Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhằm tăng năng suất mủ cao su ở thời kỳ kinh doanh tại tỉnh Đăk Nông - Ngô Tùng Lâm
86 trang
2900
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhằm tăng năng suất mủ cao su ở thời kỳ kinh doanh tại tỉnh Đăk Nông - Ngô Tùng Lâm", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- nghien_cuu_mot_so_bien_phap_ky_thuat_nham_tang_nang_suat_mu.pdf
Nội dung text: Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhằm tăng năng suất mủ cao su ở thời kỳ kinh doanh tại tỉnh Đăk Nông - Ngô Tùng Lâm
- B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C TÂY NGUYÊN NGƠ TÙNG LÂM NGHIÊN C U M T S BI N PHÁP K THU T NH M TĂNG NĂNG SU T M CAO SU TH I KỲ KINH DOANH T I T NH ĐĂK NƠNG LU N VĂN TH C SĨ NƠNG NGHI P Buơn Ma Thu t, 2009
- B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C TÂY NGUYÊN NGƠ TÙNG LÂM NGHIÊN C U M T S BI N PHÁP K THU T NH M TĂNG NĂNG SU T M CAO SU TH I KỲ KINH DOANH T I T NH ĐĂK NƠNG Chuyên ngành: Tr ng tr t Mã s : 60.62.10 LU N VĂN TH C SĨ NƠNG NGHI P NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: TS. PHAN VĂN TÂN Buơn Ma Thu t, 2009
- L I CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi, các s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn là trung th c, đư c các đ ng tác gi cho phep s d ng và chưa t ng đư c cơng b trong b t kỳ m t cơng trình nào khác. H tên tác gi NGƠ TÙNG LÂM
- L I C M ƠN Tơi bày t lịng bi t ơn chân thành TS. Phan Văn Tân, Trư ng Đ i h c Tây Nguyên đã t n tình hư ng d n tơi trong quá trình th c hi n cũng như hồn ch nh lu n văn. Tơi xin bày t lịng bi t ơn các th y cơ Khoa Nơng Lâm nghi p đã đ ng viên và đĩng gĩp nhi u ý ki n quý báu trong quá trình th c hi n lu n văn. Tơi xin chân thành c m ơn Ban Giám đ c Cơng ty cao su Đ k L k, Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đ k Nơng đã t o đi u ki n, đ ng viên và giúp đ tơi trong quá trình h c t p và th c hi n lu n văn. Xin chân thành c m ơn các đ ng nghi p đã đ ng viên và giúp đ tơi trong quá trình th c hi n lu n văn. Lịng bi t ơn c a tơi cũng khơng quên dành cho b , m , các anh em, v và các con cùng tồn th gia đình đã t o m i đi u ki n v th i gian,ti n b c và cơng s c đ tơi hồn thành cơng trình này. Tác gi lu n văn
- M C L C Trang M đ u . 1 1. Đ t v n đ 1 2. M c đích và yêu c u 3 3. Gi i h n nghiên c u 3 Chương 1: T ng quan tài li u 4 1.1. Gi i thi u v cây cao su 4 1.2. Tình hình phát tri n cao su trên th gi i và Vi t Nam đ n năm 2008 4 1.2.1. Tình hình phát tri n cao su trên th gi i đ n năm 2008 4 1.2.2. Tình hình phát tri n cao su t i Vi t Nam đ n năm 2008 6 1.2.3. Đ nh hư ng phát tri n cao su Vi t Nam giai đo n 2009 2020 . 7 1.3. Yêu c u sinh thái c a cây cao su . 8 1.3.1. Khí h u 8 1.3.2. Đ t đai 10 1.4. Phân h ng đ t tr ng cao su . 13 1.5. Cácti n b k thu t áp d ng trên vư n cây cao su 14 1.5.1. Phân vùng sinh thái 14 1.5.2. C i ti n gi ng 17 1.5.3. Phương pháp tr ng 19 1.5.4. Tư i nư c, bĩn phân . 20 1.5.5. Phịng tr b nh ph n tr ng . 21 1.5.6. Che mưa m t c o 21 Chương 2: Đ i tư ng, n i dung và phương pháp nghiên c u . 23 2.1. Đ i tư ng nghiên c u 23 2.2. N i dung nghiên c u . 24 2.3. Phương pháp nghiên c u 24 2.3.1. Ph n đi u tra 24 2.3.2. Ph n thí nghi m 25 2.3.3. Phương pháp xác đ nh các ch tiêu nghiên c u . 28 2.3.4. Phương pháp phân tích s li u . 30 Chương 3: K t qu và th o lu n 31 3.1. Đánh giá cácy u t t nhiên nh hư ng đ n năng su t m cao su t i t nh Đăk
- Nơng . 31 3.1.1. Đánh giá cácy u t khí h u nh hư ng đ n năng su t m cao t i t nh Đăk Nơng . 31 3.1.2. Đánh giá y u t đ t đai nh hư ng đ n năng su t m cao su t i t nh Đăk Nơng . 33 3.2. nh hư ng c a cácy u t t nhiên đ n năng su t m cao su . 35 3.2.1. nh hư ng c a cácy u t khí h u đ n năng su t m cao su 35 3.2.2. nh hư ng c a cácy u t đ t đai đ n năng su t m cao su . 40 3.3. nh hư ng c a cácyêu t k thu t đ n năng su t m cao su . 45 3.3.1. nh hư ng c a phương pháp tr ng đ n năng su t m cao su 45 3.3.2. nh hư ng c a cơng tác phịng tr b nh ph n tr ng đ n năng su t m cao su . 46 3.3.3. nh hư ng c a ch t lư ng tay ngh cơng nhân khai thác đ n năng su t m cao su 47 3.3.4. nh hư ng c a phân bĩn đ n năng su t m cao su 48 3.4. Đánh giá ch t lư ng vư n cao su kinh doanh t i t nh Đăk Nơng 49 3.5. K t qu nghiên c u cácbi n pháp k thu t nh m nâng cao năng su t m cao su . 51 3.5.1. Hi u qu c a bi n pháp tư i nư c gi m cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh 51 3.5.2. Hi u qu c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh 58 3.5.3. Hi u qu c a bi n pháp che mưa m t c o cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh 64 K t lu n và ki n ngh 70 1. K t lu n 70 2. Ki n ngh . 71
- DANH M C CÁC CH VI T T T 1. BQ : Bình quân 2. CT : Cơng th c 3. ĐC : Đ i ch ng 4. KTCB : Ki n thi t cơ b n 5. TB : Trung bình
- DANH M C CÁC B NG Trang B ng 1.1: Tình hình phát tri n cao su trên th gi i năm 2008 5 B ng 1.2: Di n tích, s n lư ng và năng su t cao su Vi t Nam (1976 2008) . 7 B ng 1.3: D ki n phát tri n cao su Vi t Nam giai đo n 2009 2020 8 B ng 1.4: Thang chu n đánh giá đ t tr ng cao su Vi t Nam 12 B ng 1.5: S n lư ng cao su trên các lo i đ t tr ng cao su t i Malaysia 15 B ng 3.1 Đánh giá cácy u t khí h u nh hư ng đ n năng su t m cao su t i Đăk Nơng . 31 B ng 3.2: Đánh giá y u t đ t đai nh hư ng đ n năng su t m cao su t i t nh Đăk Nơng 33 41 B ng 3.3: nh hư ng c a ch t lư ng đ t đ n năng su t m cao su . 42 B ng 3.4: nh hư ng c a đ cao đ n năng su t m cao su . 44 B ng 3.5 : nh hư ng c a đ a hình đ n năng su t m cao su 45 B ng 3.6: nh hư ng c a phương pháp tr ng đ n năng su t m cao su B ng 3.7: nh hư ng c a cơng tác phịng tr b nh ph n tr ng đ n năng su t m cao 46 su 47 B ng 3.8: nh hư ng c a ch t lư ng tay ngh cơng nhân đ n năng su t,. B ng 3.9: Lư ng phân bĩn cho cao su khai thác t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k 48 L k t i t nh Đăk Nơng . B ng 3.10: Đánh giá ch t lư ng vư n cao su kinh doanh Chi nhánh Cơng ty cao su 49 Đ k L k t i t nh Đăk Nơng . 51 B ng 3.11 nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n m đ đ t B ng 3.12: nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n th i gian n đ nh t ng lá 53 và m c đ b nh ph n tr ng 55 B ng 3.13: nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n năng su t m 57 B ng 3.14: Hi u qu kinh t c a bi n pháp tư i nư c gi m cho1 ha cao su B ng 3.15: nh hư ng c a phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân 59 qua lá đ n th i gian n đ nh t ng lá B ng 3.16: nh hư ng c a phun thu c phịng tr b nh k t h p phun phân qua lá đ n 60 m c đ b nh ph n tr ng B ng 3.17: nh hư ng c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t
- h p phun phân qua lá đ n năng su t m . 62 B ng 3.18: Hi u qu kinh t c a bi n pháp tư i nư c gi m cho cao su 64 B ng 3.19: nh hư ng t m che mưa đ n ngày c o m . 65 B ng 3.20: nh hư ng c a che mưa m t c o đ n năng su t m cao su . 67 B ng 3.21: Hi u qu kinh t c a bi n pháp che mưa m t c o cho cao su 68 DANH M C CÁC BI U Đ Bi u đ 3.1: nh hư ng c a lư ng mưa và s ngày mưa đ n năng su t m cao su 35 Bi u đ 3.2: nh hư ng c a nhi t đ và m đ đ n năng su t m cao su 37 Bi u đ 3.3: nh hư ng c a giĩ và lư ng b c hơi đ n năng su t m cao su 39
- M Đ U 1. Đ t v n đ Cây cao su ( Hevea brasiliensis) thu c H th u d u ( Euphorbiaceae ), B ba mãnh v (Euphorbiales ) là m t cây cơng nghi p cĩ ngu n g c lưu v c sơng Amazơn (Nam M ), đư c tr ng ph bi n trên quy mơ l n t i Đơng Nam Châu Á và mi n nhi t đ i Châu Phi t năm 1876 {2}. Cây cao su đư c du nh p vào Vi t Nam t năm 1897. Hi n nay cây cao su đang chi m m t v trí quan tr ng trong n n kinh t qu c dân, gĩp ph n đáng k cho phát tri n cơng nghi p trong nư c và là m t hàng xu t kh u cĩ giá tr kinh t chi n lư c c a Vi t Nam {2}, {15}. Di n tích tr ng cao su nư c ta đ n năm 2008 đ t 618.600 ha v i s n lư ng đ t kho ng 662.900 t n m khơ. Đ phát tri n di n tích tr ng cao su đáp ng nhu c u nguyên li u ph c v s n xu t và xu t kh u, Chính ph cĩ ch trương đưa di n tích cao su lên 1.000.000 ha vào năm 2020, ch y u là khu v c Tây Nguyên và mi n Đơng Nam B {10}, {11}. Đăk Nơng là m t t nh mi n núi, cĩ đi u ki n đ phát tri n nhi u cây cơng nghi p như cao su, cà phê, ca cao Di n tích cao su hi n cĩ kho ng 13.089 ha, trong đĩ di n tích đã đưa vào khai thác kho ng 2.476 ha, song ch t lư ng vư n cây cĩ nhi u bi u hi n kém, năng su t m khá th p (10 12 t m khơ/ha/năm) so v i mi n Đơng Nam b là 15 18 t m khơ/ha/năm. V y nguyên nhân nào đã h n ch năng su t m cao su t i Đăk Nơng? C n cĩ nh ng bi n pháp kh c ph c gì đ gi v ng và nâng cao năng su t m cao su trên n n đ t màu m này? Đây là v n đ b c xúc c a các cơ s s n xu t cao su t i Đ k Nơng trong giai đo n hi n nay. M i lo i cây tr ng địi h i m t đi u ki n t nhiên và k thu t chăm sĩc khác nhau đ sinh trư ng phát tri n đ t năng su t cao. Đ i v i cây cao su, các yêu c u trên khơng quá kh t khe, nhưng qua đi u tra th c t t i Đăk Nơng th y xu t hi n nhi u y u t h n ch năng su t m cao su: Khí h u Đăk Nơng phân làm hai mùa rõ r t: Mùa mưa t tháng 5 đ n tháng 11, lư ng mưa khá l n (350 mm/tháng), mưa nhi u ngày (22 25 ngày/tháng) nh hư ng r t l n đ n cơng tác c o m và thu gom m . Nh ng ngày cĩ mưa bu i sáng cơng nhân thư ng c o tr , thu m s m ho c ngh c o; đây là nguyên nhân chính làm gi m năng su t m trong mùa mưa. Ngồi ra, m đ cao, nhi t đ cao t o đi u ki n thu n l i cho các lo i b nh h i, đ c bi t là b nh loét s c m t c o, b nh th i m c m t c o tr c ti p làm gi m lư ng m . Mùa khơ t tháng 12 đ n tháng 4 năm sau, nhi t đ th p (20 21 0C), giĩ m nh (4 5 m/s), m đ khơng khí và m
- đ đ t r t th p. Các tháng này h u như khơng mưa gây nên hi n tư ng khơ h n kh c nghi t, chính khơ h n và giĩ m nh là hai y u t h n ch th i gian ch y m làm gi m năng su t m trong mùa khơ và đ u mùa mưa. Đ t tr ng cao su t i Đăk Nơng thu c đ t đ bazan giàu dinh dư ng nhưng cũng cĩ nh ng m t h n ch nh t đ nh như đ a hình ph c t p, chia c t nhi u, đ d c l n gây xĩi mịn nghiêm tr ng nên càng tăng nhanh quá trình suy thối đ t. Hàm lư ng dinh dư ng khống khá cao nhưng t l gi a các dinh dư ng khống khơng cân đ i so v i yêu c u c a cây cao su, ph n nào nh hư ng đ n kh năng h p thu dinh dư ng và s n xu t m c a cây. M t khác, các y u t k thu t khơng đư c tuân th nghiêm ng t, đ u tư chưa đúng m c và khơng đ ng b . V n đ b o v b i dư ng c i t o đ t chưa đư c chú tr ng, bĩn phân khơng đáp ng nhu c u dinh dư ng c a cây, cơng tác d tính d báo phịng tr b nh h i chưa k p th i, k thu t khai thác chưa đ m b o d n đ n ch t lư ng vư n cây kém, m t đ cây c o th p, năng su t vư n cây khơng cao. Xu t phát t th c t trên và yêu c u c a s n xu t, chúng tơi ti n hành đ tài: “Nghiên c u m t s bi n pháp k thu t nh m tăng năng su t m cao su th i kỳ kinh doanh t i Đăk Nơng”. 2. M c đích và yêu c u 2.1. M c đích Trên cơ s xác đ nh và đánh giá cácy u t t nhiên, y u t k thu t h n ch năng su t m cao su th i kỳ kinh doanh đ đ xu t cácbi n pháp k thu t kh c ph c nh m tăng năng su t m cao su, nâng cao hi u qu vư n cao su th i kỳ kinh doanh t i t nh Đăk Nơng. 2.2. Yêu c u Đánh giá cácy u t t nhiên như khí h u, đ t đai cĩ nh hư ng đ n năng su t m c a cây cao su và xác đ nh y u t h n ch . Đánh giá các y u t k thu t đang áp d ng cĩ nh hư ng đ n năng su t m c a cây cao su và xác đ nh y u t chưa phù h p. Th nghi m cácbi n pháp kh c ph c cĩ hi u qu đ i v i nh ng y u t h n ch năng su t m cao su đ áp d ng trên vư n cao su th i kỳ kinh doanh t i t nh Đăk Nơng. 3. Gi i h n nghiên c u Vư n cây cao su th i kỳ kinh doanh thu c Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đ k Nơng.
