Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và thử nghiệm sinh sản ốc nhồi pila polita tại ĐakLak - Võ Xuân Chu

pdf

89 trang huongle 6690

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và thử nghiệm sinh sản ốc nhồi pila polita tại ĐakLak - Võ Xuân Chu", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

nghien_cuu_mot_so_dac_diem_sinh_hoc_va_thu_nghiem_sinh_san_o.pdf

Nội dung text: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và thử nghiệm sinh sản ốc nhồi pila polita tại ĐakLak - Võ Xuân Chu

B GIÁO DC ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN VÕ XUÂN CHU NGHIÊN CU MT S ĐC ĐIM SINH HC VÀ TH NGHIM SINH SN C NHI PILA POLITA TI ĐAKLAK LUN VĂN THC SĨ SINH HC BUƠN MA THUT, NĂM 2011
B GIÁO DC ĐÀO TO TRƯNG ĐI HC TÂY NGUYÊN VÕ XUÂN CHU NGHIÊN CU MT S ĐC ĐIM SINH HC VÀ TH NGHIM SINH SN C NHI PILA POLITA TI ĐAKLAK Chuyên ngành: Sinh hc thc nghim Mã s : 604230 LUN VĂN THC SĨ SINH HC Ngưi hưng dn khoa hc: TS. PHAN ĐINH PHÚC BUƠN MA THUT, NĂM 2011
i LI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là đ tài nghiên cu ca riêng tơi, các kt qu nghiên cu trong lun văn này là trung thc và chưa đưc cơng b trong bt kỳ cơng trình nào khác. Mi trích dn đã đưc nêu rõ ngun gc. Ngưi thc hin Võ Xuân Chu
ii LI CM ƠN Đ hồn thành lun văn này, tơi xin bày t lịng bit ơn sâu sc ti: TS. Phan Đinh Phúc, ngưi hưng dn khoa hc, đã tn tình hưng dn, đĩng gĩp nhiu ý kin quý báu, giúp đ tơi trong sut quá trình nghiên cu và hồn thành lun văn. Lãnh đo Trưng Đi hc Tây Nguyên, Phịng sau đi hc, Khoa Khoa hc t nhiên và Cơng ngh, các thy cơ giáo đã tn tâm ging dy và đng viên trong sut quá trình hc tp. Tp th cán b Trung tâm Quc gia ging thy sn nưc ngt min Trung. Ban Giám hiu Trưng THPT Lê Quý Đơn đã to mi điu kin thun li đ tơi đưc tham gia hc tp và hồn thành lun văn này. Các ngư dân xã Qung Đin, xã Quỳnh Ngc, th trn Buơn Trp đã nhit tình giúp đ tơi trong thi gian làm đ tài. Các bn bè, đng nghip và ngưi thân đã đng viên và giúp đ tơi trong quá trình hc tp và nghiên cu. Trân trng cm ơn! Ngưi thc hin Võ Xuân Chu
iii MC LC DANH MC BNG vi DANH MC HÌNH vii DANH MC Đ TH viii M ĐU 1 CHƯƠNG I: TNG QUAN TÀI LIU 4 1.1. LƯC S VN Đ NGHIÊN CU TRÊN TH GII 4 1.1.1. Nghiên cu v phân loi c 4 1.1.2. Nghiên cu v phân b 11 1.1.3. Nghiên cu v đc đim sinh trưng và sinh sn 11 1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CU V C NƯC NGT VIT NAM 11 1.2.1. Nghiên cu v phân loi c 12 1.2.2. Nghiên cu v đc đim phân b 12 1.2.3. Nghiên cu v đc đim sinh trưng 12 1.2.4. Nghiên cu v đc đim dinh dưng 12 1.2.5. Nghiên cu v đc đim sinh sn 12 1.2.6. Th nghim sn xut ging c nhi 12 1.2.7. Th nghim nuơi thương phm c nhi 13 1.3. KHÁI QUÁT V ĐIU KIN T NHIÊN VÀ XÃ HI CA TNH ĐĂK LĂK 13 1.3.1. Điu kin t nhiên khí hu 13 1.3.1.1. V trí đa lý 13 1.3.1.2. Đa hình 15 1.3.1.3. Khí hu thi tit 15 1.3.2. Đc đim dân cư 15 1.3.3. Tình hình khai thác c 15 CHƯƠNG 2: ĐI TƯNG, NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 17 2.1. ĐI TƯNG NGHIÊN CU 17
iv 2.2. VT LIU NGHIÊN CU 18 2.3. ĐA ĐIM VÀ THI GIAN NGHIÊN CU 18 2.3.1. Đa đim 18 2.3.2. Thi gian 18 2.4. NI DUNG NGHIÊN CU 18 2.4.1. Nghiên cu mt s đc đim sinh hc ca c nhi 19 2.4.2. Th nghim cho c nhi sinh sn ti Đăk Lăk 19 2.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 19 2.5.1. Phương pháp nghiên cu đc đim sinh hc ca c nhi 19 2.5.1.1. Đnh loi mu vt 19 2.5.1.2. Nghiên cu v hình thái ca c nhi 19 2.5.1.3. Nghiên cu v sinh trưng ca c nhi 19 2.5.1.4. Nghiên cu v dinh dưng ca c nhi 22 2.5.1.5. Nghiên cu v đc đim sinh sn ca c nhi 23 2.5.2. Phương pháp nghiên cu th nghim sinh sn ca c nhi 24 2.5.2.1. Nuơi c b m 24 2.5.2.2. p trng 25 2.5.2.3. Nghiên cu k thut ương ging c nhi 26 2.5.2.4. Các ch tiêu theo dõi 27 2.5.4. X lý và phân tích s liu 27 CHƯƠNG 3: KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 29 3.1. MT S ĐC ĐIM SINH HC CA C NHI 29 3.1.1. Đc đim hình thái ca c nhi 29 3.1.2. Đc đim sinh trưng ca c nhi 33 3.1.2.1. Các mi quan h sinh trưng 35 3.1.2.2. Kh năng tăng trưng ca c nhi nuơi trong b thí nghim 38 3.1.3. Đc đim dinh dưng ca c nhi 42 3.1.3.1. Thành phn thc ăn ca c nhi trong t nhiên 42 3.1.3.2. Thành phn thc ăn ca c nhi trong điu kin thí nghim 44
v 3.1.4. Đc đim sinh sn ca c nhi 46 3.1.4.1. Đc đim gii tính 46 3.1.4.2. T l đc cái 49 3.1.4.3. Tp tính sinh sn 49 3.1.4.4. Mùa v sinh sn 53 3.1.4.5. Sc sinh sn 53 3.2. Kt qu th nghim sinh sn c nhi ti tnh Đăk Lăk 53 3.2.1. T l sng ca c b m 53 3.2.2. Kt qu nuơi thành thc và sc sinh sn ca c nhi trong b thí nghim 53 3.2.3. Thi gian trng n và t l n 54 3.2.3.1. Thi gian trng n 54 3.2.3.2. T l n 57 3.2.3.3. Tc đ sinh trưng ca nhĩm c ging 60 CHƯƠNG 4: KT LUN VÀ KIN NGH 65 4.1. Kt lun 65 4.2. Kin ngh 66 TÀI TIU THAM KHO p1 PH LC p3
vi DANH MC BNG Bng 3.1. Mt s ch tiêu hình thái phân loi ca c nhi (n = 30) 30 Bng 3.2. Các yu t mơi trưng qua các ln kim tra ca b nuơi nhĩm tin trưng thành 39 Bng 3.3. Các yu t mơi trưng qua các ln kim tra ca b nuơi nhĩm trưng thành 39 Bng 3.4. Tăng trưng ca c nhi hai nhĩm tin trưng thành và trưng thành ( ± SE) 41 Bng 3.5. Thành phn và tn sut bt gp thc ăn trong d dày c nhi nhĩm tin trưng thành 43 Bng 3.6. Thành phn và tn sut bt gp thc ăn trong d dày c nhi nhĩm trưng thành 44 Bng 3.7. Thành phn thc ăn trong quá trình thí nghim 45 Bng 3.8. Phân bit c đc và c cái giai đon tin trưng thành 46 Bng 3.9. Phân bit c đc và c cái giai đon trưng thành 47 Bng 3.10. Kt qu quan sát thi gian giao phi ca 5 cp c nhi trong quá trình nuơi thí nghim 49 Bng 3.11. S lưng trng ca tng cá th c nhi 54 Bng 3.12. Kt qu ca vic p trng trên b chui 59 Bng 3.13. Các yu t mơi trưng qua các ln kim tra ca b nuơi nhĩm c ging 61 Bng 3.14. Tăng trưng ca c nhi giai đon c ging ( ± SE) 61
