Luận văn Nghiên cứu tỉ lệ các nhóm máu trong hệ ABO của người Ê đê và tương quan giữa nhóm máu với một số bệnh trên bệnh nhân người Ê đê tại bệnh viện tỉnh Đăklăk - Thái Hữu Văn
164 trang
3600
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Nghiên cứu tỉ lệ các nhóm máu trong hệ ABO của người Ê đê và tương quan giữa nhóm máu với một số bệnh trên bệnh nhân người Ê đê tại bệnh viện tỉnh Đăklăk - Thái Hữu Văn", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- luan_van_nghien_cuu_ti_le_cac_nhom_mau_trong_he_abo_cua_nguo.pdf
Nội dung text: Luận văn Nghiên cứu tỉ lệ các nhóm máu trong hệ ABO của người Ê đê và tương quan giữa nhóm máu với một số bệnh trên bệnh nhân người Ê đê tại bệnh viện tỉnh Đăklăk - Thái Hữu Văn
- B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C TÂY NGUYÊN THÁI H U VĂN NGHIÊN C U T L CÁC NHĨM MÁU TRONG H ABO C A NGƯ I ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GI A NHĨM MÁU V I M T S B NH TRÊN B NH NHÂN NGƯ I ÊĐÊ T I B NH VI N T NH Đ K L K LU N VĂN TH C S SINH H C TH C NGHI M BUƠN MA THU T, NĂM 2009
- B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C TÂY NGUYÊN THÁI H U VĂN NGHIÊN C U T L CÁC NHĨM MÁU TRONG H ABO C A NGƯ I ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GI A NHĨM MÁU V I M T S B NH TRÊN B NH NHÂN NGƯ I ÊĐÊ T I B NH VI N T NH Đ K L K LU N VĂN TH C S SINH H C TH C NGHI M MÃ S 60 42 30 Hư ng d n khoa h c: TS. ĐÀO MAI LUY N BUƠN MA THU T, NĂM 2009
- TÀI LI U THAM KH O 1. Tr n Văn Bé và c ng s (1995). " Các ch s huy t h c ngư i bình thư ng". Lư c y u cơng trình nghiên c u khoa h c 1975 1994. Trung tâm huy t h c và truy n máu TP H Chí Minh, tr 1 5. 2. Nguy n H u Ch n (2001), Hố sinh, NXB y h c, Hà N i. 3. Tr n Văn Bé: Huy t h c lâm sàng, 1988. 4. Võ Nam Đ nh (1998). Đi u tra đánh giá k t qu v nhĩm máu h A.B.O t i m t s vùng Đăk Lăk c a 2 nhĩm dân t c Kinh và Êđê . Đ tài t t nghi p bác s Y khoa khố 1992 1998. 5. Nguy n Văn Đ c (2002), phương pháp ki m tra th ng kê sinh h c, NXBKH & KT, tr268 6. Tr nh B nh Dy, Đ Đình H , Ph m Khuê, Nguy n Quang Quy n, Lê Thành Uyên (1982), V nh ng thơng s sinh h c ngư i Vi t Nam 7. Nguy n Th Khánh, Ph m T Dương ( 2003), Xét nghi m s d ng trong lâm sàng , NXB y h c Hà N i, tr5 64, 423 467. 8. Nguy n Th Khánh, Ph m T Dương ( 1997), Hố nghi m s d ng trong lâm sàng. H ng s sinh lý c a ngư i bình thư ng, 15 711. 9. H c vi n Quân Y ( 1995). Phương pháp nghiên c u khoa h c, Y h c . NXB Quân đ i Nhân dân, Hà N i. 10. Ngơ Như Hồ (1981). Th ng kê trong nghiên c u Y h c. T p I và 2 . NXB Y h c, Hà N i . 11. Khoa huy t h c và truy n máu B nh vi n B ch Mai ( 1978). Huy t h c t p I . NXB Y h c, Hà N i. 12. Nguy n Đình Khoa (1983). Các dân t c Vi t Nam . NXB Đ i h c và Trung h c chuyên nghi p, Hà N i. 13. Đào Mai Luy n, Đ Cơng Huỳnh (1997) " Bư c đ u nghiên c u đ c đi m nhĩm máu ngư i Êđê t i t nh Đăk Lăk ". T p chí Y h c th c hành. B Y t , (10), tr: 66 67.
- 14. Đào Mai Luy n (1999). Nghiên c u đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a m t s t c ngư i t i khu v c Tây Nguyên . T p chí Khoa h c, trư ng Đ i h c Tây Nguyên s 3tr :105 110 . 15. Nguy n Qu c Nam (2007), B nh hay g p theo nhĩm máu. T p chí s c kho và đ i s ng. 16. Đ Trung Ph n (1996). “M t s ch s máu ngo i vi ngư i bình thư ng”. K t qu bư c đ u nghiên c u m t s ch tiêu sinh h c ngư i Vi t Nam . NXB Y h c, Hà N i. tr: 187 189. 17. Võ Ph ng, Nguy n Dung (1998). Báo cáo t ng k t m t s ch tiêu sinh h c c a ngư i bình thư ng t i khu v c mi n Trung . Đ i h c Hu , Trư ng ĐH Y khoa. 18. Nguy n Quang Quy n (1978), Các ch ng t c lồi ngư i, nhĩm máu các ch ng t c, NXB Khoa h c k thu t trang 37. 19. Tr n Th L Trình (2003). Nghiên c u đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê, ngư i Mơnơng và ngư i Kinh t nh Đăk Lăk. Lu n văn t t nghi p bác s y khoa, khĩa1997 2003. Trư ng đ i h c Tây Nguyên. 20. Nguy n T n Ghi Tr ng "ch biên" (1975). H ng s sinh h c ngư i Vi t Nam. NXB Y h c, Hà N i. 21. Lê ng c Tr ng, Lê Nam Trà, Nguy n Văn Tư ng (2003), Các giá tr sinh h c ngư i Vi t Nam bình thư ng th p k 90 đ n th k 20, NXB Y h c. 22. Lê Đ c Tu (1987) , Hố sinh y h c, t p 2, NXB H c Vi n Quân Y. 23. B ch Qu c Tuyên và c ng s ( 1978), Huy t H c, t p I, NXB Y h c, tr 308 24. Nguy n Th Vân (2004). Nghiên c u đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Giarai và ngư i Kinh t nh Gia Lai . Lu n văn t t nghi p bác s y khoa, khĩa 1998 2004. Trư ng đ i h c Tây Nguyên.
- 25. Vũ Đ c V ng, Nguy n Xuân Tâm, Bùi Vĩnh Diên, Ngơ Xuân B c (1996) " M t s nh n xét v các ch s huy t h c c a 8 dân t c Êđê, Kơho, Mơnơng, Giarai, Xơđăng, Bana, Rơngao, Châum Tây Nguyên t 1985 đ n 1995 " T p chí Y h c th c hành. B Y t (12), tr: 177 – 181 26. Vũ Đình Vinh (2001), Hư ng d n s d ng các xét nghi m sinh hố , NXBY H c Hà N i. 27. Goldstein, Brơn M.S Am. Rev (1977) . Hố sinh , 464, 887. 28. J.H.Green (1996), sinh h c lâm sàng cơ s , NXB Y H c tr 380. 29. Guyton C.A (1992), SGK sinh lý h c Y khoa, xu t b n l n th 8, M . 30. Jeam. M.Fime( 1979) , nhĩm máu và c m nang th c hành mi n d ch truy n máu . Tài li u d ch c a khoa Huy t H c B nh Viên B ch Mai 31 . John V.Dacie, Lewis SM ( 1984), Huy t h c th c hành , xu t b n l n th 6. Luân Đơn, Melbuorne và New York, tr 248 252. 32 . Keny AP ( 1953) , sinh hố h c . Luân Đơn, tr 2,661. 33 . Mollison P.L (1997), Truy n máu trong y h c lâm sàng , xu t b n l n th 10, xu t b n ph m khoa h c Blach Well, Anh.
- L I CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi, các s li u và k t qu nghiên c u nêu trong lu n văn là trung th c, đư c các đ ng tác gi cho phép s d ng và chưa t ng cơng b trong b t kỳ m t cơng trình nào khác. TÁC GI THÁI H U VĂN
- L I C M ƠN Trong th i gian qua, ngồi s n l c c a b n thân, đ tài : “Nghiên c u t l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê và tương quan gi a các nhĩm máu v i m t s b nh trên b nh nhân t i b nh vi n t nh Đ k L k” đư c hồn thành nh s g i ý, hư ng d n t n tình và h t s c chu đáo c a TS. Đào Mai Luy n. Lu n văn cịn cĩ s giúp đ c a các lãnh đ o nhà trư ng, các Y, Bác s b nh vi n Đ i H c Tây Nguyên, các th y cơ thu c khoa Y, khoa Sư Ph m, khoa Khoa h c T nhiên và Cơng ngh , khoa Nơng Lâm, phịng thí nghi m Sinh Hố, phịng Sau Đ i H c trư ng Đ i H c Tây Nguyên; Ban Giám Đ c, cán b nhân viên phịng Hành Chính T ng H p B nh Vi n Đa Khoa t nh Đ k L k; Các y, Bác S thu c các phịng y t huy n Cưmga, huy n Buơn Đơn và thành ph Buơn Ma Thu t, c a b n bè và ngư i thân. Xin trân tr ng g i t i các th y cơ giáo, đ ng chí, đ ng nghi p, b n bè và ngư i thân lịng bi t ơn chân thành và sâu s c c a chúng tơi. Lu n văn này tuy đã đư c kh o sát và nghiên c u cơng phu, nhưng ch c ch n cịn nhi u khi m khuy t c n đư c gĩp ý và s a ch a. Chúng tơi r t mong nh n đư c nhi u ý ki n đĩng gĩp c a th y cơ giáo và b n đ c. Xin trân tr ng c m ơn. Buơn Ma Thu t, năm 2009. TÁC GI
- M C L C Trang Đ T V N Đ 1 Chương I: T NG QUAN TÀI LI U 3 1.1.L ch s tìm ra các nhĩm máu trong h ABO 3 1.2.Đ c đi m các nhĩm máu h ABO 5 1.2.1.Các kháng nguyên c a nhĩm máu h A.B.O .4 1.2.2.Các kháng th c a nhĩm máu h ABO. .7 1.2.3.K thu t xác đ nh nhĩm máu . 9 1.3.Nguyên lý chung v di truy n các nhĩm máu h ABO . 10 1.3.1.Cơng th c Bernstein xác đ nh t n su t gen 11 1.3.2.Cơng th c Bernstein xác đ nh t n su t các genotype 12 1.4.H th ng nhĩm máu Rhesus (Rh) . 11 1.4.1.L ch s phát hi n h th ng nhĩm máu Rh. 11 1.4.2.Đ c đi m h th ng nhĩm máu Rh . 12 1.5.Tình hình nghiên c u v các nhĩm máu trong h ABO 13 1.5.1.Trên th gi i . 13 1.5.2.Các cơng trình nghiên c u nhĩm máu h ABO Vi t Nam. 13 1.5.3.Các cơng trình nghiên c u nhĩm máu Tây Nguyên .14 1.6.Nh ng nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu v i b nh t t 15 1.6.1.Kháng nguyên HLA và b nh t t 15 1.6.2.Kháng nguyên A, B và b nh t t . 17 Chương 2 :Đ I TƯ NG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 18 2.1 Đ i tư ng nghiên c u 18 2.1.1.Ngư i Êđê bình thư ng. 18
- 2.1.2.Ngư i Êđê b b nh . .18 2.1.3.Th i gian và k ho ch nghiên c u. 18 2.2. N i dung nghiên c u 19 2.3. Phương pháp nghiên c u 20 2.4. X lý s li u. 22 Chương 3 : K T QU NGHIÊN C U .23 3.1. Đ c đi m các nhĩm máu ngư i Êđê kho m nh bình thư ng 23 3.1.1. T l các nhĩm máu trong h ABO 23 3.1.2. T n su t các gen trong h ABO 24 3.1.3. T n su t genotype trong h ABO 24 3.2. Đ c đi m nhĩm máu c a ngư i Êđê m c m t s b nh 25 3.2.1. T l các nhĩm máu 25 3.2.2. T n su t các gen 29 3.2.3. T n su t genotype 30 3.3. T n su t các nhĩm máu c a ngư i ngư i b nh v i ngư i kh e m nh 31 3.3.1. T n su t các nhĩm máu c a ngư i viêm loét d dày .31 3.3.2. T n su t các nhĩm máu c a ngư i viêm th n, suy th n 32 3.3.3. T n su t các nhĩm máu c a ngư i hen ph qu n 33 3.3.4. T n su t các nhĩm máu c a ngư i cao huy t áp 34 3.3.5. T n su t các nhĩm máu c a ngư i lao ph i 35 3.3.6. T n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b viêm gan, xơ gan . 36 3.4. Tương quan các nhĩm máu gi a ngư i Êđê kh e m nh và ngư i Êđê b b nh 37 3.4.1. B nh viêm loét d dày .37 3.4.1.1. Nhĩm máu A 37 3.4.1.2. Nhĩm máu B 38 3.4.1.3. Nhĩm máu AB .39
- 3.4.1.4. Nhĩm máu O 40 3.4.2. B nh viêm th n, suy th n 41 3.4.2.1. Nhĩm máu A 41 3.4.2.2. Nhĩm máu B 42 3.4.2.3. Nhĩm máu AB .43 3.4.2.4. Nhĩm máu O 44 3.4.3. B nh hen ph qu n .45 3.4.3.1. Nhĩm máu A 45 3.4.3.2. Nhĩm máu B 46 3.4.3.3 Nhĩm máu AB 47 3.4.3.4. Nhĩm máu O 48 3.4.4. B nh cao huy t áp 49 3.4.4.1. Nhĩm máu A .49 .4.4.2. Nhĩm máu B 50 3.4.4.3. Nhĩm máu AB .51 3.4.4.4. Nhĩm máu O 52 3.4.5. B nh lao ph i .53 3.4.5.1. Nhĩm máu A 53 3.4.5.2. Nhĩm máu B 54 3.4.5.3. Nhĩm máu AB .55 3.4.5.4. Nhĩm máu O 56 3.4.6. B nh viêm gan, xơ gan 57 3.4.6.1. Nhĩm máu A 57 3.4.6.2. Nhĩm máu B 58 3.4.6.3. Nhĩm máu AB .59 3.4.6.4. Nhĩm máu O 60 Chương 4 :BÀN LU N 61
- 4.1. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh .61 4.1.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO 61 4.1.2. T n su t các gen trong h ABO 61 4.1.3. T n su t các genotype trong h ABO .62 4.2. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b b nh viêm loét d dày 62 4.2.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO 62 4.2.2. T n su t các gen trong h ABO .63 4.2.3. T n su t các genotype trong h ABO 63 4.3. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n 64 4.3.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO 64 4.3.2. T n su t các gen trong h ABO .64 4.3.3. T n su t các genotype trong h ABO .65 4.4. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b b nh hen ph qu n 65 4.4.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO 65 4.4.2. T n su t các gen trong h ABO 66 4.4.3. T n su t các genotype trong h ABO .66 4.5. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b b nh cao huy t áp .67 4.5.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO 67 4.5.2. T n su t các gen trong h ABO 67 4.5.3. T n su t các genotype trong h ABO .68 4.6. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b lao ph i 68 4.6.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO 68
- 4.6.2. T n su t các gen trong h ABO 69 4.6.3. T n su t các genotype trong h ABO 69 4.7. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan 70 4.7.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO . 70 4.7.2. T n su t các gen trong h ABO 70 4.7.3. T n su t các genotype trong h ABO .71 K T LU N VÀ KI N NGH . .72
- DANH M C CÁC B NG Trang B ng 1.1: Phương pháp dùng huy t thanh m u cĩ kháng th đã bi t trư c đ xác đ nh kháng nguyên .10 B ng 1.2: Phương pháp dùng h ng c u m u cĩ kháng nguyên đã bi t trư c đ xác đ nh kháng th 11 B ng 3.1: T l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Ê đê bình thư ng 22 B ng 3.2: T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Êđê 23 B ng 3.3: T n su t các genotype trong h ABO c a ngư i Êđê 24 B ng 3.4: T n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b m c b nh 25 B ng 3.5: T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Êđê m c b nh 28 B ng 3.6: T n su t các genotype h ABO b nh nhân c a ngư i Êđê 29 B ng 3.7. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày 30 B ng 3.8. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n 31 B ng 3.9. T n su t các nhĩm máu Êđê ngư i bình thư ng và ngư i Êđê b b nh hen ph qu n .32 B ng 3.10. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp 33 B ng 3.11. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê m c b nh lao ph i .34 B ng 3.12. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i m c b nh viêm gan, xơ gan .35 B ng 3.13. Nhĩm máu A ngư i bình thư ng và viêm loét d dày 36
- B ng 3.14. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày 37 B ng 3.15. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày .38 B ng 3.16. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm loét d dày .39 B ng 3.17. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n .40 B ng 3.18. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n 41 B ng 3.19. Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n 42 B ng 3.20. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n .43 B ng 3.21. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b hen ph qu n 44 B ng 3.22. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b hen ph qu n 45 B ng 3.23. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và Êđê m c b nh hen ph qu n .46 B ng 3.24. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n .47 B ng 3.25. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp 48 B ng 3.26. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp 49
- B ng 3.27. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp .50 B ng 3.28. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp 51 B ng 3.29. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i 52 B ng 3.30. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i 53 B ng 3.31. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i 54 B ng 3.32. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i 55 B ng 3.33. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan 56 B ng 3.34. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan 57 B ng 3.35. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan 58 B ng 3.36. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan 59
- Theo cơng th c này O: s các th mang nhĩm máu O. Ví d : cĩ 25 ngư i mang nhĩm máu O Trong t ng s đ i tư ng xèt nghi m máu là 100. t l ngư i mang nhĩm máu O là 25/100 = 25 % Trong tài li u Huy t h c mà lu n văn đã d n : Khoa huy t h c và truy n máu b nh vi n b ch mai. Huy t h c t p 1. NXB Y h c 1978.(tr 189 – 192) O là t l ngư i mang nhĩm máu O: 25 % (nên khơng chia cho N n a) Th c ch t hai cách tính này hồn tồn gi ng nhau. Cách tính trong tài li u đã d n ít ph c t p hơn.
