Luận văn Cơ sở khoa học của tổ chức không gian theo mô hình nông thôn mới ở xã Ea Kao thành phố Buôn Mê Thuột - Tỉnh Đăk Lăk

Nội dung text: Luận văn Cơ sở khoa học của tổ chức không gian theo mô hình nông thôn mới ở xã Ea Kao thành phố Buôn Mê Thuột - Tỉnh Đăk Lăk

1. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO ĐI HC HU TRƯNG ĐI HC SƯ PHM NGUYN TH DIU CƠ S KHOA HC CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK LUN VĂN THC SĨ ĐA LÍ Hu, 2011
2. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO ĐI HC HU TRƯNG ĐI HC SƯ PHM NGUYN TH DIU CƠ S KHOA HC CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK Chuyên ngành: Đa lí hc Mã s: 60 31 95 LUN VĂN THC SĨ ĐA LÍ NGƯI HƯNG DN KHOA HC TS. PHM VIT HNG Hu, 2011
3. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO ĐI HC HU TRƯNG ĐI HC SƯ PHM NGUYN TH DIU CƠ S KHOA HC CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK LUN VĂN THC SĨ ĐA LÍ Hu, 2011
4. B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO ĐI HC HU TRƯNG ĐI HC SƯ PHM NGUYN TH DIU CƠ S KHOA HC CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK Chuyên ngành: Đa lí hc Mã s: 60 31 95 LUN VĂN THC SĨ ĐA LÍ NGƯI HƯNG DN KHOA HC TS. PHM VIT HNG Hu, 2011
5. MC LC Trang Trang ph bìa i Li cam đoan ii Li cm ơn iii MC LC 1 DANH MC CÁC BNG, HÌNH, LƯC Đ 3 M ĐU 4 NI DUNG 10 Chương 1. CƠ S LÝ LUN CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI 10 1.1. Khơng gian và t chc khơng gian 10 1.1.1. Quan nim v khơng gian kinh t xã hi 10 1.1.2. T chc khơng gian 12 1.2. Tng quan v nơng thơn 16 1.2.1. Quan nim v vùng nơng thơn 16 1.2.2. Quan nim v nơng thơn mi Vit Nam 17 1.2.3. Tng quan chung v nơng thơn Vit Nam 21 1.3. Nhân t nh hưng đn t chc khơng gian 23 1.3.1. V trí đa lí 23 1.3.2. Nhĩm nhân t t nhiên 23 1.3.3. Nhĩm nhân t kinh t xã hi 24 Chương 2. CƠ S THC TIN CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK 27 2.1. Khái quát v xã Ea Kao 27 2.2. Các nhân t nh hưng đn t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao 27 2.2.1. Nhĩm nhân t v t nhiên 27 2.2.2. Nhĩm nhân t kinh t xã hi 33 2.3. Thc trng khơng gian kinh t xã hi ca xã Ea Kao 39 2.3.1. Thc trng v cu trúc khơng gian trong xã 39 1
6. 2.3.2. Thc trng khơng gian chc năng 40 2.3.3. Thc trng khơng gian kinh t xã hi xã Ea Kao theo tiêu chí nơng thơn mi 47 2.4. Đánh giá chung 48 2.4.1. Đánh giá chung v điu kin t nhiên 48 2.4.2. Đánh giá chung v thc trng phát trin kinh t xã hi 49 Chương 3. MƠ HÌNH KHƠNG GIAN NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK 51 3.1. Cơ s xây dng mơ hình 51 3.1.1. Các căn c pháp lí đ xây dng nơng thơn mi 51 3.1.2. Đnh hưng phát trin khơng gian kinh t xã hi ca tnh 51 3.1.3. Đnh hưng phát trin kinh t xã hi ca xã 52 3.1.4. D báo v quy mơ dân s và đt đn năm 2020 53 3.2. Khơng gian kinh t xã hi theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk 54 3.2.1. Cu trúc khơng gian chung 54 3.2.2. Mơ hình cu trúc khơng gian theo chc năng 57 3.3. Gii pháp xây dng mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk 72 3.3.1. Gii pháp hành chính 72 3.3.2. Gii pháp v vn 73 3.3.3. Gii pháp v khoa hc k thut cơng ngh 73 3.3.4. Gii pháp v ngun nhân lc 74 3.3.5. Gii pháp v đu tư 74 3.3.6. Gii pháp th trưng 74 KT LUN 76 TÀI LIU THAM KHO 77 PH LC 2
7. DANH MC CÁC BNG, HÌNH, LƯC Đ Trang Bng 2.1. Din tích, dân s và mt đ dân s ca xã Ea Kao so vi các xã khác Buơn Mê Thut năm 2010 33 Bng 2.2. S dân tc phân b các thơn, buơn trên đa bàn xã năm 2010 35 Bng 2.3. Tình hình sn xut ngành trng trt qua mt s năm 36 Bng 2.4. Hin trng s dng đt năm 2010 xã Ea Kao 39 Bng 2.5. S ngưi, s h, bình quân đt và đt sn xut cho tng thơn, buơn ti xã Ea Kao vào năm 2010 41 Bng 2.6. Hin trng s dng đt nơng nghip năm 2010 43 Bng 2.7. S cơ s cơng nghip các thơn, buơn năm 2010 44 Bng 2.8. So sánh thc trng khơng gian kinh t xã hi ca xã vi mt s tiêu chí nơng thơn mi 47 Bng 3.1. D báo s ngưi, s h và din tích đt qua mt s năm 54 Bng 3.2. D kin s dng mt s loi đt ca xã Ea Kao t năm 20112020 55 Bng 3.3. Mơ hình t chc khơng gian kinh t xã hi các thơn, buơn trong xã theo tiêu chí nơng thơn mi 69 Hình 1.1. Mi quan h gia khơng gian tốn hc, khơng gian đa lí và khơng gian kinh t 12 Hình 1.2. Hình thc và nhim v ca t chc khơng gian 14 Lưc đ 2.1: Lưc đ t nhiên xã Ea Kao, thành ph Buơn Mê Thut, Error! Bookmark not defined. Lưc đ 2.2: Lưc đ hin trng khơng gian kinh t xã hi năm 2010 xã Ea Kao, thành ph Buơn Mê Thut, tnh Đăk Lăk Error! Bookmark not defined. Lưc đ 3.1: Lưc đ d kin t chc khơng gian kinh t xã hi theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao, thành ph Buơn Mê Thut, tnh Đăk Lăk Error! Bookmark not defined. 3
8. M ĐU 1. Tính cp thit ca vn đ Hi ngh ln th 7 Ban chp hành Trung ương Khĩa X ra Ngh quyt s 26 NQ/TW ngày 05/08/2008 v nơng nghip, nơng dân, nơng thơn đã ch rõ: Nơng nghip, nơng dân, nơng thơn cĩ v trí chin lưc trong s nghip cơng nghip hĩa, hin đi hĩa đt nưc. Đ phát trin vùng nơng thơn trưc ht phi đu tư cho phát trin khu dân cư, khu , b trí các cơng trình phúc li cơng cng nhm đáp ng tt nht cuc sng ca ngưi dân vì “cĩ an cư mi lc nghip”. Tuy nhiên, do đa bàn nơng thơn quá rng ln, cơng tác quy hoch xây dng nơng thơn đưc thc hin cịn nhiu hn ch, vic xây dng nơng thơn cịn mang tính t phát, ch yu đáp ng nhu cu trưc mt và hn ch tm nhìn v lâu dài, h thng các văn bn v quy hoch xây dng nơng thơn cịn thiu hoc chưa đng nht, kinh phí đu tư cho quy hoch xây dng nơng thơn cịn khĩ khăn. Mt s vn đ bt cp v xây dng nơng thơn ny sinh trong quá trình phát trin như mơi trưng đim dân cư thiu tính bn vng, dn đánh mt bn sc văn hĩa nơng thơn. Tây Nguyên nĩi chung, Đăk Lăk nĩi riêng dân cư ca các thành phn dân tc đưc phân b dưi hình thc cư trú theo tng vùng cĩ s đan xen gia các thành phn dân tc. T trong lch s, mi dân tc đã sm to cho riêng mình mt vùng cư trú. Phm vi cư trú ca tng dân tc khơng phân đnh theo ranh gii hành chính, khơng theo quy hoch nên dn đn tình trng ln xn v phong cách kin trúc, cnh quan, ơ nhim mơi trưng, lãng phí đt đai, gây khĩ khăn cho cơng tác qun lý xã hi và đu tư cơ s h tng. Đ đm bo thun li cho vic t chc li sn xut theo hưng cơng nghip hố, hin đi hố, chuyn dch cơ cu kinh t trong các đim dân cư, to vic làm cho ngưi lao đng, t chc cuc sng dân cư ngày càng tt hơn nhm đm bo phát trin kinh t xã hi bn vng thì cn phi t chc xây dng nơng thơn. Nhn thy tm quan trng đĩ, năm 2004, tnh Đăk Lăk đã cĩ Quyt đnh s 2556/QĐUB v vic phê duyt quy hoch tng th h thng đơ th và khu dân cư nơng thơn tnh Đăk Lăk đn năm 2020. Tuy nhiên, đn nay ch cĩ 11/14 huyn, thành ph ca tnh đã lp xong quy hoch xây dng đơ th. Cịn quy hoch xây dng nơng thơn thì hu như chưa đưc các huyn trin khai thc hin. 4
9. Xã Ea Kao cĩ v trí cách trung tâm thành ph Buơn Mê Thut 13 km v phía Đơng Nam là mt xã cĩ nhiu đng bào dân tc thiu s sinh sng. Đi sng ngưi dân cịn nhiu khĩ khăn, dân cư cịn phân b phân tán, nh l, cơ s h tng cịn nhiu hn ch. Đ khc phc tình hình trên, cùng vi chương trình xây dng mơ hình nơng thơn mi trên phm vi c nưc và gĩp phn xây dng nơng thơn tnh Đăk Lăk phát trin tồn din, đi sng ngưi dân nơng thơn đưc nâng cao thì vic tìm hiu cơ s khoa hc ca t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi là thit thc. Xut phát t thc t trên, tơi tin hành nghiên cu đ tài: “Cơ s khoa hc ca t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk” làm lun văn thc sĩ ca tơi. 2. Mc tiêu và nhim v nghiên cu ca đ tài Mc tiêu: Trên cơ s điu kin thc tin xã Ea Kao và tiêu chí v nơng thơn mi ca B chính tr đ tin hành xây dng mơ hình khơng gian nơng thơn mi đáp ng yêu cu phát trin bn vng. Nhim v: + H thng hĩa cơ s khoa hc phc v nghiên cu t chc khơng gian kinh t xã hi. + Phân tích các nhân t nh hưng đn vic t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao. + Phân tích thc trng khơng gian kinh t xã hi xã Ea Kao. + Xây dng mơ hình khơng gian kinh t xã hi nơng thơn mi xã Ea Kao. + Đ xut gii pháp đ xây dng khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao. 3. Gii hn nghiên cu Gii hn lãnh th: Phm vi lãnh th nghiên cu là đa bàn xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk. Ni dung nghiên cu: là các vn đ liên quan đn t chc khơng gian kinh t xã hi theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk giai đon 2011 – 2020. 5
10. 4. Lch s nghiên cu đ tài 4.1. Trên th gii Thc t cho thy, t trưc đn nay trên th gii cĩ nhiu tài liu nghiên cu phát trin nơng thơn như: T chc Nơng Lương th gii (FAO), Ngân hàng Th gii (WB), Ngân hàng phát trin châu Á (ADB), các t chc khoa hc, Chính ph các nưc. Tuy nhiên, nĩ vn mc đ riêng bit chưa cĩ mt tài liu chung áp dng cho tt c các nưc trong phát trin nơng thơn, mi nưc cĩ nhng hưng đi, cách phát trin nơng thơn riêng tùy thuc vào điu kin t nhiên, kinh t xã hi ca nưc mình. Cĩ th khái quát mt s đc đim v phát trin nơng thơn mt s nưc như sau: * Hà Lan Vương quc Hà Lan khơng đưc thiên nhiên ưu đãi, sau thiên tai nng n trong th k XIX. Nhân dân Hà Lan đã tin hành tng bưc vic khoanh vùng rút nưc đ làm khơ mt din tích ln đt trũng nhm m mang din tích đt đai sinh sng. Trên các vùng đt trũng đĩ đưc chia thành tng khu đ lp các đim dân cư nơng nghip. Mi làng cĩ 1500 2500 dân, trong mi làng đưc xây dng đy đ các cơng trình văn hĩa xã hi và nhà cho nơng dân, cơng nhân nơng nghip. Mi làng cĩ các xĩm vi quy mơ khong 500 ngưi, mng lưi giao thơng đưc t chc tt, đưng ơ tơ ni lin các đim dân cư đm bo liên h thun tin và nhanh chĩng t nơi đn các cánh đng và khu vc tiêu th ch bin [35]. * Hàn Quc T năm 1970, Chính ph Hàn Quc thc hin mơ hình “nơng thơn mi” (Sae Maul Undong SMU) vi mc tiêu cơng nghip hĩa hin đi hĩa nơng thơn. Mơ hình này đưc thc hin 16 d án mà mc tiêu chính là ci thin mơi trưng sng cho ngưi dân nơng thơn. Chương trình này đã làm thay đi đáng k b mt nơng thơn Hàn Quc trong nhng thp k qua [38]. 4.2. Vit Nam Xây dng nơng thơn Vit Nam đã cĩ t lâu đi. Cĩ thi đim chúng ta xây dng nơng thơn cp huyn, thơn. Ngay t nhng năm 70, vin quy hoch nơng thơn B Xây dng đã cĩ nhiu đ án quy hoch, ci to phát trin các đim dân cư trên đa bàn vùng huyn trong xu hưng ci to tng bưc các đim dân cư nơng 6
11. thơn, các chịm xĩm nh đưc gp li to thành các đim dân cư tương đi ln, tp trung, thun tin cho vic xây dng các cơng trình cơng cng phúc li. Mơ hình “nhà và lơ đt gia đình vùng ni đng” đã trin khai xã Đi Áng huyn Thanh Trì Hà Ni, mơ hình gii quyt 2 vn đ: Tit kim và tn dng đt đai cĩ hiu qu, ci thin điu kin v sinh gia đình và thơn xĩm. D án quy hoch huyn Đơng Hưng Thái Bình: Trong phương án quy hoch này, t 1400 đim dân cư trên tồn huyn đưc t chc li cịn khong 100 đim, t chc thành 7 cm xã, đĩ xây dng trm tri kho tàng, xây dng các cơng trình h tng kin trúc khơng gian đưc xây dng hp lý phù hp to điu kin cho phát trin dân cư trên đa bàn. Quy hoch sn xut và xây dng huyn Quỳnh Lưu Ngh An (1997): Theo đ án này, tồn b 360 đim dân cư s đưc b trí gn li cịn 54 đim cĩ quy mơ t 1000 – 5000 ngưi, c 2 đn 3 đim dân cư đ dân s đ xây dng mt trung tâm các cơng trình văn hố phc v cơng cng như: nhà tr, trưng hc, thư vin, nhà văn hố nhm phc v tt nht cho đi sng nhân dân [19]. Nhìn chung, nhng chương trình phát trin nơng thơn nưc ta qua các thi kì trên chưa mang li kt qu như mong mun. Vì vy, Ngh quyt s 26/NQTƯ ca Ban chp hành Trung ương Đng ln th 7 khĩa X v nơng nghip, nơng dân, nơng thơn và Quyt đnh 800/2009/QĐTTg ngày 14/04/2009 ca Th tưng chính ph v vic phê duyt Chương trình mc tiêu Quc gia v xây dng nơng thơn mi giai đon 2010 2020 thì cĩ 11 xã đim trên tồn quc đưc chn đ xây dng phát trin theo chương trình nơng thơn mi. Hin nay, khp các tnh thành trên tồn quc đã thc hin vic xây dng nơng thơn mi. 5. Quan đim và phương pháp nghiên cu 5.1. Quan đim 5.1.1. Quan đim h thng Đây là quan đim đưc s dng rng rãi trong nghiên cu t chc khơng gian. Theo quan đim này, khi nghiên cu mt đi tưng phi đt nĩ trong mi tương quan vi các đi tưng khác nhau, vi các yu t trong h thng cao hơn cũng như vi cp phân v thp hơn. T chc khơng gian kinh t xã hi xã Ea Kao đưc xem là mt b phn ca h thng t chc khơng gian ln hơn là thành ph Buơn Mê Thut và tnh Đăk Lăk. 7