DANH MC HÌNH Hình 1.1. Bn đ ranh gii hành chính tnh Đăk Lăk 14 Hình 2.1. c nhi 17 Hình 2.2. B nuơi thí nghim 20 Hình 3.1. Hình thái ngồi ca c nhi 29 Hình 3.2. Hai dng c nhi ca Alderson 31 Hình 3.3. c nhi dng th nht 31 Hình 3.4. c nhi con dng th nht 32 Hình 3.5. c nhi dng th hai 32 Hình 3.6. c nhi con ca dng th hai 33 Hình 3.7. Hot đng dinh dưng ca c nhi 42 Hình 3.8. Thc ăn dng to 43 Hình 3.9. Thc ăn dng thc vt bc cao 43 Hình 3.10. c nhi đc và c nhi cái 48 Hình 3.11. c nhi đc và c nhi cái sau khi gii phu 48 Hình 3.12. Gai giao cu ca c nhi 48 Hình 3.13. c nhi đang tìm cp giao phi 50 Hình 3.14. c nhi đang giao phi 50 Hình 3.15. c nhi tìm nơi đ trng và bt đu đ trng 51 Hình 3.16. c nhi đang đ trng và ri khi t trng 51 Hình 3.17. T trng c nhi mi đ xong 52 Hình 3.18. Các dng giá th c nhi đ trng trong t nhiên 52 Hình 3.19. Trng c nhi đưc p trên b chui 55 Hình 3.20. Trng c nhi đưc p trên thành b 56 Hình 3.21. B trí t trng c nhi trên b chui 58 Hình 3.22. c con mi n bị xung nưc và bám vào r bèo 58 Hình 3.23. c con tìm kim thc ăn 60 Hình 3.24. c con mi n 60
viii DANH MC Đ TH Đ th 3.1. Biu din mi tương quan gia khi lưng tồn thân vi khi lưng phn mm ca c nhi 35 Đ th 3.2. Biu din mi tương quan gia chiu dài v vi chiu rng v ca c nhi 36 Đ th 3.3. Biu din mi tương quan gia khi lưng tồn thân và chiu dài v ca c nhi 37 Đ th 3.4. Biu din mi tương quan gia khi lưng tồn thân vi chiu rng v ca c nhi 38 Đ th 3.5. Tăng trưng v khi lưng ca c nhi nhĩm tin trưng thành qua các đt thí nghim 40 Đ th 3.6. Tăng trưng v khi lưng ca c nhi nhĩm trưng thành qua các đt thí nghim 41 Đ th 3.7. S bin đng nhit đ khơng khí hình thc p trng trên b chui55 Đ th 3.8. S bin đng nhit đ khơng khí hình thc p trng trên thành b57 Đ th 3.9. Tăng trưng v khi lưng ca c nhi giai đon ging 62 Đ th 3.10. Tăng trưng v chiu dài v ca c nhi giai đon ging 63 Đ th 3.11. Tăng trưng v chiu rng v ca c nhi giai đon ging 63
1 M ĐU 1. Lý do chn đ tài Vit Nam cĩ h thng sơng, sui, ao, h, rung khá đa dng và phong phú, thun li cho s sinh trưng và phát trin ca nhiu lồi c nưc ngt như: c đá ( Cipangopaludina lecythoides), c vn ( Sinotaia reevei ), c nhi (Pila polita) , c lác ( Pila conica ) Bên cnh giá tr v dinh dưng và kinh t, c cịn cĩ nhiu li ích v mt y hc đc bit là y hc c truyn như: c đá (Cipangopaludina lecythoides) dùng đ cha nhit tích, tiu tin khơng thơng, hồng đn, cưc khí, thy thng, sang trĩ, mt đ sưng đau, đinh nht ; c vn (Sinotaia reevei ) cha phiên v (chng ăn vào nơn ra), hồng đn, kit l, lịi dom (trĩ), mch lươn, táo bĩn. V c vn nung khơ, tán bt ung tr ho cĩ đm, đau d dày chua, đau bng ; c nhi đưc dùng đ tr tiu tin bt thơng, chng vàng da, cưc khí (đau gĩt chân), thy thng, mt sưng đ đau, bnh trĩ đi tin ra máu [4], [15]. Trong các lồi c nưc ngt, c nhi (Pila polita , Deshayes, 1830), thuc h Pilidae, b Chân bng trung (Mesogastropoda), lp Chân bng (Gastropoda), ngành Thân mm (Mollusca). S phân b ca c nhi rt rng, trên th gii c nhi đưc tìm thy nhiu Inđơnêxia, Đơng Dương, Trung Quc (Qung Đơng, Vân Nam) [1], [13]. Vit Nam nĩi chung và Đăk Lăk nĩi riêng cũng là mt trong nhng nơi cĩ điu kin thun li cho s phát trin ca c nhi . c nhi là lồi đc sn cĩ giá tr kinh t (giá bán trên th trưng hin nay ti các ch Ea Tam, Tân An, Buơn Ma Thut ca thành ph Buơn Ma Thut là 40.000 45.000 đ/1kg). c nhi cĩ tht thơm ngon, giàu cht dinh dưng nên đưc nhiu ngưi ưa chung. Chúng thưng đưc ch bin thành nhiu mĩn ăn ngon, cĩ hương v đc đáo. Theo Bác sĩ Hương Liên, Tp chí văn hĩa ngh thut ăn ung ngày 07/10/2007, v thành phn hĩa hc, trong 100g c nhi cĩ 77,6g nưc; 11,9g protid; 7,6g glucid; 0,7g lipid; cung cp khong 86 calo. Nĩ cịn là mt thc ăn rt giàu mui khống, đc bit là canxi, phospho (1357mg canxi, 191mg phospho trong 100g c) và cĩ nhiu loi vitamin (0,05mg vitamin B1;
2 0,17mg vitamin B2; 2,2mg vitamin PP ). Cht protid ca c nhi cũng thuc loi tt, qua phân tích ngưi ta thy cĩ rt nhiu axit amin cn thit cho cơ th như lysine, methionine, phenylalanine, valine, leucine, isoleucine, threonine và tryptophan (8 trên 10 axit amin cn thit) [12]. Do nhu cu c nhi th trưng khá cao, tình trng khai thác đánh bt và vic s dng các hĩa cht bo v thc vt khá ph bin và khơng hp lí nên ngun li c nhi đang gim sút mt cách đáng k. Đ đáp ng nhu cu ln ca th trưng v c nhi trong tương lai thì cn phi xây dng đưc quy trình sinh sn và nuơi c nhi thương phm. Vì vy, cn phi hiu rõ mt s đc đim sinh hc ca chúng. Hin nay, nhng cơng trình nghiên cu v c nhi chưa nhiu c nưc ngồi ln trong nưc, ch yu vn tp trung v phân loi. Chính vì nhng lí do trên chúng tơi đã đưc phân cơng thc hin đ tài “Nghiên cu mt s đc đim sinh hc và th nghim sinh sn c nhi Pila polita ti Đăk Lăk”. 2. Mc tiêu ca đ tài Mc tiêu ca đ tài gm cĩ: Xác đnh mt s đc đim sinh hc ca lồi c nhi ti mt s thy vc thuc hai huyn là Lk và Krơng Ana, tnh ĐăkLăk. Th nghim sinh sn c nhi. 3. Ý nghĩa ca đ tài B sung nhng dn liu v lồi c nhi cho khoa hc. Kt qu nghiên cu ca đ tài gĩp phn h thng hĩa cơ s lý lun và thc tin cho vic xây dng quy trình đưa vào nuơi sinh sn, nuơi thương phm c nhi ti đa phương sau này. 4. Gii hn ca đ tài Đ tài này thc hin trong gii hn sau: Bưc đu nghiên cu mt s đc đim sinh hc ca c nhi như v hình thái, sinh trưng, dinh dưng, và sinh sn mt s thy vc thuc hai huyn là Lk và Krơng Ana, tnh Đăk Lăk.