- CHƯƠNG 1: T NG QUAN TÀI LI U 1.1. Gi i thi u v cây cao su Ngu n g c: Cây cao su đư c tìm th y t i vùng châu th sơng Amazơn (Nam m ) bao g m các nư c: Brazil, Bolivia, Peru, Colombia, Ecuador, Venezuela, Guiyane thu c Pháp khu v c 5 0 vĩ B c và Nam. Đây là m t vùng nhi t đ i m ư t, lư ng mưa trên 2.000mm, nhi t đ cao và đ u quanh năm, cĩ mùa khơ kéo dài 3 4 tháng, đ t thu c lo i đ t sét tương đ i giàu ch t dinh dư ng, cĩ đ pH=4,5 5,5, t ng đ t canh tác sâu, thốt nư c trung bình. Cây cao su trong tình tr ng hoang d i là m t cây r ng l n, thân th ng, cao 30 50m, chu vi thân đ t 5 7m, tán lá r ng và s ng trên 100 năm. Cây lư ng b i (2n) cĩ s nhi m s c th là 2n = 36, hoa đơn tính đ ng chu {2}, {15}. Giá tr c a cây cao su: Cây cao su đư c tr ng v i quy mơ l n trên th gi i là nh vào s n ph m đ c bi t c a cây là m cao su, đĩ là m t nguyên li u c n thi t trong nhi u ngành cơng nghi p hi n nay. Ngồi ra, cây cao su cịn cho các s n ph m khác cũng cĩ cơng d ng khơng kém ph n quan tr ng như g , d u h t Cây cao su cịn cĩ tác d ng b o v mơi trư ng sinh thái, c i thi n v n đ kinh t xã h i nh t là các vùng trung du, mi n núi, gĩp ph n b o v an ninh qu c phịng t i các vùng biên gi i {15}. 1.2. Tình hình phát tri n cao su trên th gi i và Vi t Nam đ n năm 2008 1.2.1. Tình hình phát tri n cao su trên th gi i đ n năm 2008 Trên th gi i, hình th c s n xu t cao su tùy thu c t ng qu c gia, cĩ nơi tr ng cao su trên nh ng vùng đ t r ng l n t 500 ha đ n 10.000 ha ho c hơn n a g i là cao su đ i đi n, cĩ nơi tr ng cao su trên di n tích nh 1 2 ha g i là cao su ti u đi n, nhưng nhìn chung trên th gi i thì cao su ti u đi n là thành ph n quan tr ng chi m kho ng 80 90% t ng di n tích cao su. S n lư ng cao su ti u đi n luơn cao hơn đ i đi n và chi m kho ng trên 70% t ng s n lư ng cao su thiên nhiên trên th gi i {15}. Năm 2008, t ng s n lư ng cao su trên th gi i đ t kho ng 9,94 tri u t n. Trong đĩ Thái Lan đ t cao nh t là 3.020 ngàn t n, chi m 30,4%. Th hai là Indonesia, đ t 2.824 ngàn t n, chi m 28,4%. Th ba là Malaysia, s n lư ng đ t 1.078 ngàn t n, chi m 10,8%. Th tư là n Đ , đ t 880 ngàn t n, chi m 8,8%. S n lư ng cao su Vi t Nam x p h ng th năm, đ t 662,9 ngàn t n, chi m 6,7% so v i t ng s n lư ng cao su trên th gi i, vư t hơn Trung Qu c (638 ngàn t n) {10}. B ng 1.1: Tình hình phát tri n cao su trên th gi i năm 2008 (Đvt: Ngàn t n/ngàn ha)
- Chir tiêu Thái Indonesia Malasia n Đ Vi t Trung Th Lan Nam Qu c Gi i S n lư ng 3020 2824 1078 880 663 638 9942 % so th gi i 30,4 28,4 10,8 8,8 6,7 6,4 100 Di n tích 2456 3433 1247 650 618 776 10600 % so thé gi i 23,2 32,4 11,8 6,1 5,8 7,3 100 Năng su t 1706 1004 1430 1896 1661 Th h ng 2 8 6 1 4 Xu t kh u 2561 2408 915 76 619 % so th gi i 35,2 33,1 12,6 1,0 8,5 Ngu n: Hi p h i cao su Vi t Nam {10}. V di n tích, năm 2008, t ng di n tích cao su tồn th gi i ư c kho ng 10,6 tri u ha. Trong đĩ l n nh t là Indonesia đ t 3,433 tri u ha, chi m 32,4%. Th hai là Thái Lan đ t 2,456 tri u ha, chi m 23,2%. Th ba là Malaysia đ t 1,247 tri u ha, chi m 11,8%. Th tư là Trung Qu c đ t 776 ngàn ha, chi m 7,3%. n Đ x p th năm v i di n tích là 650 ngàn ha, chi m 6,1%. Di n tích cao su Vi t Nam x p th sáu v i 618,6 ngàn ha, chi m 5,8% t ng di n tích cao su trên th gi i {10}. V Xu t kh u, T ng lư ng cao su xu t kh u năm 2008 d n đ u là Thái Lan v i 2,56 tri u t n, chi m 35,2% t ng lư ng cao su xu t kh u trên th gi i. Th hai là Indonesia xu t kh u 2,4 tri u t n, chi m 33,1 %. Malaysia x p th ba đ t 915 ngàn t n, chi m 12,5%. Vi t Nam x p th tư v i lư ng cao su xu t kh u 619,3 ngàn t n, chi m 8,5%. Cơte D’Ivoire x p th năm v i 190,6 ngàn t n, chi m 2,6% {10}. 1.2.2. Tình hình phát tri n cao su t i Vi t Nam đ n năm 2008 Đ n năm 2008, T ng di n tích cao su Vi t Nam đ t 618.600ha, tăng 62.300ha ho c 11,2% so v i năm 2007, đ t m c gia tăng di n tích cao nh t k t năm 1998 đ n nay. Di n tích cao su ch y u t p trung Đơng Nam b , k đ n là Tây Nguyên và duyên h i mi n Trung. Cây cao su m i đư c m r ng đ n vùng Tây B c, di n tích tr ng m i năm 2008 đ t 3.960ha, nâng t ng di n tích cao su vùng này lên 4.640ha {10}. S n lư ng cao su năm 2008 đ t 662,9 ngàn t n, tăng 10,2% so v i năm 2007. Di n tích khai thác ư c kho ng 399 ngàn ha, chi m 64,5% t ng di n tích cao su c nư c, tăng 25.700ha so v i năm 2007. Năng su t bình quân đ t 1.661kg/ha {10}. Lư ng cao su xu t kh u trong năm 2008 đ t kho ng 655,2 ngàn t n, tương đương 619,3 ngàn t n quy khơ, tr giá 1,59 t Dola, gi m 8,3% v lư ng nhưng tăng 14,4% v tr giá
- và tăng 24,8% v đơn giá, đ t 2.432 USD/t n, là m c cao nh t t trư c đ n nay. Th trư ng xu t kh u cao su năm 2008 l n nh t v n là Trung Qu c (69,1%), k đ n là Hàn Qu c (3,7%), Đ c (3,3%), Malaysia (3,0%) và Đài Loan (3,0%). Ch ng lo i chính đư c xu t kh u là cao su kh i (69,7%), K ti p là Latex (8,7%) và cao su t RSS (5,3%) {10}. Lư ng cao su nh p vào Vi t Nam năm 2008 kho ng 150,1 ngàn t n, ch y u nh p t Thái Lan (48,6%), Campuchia (26,4%) và Indonesia (17,3%). Ch ng lo i đư c nh p nhi u nh t là cao su kh i TSR 20 (33,6%), TSR 5 (15,2%), TSR L và 3L (14,4%), TSR 10 (10,4%), k đ n là cao su t RSS (14,9%). Cao su đư c nh p đ tái xu t và tiêu th trong nư c {10}. Lư ng cao su tiêu th trong nư c kho ng 100 ngàn t n, chi m 15% t ng s n lư ng. Trong đĩ 70 ngàn t n đư c s d ng trong ch bi n v xe, v i s n lư ng kho ng 150 ngàn v xe ơ tơ con, 1,65 tri u v xe ơ tơ t i các lo i và 19,9 tri u v xe máy {10}, {11}. B ng 1.2: Di n tích, s n lư ng và năng su t cao su Vi t Nam (1976 2008) Năm T ng di n tích Di n tích tăng Di n tích khai S n lư ng Năng su t (ha) (ha) thác (ha) (t n) (kg/ha) 1976 76.600 40.200 1980 87.700 11.000 41.100 41.100 703 1985 180.200 92.500 63.650 47.900 753 1990 221.700 57.900 81.100 57.900 714 1995 278.400 56.700 146.900 124.700 849 2000 412.000 17.100 238.000 290.800 1.222 2005 482.700 70.700 334.400 481.600 1.440 2006 522.200 39.500 356.400 555.400 1.558 2007 556.300 34.100 373.300 601.700 1.612 2008 618.6000 62.300 399.000 662.900 1.661 Ngu n: Hi p h i cao su Vi t Nam {10},{11}. 1.2.3. Đ nh hư ng phát tri n cao su Vi t Nam giai đo n 2009 2020 Trư c nhu c u th gi i v n cịn tăng và ích l i nhi u m t c a cây cao su (kinh t , xã h i, mơi trư ng), Chính ph Vi t Nam đã đưa ra m c tiêu 1 tri u ha cao su vào năm 2020. Cĩ tri n v ng Vi t Nam s đ t 1,2 tri u t n cao su vào năm 2020, nâng lên v trí là nư c xu t kh u cao su l n th ba trên th gi i. Trư c nhu c u tiêu th và giá gi m m nh trong năm 2009, cĩ th kéo sang năm 2010 n u n n kinh t th gi i ph c h i ch m, c n qu n lý ch t ch k ho ch s n lư ng xu t kh u năm 2009 2010 đ tránh ngu n cung c p cao hơn nhu c u, s gây áp l c đ y giá xu ng sâu
- hơn. Đ i v i k ho ch phát tri n di n tích, trư c nh ng d đốn c a các t ch c qu c t v nhu c u cao su s tăng d n t sau năm 2010, c n nên ti p t c chương trình m r ng di n tích cao su, nh t là vào th i đi m chi phí đ u vào th p, đ t o vi c làm cho vùng nơng thơn và gia tăng s n lư ng đáp ng th trư ng cho th i gian s p đ n (6 7 năm sau tr ng). Tuy nhiên, t c đ phát tri n di n tích c n rà sốt đ phù h p v i tình hình {10}, {11}. B ng 1.3: D ki n phát tri n cao su Vi t Nam giai đo n 2009 2020. Năm T ng di n Di n tích S n lư ng Năng su t Xu t kh u tích (ha) tăng (ha) (t n) (kg/ha) (t n) 2009 650.000 34.100 650.000 1.700 570.000 2010 680.000 30.000 750.000 1.850 750.000 2015 850.000 170.000 855.000 1.860 870.000 2020 1.000.000 150.000 1.200.000 1.950 1.000.000 Ngu n: Hi p h i cao su Vi t Nam {10}, {11}. 1.3. Yêu c u sinh thái c a cây cao su 1.3.1. Khí h u 1.3.1.1. Nhi t đ : Cây cao su c n nhi t đ cao và đ u v i nhi t đ thích h p nh t là t 25 30 oC, trên 40 oC cây khơ héo, dư i 10 oC cây cĩ th ch u đ ng đư c trong m t th i gian ng n n u kéo dài cây s b nguy h i như lá cây b héo, r ng, ch i ngon ngưng tăng trư ng, thân cây cao su KTCB b n t n , xì m Nhi t đ th p 5 oC kéo dài s d n đ n ch t cây. nhi t đ 25 oC, năng su t cây đ t m c t i ưu, nhi t đ mát d u vào bu i sáng s m (1 5 gi sáng) giúp cây s n xu t m cao nh t. Các vùng tr ng cao su trên th gi i hi n nay ph n l n vùng khí h u nhi t đ i cĩ nhi t đ bình quân năm 28 oC + 2oC và biên đ nhi t trong ngày là 7 8oC. 1.3.1.2. Lư ng mưa: Cây cao su cĩ th tr ng các vùng đ t cĩ lư ng mưa t 1500 2000mm/năm. Tuy v y, đ i v i các vùng cĩ lư ng mưa th p dư i 1500mm/năm thì lư ng mưa c n ph i phân b đ u trong năm, đ t ph i cĩ thành ph n sét kho ng 25%. nh ng nơi khơng cĩ đi u ki n thu n l i, cây cao su c n lư ng mưa 1800 2000mm/năm. Các tr n mưa t t nh t cho cây cao su là 20 30 mm và m i tháng cĩ kho ng 150mm; dư i 100mm/tháng thì khơng t t cho cây cao su. S ngày mưa t t là 100 150 ngày/năm. Các tr n mưa l n, kéo dài nh t là các tr n mưa bu i sáng gây tr ng i cho vi c c o m và đ ng th i làm tăng kh năng lây lan và phát tri n c a các lo i n m b nh gây h i trên m t c o cây cao su. Mưa bu i sáng cĩ nh hư ng l n đ n vi c c o m như:
- Khơng th c o m đư c khi mưa lúc 5 6 gi sáng và kéo dài đ n 11 –12 gi trưa ph i ngh c o nguyên ngày như v y là m t m hồn tồn ngày đĩ. Làm ch m tr vi c c o m vì khi mưa v cây b ư t, nư c mưa ch y d c theo thân cây và ch y vào chén m làm trơi m t m nên ph i ch khi v cây tương đ i khơ và nư c mưa khơng cịn ch y vào chén thì m i cĩ th b t đ u c o đ ơc. C o mu n s m t s n lư ng t 10% đ n 40 50% tuỳ theo gi c o. Trút m s m: mưa ngay sau khi c o đư c cáccây trong ph n cây, c n tranh th trút s m đã cĩ, vi c trút s m gây th t thu m t ph n s n lư ng. M t m t p: mưa ngay sau khi trút xong m nư c, ph n m ch y dai s b trơi m t cho nên khơng thu đư c m t p {2}, {15}. 1.3.1.3. Giĩ: Giĩ nh 1 2m/giây cĩ l i cho cây cao su vì giúp cho vư n cây thơng thống, h n ch đư c b nh và giúp cho v cây mau khơ sau khi mưa. Kinh nghi m t i Malaysia cho th y: khi giĩ cĩ t c đ 8 13,8m/s làm lá cao su non b xo n l i, lá b rách, phi n lá d y lên nh l i, cĩ nh hư ng làm ch m tăng trư ng. Khi giĩ cĩ t c đ >17,2m/s; cây cao su b gãy cành, thân. Khi giĩ t c đ >20m/s thì cây b đ gãy n ng. Tr ng cao su các nơi cĩ giĩ m nh thư ng xuyên, giĩ bão, giĩ l c s gây hư h i cho cây cao su, làm b gãy cành, gãy thân do g cao su giịn d gãy và làm tr c g c, đ cây nh t là nh ng vùng đ t c n, r cao su khơng phát tri n sâu và r ng đư c {2}, {15}. 1.3.1.4. Gi chi u sáng, sương mù Gi chi u sáng nh hư ng tr c ti p đ n cư ng đ quang h p c a cây và như th là nh hư ng đ n m c tăng trư ng và s n xu t m c a cây. Ánh sáng đ y đ giúp cây ít b b nh, tăng trư ng nhanh và s n lư ng cao. Gi chi u sáng đư c ghi nh n là t t cho cây cao su bình quân là 1800 2800gi /năm và t i ưu là kho ng 1600 1700 gi /năm. Sương mù nhi u gây m t ti u khí h u m ư t t o cơ h i cho các lồi n m b nh phát tri n và t n cơng cây cao su như trư ng h p b nh ph n tr ng do n m Oidium gây nên m c đ n ng t i các vùng tr ng cao su Tây Nguyên do nh hư ng c a sương mù bu i sáng xu t hi n thư ng xuyên {2}, {15}. 1.3.2. Đ t đai Cĩ quan ni m cho r ng cây cao su cĩ th s ng đư c trên h u h t các lo i đ t mà các cây khác khơng th s ng đư c. Th c ra, cây cao su cĩ th phát tri n trên nhi u lo i đ t khác nhau vùng khí h u nhi t đ i m ư t nhưng hi u qu kinh t c a cây là m t v n đ c n lưu ý hàng đ u khi nhân tr ng cao su trên quy mơ l n. Do v y vi c ch n l a các vùng đ t thích h p cho cây cao su là m t v n đ cơ b n c n đư c đ t ra. 1.3.2.1. Đ cao: Cây cao su thích h p v i các vùng đ t cĩ đ cao tương đ i th p dư i 200m.
- Càng lên cao càng b t l i do đ cao c a đ t cĩ tương quan v i nhi t đ th p và giĩ m nh. K t qu t i Malaysia cho th y c lên cao thêm 200m thì th i gian ki n thi t cơ b n c a cây cao su kéo dài thêm t 3 6 tháng (Webster, 1989) {32} trong khi đĩ đ cao đ t ít nh hư ng đ n s n lư ng. Cĩ nhi u k t qu kh o sát cho th y đ cao l n, cây cho s n lư ng t t hơn, c th theo Djikman (1951) m c s n xu t c a cây cao su 500m t t hơn 250m {25}. Đ cao đ t lý tư ng đư c khuy n cáo đ tr ng cao su là: + vùng xích đ o cĩ th tr ng đ n đ cao 500 600m. + v trí 5 60 m i bên vĩ tuy n, cĩ th tr ng đ n đ cao 400m. 1.3.2.2. Đ d c: đ d c đ t cĩ liên quan đ n đ phì đ t. Đ t càng d c, xĩi mịn càng m nh khi n các ch t dinh dư ng trong đ t nh t là trong l p đ t m t b m t đi nhanh chĩng. Khi tr ng cao su trên các vùng đ t d c c n ph i thi t l p các h th ng b o v đ t ch ng xĩi mịn r t t n kém như h th ng đê, mương, đư ng đ ng m c Hơn n a các di n tích cao su tr ng trên đ t d c s g p khĩ khăn l n trong cơng tác c o m , thu m và v n chuy n m v nhà máy ch bi n. Do v y, trong đi u ki n cĩ th l a ch n đư c, nên tr ng cao su đ t cĩ đ d c dư i 30% {21}. 1.3.2.3. Lý và hố tính đ t pH: thích h p cho cây cao su là 4,5 5,5 {1}. Theo Edgar (1960), gi i h n pH đ t cĩ th tr ng cao su là 3,5 7,0 (d n theo {15}). Chi u sâu canh tác: Đây là m t y u t quan tr ng. Đ t tr ng cao su lý tư ng ph i cĩ t ng đ t canh tác sâu >2,0m trong đĩ khơng cĩ t ng tr ng i cho s tăng trư ng c a r cao su như l p thu c p treo, l p latérit hố d y đ c, l p đá t ng Tuy nhiên, trên th c t , các lo i đ t cĩ chi u sâu t ng đ t canh tác t 1,0m tr lên cĩ th xem là đ t yêu c u đ tr ng cao su {15}, {20}. Thành ph n h t (sa c u): đ t cĩ th tr ng cao su ph i cĩ thành ph n sét l p đ t m t (0 30cm) t i thi u 20% và l p đ t sâu hơn (>30cm) t i thi u là 25%. nơi cĩ mùa khơ kéo dài, đ t ph i cĩ thành ph n sét 30 40% m i thích h p cho cây cao su. các vùng khí h u khơ khan, đ t cĩ t l sét t 20 25% (đ t cát pha sét) đư c xem là gi i h n cho cây cao su. Đ t cĩ thành ph n h t thơ chi m trên 50% trong 80cm l p đ t m t là ít thích h p cho vi c tr ng cao su. Các thành ph n h t thơ s gây tr ng i cho s phát tri n c a r cao su và nh hư ng b t l i đ n kh năng d tr nư c c a đ t {15}, {20}. Ch t dinh dư ng trong đ t: cây cao su cũng c n các lo i dinh dư ng đa lư ng N, P, K, Ca, Mg và c vi lư ng. Yêu c u m c đ dinh dư ng c a đ t tr ng cao su Vi t Nam đã đư c nghiên c u cho k t qu như sau:
- B ng 1.4: Thang chu n đánh giá đ t tr ng cao su Vi t Nam (t ng 0 30 cm) R t th p Th p Trung bình Cao R t cao Mùn (%) 6,0 N (%) 0,25 P2O5ts (%) 0,08 K2Ots (%) 0,188 P2O5dt (mg%) 9,0 K2Odt (mg%) 9,42 Mg ++ (lđl%) 6,0 T (lđl/100g) 10 V (lđl/100g) 40 Ngu n: Võ Văn An(1990) {1}. Ghi chú: T: dung tích h p thu. V: Đ bão hịa bazơ. Đ i v i cây cao su, các ch t dinh dư ng trong đ t khơng ph i là y u t gi i h n nghiêm tr ng tuy nhiên n u tr ng cao su trên các lo i đ t nghèo dinh dư ng, c n đ u tư nhi u phân bĩn s làm tăng chi phí đ u tư khi n hi u qu kinh t kém đi.