12. 5.1.2. Quan đim tng hp lãnh th Đi tưng nghiên cu trong đ tài phân b trên phm vi khơng gian nht đnh cĩ đc trưng lãnh th riêng. Vic áp dng quan đim tng hp cho phép xem xét các yu t, s kin trong mi quan h tương tác, phát hin ra các quy lut phát trin, các nhân t tác đng đn t chc khơng gian kinh t xã hi. Khơng gian kinh t xã hi đưc xem là mt lãnh th phc tp đưc to thành bi nhiu nhân t: T nhiên, kinh t xã hi cĩ mi quan h gn bĩ vi nhau mt cách hồn chnh. Do vy, vic nghiên cu t chc khơng gian thưng đưc nhìn nhn trong mi quan h vi h thng lãnh th nht đnh đ đt đưc nhng giá tr đng b v mt kinh t xã hi và mơi trưng. Đây là h thng m cĩ mi quan h cht ch vi các lãnh th khác. 5.1.3. Quan đim phát trin bn vng Đây là quan đim đưc quan tâm hin nay đ tránh hin tưng phát trin khơng bn vng khi mơi trưng cĩ nguy cơ b suy thối nghiêm trng, gây tn hi cho con ngưi, li do chính các hot đng kinh t xã hi ca con ngưi đem li. Như vy, s phát trin nơng thơn bn vng là cn t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi đ đáp ng yêu cu và nguyn vng cp thit ca nơng dân, phát trin kinh t xã hi, nâng cao đi sng ngưi dân nơng thơn đng thi bo v mơi trưng. 5.2. Phương pháp nghiên cu 5.2.1. Phương pháp phân tích tng hp lí thuyt Đây là phương pháp quan trng, xuyên sut c quá trình nghiên cu đ tài, phương pháp đưc s dng đ h thng li các tri thc v bc tranh chung ca đi tưng và khách th nghiên cu. Quá trình làm đ tài cn tin hành thu thp, phân tích và tng hp tài liu, s liu thng kê ca các cơ quan, sách, báo, tp chí, các nghiên cu đã đưc cơng b ca các cơ quan, ban ngành đa phương. 5.2.2. Phương pháp thc đa Đây là mt trong nhng phương pháp quan trng đ t chc khơng gian nhm làm cho kt qu mang tính thc t. Trên cơ s tip cn mt cách ch đng qua vic quan sát, chp nh, điu tra các nhà nghiên cu s đ xut đưc các gii pháp hp lí và kh thi. T đĩ, h cĩ điu kin, đi chiu, b sung nhiu thơng tin mà các phương pháp khác khơng cung cp hoc cung cp khơng chính xác. 8
13. 5.2.3. Phương pháp thng kê Phương pháp thng kê tốn hc nhm x lí kt qu nghiên cu, tng hp các cơ s đ xây dng mơ hình khơng gian nơng thơn mi. 5.2.4. Phương pháp bn đ Kt hp bn đ và các tài liu thu thp đưc cùng vi nhng hiu bit v thc t đa phương đ cĩ cơ s khoa hc cho vic nghiên cu t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao. Đ phn ánh mt cách trc quan, sinh đng các kt qu nghiên cu, đ tài s xây dng mt s bn đ liên quan đn t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao trên cơ s s dng phn mm Microstation. 6. Cu trúc ca đ tài Ngồi phn m đu, kt lun, tài liu tham kho, ni dung đ tài đưc trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ s lý lun ca t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi. Chương 2: Cơ s thc tin ca t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk. Chương 3: Mơ hình khơng gian nơng thơn mi xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk. 9
14. NI DUNG Chương 1 CƠ S LÝ LUN CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI 1.1. Khơng gian và t chc khơng gian 1.1.1. Quan nim v khơng gian kinh t xã hi 1.1.1.1. Quan nim v khơng gian Khơng gian là mt phm trù trit hc, phn nh mt trong hai hình thc tn ti ca vt cht là khơng gian và thi gian. Trong th gii t nhiên, trong đi sng xã hi cũng như trong hot đng tư duy ca con ngưi luơn luơn tn ti, hot đng và phát trin hai quá trình đi lp nhau, quá trình phân hĩa và quá trình tng hp hĩa. Đĩ là hai mt ca s vn đng thng nht ca th gii vt cht. Quá trình phân hĩa trong t nhiên dn đn s xut hin các thành t t nhiên, các tng th t nhiên mang nhng đc trưng khác nhau, vi nhng quy mơ khác nhau. Đn lưt mình, bên trong các thành t và tng th t nhiên y li din ra quá trình tng hp hĩa. S vn đng kt hp thng nht ca hai quá trình này to ra các khơng gian đa dng, muơn màu và cu trúc khơng gian phc tp. Vì vy, khơng gian và cu trúc khơng gian là mt ni dung nghiên cu quan trng ngày càng thu hút s tham gia tìm hiu tích cc ca các nhà đa lí [9]. S quan tâm đc bit đn khía cnh khơng gian ca các hin tưng và quá trình din ra trên b mt Trái đt đã cĩ t rt lâu. Trong đa lí phương Tây, da trên quan đim trit hc ca Kant, quan đim khơng gian lun ca Hettner đã ph bin rng rãi vào nhng thp k đu ca th k XX. Thiu sĩt cơ bn ca khơng gian lun là cách gii thích các khái nim “khơng gian” “thi gian” theo Kant, tuyt đi hĩa khơng gian, tách khơng gian ra khi vic phân tích các quy lut xã hi mà các khoa hc xã hi nghiên cu. Mc dù vy, mt s lun đim và kt lun ca khơng gian lun đã gĩp phn vào vic nghiên cu lí thuyt, đưa ra các khơng gian thi gian theo đa lí hin đi. Trong nhiu tài liu đa lí, thut ng “khơng gian” đưc xem là đng nghĩa vi thut ng “lãnh th” hoc s dng kt hp “khơng gian lãnh th” vi hàm ý 10
15. gm c chiu thng đng, chiu ngang và chiu sâu. Ngưi ta bàn v t chc khơng gian hay t chc lãnh th, phân tích cu trúc khơng gian hay cu trúc lãnh th [1]. 1.1.1.2. Khơng gian đa lí Theo t đin bách khoa v các khái nim đa lí (1988) là hình thc tn ti ca các đi tưng và hin tưng trong phm vi ca lp v đa lí, là s tng hp các mi quan h gia các hin tưng đa lí, đưc phân b trên mt lãnh th c th v phát trin theo khơng gian. Theo O.Dollfus (1976) “ phm vi khơng gian đa lí là b mt Trái đt và sinh quyn”, cịn theo J.Gottmann, “ khơng gian đa lí là khơng gian con ngưi cĩ th ti đưc, s dng đưc” . Như vy, cĩ th hiu mi khơng gian đa lí cĩ v trí c th trên b mt Trái đt, mt quy mơ (đo bng km 2 hay bng t l so vi mt khơng gian đa lí ln hơn mà nĩ là mt b phn), cĩ nhng đc đim t nhiên (năng lưng mt tri, khí hu, nưc, đt, thc vt, đng vt ) và cĩ mt cơ cu đc thù các thành phn t nhiên. Mi thành phn y và tng th khơng gian đa lí đu gây nh hưng nht đnh đn đi sng và các hot đng kinh t xã hi [30]. 1.1.1.3. Khơng gian kinh t Theo quan đim đa lí, thì “khơng gian kinh t ch là mt phn ca khơng gian đa lí. Khơng gian kinh t bao gm nhng khu vc đĩ cĩ nhng đim qun cư n đnh hay tm thi, nhng khu vc cĩ kt cu h tng k thut, nh đĩ cĩ th thc hin s hp tác, trao đi và tip xúc gia các khu vc hay đim qun cư. Khơng gian kinh t gm c đt nơng nghip, rng đang khai thác, các ngun nưc, các khu vc ngh ngơi gii trí, du lch” (S.Lezixki, 1974). Như vy, khi xác đnh khơng gian kinh t, theo đnh nghĩa trên, ngưi ta tp trung nghiên cu nhng phn nào ca khơng gian đa lí cĩ các cơng trình nhân tác và các hot đng kinh t (kinh t, văn hĩa, khoa hc, chính tr ) din ra trong khơng gian đĩ [1]. Theo quan đim kinh t, thì các khơng gian kinh t đưc xác đnh bi nhng liên h kinh t, tn ti gia các yu t kinh t (F. Perroux, 1964). J.R.Boudeville cịn nĩi c th hơn: “Khơng gian kinh t va là khơng gian đa lí, va là khơng gian tốn hc , là s ng dng tốn hc vào khơng gian đa lí. Là nơi phân b các liên kt kinh t và các quan h ng x gia ngưi sn xut và ngưi tiêu dùng” đưc c th qua hình 1.1 [30]. 11
16. Khơng gian tốn hc ng dng Khơng gian Khơng gian kinh t (hot đng k thut) vào đa lý (cho s s dng con ngưi) (v trí ca ngun Hình 1.1. Mi quan h gia khơng gian tốn hc, khơng gian đa lí và khơng gian kinh t T nhng quan nim trên, khơng gian kinh t đưc xem là nơi din ra mi quan h tương h gia hai tng th, đĩ là các hot đng kinh t và các v trí đa lí (nơi phân b chúng). Khơng gian kinh t cịn bao hàm c khơng gian sn xut (sn xut nguyên liu, nhiên liu, năng lưng, thành phm) và khơng gian tiêu th (phân phi, lưu thơng, tiêu dùng ). Khơng gian kinh t thưng đưc phân tích dưi ba gĩc đ: Khơng gian kinh t xét v phương din là ni dung k hoch. Khơng gian kinh t đưc xem như là trưng lc. Khơng gian kinh t đưc xem như là tng th đng nht. Trong t chc khơng gian, khơng gian kinh t đưc xem như trưng lc cĩ mt ý nghĩa vơ cùng to ln. Vi tính cách là trưng lc, khơng gian kinh t gm cĩ các cc (trung tâm), to ra lc hút và lc đy vi nhng cưng đ khác nhau, gây nên tác đng nh hưng đn kinh t xã hi vi nhng mc đ khác nhau. 1.1.2. T chc khơng gian 1.1.2.1. Khái nim Khi nĩi đn t chc khơng gian hay t chc lãnh th, khơng th nĩi khơng gian hay lãnh th tru tưng mà thưng gn vi khơng gian (lãnh th) kinh t xã hi ca mt nưc, mt vùng c th. Liên Xơ vào đu thp niên 60 thut ng này đã đưc đ cp đn. Cịn ti M và mt s nưc khác khái nim này đưc tip nhn vào đu thp niên 70. T gia và cui thp niên 70 đn nay, khái nim này đưc nhiu nhà khoa hc trên th gii nghiên cu và s dng rng rãi vi tư cách là tư duy tng hp, tư duy t chc thc tin các hot đng xã hi. Theo Morrille (1970) “ T chc khơng gian là kinh nghim ca lồi ngưi v s dng cĩ hiu qu khơng gian trên Trái đt ”. Và theo nhiu tác gi khác như P.decastelajac (1980), JeanPaulde Gacdema (1992), t chc khơng gian là s tìm 12
17. kim ti ưu v ngưi, các hot đng và tài sn đ tránh s mt cân đi trên lãnh th mt quc gia hay mt vùng. gĩc đ đa lí, t chc lãnh th đưc xem như là mt hot đng ca đa lí cĩ ch ý hưng ti s cơng bng v mt khơng gian. Theo Xauskin “ T chc xã hi theo lãnh th là to ra mt h thng s dng đt đai do nhng tp đồn ngưi khác nhau. H thng này làm cho các tp đồn ngưi y cĩ th cư trú đưc trên b mt đt, khai thác các tài nguyên thiên nhiên, phân phi các đim dân cư, tái sinh sn nịi ging, phân b các ngun cung cp nưc và thc phm, các đa đim sn xut ra các cơng c lao đng, qun áo, giày dép và các vt liu khác cn thit cho cuc sng, phân b xí nghip và khu vc cha bnh, ngh ngơi, khoa hc, văn hĩa, các nhà hát, rp chiu bĩng ” [37]. Hin nay, khái nim t chc khơng gian và t chc lãnh th gn như đng nht trong khoa hc đa lí và đưc tip cn theo hai hưng: Là tồn b quá trình hay hành đng ca con ngưi hưng đn tìm kim mt cu trúc khơng gian hp lí cho vic thc hin các mc tiêu phát trin kinh t xã hi vùng trong s huy đng ni lc và ngoi lc gia các vùng trong mt quc gia cĩ xét đn yu t quc t, trên cơ s đĩ to ra mt gía tr mi nh cĩ s sp xp cĩ trt t và hài hịa gia các đơn v lãnh th khác nhau trong cùng mt tnh, mt vùng và c nưc, trong điu kin kinh t th trưng và h thng kinh t m nhm s dng hp lí các ngun lc và li th so sánh (điu kin t nhiên và tài nguyên, ngun lc, ngun vn ), trong xu th hịa nhp và cnh tranh đ đy nhanh tăng trưng kinh t, gii quyt các vn đ xã hi, đm bo s phát trin bn vng. Là s kt hp các cu trúc khơng gian là b khung cơ bn ca t chc khơng gian, th hin hình thái phân b, trt t sp đt trong khơng gian các “cc” phát trin (thành ph, ca khu ), các “tuyn lc” (mng lưi giao thơng và kt cu h tng khác ), các vùng đng lc (đa bàn trng đim, vùng sn xut chuyên mơn hĩa, khu ch xut, khu du lch). T chc khơng gian đưc tin hành dưi nhiu hình thc khác nhau nhm nhng mc đích c th khác nhau. Mi nưc hay mi vùng cĩ mt cu trúc khơng gian đc đáo ca riêng mình. mi thi đim cu trúc khơng gian là kt qu ca s phát trin lch s [30]. 13