3 Bưc đu th nghim sinh sn c nhi trong điu kin nhân to vi các bưc chính như to đàn c b m, cho đ, p trng, thu và nuơi c con các b xi măng ti thành ph Buơn Ma Thut.
4 CHƯƠNG I: TNG QUAN TÀI LIU 1.1. LƯC S VN Đ NGHIÊN CU TRÊN TH GII 1.1.1. Nghiên cu v phân loi c Trên th gii cĩ nhiu tác gi đã nghiên cu v c. Kt qu cho thy c nhi thuc ngành Đng vt Thân mm (Mollusca) do đĩ nĩ đưc phân loi trong h thng phân loi ca ngành Mollusca. Trưc đây, cĩ nhiu h thng phân loi như: Pensennen (1982), Parlce (1897), Coucle (1917), mà tiêu biu là h thng phân loi ca Pensennen và Thiel đã chia Mollusca thành 5 lp: Amphineura, Gastropoda, Bivalvia, Scaphopoda, Cephalopoda [10]. Gn đây, mt s nhà phân loi hc da vào cu to ca v đã chia ngành Mollusca thành 8 lp khác nhau. Tiêu biu là h thng phân loi ca Ruppert và Barnes (1994), Pechnik (2000). Ngồi ra mt s giáo trình ging dy Đng vt khơng xương sng (Invertebrates) ca các Trưng Đi hc Pairley và Đi hc Aarhus (Đan Mch) cũng chia ngành Mollusca thành 8 lp: Caudofoveata, Solengastres, Monoplacophora, polyplacophara, Gastropoda, Bivalvia, Scaphopoda, Cephalopoda [10], [11]. Cho đn nay, chưa cĩ tài liu nào khng đnh v phân loi ging Pila mt cách chính xác là cĩ bao nhiêu lồi. Sau đây là mt s tài liu vit v phân loi ging Pila : Theo Bách khoa tồn thư m Wikipedia, Pila là mt ging c nưc ngt c ln. Trên th gii cĩ 30 lồi trong ging pila và đã lit kê ra các lồi trong ging Pila như sau: 1. Pila Africana (Martens, 1886) 2. P. ampullacea (Linnaeus, 1758) 3. P. brohardi (Granger, 1892) 4. P. cecillei (Philipi, 1848) 5. P. conica (Gray, 1828) 6. P. globusa (Swainson, 1828) 7. P. occidentalis (Mousson, 1887)
5 8. P. ovata (Oliver, 1804) 9. P. pesmei (Morelet, 1889) 10. P. polita (Deshayes, 1830) 11. P. saxea (Reeve, 1856) 12. P. scutata (Housson, 1848) 13. P. speciosa (Philipi, 1849) 14. P. virens (Lamarck) 15. P. wernei (Philipi, 1851) Hai lồi trong ging Pila hình thái chưa phân bit rõ ràng là: P. aperta (Prashad, 1925) và Pila (Turbinicola) saxea (Annandale & Prashad, 1921) [19]. Theo tài liu s [20] cĩ khong 23 lồi trong ging Pila là: P. africana , P. africana martens , P. ampulacea , P. ampullacea , P. angelica , P. cecillei , P. congoensis , P. conica , P. globosa , P. gracilis , P. leopoldvillensis , P. letourmenxi , P. luzonica , P. occidentalis , P. ovata , P. pesmei , P. pesmi , P. polita , P. saxea , P. scutata , P. speciosa , P. virens , P. wernei [20] . Tài liu [21] đã lit kê các lồi trong lp Chân bng (Gastroboda) ca ngành thân mm, và đã nêu ra 30 lồi trong ging Pila là: Pila adusta (Reeve, 1856), P. africana (Martens, 1886), P. africana martens, P. amplior (Pilsbry and Bequaert, 1927), P. ampulacea (Linne), P. ampullacea (Linne, 1758), P. cecillei (Philippi), P. congoensis (Pilsbry and Bequaert, 1927), P. conica (Gray), P. dewulfi (Bequaert and Clench, 1933), P. globosa (Swainson), P. gracilis (Lea, 1856), P. gradata (Smith, E. A), P. layardi (Reeve), P. leopoldvillensis (Putzeys), P. letourneuxi (Bourguignat, 1879), P. lubrica (Reeve), P. luzonica (Reeve), P. madagascariensis (Smith), P. microglypta (Pilsbry and Bequaert, 1927), P. olea (Reeve), P. ovata (Olivier, 1804), P. pesmei (Morelet), P. pesmi (Morelet, 1889), P. polita (Deshayes, 1830), P. scutata (Mousson, 1848
6 or, 1898), P. sumatrensis (Dunker), P. turbinis (Lea, 1856), P. virens (Lamarck), P. wernei [21] . Đc đim phân loi ca mt s lồi thuc ging Pila : 1. Pila africana (Martens, 1886) V cĩ chiu cao trung bình t 45 – 55 mm. Tháp c tương đi ngn và v ming phía dưi trịn, phía trên sc nét. L rn sâu và rng. Màu sc v nâu sm vi vịng xon màu đen nht. Các vịng xon phng, rãnh xon ln và sâu. Trng cĩ màu trng. 2. Pila ampullacea (Linnaeus, 1758) Chiu cao v t 90 – 100 mm, chiu rng v t 85 – 90 mm, dng v hình cu, ming v hình bu dc. Tháp c rt ngn, l rn hp gn như khép kín. B mt v trơn. Màu thay đi t màu xanh lá cây đn màu da cam nâu vi di xon c màu đ. Các phn bên trong ca v màu vàng vi mt ánh ca màu tím.