- B GIÁO D C & ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C TÂY NGUYÊN Báo cáo lu n văn t t nghi p th c s NGHIÊN C U T L CÁC NHĨM MÁU TRONG H ABO C A NGƯ I ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GI A NHĨM MÁU V I M T S B NH TRÊN B NH NHÂN T I B NH VI N T NH Đ K L K H c viên : THÁI H U VĂN H cH c viên CHSHTN K1K1 Hư ng d n khoa h c : TS. ĐÀO MAI LUY N 11
- Đ T V N Đ Phát hi n ra h máu ABO là m t c ng hi n l n cho ngành huy t h c và truy n máu. Qua phân tích s ngưng k t gi a h ng c u c a ngư i này và huy t thanh c a ngư i kia, năm 1900, Landsteiner nêu lên 3 nhĩm h ng c u, d a vào s cĩ m t c a kháng nguyên trên h ng c u. 22
- Nh ng nghiên c u v đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO trên th gi i đã cho th y cĩ s khác bi t v t n su t các nhĩm máu gi a các đ i tư ng cĩ màu da và ngu n g c khác nhau. Nh ng cơng trình nghiên c u v đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO Vi t Nam và Tây Nguyên cũng cho th y s khác nhau v t n s c a các nhĩm máu trong h ABO gi a các dân t c. 33
- G n đây cĩ m t s tác gi đã nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu v i tính cách, tương quan gi a nhĩm máu v i b nh t t Tuy nhiên, nh ng nghiên c u này cĩ s lư ng đ i tư ng nghiên c u khơng nhi u và k t lu n cịn khá mơ h . N u như m i tương quan gi a b nh t t v i các kháng nguyên b ch c u (h HLA) đã đư c nghiên c u khá nhi u thì nh ng nghiên c u v m i tương quan gi a các kháng nguyên trên h ng c u (h ABO) v i b nh t t cịn khá khiêm t n. 44
- V i m c đích tìm hi u m i tương quan c a các kháng nguyên h ABO trên màng h ng c u v i m t s b nh thư ng g p t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k, chúng tơi ti n hành nghiên c u đ tài này. M c tiêu c a đ tài: Nghiên c u t l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê t i t nh Đ k L k. ĐánhĐánh giá s khác bi t v t l các nhĩm máu gi a ngư i Êđê bình thư ng v i m t s b nh thư ng g p trên b nh nhân t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k. 55
- T NG QUAN TÀI LI U 66
- L ch s tìm ra các nhĩm máu trong h ABO. Năm 1901, Landsteiner đã tìm ra các kháng nguyên trong h th ng nhĩm máu ABO. Vi c phát minh ra các nhĩm máu h ABO c a Landsteiner là m t c ng hi n to l n cho ngành huy t h c và mi n d ch h c. Năm 1924 Burnstein s d ng các thu t tốn tìm ra cơng th c di truy n c a các nhĩm máu trong h ABO. Sau đĩ, Landsteiner và các tác gi khác đã tìm ra hàng lo t các nhĩm máu ph như: Rh, Lewis, Kell 77
- Các kháng nguyên c a nhĩm máu h ABO Trong h ABO cĩ hai lo i kháng nguyên là kháng nguyên A và kháng nguyên B. Tuy nhiên, trong m t ngư i cĩ th cĩ c 2 kháng nguyên này, cĩ th ch cĩ m t trong 2 kháng nguyên nĩi trên và cĩ th khơng cĩ kháng nguyên nào trên b m t h ng c u. 88
- Trong h ABO, ngư i ta l y tên kháng nguyên n m trên màng h ng c u đ đ t tên cho các nhĩm máu. Hi n nay ngư i ta đã xác đ nh đư c gen c a các kháng nguyên trong h ABO. Cĩ 2 gen n m trên m t c p nhi m s c th quy đ nh nhĩm máu ABO. Hai gen đ ng d ng này cĩ th là m t trong 3 lo i là O, A, B trên m i nhi m s c th . Gen O h u như khơng ho t đ ng, do đĩ nĩ khơng t o đư c kháng nguyên O trên t bào. Trong khi đĩ gen A và gen B t o ra nh ng kháng nguyên m nh A và B trên màng h ng c u. 99
- Các kháng nguyên này đ u cĩ chung m t lõi sphyngolipid polysaccarid. N u lõi này g n thêm g c fucose thì xu t hi n ch t H (nh s xúc tác c a enzym fucocyl transferase). Ch t này cĩ trên b m t h ng c u c a h u h t các cơ th và là n n đ xu t hi n các kháng nguyên A và kháng nguyên B. H u h t các cơ th đ u cĩ gen H nhưng cĩ m t s ít khơng cĩ gen H (đ ng h p t hh). Vì v y, khơng cĩ enzym fucozyl transferase và do đĩ khơng cĩ ch t H trên b m t h ng c u. 01 01
- Nh ngng cơ th khơng cĩ gen H thì dù cĩ gen A ho c gen B thì cũng khơng cĩ kháng nguyên A ho c kháng nguyên B vì các kháng nguyên này ch xu t hi n t ch t H. Khi th nhĩm máu b ng k thu t ngưng k t thì nh ng ngư i khơng cĩ gen H đư c ghi nh n là nhĩm máu O (trên h ng c u khơng cĩ kháng nguyên A và kháng nguyên B) nhưng nh ng ngư i này cĩ th t o ra kháng th ch ng ch t H. 11 11
- Nguyên lý chung v di truy n các nhĩm máu h ABO. S cĩ m t ho c v ng m t kháng nguyên A và B trên h ng c u c a m t ngư i ph thu c vào h th ng gen nhi n alen theo quy lu t Menden. N u ngư i ta ch coi 4 nhĩm cơ b n thì 3 gen c n xét là A, B, O. Gen A t ng h p kháng nguyên A, gen B t ng h p kháng nguyên B. Gen O là gen cá tính kém khơng làm thay đ i ch t cơ b n H. M t khác gen A và gen B th hi n nh ng phenotype riêng l n át gen O. 21 21
- Cơng th c Bernstein xác đ nh t n su t gen M t qu n th đư c coi như m t t p h p gen vơ t n. Nhà tốn h c n i ti ng ngư i Đ c là Bernstein đã gi thuy t trong m t qu n th hay trong m t ch ng t c cĩ 3 gen r, p, q ; b t c m t gen nào cũng ph i thu c v m t trong 3 lo i gen đĩ, ta s cĩ : p + q + r = 1. Bernstein cho r ng r là gen l n, p, q là gen tr i cho nên trong các t h p qr, pr thìì gen p, q l n át r và ch trong trư ng h p rr, thì gen này m i đư c bi u hi n ra ngồi thành nhĩm O. Cịn gen p bi u hi n nhĩm A, gen q bi u hi n nhĩm B. 31 31
- O = rr B = qq + 2qr A = pp + 2pr AB = 2pr Ta cĩ cơng th c : q = 1 O + A p = 1 O + B r = O Cơng th c Bernstein xác đ nh t n su t các genotype O/O=rr B/B=qq A/A=pp B/O=2qr A/O=2pr A/B=2pq 41 41
- Tình hình nghiên c u v các nhĩm máu. * Trên th gi i : Các cơng trình nghiên c u v nhĩm máu trên th gi i đư c T ch c y t Th gi i (WHO) t p h p cho th y: Ngư iNgư i da vàng: Nhĩm máu O chi m 36%, nhĩm máu A chi m 58%, nhĩm máu B chi m 23% và nhĩm máu AB chi m 13%. Ngư iNgư i da đen: Nhĩm máu O chi m 48%, nhĩm máu A chi m 27%, nhĩm máu B chi m 22% và nhĩm máu AB chi m 4%. Ngư iNgư i da tr ng: Nhĩm máu O chi m 43%, nhĩm máu A chi m 44%, nhĩm máu B chi m 9% và nhĩm máu AB chi m 4%. 51 51
- Nghiên c u nhĩm máu h ABO Vi t Nam: Ngư iNgư i Vi t (Kinh) :: Nhĩm máu A chi m 19,46%, nhĩm máu B chi m 27,94% nhĩm máu AB chi m 4,24% và nhĩm máu O chi m 48,35%. Ngư i Êđê: Nhĩm máu A chi m 29,605%, nhĩm máu B chi m 31,579%, nhĩm máu O chi m 22,368%, nhĩm máu AB chi m 16,265%. 61 61
- Nh ng nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu v i b nh t t (Kháng nguyên A, B và b nh t t) Nh ng cơng trình nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu v i m t s b nh đã cho th y: Nh ng ngư i cĩ nhĩm máu B thư ng m c các b nh v đư ng tiêu hĩa, trong khi đĩ nh ng ngư i mang nhĩm máu AB thư ng m c các b nh ung thư. Ngư i mang nhĩm máu A d b nhi m lao ph i và ngư i mang nhĩm máu O d b cao huy t áp. 71 71
- Đ i tư ngnghiên c u Ngư i bình thư ng: Là nh ng ngư i Êđê kh e m nh, khơng m c các b nh v máu, hi n t i khơng b các b nh c p tính hay mãn tính. Ngư i b nh: Là nh ng b nh nhân ngư i Êđê đã và đang đi u tr t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k t tháng 1/2002 đ n tháng 4/2009 đã đư c ch n đốn xác đ nh d a vào các d u hi u lâm sàng và các xét nghi m c n lâm sàng. Th i gian nghiên c u: T tháng 03/2008 đ n tháng 8/2009 81 81
- S lư ng đ i tư ng nghiên c u (c m u) d a theo cơng th c ư c tính m t t l trong qu n th . 22 p ( 1 p)p) n = Z11 ααα/2/2 δδδ22 p: T l ngư i cĩ nhĩm máu O ( p = 0,5) δ: Kho ng sai l ch ( δ = 0,05 ) α: M c ý nghĩa th ng kê ( α = 0,05) Z11 αα/2/2 = 1,96 Theo cơng th c này thì c m u (n = 385).). Nhĩm ngư i bình thư ng chúng tơi l y 2n = 784 91 91
- Phương pháp nghiên c u: Mơ t c t ngang Ngư i kh e m nh: Đư c l a ch n ng u nhiên d a trên danh sách do cán b đ a phương cung c p. Ngư i b nh: Căn c vào ch n đốn c a b nh nhân khi ra vi n. * K thu t xác đ nh nhĩm máu: Xác đ nh nhĩm máu h ABO theo phương pháp Beth Vincent:Vincent: Kháng th m u anti A, anti B và anti AB do vi n huy t h c và truy n máu thành ph H Chí Minh cung c p. Xác đ nh t n su t gen và t n su t genotype dư theo cơng th c Bernstein. 02 02
- Kh o sát nhĩm máu ngư i b nh: B ng phương pháp h i c u d a trên k t qu xét nghi m c a Lab Huy t h c B nh viên đa khoa Đ k L k. X lý s li u: Các s li u đư c x lý theo phương pháp th ng kê Y sinhsinh h c trên máy vi tính. T n su t gen và t n su t genotype đư c ki m đ nh theo test “t” đ so sánh hai t l . Đánh giá tương quan b ng test χ2 12 12
- K T QU NGHIÊN C U 22 22
- T l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng. Nhĩm máu S lư ng T l (%) A 222 28,32 B 252 32,14 AB 101 12,88 O 209 26,66 T ng 784 100 B > A > O > AB 32 32
- T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng. Đ I T n su t gen TƯ NG p(A) q(B) r(O) Ngư i Êđê 0,2332 0,2505 0,5163 bình thư ng n = 784 r(O) > q(B) > p(A) 42 42
- T n su t các genotype trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng. Đ I Genotype TƯ NG A/A A/O B/B B/O O/O A/B Ngư i 0,0544 0,2408 0,0668 0,2587 0,2666 0,1127 bình thư ng n = 784 O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A 52 52
- T n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b m c b nh. Nhĩm máu Đ I TƯ NG A B AB O Viêm loét d 108 106 70 132 dày (n=416) 25,96 25,48 16,83 31,73 Viêm, suy th n 114 100 74 118 (n=406) 28,08 24,63 18,23 29,06 Hen ph qu n 112 93 75 119 (n =399) 28,07 23,31 18,80 29,82 Cao huy t áp 105 103 90 102 (n = 400) 26,25 25,75 22,50 25,50 Lao ph i 100 99 113 85 (n = 397) 25,19 24,94 28,46 21,41 Viêm, xơ gan 101 108 76 115 (n = 400) 25,25 27,00 19,00 28,7562 62
- % 35 30 25 20 15 10 B A O AB V . loet D D V. suy than H en P Q C ao H A Lao phoi V . xo gan Khoe manh Sơ đ t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê m c b nh. 72 72
- T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Êđê m c b nh. T n su t gen Phân b Đ I TƯ NG p(A) q(B) r(O) Viêm loét d dày 0,2436 0,1931 0,5633 r(O) > p(A) > q(B) (n =416) Viêm, suy th n 0,2673 0,1936 0,5391 r(O) > p(A) > q(B) (n = 406 ) Hen ph qu n 0,2711 0,1828 0,5461 r(O) > p(A) > q(B) ( n = 399 ) Cao huy t áp 0,2841 0,2109 0,5050 r(O) > p(A) > q(B) (n = 400) Lao ph i 0,1981 0,3392 0,4627 r(O) > q(B) > p(A) (n = 397) Viêm, xơ gan 0,1986 0,2652 0,5362 r(O) > q(B) > p(A) (n = 400) 82 82
