. TP naøy luùc ñoù coù soá daân chæ khoaûng 600 ngöôøi (khaù beù nhoû so vôùi tieâu chuaån ngaøy nay).
13. - Ñoäng thaùi hình thaønh cuûa moät hình thöùc chieám lónh khoâng gian cö truù môùi – “ñoâ thò” töùc laø cuoäc caùch maïng ñoâ thò laàn thöù nhaát naøy laø xuaát phaùt töø vieäc xaõ hoäi xuaát hieän söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi laàn thöù ba vaø ñaùnh daáu baèng söï xuaát hieän cuûa taàng lôùp thöông nhaân
14. n Taàng lôùp thöông nhaân – nhöõng ngöôøi chuyeân thöcï hieän hoaït ñoäng mua baùn vaø trao ñoåi haøng hoaù giöõa caùc khu vöïc khaùc nhau trong theá giôùi coå ñaïi (maø thoâng thöôøng laø khoaûng caùch töông ñoái xa neáu söû duïng caùc phöông tieän chuyeân chôû vaøo thôøi kyø naøy) vôùi nhau – hoï thöôøng ñi qua moät soá khu vöïc coù vò trí thuaän lôïi naèm giöõa caùc khu vöïc caàn trao ñoåi haøng hoaù  Ñieàu naøy khieán cho moät soá vuøng nhaát ñònh trong theá giôùi coå ñaïi coùù ñieàu kieän laø caùc ñaàu moái giao thoâng trôû neân phaùt trieån hôn  Caùc ñieåm döøng chaân naøy trôû neân caùc trung taâm giao thöông (coù nhöõng khu “chôï”)  Moät soá ngöôøi daân khoâng coøn saûn xuaát noâng nghieäp nöõa maø chuyeån haún sang lónh vöïc buoân baùn haøng hoùa  Daân soá ngaøy caøng ñoâng hôn do nhieàu ngöôøi keùo ñeán töø caùc vuøng noâng thoân laân caän nhaèm thöïc hieän chöùc naêng trao ñoåi haøng hoùa  vuøng laõnh thoå ngaøy caøng môû roäng  maät ñoä daân cö ngaøy caøng taêng  ñaây chính laø nhöõng hình aûnh ñaàu tieân cuûa moät ñoâ thò
15. - Luùc naøy, cuûa taàng lôùp chieán binh (nhöõng ngöôøi chuyeân laøm nhieäm vuï baûo veä vuøng laõnh thoå) cuõng nhö taàng lôùp taêng löõ coù vai troø nhieàu hôn trong quaûn lyù traät töï xaõ hoäi  naûy sinh nhu caàu veà nhöõng ngöôøi chuyeân laøm caùc vai troø ñieàu tieát, quaûn lyù söï vaän haønh cuûa khu vöïc (caùc ñoâ thò luoân coù tính chaët cheõ trong quaûn lyù xaõ hoäi cao hôn khu vöï noâng thoân).  Caên cöù vaøo caùc dieãn tieán nhö treân, coù theå noùi ñoâ thò ñaõ daàn xuaát hieän nhieàu nôi trong theá giôùi coå ñaïi. Vaø söï xuaát hieän cuûa chuùng coù aûnh höôûng raát lôùn treân nhieàu maët cuûa xaõ hoäi luùc baáy giôø. Cuõng caàn phaûi noùi theâm raèng ñoâ thò chæ coù khaû naêng toàn taïi neáu nhö noù ñöôïc cung caáp ñuû löông thöïc thöïc phaåm cuõng nhö caùc loaïi haøng thuû coâng khaùc töø nhöõng khu vöïc noâng nghieäp laân caän. Ñaây cuõng chính laø nguyeân nhaân giaûi thích taïi sao quy moâ cuûa moät thaønh phoá coå ñaïi thöôøng khoâng lôùn. Bôûi vì khaû naêng cung caáp noâng saûn vôùi caùc ñieàu kieän saûn xuaát thôøi kyø khoâng ñuû dö ñeå ñaûm baûo nguoàn cho moät ñoâ thò vôùi quy moâ quaù lôùn.
16. 2. CM Ñoâ thò laàn 2 – giai ñoaïn phaùt trieån gaén vôùi CMCN - Cuoäc CM Ñoâ thò laàn 2 xaõy ra baét ñaàu vaøo töø giöõa theá kyû thöù XVIII ( khoaûng töø 1750), luùc ñaàu ôû Chaâu aâu sau lan roäng ra Baéc Myõ. Ñaây chính laø keát quaû taát yeáu quaù trình tích luõy tö baûn vaø phaùt trieån CNTB, ñaëc bieät laø cuûa cuoäc CM coâng nghieäp
17. Taïi sao cuoäc CMCN laïi kích thích söï phaùt trieån thaønh moät giai ñoaïn môùi cuûa caùc ñoâ thò?
18. - CMCN laø söï toång hôïp cuûa nhöõng phaùt trieån veà kyõ thuaät baét ñaàu vaøo theá kyõ thöù XVIII. Noù ñaõ taïo ra nhöõng thay ñoåi cô baûn trong giao thoâng vaän taûi,noâng nghieäp, thöông nghieäp vaø trong chính neàn coâng nghieäp Cho pheùp saûn xuaát vaø giao thoâng vaän taûi keát hôïp vaø phuï thuoäc nhau nhieàu hôn  Cho pheùp saûn xuaát haøng loaït vaø phaân phoái ñi deã daøng hôn  taïo ra löôïng saûn phaåm nhieàu hôn  cung caáp ñuû cho nhieàu ngöôøi khoâng saûn xuaát noâng nghieäp hôn  Quy moâ daân cö khu vöïc ñoâ thò coù khaû naêng taêng nhieàu, raát nhieàu laân hôn so vôùi tröôùc.