7 3. Pila angelica (Annandale, 1920) 4. Pila brohardi (Granger, 1892) Chiu cao v t 120 – 140 mm, v cĩ màu xanh lá cây – màu nâu. 5. Pila conica (Gray, 1828) Chn loi: L ming v loe rng, tháp c thp lùn, v khơng bĩng. Mơ t: C ln, mt v khơng bĩng, màu xanh đen hay xanh vàng con nh, cĩ th cĩ đưng vịng màu nâu tím chy song song vi các rãnh xon. S vịng xon t 5 5,5, các vịng xon phng rãnh xon nơng. Vịng xon cui phng to, các vịng xon trên nh, thp, làm c cĩ dáng
8 trịn. L ming v loe rng, rãnh ming sc, khơng ln trái. Lp s b tr mng, np ming cĩ tâm gn cnh trong [4]. 6. Pila globusa (Swainson, 1828) V cĩ dng hình cu, ming v cĩ hình bu dc, l rn rng và sâu, màu sc cĩ th thay đi là màu xanh lá cây và màu xám xanh lá cây ánh đ. 7. Pila leopoldvillensis (Putzeys, 1898)
9 8. Pila ovata (Oliver, 1804) 9. Pila pesmei (Morelet, 1889) Pila pesmei là mt lồi c cĩ chiu cao v t 29 – 33 mm, chiu rng t 25 – 31 mm. Dng v c cĩ hình cu, ming v hình bu dc. L rn rt hp. B mt v trơn, màu xanh lá cây – màu nâu, bên trong v cĩ màu tím ánh vàng. 10. Pila polita (Deshayes, 1830) Chn loi: L ming v hp dài, tháp c vut nhn, v bĩng. Mơ t: Là lồi c c ln, mt v bĩng, màu xanh vàng hay nâu đen, mt trong hơi tím. S vịng xon t 5,5 – 6, các vịng xon hơi phng, rãnh xon nơng. Vịng xon cui ln chim 5/6 chiu cao v. Các vịng xon trên nh, vut nhn dài. L ming hp dài. Chiu rng bng na chiu cao. Vành ming sc, khơng ln trái, lp v s b tr dày. L rn dng rãnh hp dài. Np ming dài, tâm khong gia, gn cnh trong. 11. Pila scutata (Housson, 1848) V hình bu dc, l rn kép kín, vành ming hơi dày, b mt v bĩng.
10 12. Pila virens (Lamarck) V dng hình cu, tháp c nhn, chiu cao v t 40 – 65 mm, l rn kích c trung bình, b mt v bĩng. 13. Pila wernei (Philipi, 1851) Chiu cao v t 125 – 129 mm, tháp c ngn, l rn rng và sâu, vành ming dày. [22].
11 1.1.2. Nghiên cu v phân b Năm 2003 nhĩm tác gi Thaewnonngiw, Lauhachinda, SriAroon, và Lohachit vi cơng trình nghiên cu “S phân b Pila polita mt s tnh phía Nam ca Thái Lan”. Kt qu ca cơng trình này đã nêu các tnh đưc tìm thy P. polita là phía Bc ca tnh Phrae, phía Đơng Bc ca tnh Sakhon Nakhon, và phía Nam ca tnh Phangnga [9]. 1.1.3. Nghiên cu v đc đim sinh trưng và sinh sn Năm 1959, Duncan vi cơng trình nghiên cu “Chu kỳ sng và Sinh thái hc ca c nưc ngt Physa fontinalis (L.)” đã nêu ra rng, trong mt qun th Physa fontinalis nghiên cu ao Stanmore phn ln c th hin mt chu kỳ đơn gin và nhit đ là yu t quan trng trong nhng yu t nh hưng đn chu kỳ sng ca c nưc ngt Physa fontinalis . Hàng năm, c nưc ngt Physa fontinalis đ trng 2 đt; đt sinh sn chính din ra trong tháng Tư và tháng Năm; mt s sinh sn đt th hai vào cui tháng By và t trng đ vào đt th hai nh hơn t trng đ đt đu. c chưa trưng thành rt khĩ phân bit các b phn ca cơ quan sinh dc [8]. Năm 1995, tác gi Schnorbach trong cơng trình nghiên cu ca mình v “c bươu vàng Pomacea canaliculata ” đã ch ra rng c bươu vàng bt cp nơi cĩ nưc ngp v, bt c thi gian nào trong ngày và kéo dài t 10 đn 18 gi, c cái sinh sn mnh nht vào mùa hè và đ trng vào bt c vt th nào phía trên mt nưc, c cái thưng đ trng vào sáng sm hoc chiu ti và nhiu nht vào ban đêm. c bươu vàng là sinh vt phân tính, tuy nhiên cĩ th xy ra s thay đi gii tính mà khơng cn tri qua mt thi ng ngh (Keawjam, 1987) [12]. 1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CU V C NƯC NGT VIT NAM Vit Nam là mt nưc cĩ phn ln các tnh nm tip giáp vi bin Đơng. Bên cnh đĩ, cĩ h thng sơng, sui, h, đng rung, phong phú đã và đang
12 đem li ngun li thy sn to ln cho đt nưc. Tuy nhiên, cho đn nay các kt qu nghiên cu v c nưc ngt vn cịn khá khiêm tn. 1.2.1. Nghiên cu v phân loi c Tác gi Thái Trn Bái và Nguyn Văn Khang đã cĩ nhng nghiên cu v phân loi Đng vt khơng xương sng và nhuyn th nĩi chung và c nĩi riêng, và cĩ kt lun: Đng vt Chân bng chim ti gn 80% tng s lồi ca đng vt thân mm (cĩ khong 90.000 lồi). Hin nay, đã bit khong 75.000 lồi đang sng và 15.000 lồi đã hố thch. Phn ln đng vt chân bng sng bin, mt s sng nưc ngt, cn hay chuyn sang đi sng ký sinh. nưc ngt thưng gp các lồi: Pila polita (c nhi), Sinotaia aeruginosa , Angulyagra polyzonata (c vn), Cipangopaludina lecythoides (c r) [1]. 1.2.2. Nghiên cu v đc đim phân b Theo Đng Ngc Thanh và cng tác viên, c nhi phân b ao, rung vùng đng bng, trung du Vit Nam [4] 1.2.3. Nghiên cu v đc đim sinh trưng Đi vi các lồi c nưc ngt, hu như chưa cĩ nghiên cu nào Vit Nam v đc đim sinh trưng. 1.2.4. Nghiên cu v đc đim dinh dưng Năm 2003 tác gi Vũ Bá Quan đã cĩ nhng nghiên cu v c bươu vàng. Kt qu ca cơng trình này đã ch ra rng c bươu vàng là lồi cĩ hi đi vi sn xut nơng nghip. Chúng tàn phá nghiêm trng các lồi thc vt thy sinh đc bit là cây Trichanthera gegantea (cây chè đi), lá đu đ, rau mung, xà lách, rau trai, rau mác [14]. 1.2.5. Nghiên cu v đc đim sinh sn Năm 2003 tác gi Vũ Bá Quan đã nghiên cu v c bươu vàng đ kim chng liu cĩ chăng s lai tp gia c bươu vàng vi c bươu và c lác. Kt qu ca cơng trình này đã nêu ra đưc c bươu vàng đc giao phi vi c lác cái, đ trng cĩ màu trng ging như trng c lác nhưng khơng n đưc trng nào [14]. 1.2.6. Th nghim sn xut ging c nhi
13 Năm 2010 tác gi Nguyn Th Bình đã thc hin đ tài tt nghip thc sĩ “Th nghim sn xut ging c nhi ( Pila polita – Deshayes 1830) trong điu kin nhân to”. Kt qu ca đ tài này đã trình bày v quy trình sinh sn nhân to c nhi. Trong đĩ, phương pháp kích thích sinh sn bng nhit khơ cĩ tác dng đi vi lồi c nhi trong điu kin nuơi nht, to mơi trưng và nơi đ trng thích hp. Phương pháp p trng trên b chui cĩ t l n cao hơn so vi phương pháp p trng trên khay nha. T l n ca trng liên quan nhiu ti nhit đ và đ m. Nu 2 yu t này thích hp thì trng s phát trin tt. c con đưc ương trong b composit tuy chm ln hơn so vi ương trong giai nhưng cĩ t l sng cao hơn [2]. 1.2.7. Th nghim nuơi thương phm c nhi Năm 2010 tác gi Nguyn Th Đt thc hin đ tài tt nghip thc sĩ “Th nghim nuơi thương phm c nhi P. polita (Deshayes, 1830)”. Kt qu ca đ tài này đã ch ra rng t kt qu nghiên cu bưc đu, cĩ th thy c nhi là mt đi tưng nuơi tim năng đem li hiu qu kinh t cao [17]. 1.3. KHÁI QUÁT V ĐIU KIN T NHIÊN VÀ XÃ HI CA TNH ĐĂK LĂK 1.3.1. Điu kin t nhiên khí hu 1.3.1.1. V trí đa lý Tnh Đăk Lăk nm trên đa bàn Tây Nguyên, trong khong ta đ đa lý t 107 o28'57" 108 o59'37" đ kinh Đơng và t 12 o9'45" 13 o25'06" đ vĩ Bc. Phía Bc giáp tnh Gia Lai Phía Nam giáp tnh Lâm Đng Phía Đơng giáp tnh Phú Yên và tnh Khánh Hịa Phia Tây giáp Vương quc Cam Pu Chia và tnh Đăk Nơng.