- T n su t các genotype trong h ABO c a ngư i Êđê m c b nh Đ I TƯ NG Genotype A/A A/O B/B B/O O/O A/B Viêm loét d dày 0,0593 0,2744 0,0374 0,2175 0,3173 0,0941 (n = 416) O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Viêm , suy th n 0,0714 0,2882 0,0376 0,2087 0,2906 0,1035 (n =406) O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Hen ph qu n 0,0735 0,2961 0,0334 0,1997 0,2982 0,0991 ( n = 399 ) O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Cao huy t áp 0,0807 0,2869 0,0446 0,2130 0,2550 0,1198 (n = 400) A/O > O/O > B/O > A/B > A/A > B/B Lao ph i 0,0392 0,1833 0,1151 0,3139 0,2141 0,1344 (n = 397) B/O > O/O > A/O > A/B > B/B > A/A Viêm, xơ gan 0,0396 0,2130 0,0703 0,2843 0,2875 0,105392 92 (n = 400) O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A
- So sánh t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e 222 252 101 209 784 m nh Viêm loét 108 106 70 132 416 d dày T ng 330 358 171 341 1200 χ2 =11,25 p < 0,05 03 03
- So sánh t n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e 222 252 101 209 784 m nh Viêm th n, 114 100 74 118 406 suy th n T ng 336 352 175 327 1190 χ2= 12,49 p< 0,05 13 13
- So sánh t n su t các nhĩm máu Êđê ngư i bình thư ng và ngư i Êđê b b nh hen ph qu n. Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e 222 252 101 209 784 m nh Hen ph qu n 112 93 75 119 399 T ng 334 345 176 328 1183 χ2=16,56 p< 0,01 23 23
- So sánh t n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp. Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e 222 252 101 209 784 m nh Cao huy t áp 105 103 90 102 400 T ng 327 355 191 311 1184 χ2= 20,26 p<0,001 33 33
- So sánh t n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b lao ph i. Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e 222 252 101 209 784 m nh Lao ph i 100 99 113 85 397 T ng 322 351 214 294 1181 χ2= 45,28 p<0,001 43 43
- So sánh t n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i ngư i Êđê b viêm gan, xơ gan. Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e m nh 222 252 101 209 784 Viêm gan, 101 108 76 115 400 xơ gan T ng 323 360 177 324 1184 χ2= 11,02 p< 0,05 53 53
- So sánh nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét Ngư i kh e T ng d dày m nh s Nhĩm A 108 222 330 Nhĩm khác 308 562 870 T ng s 416 784 1200 χ2= 0,70 CT 95% OR = 0,89 p> 0,05 63 63
- So sánh nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d Ngư i kh e T ng s dày m nh Nhĩm B 106 252 358 Nhĩm khác 310 532 842 T ng s 416 784 1200 χ2= 6,37 CT 95% OR = 0,71 p < 0,05 73 73
- So sánh nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm, loét d dày. Viêm loét d Ngư i kh e T ng s dày m nh Nhĩm AB 70 101 171 Nhĩm khác 346 683 1029 T ng s 416 784 1200 χ2= 3,46 CT 95% OR = 1,37 p > 0,05 83 83
- So sánh nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d Ngư i kh e T ng s dày m nh Nhĩm O 132 209 341 Nhĩm khác 284 575 859 T ng s 416 784 1200 χ2= 3,44 CT 95% OR = 1,28 p > 0,05 93 93
- So sánh nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n. Viêm th n, Ngư i kh e T ng s suy th n m nh Nhĩm A 114 222 336 Nhĩm khác 292 562 854 T ng s 406 784 1190 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 04 04
- So sánh nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n. Viêm th n, Ngư i kh e T ng s suy th n m nh Nhĩm B 100 252 352 Nhĩm khác 306 532 838 T ng s 406 784 1190 χ2= 7,25 CT 95% OR = 0,69 p < 0,01 14 14
- So sánh nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n Viêm th n, Ngư i kh e T ng s suy th n m nh Nhĩm AB 74 101 175 Nhĩm khác 332 683 1015 T ng s 406 784 1190 χ2= 4,21 CT 95% OR = 1,41 p < 0,05 24 24
- So sánh nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n. Viêm th n, Ngư i kh e T ng s suy th n m nh Nhĩm O 118 209 327 Nhĩm khác 288 575 863 T ng s 406 784 1190 χ2= 0,78 CT 95% OR = 1,13 p > 0,05 34 34
- So sánh nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b hen ph qu n. Hen ph Ngư i kh e T ng s qu n m nh Nhĩm A 112 222 334 Nhĩm khác 287 562 849 T ng s 399 784 1183 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 44 44
- So sánh nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b hen ph qu n. Hen ph Ngư i kh e T ng s qu n m nh Nhĩm B 93 252 345 Nhĩm khác 306 532 838 T ng s 399 784 1183 χ2= 9,99 CT 95% OR = 0,64 p < 0,01 54 54
- So sánh nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và Êđê m c b nh hen ph qu n. Hen ph Ngư i kh e T ng s qu n m nh Nhĩm AB 75 101 176 Nhĩm khác 324 683 1007 T ng s 399 784 1183 χ2= 7,30 CT 95% OR = 1,57 p < 0,01 64 64
- So sánh nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b hen ph qu n. Hen ph Ngư i kh e T ng s qu n m nh Nhĩm O 119 209 328 Nhĩm khác 280 575 855 T ng s 399 784 1183 χ2= 1,32 CT 95% OR = 1,17 p > 0,05 74 74
- So sánh nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp. Cao huy t áp Ngư i kh e T ng s m nh Nhĩm A 105 222 327 Nhĩm khác 295 562 857 T ng s 400 784 1184 χ2= 0,57 CT 95% OR = 0,90 p > 0,05 84 84
- So sánh nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp. Cao huy t áp Ngư i kh e T ng s m nh Nhĩm B 103 252 355 Nhĩm khác 297 532 829 T ng s 400 784 1184 χ2= 5,16 CT 95% OR = 0,73 p < 0,05 94 94
- So sánh nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp Cao huy t áp Ngư i kh e T ng s m nh Nhĩm AB 90 101 191 Nhĩm khác 310 683 993 T ng s 400 784 1184 χ2= 18,10 CT 95% OR = 1,96 p<0,001 05 05
- So sánh nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp. Cao huy t Ngư i T ng áp kh e s m nh Nhĩm O 102 209 311 Nhĩm khác 298 575 873 T ng s 400 784 1184 χ2= 0,18 CT 95% OR = 0,94 p> 0,05 15 15
- So sánh nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i Lao ph i Ngư i kh e T ng m nh s Nhĩm A 100 222 322 Nhĩm khác 297 562 859 T ng s 397 784 1181 χ2= 1,30 CT 95% OR = 0,85 p >0,05 25 25
- So sánh nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i. Lao ph i Ngư i kh e T ng s m nh Nhĩm B 99 252 351 Nhĩm khác 298 532 830 T ng s 397 784 1181 χ2= 6,55 CT 95% OR = 0,70 p <0,05 35 35
- So sánh nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i. Lao ph i Ngư i T ng s kh e m nh Nhĩm AB 113 101 214 Nhĩm khác 284 683 967 T ng s 397 784 1181 χ2= 43,10 CT 95% OR = 2,69 p<0,001 45 45
- So sánh nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i. Lao ph i Ngư i kh e T ng s m nh Nhĩm O 85 209 294 Nhĩm khác 312 575 887 T ng s 397 784 1181 χ2= 3,88 CT 95% OR = 0,75 p >0,05 55 55
- So sánh nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngư i kh e T ng xơ gan m nh s Nhĩm A 101 222 323 Nhĩm khác 299 562 861 T ng s 400 784 1184 χ2= 1,26 CT 95% OR = 0,86 p >0,05 65 65
- So sánh nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngư i kh e T ng xơ gan m nh s Nhĩm B 108 252 360 Nhĩm khác 292 532 824 T ng s 400 784 1184 χ2= 3,31 CT 95% OR = 0,78 p >0,05 75 75
- So sánh nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngư i kh e T ng s xơ gan m nh Nhĩm AB 76 101 177 Nhĩm khác 324 683 1007 T ng s 400 784 1184 χ2= 7,8 CT 95% OR = 1,59 p< 0,01 85 85
- So sánh nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm gan, xơ gan. Viêm gan, Ngư i kh e T ng xơ gan m nh s Nhĩm O 115 209 324 Nhĩm khác 285 575 860 T ng s 400 784 1184 χ2= 0,58 CT 95% OR = 1,11 p >0,05 95 95
- K T LU N VÀ KI N NGH 06 06
- I. K T LU N 1. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê t nh Đ k L k. 1.1. T n su t các nhĩm máu. Ngư i Êđê bình thư ng kho m nh t n su t phân b các nhĩm máu trong h ABO là: B>A>O>AB. Ngư iNgư i Êđê b b nh viêm loét d dày, viêm th n, suy th n, hen ph qu n, đi u tr b nh viên t nh Đ k L k cĩ t n su t phân b các nhĩm máu là: O>A>B>AB. Ngư iNgư i Êđê b b nh cao huy t áp đi u tr b nh viên t nh Đ k L k cĩ t n su t phân b các nhĩm máu là: A>B>O>AB. 16 16
- Ngư iNgư i Êđê b b nh lao ph i, viêm, xơ gan đi u tr b nh viên t nh Đ k L k cĩ t n su t phân b các nhĩm máu là: AB>A>B>O. 1.2. T n su t gen. Ngư i Êđê bình thư ng kh e m nh cĩ t n su t phân b các gen trong h th ng ABO là r(O)>q(B)>p(A). Ngư iNgư i Êđê b b nh viêm loét d dày, viêm th n, suy th n, hen ph qu n cĩ t n su t phân b các gen trong h ABO là: r(O)>p(A)>q(B). Ngư iNgư i Êđê b b nh lao ph i, viêm gan, xơ gan cĩ t n su t phân b các gen trong h ABO là: r(O)>q(B)>p(A). 26 26
- 1.3. T n su t genotype. Ngư i Êđê bình thư ng kh e m nh cĩ t n su t phân b các genotype trong h ABO là : O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A. Ngư iNgư i Êđê m c b nh viêm loét d dày, viêm suy th th n,n, hen ph qu n cĩ t n su t phân b các genotype trong h ABO là: O/O>A/O>B/O>A/B>A/A>B/B. Ngư iNgư i Êđê m c b nh cao huy t áp cĩ t n su t phân b các genotype trong h ABO là: A/O>O/O>B/O>A/B>A/A>B/B. Ngư iNgư i Êđê m c b nh lao ph i cĩ t n su t phân b ccácác genotype trong h ABO là: B/O>O/O>A/O>A/B>B/B>A/A. Ngư iNgư i Êđê m c b nh viêm, xơ gan cĩ t n su t phân b các genotype trong h ABO là : O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A 36 36
- 2. Tương quan gi a nhĩm máu v i b nh t t Ngư i Êđê mang nhĩm máu B ít cĩ nguy cơ m c b nh viêm loét d dày (ch b ng 0,71 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh), ít cĩ nguy cơ m c b nh viêm th n, suy th n (ch b ng 0,69 l n), ít cĩ nguy cơ m c b nh hen ph qu n (ch b ng 0,64 l n), ít cĩ nguy cơ m c b nh cao huy t áp (ch b ng 0,73 l n), ít cĩ nguy cơ m c b nh lao ph i (ch b ng 0,70 l n). 46 46
- Ngư i Êđê mang nhĩm máu AB cĩ nguy cơ m c b nh viêm th n, suy th n g p 1,41 l n, cĩ nguy cơ m c b nh hen ph qu n g p 1,57 l n, cĩ nguy cơ m c b nh cao huy t áp g p 1,96 l n, cĩ nguy cơ m c b nh lao ph i g p 2,69 l n, cĩ nguy cơ m c b nh viêm gan, xơ gan g p 1,59 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh. Ngư i Êđê mang nhĩm máu A và O cĩ nguy cơ m c các b nh nĩi trên như ngư i Êđê bình thư ng kho m nh. 56 56