- 1.4. Phân h ng đ t tr ng cao su Đ t là m t trong các y u t quy t đ nh ch t lư ng vư n cây. M t sai l m trong vi c l a ch n đ t s d n đ n các h u qu nghiêm tr ng kéo dài đ n 20 30 năm, do v y vi c hi u bi t cơ b n v các tính ch t đ t thích h p cho cây cao su là r t c n thi t. Phân h ng đ t tr ng cao su nh m làm cơ s cho vi c: Quy t đ nh tr ng hay khơng tr ng cao su trên m t di n tích đ t kh o sát. Áp d ng bi n pháp k thu t thích h p và d tốn đ u tư cho t ng vùng. Quy t đ nh ti p t c chăm sĩc v i đ u tư đ c bi t hay ph i thanh lý các di n tích vư n cây đã tr ng nhưng th i gian ki n thi t cơ b n b kéo dài hay năng su t quá kém. Nguyên t c c a vi c phân h ng đ t tr ng cao su là d a vào nguyên t c phân h ng đ t c a FAO, căn c vào các y u t h n ch c a các ch tiêu kh o sát. Vi c phân h ng đ t đư c đánh giá d a trên các ch tiêu khí h u và đ t đai cĩ nh hư ng tr c ti p đ n sinh trư ng và m c s n xu t c a cây cao su. Các ch tiêu chính c a khí h u đư c ch n đ đánh giá là: lư ng mưa, s tháng khơ h n, b c thốt nư c mùa khơ, nhi t đ , giĩ c c đ i. Các ch tiêu chính c a đ t đư c ch n là: t ng sâu l p đ t canh tác (t ng đ t h u ích), thành ph n cơ gi i, tiêu thốt nư c b m t, đ mùn, đ phì. M i ch tiêu cĩ 4 5 m c đ x p h ng t m c đ thích h p đ n m c đ h n ch . Sau cùng, đ t đư c phân h ng theo m c đ t ng h p các ch tiêu kh o sát. Các lo i đ t đư c phân thành 5 h ng: + Các lo i đ t thích h p: S (suitable) g m cĩ S1: đ t r t thích h p S2: đ t thích h p v a S3: đ t thích h p kém + Các lo i đ t khơng thích h p: N (non suitable) g m cĩ: N1: đ t khơng thích h p t m th i, n u cĩ các đ u tư k thu t thích h p cĩ th nâng lên c p S3 tuy r ng đ u tư t n kém. N2: đ t khơng thích h p vĩnh vi n: đ t khơng th tr ng cao su. N u đã tr ng cao su thì ch cịn cĩ bi n pháp là thanh lý vư n cây vì t t c các đ u tư k thu t s r t t n kém mà khơng mang l i hi u qu . Tr ng cao su trên các lo i đ t thích h p (S1+S2) c n chi phí đ u tư th p v n mang l i hi u qu kinh t cao, trái l i trên các lo i đ t ít thích h p (S3+N1) địi h i chi phí đ u tư cao mà hi u qu kinh t th p đơi khi khơng cĩ hi u qu . Trư c khi tri n khai m t d án tr ng cao su c n th c hi n t t cơng tác kh o sát và phân h ng đ t đ cĩ k ho ch c th v :
- + Di n tích đ t cĩ kh năng tr ng và lo i ngay t đ u các lo i đ t khơng thích h p (N1, N2). + Cĩ phương án đ u tư thích h p và lo i đ t nh m d trù k ho ch ti n v n c n thi t cho t ng giai đo n và c d án. + Cĩ cơ s đ d ki n di n ti n s n lư ng c a d án t ng năm và trong m t giai đo n dài đ t đĩ cĩ k ho ch xây d ng nhà máy, thương m i hố s n ph m và tính đư c hi u qu đ u tư c a t ng phương án {15}, {20}. 1.5. Cácti n b k thu t áp d ng trên vư n cây cao su 1.5.1. Phân vùng sinh thái Cơng tác phân chia vùng sinh thái đ i v i cây cao su là cơ s cho vi c khuy n cáo gi ng và các bi n pháp k thu t nơng h c đ t hi u qu và th c ti n hơn đ t i ưu hĩa ti m năng c a cây cao su.V n đ này đư c các nư c tr ng cao su quan tâm t lâu, song phương pháp áp d ng m i nư c cĩ nhi u đi m khác bi t. Theo Pushparajah (1972), đ t tr ng cao su Malaysia đư c phân thành 5 nhĩm d a trên các ch tiêu kinh t , k thu t c a đ t đai và cây tr ng. Các y u t chính c a đ t là đ d c, t ng sâu, lý tính đ t, đ phì c a đ t {27}. K t qu nghiên c u c a Chan và Push (1972) t i Malaysia cho th y cĩ s khác bi t r t l n gi a s n lư ng c a cùng 1 gi ng cây trên các h ng đ t: cao su tr ng trên các lo i đ t t t (h ng 1) cho s n lư ng g n g p đơi so v i cao su tr ng trên các lo i đ t x u (h ng 4) (d n theo {15}). B ng 1.5: S n lư ng cao su trên các lo i đ t tr ng cao su t i Malaysia ĐVT: kg/ha. Gi ng H ng 1 H ng 2 H ng 3 H ng 4 (đ t Munchong) (đ t Renggam) (đ t Holyrood ) (đ t Selangor ) RRIM 600 1736 1248 1290 897 RRIM 605 1522 1234 1118 690 GT1 1452 1349 1102 984 PB5/51 1270 1234 1125 872 BQ gi ng 1495 1266 1159 861 Ngu n: (d n theo {15}). Theo Chan và Push (1972), các đ c tính c a lo i đ t t t, thích h p cho cây cao
- su t i Malaysia như sau: . Chi u sâu đ t: Trên 100cm . Đ t cĩ c u trúc t t, thống khí, thốt nư c t t. . Đ t cĩ kh năng gi nư c t t. . Thành ph n h t c a đ t: t i thi u cĩ 35% sét (đ gi nư c và các ch t dinh dư ng) và 30% cát. . Đ d c t 2 90, gi i h n cao nh t c a đ d c là 16 0. . M ch thu c p: cĩ chi u sâu trên 100cm. . pH = 4,5 5,0 . Cĩ hàm lư ng các ch t dinh dư ng N, P, K m c trung bình (d n theo {15}). Sys (1975), đ xu t vi c phân h ng đánh giá đ t trơng cao su d a vào nh ng nguyên t c c a FAO chia làm 4 c p: b c, l p, l p ph và đơn v đ t thích h p căn c vào nh ng y u t h n ch nghiêm tr ng. Nh ng y u t h n ch này cĩ th phân ra nh ng y u t cĩ th và khơng th c i t o đư c do s qu n lý c a con ngư i {31}. Sanjeeva Ras, Jayarathnam, Sethuraj (1990), nghiên c u cácch tiêu đ đánh giá s thích nghi v i ch đ mưa và nhi t đ c a các vùng tr ng cao su t i n Đ đưa ra nh n xét: . Lư ng mưa phân ph i đ u và nhi t đ t i ưu là 2 y u t khí h u chính y u cho s tăng trư ng và s n xu t m c a cây cao su. . nh ng vùng cĩ nhi t đ trung bình t i thi u 40 0C b t c tháng nào, lư ng mưa 600m so m t bi n đươc g i là gi i h n khơng th tr ng cao su {30}. Vi n nghiên c u cao su Vi t Nam (1990), xây d ng quy trình đánh giá phân h ng s d ng đ t tr ng cao su d a trên cơ s đánh giá phân h ng 9 ch tiêu khí h u và 10 ch tiêu đ t đai, đây là nh ng ch tiêu đ c thù đ i v i sinh trư ng và phát tri n c a cây cao su {23}. Nguy n Th Hu (1994) đã th c nghi m phân vùng sinh thái cho 1500 ha cao su t i nơng trư ng Tân L i, thu c Cơng ty cao su Đ ng Phú và đã chia thành 2 vùng chính: . Vùng thích h p trên trung bình (R++): Ch y u là vùng đ t nâu đ basalf và đ t chuy n ti p t cao trình trên 85 m. . Vùng thích h p dư i trung bình (R ): Ch y u là đ t xám và cao trình dư i 85 m {14}.
- Tr n Ng c Duyên (1997) nghiên c u cácy u t t nhiên h n ch năng su t m cao su t i Đ k L k cho th y: Đ k L k thu c vùng thích h p trung bình đ tr ng cao sư {S3+}. Trong đĩ khí h u thu c vùng kém thích h p {C3(Bt3, Tk2, Sm2)} v i 1 y u t h n ch nghiêm tr ng là lư ng b c thốt mùa khơ, 2 y u t h n ch trung bình là s tháng khơ h n và s ngày cĩ sương mù. Đ t đai thu c vùng thích h p {S1} v i 3 y u t h n ch nh là đ d c, đ bão hịa bazơ và kali d tiêu. Lư ng mưa 1835mm và s ngày mưa 127,3 ngày, t p trung ch y u t tháng 5 đ n tháng 10 là nguyên nhân h n ch năng su t m cao su trong mùa mưa, lư ng b c hơi và v n t c giĩ l n h n ch năng su t m cao su trong mùa khơ {8}. Năm 1998, Vi n Nghiên c u cao su Vi t Nam đã hồn thi n h th ng phân lo i đ t tr ng cao su trong đi u ki n Vi t Nam. Đây là h th ng đánh giá d a vào ch s nhân c a các y u t khí h u và đ t đai. Theo h th ng này, ti m năng c a các vùng tr ng cao su đư c phân lo i d dàng qua các t h p phân h ng c a khí h u và đ t đai {20}. 1.5.2. C i ti n gi ng Cơng trình c i ti n gi ng đư c chú ý t nh ng ngày đ u phát tri n cao su các nư c Đơng Nam Á nh m khơng ng ng nâng cao năng su t vư n cao su. Năm 1968, Malaysia đ xu t phương án “Đ a phương hĩa b gi ng theo vùng đ a lý”, chia bán đ o Malaysia thành 8 vùng đ a lý. Năm 1975, ý ni m đ a phương hĩa b gi ng theo vùng đ a lý đư c nâng lên thành “đ a phương hĩa b gi ng theo mơi trư ng sinh thái’’, d a trên nguyên t c: “T i đa hĩa ti m năng s n lư ng c a m t đ a phương nh t đ nh đang b kh ng ch c a các y u t mơi trư ng (Enviromax concept)”. Ti n b k thu t này đư c các nư c tr ng cao su hư ng ng r t cao do xác đ nh rõ ràng nh hư ng c a ngo i c nh đ n năng su t c a m i dịng vơ tính, đ ng th i cho phép l a ch n các dịng vơ tính m t cách chính xác hơn d a trên các y u t h n ch trong đi u ki n c th {29}. Theo Pushparajah.E, Tan.A.M, Modh.D (1984): C i ti n gi ng là bi n pháp hàng đ u đ nâng cao hi u qu kinh t vư n cây và đư c x p h ng ưu tiên trong chương trình ho t đ ng c a các Vi n Nghiên c u cao su. C i ti n gi ng đã tăng năng su t cây cao su t
- 200 300 kg/ha (cây th c sinh năm 1920) lên hơn 2.000 kg/ha vào gi a th p k 1960 và trên 3.000 kg/ha vào đ u th p k 1980. Tuy nhiên, luơn cĩ m t kho ng cách gi a năng su t th nghi m và năng su t th c t do s tương tác gi a các y u t ngo i c nh, k thu t tr ng tr t và gi ng {18}. T năm 1980 1990,Vi n nghiên c u cao su Vi t Nam đã tri n khai đ tài c i ti n gi ng cao su (40A 01), k t q a xây d ng đư c cơ c u b gi ng cao su đ a phương hĩa cho t ng giai đo n: 1981 1983, 1986 1988, 1991 1993. Các b gi ng này đư c tri n khai trên di n tích tr ng m i t năm 1981 đ n 1993 {13}. Năm 1992 1995, Vi n Nghiên c u cao su Vi t Nam nghiên c u gi ng tri n v ng, xây d ng và tri n khai cơ c u b gi ng 1994 1996, chu n b b gi ng 1997 2000, k t qu thu nh n: . Đ xu t 19 dịng vơ tính vào danh m c gi ng qu c gia, các gi ng này cĩ kh năng rút ng n th i gian ki n thi t cơ b n t 6 tháng đ n 1 năm và năng su t cao hơn 20 30% so v i các gi ng cũ (GT1, RRIM600, PB86, PR107). . Xây d ng cơ c u b gi ng cao su đ a phương hĩa 1994 1996 g m 19 dịng vơ tính trong 3 b ng v i nh ng t l khác nhau theo đ a phương đ t i đa hĩa ti m năng c a gi ng cho t ng vùng. Năng su t bình quân 1700 2000 kg/ha. . Chu n b cơ c u b gi ng sau 1997 {24}. Tr n Th Thúy Hoa, Lê M u Túy, Ph m H i Dương, Vũ Văn Trư ng, L i Văn Lâm (1998 ), xây d ng và tri n khai cơ c u b gi ng cao su đ a phương hĩa 1998 2000 v i nh ng gi ng cao su phù h p v i t ng đi u ki n sinh thái t i các đ a phương {12}. 1.5.3. Phương pháp tr ng Phương pháp tr ng cao su đư c c i ti n liên t c, đ u tiên là tr ng b ng h t khơng ghép (cây th c sinh). T khi k thu t ghép cây áp d ng cho cây cao su, ngư i ta dùng phương pháp tr ng h t ghép t i lơ, phương pháp tr ng stumps và phương pháp tr ng b u. T năm 1978 1979 phương pháp tr ng stumps b u 2 –3 t ng lá đư c s d ng r ng rãi t i Malaysia do đ t t l s ng cao, vư n cây đ ng đ u, rút ng n th i gian ki n thi t cơ b n và năng su t m cao hơn vư n tr ng b ng stumps ghép m t nâu t 24 – 46% {5}, {6}. Năm 1993, qua th c nghi m 4 phương pháp tr ng m i: stumps 10 tháng tu i, b u c t
- ng n, b u 2 t ng lá và stumps b u 1 t ng lá. Vi n nghiên c u Cao su Vi t Nam đã nh n đ nh phương pháp tr ng b u 2 t ng lá cĩ t l s ng cao nh t (99,95%), các ch tiêu sinh trư ng đư c x p hàng đ u so v i các phương pháp khác . Huỳnh Văn Khi t (2004) nghiên c u cácbi n pháp k thu t nh m nâng cao ch t lư ng vư n cao su ti u đi n giai đo n ki n thi t cơ b n cho r ng: Ch t lư ng vư n cao su tr ng cây con d ng stumps b u 3 t ng lá và b u c t ng n cao hơn tr ng cây con d ng stumps 10. Bi n pháp tr ng cây con d ng b u 3 t ng lá đã rút ng n th i gian ki n thi t cơ b n t 1 đ n 1,5 năm so v i bi n pháp tr ng cây con d ng stumps 10 và 6 tháng đ n 1 năm so v i bi n pháp tr ng cây con d ng b u c t ng n {16}. Mai Văn Sơn (2000) đ xu t cácgi i pháp tr ng m i theo hư ng thâm canh t đ u và chăm sĩc b ng nh ng gi i pháp ti n b cho vư n cao su ki n thi t cơ b n t i vùng Đơng Nam B như sau: * Tr ng các gi ng cao su cĩ năng su t cao, phù h p v i vùng sinh thái. * S d ng cây gi ng cao su cĩ ch t lư ng cao như b u c t ng n ho c b u 2 t ng lá dư i 10 tháng tu i. * Đ nh hình vư n cây ngay t năm đ u tiên, b o đ m s ng trên 95 %, cây phát tri n đ ng đ u và đ t t i thi u 3 t ng lá. * Chăm sĩc đúng k thu t cho vư n cây 3 năm đ u tiên trong th i kỳ ki n thi t cơ b n {19}. 1.5.4. Tư i nư c, bĩn phân Tr n Ng c Duyên (2005) nghiên c u tư i nư c gi m cho cao su kinh doanh t i Đ k L k thu đư c k t qu sau: . Tư i nư c k t h p bĩn phân Vêdagrơ, ch t gi m theo cơng th c (6.000 lít nư c + 800 lít Vêđagrơ + 2 lít KOM)/ha cĩ tác d ng làm tăng m đ đ t vư n cao su trong th i kỳ cây cao su thay lá m i. Rút ng n đư c th i gian n đ nh t ng lá cịn 35 38 ngày so v i đ i ch ng là 40 47 ngày. Gi m đư c m c đ b nh ph n tr ng gây r ng lá non sau khi thay lá. Tăng năng su t vư n cây, m c tăng năng su t rõ nh t là t tháng 3 đ n tháng 5, lư ng m tăng đư c 39,66kg/ha tương ng v i tăng 2,44% so v i đ i ch ng {7}. . Tư i nư c k t h p cày vùi theo cơng th c (8000 lít nư c + 5lít Komix Rb + 2 lít KOM)/ha cĩ tác d ng: Tăng m đ đ t vư n cao su trong th i kỳ cây cao su thay lá m i. Tăng năng su t vư n cây, m c tăng năng su t rõ nh t là t tháng 3 đ n tháng 5, lư ng m tăng đư c 39,66kg/ha tương ng v i tăng
- 2,44% so v i đ i ch ng. Tuy nhiên bi n pháp cày vùi lá trong vư n cao su kinh doanh cĩ nh ng h n ch như chi phí máy khá cao và r cao su trong th i đi m phát tri n m nh b t n thương khá nhi u {7}. Mak.S, Yin.S và Pookpakdi (2006) nghiên c u nh hư ng c a tư i nư c và phân bĩn đ n năng su t và ch t lư ng m cao su t i Thái Lan cho th y tư i nư c và bĩn phân làm tăng năng su t m , tuy nhiên hàm lư ng cao su khơ trong m cĩ gi m so v i khơng tư i nư c {17}. 1.5.5. Phịng tr b nh ph n tr ng Đ i v i cây cao su, b nh h i là m t trong nh ng nguyên nhân h n ch sinh trư ng và s n lư ng m . Hi n nay các nư c tr ng cao su r t coi tr ng cơng tác d tính, d báo phịng tr b nh h i nh m gi m t i đa thi t h i do các lo i b nh gây ra đ c bi t là b nh ph n tr ng. Radziak.N.Z và Ismail Hashim (1990) nghiên c u các b nh lá trên cây cao su và cách phịng tr t i Malaysia : + B nh ph n tr ng: Dùng lưu huỳnh b t (9 kg/ha) phun 5 7 ngày/l n t khi m i nhú lá non đ n khi t ng lá n đ nh {28}. + B nh đ m m t chim: Dùng Antracol ho c Dithane M 45 (0,2%) phun hàng tu n đ n khi lá trư ng thành. Nguy n H i Đư ng, Phan Thành Dũng và c ng s (1998) xác đ nh đư c 19 lo i b nh và 13 lo i sâu h i ph bi n trên cây cao su Vi t Nam. Trong đĩ cĩ 5 lo i b nh quan tr ng là b nh ph n tr ng, héo đen đ u lá, r ng lá mùa mưa, n m h ng và loét s c m t c o; 5 lo i sâu quan tr ng là m i, sùng, câu c u, sâu rĩm và nh n {9}. Nguy n H i Đư ng, Phan Thành Dũng và c ng s (1998) cho r ng phịng tr b nh ph n tr ng cĩ hi u qu cao nh t khi lá non cịn giai đo n chân chim (3 5 ngày tu i). Dùng thu c Sumieight 12,5 WP (0,2%) và Kumulus 80 WP (0,3%) hi u qu hơn lưu huỳnh b t, Calixin và Daconil {9}. Cơng ty cao su Đ k L k (2004) Phun thu c Sulox (1kg) + Komix (2 lít) + nư c (400 lít)/ha k t h p tư i nư c (4500 lít) + Phân Komix (5 lít)/ha cĩ hi u qu r t l n trong phịng tr b nh ph n tr ng cho cao su th i kỳ kinh doanh {3}.