14 Hình 1.1. Bn đ ranh gii hành chính tnh Đăk Lăk Đăk Lăk là tnh cĩ đưng biên gii dài 70 km chung vi nưc Cam Pu Chia, trên đĩ cĩ quc l 14C chy dc theo biên gii hai nưc nên rt thun li cho vic phát trin kinh t vùng biên kt hp vi bo v an ninh quc phịng. Thành ph Buơn Ma Thut là trung tâm chính tr, kinh t văn hố xã hi ca tnh và c vùng Tây Nguyên. Trung tâm thành ph là đim giao ct gia quc l 14 (chy xuyên sut tnh theo chiu t Bc xung Nam) vi quc l 26 và quc l 27 ni Buơn Ma Thut vi các thành ph Nha Trang (Khánh Hồ), Đà Lt (Lâm Đng) và Pleiku (Gia Lai). Trong tương lai khi đưng H Chí Minh đưc xây dng cùng vi đưng hàng khơng đưc nâng cp thì tnh Đăk Lăk s là đu mi giao lưu rt quan trng ni lin các trung tâm kinh t ca c nưc như thành ph Đà Nng, thành ph H Chí Minh. Đây là đng lc ln, thúc đy nn kinh t ca tnh cũng như tồn vùng Tây Nguyên phát trin [5].
15 1.3.1.2. Đa hình Nm phía Tây và cui dãy Trưng Sơn, đa hình ca tnh Đăk Lăk nĩi riêng và vùng Tây Nguyên nĩi chung rt đa dng và phong phú, là mt cao nguyên rng ln, đa hình dc thoi, lưn sĩng, khá bng phng xen k vi các đng bng thp ven theo các sơng chính. Đa hình ca tnh cĩ hưng thp dn t Đơng Nam sang Tây Bc [5]. 1.3.1.3. Khí hu thi tit Khí hu tồn Tnh đưc chia thành hai tiu vùng khí hu. Vùng phía Tây Bc cĩ khí hu nng nĩng, khơ hanh v mùa khơ; vùng phía Đơng cĩ khí hu mát m, ơn hịa. Nhit đ trung bình hàng năm là 24 oC, tháng nĩng nht và lnh nht chênh lch nhau ch hơn 5 đ. Nhìn chung đc đim khí hu va b chi phi ca khí hu nhit đi giĩ mùa, va mang tính cht khí hu cao nguyên vi nhit đ ơn hồ gn như quanh năm, đã to ra các vùng sinh thái nơng nghip thích hp vi nhiu loi cây trng, nht là các loi cây cơng nghip dài ngày cĩ giá tr kinh t cao như cà phê, tiêu, cao su, điu, bơng vi [5]. 1.3.2. Đc đim dân cư Đăk Lăk cĩ din tích t nhiên 13.085 km², chim 3,9% din tích t nhiên c nưc Vit Nam. Hin nay, tnh Đăk Lăk cĩ 15 đơn v hành chính, gm 1 thành ph, 1 th xã và 13 huyn (vi 184 xã, phưng và th trn): Dân s ca tnh theo kt qu điu tra dân s ngày 01/04/2009 là 1.728.380 ngưi, mt đ dân s là 132 ngưi/km 2. Đăk Lăk cĩ 44 dân tc, trong đĩ ngưi Ê Đê và ngưi M'Nơng là nhng dân tc bn đa chính [23]. 1.3.3. Tình hình khai thác c Đăk Lăk là khu vc cĩ mng lưi sơng sui tương đi dày đc, nhiu h cha và h t nhiên. Ngun li t nhiên v thy sn đây tương đi phong phú, cĩ nhiu tim năng đ phát trin ngh nuơi trng thy sn nưc ngt. c nhi phân b nhiu nơi tnh Đăk Lăk như: Ea Soup, Krơng Ana, Lăk, Krơng Năng c thưng phân b rung trũng, ao, h cha và h t
16 nhiên và ven b ca các kênh, mương, sui, sơng. Trưc đây, sn lưng khai thác c nhi là rt ln. Riêng khu vc huyn Krơng Ana mi ngày khai thác đưc trung bình t 500kg đn 600kg. Tuy nhiên, thi gian gn đây do nhu cu th trưng tăng mnh nên sn lưng c nhi đã gim st nghiêm trng, mi ngày khu vc này ch khai thác đưc trung bình t 10kg đn 20kg vào mùa mưa, cịn mùa khơ thì sn lưng cịn thp hơn nhiu. S phân b ca c nhi trong tnh Đăk Lăk cũng dn b thu hp ch đưc tìm thy mt s ao, h, bàu như h Quỳnh Ngc, bàu Cabin, bàu Nưc xanh, bàu Eo đn thuc huyn Krơng Ana, h Lăk thuc huyn Lăk, h Easoup thuc huyn Easoup. Vì vy, vic nghiên cu đ tìm các gii pháp bo v và phc hi qun th c nhi, kt hp vi khai thác hp lý đ đáp ng nhu cu th trưng ngày càng tăng là vic làm rt cn thit. Đ thc hin đưc nhng nhim v trên, trưc ht cn phi tin hành nghiên cu mt s đc đim sinh hc ca c nhi, làm cơ s cho vic th nghim sinh sn và nuơi thương phm lồi c nhi.
17 CHƯƠNG 2: ĐI TƯNG, NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. ĐI TƯNG NGHIÊN CU Hình 2.1. c nhi Ngành: Thân mm (Mollusca) Lp: Chân bng (Gastropoda) B: Chân bng trung (Mesogastropoda) H: Pilidae Tên khoa hc: Pila polita , Deshayes, 1830 Tên thưng gi ting Anh: Apple snail, Pila snail Tên thưng gi ting Vit: c nhi Tên đa phương: c bươu, c nhi, c bươu ta, c đng Ngun: [16], [1].