- II. KI N NGH 11. K t qu nghiên c u cho th y trong h nhĩm máu ABO thì cĩ s tương quan gi a nhĩm máu v i m t s b nh t t. Vì v y nh ng ngư i mang các nhĩm máu cĩ nguy cơ cao v i m t s b nh c n lưu ý ki m tra s c kho đ nh kỳ đ phát hi n b nh trong giai đo n s m giúp cho quá trình đi u tr thu n l i. 22. C n cĩ nh ng nghiên c u r ng hơn n a v h nhĩm máu ABO khơng ch c a ngư i Êđê mà c a các dân t c khác, đ c bi t là nh ng nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu đ n nh ng lo i b nh mà hi n nay ngư i ta đã cĩ phương pháp d phịng đ c hi u nh m giúp nh ng đ i tư ng cĩ nguy cơ cao phịng ch ng b nh cĩ hi u qu . 66 66
- KÍNH MONG ĐƯ C S GĨP Ý C A QUÝ TH Y CƠ GIÁO VÀ CÁC B N XIN CHÂN THÀNH C M ƠN 76 76
- L I C M ƠN Trong th i gian qua, ngồi s n l c c a b n thân, đ tài : “Nghiên c u t l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê và tương quan gi a các nhĩm máu v i m t s b nh trên b nh nhân t i b nh vi n t nh Đ k L k” đư c hồn thành nh s g i ý, hư ng d n t n tình và h t s c chu đáo c a TS. Đào Mai Luy n. 86 86
- Lu n văn cịn cĩ s giúp đ c a các lãnh đ o nhà trư ng, các Y, Bác s b nh vi n Đ i H c Tây Nguyên, các th y cơ thu c khoa Y, khoa Sư Ph m, khoa khoa h c t nhiên và cơng ngh , khoa Nơng Lâm, phịng thí nghi m Sinh Hố, phịng Sau Đ i H c trư ng Đ i H c Tây Nguyên; Ban Giám Đ c, cán b nhân viên phịng Hành Chính T ng H p B nh Vi n Đa Khoa t nh Đ k L k; Các y, Bác S thu c các phịng y t huy n Cưmga, huy n Buơn Đơn và thành ph Buơn Ma Thu t, c a b n bè và ngư i thân. 96 96
- Xin trân tr ng g i t i các th y cơ giáo, đ ng chí, đ ng nghi p, b n bè và ngư i thân lịng bi t ơn chân thành và sâu s c c a chúng tơi. Lu n văn này tuy đã đư c kh o sát và nghiên c u cơng phu, nhưng ch c ch n cịn nhi u khi m khuy t c n đư c gĩp ý và s a ch a. Chúng tơi r t mong nh n đư c nhi u ý ki n đĩng gĩp c a th y cơ giáo và b n đ c. Xin trân tr ng c m ơn. Buơn Ma Thu t, năm 2009. TÁC GI 07 07
- 1 PH L C I NHĨM MÁU NGƯ I BÌNH THƯ NG TT H và tên Tu i Dân t c Đ a ch Nhĩm Nam N Cha m máu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Ngaìy thạng nàm 200
- 2 PH L C II NHOM MÁU NGƯ I B NH TT H và tên Tu i Ch n đốn Nhĩm máu Nam N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Ngày tháng năm 200
- Đ T V N Đ Phát hi n ra h máu ABO là m t c ng hi n l n cho ngành huy t h c và truy n máu. Qua phân tích s ngưng k t gi a h ng c u c a ngư i này và huy t thanh c a ngư i kia, năm 1900, Landsteiter nêu lên 3 nhĩm h ng c u, d a vào s cĩ m t c a kháng nguyên trên h ng c u [11]. Nh ng nghiên c u v đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO trên th gi i đã cho th y cĩ s khác bi t v t n su t các nhĩm máu gi a các đ i tư ng cĩ màu da và ngu n g c khác nhau. Nh ng cơng trình nghiên c u v đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO Vi t Nam và Tây Nguyên cũng cho th y s khác nhau v t n s c a các nhĩm máu trong h ABO gi a các dân t c [4], [13], [14], [19], [25]. G n đây cĩ m t s tác gi đã nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu v i tính cách, tương quan gi a nhĩm máu v i b nh t t Tuy nhiên, nh ng nghiên c u này cĩ s lư ng đ i tư ng nghiên c u khơng nhi u và k t lu n cịn khá mơ h . N u như m i tương quan gi a b nh t t v i các kháng nguyên b ch c u (h HLA) đã đư c nghiên c u khá nhi u thì nh ng nghiên c u v m i tương quan gi a các kháng nguyên trên h ng c u (h ABO) v i b nh t t cịn khá khiêm t n [15]. Vi c phát hi n m i liên quan gi a nhĩm máu v i b nh t t là m t v n đ khá m i m và mang tính c p thi t, nĩ giúp nh ng ngư i cĩ các nhĩm máu cĩ nguy cơ cao v i m t s b nh c n lưu ý ki m tra s c kho đ nh kỳ đ phát hi n b nh trong giai đo n s m giúp cho quá trình đi u tr thu n l i, đ ng th i m ra m t lĩnh v c m i m và quan trong trong y h c. V i tính quan tr ng và c p thi t đĩ, chúng tơi ti n hành nghiên c u đ tài này đ tìm hi u m i tương quan c a các kháng nguyên h ABO trên màng h ng c u v i m t s b nh thư ng g p t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k.
- 2 * M C TIÊU NGHIÊN C U C A Đ TÀI: Nghiên c u t l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê t i t nh Đ k L k. Đánh giá s khác bi t v t l các nhĩm máu gi a ngư i Êđê bình thư ng v i m t s b nh thư ng g p trên b nh nhân t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k.
- 3 Chương 1 T NG QUAN TÀI LI U H ng c u trong máu ngo i vi là m t t bào khơng cĩ nhân, thành ph n ch y u c a h ng c u là hemoglobin. Ch c năng c a h ng c u là v n chuy n O 2 t ph i đ n các t ch c và v n chuy n CO 2 t t ch c v ph i C u t o c a màng h ng c u tương t như màng c a các t bào khác, nhưng trên màng h ng c u cịn ch a nh ng kháng nguyên quy t đ nh các nhĩm máu. 1.1 . L ch s tìm ra các nhĩm máu trong h ABO Năm 1901, Landsteiner đã tìm ra các kháng nguyên trong h th ng nhĩm máu ABO. Vi c phát minh ra các nhĩm máu h ABO c a Landsteiner là m t c ng hi n to l n cho ngành huy t h c và mi n d ch h c. Hi n tư ng ngưng k t c a nh ng m u máu khác nhau gi a ngư i này v i ngư i khác đã đư c tác gi phân tích là do s cĩ m t c a kháng nguyên trên h ng c u và kháng th trong huy t thanh. T các nghiên c u trên th c nghi m trên, Landsteiner đã kh ng đ nh cĩ 3 nhĩm h ng c u: + Nhĩm máu A: Trên màng h ng c u cĩ kháng nguyên A. + Nhĩm máu B: Trên màng h ng c u cĩ kháng nguyên B. + Nhĩm máu O: Trên màng h ng c u khơng cĩ kháng nguyên . Năm 1902 Decastello và Sturlo l p l i thí nghi m c a Landsteiner phát hi n thêm nhĩm máu AB (trên màng h ng c u cĩ c kháng nguyên A và kháng nguyên B). Năm 1924 Burnstein s d ng các thu t tốn tìm ra cơng th c di truy n c a các nhĩm máu trong h ABO [11]. Sau đĩ, Landsteiner và các tác gi khác đã tìm ra hàng lo t các nhĩm máu ph như: Rh, Lewis, Kell [11]
- 4 1.2. Đ c đi m các nhĩm máu h ABO 1.2.1. Các kháng nguyên c a nhĩm máu h ABO Trong h ABO cĩ hai lo i kháng nguyên là kháng nguyên A và kháng nguyên B. Tuy nhiên, trong m t ngư i cĩ th cĩ c 2 kháng nguyên này, cĩ th ch cĩ m t trong 2 kháng nguyên nĩi trên và cĩ th khơng cĩ kháng nguyên nào trên b m t h ng c u. Khi các kháng nguyên này g p kháng th tương ng s làm cho các h ng c u này ngưng k t l i v i nhau. Do đĩ, ban đ u ngư i ta g i các kháng nguyên c a các nhĩm máu trong h ABO là ngưng k t nguyên. Trong h ABO, ngư i ta l y tên kháng nguyên n m trên màng h ng c u đ đ t tên cho các nhĩm máu. Hi n nay ngư i ta đã xác đ nh đư c gen c a các kháng nguyên trong h ABO. Cĩ 2 gen n m trên m t c p nhi m s c th quy đ nh nhĩm máu ABO. Hai gen đ ng d ng này cĩ th là m t trong 3 lo i là O, A, B trên m i nhi m s c th . Gen O h u như khơng ho t đ ng, do đĩ nĩ khơng t o đư c kháng nguyên O trên t bào. Trong khi đĩ gen A và gen B t o ra nh ng kháng nguyên m nh A và B trên màng h ng c u. Các gen này t o ra 6 kh năng k t h p OO, OA, OB, AA, BB và AB g i là genotype, genotype OO ( n hình) và m i ngư i cĩ m t trong 6 genotype k trên. Nh ng ngư i cĩ genotype OO khơng cĩ kháng nguyên trên h ng c u và cĩ nhĩm máu O. M t s ngư i cĩ genotype AO ho c AA s cĩ kháng nguyên A và cĩ nhĩm máu A. Genotype BB ho c OB cho nhĩm máu B và genotype AB cho nhĩm máu AB. Các kháng nguyên thu c h ABO do m t locus ki m sốt v i alen O, A, B trong đĩ A và B tr i hơn O.
- 5 Dùng các Protease c t d n các acid amin trong c u trúc kháng nguyên nhĩm máu c a h ABO, ngư i ta th y tính đ c hi u c a kháng nguyên khơng b thay đ i, nhưng khi dùng các enzym đ c t các ose ra kh i ph n polysacarid trong kháng nguyên thì tính đ c hi u c a kháng nguyên b thay đ i. Do đĩ, cĩ th k t lu n r ng tính đ c hi u c a các kháng nguyên nhĩm máu trong h ABO đư c quy t đ nh b i cĩ m t c a m t s g c ose trong ph n polysacarid. Các kháng nguyên này đ u cĩ chung m t lõi sphyngolipid polysaccarid. N u lõi này g n thêm g c fucose thì xu t hi n ch t H (nh s xúc tác c a enzym fucocyl transferase). Ch t này cĩ trên b m t h ng c u c a h u h t các cơ th và là n n đ xu t hi n các kháng nguyên A và kháng nguyên B. N u t i v trí galactose cu i cùng c a ch t H cĩ g n thêm g c N acetyl galactosemin thì xu t hi n kháng nguyên A (nh s xúc tác c a enzym N acetyl galactosemin transferase). N u t i v trí galactose cu i cùng c a ch t H cĩ g n thêm m t g c galactose n a thì xu t hi n kháng nguyên B (nh s xúc tác c a enzym galactose transferase). Sphingolipid màng Ch t H Fucose Ch t A N. acetyl galactosemin Ch t B Galactose Hình 1.1: C u t o các kháng nguyên trong h A.B.O
- 6 Vi c phát hi n ra các c u trúc c a các kháng nguyên nhĩm máu h ABO đã thay đ i quan ni m trư c đây cho r ng kháng nguyên A là s n ph m tr c ti p c a gen A và kháng nguyên B là s n ph m tr c ti p c a gen B. Quan ni m hi n nay cho r ng tham gia vào s hình thành các kháng nguyên nhĩm máu trong h ABO cĩ các h th ng gen Hh và h th ng gen ABO Các h th ng này cĩ di truy n đ c l p v i nhau và s n ph m tr c ti p c a chúng là nh ng enzym transferase xúc tác vi c g n m t ose lên ch t n n. Enzym fucozyl transferase là s n ph m tr c ti p c a gen H enzym acetyl galactosamin transferasa và enzym galacto tranfesrase là s n ph m tr c ti p c a gen A và gen B. Ngư i cĩ nhĩm máu O ch cĩ gen H mà khơng cĩ gen A và gen B nên khơng cĩ enzym đ bi n ch t H thành kháng nguyên A hay kháng nguyên B. do đĩ ch cĩ ch t H chi m tồn b b m t h ng c u. Ngư i cĩ nhĩm máu A cĩ c gen H l n gen A nên cĩ enzym đ bi n ch t H thành kháng nguyên A. Do đĩ trên b m t h ng c u cĩ c ch t H và kháng nguyên A. Ngư i cĩ nhĩm máu B cĩ c gen H l n gen B nên cĩ enzym đ bi n ch t H thành kháng nguyên B. Do đĩ, trên b m t h ng c u cĩ c ch t H và kháng nguyên B. Ngư i cĩ nhĩm máu AB cĩ c gen H, gen A và gen B nên cĩ enzym đ bi n ch t H thành kháng nguyên A và kháng nguyên B. Do đĩ trên b m t h ng c u cĩ c ch t H, kháng nguyên A và kháng nguyên B. H u h t các cơ th đ u cĩ gen H nhưng cĩ m t s ít khơng cĩ gen H (đ ng h p t hh). Vì v y, khơng cĩ enzym fucozyl transferase và do đĩ khơng cĩ ch t H trên b m t h ng c u. Nhưng cơ th khơng cĩ gen H thì dù cĩ gen A ho c gen B thì cũng khơng cĩ kháng nguyên A ho c kháng nguyên B, vì các kháng