19. - Maëc khaùc, coù theå thaáy roõ raøng raèng khi caùc nhaø maùy coâng nghieäp ñöôïc moïc leân thì muïc ñích ban ñaàu cuûa noù khoâng phaûi laø nhaèm ñeå khuyeán khích söï phaùt trieån cuûa caùc TP. Tuy nhieân, duø khoâng chuû ñoäng mong ñôïi, ngay laäp töùc noù haàu nhö xaõy ra hieäu quaû naøy. Vì caùc nhaø maùy coù xu höôùng naèm gaàn nhau ôû nhöõng khu vöïc giao thoâng thuaän lôïi ñeå cuøng chia xeû nguyeân vaät lieäu vaø giaûm chi phí chuyeân chôû  Söï taäp trung coâng nghieäp. - Bôûi leõ, nhu caàu nhaân coâng cuûa caùc nhaø maùy vôùi möùc löông coù theå taïo ra cuoäc soáng toát hôn so vôùi canh taùc noâng nghieäp ñaõ khieán cho nhieàu ngöôøi daân di cö ñeán caùc trung taâm coâng nghieäp  nhu caàu ñònh cö cuûa ñoâng ñaûo caùc coâng nhaân  loâi cuoán nhöõng ngöôøi laøm dòch vuï cho hoï nhö chuû nhaø troï, ngöôøi baùn rong, may quaàn aùo, ñoùng daøy deùp, chaêm soùc vaø giaùo duïc treû em, y teá Taát nhieân, ích lôïi ngaøy caøng lôùn cuûa caùc dòch vuï ñoâ thò luoân thu huùt, caùm doã nhieàu nhaø maùy hôn ñeán ñaët vò trí taïi thaønh phoá  laøm cho guoàng quay luoân hoaït ñoäng.
20. - Caùc thaønh phoá trôû thaønh nôi saûn xuaát coù quy moâ ngaøy caøng lôùn vaø caøng quan troïng cuõng nhö ngaøy caøng trôû neân giaøu ñeïp vaø loäng laãy hôn tröôùc raát nhieàu. Nôi naøo coù saûn xuaát coâng nghieäp, nôi ñoù seõ bieán thaønh thaønh phoá. Cuoäc caùch maïng ñoâ thò laàn thöù hai naøy ñaùnh söï xuaát hieän caùc ñoâ thò cöïc lôùn vôùi söùc chöùa leân ñeán haøng trieäu ngöôøi. Neáu nhö naêm 1850 caû theá giôùi coù 3 thaønh phoá coù soá daân töø 100.000 ngöôøi trôû leân thì 100 naêm sau ñoù ñaõ leân 964 vaø ñaõ coù 8 thaønh phoá treân 5 trieäu daân, trong ñoù coù 3 thaønh phoá: Luaân Ñoân, Thöôïng Haûi, New York coù quy moâ daân soá treân 10 trieäu.  Chính cuoäc caùch maïng ñoâ thò laàn hai maø ñoäng thaùi cuûa noù laø CMCN ñaõ goùp phaàn taïo ra caùc quoác gia ñöôïc goïi laø caùc quoác gia coâng nghieäp phaùt trieån hieän nay. Chæ trong khoaûng hôn 100 naêm, caùc quoác gia naøy ñaõ ñaûo ngöôïc tyû leä daân cö soáng trong caùc khu vöïc noâng thoân vaø ñoâ thò  Chính caùc quoác gia naøy ñaõ trôû thaønh moät khaâu raát quan troïng trong boái caûnh cuûa cuoäc CM ñoâ thò laàn thöù 3
21. 3. CM Ñoâ thò laàn 3 – khung caûnh cuûa caùc nöôùc ñang PT - Hieän nay caùc nhaø khoa hoïc coøn ñang noùi tôùi nhieàu veà cuoäc CM ñoâ thò laàn 3 ñang dieãn ra vôùi boái caûnh chính laø caùc nöôùc Phöông Nam (ñòa kinh teá) ñang phaùt trieån - Coù theå noùi moác thôøi gian xuaát phaùt laø töø sau CT theá giôùi laàn 2 nhöng cuï theå hôn laø baét ñaàu vaøo khoûang giöõa thaäp kyû 70 - Ñoäng thaùi chuû yeáu cuûa cuoäc CM ñoâ thò laàn 3 naøy laø söï keát hôïp cuûa Hieän ñaïi hoùa, coâng nghieäp hoùa vaø moät ñaëc ñieåm raát môùi cuûa lòch söû theá giôùi laø quaù trình Toaøn caàu hoùa
22. Nhö vaäy cuoäc CM ÑT laàn 3 coù nhöõng hình aûnh cuûa CM ÑT laàn 2 nhöng cuõng coù nhöõng neùt ñoäc ñaùo rieâng bieät, vôùi ñieàu kieän khoâng gian, thôøi gian môùi vaø nhòp ñoä nhanh hôn. Trong ñoù, khu vöïc naêng ñoäng nhaát laø Chaâu aù vôùi söï hình thaønh caùc nöôùc NICs hay caùc con roàng, con hoå Chaâu aù, sau ñoù laø caùc quoác gia Chaâu Phi
23. II. Sự phát triển XHH đô thị qua các thời kỳ 1. Nửa đầu thề kỷ XX “Kỷ nguyên vàng” của XHH đô thị - 1903, George Simmel trong cuốn sách “The Mertopolis and methal life” (Các siêu đô thị và đời sống tinh thần)-> Nguyên nhân dẫn đến hình thành những đặc trưng vật thể của đô thị cũng như thị dân - L. Wirth, có ba đặc trưng đô thị: quy mô lớn, mật độ cao và tính khác biệt về xã hội - Trường phái Chicago rất nổi tiếng trong XHH Đô thị, với ba hệ quan điểm chính • Sinh thái học nhân văn (Human ecology) • Bệnh lý học xã hội (Social Pathology) • Tâm lý học xã hội (Social psychology)
24. III. Sự phát triển XHH đô thị qua các thời kỳ 2. Nửa sau thế kỷ XX- Sự bế tắc về lý thuyết và các hướng phát triển mới - Làm sao để XHH đô thị phân biệt các vấn đề nghiên cứu của nó với các vấn đề ở nông thôn và các vấn đề đô thị do các bộ môn khác n/c?