18. T CHC KHƠNG GIAN Các hình thc T chc khơng gian mơi T chc khơng gian mơi trưng T chc khơng gian mơi cu trúc trưng sinh thái kinh t sinh thái con ngưi và xã hi trưng sinh thái kinh t cơ bn cng đng Các nhân t cu thành Các cơ s khoa hc ca t chc khơng gian cc b Đnh h ưng các gi i pháp t chc khơng gian tng h ịa (so sánh và l a chn ng ành) Các cơ s khoa hc gii Các chính Các gii pháp Các gii pháp pháp t sách qun lý ưu tiên đu tư huy đng tài chc chính khơng gian tng hịa Hình 1.2. Hình thc và nhim v ca t chc khơng gian T cách tip cn trên, cĩ th đưa ra đnh nghĩa ngn gn v t chc khơng gian là: S kt hp các cơ cu khơng gian lãnh th đang hot đng (b trí sp xp dân cư, các hot đng sn xut, s dng tài nguyên thiên nhiên ), đưc liên kt li bi các cơ cu qun lí vi mc đích tái sn xut cuc sng ca xã hi phù hp vi các mc đích và trên cơ s các quy lut kinh t hin hành trong hình thái xã hi đĩ. 1.1.2.2. Nhng đc tính và nguyên tc t chc khơng gian a. Nhng đc tính cơ bn T chc khơng gian cĩ các đc tính cơ bn sau: Tính t chc: theo Dzenhis, t chc là tính đưc sp xp, tính phù hp bên trong ca nhng tác đng qua li gia các b phn ít nhiu đưc phân cơng và đc lp ca chnh th do cu to ca nĩ quy đnh. T chc ca h thng đưc th hin s gii hn tính đa dng trong hot đng và tính hồn chnh. Bn thân tính t chc cĩ 2 mt cơ bn: Tính sp xp và tính đnh hưng. Tính sp xp đưc xác đnh v 14
19. lưng như đ ln, quy mơ ca nĩ Tính đnh hưng đc trưng là s phù hp ca h thng vi các điu kin mơi trưng xung quanh. Tính lãnh th h thng lãnh th: Tính lãnh th ca đi tưng là đ dài khơng gian ca nĩ nghĩa là cĩ phm vi ranh gii, kích thưc; là nét to hình đc bit ca đi tưng; là nhng đc đim khơng gian ca bc tranh phân b các đi tưng trong mt phm vi nht đnh. Trong bt c mt lãnh th nào mt trình đ sn xut nht đnh, mt kt cu tài nguyên nht đnh s cĩ mt cơ cu kinh t tương ng. Vic s dng các điu kin t nhiên, kinh t, lch s, v trí đa lí khác nhau, là cơ s ca s tác đng qua li các thành phn đĩ. Như vy, vi mi lãnh th đu cĩ mt lch s hình thành nht đnh hay nĩi rõ hơn là đu cĩ mt phm vi khơng gian kinh t xã hi riêng mình, trong đĩ cha đng các thành phn con ngưi t nhiên và sn xut. Mi thành phn đĩ bao hàm các yu t cu thành khơng đng riêng l, cơ lp nhau mà chúng cĩ vai trị nht đnh, tác đng qua li, quan h theo các kiu khác nhau. Mt điu na là mi khơng gian lãnh th cĩ s khác bit theo cp bc, s phân hĩa, phân d khác nhau ca các thành t: Sn xut, t nhiên, dân cư nên t chc khơng gian cũng cĩ nhiu cp đ và gn vi chúng là các kiu t chc c th. Tính thi gian: Khi t chc khơng gian phi la chn kiu t chc cho lãnh th trong mt giai đon nht đnh. Mi giai đon cĩ các yu t con ngưi, khoa hc cơng ngh, các ngun lc và chúng nh hưng ti t chc khơng gian giai đon đĩ. Tc là trong mi thi đon đi vi mt lãnh th xác đnh s cĩ kiu t chc khơng gian thích ng lâu dài và cĩ kh năng thay đi theo yêu cu [20]. b. Nhng nguyên tc ch yu ca t chc khơng gian T chc phi to ra mt trt t hp lí cĩ tính ti kh năng tài nguyên và yêu cu th trưng, đm bo li ích cng đng và đt hiu qu kinh t xã hi cao. Đm bo s phát trin hài hịa và tương tác. Đm bo cĩ s phù hp vi trình đ ngun nhân lc và trình đ khoa hc cơng ngh. 1.1.2.3. Ni dung các bưc t chc khơng gian T chc khơng gian thưng tin hành theo các bưc vi nhng ni dung ch yu sau: Bưc 1: Kim kê và đánh giá các yu t, điu kin ca lãnh th và các đi tưng phi t chc trong phm vi lãnh th đưc nghiên cu. 15
20. Bưc 2: Đánh giá hin trng lãnh th cĩ so sánh vi các lãnh th tương t, phát hin nhng bt hp lí, nhng xu th cĩ tính quy lut đi vi t chc khơng gian ca lãnh th đưc nghiên cu. Bưc 3: Gi đnh các phương án t chc khơng gian và la chn phương án hay nht. Bưc 4: Tìm kim kh năng tài chính, xác đnh các giai đon phát trin ca lãnh th và kin ngh phương án qun lí lãnh th. Các bưc k tip nhau theo mt logic khoa hc đ đi đn xác đnh đưc phương án tt nht t chc khơng gian. 1.2. Tng quan v nơng thơn 1.2.1. Quan nim v vùng nơng thơn 1.2.1.1. Khái nim Hin nay, cĩ nhiu đnh nghĩa v nơng thơn: Theo TS. Vũ Th Bình “ Nơng thơn là vùng khác vi thành th là đĩ cĩ mt cng đng ch yu là nơng dân sng và làm vic, cĩ mt đ dân cư thp, cĩ kt cu h tng kém phát trin hơn, cĩ trình đ dân trí, trình đ tip cn th trưng và sn xut hàng hĩa thp hơn thành th” [2]. Theo B Nơng nghip và Phát trin nơng thơn “Nơng thơn là phn lãnh th khơng thuc ni thành, ni th các thành ph, th xã, th trn đưc qun lí bi cp hành chính cơ s là U ban nhân dân xã”[3]. Theo lun văn: Nơng thơn là vùng sinh sng ca tp hp dân cư ch yu hot đng trong lĩnh vc nơng nghip. 1.2.1.2. Nhng đc trưng ca vùng nơng thơn T nhng khái nim trên cĩ th đưa ra mt s đc trưng cơ bn ca vùng nơng thơn như sau: Nơng thơn là vùng sinh sng và làm vic ca mt cng đng ch yu là nơng dân, là vùng sn xut nơng nghip là cơ bn, ngồi ra cịn cĩ các hot đng sn xut và phi sn xut khác phc v ch yu cho nơng nghip và nơng dân. So vi thành th thì nơng thơn là vùng cĩ kt cu h tng kém phát trin hơn, trình đ sn xut hàng hĩa và tip cn th trưng thp hơn thành th. Vì vy, nơng thơn chu sc hút ca thành th v nhiu mt, dân cư nơng thơn thưng hay đ xơ v thành th đ kim vic làm và tìm cơ hi sng tt hơn. 16
21. Nơng thơn cĩ thu nhp, trình đ văn hĩa thp, khoa hc lc hu và ngay c trình đ dân ch t do, cơng bng xã hi trong mt chng mc nào đĩ cũng thp hơn thành th. Nơng thơn giàu tim năng v tài nguyên thiên nhiên như: Đt đai, ngun nưc, khí hu và cũng rt đa dng v điu kin kinh t xã hi, đa dng v các hình thc t chc qun lí, đa dng v quy mơ và trình đ phát trin. Tính đa dng đĩ khơng ch din ra gia các nưc khác nhau mà ngay c gia các vùng nơng thơn khác nhau ca mi nưc. Điu đĩ cĩ nh hưng khơng nh đn kh năng khai thác tài nguyên và các ngun lc đ đáp ng yêu cu phát trin bn vng. T nhng đc trưng ca vùng nơng thơn trên đây địi hi phi cĩ nhng chương trình hp lí đ dn dn ci to và phát trin nơng thơn, rút ngn khong cách nơng thơn và thành th. 1.2.2. Quan nim v nơng thơn mi Vit Nam 1.2.2.1. Khái nim v nơng thơn mi Là nơng thơn cĩ kt cu h tng kinh t xã hi tng bưc hin đi, cơ cu kinh t và các hình thc t chc sn xut hp lí, gn nơng nghip vi phát trin nhanh cơng nghip, dch v, gn phát trin nơng thơn vi đơ th theo quy hoch, xã hi nơng thơn dân ch, n đnh, giàu bn sc văn hĩa dân tc, dân trí đưc nâng cao, mơi trưng sinh thái xanh, sch đp, an ninh trt t đưc gi vng, đi sng vt cht và tinh thn ngưi dân đưc nâng cao [3]. Như vy, nơng thơn mi trưc tiên nĩ phi là nơng thơn, khơng phi là th t, th trn, th xã, thành ph và khác vi nơng thơn truyn thng hin nay, cĩ th khái quát gn theo 5 ni dung cơ bn: Kinh t phát trin, đi sng vt cht và tinh thn ca cư dân nơng thơn đưc nâng cao. Nơng thơn phát trin theo quy hoch, cĩ kt cu h tng kinh t xã hi hin đi, mơi trưng sinh thái đưc bo v. Dân trí đưc nâng cao, bn sc văn hĩa dân tc đưc gi gìn và phát huy An ninh tt, qun lý dân ch. Cht lưng h thng chính tr đưc nâng cao 17
22. 1.2.2.2. Chc năng nơng thơn mi a. Chc năng vn cĩ ca nơng thơn là sn xut nơng nghip Nơng thơn mi phi là nơi sn xut ra sn phm nơng nghip cĩ năng sut cao, cht lưng cao theo hưng sn xut hàng hĩa, khơng phi là t cung t cp, phát huy đưc đc sc ca đa phương (đc sn), đng thi vi vic này là phát trin sn xut ngành ngh truyn thng ca đa phương. Sn phm ngành ngh va cha đng yu t văn hĩa vt th và phi vt th ca tng làng quê Vit Nam, to vic làm tăng thu nhp cho dân cư nơng thơn. b. Chc năng gi gìn văn hĩa truyn thng dân tc Quc gia nào cũng vy, lồi ngưi đưc sinh ra r nơng thơn hoc là đng bng và min núi, ven sơng sui, ven bin. S phát trin ca nhân loi to ra đơ th. Bn sc văn hĩa làng quê cũng đng nghĩa vi bn sc tng dân tc, gi gìn nĩ là gi gìn văn hĩa truyn thng đa dng ca các dân tc, ca tng quc gia. Là ngưi Vit Nam, ai đĩ khơng cĩ quê đ v, khơng cĩ quê đ nh thì thiu mt cái gì đĩ ghê gm lm trong đi sng tinh thn ca h Làng quê nơng thơn Vit Nam khác lm so vi các nưc xung quanh, ngay c Vit Nam, làng quê dân tc Thái khác vi Hmơng, khác vi Êđê, Bana, ngưi Kinh Nu quá trình xây dng nơng thơn mi làm phá v chc năng này là đi ngưc li vi lịng dân và làm xĩa nhịa truyn thng văn hĩa muơn đi ca ngưi Vit. c. Chc năng sinh thái Nu như nn văn minh cơng nghip phá v mi quan h hài hịa vn cĩ ca con ngưi và thiên nhiên, thì thuc tính (chc năng) sn xut nơng nghip li mang chc năng phc v h thng sinh thái. T vưn cây, ao cá, cánh đng lúa bát ngát mênh mơng, trang tri cà phê, tiêu, h thng tưi tiêu làm cho con ngưi gn gũi gn lin vi thiên nhiên. Mt thc t hin nay là nhiu làng quê đang ph hĩa, tng ngày phá v mơi trưng sinh thái. Như vy, đã đn lúc chúng ta ly chc năng sinh thái làm thưc đo cho s hồn thin mơ hình nơng thơn mi Vit Nam [13]. 1.2.2.3. B tiêu chí Quc gia v nơng thơn mi a. Ý nghĩa ca B tiêu chí Quc gia v nơng thơn mi Là c th hĩa đc tính ca xã nơng thơn mi thi kỳ đy mnh cơng nghip hĩa hin đi hĩa. 18
23. B tiêu chí là căn c đ xây dng ni dung Chương trình mc tiêu Quc gia v xây dng nơng thơn mi, là chun mc đ các xã lp k hoch phn đu đt 19 tiêu chí nơng thơn mi. Là căn c đ ch đo và đánh giá kt qu thc hin xây dng nơng thơn mi ca các đa phương trong tng thi kỳ; đánh giá cơng nhn xã, huyn, tnh đt nơng thơn mi; đánh giá trách nhim ca các cp u Đng, chính quyn xã trong thc hin nhim v xây dng nơng thơn mi. b. Ni dung B tiêu chí Quc gia v nơng thơn mi B tiêu chí Quc gia v nơng thơn mi đưc ban hành theo Quyt đnh s 491/QĐTTg, ngày 16/4/2009 gm 5 nhĩm vi 19 tiêu chí. Tuy nhiên, lun văn ch trình bày mt s tiêu chí liên quan đn lun văn. * Quy hoch và thc hin quy hoch Quy hoch s dng đt và h tng thit yu cho phát trin sn xut nơng nghip hàng hĩa, cơng nghip, tiu th cơng nghip, dch v. Quy hoch phát trin h tng kinh t xã hi mơi trưng theo chun mi, bao gm: B trí mng lưi giao thơng, đin, trưng hc các cp, trm xá, trung tâm văn hĩa, th thao xã, nhà văn hĩa và khu th thao thơn, bưu đin và h thng thơng tin liên lc, ch, nghĩa trang, bãi x lí rác thi, h thng cp nưc sch, h thng thốt nưc thi theo hưng dn c th ca B K hoch và Đu tư. Quy hoch phát trin các khu dân cư mi và chnh trang các khu dân cư dân hin cĩ theo hưng văn minh, bo tn đưc bn sc văn hĩa tt đp theo hưng dn ca B Xây dng. * Giao thơng Đưng liên xã là đưng ni trung tâm hành chính xã vi vi các thơn hoc đưng ni gia các xã phi đưc cng hĩa 100%. Đưng liên thơn là đưng ni gia các thơn đn các xĩm phi đt cng hĩa 70%. Đưng xĩm là đưng ni gia các h gia đình phi đưc cng hĩa 100%. Đưng trc chính ni đng là đưng chính ni t đng rung đn khu dân cư phi đt cng hĩa 65%. * Thy li H thng thy li cơ bn đáp ng yêu cu sn xut và dân sinh. 19
24. * Đin H thng đin đm bo yêu cu k thut ca ngành đin. * Trưng hc T l trưng hc các cp: mm non, tiu hc, trung hc cơ s cĩ cơ s vt cht đt chun quc gia đt 80%. * Cơ s vt cht văn hĩa Nhà văn hĩa và khu th thao xã đt chun ca B Văn hĩa Th thao Du lch. T l thơn cĩ nhà văn hĩa và khu th thao đt quy đnh ca B Văn hĩa Th thao Du lch. * Ch nơng thơn Ch đt chun ca B Xây dng. * Bưu đin Cĩ đim phc v bưu chính vin thơng. Cĩ Internet đn thơn. * Nhà dân cư T l h cĩ nhà đt tiêu chun B Xây dng phi đt 80%. * Mơi trưng T l h s dng nưc sch hp v sinh theo chun Quc gia phi đt 85%. Các cơ s sn xut kinh doanh đt tiêu chun v mơi trưng. Khơng cĩ các hot đng suy gim mơi trưng và cĩ các hot đng phát trin mơi trưng xanh, sch, đp. Nghĩa đa đưc xây dng theo quy hoch. Cht thi, nưc thi đưc thu gom và x lý theo quy đnh. 1.2.2.4. Nguyên tc xây dng nơng thơn mi Ni dung xây dng nơng thơn mi hưng ti thc hin B tiêu chí Quc gia đưc qui đnh ti Quyt đnh 491/QĐTTg ngày 16/4/2009 ca Th tưng Chính ph. Xây dng nơng thơn mi theo phương châm phát huy vai trị ch th ca cng đng dân cư đa phương là chính, Nhà nưc đĩng vai trị đnh hưng, ban hành các tiêu chí, quy chun xã đt ra các chính sách, cơ ch h tr và hưng dn. Các hot đng c th do chính cng đng ngưi dân thơn, xã bàn bc dân ch đ quyt đnh và t chc thc hin. 20