- 7 nguyên này ch xu t hi n t ch t H. Khi th nhĩm máu b ng k thu t ngưng k t thì nh ng ngư i khơng cĩ gen H đư c ghi nh n là nhĩm máu O (trên h ng c u khơng cĩ kháng nguyên A và kháng nguyên B) nhưng nh ng ngư i này cĩ th t o ra kháng th ch ng ch t H. Khi truy n máu c a ngư i nhĩm O (nhưng trên màng h ng c u cĩ kháng nguyên H) cho nh ng ngư i khơng cĩ ch t H trên màng h ng c u thì cĩ th xu t hi n tai bi n gi ng như truy n nh m nhĩm máu. Nhĩm máu đ c bi t này cĩ tên là O Bombay [11], [14]. 1.2.2. Các kháng th c a nhĩm máu h ABO B n ch t các kháng th trong h ABO là các γ globulin mi n d ch thu c hai nhĩm IgM và IgG m i phân t g m cĩ 2 chu i n ng và hai chu i nh đư c liên k t v i nhau b ng nh ng c u n i disulfua. * Chu i n ng: M i đơn v cĩ hai chu i đa peptid n ng (H) gi ng nhau, n i li n v i nhau b ng nh ng c u disulfua. M i nhĩm globulin khác nhau thì cĩ c u t o chu i n ng khác nhau. Ig G IgM Hình 1.2: C u t o IgG và IgM
- 8 Chu i n ng c a m i phân t globulin mi n d ch đư c đ t tên b i các ch Hyl p: Chu i α là chu i n ng c a IgG, chu i là chu i n ng c a IgM. * Chu i nh : T t c các lo i globulin mi n d ch đ u đư c c u t o b i các chu i nh (L). C u t o chu i nh c a các lo i globulin khơng khác nhau, cĩ th là 2 chu i Kappa ( κ) ho c 2 chu i Lambda ( λ). Trong m t nhĩm globulin mi n d ch thì hai ph n ba cĩ chu i nh là Kappa ( κ) và m t ph n ba cĩ chu i nh là Lambda ( λ). N ng đ kháng th trong huy t tương tr sơ sinh h u như b ng khơng. T 2 8 tháng sau khi sinh, đ a tr b t đ u s n xu t ra kháng th . Khi đ a tr t 8 10 tu i thì n ng đ kháng th đ t m c t i đa, sau đĩ n ng đ kháng th gi m d n. kính hi n vi đi n t phân t IgG xu t hi n như nh ng vi th m m m i hình γ và đư c tr i dài v i chi u dài ch ng 12,5 nm và cĩ hai v trí k t n i v i kháng nguyên. Các phân t IgM gi ng như con nh n cĩ 5 chân và tr i dài trên m t chi u dài 36nm và cĩ 10 v trí liên k t v i kháng nguyên Kháng th IgG cĩ hai v trí k t h p kháng nguyên là Fab m t khi đã đư c tách bi t v n cịn kh năng k t h p v i kháng nguyên nhưng khơng t o đư c m t ph n ng k t t a, Fc khơng cịn ho t tính kháng th . Do c u trúc đ c bi t c a IgM v i cách x p đ c c a 5 ti u đơn v theo hình sao năm cánh nên IgM cĩ t i 10 m nh Fab chia ra 5 phía. Do đĩ IgM cĩ kh năng k t h p kháng nguyên r t thu n l i. IgM là kháng th xu t hi n đ u tiên, sau khi cơ th b kháng nguyên kích thích. IgG xu t hi n mu n hơn đ thay th cho IgM. Tuy nhiên, cĩ nh ng trư ng h p IgM t n t i r t lâu dài như kháng th kháng kháng nguyên c a Salmonella, kháng th trong b nh “ngưng k t t l nh”. Các kháng th c a h th ng nhĩm máu A.B.O là các kháng th t nhiên:
- 9 Ngư i khơng cĩ kháng nguyên A trên màng h ng c u thì trong huy t tương s cĩ kháng th anti A. Ngư i khơng cĩ kháng nguyên B trên màng h ng c u thì trong huy t tương s cĩ kháng th anti B. Ngư i nhĩm máu A, trên màng h ng c u cĩ kháng nguyên A và trong huy t tương cĩ kháng th anti B. Ngư i nhĩm máu B, trên màng h ng c u cĩ kháng nguyên B và trong huy t tương cĩ kháng th anti A. Ngư i nhĩm máu AB, trên màng h ng c u cĩ kháng nguyên A và kháng nguyên B, trong huy t tương khơng cĩ kháng th . Ngư i nhĩm máu O, trên màng h ng c u khơng cĩ kháng nguyên, trong huy t tương cĩ kháng th anti A và anti B [11]. 1.2.3. K thu t xác đ nh nhĩm máu Đ xác đ nh các nhĩm máu trong h ABO ngư i ta cĩ th áp d ng m t trong hai phương pháp sau: Phương pháp Beth Vincent : Dùng huy t thanh m u cĩ kháng th đã bi t trư c đ xác đ nh kháng nguyên. B ng 1.1: Phương pháp dùng huy t thanh m u cĩ kháng th đã bi t trư c đ xác đ nh kháng nguyên Nhĩm máu Anti A Anti B Anti AB A Ngưng k t Ngưng k t B Ngưng k t Ngưng k t AB Ngưng k t Ngưng k t Ngưng k t O
- 10 Phương pháp Simonin : Dùng h ng c u m u cĩ kháng nguyên đã bi t trư c đ xác đ nh kháng th . B ng 1.2: Phương pháp dùng h ng c u m u cĩ kháng nguyên đã bi t trư c đ xác đ nh kháng th Nhĩm máu Kháng nguyên Kháng nguyên Kháng nguyên A B AB A Ngưng k t Ngưng k t B Ngưng k t Ngưng k t AB O Ngưng k t Ngưng k t Ngưng k t 1.3. Nguyên lý chung v di truy n các nhĩm máu h ABO S cĩ m t ho c v ng m t kháng nguyên A và B trên h ng c u c a m t ngư i ph thu c vào h th ng gen nhi n alen (polyallelique) theo lu t Menđen. N u ngư i ta ch coi 4 nhĩm cơ b n thì 3 gen c n xét là A, B, O. Gen A t ng h p kháng nguyên A, gen B t ng h p kháng nguyên B. Gen O là gen cá tính kém khơng làm thay đ i ch t cơ b n H. M t khác gen A và gen B th hi n nh ng phenotype riêng l n át gen O. Trong nh ng đi u ki n như v y phenotype A và B tương ng 2 genotype cĩ th là A/A hay A/O; B/B hay B/O. Trong khi đĩ phenotype O và AB ch cĩ m t genotype O/O, A/B. ng d ng phenotype và genotype vào y pháp h c cĩ trư ng h p kh ng đ nh đư c nhưng cĩ trư ng h p ch là tương đ i .
- 11 1.3.1. Cơng th c Bernstein xác đ nh t n su t gen M t qu n th đư c coi như m t t p h p gen vơ t n. Nhà tốn h c n i ti ng ngư i Đ c là Bernstein đã gi thuy t trong m t qu n th hay trong m t ch ng t c cĩ 3 gen r, p , q ; b t c m t gen nào cũng ph i thu c v m t trong 3 lo i gen đĩ, ta s cĩ : p + q + r = 1. Bernstein cho r ng r là gen l n, p và q là gen tr i cho nên trong các t h p qr, pr và gen p, q l n át r và ch trong trư ng h p rr, thì gen này m i đư c bi u hi n ra ngồi thành nhĩm O. Cịn gen p bi u hi n nhĩm A, gen q bi u hi n nhĩm B. O = rr B = qq + 2qr A = pp + 2pr AB = 2pr Ta cĩ cơng th c : q = 1 O + A p = 1 O + B r = O [11 ] 1.3.2. Cơng th c Bernstein xác đ nh t n su t các genotype O/O = rr B/B = qq A/A = pp B/O = 2qr A/O = 2pr A/B = 2pq [11 ] 1.4. H th ng nhĩm máu Rhesus (Rh) 1.4.1. L ch s phát hi n h th ng nhĩm máu Rh H th ng nhĩm máu Rh đư c phát hi n khi tiêm h ng c u c a kh Macacus Rhesus cho th thì nh n th y trong huy t thanh c a th xu t hi n kháng
- 12 th ch ng h ng c u kh (anti Rh). Ngư i Âu M cĩ kho ng 85% h ng c u c a ngư i da tr ng b ngưng k t b i kháng th anti Rh, nh ng ngư i h ng c u b ngưng k t b i anti Rh đư c g i là Rh (+) vì trên màng h ng c u cĩ kháng nguyên gi ng kháng nguyên trên màng h ng c u Kh . Nh ng ngư i nào h ng c u khơng b ngưng k t b i kháng th anti Rh đư c g i là Rh( ), ngư i da tr ng t l nh ng ngư i mang Rh ( ) kho ng 15%. Ngày nay, ngư i ta đã bi t r ng trong h th ng nhĩm máu Rh cĩ 6 kháng nguyên cơ b n là D C E d c e. Trong đĩ kháng nguyên D cĩ tính kháng nguyên m nh nh t. 1.4.2. Đ c đi m h th ng nhĩm máu Rh Cùng v i h ABO, m t h th ng khác cĩ vai trị quan tr ng trong truy n máu là h th ng nhĩm máu Rh. S khác nhau cơ b n gi a ABO và h Rh là kháng th c a h ABO là kháng th t nhiên, trong khi đĩ kháng th c a h Rh là kháng th mi n d ch. Cĩ 6 lo i kháng nguyên Rh đư c ký hi u b ng là C, D, E, và c, d, e. Ngư i cĩ kháng nguyên C s khơng cĩ kháng nguyên c. Tương t như v y, đ i v i c p kháng nguyên D,d và E,e cũng v y. Ngư i ta cũng nh n th y m i ngư i ch cĩ m t kháng nguyên trong m i c p. Ví d cĩ C d E ho c c D e. Kháng nguyên D ph bi n nh t và cũng cĩ tính kháng nguyên m nh nh t so v i kháng nguyên khác c a h Rh nên ngư i cĩ kháng nguyên D đư c coi là Rh (+), cịn ngư i khơng cĩ kháng nguyên D đư c coi là ngư i Rh ( ). Ngư i cĩ Rh ( ) cĩ th gây ph n ng khi truy n máu, l n đ u cĩ th r t nh ch thống qua nhưng l n sau cĩ th x y ra tai bi n gi ng như truy n nh m nhĩm máu. Ngư i Âu, M da tr ng t l Rh (+) kho ng 85 %, ngư i M da đen cĩ t l Rh(+) là 99,9 %. Ngư i Vi t Nam t l Rh (+) là 99,92% và t l Rh ( ) ch
- 13 chi m 8 ph n v n. Do đĩ, Vi t Nam ngư i ta ít quan tâm đ n nhĩm máu Rh khi truy n máu. S t o thành kháng th anti Rh trong cơ th ngư i ch s y ra khi đư c tiêm truy n h ng c u đĩ ch a y u t Rh hay s n ph m phân h y c a các h ng c u cĩ ch a y u t Rh. Hi n tư ng này di n ra ch m, thư ng t 2 4 tháng sau khi truy n máu n ng đ kháng th anti Rh m i đ t m c t i đa. Do đĩ l n truy n máu đ u tiên cĩ th khơng g p các r c r i do b t đ ng y u t Rh[11]. 1.5. Tình hình nghiên c u v các nhĩm máu trong h ABO 1.5.1. Trên th gi i Các cơng trình nghiên c u v nhĩm máu trên th gi i đư c T ch c Y t Th gi i (WHO) t p h p cho th y [14] Ngư i da vàng nhĩm máu O chi m 36%, nhĩm máu A chi m 58%, nhĩm máu B chi m 23% và nhĩm máu AB chi m 13%. Ngư i da đen nhĩm máu O chi m 48%, nhĩm máu A chi m 27%, nhĩm máu B chi m 22% và nhĩm máu AB chi m 4%. Ngư i da tr ng nhĩm máu O chi m 43%, nhĩm máu A chi m 44%, nhĩm máu B chi m 9% và nhĩm máu AB chi m 4%. 1.5.2. Các cơng trình nghiên c u nhĩm máu h ABO Vi t Nam * Theo “H ng s Sinh h c ngư i Vi t Nam” 1975 [20]. Ngư i Vi t (Kinh) : Nhĩm máu A chi m 19,46%, nhĩm máu B chi m 27,94%, nhĩm máu AB chi m 4,24% và nhĩm máu O chi m 48,35%. Ngư i Tày : Nhĩm máu A chi m 32,46%, nhĩm máu B chi m 35,93%, nhĩm máu AB chi m 0,86% và nhĩm máu O chi m 30,73%. Ngư i Mư ng : Nhĩm máu A chi m 14,20%, nhĩm máu B chi m 45,54%, nhĩm máu AB chi m 6,68% và nhĩm máu O chi m 33,56%.
- 14 * K t qu bư c đ u nghiên c u các ch s sinh h c ngư i Vi t Nam(1996) [16]. Ngư i Kinh: Nhĩm máu A chi m 21,45%, nhĩm máu B chi m 29,46%, nhĩm máu AB chi m 5,48% và nhĩm máu O chi m 43,61%. Ngư i Dao: Nhĩm máu A chi m 30,60%, nhĩm máu B chi m 21,21%, nhĩm máu AB chi m 6,42% và nhĩm máu O chi m 41,71%. Ngư i Mơng: Nhĩm máu A chi m 37,70%, nhĩm máu B chi m 13,60%, nhĩm máu AB chi m 4,70% và nhĩm máu O chi m 48,00%. Ngư i Sán rìu: Nhĩm máu A chi m 26,60%, nhĩm máu B chi m 28,10%, nhĩm máu AB chi m 7,90% và nhĩm máu O chi m 37,31%. Các nhĩm máu trong h Rh đã đư c nghiên c u ngư i Kinh, ngư i Sán rìu và ngư i Mơng Các nhĩm máu trong h Kell cũng đư c nghiên c u ngư i Kinh Hà N i và thành ph H Chí Minh. 1.5.3. Các cơng trình nghiên c u nhĩm máu Tây Nguyên Tây Nguyên trư c đây cĩ các cơng trình nghiên c u v đ c đi m nhĩm máu ngư i Mois, Rhadés c a Farinaud và Tr n Anh [15], [24]. G n đây cĩ nghiên c u c a Vũ Đ c V ng [25] và Đào Mai Luy n [14] nghiên c u đ c đi m nhĩm máu h ABO c a m t s dân t c Tây Nguyên. Theo Vũ Đ c V ng và c ng s [25], t l các nhĩm máu trong h ABO c a m t s dân t c Tây nguyên như sau: Ngư i Êđê: Nhĩm máu A chi m 29,605%, nhĩm máu B chi m 31,579%, nhĩm máu O chi m 22,368%, nhĩm máu AB chi m 16,265%. Ngư i Giarai: nhĩm máu A chi m 26,587 %, nhĩm máu B chi m 32,539%, nhĩm máu O chi m 33,333%, nhĩm máu AB chi m 7,539%.