18 2.2. VT LIU NGHIÊN CU Vt liu nghiên cu s dng trong đ tài này bao gm: Khay đng vt mu. B đ m đ gii phu c. Formalin 5 – 7% đ c đnh c. Thưc kp đ đo các s đo các ch tiêu v kích thưc. Cân đin t cĩ đ chính xác 0,001g đ xác đnh khi lưng trng, khi lưng c con. Kính hin vi đ quan sát đnh loi thc ăn trong d dày c. Máy nh đ chp các vt mu. Kính lúp dùng đ quan sát thc ăn cĩ kích thưc ln d dày c đ xác đnh thành phn thc ăn ca c. Vt bt c, xơ nha và r đng thc ăn khi nuơi th nghim sinh sn. B Test các yu t mơi trưng nuơi thí nghim. Mt s vt liu cn thit khác: cân đng h đ xác đnh khi lưng c ln, s ghi chép 2.3. ĐA ĐIM VÀ THI GIAN NGHIÊN CU 2.3.1. Đa đim Nghiên cu đc đim sinh hc ti huyn Lăk và Krơng Ana. Nuơi th nghim sinh sn ti Trung tâm Quc gia ging thy sn nưc ngt min Trung Vin Nghiên cu NTTS III, 53 Ngơ Thì Nhm, phưng Tân An, thành ph Buơn Ma Thut, tnh Đăk Lăk. 2.3.2. Thi gian Nghiên cu t tháng 9/2010 đn tháng 8/2011. 2.4. NI DUNG NGHIÊN CU Đ đt đưc mc tiêu nghiên cu, đ tài đã trin khai nhng ni dung sau:
19 2.4.1. Nghiên cu mt s đc đim sinh hc ca c nhi Nghiên cu v đc đim hình thái Nghiên cu v đc đim sinh trưng Nghiên cu v đc đim dinh dưng Nghiên cu v đc đim sinh sn 2.4.2. Th nghim cho c nhi sinh sn ti Đăk Lăk To đàn c b m Cho đ p trng Thu và nuơi c con, theo dõi tc đ sinh trưng ca chúng 2.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 2.5.1. Phương pháp nghiên cu đc đim sinh hc ca c nhi 2.5.1.1. Đnh loi mu vt Đnh loi c nhi da vào các ch tiêu phân loi ca Đng Ngc Thanh và so sánh hình thái gia hai lồi P. polita và P. conica . P. polita : l ming hp dài, tháp c vut nhn, v bĩng P. conica : l ming loe rng, tháp c lùn, v khơng bĩng [4]. 2.5.1.2. Nghiên cu v hình thái ca c nhi Thu mu khong 30 cá th đ theo dõi các ch tiêu v hình thái. Xác đnh các ch tiêu hình thái bng thưc kp. Quan sát, mơ t hình thái bên ngồi đ so sánh gia các nhĩm khác nhau, gia con đc và con cái 2.5.1.3. Nghiên cu v sinh trưng ca c nhi a. Xác đnh kích thưc, khi lưng Dùng thưc kp xác đnh kích thưc và cân xác đnh khi lưng đ xác đnh mi tương quan gia khi lưng tồn thân – khi lưng phn mm, chiu dài v chiu rng v, khi lưng tồn thân – chiu dài v, khi lưng tồn thân – chiu rng v.
20 Thu mu hàng tháng, xác đnh kích thưc và khi lưng sau đĩ gii phu kim tra s phát trin ca tuyn sinh dc đ phân thành hai nhĩm c tin trưng thành và trưng thành. c đc đn giai đon trưng thành, tuyn sinh dc (tuyn Albumin cĩ màu vàng cam) phát trin hồn thin t vịng xon s 4 đn đnh ca tháp c và cĩ kh năng giao phi. c cái đn giai đon trưng thành, tuyn sinh dc phát trin ln (tuyn Albumin cĩ màu vàng cam nm v trí vịng xon s 4 và 5), và cĩ kh năng đ trng. b. Nghiên cu kh năng sinh trưng ca c nhi theo nhĩm tin trưng thành và trưng thành + B nuơi Hình 2.2. B nuơi thí nghim Hai b xi măng đưc thit k như sau: Chiu dài 1m, chiu rng 1m và chiu cao 0,8m. B cĩ đ dc và cĩ l thốt nưc đ tin cho tháo ht nưc và sch cht bn khi v sinh.
21 Ph mt lp bùn đáy b dày khong 10cm đưc ly ao t nhiên, tip theo tin hành cp nưc vào b vi đ sâu 50cm. Sau đĩ, th mt ít bèo tây hoc bèo cái và cây trang trên mt nưc (chim khong 1/3 din tích mt nưc). Chú ý: B sau khi xây phi đưc x lý trưc khi đưa c vào nuơi. + Thu mu Thu mu tương đi đng đu theo hai nhĩm tin trưng thành trung bình 21,7g/ con và trưng thành trung bình 40,8g/ con. Mi nhĩm 30 con. Nuơi thun dưng đ cho c làm quen vi mơi trưng b thí nghim và thc ăn, sau khong 20 ngày tin hành nuơi theo dõi kh năng tăng trưng ca c nhi . + Chăm sĩc và qun lý Cho c ăn 1 ln/1 ngày vào bui ti. Thc ăn gm các loi rau, bt cám go và thc ăn tng hp đưc s dng phi hp đ cung cp cho c. Khi lưng thc ăn hàng ngày cho c ăn tùy thuc vào loi thc ăn và mc đ s dng thc ăn ca c mà dao đng t 3 – 5 % so vi khi lưng. S dng nưc ging đưa vào nuơi cĩ các yu t mơi trưng là pH: 7, O 2: 4 mg/l, NH 3/NH 4: 0 mg/l, và NO 2: 0 mg/l. Ngun nưc ban đu đưa vào b đưc x lý to màu bng 1 nm rơm r khơ băm nh (khong 300g) và s dng men sinh hc BIOZEOGREEN, liu lưng 1,5g/1 b, nhm mc đích to màu cho nưc trưc khi th c 5 – 7 ngày. Th bèo Tây và cây Trang bng1/3 din tích mt nưc ca b nuơi trưc khi th c nhm to thc ăn và mơi trưng t nhiên cho c. Thay nưc 7 10 ngày/1 ln (mi ln khong 20% nưc trong b). Nu cịn bn (nưc cĩ mùi hơi thi) hoc thiu ơxy thì tin hành b sung men sinh hoc. Liu lưng tùy loi sn phm (s dng theo hưng dn, BIOZEOGREEN 2,5g/1 b/1 ln). Nu bèo phát trin nhiu ph 1/2 din tích mt nưc thì loi b bt đ to mt thống cho b nuơi. Theo dõi mt s yu t mơi trưng nuơi thí nghim:
22 Nhit đ đưc đo mi ngày 3 ln: bui sáng t 6 – 7 gi, bui trưa t 12 – 13 gi, và bui ti t 17 – 18 gi. Các yu t pH, ơxy hịa tan (DO), NH 3/NH 4, và NO 2 đưc kim tra bng b Test 15 ngày/ln. + Các ch tiêu sinh trưng Xác đnh các ch tiêu sinh trưng theo phương pháp ca Nguyn Th Xuân Thu : Tc đ tăng trưng tuyt đi: TĐTTTĐ = (X2X1)/∆t Tc đ tăng trưng tương đi: TĐTTTĐ(%) = (X 2X1)/(∆t x X1)x100 Trong đĩ: X1 ch tiêu v kích thưc, khi lưng thi đim ban đu, t 1 X2 ch tiêu v kích thưc, khi lưng thi đim sau, t 2 ∆t là khong thi gian thí nghim Tương quan gia chiu dài (L) và chiu rng (Wd): Wd = aL + b Tương quan gia chiu dài (L) và khi lưng tồn thân (Wtt): Wtt= cL d Trong đĩ: a, b, c, d là hng s [6]. 2.5.1.4. Nghiên cu v dinh dưng ca c nhi Xác đnh thành phn thc ăn ca c nhi hai nhĩm tin trưng thành và trưng thành trong điu kin t nhiên: + Thu mu và gii phu tách ly d dày c, c đnh bng dung dch formalin 5% ngay sau khi va mi thu bt ti đa đim nghiên cu. + Đưa v phịng thí nghim, gii phu và thc ăn đưc tách khi d dày ca tng cá th và đưc quan sát, phân tích đnh tính thc ăn d dày c bng mt thưng, kính lúp và bng kính hin vi đin t vi vt kính 10, 40, và 100. + Đnh loi thành phn thc ăn thành tng nhĩm. S dng khĩa phân loi to ca tác gi Phm Hồng H [3] và các loi thc ăn t nhiên ca c đ xác đnh thành phn thc ăn. Xác đnh tn sut xut hin ca thc ăn d dày c nhi đưc xác đnh 2 nhĩm tin trưng thành và trưng thành. Mi nhĩm thu 90 mu, xác đnh
23 theo phương pháp tn s bt gp (Frequency of Occurrence Method) ca Hynes (1950) và Lagler (1956). Đ xác đnh tn s bt gp ca mt loi thc ăn nào đĩ ngưi ta thng kê s lưng mu (d dày) cĩ cha loi thc ăn đĩ. Kt qu thưng đưc biu th bng t l phn trăm gia s lưng c nhi mà d dày cĩ cha loi thc ăn nào đĩ vi tng s mu đem phân tích (Bagenal, 1978) [7]. Xác đnh thành phn thc ăn và loi thc ăn ưa thích ca c nhi hai nhĩm tin trưng thành và trưng thành trong điu kin thí nghim: mi ln cho c ăn t 2 đn 3 loi thc ăn, sau đĩ theo dõi và xác đnh loi thc ăn mà c nhi ăn và ăn nhiu nht. 2.5.1.5. Nghiên cu v đc đim sinh sn ca c nhi a. Phân bit gii tính và t l đc/cái Quan sát hình thái cu to ngồi và trong Xác đnh t l đc/cái qua thu mu t nhiên b. Tp tính sinh sn và các ch tiêu sinh sn Quan sát, mơ t hot đng kt cp ca c nhi nuơi trong b nuơi thí nghim: Đn mùa sinh sn, khi phát hin cĩ c giao phi thì tin hành tách cp c b m đang giao phi đưa nuơi riêng đ theo dõi, mơ t hot đng bt cp và xác đnh thi gian c giao phi. Quan sát quá trình đ trng trong b nuơi thí nghim: + S dng đèn chiu sáng và quan sát quá trình đ trng ca c nhi bng mt thưng. + c nhi đ trng vào ban đêm nên thi gian quan sát vào ban đêm. Thu thp c b m hàng tháng và gii phu kim tra tuyn sinh dc. Xác đnh mùa v sinh sn căn c vào vic phát hin cĩ nhiu t trng các thy vc t nhiên mà c phân b và s lưng c m mang trng nhiu. Xác đnh sc sinh sn ca c m: Sc sinh sn thc t tính bng s trng thu đưc ca mt cá th m trong mt ln đ.
24 2.5.2. Phương pháp nghiên cu th nghim sinh sn ca c nhi 2.5.2.1. Nuơi c b m a. Chun b b nuơi B xi măng đưc thit k như sau: Chiu dài 1m, chiu rng 1m và chiu cao 0,8m. B phi cĩ b hoc hc đá đ to giá th cho c đ trng. B cĩ đ dc và cĩ l thốt nưc đ tin cho tháo ht nưc và sch cht bn khi v sinh. Đáy b đưc ph mt lp đt bùn dày khong 10cm đưc ly t h t nhiên đ đ c nhi vùi mình. Sau đĩ tin hành cp nưc vào trong b vi đ sâu 50cm (k c lp bùn đáy). Tin hành th mt ít bèo tây và cây trang (chim khong 1/3 din tích mt nưc) trên mt nưc nhm to mơi trưng và thc ăn t nhiên cho c nhi . b. Ngun c b m Thu thp mu vt sng các đa đim nghiên cu, thun dưng, và to đàn c b m. Tiêu chun c b m: c nhi b m đưc thu t nhiên ti các bàu huyn Lăk giáp huyn Krơng Ana, cĩ kích thưc dài > 49mm (khong 29 con/1kg). Chn c khe mnh, v cịn nguyên vn khơng rn nt. Mt đ th 15 cp/1m 2. c. Thc ăn và phương pháp cho c ăn Gm các loi rau, bt cám go và thc ăn tng hp (thành phn gm: bt cá, bt tơm, bt mì, bt đu nành, vitamin và khống cht hu cơ tng hp) đưc s dng phi hp đ cung cp cho c b m. Khi lưng thc ăn hàng ngày cho c dao đng t 3 – 5 % khi lưng đàn c, đưc điu chnh tùy thuc vào loi thc ăn và mc đ s dng thc ăn ca c. Cho c ăn 1 ln/1 ngày vào bui ti. d. Qun lý mơi trưng
25 S dng nưc ging đưa vào nuơi cĩ các yu t mơi trưng là pH: 7, O2: 4 mg/l, NH 3/NH 4: 0 mg/l, và NO 2: mg/l. Ngun nưc ban đu đưa vào b đưc x lý to màu bng 1 nm rơm r khơ băm nh (khong 300g) và s dng men sinh hc BIOZEOGREEN, liu lưng 1,5g/1 b, nhm mc đích to màu cho nưc trưc khi th c 5 – 7 ngày. Th bèo tây và cây trang bng1/3 din tích mt nưc ca b nuơi trưc khi th c nhm to thc ăn và mơi trưng t nhiên cho c. Thay nưc 7 10 ngày/1 ln (mi ln khong 20% nưc trong b). Nu b cịn bn hoc thiu ơxy thì tin hành b sung men sinh hc. Liu lưng tùy loi sn phm (s dng theo hưng dn, BIOZEOGREEN 2.5g/1 b/1 ln). Chú ý: Nu bèo phát trin nhiu ph 1/2 din tích mt nưc thì loi b bt đ to mt thống. 2.5.2.2. p trng c nhi thưng đ trng vào ban đêm. Trong quá trình thu g trng đưa vào p cn chú ý cn thn đ hn ch làm v, dp nát trng. a. Chun b dng c S dng mt xơ nha 80 lít, cho vào khong 30cm nưc. Trong xơ th mt ít bèo nhm đ c con sau khi n bị xung nưc làm nơi trú n và thc ăn t nhiên ca c. Xơ p trng đưc đt gn vi b nuơi. b. p trên b chui Ct ly mt đon thân cây chui, ch đơi thành b chui và v sinh sch s sau đĩ đt b chui trên mt nưc ca dng c p đã chun b sn. Sau khi c đ, sáng hơm sau tin hành thu trng và đt lên b chui đã chun b trưc (thu trng cn cn thn, nh nhàng hn ch trng b hng). Trong quá trình p trng, b chui cĩ hin tưng b đen và mm nhũn nên tin hành thay b chui sau 7 ngày k t khi bt đu p. c. p trng trên thành b Đ t trng nguyên trên thành b nơi c đ.