- 1.5.6. Che mưa m t c o Malaysia đã nghiên c u t m che mưa m t c o cho cây cao su t năm 1985 b ng các lo i v t li u: T m P.E, gi y d u Hi n nay đang s d ng ph bi n t m che mưa b ng gi y d u. T nh ng năm 1980, Cơng nhân cao su Vi t Nam đã dùng rơm, c tranh qu n quanh thân phía trên m t c o đ ngăn dịng nư c mưa t trên thân ch y xu ng làm ư t m t c o. Vi n Nghiên c u cao su Vi t Nam (1992 1993) nghiên c u các lo i v t li u dùng đ che mưa m t c o cho cây cao su th i kỳ khai thác. Năm 1996 đ xu t quy trình s d ng t m che mưa m t c o cho cây cao su b ng gi y d u. Tr n Ng c Duyên (1997) nghiên c u bi n pháp che mưa m t c o cho cao su kinh doanh t i Đ k L k cho th y t m che mưa m t c o b ng gi y d u cĩ tác d ng làm tăng s lư ng, ch t lư ng ngày c o m và tăng 25,66% năng su t trong 5 tháng mùa mưa {8}. Cơng ty cao su Đ k L k (1997) th nghi m 3 lo i t m che mưa m t c o cho cao su khai thác: T m P.E lo i dài, T m P.E lo i ng n và t m gi y d u cho th y t m che mưa lo i gi y d u mang l i hi u qu cao nh t v m t kinh t l n k thu t {4}. Năm 2004, T ng Cơng ty cao su Vi t Nam b sung quy trình trang b t m che mưa cho cao su th i kỳ khai thác b ng t m P.E ho c gi y d u cĩ đ dày 0,3 ± 0,02mm. T m che mưa đư c g n vào thân cây vào đ u mùa mưa và s d ng trong 2 năm {21}.
- CHƯƠNG 2: Đ I TƯ NG, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 2.1. Đ i tư ng nghiên c u Vư n cao su th i kỳ kinh doanh t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đăk Lăk t i t nh Đăk Nơng. Lo i hình vư n cao su: Cao su kinh doanh nhĩm II, năm khai thác: 11 17. Gi ng cao su: GT1 Các v t li u nghiên c u + Ch t c i t o đ t và gi m KOM: . N : 2 % . Zn, Mn, B, Cu : 380 ppm . Power Perk/Super KOM : 3% (ch t c i t o đ t và gi m) . Humat : 4 % . Acid amin : 1,2 % + Thu c Sulox 80WP + Phân bĩn qua lá Komix Rb: . N : 8 % . P 2O5 : 12% . K 2O : 8 % . Zn, Mn, B, Cu : 500 ppm . Acid amin : 1,2 % + T m che mưa m t c o: . T m x p: dài 60 cm, r ng 4,5 cm, d y 1,5 mm. T m x p đư c c t theo hình trăng lư i li m đ khi b m ghim, t m x p s áp sát theo chi u xo n và cong c a b ng c o. . T m nylon (tr ng, trong): dài 60cm, r ng 50 cm, d y 0,3 mm. T m nylon đư c g n cách phía trên mi ng c o 20 cm, phía dư i cĩ treo 3 viên đá nh đ gi cho t m nylon bao trùm qua chén h ng m và khơng b giĩ th i bay. 2.2 N i dung nghiên c u 2.2.1. Đi u tra, đánh giá cácy u t t nhiên và k thu t t i t nh Đăk Nơng cĩ nh hư ng đ n năng su t m c a cây cao su và xác đ nh y u t h n ch . 2.2.2. Đi u tra hi n tr ng và đánh giá ch t lư ng vư n cao su th i kỳ kinh doanh t i t nh Đăk Nơng. 2.2.3. Nghiên c u cácbi n pháp k thu t nh m nâng cao năng su t m c a cây cao su th i kỳ kinh doanh.
- 2.3. Phương pháp nghiên c u 2.3.1. Ph n đi u tra Đ a đi m: Vư n cao su th i kỳ kinh doanh thu c Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng. Th i gian: T tháng 1/2008 đ n tháng 12/2008. Phương pháp đi u tra: S d ng phương pháp đi u tra cơ b n truy n th ng. + Hi n tr ng vư n cây cao su: Thu th p s li u ki m kê vư n cây vào tháng 12 hàng năm t năm 2005 đ n năm 2008 t i phịng k thu t Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng. Các s li u ki m kê c n thu th p: di n tích, năm tr ng, gi ng, m t đ thi t k , m t đ cây đang c o m , năng su t, x p lo i vư n cây theo t ng lơ cao su + Khí h u: Thu th p s li u khí tư ng t năm 2005 đ n năm 2008 t i Tr m khí tư ng th y văn huy n Đăk Mil. Các s li u khí tư ng c n thu th p: Nhi t đ , lư ng mưa, s ngày mưa, s ngày cĩ sương mù, m đ , lư ng b c hơi, v n t c giĩ + Đ t đai: M i đ i s n xu t ch n 3 5 lơ đ i di n đ kh o sát các ch tiêu: cao trình, đ d c, tính ch t lý hĩa h c trong đ t. S li u phân tích đ t, chúng tơi k th a trong chương trình đánh giá đ phì th c t đ t tr ng cao su tồn cơng ty cao su Đ k L k năm 2005 c a phịng k thu t cơng ty cao su Đ k L k. + Các bi n pháp k thu t: Thu th p s li u và tr c ti p theo dõi vi c th c hi n các bi n pháp k thu t đ i v i vư n cao su t i các đ i s n xu t: Gi ng cao su, d ng cây con khi tr ng, b o v th c v t, bĩn phân, k thu t khai thác m , trình đ tay ngh c a cơng nhân Phương pháp đánh giá và xác đ nh các y u t h n ch năng su t m cao su: + Đ i v i các y u t t nhiên: Căn c vào s li u khí h u, đ t đai và năng su t m cao su t ng vùng, tìm m i quan h c a chúng và xác đ nh y u t h n ch theo quy trình đánh giá và phân h ng vùng tr ng cao su c a Vi n Nghiên c u cao su Vi t Nam (năm 1998). + Đ i v i các y u t k thu t: Đ i chi u các bi n pháp k thu t đư c áp d ng trên vư n cây t i các đ i s n xu t v i quy trình k thu t c a T ng cơng ty cao su Vi t Nam {21} và năng su t th c t c a vư n cây, xác đ nh bi n pháp k thu t chưa phù h p. 2.3.2. Ph n thí nghi m 2.3.2.1. Thí nghi m 1: Nghiên c u bi n pháp gi m cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh. Đ a đi m: Lơ Do Ry (năm tr ng: 1989, gi ng GT 1, di n tích: 25 ha) thu c đ i Đăk R’la, Nơng trư ng Đăk Mil, xã Đăk R’la huy n Đăk Mil. Th i gian: t tháng 1 năm 2008 đ n tháng 12 năm 2008. Cơng th c thí nghi m: g m 7 cơng th c . Cơng th c 1: Khơng tư i nư c (đ i ch ng)
- . Cơng th c 2: Tư i nư c (10.000 lít nư c/ha) . Cơng th c 3: Tư i nư c (15.000 lít nư c/ha) . Cơng th c 4: Tư i nư c (20.000 lít nư c/ha) . Cơng th c 5: Tư i nư c (10.000 lít nư c/ha) + KOM (2lít/ha) . Cơng th c 6: Tư i nư c (15.000 lít nư c/ha) + KOM (2lít/ha) . Cơng th c 7: Tư i nư c (20.000 lít nư c/ha) + KOM (2lít/ha) B trí thí nghi m: Thí nghi m đư c b trí theo ki u kh i đ y đ ng u nhiên. 7 cơng th c x 3 l n l p l i = 21 ơ cơ s . M i ơ cơ s g m 1 ph n cây cao su (640 cây/4 hàng), tương ng v i di n tích là 1,2 ha, tồn b di n tích thí nghi m là 25 ha. Sơ đ b trí thí nghi m: Nh c I Nh c II Nh c III Cơng 1 3 5 4 7 6 2 3 7 6 4 1 5 2 4 3 7 5 1 6 2 th c Ch tiêu theo dõi: . m đ đ t (%). . Th i đi m r ng lá. . Th i đi m m c lá m i và n đ nh t ng lá. . M c đ b nh ph n tr ng (%). . Năng su t m (kg/ha/tháng). . Hi u qu kinh t . 2.3.2.2 Thí nghi m 2: Nghiên c u bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh. Đ a đi m: Lơ 1 (năm tr ng: 1986, gi ng GT 1, di n tích: 25 ha) thu c đ i Đăk Mol, Nơng trư ng Đăk Mil, xã Đăk Mol, huy n Đăk Song. Th i gian: t tháng 1 năm 2008 đ n tháng 12 năm 2008. Cơng th c thí nghi m: g m 4 cơng th c. . Cơng th c 1: Phun nư c lã (đ i ch ng).
- . Cơng th c 2: Phun thu c Sulox + nư c. . Cơng th c 3: Phun thu c Sulox + Komix Rb + nư c. . Cơng th c 4: Phun Komix Rb + nư c. Lư ng thu c, phân và nư c dùng trong các cơng th c: (Sulox: 1 kg; Komix Rb: 2 lít; nư c: 400 lít)/ha. B trí thí nghi m: Thí nghi m đư c b trí theo ki u kh i đ y đ ng u nhiên . 4 cơng th c x 3 l n l p l i = 12 ơ cơ s . M i ơ cơ s là 1 ph n cây cao su (640 cây/4 hàng), tương ng di n tích là 1,2 ha, tồn b di n tích thí nghi m là 14,4 ha. Sơ đ b trí thí nghi m: Nh c I Nh c II Nh c III Cơng th c 2 1 3 4 3 2 4 1 4 3 1 2 Ch tiêu theo dõi: . Th i đi m r ng lá. . Th i đi m m c lá m i và n đ nh t ng lá. . M c đ b nh ph n tr ng (%). . Năng su t m (g/c/c) và (kg/ha/tháng). . Hi u qu kinh t . 2.3.2.3. Thí nghi m 3: Nghiên c u bi n pháp che mưa m t c o cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh. Đ a đi m: Lơ Đ c L (năm tr ng: 1990, gi ng GT 1, di n tích: 25 ha) thu c đ i Đ c M nh, Nơng trư ng Đăk Mil, xã Đ c M nh, huy n Đăk Mil. Th i gian: t tháng 4/2008 đ n tháng 12 năm 2008. Cơng th c thí nghi m: g m 3 cơng th c . Cơng th c 1: Khơng che mưa (đ i ch ng) . Cơng th c 2: Che mưa b ng t m x p. . Cơng th c 3: Che mưa b ng t m nylon.
- B trí thí nghi m: Thí nghi m đư c b trí theo ki u kh i đ y đ ng u nhiên. 3 cơng th c x 3 l n l p l i = 9 ơ cơ s . M i ơ cơ s g m 1 ph n cây cao su (640 cây/4 hàng), tương ng v i di n tích là 1,2 ha, tồn b di n tích thí nghi m là 10,8 ha. Sơ đ b trí thí nghi m: Nh c I Nh c II Nh c III Cơng th c 1 3 2 2 3 1 3 2 1 Ch tiêu theo dõi: . Ch t lư ng ngày c o m . . Năng su t m (kg/ha/tháng). . Hi u qu kinh t . 2.3.3. Phương pháp xác đ nh các ch tiêu nghiên c u m đ đ t (%): Đo m đ đ t b ng máy đo đ m c m tay đ sâu t ng 0 30 cm; 15 ngày đo m t l n, b t đ u t khi cây cao su r ng lá đ n tr n mưa đ u tiên. Th i đi m r ng lá: Ghi nh t ký ngày vư n cây r ng lá kho ng 20% s lá trên cây. Th i đi m m c lá m i và n đ nh t ng lá: Ghi nh t ký ngày b t đ u m c lá m i (kho ng 20% s lá trên cây) và khi t ng lá n đ nh (kho ng 80% s lá trên cây). Năng su t: Theo dõi năng su t m theo t ng ơ cơ s trong t ng ngày c o. Năng su t m đư c tính theo cơng th c: + Kg/ha/tháng: Q = (H x B x C )/1000 Q : kg/ha/tháng H : gam/cây/ngày c o B : s cây th c c o/ha C : s ngày c o/tháng Hàm lư ng cao su khơ (%): Th c hi n theo quy trình hi n đang s d ng
- t i các đ i s n xu t thu c Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng, m i tháng 1 l n. B nh h i: Đánh giá b nh theo b ng hư ng d n đánh giá m c đ b nh trong quy trình k thu t cây cao su do T ng cơng ty cao su Vi t nam ban hành năm 2004 {21}. . B nh ph n tr ng: M i ơ cơ s đi u tra 5 đi m m i đi m 10 cây cao su. Đi u tra khi cây b t đ u ra lá non sau khi r ng lá sinh lý hàng năm đ n khi t ng lá n đ nh, 15 ngày đi u tra 1 l n. Ch t lư ng ngày c o m : phân lo i ch t lư ng ngày c o m như sau: . Ngày c o bình thư ng: c o m và thu m đúng gi quy đ nh. . Ngày ngh c o: do mưa khơng c o đư c. . Ngày c o tr : c o m tr hơn gi quy đ nh do mưa đêm hơm trư c làm ư t m t c o. . Ngày c o b r a trơi: thu m s m hơn gi quy đ nh do mưa trong ho c sau khi c o m . Hi u qu kinh t : D a vào phương pháp ho ch tốn tài chính t ng quát đ phân tích hi u qu kinh t : RAVC = GR TC RAVC : L i nhu n ( RAVC Return Above Variable Cost ) GR : T ng thu (GR Gross Return ) TC : T ng chi phí kh bi n ( TC Total Variable Cost ) 2.3.4. Phương pháp phân tích s li u S li u đư c x lý th ng kê theo ph n m m Microsoft office Excel 2003.