- 15 Ngư i Mơnơng: nhĩm máu A chi m 19,101%, nhĩm máu B chi m 32,584%, nhĩm máu O chi m 37,453%, nhĩm máu AB chi m 10,861%. Ngư i Bana: Nhĩm máu A chi m 26,180%, nhĩm máu B chi m 25,751%, nhĩm máu O chi m 39,055%, nhĩm máu AB chi m 9,013%. Ngư i Xêđăng: Nhĩm máu A chi m 25,954%, nhĩm máu B chi m 30,150%, nhĩm máu O chi m 37,404%, nhĩm máu AB chi m 6,885%. Ngư i Kơho: Nhĩm máu A chi m 30,92%, nhĩm máu B chi m 32,23%, nhĩm máu O chi m 23,68%, nhĩm máu AB chi m 13,16%. 1.6. Nh ng nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu v i b nh t t 1.6.1. Kháng nguyên HLA và b nh t t M i liên quan gi a kháng nguyên HLA và b nh t t g n đây đang đ ơc quan tâm nghiên c u. Lylly và CS (1964) đã phát hi n th y s đ kháng v i virus gây b nh b ch c u ph thu c vào H 2 c a chu t. T nh ng nghuiên c u này, Amiel (1967), Kourilsky và CS (1968) đã nghiên c u kháng nguyên HLA nh ng b nh nhân b b nh b ch c u lympho c p và b nh Hodgkin. Nh ng nghiên c u này đã ch ng minh đư c m i liên h gi a HLA v i b nh Hodgkin. M i liên quan gi a kháng nguyên HLA và b nh t t cĩ m t s đ c đi m chung như sau: M i liên quan v i b nh trư c h t đư c tìm th y v i các alen t i locus B (m c dù m t s b nh cĩ liên quan v i HLA D (HLA DR) m nh hơn so v i các alen HLA B. M i liên quan gi a b nh v i HLA B7 ho c HLA B8 cũng cĩ liên quan y u v i HLA A3 ho c HLA A1 tương ng vì cĩ s m t cân b ng liên k t gi a A3, B7, và A1, B8. T t c các b nh này đ u do nhi u y u t gây nên ho c đư c di truy n tr i.
- 16 M t s b nh cĩ liên quan đ n kháng nguyên HLA đư c th ng kê b ng dư i đây: Viêm c ng đ t s ng Kháng nguyên B27 H i ch ng Reiter Kháng nguyên B27 Ch ng viêm kh p ( sau khi nhi m Salmonella ) Kháng nguyên B27 Ch ng viêm kh p ( sau khi nhi m Yersinia ) Kháng nguyên B27 Viêm kh p d ng th p Kháng nguyên DR4 , B27 B nh addison Kháng nguyên B8 B nh addison Kháng nguyên Dw3 Hemochromatosis Kháng nguyên A3 Hemochromatosis Kháng nguyên B14 B nh viêm gan m n tính Kháng nguyên B8 B nh Grave ( ngư i Âu ) Kháng nguyên B8 B nh Grave ( ngư i Nh t ) Kháng nguyên B35 H i ch ng Goodpasture Kháng nguyên DR2 Đa s các b nh liên quan v i HLA đ u cĩ tính ch t b nh lý mi n d ch (b nh t mi n ho c suy gi m mi n d ch). Ph n l n các b nh nhân viêm c ng kh p đ t s ng đ u cĩ HLA b27 (96%), vì v y, vi c xác đ nh nhĩm HLA B27đư c s d ng r ng rãi tr giúp ch n đốn phân bi t b nh. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác c a m i quan h gi a HLA v i b nh t t hi n v n là đi u bí n, ch bi t r ng các y u t di truy n đư c gi mã trong ho c g n v i ph c h HLA chi ph i các b nh cĩ liên quan đ n s tr l i mi n d ch khác nhau trong nhi u trư ng h p. Trong các nguyên nhân c a m i liên h này cũng cĩ th cĩ s tác đ ng qua l i gi a các gen và các y u t mơi trư ng [11].
- 17 1.6.2. Kháng nguyên A, B và b nh t t Nh ng cơng trình nghiên c u v m i tương quan gi a nhĩm máu v i m t s b nh đã cho th y: nh ng ngư i cĩ nhĩm máu O cĩ t l m c các b nh v dư ng tiêu hĩa cao hơn các nhĩm máu khác, trong khi đĩ nh ng ngư i mang nhĩm máu A cĩ t l m c các b nh ung thư cao hơn các nhĩm máu khác. Ngư i mang nhĩm máu AB cĩ t l cao huy t áp cao hơn các nhĩm máu khác[15]. Tuy nhiên các tài li u nghiên c u v kháng nguyên A, B v i b nh t t chưa nhi u, c n ph i cĩ nh ng nghiên c u ti p theo đ làm rõ hơn v n đ .
- 18 Chương 2 Đ I TƯ NG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 2.1 Đ i tư ng nghiên c u Ngư i Êđê s ng trên đ a bàn t nh Đ k L k, g m ngư i bình thư ng kho m nh và ngư i b nh đã đư c đi u tr t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k, c th như sau: 2.1.1. Ngư i Êđê bình thư ng Ngư i bình thư ng là nh ng ngư i kh e m nh, khơng phân bi t tu i tác, gi i tính, khơng m c các b nh v máu, s ng đ a bàn t nh Đ k L k, hi n t i khơng b các b nh c p tính hay mãn tính. S lư ng đ i tư ng nghiên c u (c m u) d a theo cơng th c ư c tính m t t l trong qu n th . p: t l ngư i cĩ nhĩm máu O ( p = 0,5) p ( 1 p) δ: kho ng sai l ch ( δ = 0,05 ) 2 n = Z 1 α/2 α: M c ý nghĩa th ng kê ( α = 0,05) 2 δ Z1 α/2 = 1,96 Theo cơng th c này thì c m u (n = 385). Nhưng ngư i Êđê bình thư ng chúng tơi nghiên c u v i 2n = 784. 2.1.2. Ngư i Êđê b b nh Ngư i b nh là nh ng b nh nhân đã và đang đi u tr t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k t tháng 1/2002 đ n tháng 4/2009 đã đư c ch n đốn xác đ nh d a vào các d u hi u lân sàng và các xét nghi m c n lâm sàng. 2.1.3. Th i gian và k ho ch nghiên c u
- 19 Th i gian nghiên c u: T tháng 03/2008 đ n tháng 8/2009. K ho ch nghiên c u T tháng 3/2008 đ n tháng 10/4/2008 : Làm đ cương. T 11/4/2008 đ n h t tháng 4/2008: Ch nh s a đ tài. Tháng 5/2008 : Chu n b đ a bàn nghiên c u. T tháng 6/2008 đ n tháng 4/2009: Thu th p s li u. T tháng 5/2009 đ n tháng 8/2009: X lý s li u và vi t lu n văn. 2.2. N i dung nghiên c u 2.2.1. Đ c đi m các nhĩm máu h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh T l và t n su t các nhĩm máu + Nhĩm A + Nhĩm B + Nhĩm AB + Nhĩm O T n su t các gen + Gen p(A) + Gen q(B) + gen r(O) T n su t genotype + Genotype A/A + Genotype A/O + Genotype B/B + Genotype B/O + Genotype A/B
- 20 + Genotype O/O 2.2.2.T n su t phân b các nhĩm máu b nh nhân ngư i Êđê t i b nh vi n t nh Đ k L k Viêm loét d dày Viêm th n, suy th n Hen ph qu n Cao huy t áp Lao ph i Viêm gan, xơ gan 2.2.3. So sánh t l các nhĩm máu gi a ngư i bình thư ng và ngư i b nh Nhĩm máu A Ngĩm máu B Nhĩm máu O Nhĩm máu AB 2.3. Phương pháp nghiên c u Thi t k nghiên c u * Nhĩm máu ngư i bình thư ng Phương pháp nghiên c u mơ t c t ngang, các đ i tư ng đư c l a ch n ng u nhiên, d a trên danh sách do cán b đ a phương cung c p. T t c các đ i tư ng khơng phân bi t tu i và gi i tính trư c khi xét nghi m máu đ u đư c t p trung đ n ph ng v n và khám lâm sàng, lo i b các đ i tư ng đang m c b nh c p tính ho c m n tính. Các trư ng h p cha và m khơng cùng dân t c khơng đư c đưa vào di n nghiên c u. Vi c l y máu xét nghi m ph i d m b o tính tình nguy n, cán b ph ng v n và khám lâm sàng ph i thuy t ph c cho đ ng bào rõ
- 21 là vi c l y máu đ m b o vơ trùng, khơng vi ph m đi u kiêng k c a h , khơng t n h i đ n s c kho mà th t s cĩ l i trong vi c gi gìn s c kho c a b n thân. V t li u nghiên c u Bơng c n sát trùng. Lam kính. Kim d t chích máu. Kháng th m u anti A, anti B và anti AB do vi n huy t h c và truy n máu thành ph H Chí Minh cung c p. K thu t xác đ nh nhĩm máu. Xác đ nh nhĩm máu h ABO theo phương pháp Beth Vincent: Bơng c n sát trùng b ngồi ngĩn tay s 4. L y kim chích máu đ u ngĩn tay. Nh 3 gi t anti A, anti B và anti AB lên m t lam kính. L y 3 gi t máu nh lên m t lam kính bên c nh các gi t kháng th r i dùng que thu tinh khu y đ u (m i m t ơ m t đ u que). Sau khi tr n huy t thanh m u v i máu t 2 đ n 5 phút m i đ c k t qu . Xác đ nh t n su t gen và t n su t genotype dư theo cơng th c Bernstein [ 11 ] * Nhĩm máu ngư i b nh : Kh o sát nhĩm máu ngư i b nh b ng phương pháp h i c u d a trên k t qu xét nghi m c a Lab Huy t h c B nh vi n đa khoa Đ k L k. Xác đ nh t n su t gen và t n su t genotype dư theo cơng th c Bernstein [ 11 ] Phương pháp ch n m u * Đ i v i ngư i bình thư ng Trong 18 huy n (thành ph ) c a t nh Đ k L k, b c thăm l y huy n (thành ph ); trong huy n (thành ph ) b c thăm l y xã (phư ng); trong xã (phư ng) thì b c
- 22 thăm l y thơn (buơn); thơn (buơn) thì d a vào danh sách c a cán b thơn (buơn) cung c p và b c ng u nhiên đ n khi nào đ 784 đ i tư ng. Trên cơ s đĩ chúng tơi đã ch n đư c m u t i thành ph Buơn Ma Thu t và các huy n Cưmga, Buơn Đơn. * Đ i v i ngư i b nh Ch n m u t ng th nh ng ngư i b nh ngư i Êđê cĩ tên trong h sơ ch a b nh t i b nh vi n t nh Đ k L k b t đ u t th i đi m nghiên c u đ n khi đ c m u thì d ng l i. 2.4. X lý s li u Các s li u đư c x lý theo phương pháp th ng kê Y sinh h c [10] trên máy vi tính. T n su t gen và t n su t genotype đư c ki m đ nh theo test “t” đ so sánh hai t l . PA. T l m u A. PA PB PB . T l m u B. t = nA. T ng cá th m u A. pq pq nB. T ng cá th m u B. + q = 1 p. nA nB p = XA + XB nA + Nb Đánh giá tương quan b ng test χ2 .
- 23 Chương 3 K T QU NGHIÊN C U 3.1. Đ c đi m các nhĩm máu ngư i Êđê kho m nh bình thư ng 3.1.1. T l các nhĩm máu trong h ABO Qua đi u tra nhĩm máu trong h ABO c a 784 ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khơng m c các b nh c p tính ho c mãn tính t i các đ a bàn huy n Buơn Đơn, Cư Mgar và thành ph Buơn Ma Thu t, chúng tơi thu đư c t l các nhĩm máu đư c trình bày trên b ng 3.1. B ng 3.1: T l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Ê đê bình thư ng. Nhĩm máu S lư ng T l (%) A 222 28,32 B 252 32,14 AB 101 12,88 O 209 26,66 T ng 784 100 Các s li u trên b ng 3.1 cho th y : Ngư i Êđê bình thư ng kho m nh thì nhĩm máu B cĩ 252 ngư i, chi m t l 32,14 %; nhĩm máu O cĩ 209 ngư i chi m t l 26,66%; nhĩm máu A cĩ 222 ngư i chi m t l 28,32% và nhĩm
- 24 máu AB cĩ 101 chi m t l 12,88%. T n su t các nhĩm máu phân b : B > A > O > AB. 3.1.2. T n su t các gen trong h ABO Áp d ng cơng th c c a Besnstein đ xác đ nh t n su t các gen trong h th ng nhĩm máu ABO. T n su t các gen c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh đư c trình bày trên b ng 3.2. B ng 3.2: T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Êđê. T n su t gen Đ I TƯ NG Phân b p(A) q(B) r(O) Ngư i bình thư ng n = 784 23,32% 25,05% 51,63% r(O) > q(B) > p(A) Các s li u trên b ng 3.2 cho th y: T n su t c a các gen trong máu h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng cĩ s khác nhau rõ r t : r(O) là l n nh t chi m t l 51,63 %, ti p đ n là q(B) chi m t l 25,05%, và nh nh t là p(A) chi m t l 23,32%. Như v y t n su t phân b các gen là r(O) > q(B) > p(A). 3.1.3. T n su t genotype trong h ABO Áp d ng cơng th c c a Besnstein đ xác đ nh t n su t các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO. T n su t các genotype c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh đư c trình bày trên b ng 3.3.
- 25 B ng 3.3: T n su t các genotype trong h ABO c a ngư i Êđê. Genotype Đ I TƯ NG A/A A/O B/B B/O O/O A/B Ngư i bình thư ng 5,44% 24,08% 6,68% 25,87% 26,66% 1127% n = 784 O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A Các s li u trên b ng 3.3 cho th y: A/A = 5,44%; A/O =24,08%; B/B = 6,68%; B/O = 25,87%; O/O = 26,66%; A/B = 11,27%, phân b : O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A . Như v y ngư i Êđê kho m nh bình thư ng t n su t genotype O/O là nh t chi m t l 26,66% và t n su t genotype A/A cĩ t l th p nh t là 5,44%. 3.2. Đ c đi m nhĩm máu c a ngư i Êđê m c m t s b nh 3.2.1. T l các nhĩm máu T l các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Ê đê m c m t s b nh đã đư c xác đ nh t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k đư c trình bày trên b ng 3.4.