25. BÀI 2 MOÄT VAØI KHAÙI NIEÄM LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑOÂ THÒ
26.  Ñoâ thò – ñaëc ñieåm, chöùc naêng vaø baûn chaát  Ñoâ thò hoùa  Xaõ hoäi hoïc vaø chuyeân ngaønh XHH Ñoâ thò
27. 1. Ñoâ thò – ñaëc ñieåm, chöùc naêng vaø baûn chaát Tyû leä daân soá ñoâ thò TG (nguoàn: UNDIES, Wolrd Urbanization Prospects) 70% 59% 60% 47% 50% 38% 40% 30% 20% 10% 0% 1975 2000 2005 Ệ Theo döï baùo cuûa LHQ, vaøo cuoái thaäp nieân ñaàu tieân cuûa theá kyû XXI, seõ coù khoaûng 3,7 tyû ngöôøi treân theá giôùi sinh soáng taïi caùc khu vöïc ñöôïc xem laø “ñoâ thò”. Bao goàm töø nhöõng thaønh phoá sieâu lôùn nhö Sao Paulo (Brazil), Thöôïng Haûi (Shanghai, TQ) ñeán caùc TP côõ trung bình hay cuõng nhö caùc thò traán nhoû beù
28. 1. Ñoâ thò – ñaëc ñieåm, chöùc naêng vaø baûn chaát Toronto - Canada
29. ÑOÂ THÒ LAØ GÌ?
30. Ñònh nghóa ñoâ thò Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau  Ôû Myõ, moät khu cö truù chính thöùc ñöôïc goïi laø ñoâ thò neáu ñoù laø baát kyø coäng ñoàng naøo coù soá daân töø 2.500 ngöôøi trôû leân vaø “vuøng ñöôïc ñoâ thò hoùa” laø moät ñoâ thò vôùi soá daân khoâng döôùi 5000 ngöôøi.  ÔÛ Nam Phi, soá daân caàn coù ñeå moät ñieåm daân cö ñöôïc goïi laø ñoâ thò tuøy thuoäc vaøo chuûng toäc daân cö
31.  Quan ñieåm cuûa Xaõ hoäi hoïc - Coù soá daân töông ñoái ñoâng, maät ñoä daân soá cao vaø khoâng thuaàn nhaát - Ít nhaát coù moät boä phaän daân cö laøm caùc coâng vieäc phi noâng nghieäp vaø coù moät soá chuyeân gia - Ñaûm nhaän chöùc naêng thò tröôøng vaø ít nhaát phaûi coù moät phaàn quyeàn löïc quaûn lyù ñieàu haønh
32. Tiêu chí xác định đô thị
33.  Moät khu vöïc nhö theá naøo thì ñöôïc coi laø ñoâ thò?
34. Tieâu chí xaùc ñònh ñoâ thò? .Moãi quoác gia coù nhöõng tieâu chí rieâng cuûa mình ñeå xaùc ñònh moät khu vöïc laø “ñoâ thò” tuyø theo ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi rieâng cuûa quoác gia ñoù .Nhöõng tieâu chí naøy coù theå thay ñoåi theo thôøi gian vaø khoâng gian Ví duï möùc ñoä ñoâ thò hoùa cuûa TQ nhaûy voït töø 18% leân 50% töø naêm 1965 ñeán 1988, vaø sau ñoù laïi giaûm xuoáng coøn 26,2% vaøo naêm 1990  TQ phaùt trieån ñoâ thò ngöôïc??? Ñieàu naøy ñöôïc lyù giaûi laø vì chính phuû TQ ñaõ söû duïng moät heä tieâu chí môùi ñeå xaùc ñònh ñoâ thò vaøo cuoäc ñieàu tra naêm 1980, vaø sau ñoù, ñeán cuoäc ñieàu tra 1990, laïi thay ñoåi thaønh moät heä tieâu chí môùi khaùc quy ñònh chaët cheõ hôn (Ngaân haøng theá giôùi (WB), 1990) .
35. Tieâu chí xaùc ñònh ñoâ thò?  Haàu heát caùc quoác gia ñeàu aùp duïng theo ba caùch chính ñeå xaùc ñònh caùc tieâu chí nhö sau:  Caên cöù vaøo ngöôõng daân soá (soá löôïng cö daân – caùch naøy ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát) : Khi daân soá cuûa moät khu vöïc nhaát ñònh ñaït ñeán moät ngöôõng naøo ñoù thì khu vöïc ñoù seõ ñöôïc coi nhö laø moät ñoâ thò  Caên cöù vaøo ngöôõng daân soá keát hôïp vôùi moät soá tieâu chí khaùc (ví duï nhö tyû leä daân cö hoaït ñoäng trong lónh vöïc phi noâng nghieäp; maät ñoä daân soá )  Caên cöù vaøo vai troø haønh chính, chính trò
36. ª Caùc tieâu chí xaùc ñònh caùc loaïi ñoâ thò cuûa LHQ •Thaønh phoá côõ nhoû: Quy moâ daân soá töø 100.000 daân ñeán döôùi 500.000 daân •Thaønh phoá côõ vöøa: Töø 500.000 ñeán döôùi 1.000.000 •Thaønh phoá lôùn: Töø 1 trieäu ñeán döôùi 5 trieäu daân •Thaønh phoá cöïc lôùn (khoång loà): laø caùc thaønh phoá coù soá daân treân 5 trieäu Tieâu chí xaùc ñònh ñoâ thò?