- CHƯƠNG 3: K T QU VÀ TH O LU N 3.1. Đánh giá cácy u t t nhiên nh hư ng đ n năng su t m cao su t i t nh Đăk Nơng 3.1.1. Đánh giá cácy u t khí h u nh hư ng đ n năng su t m cao t i t nh Đăk Nơng Đi u ki n khí h u nh hư ng r t l n đ n kh năng sinh trư ng, phát tri n và kh năng s n xu t m c a vư n cây cao su th i kỳ kinh doanh. D a vào s li u khí tư ng 4 năm (2005 2008) t i Đăk Nơng và quy trình đánh giá phân h ng vùng tr ng cao su c a Vi n Nghiên c u cao su Vi t Nam {20}, chúng tơi ti n hành đánh giá 9 ch tiêu khí h u nh hư ng đ n sinh trư ng phát tri n và năng su t m cao su t i Đăk Nơng, k t qu đư c trình bày b ng 3.1. B ng 3.1 Đánh giá cácy u t khí h u nh hư ng đ n năng su t m cao su t i Đăk Nơng ST Y u t đánh giá Ký Đvt M c đ X p Ch s T hi u h ng gi i h n 1 Lư ng m ưa trong năm Lm Mm 2.489,2 L0 1,000 2 S tháng mưa > 400 mm M4 Tháng 3 L2 0,815 3 S tháng khơ h n TK Tháng 4 L0 1,000 4 B c thốt m ùa khơ Bt Mm 544,8 L1 0,950 5 Sương mù trong năm Sm Ngày 59 L2 0,815 6 Nhi t đ trung bình năm Nb 0C 22,9 L2 0,815 7 Nhi t đ trung bình t i cao Nc 0C 32,2 L1 0,950 8 Nhi t đ trung b ình t i th p Nt 0C 16,2 L2 0,815 9 Giĩ c c đ i Gc m/s 19,7 L2 0,815 Tích các ch s gi i h n 0,325 *Ghi chú: L0: T i ưu cây cao su L1: H n ch nh L2: H n ch trung bình L3: H n ch nghiêm tr ng Qua b ng 3.1, chúng tơi nh n th y: khí h u vùng Đăk Nơng phân thành 2 mùa rõ r t, mùa mưa t tháng 4 đ n tháng 11, mùa khơ t tháng 12 đ n tháng 3 năm sau. Lư ng mưa trung bình năm r t cao 2.489,2mm, m i năm cĩ kh ang 4 tháng khơ h n, r t thích h p cho cây cao su sinh trư ng phát tri n và s n xu t m , x p h ng L0. Lư ng b c thốt hơi nư c trong mùa khơ kho ng 544,8mm và nhi t đ trung bình t i cao là 32,2 oC, hai y u t này h n ch sinh trư ng phát tri n và s n xu t m c a cây cao su m c đ nh , x p h ng L1. M i năm cĩ 3 tháng cĩ lư ng mưa l n hơn 400mm, kho ng 59 ngày cĩ sương mù, nhi t đ trung bình năm là 22,9 oC, nhi t đ trung bình t i th p 16,2 oC, v n t c giĩ c c đ i khá m nh 19,7m/s. Năm y u t này h n ch m c trung bình đ i v i sinh trư ng và phát
- tri n và s n xu t m c a cây cao su, x p h ng L2. Qua phân tích, chúng tơi xác đ nh vùng khí h u t i Đăk Nơng thu c h ng C3 {M42, Sm2, Nb2, Nt2, Gt2 } là vùng khí h u kém thích h p cho cây cao su. Trong đĩ cĩ năm y u t h n ch m c trung bình là s tháng cĩ lư ng mưa nhi u hơn 400mm, s ngày cĩ sương mù, nhi t đ trung bình năm, nhi t đ trung bình t i th p và giĩ m nh. Đ kh c ph c và gi m thi u tác h i c a lư ng mưa l n t p trung trong ba tháng 7, 8 và 9 đ i v i vư n cao su tr ng trên đ t d c, c n ph i tr ng cây cao su theo đư ng đ ng m c và duy trì ho c thi t l p th m th c v t che ph (cây th m ph h đ u) đ h n ch xĩi mịn trong mùa mưa cũng như h n ch b c thốt hơi nư c trong mùa khơ. S ngày cĩ sương mù qúa nhi u, nhi t đ th p là nh ng y u t khí h u hi n nay chưa kh c ph c đư c trên vư n cây cao su. Riêng y u t giĩ m nh trong mùa khơ cĩ th kh c ph c b ng cách tr ng các đai ch n giĩ chính và đai ch n giĩ ph quanh vư n cây cao su. 3.1.2. Đánh giá y u t đ t đai nh hư ng đ n năng su t m cao su t i t nh Đăk Nơng Căn c vào k t qu đi u tra kh o sát đ a hình, k th a s li u phân tích đ t trong chương trình đánh giá đ phì th c t đ t tr ng cao su tồn Cơng ty cao su Đ k L k năm 2005 c a phịng k thu t Cơng ty cao su Đ k L k và quy trình đánh giá phân h ng đ t c a Vi n nghiên c u cao su Vi t Nam {20}, chúng tơi ti n hành đánh giá 10 y u t đ t đai cĩ nh hư ng đ n sinh trư ng phát tri n và năng su t m cao su, k t qu đư c trình bày b ng 3.2. B ng 3.2: Đánh giá y u t đ t đai nh hư ng đ n năng su t m cao su t i t nh Đăk Nơng STT Ký ÐVT Giá tr X p Ch s Ch tiêu đ t hi u h ng gi i h n 1 Ð sâu t ng h u ích Ðh cm >200 L0 1,000 2 Thành ph n cơ gi i Ðt TSc L1 0,950 3 Ðá, s i đ t m t Ðs % th tích a- S n <40 L0 1,000 b- S i, đá c c <15 L0 1,000 c- Ðá t ng <5 L0 1,000 4 Tiêu thốt nư c b m t Nt R t t t L0 1,000
- 5 Ng p úng Nu Tháng 0 L0 1,000 6 Ð d c Ðd % 9 16 L2 0,815 7 Ð chua pH 4,71 L0 1,000 8 Mùn M % 2,37 L0 1,000 9 Ð bão hịa bazơ V % 23,3 L1 0,950 10 Kaly d tiêu K+ mg% 9,03 L1 0,950 Tích các ch s gi i h n 0,699 Đ t tr ng cao su t i Đăk Nơng thu c lo i đ t đ bazan cĩ đ sâu t ng h u ích r t sâu >200cm, đá t ng, s i ít xu t hi n trên b m t, kh năng tiêu thốt nư c r t t t, khơng b ng p úng, đ chua và hàm lư ng mùn khá cao r t phù h p đ cây cao su sinh trư ng phát tri n và s n xu t m , 6 y u t này x p h ng L0. Tuy nhiên đ t tr ng cao su t i Đăk Nơng cĩ 3 y u t h n ch nh (L1) là thành ph n cơ gi i ch y u là th t pha sét, ít cát, đ bão hịa bazơ hơi th p (23,3%) và hàm lư ng kaly d tiêu th p (9,03mg/100gam đ t). M t y u t h n ch m c trung bình (L2) là đ d c quá cao (9 16%). Qua phân tích, chúng tơi xác đ nh vùng đ t t i Đăk Nơng thu c h ng S2 {Đd2, Đt1, V1, K +1} là vùng đ t thích h p cho cây cao su sinh trư ng, phát tri n và s n xu t m . Trong đĩ cĩ m t y u t h n ch m c trung bình là đ d c cao. Ba y u t h n ch nh là thành ph n cơ gi i, đ bão hịa bazơ và hàm lư ng kaly d tiêu. Đánh giá chung vùng tr ng cao su t i Đăk Nơng thu c h ng Z4{C3/S2} , là vùng kém thích h p đ cây cao su sinh trư ng phát tri n và s n xu t m , g m các y u t h n ch sau : Khí h u : . Năm y u t h n ch m c trung bình là s tháng cĩ lư ng mưa nhi u hơn 400mm, s ngày cĩ sương mù, nhi t đ trung bình năm, nhi t đ trung bình t i th p và giĩ m nh. . Hai y u t m c đ nh là lư ng b c thốt hơi nư c trong mùa khơ và nhi t đ trung bình t i cao. Đ t đai : . M t y u t h n ch m c trung bình là đ d c. . Ba y u t h n ch nh là thành ph n cơ gi i, đ bão hịa bazơ và hàm lư ng kaly d tiêu. 3.2. nh hư ng c a cácy u t t nhiên đ n năng su t m cao su
- 3.2.1. nh hư ng c a cácy u t khí h u đ n năng su t m cao su 3.2.1.1. nh hư ng c a lư ng mưa và s ngày mưa đ n năng su t m cao su Cơng vi c c o m cao su th c hi n vào bu i sáng và yêu c u m t c o khơ ráo, do đĩ lư ng mưa và s ngày mưa nh hư ng tr c ti p đ n cơng vi c c o m , thu m và năng su t ngày c o m . K t qu theo dõi nh hư ng c a lư ng mưa và s ngày mưa cao su th hi n bi u đ 3.1. 600 200.0 183.2 180.0 499.5 172.4 500 163.4 160.0 412.4 419.0 140.0 400 377.4 144.3 128.6 118.3 120.0 322.5 117.1 300 97.4 100.0 88.9 80.0 Lư ng mưa (mm) Năng su t (kg/ha) 200 60.0 141.8 123.0 Lư ng mưa 118.3 38.1 40.0 S ngày mưa 34.3 100 Năng su t 29.3 47.6 20.0 19.4 25.3 24.3 26.0 24.7 12.7 14.3 4.7 1.7 4.0 10.7 6.0 3.5 3.3 0 0.0 0.0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tháng Bi u đ 3.1: nh hư ng c a lư ng mưa và s ngày mưa đ n năng su t m cao su Qua bi u đ 3.1 chúng tơi nh n th y: m i năm c o m 11 tháng t tháng 4 đ n tháng 2 năm sau. Tháng 3 cây cao su thay lá, lư ng dinh dư ng t p trung nuơi b lá m i nên ph i ngh c o. Di n bi n năng su t m trong năm cĩ hai giá tr c c đ i và hai giá tri c c ti u. C c đ i chính vào tháng 12 năng su t đ t 183,2 kg/ha, c c đ i ph vào tháng 7 năng su t đ t 128,6 kg/ha. C c ti u chính vào tháng 3 khơng c o m , c c ti u ph vào tháng 8, năng su t đ t 118,3 kg/ha. T ng lư ng mưa trong năm t i Đăk Nơng kh ang 2.489,2 mm thích h p cho cây cao su sinh trư ng phát tri n. Tuy nhiên lư ng, mưa phân b khơng đ u trong năm, 88% lư ng mưa t p trung t tháng 5 đ n tháng 10. Tháng 7, tháng 8 và tháng 9 lư ng mưa l n > 400 mmm. Tháng 12 và tháng 1 r t ít mưa, lư ng mưa ch đ t t 3,5 mm đ n 4,7 mm. T ng s ngày mưa trong năm kho ng 182,3 ngày, phân b s ngày mưa khá phù h p
- v i phân b lư ng mưa. S ngày mưa trong năm t p trung ch y u vào gi a mùa mưa, tháng 7 cĩ 26,0 ngày mưa và tháng 8 cĩ 29,3 ngày mưa. Mùa khơ, m i tháng cĩ khơng quá 6 ngày mưa, tháng 12 và tháng 1 ch cĩ 1,7 3,3 ngày mưa. V i ch đ mưa như trên đã nh hư ng r t l n đ n năng su t vư n cao su. Thơng thư ng m mi ng c o vào tháng 4 khi t ng lá m i đã n đ nh. Th i kỳ này đã cĩ nh ng cơn mưa đ u mùa v i lư ng mưa 123,0 mm, t o đi u ki n thu n l i cho cây cao su sinh trư ng t t. Năng su t tăng nhanh t tháng 4 đ t 38,1 kg/ha đ n tháng 7 đ t 128,6 kg/ha. Tháng 8 và tháng 9 cĩ lư ng mưa l n t 419,0 mm đ n 499,5 mm và s ngày mưa nhi u t 26,0 ngày đ n 29,3 ngày, gây tr ng i cho cơng nhân c o m và thu m . Nh ng ngày cĩ mưa bu i sáng cơng nhân thư ng c o tr , thu m s m ho c ngh c o. Vì v y s n lư ng gi m th p, đ c bi t tháng 8 ch đ t 118,3 kg/ha. Tháng 10 đ n tháng 12 lư ng mưa và s ngày mưa gi m d n, cơng vi c c o m ti n hành thu n l i, đ m b o s ngày c o và ch t lư ng ngày c o theo l ch. Hơn n a m đ đ t v n cao, cây h p thu dinh dư ng d dàng, nên năng su t đ t đ n tr s c c đ i 183,2 kg/ha vào tháng 12 . T tháng 1 đ n tháng 2 là giai đo n cu i mùa khơ lư ng mưa khơng đáng k , đ t b khơ ki t, đ ng th i t c đ giĩ r t m nh đã làm m t nhi u nư c trong cây và lư ng dinh dư ng trong cây c n d n. Do đĩ s n lư ng gi m r t nhanh vào tháng 2 ch đ t 34,3 kg/ha, tháng 3 cây cao su thay lá nên ph i ngh c o. Tĩm l i lư ng mưa 2.489,2 mm và s ngày mưa 182,3 ngày/năm t i Đăk Nơng thích h p cho cây cao su sinh trư ng. Tuy nhiên lư ng mưa và ngày mưa t p trung ch y u t tháng 5 đ n tháng 10 là nguyên nhân h n ch năng su t m cao su trong mùa mưa, thi t h i l n nh t vào tháng 8. 3.2.1.2. nh hư ng c a nhi t đ và m đ đ n năng su t m cao su. Sanjeeva Ras, Jayarathnam, Sethllraj (1990) nghiên c a cácch tiêu đ đánh giá s thích nghi v i ch đ mưa và nhi t đ c a các vùng tr ng cao su t i n Đ đưa ra nh n xét: lư ng mưa phân ph i đ u và nhi t đ t i ưu là 2 y u t khí h u ch y u cho s tăng trư ng và s n xu t m c a cây cao su. nh ng vùng cĩ nhi t đ trung bình t i thi u 40 0C b t c tháng nào, lư ng mưa <1400 mm/năm đư c g i là gi i h n khơng th tr ng cao su {30}. K t qu theo dõi nh hư ng c a nhi t đ và m đ đ n năng su t m cao su đư c th hi n bi u đ 3.2.