- 26 B ng 3.4: T n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b m c b nh. Đ I TƯ NG Nhĩm máu A B AB O 108 106 70 132 Viêm loét d dày (n = 416) 25,96% 25,48% 16,83% 31,73% 114 100 74 118 Viêm, suy th n (n = 406 ) 28,08% 24,63% 18,23% 29,06% 112 93 75 119 Hen ph qu n ( n = 399 ) 28,07% 23,31% 18,80% 29,82% 105 103 90 102 Cao huy t áp (n = 400) 26,25% 25,75% 22,50% 25,50% 100 99 113 85 Lao ph i (n = 397) 25,19% 24,94% 28,46% 21,41% 101 108 76 115 Viêm, xơ gan (n = 400) 25,25% 27,00% 19,00% 28,75% Các s li u trên b ng 3.4 cho th y: Trong t ng s 416 ngư i b nh viêm loét d dày đư c nghiên c u b nh vi n t nh Đ k L k thì cĩ 108 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 25,96%; 106 ngư i cĩ nhĩm máu B chi m t l 25,48%; 70 ngư i cĩ nhĩm máu AB chi m t l 16,83%; 132 ngư i cĩ nhĩm máu O chi m t l 31,73%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i viêm loét d dày là: O > A > B > AB. Trong t ng s 406 ngư i b nh viêm th n, suy th n thì cĩ 114 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 28,08%; 100 ngư i cĩ nhĩm máu B chi m t l 24,63%; 74 ngư i cĩ nhĩm máu AB chi m t l 18,23%; 118 ngư i cĩ nhĩm
- 27 máu O chi m t l 29,06%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i viêm th n, suy th n là: O > A > B > AB. Trong t ng s 399 ngư i b b nh hen ph qu n thì cĩ 112 ngư i cĩ nhĩm máu A chi m t l 28,07%; 93 ngư i cĩ nhĩm máu B chi m t l 23,31%; 75 ngư i cĩ nhĩm máu AB chi m t l 18,80%; 119 ngư i cĩ nhĩm máu O chi m t l 29,82%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i hen ph qu n là: O > A > B > AB. Trong t ng s 400 ngư i b nh cao huy t áp thì cĩ 105 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 26,25%; 103 ngư i cĩ nhĩm máu B chi m t l 25,75%; 90 ngư i cĩ nhĩm máu AB chi m t l 22,50%; 102 ngư i cĩ nhĩm máu O chi m t l 25,50%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i cao huy t áp là: A > B > O > AB. Trong t ng s 397 ngư i b nh lao ph i thì cĩ 100 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 25,25%; 99 ngư i cĩ nhĩm máu B, chi m t l 24,94%; 113 ngư i cĩ nhĩm máu AB, chi m t l 28,46%; 85 ngư i cĩ nhĩm máu O chi m t l 21,41%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i Êđê b b nh lao ph i là: AB > A > B > O. Trong t ng s 400 ngư i b nh viêm, xơ gan thì cĩ 101 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 25,25%; 108 ngư i cĩ nhĩm máu B chi m t l 27,00%; 76 ngư i cĩ nhĩm máu AB chi m t l 19,00%; 115 ngư i cĩ nhĩm máu O chi m t l 28,75%. T n su t phân b các nhĩm máu : AB > A> B > O. T n su t c a ngư i b nh đi u tr t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k đư c t ng h p trên hình 3.1
- 28 Đ th 3.1: T n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b nh. % 35 30 25 20 15 10 B A O AB V. loet DD V. suy than Hen PQ Cao HA Lao phoi V. xo gan Khoe manh Các s li u trên đ th 3.1 cho th y t n su t các nhĩm máu các đ i tư ng như sau: Ngư i Ê đê bình thư ng kho m nh cĩ t n su t nhĩm máu phân b : B > A > O > AB. Trong khi đĩ ngư i Êđê b viêm loét d dày, hen ph qu n, viêm th n, suy th n cĩ t n su t nhĩm máu phân b : O > A > B > AB. Ngư i Êđê b b nh cao huy t áp cĩ t n su t nhĩm máu phân b : A > B > O > AB. Ngư i Êđê b nh lao ph i và viêm gan, xơ gan cĩ t n su t nhĩm máu phân b : AB > A > B > O.
- 29 3.2.2. T n su t các gen T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Ê đê m c m t s b nh đã đư c xác đ nh t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k đư c trình bày trên b ng 3.5. B ng 3.5: T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Êđê m c b nh. T n su t gen Đ I TƯ NG Phân b P(A) Q(B) r(O) Viêm loét d dày (n = 416) 24,36% 19,31% 56,33% r(O) > p(A) > q(B) Viêm, suy th n (n = 406 ) 26,73% 19,36% 53,91% r(O) > p(A) > q(B) Hen ph qu n ( n = 399 ) 27,11% 18,28% 54,61% r(O) > p(A) > q(B) Cao huy t áp (n = 400) 28,41% 21,09% 50,50% r(O) > p(A) > q(B) Lao ph i (n = 397) 19,81% 33,92% 46,27% r(O) > q(B) > p(A) Viêm, xơ gan (n = 400) 19,86% 26,52% 53,62% r(O) > q(B) > p(A) Các s li u trên b ng 3.5 cho th y : ngư i Êđê b b nh viêm loét d dày cĩ t n su t gen p(A) = 24,36%; q(B) = 19,31%; r(O) = 56,33%; T n su t gen phân b : r(O) > p(A) > q(B). ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n cĩ t n su t gen p(A) = 26,73%; q(B) = 19,36%; r(O) = 53,91%; T n su t gen phân b : r(O) > p(A) > q(B). ngư i Êđê b b nh hen ph qu n cĩ t n su t gen p(A) = 27,11%; q(B) = 18,28%; r(O) = 54,61%. T n su t gen phân b : r(O) > p(A) > q(B)
- 30 ngư i Êđê b b nh lao ph i : T n su t gen p(A) = 19,81%; q(B) = 33,92%; r(O) = 46,27%. T n su t gen phân b r(O) > q(B) > p(A). ngư i b b nh viêm gan, xơ gan : T n su t gen p(A) = 19,86%; q(B) = 26,52%; r(O) = 53,62%. T n su t gen phân b r(O) > q(B) > p(A). 3.2.3. T n su t genotype T n su t các genotype trong h ABO c a ngư i Ê đê m c m t s b nh đã xác đ nh t i b nh vi n đa khoa t nh Đ k L k đư c trình bày trên b ng 3.6. B ng 3.6: T n su t các genotype trong h ABO b nh nhân c a ngư i Êđê. Genotype Đ I TƯ NG A/A A/O B/B B/O O/O A/B Viêm loét d dày (n = 416) 5,93% 27,44% 3,74% 21,75% 31,73% 9,41% O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Viêm , suy th n(n =406) 7,14% 28,82% 3,76% 20,87% 29,06% 10,35% O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Hen ph qu n ( n = 399 ) 7,35% 29,61% 3,34% 19,97% 29,82% 9,91 O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B Cao huy t áp (n = 400) 8,07% 28,69% 4,46% 21,30% 25,50% 11,98% A/O > O/O > B/O > A/B > A/A > B/B Lao ph i (n = 397) 3,92% 18,33% 11,51% 31,39% 21,41% 13,44% B/O > O/O > A/O > A/B > B/B > A/A Viêm, xơ gan (n = 400) 3,96% 21,30% 7,03% 28,43% 28,75% 10,53% O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A
- 31 Các s li u trên b ng 3.6 cho th y: N u ngư i bình thư ng khơng m c b nh thì t n su t các genotype phân b : O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A. Trong khi đĩ t n su t các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày, viêm th n, suy th n, hen ph qu n phân b : O/O > A/O > B/O > A/B > A/A > B/B; t n su t các genotype c a ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp phân b : A/O > O/O > B/O > A/B > A/A > B/B; t n su t các genotype trong h nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê m c b nh lao ph i phân b : B/O > O/O > A/O > A/B > B/B > A/A; t n su t các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê m c b nh viêm, xơ gan phân b : O/O > B/O > A/O > A/B > B/B > A/A. 3.3. T n su t các nhĩm máu c a ngư i ngư i b nh v i ngư i kh e m nh 3.3.1. T n su t các nhĩm máu c a ngư i viêm loét d dày T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày đư c trình bày trên b ng 3.7. B ng 3.7. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày. Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e m nh 222 252 101 209 784 Viêm loét d dày 108 106 70 132 416 T ng 330 358 171 341 1200 χ2 =11,25 p < 0,05
- 32 Các s li u trên b ng 3.7 cho th y: T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b b nh viêm loét d dày v i p < 0,05. 3.3.2. T n su t các nhĩm máu c a ngư i viêm th n, suy th n T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê m c b nh viêm th n, suy th n đư c trình bày trên b ng 3.8. B ng 3.8. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n. Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e m nh 222 252 101 209 784 Viêm th n, suy th n 114 100 74 118 406 T ng 336 352 175 327 1190 χ2= 12,49 p < 0,05 Các s li u trên b ng 3.8 cho th y: T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b viêm th n, suy th n v i p < 0,05.
- 33 3.3.3. T n su t các nhĩm máu c a ngư i hen ph qu n T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n đư c trình bày trên b ng 3.9. B ng 3.9. T n su t các nhĩm máu Êđê ngư i bình thư ng và ngư i Êđê b b nh hen ph qu n. Nhĩm máu T ng A B AB O Ngư i kh e m nh 222 252 101 209 784 Hen ph qu n 112 93 75 119 399 T ng 334 345 176 328 1183 χ2=16,56 p < 0,01 Các s li u trên b ng 3.9 cho th y: T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b hen ph qu n v i p < 0,01.
- 34 3.3.4. T n su t các nhĩm máu c a ngư i cao huy t áp T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b cao huy t áp đư c trình bày trên b ng 3.10. B ng 3.10. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp. Nhĩm máu A B AB O T ng Ngư i kh e m nh 222 252 101 209 784 Cao huy t áp 105 103 90 102 400 T ng 327 355 191 311 1184 χ2= 20,26 p < 0,001 Các s li u trên b ng 3.10 cho th y: T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b cao huy t áp v i p < 0,001.
- 35 3.3.5. T n su t các nhĩm máu c a ngư i lao ph i T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê m c b nh lao ph i đư c trình bày trên b ng 3.11. B ng 3.11. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê m c b nh lao ph i. Nhĩm máu A B AB O T ng Ngư i kh e m nh 222 252 101 209 784 Lao ph i 100 99 113 85 397 T ng 322 351 214 294 1181 χ2= 45,28 p < 0,001 Các s li u trên b ng 3.11 cho th y: T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i lao ph i v i p < 0,001.
- 36 3.3.6. T n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b viêm gan, xơ gan T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i m c b nh viêm gan, xơ gan đư c trình bày trên b ng 3.12. B ng 3.12. T n su t các nhĩm máu ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê m c b nh viêm gan, xơ gan. Nhĩm máu A B AB O T ng Ngư i kh e m nh 222 252 101 209 784 Viêm gan, xơ gan 101 108 76 115 400 T ng 323 360 177 324 1184 χ2= 11,02 p < 0,05 Các s li u trên b ng 3.12 cho th y: T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b viêm gan, xơ gan v i p < 0,05.
- 37 3.4. Tương quan các nhĩm máu gi a ngư i Êđê kh e m nh và ngư i Êđê b b nh 3.4.1. B nh viêm loét d dày 3.4.1.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i viêm loét d dày đư c trình bày trên b ng 3.13. B ng 3.13. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày Viêm loét d dày Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm A 108 222 330 Nhĩm khác 308 562 870 T ng s 416 784 1200 χ2= 0,70 CT 95% OR = 0,89 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.13 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu A c a ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày khác so v i ngư i bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu A v i p > 0,05
- 38 3.4.1.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm loét d dày đư c trình bày trên b ng 3.14. B ng 3.14. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d dày Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm B 106 252 358 Nhĩm khác 310 532 842 T ng s 416 784 1200 χ2= 6,37 CT 95% OR = 0,71 p < 0,05 Các s li u trên b ng 3.14 cho th y: T l nhĩm máu B c a ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày ch b ng 0,71 l n so v i ngư i bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu B v i p < 0,05.
- 39 3.4.1.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm loét d dày đư c trình bày trên b ng 3.15. B ng 3.15. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b viêm loét d dày. Viêm loét d dày Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm AB 70 101 171 Nhĩm khác 346 683 1029 T ng s 416 784 1200 χ2= 3,46 CT 95% OR = 1,37 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.15 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu AB c a ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu AB v i p > 0,05
- 40 3.4.1.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh viêm loét d dày đư c trình bày trên b ng 3.16. B ng 3.16. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm loét d dày. Viêm loét d dày Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm O 132 209 341 Nhĩm khác 284 575 859 T ng s 416 784 1200 χ2= 3,44 CT 95% OR = 1,28 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.16 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu O c a ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu O v i p > 0,05.
- 41 3.4.2. B nh viêm th n, suy th n 3.4.2.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n đư c trình bày trên b ng 3.17. B ng 3.17. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n. Viêm th n, suy th n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm A 114 222 336 Nhĩm khác 292 562 854 T ng s 406 784 1190 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.17 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu A c a ngư i Êđê m c b nh viêm th n, suy th n khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu A v i p > 0,05.
- 42 3.4.2.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n đư c trình bày trên b ng 3.18. B ng 3.18. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n. Viêm th n, suy th n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm B 100 252 352 Nhĩm khác 306 532 838 T ng s 406 784 1190 χ2= 7,25 CT 95% OR = 0,69 p < 0,01 Các s li u trên b ng 3.18 cho th y: T l nhĩm máu B c a ngư i Êđê m c b nh viêm th n, suy th n ch b ng 0,69 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu B v i p < 0,01.
- 43 3.4.2.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n đư c trình bày trên b ng 3.19. B ng 3.19. Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n Viêm th n, suy th n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm AB 74 101 175 Nhĩm khác 332 683 1015 T ng s 406 784 1190 χ2= 4,21 CT 95% OR = 1,41 p < 0,05 Các s li u trên b ng 3.19 cho th y: T l nhĩm máu AB c a ngư i Êđê m c b nh viêm th n, suy th n g p 1,41 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu AB v i p < 0,05.
- 44 3.4.2.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b viêm th n, suy th n đư c trình bày trên b ng 3.20. B ng 3.20. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n. Viêm th n, suy th n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm O 118 209 327 Nhĩm khác 288 575 863 T ng s 406 784 1190 χ2= 0,78 CT 95% OR = 1,13 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.20 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu O c a ngư i Êđê m c b nh viêm th n, suy th n khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu O v i p > 0,05.
- 45 3.4.3. B nh hen ph qu n 3.4.3.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b hen ph qu n đư c trình bày trên b ng 3.21. B ng 3.21. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b hen ph qu n. Hen ph qu n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm A 112 222 334 Nhĩm khác 287 562 849 T ng s 399 784 1183 χ2= 0,01 CT 95% OR = 0,99 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.21 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu A c a ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu A v i p > 0,05.
- 46 3.4.3.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b hen ph qu n đư c trình bày trên b ng 3.22. B ng 3.22. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b hen ph qu n. Hen ph qu n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm B 93 252 345 Nhĩm khác 306 532 838 T ng s 399 784 1183 χ2= 9,99 CT 95% OR = 0,64 p < 0,01 Các s li u trên b ng 3.22 cho th y: T l nhĩm máu B c a ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n ch b ng 0,64 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu B v i p < 0,01.
- 47 3.4.3.3 Nhĩm máu AB . Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n đư c trình bày trên b ng 3.23. B ng 3.23. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và Êđê m c b nh hen ph qu n. Hen ph qu n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm AB 75 101 176 Nhĩm khác 324 683 1007 T ng s 399 784 1183 χ2= 7,30 CT 95% OR = 1,57 p < 0,01 Các s li u trên b ng 3.23 cho th y: T l nhĩm máu AB c a ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n g p 1,57 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu AB v i p < 0,01.