25. Đưc thc hin trên cơ s k tha và lng ghép các chương trình mt trn quc gia, chương trình h tr cĩ mc tiêu, các chương trình, d án khác đang trin khai nơng thơn, cĩ b sung d án h tr đi vi các lĩnh vc cn thit; cĩ cơ ch, chính sách khuyn khích mnh m đu tư ca các thành phn kinh t; huy đng đĩng gĩp ca các tng lp dân cư. Đưc thc hin gn vi các quy hoch, k hoch phát trin kinh t xã hi, đm bo an ninh quc phịng ca mi đa phương (xã, huyn, tnh); cĩ quy hoch và cơ ch đm bo cho phát trin theo quy hoch (trên cơ s các tiêu chun kinh t, k thut do các B chuyên ngành ban hành). Là nhim v ca c h thng chính tr và tồn xã hi; cp u Đng, chính quyn đĩng vai trị ch đo, điu hành quá trình xây dng quy hoch, k hoch, t chc thc hin; Hình thành cuc vn đng “tồn dân xây dng nơng thơn mi“ do Mt trn T quc ch trì cùng các t chc chính tr xã hi vn đng mi tng lp nhân dân phát huy vai trị ch th trong vic xây dng nơng thơn mi [3]. 1.2.3. Tng quan chung v nơng thơn Vit Nam 1.2.3.1. Tng quan v phát trin nơng thơn Vi đa bàn nơng thơn tri dài trên 2000 km, phân b trên các loi đa hình t núi cao đn trung du, xung đng bng và ra bin, bao gm 54 dân tc anh em sinh sng đã chng t s đa dng phong phú trong phát trin nơng thơn Vit Nam. V mt t chc hành chính, trong thi kỳ phong kin và Pháp thuc nơng thơn Vit Nam gm cĩ các cp huyn, tng, xã, thơn trong đĩ “tng” cĩ quy mơ tương đương như mt vài xã hin nay và “xã” thưng là mt làng. Sau 1945 đn nay, cp “tng” khơng cịn tn ti trong t chc hành chính nơng thơn Vit Nam, ch cịn cp huyn và cp xã, trong xã cĩ các thơn, buơn, bn, làng. Và quy mơ ca “xã” ln hơn quy mơ ca xã trong các thi kì trưc đây. Nhìn chung, cp xã cĩ vai trị quan trng, nh hưng trc tip đn phát trin khu vc nơng thơn trong các thi kì. Nơng thơn là đa bàn cư trú ca hơn 70% dân s và lao đng ca c nưc. V xã hi, khu vc nơng thơn Vit Nam gia đình và gia tc rt đưc coi trng. Mi gia tc đu cĩ trưng h và nhà th h, nhiu làng mà dân cư làng đĩ đu cĩ quan h h hàng vi nhau. Nu coi t chc nơng thơn theo huyt thng là bưc phát trin th nht thì t chc nơng thơn theo đa bàn cư trú là bưc phát trin tip theo đ hình thành nên làng và xĩm. Trưc đây tính bit lp các làng mnh 21
26. đn ni làng cĩ th coi như mt quc gia thu nh vi mt “lut pháp riêng” đưc gi là “hương ưc” (l làng đưc ghi bng văn bn) và “lut tc” (l làng đưc quy đnh bng li nĩi). Bên trong làng, thơn cĩ mt mái Đình, đĩ là biu tưng ca làng v mi phương din. Đình làng là trung tâm hành chính (mi cơng vic quan trng đu din ra đây), trung tâm tơn giáo (nơi th Thành Hồng làng), trung tâm văn hĩa (nơi t chc các l hi ). Hin nay, tính xã hi v quan h nêu trên vn cịn tn ti trong hu ht các làng quê Vit Nam, nhưng vai trị “hương ưc” làng theo kiu cũ đang dn b mt đi. V phát trin kinh t, nhìn chung sn xut nơng nghip vn là loi hình sn xut ch đo trong khu vc nơng thơn. Tc đ tăng trưng kinh t trong khu vc nơng thơn trong nhng năm gn đây khong 5 6%. Trình đ sn xut cịn mc sn xut nh là ch yu. Trong khu vc nơng thơn lao đng sn xut nơng nghip cịn chim ti 76%. Lao đng sn xut phi nơng nghip chim t l thp nhưng đang trên đà phát trin, đc bit là s phát trin lao đng trong các làng ngh (hin c nưc cĩ gn 2000 làng ngh). S khác nhau gia các vùng min trong phát trin kinh t nơng thơn cịn th hin qua tim năng và đng lc phát trin kinh t gia các vùng min 1.2.3.2. Tng quan v quy hoch và xây dng nơng thơn V thc trng xây dng nơng thơn gia các vùng min cũng rt khác nhau. Trong các vùng nơng thơn cĩ điu kin kinh t trung bình và phát trin, mt đ dân s trên đa bàn xã khá cao, thp nht cũng vào khong 400 ngưi/km 2, trung bình khong 700 800 ngưi/km 2, khu vc cao lên đn trên 1500 ngưi/km 2. Nhìn chung, phân b dân cư trong khu vc nơng thơn cịn manh mún, khơng thun li cho canh tác theo kiu cơ gii hĩa và đu tư kt cu h tng. Ngồi ra, trong phân b dân cư phi nĩi đn hin tưng dân cư phát trin t phát ven các quc l. S phát trin này đã gây khơng ít khĩ khăn trong quá trình phát trin kinh t xã hi. Trong xây dng đim dân cư c th cịn rt tùy tin, mang nng tính t phát. Đim dân cư vi sn xut cơng nghip, tiu th cơng nghip quá ti v điu kin h tng và xung cp v mơi trưng. Nơng thơn chưa cĩ mơi trưng sng mang bn sc riêng. 22
27. Cơng tác quy hoch xây dng đim dân cư nơng thơn thc hin cịn hn ch. Cĩ s chng chéo gia các quy hoch (Quy hoch s dng đt, Quy hoch xây dng). 1.3. Nhân t nh hưng đn t chc khơng gian 1.3.1. V trí đa lí Trong t chc khơng gian, yu t v trí đa lí đưc quan tâm hàng đu. Đánh giá v trí đa lí khơng ch đơn thun là xác đnh h ta đ, ranh gii lãnh th mà phi đc bit quan tâm đn các tuyn, đim trên lãnh th cũng như ý nghĩa v kinh t xã hi ca v trí đĩ vi các vùng xung quanh. 1.3.2. Nhĩm nhân t t nhiên 1.3.2.1. Đa hình Đa hình cĩ nh hưng ln đn t chc khơng gian. Khi đánh gía đa hình cho t chc khơng gian thưng chú ý đn hình thái đa hình. Hình thái đa hình là các yu t bên ngồi ca đa hình c th: Đa hình đng bng: Vi tính cht bng phng, đây là nơi rt thun li trong vic b trí các ngành sn xut, dch v và thưng là nơi tp trung dân cư đơng đúc. Đa hình min núi: Đc bit là các núi cao thì rt phc tp trong t chc khơng gian kinh t xã hi. Ngồi các dng đa hình chính cĩ mc đ nh hưng đn t chc khơng gian khác nhau cịn cĩ các dng đa hình đc bit cĩ giá tr cao trong t chc khơng gian dch v như: đa hình cacxtơ, đa hình ven bin, hi đo. 1.3.2.2. Đt Vic t chc khơng gian mang tính n đnh lâu dài. Trong quá trình t chc thì phi xem xét đn quy mơ đt đai. Quy mơ đĩ cĩ th đm bo cho vic t chc dân cư và sn xut hin ti và cĩ th m rng trong tương lai hay khơng? Nu khơng tính tốn đưc điu này thì vic t chc khơng gian mt lãnh th khĩ mang li hiu qu ti ưu. 1.3.2.3. Khí hu Đi vi khí hu, trong t chc khơng gian cn chú ý đn mt s yu t sau: Hưng giĩ cn chú ý đn nơi đĩn giĩ và nơi khut giĩ. 23
28. Nhit đ, đ m và lưng mưa nu các yu t này đu mang tính ơn hịa thì thưng dân cư tp trung đơng nên vic b trí phân b sn xut din ra thun li. Cịn nơi cĩ khí hu khc nghit thì dân cư thưa tht, thm chí là khơng cĩ dân cư nên khơng th b trí sn xut. Các tai bin thiên nhiên s gây thit hi nghiêm trng đn hot đng sn xut và đi sng dân cư. Trong quá trình t chc khơng gian cư trú và sn xut cn nghiên cu kĩ các hin tưng thiên nhiên bt thưng đ hn ch ti đa thit hi do nĩ gây ra. 1.3.2.4. Ngun nưc Ngun nưc khơng th thiu đi vi sn xut và phân b dân cư. Ngun nưc cịn cĩ kh năng phát trin giao thơng và du lch nên sơng, sui, h là cơ s quan trng đi vi t chc khơng gian. Trong t chc khơng gian cn chú ý đn ngun nưc mt, c th: Mt đ sơng, sui, h là tin đ cho t chc lãnh th ca mt vùng. Tr lưng nưc đ phc v cho sn xut và sinh hot. Ngồi ra, cịn chú ý đn ngun nưc ngm nht là lưu lưng và mc nưc ngm. Đ cĩ hưng t chc hp lí trong phân b sn xut và dân cư. 1.3.2.5. Khống sn Là cơ s đ xây dng các đim cơng nghip, trung tâm cơng nghip t đĩ xut hin khơng gian cư trú cơng nghip. Khi tìm hiu tài nguyên khống sn cn chú ý: chng loi, tr lưng, cht lưng, kh năng khai thác, giá tr kinh t Đ xem xét cĩ kh năng t chc khơng gian thành các đim hay trung tâm cơng nghip khơng? 1.3.3. Nhĩm nhân t kinh t xã hi 1.3.3.1. Dân cư Dân cư nh hưng đn t chc khơng gian các gĩc đ: Quy mơ dân s: S tăng lên hay gim xung ca dân s cĩ th dn đn s thay đi v quy mơ và cu trúc dân cư. Kt cu dân s: Kt cu dân s già hay tr đu nh hưng đn vic t chc phân b các ngành dch v và sn xut mt vùng lãnh th. S phân b dân cư: Chúng ta phi xem xét đn hin trng phân b dân cư cĩ hp lí hay chưa? S phân b li cĩ cn thit hay khơng? Bi s phân b dân cư 24
29. là phc tp, nĩ khơng ch là cơ s cho t chc phân b các ngành sn xut mà cịn nh hưng đn vn đ an ninh chính tr. Khi xem xét thc trng phân b chúng ta cn chú ý: Mt đ phân b các đim dân cư, quy mơ dân s, s lưng các đim dân cư, các đim dân cư cĩ phân b an tồn hay khơng? Sau khi tìm hiu các vn đ trên thì chúng ta xem xét s phân b như vy đã hp lí hay chưa? Cĩ phù hp vi quy hoch và đnh hưng phát trin kinh t xã hi ca khu vc hay khơng? T đĩ đưa ra k hoch đ điu chnh t chc khơng gian cư trú. Phong tc tp quán tơn giáo văn hĩa dân cư: Trong quá trình đnh cư các h gia đình trong mt đim dân cư thưng cĩ quan h huyt thng. Trong các xĩm làng ngồi hot đng sn xut cịn cĩ nhng hot đng đi sng tinh thn văn hĩa phong phú như: l làng, tơn giáo Vì vy, khi t chc khơng gian cư trú cn chú ý các đc đim trên đ gi gìn đưc bn sc dân tc. 1.3.3.2. S phát trin nn kinh t Hin trng phát trin kinh t: Hin trng phát trin kinh t ca mt khu vc thưng nĩ th hin s t chc khơng gian khu vc đĩ hp lí hay chưa? S t chc khơng gian khu vc đĩ đã khai thác ti ưu th mnh ca khu vc hay đã tránh đưc nhng hn ch ca vùng chưa? T đĩ nhm điu chnh phù hp đ mang li hiu qu cao nht cho s phát trin kinh t xã hi. Xu hưng phát trin kinh t: Khi t chc khơng gian mt vùng lãnh th, chúng ta cn phi tính tốn đ d báo đưc vùng này trong tương lai thì phát trin nhng ngành kinh t nào? Vùng đĩ đưc m rng hay thu hp? Như vy, chúng ta t chc khơng gian mi phù hp và thit thc. 1.3.3.3. Cơ s h tng vt cht kĩ thut Cơ s h tng là nhng phương tin vt cht ca tồn b xã hi, đưc xây dng đ phc v cho s phát trin kinh t xã hi. S tương tác gia các trung tâm kinh t ln, các “cc phát trin” đưc thc hin trên mng lưi giao thơng vn ti. Các đưng giao thơng huyt mch đây đĩng vai trị là các tuyn lc. Như vy, trong t chc khơng gian ca mt vùng, ngưi ta rt coi trng vai trị ca đơ th và đưng giao thơng. Đĩ là b khung ca lãnh th, b khung ca quc gia. S quan tâm đc bit đn mng lưi đơ th và các mng lưi đưng giao thơng cũng cĩ th tìm đưc trong các tác phm kinh đin ca Baranxki N.N, nhà đa 25
30. lí kinh t ln đã sáng lp ra trưng phái đa lí kinh t Xơ Vit. “Các thành ph và đưng xá cĩ liên quan vi nhau mt cách cht ch nht và quy đnh ln nhau Các thành ph cng vi mng lưi đưng giao thơng đĩ là b khung, đĩ là các tr mà các cái cịn li da trên đĩ, là cái khung hình thành lãnh th, đem li cho lãnh th mt hình dng xác đnh. Bn đ v các thành ph và đưng xá ngay lp tc ch ra các vùng và các trung tâm chính yu ca đt nưc nm tp trung đâu, ch ra mt đ tương đi ca s lp đy lãnh th v mt kinh t, tách ra các đu mi ch yu, cho ta ý nim dù là sơ b v s phi trí ca các vùng kinh t cơ bn” [1]. 1.3.3.4. Chính sách phát trin nơng thơn S phát trin kinh t xã hi nơng thơn thưng lc hu so vi thành th, cho nên hu ht Chính ph các nưc đu cĩ ch trương ci cách rng ln khu vc nơng thơn. Các chương trình ci cách nhm vào chuyn dch dân cư, xây dng li h thng cơ s h tng, trang b các thit b và ci tin kĩ thut đ nâng cao năng sut lao đng, chuyn đi cơ cu ngành sn xut Do vy, các chương trình ci cách này đã làm thay đi đáng k khơng gian nơng thơn. 26