- 100.0 200.0 183.2 90.7 88.3 89.7 89.0 90.0 86.3 180.0 83.0 80.3 172.4 80.0 77.3 163.4 77.3 160.0 74.7 74.3 71.7 144.3 70.0 140.0 128.6 60.0 120.0 117.1 118.3 50.0 97.4 100.0 88.9 m đ (%) 40.0 80.0 Năng su t (kg/ha) su t Năng 30.0 60.0 23.7 24.7 24.4 22.4 23.9 23.3 23.1 23.1 22.7 22.5 20.7 20.7 20.0 38.1 40.0 34.3 10.0 20.0 Nhi t đ m đ 0.0 0.0 0.0 Năng su t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 12 Tháng Bi u đ 3.2: nh h ng c a nhi t đ và m đ đ n năng su t m cao su Do nh hư ng c a đ cao t 500m đ n 850 m so v i m t bi n nên nhi t đ trung bình năm t i Đăk Nơng kho ng 22,93 0C, hơi th p hơn các vùng lân c n. Chênh l ch nhi t đ gi a các tháng mùa mưa khơng quá 0,5 0C và gi m d n t đ u mùa mưa đ n cu i mùa mưa. Nhi t đ mùa khơ bi n đ ng khá l n, nhi t đ gi m nhanh t 22,50 0C vào tháng 11 xu ng 20,7 0C vào tháng 12. Sau đĩ tăng nhanh t 20,7 0C vào tháng 1 lên 24,7 0C vào tháng 4. Biên đ nhi t đ gi a các tháng trong năm tương đ i th p kho ng 4,0 0C. K t qu nghiên c u c a Jacob.A,1960 cho r ng: Cây cao su cĩ th sinh trư ng bình thư ng trong ph m vi nhi t đ 22 – 30 0C, song đ cao su sinh trư ng t t và đ t năng su t cao thì yêu c u nhi t đ khá nghiêm kh c trong kho ng 26 28 0C và biên đ nhi t gi a các tháng trong năm khơng đư c quá l n {26}. Như v y cây cao su khơng th phát huy h t ti m năng năng su t trong đi u ki n nhi t đ 22,93 0C t i Đăk Nơng. Năng su t m cao su tăng nhanh t tháng 4 đ n tháng 12 và cĩ gi m m t ít vào tháng 8 do mưa nhi u. Trong khi đĩ nhi t đ gi m d n đ u t tháng 4 đ n tháng 10 và gi m nhanh t tháng 11 đ n tháng 12. Theo chúng tơi, cĩ th nhi t đ trung bình 22,93 0C m c h n ch trung bình đ i v i năng su t m cao su, nhưng biên đ nhi t các tháng trong năm khơng l n l m kho ng 4,0 0C nên s bi n đ ng nhi t đ gi a các tháng chưa nh hư ng rõ đ n năng su t. Tuy nhiên nhi t đ th p t i Đăk Nơng v n là y u t h n ch năng su t m cao su và cho đ n nay chưa cĩ bi n pháp kh c ph c. m đ khơng khí t l thu n v i lư ng mưa. Trong mùa mưa m đ khơng khí r t cao, tăng d n t tháng 5 đ t 86,3 %, đ n tháng 8 đ t 90,7%. Sau đĩ gi m d n qua các tháng mùa
- khơ và đ t c c ti u 71,7% vào tháng 2. Trong mùa mưa, m đ khơng khí h n ch năng su t m thơng qua tác nhân b nh h i. T tháng 6 đ n tháng 10, m đ khơng khí cao trên 83,0% và nhi t đ 22,7 23,9 0C t o đi u ki n thu n l i cho các lo i n m b nh phát sinh gây h i vư n cao su. Đ c bi t là b nh loét s c m t c o, b nh th i m c m t c o và b nh r ng lá mùa mưa gây h i n ng nh t vào tháng 8 và tháng 9. Trong mùa khơ, m đ khơng khí th p hơn 77,3% kèm theo giĩ m nh làm gi m th i gian ch y m vì v y năng su t m gi m r t rõ vào tháng 1 và tháng 2. 3.2.1.3. nh hư ng c a giĩ và lư ng b c hơi đ n năng su t m cao su Giĩ và lư ng b c hơi là hai y u t đáng quan tâm nh t đ i v i vư n cao su Đăk Nơng nĩi riêng và Tây Nguyên nĩi chung. Tác h i c a chúng bi u hi n t khi tr ng m i và kéo dài su t đ i s ng c a cây cao su. K t qu theo dõi nh hư ng c a giĩ và lư ng b c hơi đ n năng su t m cao su đư c th hi n bi u đ 3.3. 140.0 200.0 183.2 120.9 119.9 172.4 180.0 163.4 120.0 112.5 160.0 103.9 144.3 102.6 100.0 140.0 128.6 89.0 78.7 120.0 80.0 117.1 118.3 97.4 62.8 61.6 100.0 60.0 88.9 51.2 80.0 48.9 47.5 Năng su t (kg/ha) Lư ng b c hơi (mm) 40.0 60.0 38.1 40.0 34.3 20.0 Lư ng b c hơi 20.0 3.0 3.7 V n t c giĩ 1.7 1.0 1.3 1.0 1.0 1.3 2.0 1.7 1.0 1.7 0.0 0.0 0.0 Năng su t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tháng Bi u đ 3.3: nh h ng c a l ng b c hơi và v n t c giĩ đ n năng su t m cao su Hư ng giĩ và v n t c giĩ thay đ i rõ r t theo mùa, t tháng 5 đ n tháng 9 là giĩ Tây Nam, v n t c giĩ th p < 2 m/s, t tháng 10 đ n tháng 4 năm sau là giĩ Đơng B c, v n t c giĩ l n 3 m/s. Lư ng b c hơi nư c Đăk Nơng r t l n đ t 999,5 mm, trong mùa khơ lư ng b c hơi đ t giá tr cao nh t, tháng 2 cĩ lư ng b c hơi c c đ i 120,9mm, t tháng 6 đ n tháng 10 lư ng
- b c hơi th p. V n t c giĩ và lư ng b c hơi đã h n ch năng su t m cao su r t rõ trong mùa khơ. T tháng 1 đ n tháng 3 lư ng mưa ít, t c đ giĩ m nh, m đ khơng khí th p, lư ng b c hơi cao gây nên tình tr ng khơ h n kh c nghi t. V i đi u ki n này, cây cao su hút nư c và dinh dư ng r t khĩ khăn. Trong khi đĩ lư ng nư c thốt qua lá r t nhi u, tranh ch p nư c t m ch g sang m ch m , kìm hãm hi u ng pha lỗng m nên th i gian ch y m ng n và năng su t th p. V n t c giĩ l n trên 17 m/s thư ng x y ra vào các tháng đ u mùa khơ, đơi khi xu t hi n trong mùa mưa làm gãy cây, gi m m t đ cây c o, thi t h i đ n năng su t vư n cao su. Tĩm l i lư ng b c hơi và v n t c giĩ l n t i Đăk Nơng là hai y u t h n ch năng su t m cao su trong mùa khơ. 3.2.2. nh hư ng c a cácy u t đ t đai đ n năng su t m cao su 3.2.2.1. nh hư ng c a ch t lư ng đ t đ n năng su t m cao su Nhìn chung đ t đ bazan t i Đăk Nơng ch a nhi u ch t dinh dư ng, r t thích h p cho cây cao su sinh trư ng t t và đ t năng su t cao. Tuy nhiên tuỳ theo m c đ s d ng, b i dư ng đ t trư c và trong khi tr ng cao su mà ch t lư ng đ t cĩ th thay đ i. Trong quá trình tìm hi u nh hư ng c a ch t lư ng đ t đ n năng su t m , chúng tơi ti n hành đi u tra trên ba lơ cao su kinh doanh cĩ ch t lư ng đ t khác nhau là đ t t t, đ t trung bình và đ t b c màu, k t qu trình bày b ng 3.3. B ng 3.3: nh hư ng c a ch t lư ng đ t đ n năng su t m cao su. Ch tiêu Lơ Do Ry Lơ Đ c L Lơ 1 Đ k Mol Lo i đ t T t Trung bình B c màu pH 4,95 4,53 4,45 Mùn (%) 4,23 3,29 2,97 Nts (%) 0,26 0,21 0,15 P2O5 ts (%) 0,36 0,34 0,17 K2Ots (%) 0,07 0,05 0,04 P2O5 ts (mg%) 8,50 4,68 3,30 K2Odt (mg%) 10,63 9,78 3,83 Mg ++ (lđl%) 2,12 2,12 1,19
- Ca ++ (lđl%) 2,80 2,16 1,65 M t đ cây c o/ha 350 318 278 Năng su t cá th (kg/cây) 4,09 3,95 3,68 Năng su t qu n th (kg/ha) 1.431,50 1.256,10 1.023,04 % so v i đ t t t 100,00 87,75 71,47 Ghi chú : các lơ đi u tra tr ng năm 1990, gi ng GT1. Qua b ng 3.3 chúng tơi nh n th y k t qu phân tích m u đ t ph n ánh r t rõ ch t lư ng đ t t ng lơ. Lơ Do Ry cĩ hàm lư ng dinh dư ng vư t xa lơ Đ c L và lơ 1 Đăk Mol, đ c bi t các ch tiêu mùn, N ts , P 2O5dt và K 2Odt . Ch t lư ng đ t nh hư ng đ n năng su t thơng qua hai ch tiêu: M t đ cây c o/ha và năng su t cá th kg/cây. M t đ cây c o lơ đ t t t 350 cây/ha, lơ đ t trung bình 318 cây/ha và lơ đ t b c màu 278 cây. Ch ng t đ t t t cung c p đ y đ dinh dư ng, t o đi u ki n thu n l i cho cây cao su sinh trư ng t t trong giai đo n ki n thi t cơ b n. Vì v y s cây đ tiêu chu n c o m r t cao khi bư c vào giai đo n kinh doanh. Trên lơ đ t t t, cây cao su cĩ đi u ki n phát huy ti m năng năng su t và đ t 4,09 kg/cây, ch tiêu này b h n ch trên lơ đ t b c màu, năng su t ch đ t 3,68 kg/cây. Năng su t cao su tr ng trên lơ đ t t t đ t 1431,50 kg/ha, lơ đ t trung bình 1256,10 kg/ha, lơ đ t b c màu 1023,04 kg/ha. Như v y tr ng cao su trên đ t b c màu và đ t trung bình thì năng su t ch đ t t 71,47% đ n 87,75% so v i cao su tr ng trên đ t t t. Tĩm l i ch t lư ng đ t nh hư ng r t rõ đ n năng su t m cao su, đ t b c màu h n ch kho ng 28,53% năng su t, đ t trung bình h n ch kho ng 12,25% năng su t so v i đ t t t. Vì v y c n cĩ bi n pháp chăm sĩc, b i dư ng đ t tr ng cao su đ đ t năng su t cao. 3.2.2.2. nh hư ng c a đ cao đ n năng su t m cao su Sanjeeva Ras, Jayarathnam, Sethurai (1990) cho r ng: Đ cao nh hư ng tr c ti p đ n sinh trư ng và năng su t cây cao su, nh ng vùng cĩ đ cao >600m so v i m t bi n đư c g i là gi i h n khơng th tr ng cao su {30}. Đ tìm hi u nh hư ng c a đ cao đ i v i năng su t m cao su t i Đăk Nơng, chúng tơi ti n hành đi u tra trên 4 lơ cĩ đ cao khác nhau. K t qu đi u tra đư c trình bày b ng 3.4.
- B ng 3.4: nh hư ng c a đ cao đ n năng su t m cao su Đ a đi m Lơ 2 Lơ 3 Lơ 2 Lơ 7 Ch tiêu Đơ Ri Đ c M nh Đăk La Đăk Mol Đ cao (m) 500 555 600 750 M t đ (cây c o/ha) 332 320 305 326 Năng su t cá th (kg/cây) 4,39 4,43 4,38 3,98 Năng su t qu n th (kg/ha) 1457,36 1416,20 1336,07 1296,73 % so v i đ cao 500m 100,00 0,97 0,92 0,89 Ghi chú : Các lơ đi u tra tr ng năm 1990, gi ng GT1. Qua b ng 3.4, chúng tơi nh n th y đ cao h u như ít ánh hư ng đ n m t đ cây c o, m t đ cây c o đ cao 500 m là 332 cây/ha và đ cao 750 m là 326 cây/ha, chênh l ch khơng đáng k . Đ cao cĩ nh hư ng đ n năng su t cá th , t đ cao 500m lên 600m năng su t cá th gi m ch m t 4,39 kg/cây xu ng 4,38 kg/cây. Vư t qua đ cao 600m năng su t cá th gi m nhanh, ch đ t 3,98 kg/cây đ cao 750m. K t qu năng su t qu n th cho th y càng lên cao năng su t càng gi m. Khi đ cao tăng t 500m lên 750 m, năng su t gi m t 1457,36 kg/ha xu ng 1296,73 kg/ha. Tr ng cao su đ cao 750 m năng su t th p hơn kho ng 11% so v i tr ng cao su đ cao 500m. Như v y đ cao c a các vư n cao su t i Đăk Nơng là m t trong nh ng y u t h n ch năng su t m cao su. Do đĩ c n ph i thâm canh t đ u đ nâng cao m t đ cây c o, kh c ph c h n ch c a năng su t cá th , đưa năng su t vư n cây lên cao. 3.2.2.3. nh hư ng c a đ a hình đ n năng su t m cao su Đ a hình cĩ đ d c cao d b xĩi mịn trong mùa mưa, r a trơi t ng đ t m t làm gi m ch t lư ng đ t đ ng th i gây tr ng i cho cơng tác chăm sĩc, c o m , thu m và v n chuy n m cao su. Theo k t qu nghiên c u các vùng phù h p đ tr ng cao su Tây Nguyên c a Vi n nghiên c u cao su Vi t Nam năm 1995 thì khơng nên tr ng cao su nh ng vùng cĩ đ d c trên 20 % {22} . Trong quá trình tìm hi u nh hư ng c a đ a hình đ i v i năng su t m cao su t i Đăk Nơng, chúng tơi ti n hành đi u tra trên 4 lơ cĩ đ a hình khác nhau. K t qu đư c trình bày báng 3.5.
- B ng 3.5 : nh hư ng c a đ a hình đ n năng su t m cao su. Đ i Đ c M nh Ch tiêu Lơ 7 Lơ 5 Lơ 4 Lơ 8 Đ a hình B ng ph ng D c 5% D c 16% D c 23% M t đ (cây c o/ha) 342 325 322 307 Năng su t cá th (kg/cây) 4,31 4,37 4,14 3,61 Năng su t qu n th (kg/ha) 1472,56 1421,31 1333,84 1107,51 % so v i đ a hình b ng ph ng 100,00 96,52 90,58 75,21 Ghi chú : Các lơ đi u tra tr ng năm 1990, Gi ng GT1. Qua b ng 3.5 chúng tơi nh n th y đ a hình cĩ nh hư ng đ n m t đ cây c o và năng su t cá th cao su. Đ a hình b ng ph ng cĩ 342 cây c o/ha và năng su t cá th 4,31 kg/cây. Đ d c tăng t 5 % đ n 16 %, m t đ cây c o và năng su t cá th gi m ch m. Khi đ d c tăng lên 23 % hai ch tiêu này gi m nhanh, ch đ t 307 cây c o/ha và 3,61 kg/cây. Qua kh o sát t i lơ cĩ đ d c 23%. Chúng tơi th y đ t b xĩi mịn khá m nh, dịng ch y xu t hi n nhi u trên các hàng cao su gây hi n tư ng l r cao su trên m t đ t, do đĩ h n ch kh năng h p th dinh dư ng c a r d n đ n năng su t th p. Năng su t qu n th cao su gi m d n khi đ d c tăng cao. Đ a hình b ng ph ng, năng su t đ t 1472,56 kg/ha. Đ d c 16% , năng su t đ t 1333,84 kg/ha và đ d c 23 %, năng su t ch đ t 1107,51 kg/ha. Tĩm l i đ a hình cĩ đ d c cao là y u t h n ch năng su t m cao su t i Đăk Nơng. Tr ng cao su trên đ a hình d c 16 23%, năng su t th p hơn kho ng 9,42 24,79 % so v i tr ng cao su trên đ a hình b ng ph ng. Do đĩ c n ph i xây d ng h th ng mương ch ng xĩi mịn, tr ng cây ph đ t trong giai đo n ki n thi t cơ b n. Trên đ a hình cĩ đ d c cao hơn 15 % thì tr ng cao su theo đư ng đ ng m c nh m h n ch xĩi mịn, nâng cao m t đ cây c o t o ti n đ tăng năng su t vư n cao su. 3.3. nh hư ng c a cácyêu t k thu t đ n năng su t m cao su 3.3.1. nh hư ng c a phương pháp tr ng đ n năng su t m cao su Phương pháp tr ng cao su đư c c i ti n liên t c, đ u tên là tr ng b ng h t khơng ghép (cây th c sinh). T khi k thu t ghép cây áp d ng cho cây cao su, ngư i ta dùng phương pháp tr ng h t ghép t i lơ, phương pháp tr ng stumps, phương pháp tr ng b u {5}, {6}. Hi n nay phương pháp tr ng stumps đư c s d ng ph bi n t i Đăk Nơng. Cácnơi đã s
- d ng phương pháp tr ng b u và stumps b u 1 3 t ng lá. Đ th y rõ nh hư ng c a t ng phương pháp tr ng m i đ n năng su t m , chúng tơi ti n hành đi u tra trên 2 lơ cĩ phương pháp tr ng khác nhau, k t qu ghi nh n b ng 3.6. B ng 3.6: nh hư ng c a phương pháp tr ng đ n năng su t m cao su Phương pháp M t đ (cây Năng su t cá th Năng su t qu n th % so v i tr ng c o/ha) (kg/cây) (kg/ha) tr ng b u Stumps 10 332 4,17 1384,44 88,76 B u c t ng n 367 4,25 1559,75 100,00 M t đ cây c o chênh l ch r t l n gi a các phương pháp tr ng khác nhau. Phương pháp tr ng b u đ t 367 cây/ha, phương pháp tr ng Stumps 10 ch đ t 332 cây/ha. Qua theo dõi, chúng tơi nh n th y sinh trư ng c a vư n cây tr ng b ng stumps 10 khơng đ ng đ u, t l cây ch t và cây nh khơng đ tiêu chu n c o m r t nhi u. Đ c đi m vư n cao su là nh ng cây nh b r p n ng, sinh trư ng r t ch m, chu vi thân kém phát tri n, ph i m t th i gian dài m i khai thác nh ng cây này. Vư n cây tr ng b u do b r đư c b o v c n th n đ n khi tr ng nên vư n cây r t đ ng đ u. T l hồn ch nh r t cao trong năm tr ng m i, t l cây đ t tiêu chu n c o m r t cao năm khai thác th nh t. Sau 5 năm khai thác, t l cây c o đ t 367 cây/ha. Đây là ưu đi m cơ b n c a phương pháp tr ng b u, t o ti n đ nâng cao năng su t m cao su. Phương pháp tr ng cĩ nh hư ng đ n năng su t cá th . Phương pháp tr ng cây con d ng b u c t ng n đ t năng su t 4,25 kg/cây, tr ng cây con d ng stumps 10 ch đ t 4,17 kg/cây. Qua hai ch tiêu trên cho th y phương pháp tr ng nh hư ng r t l n đ n năng su t qu n th vư n cao su. Phương pháp tr ng stumps cĩ m t đ cây c o th p, năng su t cá th th p d n đ n năng su t qu n th r t th p 1384,44 kg/ha. Phương pháp tr ng b u cĩ m t đ cây c o và năng su t cá th cao nên năng su t qu n th chi m ưu th 1559,75 kg/ha. Tĩm l i phương pháp tr ng cĩ nh hư ng đ n năng su t m cao su. Năng su t vư n cao su tr ng stumps đ t 88,76 % so v i tr ng b u. 3.3.2. nh hư ng c a cơng tác phịng tr b nh ph n tr ng đ n năng su t m cao su Cơng tác phịng tr b nh h i trên vư n cao su Đăk Nơng h u như ít đư c quan tâm. Cácđơn v cĩ phịng tr nhưng khơng đúng k thu t nên hi u qu khơng cao. Đ th y rõ tác h i c a b nh ph n tr ng đ i v i năng su t m cao su, chúng tơi ti n hành đi u tra trên các lơ cĩ chu kỳ phịng tr b nh khác nhau. K t qu ghi nh n b ng 3.7.