- 48 3.4.3.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n đư c trình bày trên b ng 3.24. B ng 3.24. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n. Hen ph qu n Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm O 119 209 328 Nhĩm khác 280 575 855 T ng s 399 784 1183 χ2= 1,32 CT 95% OR = 1,17 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.24 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu O c a ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu O v i p > 0,05.
- 49 3.4.4. B nh cao huy t áp 3.4.4.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp đư c trình bày trên b ng 3.25. B ng 3.25. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp. Cao huy t áp Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm A 105 222 327 Nhĩm khác 295 562 857 T ng s 400 784 1184 χ2= 0,57 CT 95% OR = 0,90 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.25 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu A c a ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu A v i p > 0,05.
- 50 4.4.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b cao huy t áp đư c trình bày trên b ng 3.26. B ng 3.26. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b cao huy t áp. Cao huy t áp Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm B 103 252 355 Nhĩm khác 297 532 829 T ng s 400 784 1184 χ2= 5,16 CT 95% OR = 0,73 p < 0,05 Các s li u trên b ng 3.26 cho th y: T l nhĩm máu B c a ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp ch b ng 0,73 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu B v i p < 0,01.
- 51 3.4.4.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b cao huy t áp đư c trình bày trên b ng 3.27. B ng 3.27. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh cao huy t áp. Cao huy t áp Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm AB 90 101 191 Nhĩm khác 310 683 993 T ng s 400 784 1184 χ2= 18,10 CT 95% OR = 1,96 p < 0,001 Các s li u trên b ng 3.27 cho th y: T l nhĩm máu AB c a ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp g p 1,96 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu AB v i p < 0,001.
- 52 3.4.4.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b cao huy t áp đư c trình bày trên b ng 3.28. B ng 3.28. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh cao huy t áp Cao huy t áp Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm O 102 209 311 Nhĩm khác 298 575 873 T ng s 400 784 1184 χ2= 0,18 CT 95% OR = 0,94 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.28 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu O c a ngư i Êđê m c b nh cao huy t áp khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu O v i p > 0,05.
- 53 3.4.5. B nh lao ph i 3.4.5.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh lao ph i trình bày trên b ng 3.29. B ng 3.29. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i Lao ph i Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm A 100 222 322 Nhĩm khác 297 562 859 T ng s 397 784 1181 χ2= 1,30 CT 95% OR = 0,85 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.29 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu A c a ngư i Êđê m c b nh lao ph i khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu A v i p > 0,05.
- 54 3.4.5.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh lao ph i đư c trình bày trên b ng 3.30. B ng 3.30. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i. Lao ph i Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm B 99 252 351 Nhĩm khác 298 532 830 T ng s 397 784 1181 χ2= 6,55 CT 95% OR = 0,70 p < 0,05 Các s li u trên b ng 3.30 cho th y: T l nhĩm máu B c a ngư i Êđê m c b nh lao ph i ch b ng 0,70 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu B v i p < 0,05.
- 55 3.4.5.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh lao ph i đư c trình bày trên b ng 3.31. B ng 3.31. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i. Lao ph i Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm AB 113 101 214 Nhĩm khác 284 683 967 T ng s 397 784 1181 χ2= 43,10 CT 95% OR = 2,69 p < 0,001 Các s li u trên b ng 3.31 cho th y: T l nhĩm máu AB ngư i Êđê m c b nh lao ph i g p 2,69 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu AB v i p < 0,001.
- 56 3.4.5.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh lao ph i đư c trình bày trên b ng 3.32. B ng 3.32. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh lao ph i. Lao ph i Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm O 85 209 294 Nhĩm khác 312 575 887 T ng s 397 784 1181 χ2= 3,88 CT 95% OR = 0,75 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.32 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu O c a Ngư i Êđê m c b nh lao ph i khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu O v i p > 0,05.
- 57 3.4.6. B nh viêm gan, xơ gan 3.4.6.1. Nhĩm máu A Nhĩm máu A c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan trình bày trên b ng 3.33. B ng 3.33. Nhĩm máu A ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm A 101 222 323 Nhĩm khác 299 562 861 T ng s 400 784 1184 χ2= 1,26 CT 95% OR = 0,86 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.33 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu A c a ngư i Êđê m c b nh viêm gan, xơ gan khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu A v i p > 0,05.
- 58 3.4.6.2. Nhĩm máu B Nhĩm máu B c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan đư c trình bày trên b ng 3.34. B ng 3.34. Nhĩm máu B ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm B 108 252 360 Nhĩm khác 292 532 824 T ng s 400 784 1184 χ2= 3,31 CT 95% OR = 0,78 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.34 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu B c a ngư i Êđê m c b nh viêm gan, xơ gan khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu B v i p>0,05.
- 59 3.4.6.3. Nhĩm máu AB Nhĩm máu AB c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan đư c trình bày trên b ng 3.35. B ng 3.35. Nhĩm máu AB ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm AB 76 101 177 Nhĩm khác 324 683 1007 T ng s 400 784 1184 χ2= 7,8 CT 95% OR = 1,59 p < 0,01 Các s li u trên b ng 3.35 cho th y: T l nhĩm máu AB c a ngư i Êđê m c b nh viêm gan, xơ gan g p 1,59 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu AB v i p < 0,01.
- 60 3.4.6.4. Nhĩm máu O Nhĩm máu O c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan đư c trình bày trên b ng 3.36. B ng 3.36. Nhĩm máu O ngư i Êđê bình thư ng và ngư i Êđê b b nh viêm gan, xơ gan. Viêm gan, xơ gan Ngư i kh e m nh T ng s Nhĩm O 115 209 324 Nhĩm khác 285 575 860 T ng s 400 784 1184 χ2= 0,58 CT 95% OR = 1,11 p > 0,05 Các s li u trên b ng 3.36 cho th y: Chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nhĩm máu O c a ngư i Êđê m c b nh viêm gan, xơ gan khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu O v i p > 0,05.
- 61 Chương 4 BÀN LU N 4.1. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh 4.1.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO Trong t ng s 784 ngư i Êđê bình thư ng đư c nghiên c u thì nhĩm máu B cĩ 252 ngư i chi m t l 32,14%; nhĩm máu O cĩ 209 ngư i, chi m t l 26,66%; nhĩm máu A cĩ 222 ngư i, chi m 28,32%; nhĩm máu AB cĩ 101 ngư i, chi m 12,88%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh là: B>A>O>AB. T n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh trong nghiên c u c a chúng tơi phù h p v i s li u c a các tác gi Võ Nam Đ nh [4], Đào Mai Luy n [14], Tr n Th L Trình [19], Vũ Đ c V ng [25]. T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cư trú t i Đ k L k tương t như t n su t các nhĩm máu c a ngư i Bana cư trú t nh Gia Lai và ngư i Kơho cư trú t i t nh Lâm Đ ng [14], [25]. 4.1.2. T n su t các gen trong h ABO T n su t các gen trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh là : p(A)=23,32%; q(B)=25,05%; r(O)=51,63%. T n su t phân b các gen ngư i Êđê bình thư ng kho m nh là: r(O)>q(B)>p(A). T n su t các gen c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh trong nghiên c u c a chúng tơi phù h p v i s li u c a các tác gi Võ Nam Đ nh [4], Đào Mai Luy n [14], Tr n Th L Trình [19], Vũ Đ c V ng [25]. T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cư trú t i Đ k L k tương t như t n su t các nhĩm máu c a ngư i Bana cư trú t nh Gia Lai và ngư i Kơho cư trú t i t nh Lâm Đ ng [14], [25].
- 62 4.1.3. T n su t các genotype trong h ABO T n su t các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh là : A/A=5,44%; A/O=24,08%; B/B=6,68%; B/O=25,87%; O/O=26,66%; A/B=11,27%. T n su t phân b các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh là: O/O>B/O>A/O>A/B> B/B>A/A. T n su t các genotype c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh trong nghiên c u c a chúng tơi phù h p v i s li u c a các tác gi Võ Nam Đ nh [4], Đào Mai Luy n [14], Tr n Th L Trình [19], Vũ Đ c V ng [25]. T n su t các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cư trú t i Đ k L k tương t như t n su t các nhĩm máu c a ngư i Bana cư trú t nh Gia Lai và ngư i Kơho cư trú t i t nh Lâm Đ ng [14], [25]. 4.2. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê viêm loét d dày 4.2.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO Trong t ng s 416 ngư i Êđê b b nh viêm loét d dày đư c nghiên c u b nh vi n t nh Đ k L k thì cĩ 108 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 25,96%; 106 ngư i cĩ nhĩm máu B, chi m t l 25,48%; 70 ngư i cĩ nhĩm máu AB, chi m t l 16,83%; 132 ngư i cĩ nhĩm máu O, chi m t l 31,73%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i Êđê b viêm loét d dày là: O>A>B>AB. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cĩ t n su t phân b các nhĩm máu là: B>A>O>AB. ngư i Êđê b viêm loét d dày thì ngư i mang nhĩm máu O chi m t l l n nh t và t n su t nhĩm máu A>B, cịn ngư i Êđê bình thư ng thì s lư ng ngư i mang nhĩm máu B chi m t l l n nh t và t n su t nhĩm máu B>A.
- 63 T n su t phân b các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b viêm loét d dày v i p p(A)>q(B) . Trong khi đĩ t n su t gen c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh là r(O)>q(B)>p(A). ngư i Êđê b viêm loét d dày, t n su t gen p(A)>q(B), trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh, t n su t gen q(B)>p(A). 4.2.3. T n su t các genotype trong h ABO T n su t các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày là: A/A=5,93%; A/O=27,44%; B/B=3,74%; B/O=21,75%; O/O=31,73%; A/B=9,41. T n su t phân b các genotype c a ngư i Êđê m c b nh viêm loét d dày là: O/O>A/O>B/O>A/B>A/A>B/B. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cĩ t n su t phân b các genotype là: O/O>B/O> A/O>A/B > B/B > A/A. ngư i Êđê b viêm loét d dày, t n su t phân b genotytpe A/O>B/O và A/A>B/B. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng t n su t phân b genotype B/O>A/O và B/B>A/A.
- 64 4.3. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n 4.3.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO Trong t ng s 406 ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n đư c nghiên c u b nh viên t nh Đ k L k thì cĩ 114 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 28,08%; 100 ngư i cĩ nhĩm máu B, chi m t l 24,63%; 74 ngư i cĩ nhĩm máu AB, chi m t l 18,23%; 118 ngư i cĩ nhĩm máu O, chi m t l 29,06%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i viêm th n, suy th n là: O>A>B>AB. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cĩ t n su t phân b các nhĩm máu trong h ABO là: B>A>O>AB. ngư i Êđê b viêm th n, suy th n thì t n su t c a nhĩm máu O chi m t l l n nh t và t n su t nhĩm máu A>B, trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh thì t n su t c a nhĩm máu B chi m t l l n nh t và t n su t B>A. T n su t phân b các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b b nh viêm th n, suy th n v i p<0,05. T l ngư i Êđê mang nhĩm máu B và AB b viêm th n, suy th n ch b ng 0,69 và g p 1,41 l n so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu B và nhĩm máu AB, v i p<0,01 và p<0,05. Trong khi đĩ chưa đ đ tin c y đ kh ng đ nh t l nh ng ngư i Êđê mang nhĩm máu A và O b viêm th n, suy th n khác so v i ngư i Êđê bình thư ng kho m nh mang nhĩm máu A và O. 4.3.2. T n su t các gen trong h ABO T n su t các gen trong h ABO c a ngư i Êđê b viêm th n, suy th n là p(A)=26,73%; q(B)=19,36%; r(O)=53,91%. Ngư i Êđê b viêm th n, suy th n
- 65 cĩ t n su t gen phân b : r(O)>p(A)>q(B) . Trong khi đĩ Êđê ngư i bình thư ng kho m nh t n su t phân b các gen là: r(O)>q(B)>p(A). ngư i viêm th n, suy th n thì t n su t c a gen p(A)>q(B), trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh, t n su t gen q(B)>p(A). 4.3.3. T n su t các genotype trong h ABO T n su t các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê m c b nh viêm th n, suy th n là: A/A=7,14%; A/O=28,82%; B/B=3,76%; B/O=20,87%; O/O=29,06%; A/B=10,35%; phân b t n su t :O/O>A/O>B/O> A/B >A/A>B/B. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cĩ t n su t phân b các genotype là: O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A. ngư i Êđê b viêm th n, suy th n, t n su t phân b genotytpe A/O>B/O và A/A>B/B. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng t n su t phân b genotype B/O>A/O và B/B>A/A. 4.4. Đ c đi m các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê b b nh hen ph qu n 4.4.1. T n su t các nhĩm máu trong h ABO Trong t ng s 399 ngư i Êđê b b nh hen ph qu n đư c nghiên c u b nh vi n t nh Đ k L k thì cĩ 112 ngư i cĩ nhĩm máu A, chi m t l 28,07%; 93 ngư i cĩ nhĩm máu B, chi m t l 23,31%; 75 ngư i cĩ nhĩm máu AB, chi m t l 18,80%; 119 ngư i cĩ nhĩm máu O, chi m t l 29,82%. T n su t phân b các nhĩm máu c a ngư i b nh hen ph qu n là: O>A>B>AB. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cĩ t n su t phân b các nhĩm máu trong h ABO là: B>A>O>AB.
- 66 ngư i Êđê b hen ph qu n thì t n su t c a nhĩm máu O chi m t l l n nh t và t n su t nhĩm máu A>B, trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh thì t n su t c a nhĩm máu B chi m t l l n nh t và t n su t B>A. T n su t phân b các nhĩm máu trong h ABO c a ngư i Êđê bình thư ng kho m nh khác v i t n su t các nhĩm máu c a ngư i Êđê b b nh hen ph qu n v i p p(A)>q(B) . Trong khi đĩ Êđê ngư i bình thư ng kho m nh t n su t phân b các gen là: r(O)>q(B)>p(A)). ngư i Êđê b hen ph qu n thì t n su t c a gen p(A)>q(B), trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh, t n su t gen q(B)>p(A). 4.4.3. T n su t các genotype trong h ABO Tì l các genotype trong h th ng nhĩm máu ABO c a ngư i Êđê m c b nh hen ph qu n là: A/A=7,35%; A/O=29,61%; B/B=3,34%; B/O=19,97%; O/O=29,82%; A/B=9,91. T n su t phân b các genotype là: O/O>A/O> B/O>A/B>A/A>B/B. Trong khi đĩ ngư i Êđê bình thư ng kho m nh cĩ t n su t phân b các genotype là: O/O>B/O>A/O>A/B>B/B>A/A.