37. Tieâu chí xaùc ñònh ñoâ thò? Theo söï phaân loaïi nhö treân thì UB veà cö truù cuûa LHQ ñaõ tính toaùn tyû leä daân soá ñoâ thò taïi caùc loaïi ñoâ thò nhö sau: Haàu heát soá daân ñoâ thò soáng taïi caùc Tp vöøa vaø nhoû (naêm 1995) 80.0% 63.5% 60.0% 40.0% 21.4% 15.1% 20.0% 0.0% Caùc Tp vöøa & Caùc Tp lôùn Caùc Tp nhoû khoång loà
38. Tieâu chí xaùc ñònh ñoâ thò ÔÛ Vieät Nam (Vieät Nam döïa theo caùch phaân loaïi naøo trong 3 caùch thöôøng gaëp?) Các thị trấn được tính vào khu vực thành thị (theo quy định tạm thời dùng cho TÐTDS 1989) phải đạt các tiêu chuẩn: • Dân số từ 2000 người trở lên • Dân số phi nông nghiệp chiếm từ 50% trở lên • Là trung tâm hành chính hoặc công nghiệp của huyện.
39. Cách phân loại đô thị Việt Nam ª Xuaát phaùt töø caùc tieâu chí xaùc ñònh khu vöïc nhö treân, Vieät Nam phaân loaïi caùc ñoâ thò thaønh caùc daïng nhö sau:  Ñoâ thò loaïi 1: Quy moâ daân soá töø 1 trieäu ngöôøi trôû leân; tyû leä hoaït ñoäng trong lónh vöïc phi noâng nghieäp laø 90% vaø maät ñoä daân soá >= 15.000 ngöôøi/ km2 .  Ñoâ thò loaïi 2: Quy moâ daân soá töø 350.000 – döôùi 1 trieäu ngöôøi; tyû leä hoaït ñoäng trong lónh vöïc phi noâng nghieäp laø 90% vaø maät ñoä daân soá >= 12.000 ngöôøi/ km2 .
40.  Ñoâ thò loaïi 3: Töø 100.000 – döôùi 350.000 daân; tyû leä hoaït ñoäng trong lónh vöïc phi noâng nghieäp laø 80% vaø maät ñoä daân soá >= 10.000 ngöôøi/ km2  Ñoâ thò loaïi 4: Töø 30.000 – döôùi 100.000 daân; tyû leä hoaït ñoäng trong lónh vöïc phi noâng nghieäp laø 70% vaø maät ñoä daân soá >= 8.000 ngöôøi/ km2  Ñoâ thò loaïi 5: Töø 4.000 – döôùi 30.000 daân; tyû leä hoaït ñoäng trong lónh vöïc phi noâng nghieäp laø 60% vaø maät ñoä daân soá >= 6.000 ngöôøi/ km2
41. YẾU TỐ CẤU THÀNH ĐÔ THỊ  Caùc thaønh toá khoâng gian – vaät chaát Ñoù chính laø moâi tröôøng khoâng gian - hình theå do con ngöôøi taïo ra bao goàm khoâng gian kieán truùc, quy hoaïch, caûnh quan ñoâ thò, cô sôû haû taàng kyõ thuaät vaø caû caùc ñieàu kieän ñòa lyù, khí haäu, sinh thaùi töï nhieân  Caùc thaønh toá toå chöùc – xaõ hoäi: Ñoù chính laø caùc coäng ñoàng, nhoùm daân cö ñang sinh soáng treân keát caáu khoâng gian vaät chaát cuûa laõnh thoå ñoâ thò vôùi taát caû caùc theå cheá, luaät leä hieän haønh, caùc moái quan heä, töông taùc xaõ hoäi vaø caùc quaù trình xaõ hoäi dieãn ra taïi ñoù
42. Ñoâ thò coù nhöõng ñaëc ñieåm gì?
43. Quan ñieåm cuûa Louis Wirth .Daân cö ñoâng (large size population) •Söï ña daïng cuûa caùc nhoùm cö daân soáng trong loøng moät ñoâ thò • Nhieàu khaùc bieät xaõ hoäi •Moái quan heä coäng ñoàng, gia ñình ngaøy caøng yeáu ñi •Caùc theå cheá luaät phaùp, haønh chính, truyeàn thoâng ñaïi chuùng r quan troïng .Maät ñoä cao (Density) •Maät ñoä daân cö raát cao treân moät dieän tích khoâng gian töông ñoái heïp
44. • Tính aån danh trong giao tieáp • Giao tieáp thöù caáp • Khaû naêng kieåm soaùt xaõ hoäi thaáp Y deå xaûy ra caùc leäch laïc vaø toäi phaïm . Söï ña daïng, khoâng ñoàng nhaát (Heterogeneity) • Nhieàu taàng lôùp, giai caáp xaõ hoäi khaùc nhau • Tính ñoäc laäp, naêng ñoäng xaõ hoäi cuûa caùc thò daân raát cao . Moâi tröôøng nhaân taïo cao  Coâng trình xaây döïng nhaân taïo raát cao  Ñôøi soáng cuûa thò daân phuï thuoäc chuû yeáu vaøo heä thoáng dòch vuï xaõ hoäi
45. VAI TROØ CUÛA ÑOÂ THÒ • - Laø khoâng gian cö truù • - Laø ñoäng löïc phaùt trieån cuûa khu vöïc vaø cuûa quoác gia • - Daãn daét noâng thoân trong quaù trình phaùt trieån (döôùi taùc ñoäng cuûa quy luaät trung taâm - ngoaïi vi) • - Laø trung taâm cuûa caùc bieán chuyeån xaõ hoäi (thoâng thöôøng ñoâ thò chính laø nôi xuaát phaùt cuûa caùc cuoäc CM xaõ hoäi )
46. BÀI 3 CÁCH TIẾP CẬN VÀ CÁC TRƯỜNG PHÁI CHÍNH TRONG XHH ĐÔ THỊ
47. I. ĐÔ THỊ QUA LĂNG KÍNH XHH 1.Đô thị như một tổ chức xã hội - Các nhà XHH kinh điển như Max Weber, Emile Dukheim và Henry Maine đã nhấn mạnh đến chức năng mà đô thị nắm giữ: kinh tế, pháp lý và bảo vệ. - Dukheim phân tích những khác biệt giữa các hình thức truyền thống và hình thức phức tạp của xã hội hiện đại. ->Xã hội có tính phức tạp cao được liên kết ở cấp độ chức năng.