31. Chương 2 CƠ S THC TIN CA T CHC KHƠNG GIAN THEO MƠ HÌNH NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK 2.1. Khái quát v xã Ea Kao Xã Ea Kao trưc năm 1975 là trc thuc phưng Tân Thành, Th xã Buơn Mê Thut. Sau ngày min Nam hồn tồn gii phĩng t 30/04/1975 xã Ea Kao đưc hình thành mt đơn v hành chính riêng và đưc đt tên là xã By gm cĩ 06 buơn đng bào dân tc thiu s ti ch, đn năm 1981 đưc đi sang tên xã Ea Kao gm cĩ 07 buơn và thơn Cao Thng. Ngồi ra, cĩ mt s ngưi Kinh sinh sng xen k vi ngưi đng bào. T năm 1983 đn 1990 do điu kin đa lí, th nhưng, đt đai và khí hu, bên cnh đĩ do xu th phát trin chung ca xã hi nên đã cĩ s đơng các h t phía Bc di cư vào sinh sng, lp nghip xây dng kinh t mi. Ngày nay, xã Ea Kao cĩ din tích 4696 ha vi dân s là 15878 ngưi (2010) đưc chia thành 14 đơn v thơn, buơn, trong đĩ cĩ 07 buơn dân tc ti ch và 07 thơn đã cùng đồn kt xây dng xã ngày càng phát trin. 2.2. Các nhân t nh hưng đn t chc khơng gian theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao 2.2.1. Nhĩm nhân t v t nhiên 2.2.1.1. V trí đa lí Xã Ea Kao là mt xã vùng ven, nm cách trung tâm thành ph Buơn Mê Thut 13 km v phía Đơng Nam, ln lưt tip giáp vi các đơn v: + Phía Đơng giáp xã Hịa Thng và huyn Cư Kuin. + Phía Tây giáp xã Hịa Khánh. + Phía Nam giáp huyn Krơng Ana. + Phía Bc giáp phưng T An và phưng Ea Tam. V trí ca xã Ea Kao cĩ vai trị quan trng trong vic phát trin khơng gian kinh t xã hi ca thành ph Buơn Mê Thut trong tương lai: 27
32. + Đa bàn xã đưc xác đnh là nm trong khu vc m rng v phía Nam ca thành ph Buơn Mê Thut. Phía Bc ca xã Ea Kao nơi tip giáp trc tip vi phưng Ea Tam s cĩ điu kin đ phát trin kinh t xã hi đc bit là nơi cĩ th xây dng các khu đơ th mi cho thành ph. + Xã Ea Kao cĩ đưng Ywang dài 9 km ni lin t xã đi v quc l 14, t quc l 14 đi v phía Bc là trung tâm thành ph Buơn Mê Thut cịn đi v phía Nam là khu cơng nghip Hịa Phú và khu cơng nghip Tâm Thng (Đk Nơng). Vì vy, xã Ea Kao cĩ điu kin thun li đ cung cp các sn phm nơng nghip th mnh ca mình cho s phát trin các trung tâm kinh t chính ca tnh. + Trên đa bàn xã cĩ h Ea Kao ln th 3 trong tnh và là h ln nht thành ph Buơn Mê Thut. Nơi đây đang ha hn tr thành khu du lch sinh thái ln nht cho thành ph Cao nguyên Buơn Mê Thut. 2.2.1.2. Đa hình Là mt xã thuc khu vc Cao nguyên nên xã Ea Kao cĩ đa hình tương đi phc tp đưc chia ct bi các sơng sui nh trong vùng như sui Ea Tưng phía Nam ca xã chy t Đơng sang Tây. Sui Ea Kao phía Nam chy vào h Ea Kao. Đ dc khong t 3 010 0, đ cao trung bình so vi mc nưc bin khong 500 m. Cĩ 10% tng din tích đt t nhiên là đi núi. C th đa hình ca xã đưc phân b như sau: Phía Tây ca xã cĩ mt s vùng đa hình thp trũng thích hp cho vic trng lúa. đây, đã hình thành cánh đng lúa thơn Tân Hưng ln nht trong xã. Phía Đơng Bc vi đa hình là đi thp thích hp cho vic trng cây cơng nghip dài ngày. Nơi đây đã hình thành cơng ty cà phê Buơn Mê Thut rt rng ln. Phía Nam nơi giáp ranh vi huyn Krơng Ana ch yu là đi núi vi đ cao trung bình 900 m so vi mc nưc bin thích hp cho vic phát trin lâm nghip. Mt b phn phía Tây ca xã nơi tip giáp vi xã Ea Tiêu huyn Cư Kuin cĩ núi Cư Mblim cao khong 1000 m. Nơi đây, thích hp đ phát trin lâm nghip. Trung tâm xã là h Ea Kao vi din tích 120 ha thích hp cho vic xây dng khu du lch sinh thái cho thành ph Buơn Mê Thut. 2.2.1.3. Khí hu Là mt xã thuc thành ph Buơn Mê Thut nên tính cht khí hu ca thành ph cũng là tính cht khí hu ca xã Ea Kao, c th: khí hu thành ph Buơn Mê 28
33. Thut va chu s chi phi ca khí hu ca vùng nhit đi giĩ mùa và tính cht khí hu cao nguyên du mát. Song, chu nh hưng mnh nht ch yu vn là khí hu Tây Trưng Sơn. Khí hu trong năm phân hĩa thành hai mùa rõ rt: Mùa mưa: Bt đu t tháng 5 và kéo dài đn ht tháng 10, mùa này thưng tp trung 80 – 90% lưng mưa ca c năm, khí hu m và du mát. Mùa khơ: Bt đu t tháng 11 đn tháng 4 năm sau, lưng mưa khơng đáng k, khí hu mát và lnh. Đc bit, mùa này cĩ giĩ Đơng Bc thi mnh, lưng bc hơi ln nên thưng gây ra khơ hn và cháy rng. Theo s liu thng kê ca trung tâm d báo Khí tưng thy văn tnh Đăk Lăk: Nhit đ khơng khí ( 0C): Nhit đ khơng khí bình quân hàng năm khong 21 0C. S chênh lch nhit đ trung bình gia các tháng trong năm khơng nhiu, khong 2 30C đi vi tháng nĩng nht (tháng 4) và lnh nht (tháng 1). Lưng mưa: Tng lưng mưa khá ln, bình quân 1900 2000 mm/năm và tp trung ch yu vào mùa mưa, chim ti 85 90% lưng mưa c năm. Mưa tp trung theo mùa và phân b khơng đu gia các tháng trong năm đã nh hưng khơng nh đn sn xut và đi sng nhân dân. Đ m khơng khí tương đi cao, trung bình khong 81,3%, trong đĩ cao nht là tháng 8 (89%), thp nht là tháng 2 (72,7%). V lưng bc hơi (mm): Tng lưng bc hơi c năm là 1232,3 mm, trong đĩ tháng 2 cĩ lưng bc hơi cao nht (189,4 mm), thp nht là tháng 9 (46,1 mm). Ch đ giĩ: Giĩ thnh hành vào mùa khơ là giĩ Đơng Bc, vn tc trung bình là 3,4 m/s; mùa mưa cĩ giĩ Tây và Tây Nam vi vn tc trung bình là 2,4 m/s. Tc đ ca 2 loi giĩ trên đa bàn xã mc đ trung bình kt hp vi hưng đa hình đơn gin và đ cao va phi ca đa hình nên hưng giĩ ít nh hưng đn t chc khơng gian kinh t xã hi trên đa bàn xã. V ch đ nng: Tng s gi nng trong năm là 2392,7 gi, trong đĩ cao nht là tháng 2 vi 267 gi và thp nht vào tháng 11 vi 127 gi. Cũng như khí hu Buơn Mê Thut, khí hu xã Ea Kao hu như khơng cĩ bão và các hin tưng thi tit bt thưng khác. Đây là điu kin rt thun li cho vic phát trin sn xut đc bit là sn xut nơng nghip ch yu ca xã. 29
34. 2.2.1.4. Tài nguyên a. Đt đai Theo kt qu điu tra th nhưng Đăk Lăk năm 1978 và kt qu điu tra b sung chuyn đi tên loi đt theo h thng phân loi ca FAO UNESSCO năm 1995, trên đa bàn ca xã Ea Kao, thành ph Buơn Mê Thut cĩ tng din tích đt t nhiên là 4696 ha vi các loi đt chính sau: Đt nâu đ trên đá bazan là loi đt ch yu ca xã vi din tích 3850 ha chim 82% din tích đt t nhiên ca xã. Đt đưc hình thành và phát trin trên các cao nguyên bazan, phn ln tng đt dày thưng ln hơn 100 cm, mn, kt cu dng viên ht, đ xp cao, thành phn cơ gii nng, kh năng gi nưc và gi màu tt. Đt nâu đ trên đá bazan đưc đánh giá là đt tt, thích hp cho cây trng dài ngày như cà phê, h tiêu, cây ăn qu. Đt này phân b gn như tồn xã. Đt nâu vàng trên đá bazan cĩ din tích 92 ha chim 2,0% din tích đt t nhiên tồn xã. Đt cĩ thành phn cơ gii tht nng đn trung bình, đt khá giàu mùn, t l mùn gim theo đ sâu tng đt, đt cĩ kt cu viên ht, tơi xp, thích hp vi nhiu loi cây cơng nghip hàng năm và lâu năm. Loi đt này chim din tích nh, phân b ri rác các thơn trong xã. Đt đ vàng trên đá phin sét cĩ din tích 89 ha, chim 1,8% din tích đt t nhiên tồn xã, thành phn cơ gii nng, tng đt dày trên 100 cm, gi nưc tt, thích hp vi trng cây lâu năm. Loi đt này phân b phân tán trong xã. Đt dc t cĩ din tích 665 ha, chim 14,2 din tích đt t nhiên, thành phn cơ gii t trung bình đn nng, tng đt dày, mn, giàu mùn, thích hp vi trng lúa và cây hàng năm. Đt này đưc phân b ch yu thơn Tân Hưng, Cao Thng. Ngồi ra, cịn phân b ri rác thơn 4 và thơn 2. Đt đai là tài nguyên rt cĩ giá tr trên đa bàn xã. Đt trên đa bàn xã nhìn chung là màu m thích hp cho vic trng cây ngn ngày và cây cơng nghip dài ngày cĩ giá tr kinh t cao. b. Tài nguyên nưc Nhìn chung tài nguyên nưc trên đa bàn ca xã khá phong phú nhưng chu nh hưng rt ln theo mùa trong năm. Tài nguyên nưc mt: 31
35. + Ngun nưc mt trên đa bàn xã ph thuc ch yu vào lưng nưc lưu gi ao h và các sui bao gm: Ngun nưc cha trong h Ea Kao, h Cao Thng, h thơn 4, h buơn Bơng, đp ơng Nhơn và các sui Ea Kao, Ea Tưng. Trong đĩ, đáng chú ý là h Ea Kao rng ln, nm v trí thun li, cnh quan đp, mơi trưng trong lành nên rt cĩ giá tr trong phát trin du lch sinh thái cho thành ph Buơn Mê Thut. + Lưng nưc trên đa bàn xã phân b khơng đu theo mùa, vào mùa mưa lưu lưng nưc tương đi di dào, cĩ khi gây ngp úng như vùng đng bng trũng thơn Tân Hưng nh hưng đn sn xut ca ngưi dân. Cịn vào mùa khơ thưng xy ra hin tưng thiu nưc. Tuy nhiên, đây là xã cĩ nhiu cơng trình thy li nên đã khc phc đưc cơ bn hin tưng thiu nưc trong mùa khơ và hn ch đưc khĩ khăn cho ngưi dân trong sinh hot và sn xut. Tài nguyên nưc ngm: Đây là đa bàn cĩ ngun nưc ngm khá phong phú, cht lưng nưc ngm tt, ít tp cht, đ khống trung bình đ kh năng cung cp cho nhu cu sinh hot phc v đi sng ca nhân dân và các nhu cu s dng nưc khác. Tuy nhiên, vic khai thác nưc ngm ch yu phc v cho sinh hot ca nhân dân. Đây cũng là điu kin thun li đ nhân dân khai thác s dng ngun nưc ngm cht lưng tt và phong phú này. c. Tài nguyên rng Do điu kin đa hình và đt đai ca xã thun li cho nhiu loi cây trng phát trin nên thm thc vt đây đa dng v chng loi gm: Rng t nhiên vi các loi cây ưu th như: Du trà beng, Cà chít, Cm liên, Căm xe cĩ cp đưng kính dưi 25 cm, cht lưng xu, mc ri rác. Ngồi ra cịn cĩ các loi cây như: Bng lăng, Lịng mc lơng. Kiu rng này b tác đng bi nn cht phá rng ba bãi, hin cĩ cp đưng kính trung bình 7 10 cm, cht lưng kém, giá tr kinh t thp. Đây là loi rng t nhiên phịng h, hin nay loi rng này cịn chim din tích nh (2 ha), đưc phân b ch yu khu vc núi Cư Mblim. Cịn phn ln din tích đi núi khu vc giáp ranh vi huyn Krơng Ana phù hp cho sn xut lâm nghip. 32
36. d. Khống sn Trên đa bàn xã cĩ mt ít đt sét đ sn xut vt liu xây dng phân b phía Đơng Bc giáp vi phưng Ea Tam. Gía tr ca loi khống sn này khơng cao nên ít cĩ kh năng nh hưng đn t chc khơng gian kinh t xã hi trong xã. 2.2.2. Nhĩm nhân t kinh t xã hi 2.2.2.1. Dân cư Tng dân s năm 2010 ca xã là 15878 ngưi vi 3286 h. Ngưi Kinh chim 53,1%, các dân tc ít ngưi như Ê đê, Mnơng, Thái, Tày, Nùng chim 46,9% dân s tồn xã. Ea Kao là xã cĩ nhiu dân tc cùng chung sng. Mi dân tc cĩ nhng nét văn hĩa và truyn thng riêng, đĩ là nhng tim năng cho phát trin du lch văn hĩa và kt hp vi du lch sinh thái ca xã. Nhng năm gn đây do làm tt cơng tác dân s, k hoch hố gia đình nên t l tăng dân s t nhiên ca xã cĩ xu hưng gim xung cịn 1,15% (2010). Mt đ dân s trung bình tồn xã là 338 ngưi/km 2 (2010) thuc loi trung bình so vi các xã khác trong thành ph. Bng 2.1. Din tích, dân s và mt đ dân s ca xã Ea Kao so vi các xã khác Buơn Mê Thut năm 2010 Din tích (ha) Dân s (ngưi) Mt đ dân s (ngưi/km 2) Xã Hịa Thun 1690 13752 814 Xã Cư Ebur 4245 16416 387 Xã Ea Tu 2862 15187 531 Xã Hịa Thng 3163 16891 534 Xã Ea Kao 4696 15878 338 Xã Hịa Khánh 3394 15046 443 Xã Hịa Xuân 2414 6855 284 Xã Hịa Phú 5104 16072 315 [Ngun 4] S ngưi trong đ tui lao đng chim 55,4% dân s tồn xã. Ngun nhân lc tr và chim t trng cao, mt mt là li th cho phát trin kinh t xã hi ca xã, mt khác cũng to sc ép lên h thng giáo dc đào to và gii quyt vic làm. 33
37. Cơ cu s dng lao đng trong các ngành kinh t quc dân năm 2010 là: Nơng nghip chim 90,9%, cơng nghip chim 1,3%, dch v chim 7,8%. Trong đĩ ch yu là lao đng trong ngành nơng lâm nghip nên mang tính cht thi v rt rõ. Xã cĩ ngun lao đng di dào song cht lưng ngun nhân lc chưa cao, lao đng ph thơng chim t trng ln. Hin nay, xã chưa cĩ chương trình hưng nghip dy ngh nên tình trng khơng cĩ hoc thiu vic làm nht là đi vi thanh niên, hc sinh mi ra trưng cũng như lc lưng lao đng nơng nhàn vn là vn đ bc xúc. Vì vy, khi nơng nghip vn cịn là ngành kinh t ch đo thì vic chuyn đi cơ cu mùa v, cây trng, vt nuơi, đng thi m rng và phát trin các ngành ngh s là vn đ then cht to cơng ăn vic làm và tăng thu nhp cho ngưi dân. Đng thi, trong tương lai cn cĩ hưng đào to ngh cho lao đng đa phương đ cĩ th đáp ng đưc nhu cu lao đng trong điu kin khoa hc k thut ngày càng phát trin. Mc dù cơ cu lao đng thi gian qua đã cĩ chuyn dch theo hưng tích cc hơn song cịn chm, nhìn chung cơ cu lao đng ca xã hin nay cịn nhiu bt cp, s lao đng ngành nơng lâm nghip cĩ năng sut lao đng thp vn chim t trng ln. 34