- B ng 3.7: nh hư ng c a cơng tác phịng tr b nh ph n tr ng đ n năng su t m cao su. Chu kỳ phịng tr Ch s b nh Năng su t % so v i phun 2 (%) (kg/ha) l n Khơng phịng b nh 52,87 1350,25 94,73 Phun 1 l n 32,77 1387,88 97,37 Phun 2 l n 12,78 1425,37 100 B nh ph n tr ng thư ng gây h i cây cao su sau khi cây r ng lá sinh lý. N u khơng phịng tr thì b nh phát tri n r t nhanh, m c đ b nh n ng v i ch s b nh 52,87%. B nh ph n tr ng cịn làm ch m th i gian m mi ng c o l i trên nh ng vư n cây đang th i kỳ khai thác. Năng su t vư n cây khơng phịng tr là th p nh t v i năng su t 1.350,25 kg/ha. Vư n cao su đư c phun thu c Sulox phịng tr b nh 1l n, m c đ b nh v n n ng v i ch s b nh 32,77 % và năng su t đ t 1.387,88 kg/ha. Vư n cao su đư c phịng tr b nh 2 l n thì b nh ph n tr ng gây h i nh v i ch s b nh 12,78% và đ t năng su t 1.425,37 kg/ha. Như v y cơng tác phịng tr b nh ph n tr ng cĩ nh hư ng l n đ n năng su t m cao su. Khơng phịng tr ho c phịng tr 1 l n thì năng su t m b m t t 2,63% đ n 5,27% so v i cĩ phun thu c phịng tr 2 l n/năm. 3.3.3. nh hư ng c a ch t lư ng tay ngh cơng nhân khai thác đ n năng su t m cao su Ngồi nh ng y u t t nhiên, đ c tính gi ng, ch đ chăm sĩc thì năng su t m cao su cịn ph thu c vào ch t lư ng tay ngh c a cơng nhân khai thác. K t qu theo dõi nh hư ng c a ch t lư ng tay ngh cơng nhân khai thác đ n năng su t m cao su đư c th hi n b ng 3.8. B ng 3.8: nh hư ng c a ch t lư ng tay ngh cơng nhân đ n năng su t m Tay ngh cơng T l cây khơ mi ng Năng su t nhân c o (%) (kg/ha/năm) % so v i cơng nhân gi i Gi i 2,34 1542,36 100,00 Khá 3,67 1512,42 98,06 Trung bình 5,68 1427,64 92,56 Kém 8,97 1278,45 82,89 D a trên k t qu ki m tra k thu t đ đánh giá ch t lư ng tay ngh cơng nhân. Ch t lư ng tay ngh cơng nhân đư c phân thành 4 h ng: Gi i, khá, trung bình và kém. Cơng nhân h ng gi i c o m đúng k thu t, cây ít b khơ mi ng c o và năng su t vư n
- cây r t cao 1.542,36 kg/ha/năm. Cơng nhân h ng kém thư ng vi ph m nhi u l i k thu t như: c o ph m, c o sát, c o dày dăm, c o vư t tuy n gây khơ mi ng c o tr m tr ng v i t l 8,97%, d n đ n năng su t th p 1.278,45 kg/ha. Cơng nhân h ng trung bình và h ng khá vi ph m l i k thu t ít hơn nên t l khơ mi ng c o xu t hi n t 3,67% đ n 5,68%. Năng su t vư n cao su do cơng nhân h ng trung bình khai thác đ t 1427,64 kg/ha và cơng nhân h ng khá đ t 1.512,42 kg/ha. Cơng nhân h ng kém và h ng trung bình làm m t t 7,44% đ n 17,11% năng su t m so v i cơng nhân h ng gi i. Đ kh c ph c y u t này c n ph i tăng cư ng cơng tác ki m tra k thu t hàng tháng đ i v i cơng nhân khai thác. 3.3.4. nh hư ng c a phân bĩn đ n năng su t m cao su Các đơn v tr ng cao su khi bĩn phân cho cao su thư ng căn c theo quy trình bĩn phân c a T ng cơng ty cao su Vi t Nam. Tùy theo kh năng t ng đơn v mà s lư ng và ch ng lo i phân cĩ th thay đ i khác nhau. Lư ng phân nguyên ch t bĩn cho cao su khai thác t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng đư c ghi nh n b ng 3.9. B ng 3.9: Lư ng phân bĩn cho cao su khai thác t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng Th c bĩn (kg/ha) Quy trình (kg/ha) N P2O5 K2O N P2O5 K2O 95,0 51,5 81,5 100 75 100 Qua b ng 3.9 chúng tơi nh n th y lư ng phân bĩn cho cao su kinh doanh t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng th p hơn so v i quy trình c a T ng cơng ty cao su Vi t Nam, đ c bi t là khơng cân đ i v t l hàm lư ng N P K. Đi u này cho th y vi c s d ng phân bĩn cho cao su t i Nơng trư ng Đăk Mil là chưa h p lý, cĩ th gây m t cân đ i dinh dư ng trong đ t và nh hư ng x u đ n sinh trư ng và năng su t vư n cây. 3.4. Đánh giá ch t lư ng vư n cao su kinh doanh t i t nh Đăk Nơng Ch t lư ng vư n cao su kinh doanh bi u hi n k t qu s tác đ ng c a nhi u y u t như khí h u, đ t đai, gi ng, k thu t chăm sĩc, qu n lý vư n cao su K t qu đi u tra ch t lư ng vư n cao su kinh doanh t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng đư c th hi n b ng 3.10.
- B ng 3.10: Đánh giá ch t lư ng vư n cao su kinh doanh Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng ( S li u ki m kê tháng 12/2008) Ch tiêu X p lo i (ha) Năm Di n M t đ T l Năng A B C D tr ng tích cây cây ghép su t T t Trung Y u Kém (ha) c o/ha (%) (kg/ha) bình 1986 258,84 285 87,29 879,52 0,00 8,50 250,34 0,00 1989 81,86 330 78,77 1194,85 0,00 58,07 23,79 0,00 1990 175,23 301 82,43 1399,71 0,00 134,18 41,05 0,00 1992 6,34 224 78,27 1166,51 0,00 6,34 0,00 0,00 1993 31,93 221 73,80 906,87 0,00 0,00 31,93 0,00 1997 20,15 262 89,49 634,90 0,00 0,00 20,15 0,00 TB 270 81,67 1030,39 T ng 574,35 0,00 207,09 367,26 0,00 % 100,00 0 36,06 63,94 0 Ngu n: Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng năm 2009 T ng di n tích cao su kinh doanh t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i t nh Đăk Nơng đ n tháng 12 năm 2008 là 574,35 ha. Ph n l n di n tích thu c cao su kinh doanh nhĩm II (tr ng t năm 1986 đ n năm 1992) v i 522,27 ha, chi m 90,93% t ng di n tích cao su đang khai thác. Đây là th i kỳ s n xu t m cao nh t c a cây cao su. Di n tích cao su kinh doanh nhĩm I (tr ng năm 1993 và năm 1997) là 52,08 ha, chi m 9,07% di n tích cao su khai thác. M t đ cây c o m r t th p, đ t bình quân 270 cây/ha, ch ng t s cây đang khai thác ch b ng 50% s cây thi t k . M t đ cây c o th p nh t là 221 cây/ha vư n cây tr ng năm 1993. Vư n cây tr ng năm 1989 cĩ m t đ cây c o cao nh t ch đ t 330 cây/ha. Theo quy trình khai thác m c a T ng Cơng ty cao su Vi t Nam thì vư n cây đ tiêu chu n khai thác năm đ u tiên ph i trên 280 cây c o/ha và năm khai thác th hai tr đi ph i đ t trên 400 cây c o/ha {21}. Đây là m t trong nh ng nguyên nhân h n ch năng su t vư n cao su t i t nh Đăk Nơng. Trong s cây đang c o m thì t l cây ghép ch đ t 81,67% gĩp ph n h th p năng su t vư n cao su do năng su t cây cao su th c sinh luơn th p hơn cây cao su ghép đã đư c ch n l c. T l cây ghép bi n đ ng khá l n gi a các năm tr ng, t l cây ghép cao nh t vư n cây tr ng năm 1997 đ t 89,49%, k đ n là vư n cây tr ng năm 1986 đ t 87,29%, th p nh t là
- vư n cây tr ng năm 1993 ch đ t 73,80%. Năng su t m bình quân khá th p kho ng 1030,39 kg/ha. Chênh l ch năng su t gi a các vư n cây cĩ năm tr ng khác nhau là r t l n. Năng su t cao nh t vư n cây tr ng năm 1990 đ t 1399,71 kg/ha, đây là vư n cao su đang khai thác năm th 13 nên năng su t cao và n đ nh, m t đ cây c o 301 cây/ha và t l cây ghép 82,43%. Năng su t th p nh t vư n cây tr ng năm 1997 đ t 634,90 kg/ha, m t đ cây c o 262 cây/ha và t l cây ghép 81,67 %, đây là vư n cây nhĩm I đang khai thác năm th 6. T các giá tr th p và s bi n đ ng l n c a các ch tiêu trên đã nh hư ng x u đ n ch t lư ng vư n cao su kinh doanh. Th hi n r t rõ qua k t qu x p lo i vư n cây: Khơng cĩ vư n cây nào đ tiêu chu n x p lo i t t (A). Di n tích vư n cao su x p lo i trung bình là 207,09 ha, chi m 36,06% di n tích cao su đang khai thác; 367,26 ha cịn l i đ u x p lo i y u (C), chi m 63,94% di n tích cao su đang khai thác. 3.5. K t qu nghiên c u cácbi n pháp k thu t nh m nâng cao năng su t m cao su 3.5.1. Hi u qu c a bi n pháp tư i nư c gi m cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh 3.5.1.1. nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n m đ đ t D a vào đ c đi m c a cây cao su sau khi r ng lá sinh lý là th i kỳ cây t p trung dinh dư ng đ ra m t b tán lá m i, ra hoa và phát tri n h th ng r tơ h p thu dinh dư ng. Trong th i kỳ này cây cao su r t c n nư c và dinh dư ng do đĩ n u đư c cung c p nư c và dinh dư ng k p th i s t o đi u ki n cho cây sinh trư ng, phát tri n t t. Trong quá trình th c hi n, chúng tơi theo dõi di n bi n c a m đ đ t trư c và sau khi tư i nư c nh m xác đ nh lư ng nư c tư i và ch t gi m t i ưu cho vư n cao su. K t qu đư c trình bày b ng 3.11. B ng 3.11 nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n m đ đ t (%) Cơng Th i đi m theo dõi th c 23/2/2008 10/3/2008 25/3/2008 10/4/2008 25/4/2008 CT1 23,5 23,2 f 22,4 e 21,3 e 58,4 CT2 23,5 37,5 e 34,3 d 30,2 d 58,5 CT3 23,5 37,7 d 34,4 cd 30,4 cd 58,6 CT4 23,5 37,9 c 34,6 b 30,6 b 58,6 CT5 23,3 37,8 cd 34,5 bc 30,5 bc 58,5 CT6 23,3 37,9 bc 34,7 ab 30,8 a 58,6 CT7 23,4 38,4 a 35,0 a 30,9 a 58,6 LSD NS 0,17 0,25 0,18 NS
- Qua b ng 3.11, chúng tơi nh n th y năm 2008, vư n cây thí nghi m b t đ u r ng lá vào ngày 6 tháng 2, th i đi m ra lá m i là ngày 26 tháng 2 và đ n ngày 5 12 tháng 4 t ng lá bư c vào giai đo n n đ nh. Đây là th i kỳ khơ h n r t kh c li t, m đ đ t ch đ t 23,3 23,5% vào ngày 23 tháng 2, m c chênh l ch v m đ đ t gi a các cơng th c là khơng cĩ ý nghĩa v m t th ng kê ( m c xác xu t P 0,05). Sau đĩ m đ đ t ti p t c gi m t t c các cơng th c, tuy nhiên m đ đ t các cơng th c cĩ tư i v n duy trì m c 30,2% so v i đ i ch ng ch cịn 21,3% th i đi m ngày 10 tháng 4 (sau khi tư i 1 tháng). Khi tăng lư ng nư c t 10.000 lên 20.000 lít/ha thì đ m đ t tăng d n t 30,2 % (CT2) đ n 30,6% (CT4). Cùng lư ng nư c tư i nhưng các cơng th c đư c b sung 2lít ch t gi m KOM (CT5, CT6, CT7) đ u cĩ m đ trong đ t cao hơn các các cơng th c ch tư i nư c lã (CT2, CT3, CT4). Các cơng th c đư c s p x p như sau CT7 > CT4, CT6 > CT3, CT5 > CT2 tương ng v i m đ đ t 30,9% > 30,6%, 30,8 > 30,4%, 30,5% > 30,2% theo th t . Vào ngày 22 tháng 4 cĩ tr n mưa đ u tiên nên m đ trong đ t đ u tăng cao đ t 58,4 58,6%, t o đi u ki n t t cho cây cao su sinh trư ng và s n xu t m . 3.5.1.2. nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n th i gian n đ nh t ng lá và m c đ b nh ph n tr ng Tư i nư c làm tăng m đ đ t t o đi u ki n cho cây cao su h p thu nư c và dinh dư ng thu n l i hơn, ch c ch n s nh hư ng t t cho quá trình sinh trư ng, s n xu t m và m c đ nhi m b nh c a cây. K t qu theo dõi th i gian n đ nh t ng lá và m c đ nhi m b nh ph n tr ng đư c ghi nh n b ng 3.12. B ng 3.12: nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n th i gian n đ nh t ng lá và m c đ b nh ph n tr ng Giai đo n c a lá Th i gian (ngày) Ch s Cơng R ng lá Ra lá m i n đ nh T r ng đ n n đ nh b nh ph n th c ra lá m i t ng lá tr ng (%) CT1 6/2 26/2 12/4 20 44 46,8 CT2 6/2 26/2 10/4 20 42 41,2 CT3 6/2 26/2 8/4 20 40 42,2
- CT4 6/2 26/2 7/4 20 39 39,3 CT5 6/2 26/2 8/4 20 40 39,5 CT6 6/2 26/2 5/4 20 37 36,7 CT7 6/2 26/2 5/4 20 37 37.3 Đ c đi m c a cây cao su khi trư c đĩ cĩ kho ng th i gian khơ h n t 1 2 tháng và nhi t đ gi m th p thì cây s r ng lá (g i là r ng lá sinh lý). M c đ r ng lá ph thu c r t nhi u vào y u t khơ h n, khơ h n càng kh c li t thì cây cao su r ng lá s m và đ ng lo t, sau đĩ ra lá s m đ ng lo t và ngư c l i. Lá cao su phát tri n theo t ng t ng, th i gian n đ nh m t t ng lá (dao đ ng trong kho ng t 30 đ n 50 ngày) ph thu c vào m đ trong đ t. Đ t đ m thì lá nhanh n đ nh và ngư c l i. K t qu theo dõi cho th y th i đi m r ng lá sinh lý ph thu c vào th i ti t t ng năm. Mùa mưa năm 2007 kéo dài đ n cu i tháng 12 nên lá cao su b t đ u r ng vào ngày 6 tháng 2 năm 2008, mu n hơn các năm khác. Th i gian t khi r ng đ n khi ra lá m i kéo dài kho ng 20 ngày, trong khi các năm khác dao đ ng t 16 đ n 18 ngày. Th i gian n đ nh t ng lá các cơng th c cĩ tư i nư c đư c rút ng n cịn 37 42 ngày, trong khi đĩ th i gian này cơng th c đ i ch ng là 44 ngày. Cơng th c 6 và cơng th c 7 v i lư ng 15.000 – 20.000 lít nư c k t h p v i 2 lít KOM đã cĩ tác d ng rút ng n th i gian n đ nh t ng lá cao su ch cịn 37 ngày. Vi c rút ng n th i gian n đ nh t ng lá sau khi thay lá r t cĩ ý nghĩa v m t khoa h c và th c ti n: + Th nh t: Lá cao su t khi m c đ n khi n đ nh ph i tr i qua 4 giai đo n A, B, C, D. Trong đĩ giai đo n A và giai đo n B r t d nhi m b nh ph n tr ng. Khi rút ng n th i gian n đ nh t ng lá thì th i gian lá giai đo n A và B cũng đư c rút ng n. Như v y xác xu t x y ra b nh ph n tr ng s gi m. + Th hai: Lá cao su n đ nh s m s th c hi n ch c năng quang h p s m, cĩ nghĩa là t o đư c th i đi m kh i đ ng s m cho quá trình sinh trư ng và s n xu t m trong m t năm. K t qu theo dõi b nh ph n tr ng, chúng tơi nh n th y b nh gây h i m c trung bình trên vư n cây cĩ tư i nư c, m c đ b nh t 36,7% đ n 42,2% và gây h i n ng vư n cây đ i ch ng, m c đ b nh là 46,8%. M c đ b nh ph n tr ng các cơng th c tư i nư c cĩ b sung ch t gi m đ u th p hơn các cơng th c ch tư i nư c đơn thu n. M c đ b nh th p nh t cơng th c 6 là 36,7%. 3.5.1.3. nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n năng su t m