48. 2- Đô thị như là một tệ nạn xã hội - Oswald Spengler: Đô thị phát triển càng lớn thì người dân cảm thấy mình khác nhiều so với người dân ở nông thôn. Đô thị càng tách rời khỏi thiên nhiên với những của cải và quyền lực -> Đô thị mất đi “linh hồn tự nhiên của nó”, suy thoái và rốt cục sẽ chết. - Georg Simmel: Đời sống đô thị gây ra sự lệch chuẩn và các hành vi tội phạm, nhưng nó cho phép con người có cơ hội phát triển - Simmel: Con người phải vận dụng một năng lượng tâm lý lớn hơn khi họ sống ở nông thôn-> quá tải cho hệ thần thần kinh
49. 3. Đô thị như một lối sống - Các nhà XHH cổ điển kỳ vọng hình thức tổ chức đô thị sẽ sản sinh ra những phong cách sống khác biệt so với nông thôn ->người đô thị có cá tính độc đáo và dễ bị chứng rối loạn về tâm thần 4. Đời sống đô thị cần được nghiên cứu bằng các phương pháp khoa học. -Hành động của con người và ý nghĩa gắn với hành động đó.
50. II.CÁC CHỦ ĐỀ VÀ CÁC TRƯỜNG PHÁI TRONG XHH ĐÔ THỊ (Đọc giáo trình chính)
51. III. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM TRONG NGHIÊN CỨU ĐÔ THỊ - C.Wright Mills một nhà XHH giỏi cần có một “trí tưởng tượng xã hội học” -> nhìn thế giới bằng một cái nhìn phê phán. - XHHĐT định hướng việc nghiên cứu của mình vào các mục tiêu: mô tả, giải thích, dự báo và kiểm soát khống chế. + Mô tả là xác định đặc trưng của các hiện tượng, các đối tượng cần quan tâm + Xác định các nhân tố hay các biến số có tác động đến hiện tượng + Phát biểu các giả thuyết (giả thuyết nhân- quả) + Thử nghiệm các giả thuyết + Lý giải sự kiện ->dự báo sự kiện kế tiếp đó trong tương lai.
52.  Các nguồn tư liệu: - Số liệu thống kê về tình hình dân số - Báo cáo phân tích dân số do cơ quan thống kê của chính phủ công bố - Niên giám thống kê dân số của liên hiệp quốc - Nguồn số liệu do chính nhà xã hội học phải khảo sát, thu thập, xử lý, phân tích
53.  Phương pháp - Nghiên cứu định tính: Quan sát tham dự và phỏng vấn sâu - Nghiên cứu định lượng
54. BÀI 4 ĐÔ THỊ HÓA
55. ĐÔ THỊ HÓA LÀ GÌ??
56. Đô thị hóa theo tiếp cận XHH???  Theo cách tiếp cận nhân khẩu học và địa lý kinh tế Quá trình đô thị hóa chính là sự di cư từ nông thôn vào thành thị, là sự tập trung ngày càng nhiều dân cư sống trong những vùng lãnh thổ địa lý hạn chế được gọi là các đô thị  Theo cách tiếp cận xã hội học (John Macionis) Đô thị hóa không chỉ thay đổi sự phân bố dân cư trong xã hội mà còn chuyển thể (Transform) nhiều kiểu mẫu (Patterns) của đời sống xã hội
57. Đặc điểm của đô thị hóa  Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá nhanh keùo theo quy moâ daân soá, maät ñoä daân soá, maät ñoä xaây döïng cao, thuùc ñaåy söï phaùt trieån xaõ hoäi veà moïi maët. taùc ñoäng ñeán moïi khía caïnh ñôøi soáng coäng ñoàng cö daân vôùi nhöõng kieåu toå chöùc xaõ hoäi khaùc (ñoái laäp vôùi noâng thoân)  Trong khu vöïc phaùt trieån naøy luoân dieãn ra söï di chuyeån ngheà nghieäp vaø söï di ñoäng xaõ hoäi cao. Taïo aùp löïc trong quaûn lyù ñoâ thò, vöôït qua khaû naêng ñieàu tieát cuûa xaõ hoäi.