38. Bng 2.2. S dân tc phân b các thơn, buơn trên đa bàn xã năm 2010 Đơn v Thơn Buơn S Dân tc Thơn Thơn Buơn Buơn Cư M Thơn TT Thơn 1 Thơn 2 Thơn 3 Thơn 4 Buơn Hđrat Buơn HWiê Buơn Kao Buơn Tơng Ju Buơn Bơng Tng C.thành T.Hưng Hđơk Blim C.Thng 1 Kinh 1.458 826 794 1 063 865 1.119 465 89 134 341 311 74 469 408 8.416 2 Ê đê 24 10 672 429 848 769 1.367 744 783 12 5.658 3 Gia rai 1 5 2 1 9 4 Tày 82 19 3 6 20 3 3 6 26 212 380 5 Mưng 1 2 12 2 1 6 30 6 1.102 1.162 35 6 M nơng 1 1 7 Vân Kiu 1 1 8 Th 8 1 9 9 X Tiêng 3 3 10 Thái 3 4 23 30 11 Khơ me 1 1 12 Dao 2 1 3 13 Nùng 10 30 6 146 192 14 Mán 3 3 15 Hoa 9 9 16 Ba Na 1 Tng 1.575 845 796 1.092 871 1.196 1.147 520 982 1.130 1.716 818 1.284 1.906 1.5878 [Ngun 34] 35
39. 2.2.2.2. Hot đng kinh t Xã Ea Kao là mt xã thun nơng, nhân dân trong xã ch yu sng bng ngh nơng nghip. Cũng như phn ln các xã, phưng trong thành ph, nhng năm gn đây, thc hin vic đi mi nn kinh t cùng c nưc Ea Kao đã đt đưc nhng thành tu khá ln trong phát trin kinh t, tc đ tăng trưng kinh t ca xã mc khá và n đnh. Nn kinh t ca xã ch yu tp trung vào phát trin ngành nơng nghip, cịn dch v thương mi, tiu th cơng nghip đang cĩ bưc phát trin trong nhng năm gn đây. Cơ cu kinh t chuyn dch theo hưng gim dn t trng nơng nghip tăng dn t trng tiu th cơng nghip xây dng và thương mi dch v, du lch, thu nhp ca ngưi dân ngày càng cao, cuc sng luơn đưc ci thin. a. V nơng lâm ngư nghip Bng 2.3. Tình hình sn xut ngành trng trt qua mt s năm Đơn v tính 2007 2010 1. Lúa: Din tích Ha 331 354 Sn lưng Tn 1820 2205 2. Ngơ: Din tích Ha 585 522 Sn lưng Tn 2927 2961 3. Đu: Din tích Ha 127 145 Sn lưng Tn 89 176 4. Rau: Din tích Ha 156 177 Sn lưng Tn 2570 3729 5. Cà phê: Din tích Ha 1755 1758 Sn lưng Tn 3510 4312 6. H tiêu: Din tích Ha 56 51 Sn lưng Tn 61 102 7. Điu: Din tích Ha 33 53 Sn lưng Tn 79 140 [Ngun 4] Trng trt: Chim 85% giá tr sn xut ca ngành nơng nghip. Cĩ các loi cây trng chính là: Lúa, ngơ, rau, đu, cà phê, h tiêu, điu nhìn chung din tích gieo trng đt ch tiêu đ ra. 36
40. Chăn nuơi: Đàn gia súc tồn xã đt 18.190 con và 40.356 con gia cm. Cơng tác tiêm phịng và phịng chng dch bnh cho vt nuơi đưc thc hin tt, kh trùng tiêu đc, v sinh mơi trưng kp thi đã gĩp phn hn ch dch bnh lây lan. To điu kin cho ngành chăn nuơi đang phát trin mnh c v s lưng, cht lưng. V nuơi trng thy sn: Tng din tích nuơi trng thy sn đt 29,9 ha, sn lưng cá tht đt 500 tn. Các loi cá đưc nuơi trng cĩ giá tr kinh t cao như: cá rơ phi đơn tính, cá chép, cá mè Ngồi ra cịn cĩ nhiu cơ s sn xut cá ging cung cp cho th trưng trong và ngồi tnh. V lâm nghip: Din tích đt rng xã Ea Kao là 366 ha. Hin nay, đang khuyn khích các h dân trên đa bàn xã, nht là các h đng bào dân tc thiu s tích cc trng rng nhm ph xanh đt trng đi trc theo hưng trang tri. Ngồi ra, cịn tuyên truyn cơng tác phịng chng cháy rng và dn phát thc bì, làm đưng băng cn la trong mùa khơ hàng năm đ khơng xy ra tình trng cháy rng. b. Cơng nghip và tiu th cơng nghip Tiu th cơng nghip nhìn chung cịn chm phát trin. Trên đa bàn xã cĩ 2 hp tác xã đang hot đng là hp tác xã mây tre đan và hp tác xã dt th cm. Sn phm ch yu ca 2 hp tác xã này là các mt hàng đ mĩ ngh mây tre đan và trang phc truyn thng ca ngưi đng bào dân tc ti ch S lao đng tp trung thưng xuyên trong 2 hp tác xã là 170 lao đng và to vic làm cho hơn 100 cơng nhân lao đng thi v vi hình thc nhn khống sn phm. V cơ s vt cht đn nay vn chưa đu tư đưc khu sn xut tp trung, trang thit b hin đi. Riêng hp tác xã mây tre đan đã đưc đu tư 4 máy ch mây và 3 máy vĩt mây cịn li đu làm bng th cơng. Vì vy, sn phm làm ra khơng đ tiêu chun đ xut khu mà ch yu cung cp cho các quy hàng lưu nim trên đa bàn thành ph. Cơng nghip ch bin nơng sn đưc chú trng phát trin trong nhng năm gn đây vi ngành chính là sơ ch cà phê tươi và ch bin cà phê bt. Tuy nhiên, vn cịn phát trin nh l vi hiu qu kinh t chưa cao. c. V dch v Thương nghip: Trên đa bàn xã cĩ 496 cơ s kinh doanh cá th vi hình thc buơn bán nh l, 8 doanh nghip tư nhân hot đng các lĩnh vc: Thu mua nơng sn, ch bin cà phê, mua bán xăng du và vt tư nơng nghip. Các cơ s kinh doanh trên đa bàn đu hot đng cĩ hiu qu. 37
41. V du lch: Cĩ h Ea Kao vi din tích 120 ha, phong cnh đp, mơi trưng trong lành là tim năng ln cho du lch sinh thái cho thành ph Buơn Mê Thut. 2.2.2.3. Cơ s h tng Li th ln nht v cơ s h tng xã Ea Kao là giao thơng. Xã Ea Kao cĩ đưng Ywang chy qua dài 9 km, ni gia trung tâm thành ph đi v xã. Đây là trc đưng cĩ tm quan trng đc bit ca xã hin nay trong phát trin kinh t, giao lưu trao đi hàng hố, cơ hi đu tư t bên ngồi và phc v đi li thun li ca nhân dân. Ngồi ra, mt s tuyn đưng gia các thơn buơn trong xã đã đưc tri nha và cĩ tên đưng. Bên cnh đĩ cĩ mt s tuyn đưng liên thơn buơn và đưng ni đng cịn là đưng đt, lịng đưng hp xe 2 bánh đi li khĩ khăn nh hưng ln đn quá trình sn xut nơng nghip và đi li ca nhân dân. H thng thy li trên đa bàn xã v cơ bn là đáp ng đưc nhu cu sn xut và sinh hot ca ngưi dân. Tuy nhiên, mt s kênh mương chưa đưc kiên c hĩa nên cũng hn ch trong vic khai thác các cơng trình thy li này. Các cơ s h tng khác như: H thng đin, trưng hc, trm y t thun li cho vic sn xut, hc tp và chăm sĩc sc khe cho ngưi dân. 2.2.2.4. Chính sách Là mt xã thuơc đa bàn vùng cao Tây Nguyên và cĩ nhiu dân tc sinh sng nên xã đưc hưng nhiu chính sách ưu tiên ca Trung ương và đa phương. Quyt đnh 168/2001/QĐTTg v nhng gii pháp cơ bn đ phát trin kinh t xã hi vùng Tây Nguyên. Đây là mt quyt đnh rt quan trng cho vùng Tây Nguyên nĩi chung và xã Ea Kao nĩi riêng. Trong quyt đnh này cĩ rt nhiu chính sách ưu tiên cho đng bào dân tc c th: thc hin chính sách giao đt cho nhng h thiu đt hoc khơng cĩ đt sn xut và đt , trong lĩnh vc y t thì đưc phát th bo him, trong lĩnh vc giáo dc thì hc sinh đưc min tin xây dng trưng, hc phí, đưc phát sách giáo khoa và v hc tp. Quyt đnh s 87/2009/ĐTTTg: Phê duyt quy hoch tng th phát trin kinh t xã hi Đăk Lăk đn năm 2020. Trong quyt đnh này cĩ quy hoch khu du lch sinh thái h Ea Kao. Cơng văn s 2704/UBND ngày 3/6/2010 ca U ban nhân dân tnh: V vic ch trương thí đim xây dng mơ hình xã nơng thơn mi ti 3 huyn Krơng Bơng, Lăk và Mdrak. Như vy, xã Ea Kao khơng đưc chn làm xã thí đim trong xây dng 38
42. nơng thơn mi ca tnh. Đây là, mt thit thịi cho xã vì như vy các ngun vn cp cho vic xây dng nơng thơn mi ít và vic thc hin s chm tin đ so vi các xã đưc chn làm thí đim. 2.3. Thc trng khơng gian kinh t xã hi ca xã Ea Kao 2.3.1. Thc trng v cu trúc khơng gian trong xã V khơng gian cu trúc lãnh th trong xã đưc th hin rõ rt qua hin trng s dng đt. Tng din tích đt t nhiên ca tồn xã là 4696 ha, trong đĩ các loi đt đưc phân b như sau: Bng 2.4. Hin trng s dng đt năm 2010 xã Ea Kao Loi đt Đơn v (ha) Tng đt t nhiên 4696 a. Đt xây dng đim dân cư nơng thơn 712,36 1. Đt nhà văn hĩa – sân th dc th thao 3,58 2. Đt tr s cơ quan 5,1 3. Đt ch 0,64 4. Đt giáo dc – đào to 4,29 5. Đt y t 0,38 6. Đt 98,58 7. Đt quc phịng 50,0 8. Đt tơn giáo, tín ngưng 0,73 9. Đt nghĩa đa 23,34 10. Đt du lch sinh thái 0,0 11. Đt sn xut, kinh doanh phi nơng nghip 3,75 12. Đt giao thơng 225,76 13. Đt thy li 296,21 b. Đt nơng nghip 3606,9 1. Đt trng cây hàng năm 623 2. Đt trng cây lâu năm 2954 3. Đt nuơi trng thy sn 29,9 c. Đt rng 366 d. Đt khác 10,74 [Ngun 34] 39
43. Qua bng cĩ th nhn thy: Din tích đt sn xut nơng nghip chim phn ln cơ cu s dng đt trong xã (76,8%). Trong đĩ, đt trng cây lâu năm chim din tích ln nht vì phn ln din tích đt trên đa bàn xã là đt nâu đ trên đá bazan. Ngồi ra, trên đa bàn xã cĩ mt s din tích rng và din tích nuơi trng thy sn mt s nơi cĩ đa hình thp trũng cc b. Qua đĩ, ta thy đây là mt xã cĩ cơ cu kinh t ch yu da vào nơng nghip. Là mt xã ch yu da vào nơng nghip nên din tích đt phc v cho sn xut, kinh doanh phi nơng nghip rt nh. Các loi đt khác trong đim dân cư ca xã phn ln đã đáp ng đưc nhu cu sn xut và sinh hot ca nhân dân trong xã. 2.3.2. Thc trng khơng gian chc năng 2.3.2.1. Dân cư Hin trng phân b dân cư mang đc đim nơng thơn vùng Tây Nguyên. Dân cư sng tp trung thành các buơn, thơn: Gm 14 thơn, buơn c th đưc phân b như sau: Thơn Tân Hưng: T cu nơng trưng Ea Kao đn đưng ra cánh đng thơn Tân Hưng, nm phía Tây đưng Ywang, dân cư sng dc đưng Ywang và trc đưng chính trong thơn. Buơn Kao: T đưng ra cánh đng thơn Tân Hưng đn dc cu kh, phía Tây đưng Ywang, dân cư sng dc đưng Ywang và các trc đưng trong buơn. Thơn 4: T dc cu Kh đn ngã ba U ban nhân dân xã, dân cư sng dc dc theo trc đưng chính ca xã. Thơn 2: T ngã 3 U ban nhân dân xã qua sui Ea Tưng đn giáp huyn Krơng Ana, dân cư sng bám theo trc đưng chính trong thơn. Thơn 3: T ngã 3 U ban nhân dân xã đn trưng Lê Lai, dân cư sng dc theo hai bên đưng trc chính ca xã. Buơn Bơng: Nm phía Nam trc đưng chính ca xã, gia thơn 3 và buơn Tơng Ju, dân cư sng dc theo trc đưng chính ca thơn. Buơn Tơng Ju: T đưng r buơn Bơng đn cu B đi, dân cư sng dc theo trc đưng chính ca xã và mt s đưng ph trong buơn và cĩ hai đim dân cư phân tán trong buơn v trí giáp vi huyn Cư Kuin. 40
44. Thơn Cao Thng: T cu B đi đn giáp huyn Cư Kuin, dân cư sng dc theo các tuyn đưng trong thơn. Buơn Cư Mblim: T trưng Lê Lai đn đưng r buơn Bơng, phía Bc ca trc đưng chính đn giáp h Ea Kao, dân cư sng dc theo trc đưng chính ca xã. Buơn Hđơk: phía Đơng đưng Ywang, t cu nơng trưng Ea Kao đn đưng r thơn Cao Thành, dân cư sng dc theo trc Ywang và trc đưng chính trong thơn. Thơn 1: phía Đơng đưng Ywang, t đưng r thơn Cao Thành đn h Ea Kao, dân cư sng ch yu dc theo trc đưng Ywang. Thơn Cao Thành: T ngã ba Cao Thành đn cu Cao Thành, dân cư sng theo trc đưng chính ca thơn. Buơn Hwiê: T cu Cao Thành đn h Ea Kao, dân cư sng phân tán theo các trc đưng trong buơn. Buơn Hđrat: T đưng Ynuê ca phưng Ea Tam đi 2 km là đn buơn Hđrat, dân cư sng phân tán theo các trc đưng trong buơn. Bng 2.5. S ngưi, s h, bình quân đt và đt sn xut cho tng thơn, buơn ti xã Ea Kao vào năm 2010 S ngưi S h Đt (ha) Đt sn xut (ha) Thơn 1 1575 360 10,8 194 Thơn 2 845 200 6,0 211 Thơn 3 796 204 6,12 256 Thơn 4 1092 263 7,89 225 Thơn Cao Thành 871 190 5,7 410 Thơn Tân Hưng 1196 266 7,98 176 Buơn Hđơk 1147 230 6,9 212 Buơn Hđrát 520 108 3,24 270 Buơn Hwiê 982 194 5,82 152 Buơn Kao 1130 213 6,39 189 Buơn Tơng Ju 1716 227 6,81 316 Buơn Bơng 818 244 7,32 274 Buơn Cư Mblim 1284 269 8,07 311 Thơn Cao Thng 1906 318 9,54 366,9 Tng 15878 3286 98,58 3606,9 [Ngun 34] 41
45. 2.3.2.2. Sn xut a. Nơng lâm ngư nghip Nơng nghip: Bng 2.6. Hin trng s dng đt nơng nghip năm 2010 Din tích (ha) Cơ cu (%) Tng đt nơng nghip 3606,9 100 Đt trng cây hàng năm 623 17,3 Đt trng cây lâu năm 2954 81,2 Đt đng c 0,0 0,0 Din tích mt nưc đ nuơi trng thy sn 29,9 1,5 [Ngun 34] + Trng trt: Các loi cây trng ngn ngày chim din tích nh. Trong các loi cây ngn ngày đáng chú ý nht là cây lúa phân b ch yu thơn Tân Hưng, buơn Kao, buơn Hđơk, thơn Cao Thng. Ngồi ra, cịn trng mt s loi cây như: ngơ, rau, đu đưc phân b ri rác khp các thơn buơn trong xã ch yu phc v nhu cu cho dân cư trung tâm thành ph Buơn Mê Thut. Trng cây dài ngày: Cà phê, tiêu, điu và cây ăn qu đưc trng khp trong xã nhưng nhiu nht là các thơn, buơn: thơn Cao Thành, buơn Hđrat, Hwiê, đây cũng chính là đa đim ca cơng ty cà phê Buơn Mê Thut. Cây dài ngày hin nay chim din tích ln nht xã vi các loi cây cĩ giá tr kinh t cao như: cà phê, tiêu, cây ăn qu trong đĩ cây cà phê chim phn ln din tích các loi cây trng. + Chăn nuơi: Đã hình thành các trang tri chăn nuơi ln, gia cm vi quy mơ ln đưc phân b ch yu trong các h gia đình thơn Tân Hưng, thơn 2, thơn Cao Thng. Cĩ din tích rng ln (ch yu là rng nghèo và nghèo kit), thm thc vt dưi rng là cây măng và mt s loi c phát trin mnh trong mùa mưa là điu kin tt đ phát trin chăn nuơi, đc bit là chăn nuơi đi gia súc như: bị dưi phân b các thơn, buơn: Cao Thng, buơn Bơng, thơn 2, buơn Cư Mblim, buơn Tơng Ju. 43