- Trong mùa khơ, khi cây cao su v a thay lá, tư i nư c cho vư n cao su cĩ tác d ng tăng m đ trong đ t, rút ng n th i gian n đ nh t ng lá và gi m thi u nguy cơ b b nh ph n tr ng. Đ th y rõ hi u qu c a bi n pháp k thu t này, chúng tơi đã ti n hành theo dõi năng su t m các tháng trong năm 2008, k t qu th hi n b ng 3.13. B ng 3.13: nh hư ng c a bi n pháp tư i nư c gi m đ n năng su t m Tháng CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6 CT7 1 106,0 107,5 105,8 107,3 102,7 104,3 103,9 2 34,1 35,2 33,7 33,8 35,4 36,2 34,1 3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 4 38,4f 49,7e 52,9c 54,2b 50,7d 59,4a 59,7a 5 96,4f 131,3e 133,7d 140,2b 138,3c 145,3a 145,6a 6 135,9d 138,8c 140,8bc 142,7b 140,9bc 147,5a 146,7a 7 147,3 146,8 148,3 149,3 148,7 152,2 151,7 8 129,9 128,7 134,2 133,7 131,4 129,7 130,4 9 159,5 158,7 160,4 160,2 157,6 158,7 157,9 10 181,3 187,3 180,8 179,3 183,2 179,5 181,6 11 191,5 190,5 192,6 190.0 189,3 186,2 188,7 12 203,9 200,8 205,7 199,8 201,8 201,8 200,6 T. c ng 1424,1d 1475,3c 1488,9b 1490,5b 1480,0bc 1500,8a 1500,9a Tăng so Kg/ha) 51,2 64,8 66,4 55,9 76,7 76,8 Đ/C (%) 3,60 4,55 4,66 3,93 5,39 5,39 Qua s li u năng su t m b ng 3.13, chúng tơi nh n th y t tháng 1 đ n tháng 2 là giai đo n gi a mùa khơ. Lư ng mưa khơng đáng k , đ t b khơ ki t, đ ng th i t c đ giĩ r t m nh đã làm m t nhi u nư c trong cây và lư ng dinh dư ng trong cây c n d n. Do đĩ năng su t gi m r t nhanh t tháng 1 là 102,7 – 107,5 kg/ha đ n tháng 2 ch cịn 22,7 36,2 kg/ha. Đ u tháng 2 là mùa cao su thay lá, lư ng dinh dư ng t p trung nuơi b lá m i nên ph i ngh c o. Cu i tháng 3 đ u tháng 4 khi t ng lá m i n đ nh b t đ u m mi ng c o l i. Lúc này năng su t vư n cao su r t th p, ch đ t 38,4 59,7 kg/ha do nh ng nguyên nhân sau: Lư ng dinh dư ng đang t p trung nuơi t ng lá m i. Trùng vào giai đo n cu i mùa khơ, lư ng mưa r t th p (19,40mm), nhi t đ khơng khí cao (22,4 oC), m đ khơng khí th p hơn 71,7%, kèm theo giĩ m nh gây nên tình tr ng khơ h n kh c nghi t. V i đi u ki n này, cây cao su hút nư c và dinh dư ng r t khĩ khăn. Trong khi đĩ lư ng nư c thốt qua lá r t nhi u, h n ch nư c t m ch g th m sang
- m ch m , kìm hãm hi u ng pha lỗng m nên th i gian ch y m ng n và năng su t th p. Sau khi tư i nư c gi m cho vư n cao su thì năng su t m các cơng th c cĩ tư i đ t t 49,7 kg/ha (CT2) đ n 59,7 kg/ha (CT7), cao hơn so v i cơng th c đ i ch ng ch đ t 38,4 kg/ha. S chênh l ch này cĩ ý nghĩa v m t th ng kê ( m c xác xu t P>0,05). Năng su t m cơng th c cĩ tư i ti p t c cao hơn cơng th c đ i ch ng trong tháng 5 và tháng 6. Khi tăng lư ng nư c tư i t 10.000 lít lên 20.000 lít/ha thì năng su t cũng tăng theo l n lư t trong tháng 5 là 131,3 kg/ha (CT2) 0,05. Cơng th c 6 và cơng th c 7 đ t năng su t tương đương nhau (1500,8 1500,9 kg/ha), cao nh t so v i các cơng th c khác. 3.5.1.4. Lư ng tính hi u qu kinh t c a bi n pháp tư i nư c gi m cho cao su Trong ph m vi đ tài, chúng tơi ch tính tốn chi phí đ u tư tr c ti p đ tư i nư c gi m cho vư n cao su và kh i lư ng m vư t. Sau khi cân đ i thu chi, chúng tơi so sánh v i chi phí đ u tư cho vư n cao su khơng tư i nư c gi m (đ i ch ng) đ bi t hi u qu c a bi n pháp tư i nư c gi m cho cao su. K t qu tính tốn hi u qu kinh t c a bi n pháp tư i nư c gi m cho cao su đư c th hi n b ng 3.14.
- B ng 3.14: Hi u qu kinh t c a bi n pháp tư i nư c gi m cho1 ha cao su H ng m c CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6 CT7 1.T ng chi (1000đ ng) 0 300 450 600 400 550 700 KOM (1000đ ng) 0 0 0 0 100 100 100 Chi phí tư i 300 450 600 300 450 600 (1000đ ng) 0 2. T ng thu (1000đ ng) 1.536 1.944 1.992 1.677 2.301 2.304 M cao su tăng so ĐC 0 51,2 64,8 66,4 55,9 76,7 76,8 (kg) 3. Lãi (1000đ ng) 0 1.236 1.494 1.392 1.277 1.751 1.604 Ghi chú: Tồn b chi phí tính theo th i giá tháng 8 năm 2009. KOM : 50.000đ/lít. Chi phí tư i nư c: 150.000 đ/xe (5.000lít/xe). M cao su: 30.000 đ/kg. Chi phí đ u tư cho các cơng th c tư i nư c gi m bi n đ ng t 300.000đ ng/ha (CT2) đ n 600.000đ ng/ha (CT7). Lư ng m cơng th c cĩ tư i nư c gi m vư t so đ i ch ng t 51,2kg/ha (CT2) đ n 76,8kg/ha (CT7) tương ng v i s ti n tăng thêm t 1.536.000 đ ng/ha đ n 2.304.000 đ ng/ha. Sau khi tr chi phí, cơng th c 6 (15.000 lít nư c + 2 lít KOM/ha) mang l i l i nhu n cao nh t là 1.751.000đ ng/ha. 3.5.2. Hi u qu c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá cho vư n cao su th i kỳ kinh doanh 3.5.2.1. nh hư ng c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá đ n th i gian n đ nh t ng lá cao su Cây cao su t 3 tu i tr lên cĩ đ c đi m là hàng năm vào m t th i đi m tương đ i n đ nh (t tháng 1 3 hàng năm), tán lá vàng úa và r ng tồn b , sau đĩ lá non m c l i. Đây là giai đo n r ng lá sinh lý. nh ng nơi cĩ mùa khơ rõ r t, hi n tư ng r ng lá qua đơng x y ra nhanh và ti p di n trong m t th i gian ng n. nh ng nơi khơng cĩ mùa khơ rõ r t, ch cĩ các tháng cĩ lư ng mưa th p và b t thư ng, lá cao su r ng r i rác, khơng cĩ hi n tư ng r ng lá tồn b và nh hư ng nghiêm tr ng đ n s n lư ng. Th i gian r ng lá kéo dài kho ng 1 tháng tùy thu c gi ng cây: cĩ gi ng r ng nhanh d n d p trong 15 20 ngày, cĩ gi ng r ng kéo dài hơn 1 tháng. Theo lý thuy t, sau khi r ng h t lá, lá non b t đ u xu t hi n và sau 30 45
- ngày thì tán lá non s n đ nh. Trong giai đo n cây ra lá non thì khơng nên c o m {2}, {15}. S liên quan gi a r ng lá sinh lý và b nh ph n tr ng: B nh ph n tr ng là b nh ưa đi u ki n nĩng m và chúng thư ng t n cơng vào th i đi m lá non đư c 1 10 ngày tu i làm cho lá b r ng hàng lo t. N u cây cao su b nhi m b nh n ng thì s n lư ng m s gi m đi rõ r t {2}, {15}. K t qu theo dõi quá trình r ng lá sinh lý và m c đ b nh ph n tr ng trên vư n cao su t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i Đăk Nơng đư c th hi n b ng 3.15. B ng 3.15: nh hư ng c a phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá đ n th i gian n đ nh t ng lá Giai đo n c a lá Th i gian (ngày) Cơng th c R ng lá Ra lá m i n đ nh T r ng đ n ra n đ nh t ng lá m i lá CT1 28/1 20/2 7/4 23 46 CT2 28/1 20/2 2/4 23 41 CT3 28/1 20/2 30/3 23 38 CT4 28/1 20/2 5/4 23 44 H u h t các lơ thí nghi m đ u r ng lá vào ngày 28 tháng 1 năm 2008. Th i gian r ng lá kéo dài 23 ngày. Đ n ngày 20/02/2008 thì lá đã b t đ u nhú đ ng lo t. Do cao trình lơ thí nghi m khá cao 745 m so m t bi n nên vư n cao su r ng lá s m hơn các vùng cĩ cao trình th p t i Chi nhánh Cơng ty cao su Đ k L k t i Đăk Nơng. Khi lá b t đ u nhú đư c 10 ngày, chúng tơi ti n hành phun thu c k t h p phun phân qua lá theo các cơng th c thí nghi m vào ngày 02/03/2008. Th i đi m này lá cao su đang giai đo n B và đang nhi m b nh m c đ nh . Đây là giai đo n phù h p nh t đ phun thu c. Sau phun thu c, chúng tơi ti p t c theo dõi th i đi m, th i gian t ng lá n đ nh. K t qu cho th y cĩ s khác bi t gi a các cơng th c: lá cao su các cơng th c phun thu c Sulox cĩ th i gian n đ nh t 38 ngày (CT3) đ n 41 ngày (CT2), s m hơn so v i cơng th c đ i ch ng 5 8 ngày. Riêng cơng th c 4 ch phun phân qua lá, khơng cĩ thu c sulox nên th i gian n đ nh t ng lá cĩ s m hơn đ i ch ng nhưng v n kéo dài đ n 44 ngày. Như v y, vi c phun thu c k t h p phun phân qua lá đã giúp cho cây ngồi vi c phịng tr b nh ph n tr ng cịn cĩ thêm lư ng nư c và dinh dư ng đ th c hi n quá trình sinh trư ng, phát tri n rút ng n th i gian hình thành t ng lá (t giai đo n A đ n giai đo n D).
- 3.5.2.2. nh hư ng c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá đ n m c đ b nh ph n tr ng B nh cây là m t quá trình đ u tranh gi a hai nhân t đĩ là cây ch và v t gây b nh, dư i tác đ ng c a đi u ki n ngo i c nh t o đi u ki n thu n l i cho v t gây b nh phát tri n m nh làm r i lo n ho c phá hu các ch c năng sinh lý, sinh thái, hình thái và t ch c c a cây ch . Cây ch khơng đ s c ch ng l i, t đĩ gây nên nh ng thi t h i cho cây ch cĩ th làm gi m sinh trư ng nh hư ng đ n năng su t và ch t lư ng m . Tuy nhiên, s thi t h i năng hay nh cịn ph thu c vào m c đ gây h i cũng như s phân b c a b nh trên cây ch . K t qu theo dõi hi u l c c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá đ n m c đ b nh ph n tr ng trên vư n cao su đư c ghi nh n b ng 3.16. B ng 3.16: nh hư ng c a phun thu c phịng tr b nh k t h p phun phân qua lá đ n m c đ b nh ph n tr ng Th i đi m CT1 CT2 CT3 CT4 28/2/2008 18,3NS 18,2NS 18,7NS 17,6NS 15/3/2008 48,7a 22,4c 20,1d 45,2b 30/3/2008 34,7a 17,3c 15,2d 30,4b 15/4/2008 45,7a 15,3c 13,2d 40,7b 30/4/2008 34,6a 14,6c 10,6d 33,4b 15/5/2008 27,2a 8,7c 7,6c 25,2b 30/5/2008 0,0 0,0 0,0 0,0 Sau khi cây cao su r ng lá sinh lý và ra lá l i vào ngày 20/2/2008 thì b nh ph n tr ng đã b t đ u gây h i lá cao su. M c đ gây h i th i đi m ngày 28/2/2008 tương đ i nh v i ch đ b nh bi n đ ng t 17,6% đ n 18,7%. V i m c đ b nh này, chúng tơi đã ti n hành phun thu c phịng tr b nh và phân bĩn lá vào ngày 2/3/2008 sau đĩ ti p t c theo dõi m c đ b nh h i theo chu kỳ 15 ngày/l n. cơng th c đ i ch ng (phun nư c lã), do khơng đư c phun thu c phịng tr b nh nên b nh phát tri n r t nhanh v i ch s b nh cao nh t vào ngày 15/3/2008 gây r ng kho ng 60 70% s lá trên cây, sau đĩ gi m xu ng cịn 34,7% vào ngày 30/3/2008. Vư n cây ti p t c ra lá m i nhưng b nh l i ti p t c phát tri n gây r ng lá l n th hai vào ngày 15/4/2008 v i ch s b nh 45,7%. Ngày 22/4/2008 xu t hi n cơn mưa đ u mùa v i lư ng mưa khá l n (98mm) nên b nh ph n tr ng gi m nhanh, ch s b nh ch cịn 27,2% và b nh khơng cịn gây h i trong tháng 6/2008.
- Các cơng th c phun thu c Sulox đã cĩ tác d ng h n ch b nh ph n tr ng ngay sau khi phun. Ch s b nh sau khi phun thu c 13 ngày m c 20,1% (CT3) đ n 22,4% (CT2). Thu c Sulox ti p t c phát huy hi u l c nên ch s b nh gi m d n các l n theo dõi trong tháng 4 và tháng 5, vư n cây khơng b r ng lá l n th 2. Cơng th c 3 (Phun 1 kg Sulox + 2 lít Komix Rb + 400 lít nư c/ha) t ra chi m ưu th trong vi c h n ch tác h i c a b nh ph n tr ng so v i các cơng th c khác. Riêng cơng th c 4, ch phun phân qua lá nên di n bi n b nh ph n tr ng tương t cơng th c 1 (đ i ch ng), tuy nhiên m c đ b nh cĩ ph n th p hơn. Đi u này th hi n vai trị tích c c c a phân bĩn lá trong tăng trư ng và đ kháng v i b nh ph n tr ng. S khác bi t v m c đ b nh gi a các cơng th c cĩ ý nghĩa th ng kê ( m c xác su t P > 0,05). 3.5.2.3. nh hư ng c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá đ n năng su t m cao su Sau khi r ng lá sinh lý hàng năm vào kho ng tháng 2, vư n cao su thư ng b b nh ph n tr ng gây h i làm r ng lá, cĩ năm b nh gây h i n ng làm r ng lá 2 3 l n. Do đĩ th i đi m m mi ng c o l i cĩ th b kéo dài d n đ n thi t h i s n lư ng đ u v c o m hàng năm. Đ th y rõ hi u qu c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá cho cao su kinh doanh, chúng tơi đã ti n hành theo dõi năng su t m các tháng trong năm 2008, k t qu th hi n b ng 3.17. B ng 3.17: nh hư ng c a bi n pháp phun thu c phịng tr b nh ph n tr ng k t h p phun phân qua lá đ n năng su t m (kg/ha) Tháng CT1 CT2 CT3 CT4 1 90,1 89,7 88,9 90,7 2 29,4 28,7 28,5 29,8 3 0,0 0,0 0,0 0,0 4 30,8b 50,7a 52,9a 31,2b 5 82,4d 110,3b 115,6a 84,3c 6 115,8c 118,7b 127,3a 114,6c 7 125,2 126,7 125,8 127,3 8 111,7 112,6 110,8 110,8 9 135,6 134,6 138,2 134,6 10 154,2 153,7 152,4 154,9 11 163,8 164,9 165,2 167,2 12 187,2 187,4 188,3 189,7