58. Các chiều hướng phát triển của đô thị hóa  Đô thị hóa theo chiều rộng: Chủ yếu hướng đến các khía cạnh định lượng của quá trình đô thị hóa như gia tăng dân số, tăng trưởng kinh tế, gia tăng kích thước lãnh thổ đô thị, gia tăng số lượng đô thị  Đô thị hóa theo chiều sâu: Hướng đến khía cạnh con người của quá trình đô thị hóa: nâng cao mức sống, lối sống văn minh, phát triển mối quan hệ cộng đồng, bảo vệ môi trường
59. Đô thị hóa của các nước đang phát triển và các nước phát triển Nước phát triển Nước đang phát triển  Về thời gian  Về thời gian Đô thị hóa diễn ra trong thời Cố gắng đạt được trong vài kỳ hàng trăm năm, thông chục năm, thậm chí trong qua vài thế hệ một thế hệ  Về mặt quản lý  Về mặt quản lý Phát triển kinh tế khá tuần Sự lớn lên của đô thị thường tự, do các xí nghiệp tư do chính phủ trung ương nhân, phi chính phủ dẫn quản lý đầu
60. Một số kiểu mô hình phát triển không gian đô thị phổ biến Mô hình các vùng đồng tâm (concentric zone)  Mô hình phân khu (Sector model)  Mô hình đa hạt nhân (multi nuclear)  Mô hình chùm đô thị (metropolis)  Mô hinh chuỗi tam giác và ô bàn cờ
61. Các mô hình đô thị Mô hình các vùng Mô đồng hình tâm phân khu Mô hình đa hạt nhân
62. CÁC GIAI ĐOẠN ĐÔ THỊ HÓA Ở VIỆT NAM  Thời kỳ phong kiến (từ năm 1858 trở về trước)  Thời kỳ thuộc địa (1858-1954)  Thời kỳ năm (1955- 1975)  Thời kỳ từ năm 1975 đến nay
63. ĐÔ THỊ HÓA, PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ BIẾN ĐỔI XH THUYẾT TRÌNH ??? 2. Đô thị hóa với tăng trưởng và phát triển kinh tế 3. Đô thị hóa và những biến đổi xã hội 4. Đô thị hóa và quản lý đô thị
64. BÀI 5 CƠ CẤU XÃ HỘI VÀ LỐI SỐNG CỦA CỘNG ĐỒNG DÂN CƯ ĐÔ THỊ
65. NỘI DUNG • KHÁI NIỆM CỘNG ĐỒNG • CƠ CẤU CỦA CỘNG ĐỒNG ĐÔ THỊ VIỆT NAM • SỰ PHÂN TẦNG XÃ HỘI Ở ĐÔ THỊ • LỐI SỐNG ĐÔ THỊ
66. I. KHÁI NIỆM CỘNG ĐỒNG Cộng đồng là một tập hợp dân cư sinh sống trên cùng một lãnh thổ và do vậy thường có một ý thức/tình cảm về sự thống nhất trong một địa phương và một khả năng tham gia những hoạt động mang tính tập thể vì quyền lợi của địa phương đó
67. HÌNH THỨC VÀ QUY MÔ CỦA CỘNG ĐỒNG  Cộng đồng luôn gắn liền với một địa bàn lãnh thổ. Lãnh thổ là yếu tố căn bản gắn kết con người trong một cộng đồng  Theo nghĩa rộng thì cộng đồng gắn liền với quy mô từ quốc gia tới các đơn vị hành chính – lãnh thổ  Tuy nhiên, trong đa số trường hợp, khái niệm cộng đồng chủ yếu để chỉ các cộng đồng địa phương và đặc biệt là cấp cơ sở và cả quy mô thôn/xóm
68. CỘNG ĐỒNG NÔNG THÔN VÀ CỒNG ĐỒNG ĐÔ THỊ  CĐNÔNG THÔN  CĐ ĐÔ THỊ - CĐNT thường nhỏ, tương - CĐĐT thường lớn, phức đối đơn giản và thuần nhất tạp và không thuần nhất về mặt xã hội, hoạt động về mặt xã hội, hoạt động sản xuất chủ yếu dựa trên kinh tế chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp sản xuất công nghiệp và thương
69. II. CƠ CẤU CỦA CỘNG ĐỒNG ĐÔ THỊ 2.1. Cơ cấu nhân khẩu (dân số)- xã hội . Giới tính, độ tuổi, học vấn . Tình trạng hôn nhân, hộ gia đình, quy mô và kiểu loại . Nguồn gốc cư trú: dân gốc và dân mới nhập cư trong cộng đồng 2.2. Cơ cấu xã hội nghề nghiệp Đa dạng trong các nhóm nghề nghiệp, do sự phát triển kinh tế nhiều thành phần.
70. 2.3. Cơ cấu quản lý hành chính, quyền lực 2.4. Tổ chức xã hội và các đoàn thể xã hội, các hội, nhóm tự nguyện 2.5. Cơ cấu mức sống (sự phân tầng xã hội) 2.6. Cơ cấu văn hóa – lối sống 2.7. Cơ cấu quần cư (sự chiếm lĩnh không gian, đất đai)
71. III. SỰ PHÂN TẦNG XÃ HỘI Ở ĐÔ THỊ 1. Khái niệm “phân tầng xã hội” Phân tầng xã hội là khái niệm cơ bản của xã hội học. Nó được định nghĩa là sự xếp hạng “ranking” một cách ổn định các vị trí trong xã hội xét từ góc độ quyền lực, uy tín hoặc các đặc quyền đặc lợi không ngang nhau.
72. . Talcott Parsons, nhà xã hội học Mỹ coi phân tầng xã hội là sự sắp xếp các cá nhân vào một hệ thống xã hội trên cơ sở sự phân chia những ngạch bậc và những tiêu chuẩn chung về giá trị . Smelser, phân tầng xã hội gắn liền với những biện pháp mà nhờ đó sự bất bình đẳng được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, trong đó hình thành nên những tầng lớp/giai tầng khác nhau trong xã hội.
73. =>Như vậy, về cơ bản, phân tầng xã hội là một sự phân chia mang tính cấu trúc thành các tầng lớp/giai tầng xã hội dựa trên các đặc trưng vị thế kinh tế xã hội của các cá nhân.