46. Ngư nghip: + Din tích mt nưc đ nuơi trng thy sn trong dân chim din tích ln nht so vi các xã khác trong thành ph ch yu phân b thơn1, thơn 2 và thơn 4. + Là xã cĩ nhiu cơng trình thy li như: H, đp dân nưc nên cũng cĩ th tn dng din tích mt nưc này đ nuơi trng thy sn. Lâm nghip: Trên đa bàn xã cĩ hai loi rng cơ bn là rng phịng h và rng sn xut. Rng t nhiên phịng h phân b ch yu núi Cư Mblim. S din tích rng cịn li ch yu phân b nơi giáp ranh gia xã và huyn Krơng Ana. b. Cơng nghip Cơng nghip ch bin cĩ mt s cơ s sơ ch cà phê tươi và ch bin cà phê bt vi quy mơ nh. Tiu th cơng nghip: Cĩ hp tác xã dt th cm phân b buơn Tơng Ju và hp tác xã mây tre đan phân b thơn 1. C 2 hp tác xã đu chưa cĩ đa đim đt cơ s sn xut mà ch yu sn xut phân tán các h gia đình. Bng 2.7. S cơ s cơng nghip các thơn, buơn năm 2010 S cơ s cơng S cơ s cơng Thơn, buơn Thơn, buơn nghip nghip Thơn 1 6 Buơn Hđrát 1 Thơn 2 3 Buơn Hwiê 2 Thơn 3 7 Buơn Kao 5 Thơn 4 5 Buơn Tơng Ju 3 Thơn Cao Thành 3 Buơn Bơng 2 Thơn Tân Hưng 7 Buơn Cư Mblim 3 Buơn Hđơk 4 Thơn Cao Thng 4 [Ngun 4] 2.3.2.3. Dch v a. Hin trng khơng gian cơng trình cơng cng Cơ quan hành chính: Cĩ tr s y ban nhân dân xã đã đưc xây dng kiên c vi đy đ phịng, ban thun li cho hot đng cơng tác hành chính ca xã. Tr s y ban nhân dân xã nm trên đa bàn thơn 3. Gíao dc đào to: Tồn xã cĩ tng s hc sinh là 2.960 (năm hc 2010 2011) và 222 các b và giáo viên. H thng trưng hc trên đa bàn xã đưc phân b tương đi hp lý. Trên đa bàn xã cĩ 9 trưng hc đã đưc đu tư xây dng kiên c, trong đĩ: 44
47. + Cĩ hai trưng trung hc cơ s, trưng trung hc cơ s Nguyn Trưng T cĩ din tích 7000 m 2 đưc phân b ti buơn Hđơk, trưng Trung hc cơ s Lê Lai cĩ din tích 7200 m 2 phân b ti thơn 3. + Trên đa bàn cĩ 5 trưng tiu hc, trưng tiu hc Thái Phiên cĩ din tích 7000 m 2 đưc phân b ti thơn 1, trưng tiu hc Nguyn Tri Phương cĩ din tích 4120 m 2 đưc phân b buơn Hwiê, trưng tiu hc Lê Li cĩ din tích 4640 m 2 đưc phân b thơn 3, trưng tiu hc La Văn Cu cĩ din tích 4000 m 2 đưc phân b ti buơn Tơng Ju, trưng tiu hc thơn Cao Thng cĩ din tích 6200 m 2 đưc phân b ti thơn Cao Thng. + Trong xã cĩ 2 trưng mm non, trưng mm non Rng Đơng cĩ din tích 1260 m 2 phân b buơn Kao và trưng mm non Ea Kao cĩ din tích 1050 m 2 phân b thơn 3. Ngồi hai trưng mm non này ra, mi thơn buơn cĩ mt đim trưng mm non. Văn hĩa th dc th thao: xã cĩ mt nhà văn hĩa ln nm trong khuơn viên ca U ban nhân dân xã là nơi t chc liên hoan văn ngh vào các ngày l ln và cũng là nơi t chc các lp hc ca trung tâm hc tp cng đng. Ngồi ra hu ht 14 thơn, buơn đu cĩ hi trưng sinh hot cng đng, 4/14 thơn buơn đưc b trí đt đ làm khu vui chơi th thao. Các thơn, buơn cĩ sân th thao là thơn 2, thơn Cao Thng, buơn Bơng, buơn Cư Mblim. V cơ s vt cht ca các nhà văn hĩa và đim vui chơi th thao cịn rt hn ch chưa đáp ng đưc nhu cu ca ngưi dân. Cơng trình y t: Trm y t đã đưc đu tư xây dng kiên c vi 2 phịng làm vic và 3 phịng khám cha bnh. Trm y t cĩ 7 ngưi và đã xây dng đưc mng lưi cng tác viên y t 14 thơn, buơn. Trm y t đã đt chun quc gia theo tiêu chun ca B Y t vào năm 2006. Trm y t đưc phân b trên đa bàn thơn 1. + Cơng trình dch v thương mi: trên đa bàn xã hin ti cĩ 2 ch đang hot đng. Mt ch phân b thơn 1 vn cịn là ch tm và mt ch phân b thơn 3 đã đt tiêu chí ca B Xây dng. b. Các cơng trình h tng kĩ thut Giao thơng: + Đưng Ywang chy dài 9 km chy qua đa bàn xã v trung tâm thành ph. Đây là trc đưng cĩ tm quan trng đc bit ca xã hin nay trong phát trin kinh t và phc v nhu cu đi li ca nhân dân. Trên đa bàn xã mt s trc đưng chính 45
48. các buơn cĩ chiu dài: Hđrat dài 10 km, Hwiê dài 6 km, buơn Bơng dài 5 km, đưng thơn 2 dài 6 km, thơn 3 dài 4 km, thơn Tân Hưng dài 5,5 km, thơn Cao Thành dài 6 km, thơn Cao Thng dài 10, thơn 4 dài 4 km, đưng buơn Kao dài 3 km, thơn 1 dài 4 km, buơn Hđơk dài 3 km, buơn Cư Mblim dài 3 km, buơn Tơng Ju dài 3,5 km. + Mt khác các tuyn đưng ni đng dài 74 km phân b khơng đu các thơn buơn. Phn ln các đưng ni đng vn cịn là đưng đt, lịng đưng hp, xe 2 bánh đi li khĩ khăn nht là mùa mưa rt khĩ lưu thơng hn ch cho sn xut. Thu li: Xã cĩ 5 h, đp dâng nưc. Hin ti các h Ea Kao, h buơn Bơng, h Cao Thng đã đưc kiên c hĩa. Mương tưi tiêu trong tồn xã cĩ 21,4 km, trong đĩ kiên c đưc 7,7 km. Nhìn chung các cơng trình thy li trên đa bàn đm bo đưc vic tưi, thốt nưc ca xã. V trí các h, đp trong xã đưc phân b như sau: + H Ea Kao là mt h nhân to ln nht xã vi 120 ha nm v trí trung tâm xã tip giáp vi các thơn buơn: buơn Hwiê, buơn Cư Mblim, thơn Cao Thành, thơn 1, thơn 4, thơn 3. + Các h nh là h buơn Bơng, h thơn 4, h Cao Thng và đp ơng Nhơn phân b thơn Cao Thành. H thng cp nưc sinh hot: Trên đa bàn chưa cĩ nưc máy nên các h dân ch yu dùng nưc ging khoan (20 40m) đ phc v cho sinh hot. Đin: Tồn xã cĩ 10 trm h th đu đt yêu cu, đưng dây h th cĩ khong 45 km. Cĩ 98% h dân đã đưc s dng đin lưi thưng xuyên, an tồn. Ngun đin do cơng ty đin lc Đăk Lăk hp đng mua bán vi khách hàng và trc tip qun lí. Thốt nưc thi: Trong xã chưa cĩ h thng thốt nưc thi tp trung, nưc thi sinh hot thốt chung vi nưc mưa trong các rãnh đt, mt phn t thm vào đt, mt phn thi trc tip ra rãnh, sui theo hưng dc đa hình. Rác thi sinh hot: Hin nay trên đa bàn xã đã cĩ xe v thu gom rác thi tp trung ch thơn 1 và dc đưng Ywang t cu nơng trưng Ea Kao đn khu trung tâm U ban nhân dân xã. Cịn mt s thơn buơn khác ngưi dân t đt rác hoc đào h chơn lp rác thi. Trên đa bàn chưa cĩ các bãi rác tp trung. 46
49. Nghĩa đa: Tồn xã cĩ 11 nghĩa đa phân b các thơn, buơn: thơn Tân Hưng, Cao Thng (hai cái nghĩa đa), thơn 4, thơn 1, Buơn Hdrat, Hwiê, buơn Bơng, Cư Mblim, Tơng Ju. Cịn li các thơn, buơn chưa cĩ nghĩa đa là, thơn 3, buơn Hđơk, buơn Kao, thơn Cao Thành. 2.3.3. Thc trng khơng gian kinh t xã hi xã Ea Kao theo tiêu chí nơng thơn mi Bng 2.8. So sánh thc trng khơng gian kinh t xã hi ca xã vi mt s tiêu chí nơng thơn mi TT Tên tiêu chí Ni dung tiêu chí Hin trng Quy hoch s dng đt và h tng thit y u cho Chưa đt phát trin nơng nghip sn xut hàng hĩa cơng nghip, tiu th cơng nghip, dch v. Quy hoch và Quy hoch phát trin h tng kinh t xã h i Đang thc 1 thc hin quy mơi trưng theo chun mi. hin hoch Quy hoch phát trin các khu dân cư mi v à Đang thc chnh trang các khu dân cư hin cĩ theo hưng hin văn minh, bo tn đưc bn sc văn hĩa tt đp. T l km đưng trc xã, liên xã đư c nha hĩa Đt hoc bê tơng hĩa đt chun theo cp k thut B Giao thơng vn ti T l km đưng trc thơn, xĩm đư c cng hĩa đt chu n theo cp k thut ca B Giao thơng Chưa đt 2 Giao thơng vn ti. T l km đưng ngõ, xĩm sch và khơng l y li vào mùa mưa. T l km đưng trc chính ni đng đưc cng hĩa, xe cơ gii đi li thun tin. H thng thy li cơ bn đáp ng yêu c u sn Đt xut và dân sinh. 3 Thy li T l km kênh mương do xã qun lý đưc ki ên c hĩa. Đt 47
50. H thng đin đm bo yêu c u k thut ca Đt ngành đin. 4 Đin T l h s dng đin thưng xuyên, an tồn t Chưa đt các ngun. T l trưng hc các cp: m m non, mu giáo, Chưa đt 5 Trưng hc tiu hc, trung hc cơ s, cĩ cơ s vt cht đt chun quc gia. Nhà văn hĩa và khu th thao xã đt chu n ca Chưa đt Cơ s vt cht B Văn hĩa – Th Thao – Du lch. 6 văn hĩa T l thơn cĩ nhà văn hĩa và khu th thao thơn đt quy đnh ca B Văn hĩa – Th Thao – Du lch. Chưa đt 7 Ch nơng thơn Ch đt chun ca B Xây dng. Đt Cĩ đim phc v bưu chính vin thơng. Đt 8 Bưu đin Cĩ internet đn thơn. Chưa đt Cơ cu lao T l lao đng trong đ tui làm vi c trong các Chưa đt 9 đng lĩnh vc nơng lâm ngư nghip. (90,9%) Cĩ t hp tác hoc hp tác xã ho t đng cĩ hiu Cĩ nhưng Hình thc t 10 qu. chưa hiu chc sn xut qu 11 Y t Y t xã đt chun quc gia Đt Khơng cĩ các hot đng suy gim mơi trưng Đt và cĩ các hot đng phát trin mơi trưng xanh, sch, đp. 12 Mơi trưng Nghĩa đa đưc xây dng theo quy hoch. Chưa đt Cht thi, nưc thi đưc thu gom và x lý theo Chưa đt quy đnh. 2.4. Đánh giá chung 2.4.1. Đánh giá chung v điu kin t nhiên 2.4.1.1. Thun li Din tích t nhiên rng, cĩ tim năng ln v tài nguyên đt đai, nhit đ cao đu, ánh sáng di dào quanh năm là điu kin phát trin nơng nghip theo hưng luân canh, xen canh, tăng v và phát trin nơng lâm nghip kt hp. 48
51. Tim năng đt sn xut nơng nghip ln, là xã đưc hưng li t cơng trình h thu li Ea Kao và h thng kênh nhánh dn nưc đn tng cánh đng là yu t quan trng đ khai thác và s dng cĩ hiu qu tim năng đt đai, đưa din tích đt sn xut nơng nghip, sn lưng các loi cây trng, vt nuơi tăng cao và n đnh. Xã Ea Kao đưc đánh giá là xã cĩ tim năng ln v trng cây cơng nghip lâu năm và rau qu cung cp cho thành ph. H Ea Kao rng ln và mơi trưng trong lành rt thích hp cho vic phát trin du lch sinh thái. Xã cĩ v trí nm vùng ven thành ph, h thng giao thơng tương đi tt, thơng sut vi các xã khác trong khu vc. Vi v trí như vy, rt thích hp đ giao lưu phát trin kinh t xã hi. 2.4.1.2. Hn ch Khí hu phân hố theo mùa, mùa mưa lưng mưa ln, mc nưc dâng cao khơng ch gây lũ lt mà cịn gây xĩi mịn, ra trơi đt, mùa khơ lưng mưa ít và kéo dài, mc nưc sui xung thp gây ra tình trng hn hán nh hưng khơng nh đn sn xut nơng nghip và đi sng ca nhân dân. Đa hình rng ln phc tp gây khĩ khăn trong vic đu tư ci to vùng sn xut và b trí cơ s h tng. Cht lưng đt nhiu khu vc xu do hin tưng xĩi mịn, thối hĩa nh hưng đn quá trình sn xut nơng nghip và xây dng kt cu h tng k thut. Vn đ ơ nhim mơi trưng khơng ln, song, mơi trưng đt đang b suy thối do: phương thc canh tác nương ry, tình trng cht, phá, đt rng ba bãi, khai thác khơng hp lý; các chính sách, h thng qun lý chưa đt yêu cu, h thng s dng đt nơng lâm nghip tin b chưa đưc ph bin rng rãi. 2.4.2. Đánh giá chung v thc trng phát trin kinh t xã hi 2.4.2.1. Thun li Là xã thuc din đưc hưng nhiu chính sách đu tư và ch đ ưu đãi ca Nhà nưc đi vi khu vc Tây Nguyên. Cơ ch chính sách đu tư cũng cĩ nhiu thay đi theo hưng thơng thống và ci m hơn, chính quyn đa phương đã phi hp tt vi các ngành trong vic thc hin các cơng trình đu tư trên đa bàn do các ngành qun lý, đc bit là trong các lĩnh 49