74. 2. Phân tầng xã hội theo thu nhập và mức sống??? Sử dụng 3 loại dấu hiệu: - Kinh tế: tài sản, thu nhập - Chính trị: Quyền lực, tổ chức - Xã hội: Uy tín
75. 3. Các chỉ báo được sử dụng trong NCXHH về . Điều kiên nhà ở: sởphân hữu, diệntâng tích, xã loại hội nhà, khu phụ, vị trí, hoạt động cải tạo nâng cấp trong 5 năm qua. . Tiện nghi trong nhà: 12 loại tiện nghi VD: Xe máy, Tivi màu, đầu video, máy giặt, máy điều hòa nhiệt độ, ) . Chi tiêu: Thói quen dùng năng lượng đun nấu, ăn sáng, ăn trưa, chi cho học hành con cái, chi cho nhu cầu văn hóa . Thu nhập: Nguồn thu nhập, mức độ ổn định, tổng thu nhập, thu nhập bình quân . Chỉ báo chủ quan: 2 loại đánh giá - Tự đánh giá của chủ hộ - Đánh giá của điều tra viên qua phỏng vấn, quan sát đánh giá mức sống
76. IV. LỐI SỐNG ĐÔ THỊ 1.Lối sống đô thị là gì ??? Khái niệm “lối sống” dùng để chỉ các khuôn mẫu hành vi, ứng xử của các cá nhân, các nhóm xã hội trong hoàn cảnh, điều kiện sống, tình huống cụ thể
77. IV. LỐI SỐNG ĐÔ THỊ 2. Một số đặc trưng của lối sống đô thị trong các xã hội đang phát triển - Tính cơ động nghề nghiệp – xã hội và không gian xã hội cao - Sự phụ thuộc của các hoạt động trong đời sống thường ngày vào các dịch vụ công cộng - Phạm vi giao tiếp rộng với cường độ cao, tính ẩn danh trong giao tiếp, suy giảm các giao tiếp truyền thống, sơ cấp, tăng cường giao tiếp thứ cấp
78. - Nhu cầu văn hóa, giáo dục đa dạng và ngày càng phong phú do nhu cầu về nghề nghiệp và thông tin đòi hỏi - Việc sử dụng thời gian rỗi rất đa dạng, góp phần phát triển nhân cách, cá tính, tự do cá nhân - Tính tích cực xã hội, ý thức công dân và các hoạt động xã hội của cá nhân được khuyến khích
79. 3. Lối sống đô thị Việt Nam - Kinh tế thị trường kích thích tính năng động cá nhân và xã hội nhưng nảy sinh lối sống tiêu dùng, chủ nghĩa cá nhân, thực dụng, phá vỡ lối sống truyền thống tốt đẹp - Yếu tố mang nội dung nhân văn, nhân bản, văn minh chưa ăn sâu bén rễ ->chưa đủ sức đồng hóa văn hóa, tiếp thu văn hóa ngoại lai - Sự phân tầng, phân hóa giàu nghèo (lối sống của người giàu có>< người nghèo khổ) Con người dần thoát khỏi mô hình “Làm như người khác làm, sống như người khác đang sống” đi đến khẳng định những phẩm chất cá nhân mình
80. 4. Lối sống của gia đình đô thị Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi 2. Cơ cấu chức năng gia đình thay đổi nhanh 3. Trong chức năng tái sản xuất dân số, tỉ lệ sinh gia đình đô thị thấp hơn nông thôn 4. Trong giáo dục 5. Tính đa dạng về nghề nghiệp 6. Số lượng và cách thức sử dụng thời gian rỗi
81. BÀI 6 XÃ HỘI HỌC TRONG CÔNG TÁC QUY HOẠCH, PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ
82. NỘI DUNG I. QUY HOẠCH ĐÔ THỊ TỪ GÓC ĐỘ XÃ HỘI HỌC II. QUY HOẠCH ĐÔ THỊ CÓ SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG III. NGHIÊN CỨU XHH ỨNG DỤNG TRONG LĨNH VỰC QUY HOẠCH, XÂY DỰNG VÀ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ
83. I. Xã hội học trong công tác quy 1. Bối cảnh XH của cônghoạch tác quy hoạch  Về cơ cấu tổ chức  Một nhà quy hoạch khôn ngoan cần có: - Gần gũi những người lãnh đạo chính trị - Nắm bắt được những mục tiêu chính trị Nhà quy hoạch đóng nhiều vai trò khác nhau, vừa là nhà chuyên môn, là nhân viên chính quyền, là một nhà tuyên truyền
84. 3.2. Về mặt cơ cấu xây dựng quyết định???
85. 2. Xã hội học trong công tác quy hoạch - Giúp cho các nhà quy hoạch thấy rõ bối cảnh xã hội rộng lớn quy định quá trình thông qua và thực hiện quy hoạch - Thu thập những tư liệu thực tế liên quan đến dân cư và địa điểm thuộc về các quy hoạch đang tiến hành - Tham gia vào xác định các mục tiêu - Chỉ ra những cách thức hiệu quả nhằm lôi cuốn sự tham gia của công chúng
86. - Tìm hiểu kinh nghiệm của người dân về các quy hoạch đã thực hiện và quy hoạch sắp được thực hiện - Giúp đỡ quá trình thiết kế quy hoạch thông qua kết quả nghiên cứu về các yêu cầu xã hội trong bối cảnh nhất định - Giúp đỡ các chuyên gia khác trong quá trình lập quy hoạch bằng cách đánh giá quy hoạch đã được thực hiện
87. II. QUY HOẠCH ĐÔ THỊ CÓ SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG 1. Sự cần thiết và hiệu quả KT-XH của quy hoạch có sự tham gia của cộng đồng - Họ có quyền tham gia vào việc ra quyết định vì kết quả các quyết định sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của họ - Gia tăng sức mạnh của người dân khi giải quyết các vấn đề khó khăn trong cộng đồng - Đảm bảo dự án sẽ thu được những kết quả tốt hơn - Đảm bảo sự cam kết của người dân với dự án và do vậy đảm bảo sự thành công và hiệu quả của dự án
88. 2. Sự tham gia của cộng đồng trong quy hoạch đô thị ở Việt Nam - Cộng đồng kiểm soát quá trình quy hoạch - Được giao quyền tham gia vào các hoạt động quy hoạch khác nhau - Có sự phối hợp giữa cộng đồng và chính quyền địa phương trong quy hoạch - Chính quyền xem xét đáp ứng nhu cầu của nhân dân trong cộng đồng
89. - Chính quyền trao đổi, bàn bạc với nhân dân - Chính quyền thông báo cho dân biết thông tin cơ bản của quy hoạch - Chính quyền ra quyết định và thông báo quyết định cho dân - Chính quyền vận động nhân dân làm theo các quyết định quy hoạch
90. Khả năng tham gia của cộng đồng trong quy hoạch - Thông tin - Các nguồn lực - Quản lý và bảo dưỡng - Kiểm tra đánh giá
91. III. Nghiên cứu XHH ứng dụng trong lĩnh vực quy hoạch, xây dựng và quản lý đô thị
92. 2. Điều tra XHH ở đô thị  Tại sao cần có điều tra XHH ở đô thị? - Cung cấp thông tin xác thực về cộng động trong mối tương quan với môi trường không gian do chính con người tạo ra - Hiểu được “độ chênh” giữa quy hoạch - kiến trúc và nhu cầu xã hội của con người đô thị ở một khu vực, một lĩnh vực cụ thể - Xác định được các định hướng cải tạo hoặc xây dựng một môi trường sống đô thị ngày càng hoàn thiện cả về không gian quy hoạch lẫn không gian xã hội
93.  Nhiệm vụ của điều tra XHH ở đô thị - Đi sâu tìm hiểu rất nhiều mặt của đời sống xã hội của người dân đô thị: lối sống, giao tiếp, ứng xử - Phát hiện ra được những vấn đề cụ thể trong những “tình huống có vấn đề” - Đề xuất các kiến nghị, giải pháp về mặt xã hội để các nhà quản lý, nhà quy hoạch chính sách các nhà kỹ thuật có thêm “luận chứng xã hội”
94.  Nội dung của các cuộc điều tra XHH ở đô thị???
95. Đối tượng của cuộc điều tra XHH ở đô thị???
96. Nội dung điều tra XHH phục vụ quản lý đô thị???
97. IV. PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ BỀN VỮNG VỀ MẶT XÃ HỘI 1. Phát triển đô thị bền vững - Cải thiện điều kiện sống của nhóm người nghèo đô thị - Có chính sách đầu tư cho con người, đảm bảo các nhu cầu cơ bản trong cuộc sống của họ - Bảo đảm MQH tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội, khắc phục bất bình đẳng XH - Huy động sự tham gia rộng rãi và có hiệu quả của cộng đồng và mọi người vào quá trình xây dựng và quản lý đô thị
98. 2. Một số yếu tố xã hội của sự phát triển đô thị bền vững - Tăng khả năng tiếp cận dịch vụ XH cơ bản, đáp ứng các nhu cầu cơ bản của nhóm người nghèo và người thu nhập thấp - Tăng cường sự tham gia của người dân và cộng đồng vào quản lý và phát triển đô thị - Gắn phát triển đô thị với phát triển nông thôn
99. BÀI 9 NHÀ Ở ĐÔ THỊ
100. NỘI DUNG I. TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH NHÀ Ở II. NHÀ Ở ĐÔ THỊ TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM III. MỘT SỐ HƯỚNG NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC TRONG LĨNH VỰC NHÀ Ở ĐÔ THỊ
101. TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH NHÀ Ở 1. CHÍNH SÁCH NHÀ Ở - Chính sách nhà ở là những loại hoạt động mà các chính phủ và tổ chức cùng tiến hành để cung cấp các dịch vụ nhà ở cho dân cư - Toàn bộ hệ thống chính sách nhà ở được giới hạn bởi các yếu tố như: mức độ thịnh vượng của quốc gia, sự nhất trí chính trị đối với phần phúc lợi trích ra để đầu tư vào nhà ở.
102. 2. Vai trò và sự can thiệp của chính phủ???
103. 3. Nạn khan hiếm nhà ở sau chiến tranh thế giới thứ hai - Châu Âu và Nhật Bản trực tiếp xây dựng các khu vực bị chiến tranh tàn phá - Từ năm 1970, Thụy Điển, Đan Mạch, Hà Lan, Đức có một số lớn nhà ở bị bỏ trống - Ở Mỹ cũng rơi vào tình trạng khan khiếm nhà ở
104. 4. Những mục tiêu của chính sách nhà ở  Trợ giúp người nghèo  Cải thiện các điều kiện nhà ở nói chung  Tạo điều kiện dễ dàng cho các khả năng chi trả  Ổn định sản xuất  Nhà ở và các chính sách xã hội
105. 5. Chính quyền địa phương và chính sách nhà ở - Ở Vương Quốc Anh chính sách nhà ở được thực hiện bởi chính quyền địa phương - Thụy Điển và Thụy Sĩ có lịch sử lâu đời về chính quyền địa phương mạnh - Tại Đức các lander (bang) có trách nhiệm đối với nhà ở công cộng
106. 6. Những dạng chính sách cơ bản của chính phủ về nhà ở - Dạng có lựa chọn - Dạng toàn diện
107. 7. Các chu trình trong chính sách nhà ở - Giai đoạn 1: Xảy ra trong điều kiện có sự khan hiếm nhà ở gay gắt, biểu hiện ở số đơn vị nhà ở thấp hơn nhiều so với hộ gia đình - Giai đoạn 2: Sự khan hiếm nhà đã vượt qua và nhu cầu bây giờ là “một phòng cho mỗi người” - Giai đoạn 3: Tăng chất lượng của đơn vị nhà ở - Giai đoạn 4: Nỗ lực của nhà nước nhằm làm giảm gánh nặng tài chính khổng lồ
108. 8. Nhà ở và chính trị???
109. II. NHÀ Ở ĐÔ THỊ TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM 1. Đổi mới và vấn đề nhà ở đô thị - Tạo môi trường pháp lý thuận lợi - Cải cách hành chính và thúc đẩy hoạt động thị trường - Xác định biểu thuế nhà đất hợp lý để đảm bảo thu ngân sách - Tăng cường hiệu quả hoạt động của trung tâm tư vấn - Công khai hóa quy hoạch chi tiết
110. - Hợp thức hóa nhanh chóng quyền sử dụng đất và sở hữu nhà ở đô thị - Đẩy mạnh hoạt động của các ngân hàng - Thử nghiệm và thể chế hóa phương thức đổi đất lấy cơ sở hạ tầng và nhà ở - Thử nghiệm việc thu hút vốn đầu tư phát triển nhà ở thông qua thị trường chứng khoán đang trong quá trình hình thành
111. 2. Những biến đổi trong cơ cấu xã hội đô thị và sự đa dạng về nhu cầu nhà ở???
112. 3. Gia tăng mức sống, phân tầng xã hội và phân vùng xã hội trong nhà ở???
113. 4. Sự biến đổi của lối sống đô thị và nhà ở???
114. III. Một số hướng nghiên cứu xã hội học trong lĩnh vực nhà ở đô thị???