52. vc giao thơng, thy li, trng rng kinh t. Xã cũng đã cĩ nhiu c gng trong vic thu hút ngun lc t các thành phn kinh t khác cho đu tư phát trin. Các lĩnh vc văn hĩa xã hi đt đưc nhiu tin b, đi sng nhân dân tng bưc đưc ci thin, an ninh chính tr, trt t an tồn xã hi đưc đm bo. Nhân dân trong xã cĩ tinh thn đồn kt, ham hc hi. Đi ngũ cán b nhit tình, cĩ trách nhim, vn dng sáng to đưng li chính sách ca Đng, Nhà nưc trong s nghip phát trin kinh t xã hi ca xã. Nh cĩ s tăng trưng kinh t và cĩ s quan tâm ca tồn xã hi mà cơ s h tng đang dn cĩ s thay đi tích cc, đi sng vt cht và tinh thn ca nhân dân ngày càng đưc ci thin, b mt nơng thơn trong tồn xã thay đi rõ rt, to ra cho xã th và lc phát trin trong giai đon tip theo. 2.4.2.2. Khĩ khăn Là xã cĩ nhiu thành phn dân tc cùng sinh sng, trong đĩ các dân tc ít ngưi chim gn mt na dân s, dân đưc quy t t nhiu vùng, trình đ dân trí thp, mt b phn dân cư d b k xu lơi kéo, li dng, mt vài nơi trên đa bàn vn tim n nhng yu t bt n, phc tp v an ninh chính tr. Nn kinh t cịn tim n nhiu yu t khơng n đnh, thiu bn vng do ph thuc phn ln vào đu tư t ngân sách nhà nưc. Tăng trưng kinh t cao nhưng đim xut phát thp. Quy mơ nn kinh t rt nh, chưa cĩ tích lũy ni b, cơ cu kinh t chuyn dch chm, chưa gn chuyn dch cơ cu kinh t vi lao đng, thu nhp và đi sng dân cư thp, đu tư cho sn xut rt hn ch. Trình đ dân trí và ngun lc thp, ngun nhân lc hu ht chưa qua đào to, chưa đáp ng đưc yêu cu tip thu, vn dng khoa hc k thut mi vào sn xut và đi sng. Phong tc tp quán sn xut và sinh hot ca mt b phn ln dân cư cịn lc hu. Tư tưng t cp, t túc ca mt s b phn đng bào dân tc thiu s cịn tn ti là cn tr ln cho mc tiêu phát trin kinh t hàng hĩa. 50
53. Chương 3 MƠ HÌNH KHƠNG GIAN NƠNG THƠN MI XÃ EA KAO THÀNH PH BUƠN MÊ THUT TNH ĐĂK LĂK 3.1. Cơ s xây dng mơ hình 3.1.1. Các căn c pháp lí đ xây dng nơng thơn mi Ngh quyt s 26/NQTƯ ca Ban chp hành Trung ương Đng ln th 7 khĩa X v nơng nghip, nơng dân, nơng thơn. Ngh quyt s 24/2008/NQCP ngày 28/10/2008 ca Chính ph ban hành Chương trình hành đng ca Chính ph thc hin ngh quyt hi ngh ln th 7 ca BCH TW khĩa X v nơng nghip, nơng dân, nơng thơn. Kt lun s 32KL/TW ngày 20/11/2008 ca B Chính tr ban hành v nhng cơng vic cn trin khai đ thc hin ngh quyt Trung ương 7 khĩa X. Thơng báo 2183/BNNKTHT ngày 24/7/2009 ca B Nơng nghip và Phát trin nơng thơn v vic thc hin ch trương xây dng nơng thơn mi. Quyt đnh s 491/QĐTTg ngày 30/6/2009 ca Th tưng Chính ph v/v ban hành B tiêu chí Quc gia v nơng thơn mi. Thơng tư s 54/2009/TTBNNPTNT ngày 21/8/2009 ca B Nơng nghip và phát trin nơng thơn hưng dn thc hin B tiêu chí quc gia v nơng thơn mi. 3.1.2. Đnh hưng phát trin khơng gian kinh t xã hi ca tnh Trong quyt đnh s 87/2009/ĐT TTg: Phê duyt quy hoch tng th phát trin kinh t xã hi Đăk Lăk đn năm 2020. Trong quyt đnh này thì trên đa bàn xã v cơ bn vn là phát trin nơng nghip và cĩ quy hoch khu du lch sinh thái h Ea Kao. D án khu du lch h Ea Kao đáp ng nhu cu phát trin đa dng các loi hình du lch văn hĩa sinh thái và khai thác th mnh ca đa phương min núi. To nên th liên hồn v phát trin du lch, s đa dng cho tuyn du lch Buơn Mê Thut h Lăk buơn Đơn, đng thi phù hp vi tng th quy hoch phát trin du lch ca tnh Đăk Lăk. Hưng phát trin khơng gian ca thành ph Buơn Mê Thut v phía Nam ca thành ph. Như vy, phía Bc ca xã nơi tip giáp vi phưng Ea Tam s cĩ nhiu cơ hi đ phát trin. 51
54. 3.1.3. Đnh hưng phát trin kinh t xã hi ca xã Căn c vào Ngh quyt ca Đng y và Hi đng nhân dân xã Ea Kao v phát trin kinh t xã hi t năm 2011 2015: * Nơng nghip: Trng Trt: + Các loi cây trng hàng năm như: Lúa cn đm bo n đnh din tích trng lúa 2 v/năm. Cn tăng cưng trng rau xanh mang li hiu qu kinh t cao đ phc v cho nhu cu ca ngưi dân trung tâm thành ph Buơn Mê Thut. + Cây trng lâu năm: Cà phê vn là cây trng ch lc ca xã. Cây tiêu trong thi gian gn đây giá tiêu trên th trưng tăng cao nên din tích trng tiêu s tăng lên. Vì vy, cn cĩ bin pháp hp lí đ tránh tình trng din tích trng tiêu tăng lên mt cách t s kèm theo nhng tác hi khĩ lưng. Chăn nuơi: + Tip tc đu tư, m rng các trang tri chăn nuơi ln, gia cm. + Duy trì vic chăn th bị dưi tán rng các thơn, buơn như: Buơn Cư Mblim, buơn Bơng, Tơng Ju, thơn Cao Thng. Ngư nghip: Cn phát huy hơn na li th v nuơi trng thy sn trên đa bàn xã. Hin ti sn phm v thy sn ca xã khơng ch cung cp cho th trưng thành ph Buơn Mê Thut mà cịn cho các huyn lân cn. V thy sn ly tht cn chú trng nuơi các loi cá cĩ giá tr kinh t cao như: cá diêu hng, cá lăng đuơi đ, cá rơ phi đơn tính Ngồi ra, cn chú trng đn vic nuơi cá ging. Tin ti là thành lp hp tác xã thy sn ti thơn 4 đ to điu kin cho ngành nuơi trng thy sn phát trin tt hơn. Lâm nghip: Bo v din tích rng hin cĩ. Đng thi trng mi nhng vùng đt chưa s dng thuc khu vc giáp ranh vi huyn Krơng Ana. * V cơng nghip: Phát trin và khơi phc ngành th cơng truyn thng dt th cm cho đng bào dân tc Êđê và mây tre đan trong xã. Phát trin các cơ s sơ ch cà phê tươi trên đa bàn xã nhm nâng cao cht lưng cà phê. 52
55. * Dch v: Cn kt hp vi trung tâm xúc tin thương mi ca tnh Đăk Lăk đ mi gi đu tư vào d án khu du lch sinh thái h Ea Kao đ khai thác ti đa v li th tài nguyên du lch trên đa bàn xã. 3.1.4. D báo v quy mơ dân s và đt đn năm 2020 Căn c vào s liu điu tra v bin đng dân s ca xã mt s năm qua, d kin trong giai đon quy hoch t năm 2011 2015 s n đnh t l tăng dân s t nhiên ca xã trung bình 1%/năm và phn đu n đnh t l bin đng dân s cơ hc trung bình mc 0,5%/năm. Giai đon 2016 2020 d báo gia tăng t nhiên là 0,9% và gia tăng cơ hc là 1%. Da vào các s liu d báo và cơng thc đ d báo dân s trong các giai đon quy hoch. D báo dân s: Chúng tơi d báo dân s c th đn tng thơn, buơn trong xã vào năm 2020 bng cơng thc sau: P + V t [22] N = N (1+ ) t 0 100 Trong đĩ: Nt: Dân s đn cui kỳ quy hoch (ngưi). N0: Dân s năm hin trng (ngưi). t: Thi gian t năm hin trng đn năm quy hoch (s năm). Ptb : T l tăng dân s t nhiên tính trung bình trong giai đon quy hoch (%). vtb : T l bin đng dân s cơ hc trung bình trong giai đon quy hoch (%). D báo s h trong tương lai. N t H t= H 0 [22] N 0 Trong đĩ: Ht : S h năm quy hoch . H0: S h năm hin trng. Nt: Dân s năm quy hoch. N0: Dân s năm hin trng Áp dng hai cơng thc trên và d báo v gia tăng dân s, ta tính tốn đưc s liu trong Bng 3.1: 53
56. Bng 3.1. D báo s ngưi, s h và din tích đt qua mt s năm Năm 2010 Năm 2015 Năm 2020 Tên thơn buơn S S Đt S S Đt S S Đt ngưi h (ha) ngưi h (ha) ngưi h (ha) Thơn 1 1575 360 10,8 1697 388 11,64 1864 426 12,78 Thơn 2 845 200 6,0 910 215 6,45 1000 237 7,11 Thơn 3 796 204 6,12 858 220 6,6 942 241 7,23 Thơn 4 1092 263 7,89 1176 283 8,49 1292 311 9,33 Thơn Cao Thành 871 190 5,7 938 205 6,15 1031 225 6,75 Thơn Tân Hưng 1196 266 7,98 1288 287 8,61 1416 315 9,45 Buơn Hđơk 1147 230 6,9 1236 248 7,44 1358 272 8,16 Buơn Hđrát 520 108 3,24 560 116 3,48 615 128 3,84 Buơn Hwiê 982 194 5,82 1058 209 6,27 1162 230 6,9 Buơn Kao 1130 213 6,39 1217 229 6,87 1337 252 7,56 Buơn Tơng Ju 1716 227 6,81 1849 245 7,35 2031 269 8,07 Buơn Bơng 818 244 7,32 881 263 7,89 968 289 8,67 Buơn Cư Mblim 1284 269 8,07 1383 290 8,7 1520 318 9,54 Thơn Cao Thng 1906 318 9,54 2053 343 10,29 2256 376 11,28 Tng 15878 3286 98,58 17105 3540 106,23 18793 3889 116,67 3.2. Khơng gian kinh t xã hi theo mơ hình nơng thơn mi xã Ea Kao thành ph Buơn Mê Thut tnh Đăk Lăk 3.2.1. Cu trúc khơng gian chung Cu trúc khơng gian chung ca xã giai đon 2011 – 2020 đưc th hin qua s liu Bng 3.2 v d kin nhu cu s dng đt như sau: 54
57. Bng 3.2. D kin s dng mt s loi đt ca xã Ea Kao t năm 20112020 Loi đt Đơn v (ha) Tng đt t nhiên 4696 a. Đt xây dng đim dân cư nơng thơn 881,32 1. Đt nhà văn hĩa – sân th dc th thao 9,3 2. Đt tr s cơ quan 5,1 3. Đt ch 0,64 4. Đt giáo dc – đào to 4,29 5. Đt y t 0,38 6. Đt 116,67 7. Đt quc phịng 50,0 8. Đt tơn giáo, tín ngưng 0,73 9. Đt nghĩa đa 28,0 10. Đt du lch sinh thái 50 11. Đt sn xut kinh doanh phi nơng nghip 20 12. Đt giao thơng 300 13. Đt thy li 296,21 b. Đt nơng nghip 3449,68 1. Đt trng cây hàng năm 623 2. Đt trng cây lâu năm 2796,78 3. Đt nuơi trng thy sn 29,9 c. Đt rng 360 d. Đt khác 5 Trong bng s liu trên thì nhu cu s dng đt mt s loi cĩ s điu chnh là: Đt nhà văn hĩa sân th dc th thao, đt giao thơng, đt , đt đ sn xut kinh doanh phi nơng nghip, đt nghĩa đa. Din tích ca các loi đt này tăng lên. S din tích ca các loi đt tăng lên đĩ đưc ly t đt trng cây lâu năm và đt khác. D báo các loi đt trên cĩ s thay đi là da vào mt s căn c: S gia tăng dân s, xu th phát trin ca nơng thơn và các tiêu chí nơng thơn mi. 55
58. 3.2.2. Mơ hình cu trúc khơng gian theo chc năng 3.2.2.1. Mơ hình khơng gian cư trú a. Yêu cu đi vi đt đ xây dng mi và m rng đim dân cư nơng thơn Khu đt xây dng đim dân cư nơng thơn phi phù hp vi quy hoch mng lưi đim dân cư nơng thơn, đm bo điu kin liên h thun tin trong sinh hot và sn xut ca ngưi dân. Khong cách t đim dân cư đn khu vc canh tác khơng ln hơn 2 km. Gii quyt tt mi quan h gia vic xây dng hin ti vi d kin phát trin trong tương lai. Hn ch s dng đt canh tác, cn tn dng đt đi, núi, gị bãi, đt cĩ năng sut trng trt kém đ xây dng và m rng các đim dân cư nơng thơn. Đt đ xây dng và m rng các đim dân cư nơng thơn khơng nm trong các khu vc dưi đây: + Mơi trưng b ơ nhim do các cht thi cơng nghip, hoc khơng đm bo v sinh, d phát sinh dch bnh. + Khu vc cĩ khí hu xu như sưn đi phía Tây, nơi giĩ qun, giĩ xốy. + Khu vc cĩ tài nguyên cn khai thác hoc trong khu vc kho c. + Khu vc cm xây dng (phm vi bo v các cơng trình k thut h tng, khu bo v di tích lch s, văn hĩa, thng cnh, khu bo v cơng trình quc phịng ). + Khu vc thưng xuyên b ngp lt quá sâu (ngp trên 3m), st l, lũ quét. + Trong phm vi cách ly ca sân bay, tàu cao tc. b. T chc khơng gian phân b dân cư trên đa bàn xã Mng lưi thơn buơn đưc t chc đnh hưng phát trin như sau: Thơn Cao Thng vi đc trưng dân s ca thơn này ch yu là các dân tc ít ngưi phía Bc sinh sng. Đây là thơn cĩ dân s đơng, sng tương đi tp trung dc theo các trc đưng giao thơng chính trong thơn rt thun li. Dân cư trong thơn đã n đnh nên gi nguyên hin trng phân b dân cư trong thơn. Buơn Hđrát và buơn Hwiê đây là 2 buơn rt xa trung tâm, điu kin kinh t xã hi cịn khĩ khăn, dân cư thưa tht nên hn ch phát trin đim dân cư hai buơn đng bào ti ch này. 57
59. Các thơn Tân Hưng, thơn 1, thơn 2, thơn 4, buơn Hđơk, buơn Kao, buơn Bơng dân cư đã phân b n đnh tp trung dc theo các tuyn đưng chính trong thơn nên gi nguyên hin trng phân b ca các đim dân cư trên. Trong giai đon t chc khơng gian cn b trí thêm 4 đim dân cư mi trên nn tng các thơn buơn dân cư hin cĩ. + Giai đon 2011 2015 cn b trí hai đim dân cư mi Đim th nht: Ti buơn Tơng Ju đáp ng cho khong 254 h mi tăng thêm vi din tích 7,67 ha đưc b trí dc đưng chính trong thơn, qua phía Bc trc đưng chính ca xã, cách trc đưng chính 150 m. Đim th hai: Ti buơn Cư Mblim đáp ng cho 140 h vi din tích 4,2 ha đưc b trí dc đưng chính trong thơn, qua phía Bc trc đưng chính ca xã. S h này đưc di chuyn t ba đim dân cư phân tán ca hai buơn là: buơn Kao và buơn Tơng Ju. + Giai đon 2016 2020 Đim th ba: Ti thơn 3 cho 149 h mi tăng thêm vi 4,47 ha đưc b trí dc theo trc đưng chính trong thơn và trc đưng này song song vi trc đưng chính trong xã. Đim th tư: Ti thơn Cao Thành đáp ng cho 200 h vi din tích 6 ha đưc b trí theo ven đưng liên thơn Cao Thành buơn Hwiê. 3.2.2.2. Mơ hình khơng gian sn xut a. Vùng sn xut nơng nghip * Các căn c đ t chc khơng gian sn xut vùng nơng nghip Căn c quy hoch tng th phát trin kinh t xã hi, quy hoch phát trin các ngành, lĩnh vc ca tnh, ca thành ph. Căn c nhng ch trương, chính sách ca Chính ph, ngành, đa phương. Căn c mc tiêu phát trin sn xut nơng nghip, yêu cu xây dng h tng, cơ s vt cht k thut phc v sn xut ca đa phương. Căn c quy hoch s dng đt ca tnh và ca thành ph, tránh vic phá v các quy hoch tng th chung. Căn c đánh giá tác đng ca bin đi khí hu trên đa bàn nhm hn ch ti đa nhng ri ro thiên tai (lũ, lt, st l đt, hn hán, ) đi vi sn xut và đi sng. 58