26 Nu điu kin tri nng nĩng, đ m thp thì phun thêm ít nưc trên t trng đ to đ m cho trng phát trin. 2.5.2.3. Nghiên cu k thut ương ging c nhi a. Chun b b nuơi c con S dng 1 b xi măng cĩ din tích 1m2, kích thưc (chiu dài 1m, chiu rng 1m, chiu cao 1m), b đưc xây dưi bĩng cây và đưc che mát. B xi măng cĩ đ dc và cĩ l thốt nưc đ tin cho tháo ht nưc và sch cht bn khi v sinh. Sau khi x lý b to đáy b mt lp đt bùn cĩ đ dày khong 10cm. Sau đĩ tin hành cp nưc vào trong b vi đ sâu 50cm. Ngun nưc là nưc ging, tương t như ngun nưc nuơi th nghim c sinh sn. Trên mt b th mt ít bèo (chim khong 1/3 din tích mt nưc) trên mt nưc nhm to mơi trưng t nhiên cho c nhi . b. Chn và th c con Thu c con xơ p bng vt lưi mm. Chn nhng con cĩ kích c đng đu, màu sc tươi sáng, hot đng khe mnh. Tin hành cân c con bng cân đin t cĩ phân đ 0,001g và đo kích thưc c con bng thưc kp. Sau khi cân, đo xong th c con vào b nuơi đã đưc chun b sn. Vic cân, đo và th c con vào b phi đưc thc hin mt cách trình t và cn thn. Trong quá trình thí nghim, b trí 1 lơ thí nghim vi 30 c con. c. Thc ăn S dng thc ăn là cám go, thc ăn tng hp (thành phn gm: bt cá, bt tơm, bt mì, bt đu nành, vitamin và khống cht hu cơ tng hp), các loi rau (như xà lách, bp sú, lá rau mung) và các loi bèo cĩ sn trong b . d. Chăm sĩc và qun lý
27 Do tp tính và hot đng ca c thưng din ra vào ban đêm nên thưng cho ăn 1 ln/ngày vào bui ti. Lưng thc ăn khong 3% khi lưng ca c. Cn tin hành thay nưc cho b c (10 ngày/1 ln) và qun lý lưng bèo trong b, đ mơi trưng sng ca c con đưc đm bo. 2.5.2.4. Các ch tiêu theo dõi T l sng ca c b m t khi đưa vào nuơi thun dưng cho đn khi c đ trng. Sc sinh sn thc t ca c m: + Xác đnh theo cá th: Đm s lưng trng ca tng cá th riêng r. + Xác đnh theo qun th: Chia tng s trng ca mt đt đ cho tng s c cái. T l n = Tng s c con/ Tng s trng x 100% T l sng ca c con. Cơng thc tính t l sng ca c: a = b/c.100% Trong đĩ: a: T l sng ca c b: S cá th sng c: Tng s cá th 2.5.3. Phương pháp theo dõi các yu t mơi trưng Theo dõi các yu t mơi trưng như nhit đ nưc, pH, hàm lưng ơxy hịa tan (DO) thưng xuyên. Các yu t NH 3/NH 4 và NO 2 theo dõi theo đnh kỳ, 15 ngày 1 ln. Các yu t pH, hàm lưng ơxy hịa tan, hàm lưng NH 3/NH 4 và NO 2 đo bng b test theo phương pháp so màu. 2.5.4. X lý và phân tích s liu Các s liu thu thp đưc lưu tr bng phn mm Excel, x lý thng kê sinh hc bng phn mm SPSS.
28 Sơ đ nghiên cu ca đ tài đưc trình bày như sau: c nhi t nhiên Thu mu Nghiên cu đc Th nghim sinh sn đim sinh hc Nghiên cu Nghiên cu Nghiên cu Nghiên cu Thun dưng hình thái sinh trưng dinh dưng sinh sn Thun dưng Chun b đàn c b m Theo dõi tc Cho sinh s n đ sinh trưng t nhiên p trng c con c ging Sơ đ quy trình nghiên cu
29 CHƯƠNG 3: KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 3.1. MT S ĐC ĐIM SINH HC CA C NHI 3.1.1. Đc đim hình thái ca c nhi Các ch tiêu v hình thái ca c nhi đưc trình bày hình 3.1. 9 2 1 3 8 4 7 5 6 Hình 3.1. Hình thái ngồi ca c nhi Ghi chú: 16. Chiu dài v (Chiu cao v); 2. Chiu cao tháp; 3. Vành ming; 4. Np ming; 57. Chiu rng v; 8. L rn; 9. Rãnh xon c nhi là lồi c ln so vi các lồi c nưc ngt khác. Cá th c nhi ln nht trong quá trình thu mu (thu đưc Krơng Ana) cĩ khi lưng là 140g, chiu dài (chiu cao) là 85mm, và chiu rng 70mm. Qua thu mu c nhi khai thác t t nhiên cĩ khi lưng trung bình là 69g/con, chiu dài trung bình là 64mm/con, chiu rng trung bình là 52mm/con. c nhi cĩ v bĩng, màu xanh đen hay xanh đen ánh vàng tùy thuc mơi trưng, phn dưi ca v tháp c cĩ màu vàng cam hay vàng sáng tùy gii tính, mt trong ca v c cĩ màu tím đen.
30 Qua thu mu đa đim nghiên cu và phân tích cho thy, c nhi cĩ mt s đc đim phân loi chính như sau: Cĩ s vịng xon 5,5 6, các vịng xon hơi phng, rãnh xon nơng, vịng xon cui cùng ln và chim khong 4/5 chiu cao v c, tháp c vút nhn. Cĩ ming v sc, khơng ln trái; l ming xéo, khơng loe rng. Cĩ l rn dng rãnh hp dài và nơng. Cĩ chân là khi cơ un sĩng đ di chuyn, cĩ màu đen hay đen ánh vàng. Đu c cĩ các cơ quan cm giác là hai đơi tua cm giác (cịn gi là tua): mt đơi tua đu đính trên đu, dài trung bình 40mm và mt đi tua ming đính phía trên ming, cĩ chiu dài bng 1/3 tua đu. Kt qu quan sát các ch tiêu hình thái phân loi ca 30 mu c nhi trưng thành đưc trình bày bng 3.1 sau: Bng 3.1. Mt s ch tiêu hình thái phân loi ca c nhi (n = 30) Ch tiêu Thp nht Cao nht Trung bình ± SE L 40,0 75,0 58,2 ± 1,2 Wd 30,0 60,0 47,8 ± 1,2 Lo 36,0 62,0 44,0 ± 1,0 Wo 15,0 29,0 22,2 ± 0,6 H 14,0 26,0 18,6 ± 0,6 Vx 5,5 6,0 5,7 ± 0,05 Chú thích: + Chiu dài v: L + Chiu rng v: Wd + Chiu dài l ming v: Lo + Chiu rng l ming v: Wo + Chiu cao tháp: h + Vịng xon: Vx + SE: sai s chun
31 Theo tài liu s [19] c nhi cĩ hai dng: Hình 3.2. Hai dng c nhi ca Alderson Dng th nht ln (chiu cao 80 – 90mm, chiu rng 70 – 80mm) vi tháp c ngn. Dng th hai nh hơn (chiu cao 60 – 70mm, chiu rng 45 – 55mm) vi tháp c cao [18]. Ti đa đim nghiên cu, qua phân tích mu chúng tơi cũng nhn thy c nhi cũng cĩ hai dng: Dng th nht: Tháp c cao hơn, v cĩ màu xanh đen, cơ chân cĩ màu đen, khi lưng ln nht trong t nhiên lên đn 140g, chiu dài (chiu cao) 85mm, chiu rng 70mm. Hình 3.3. c nhi dng th nht
32 Hình 3.4. c nhi con dng th nht Dng th hai: Tháp c thp hơn, v cĩ màu xanh đen – ánh vàng, cơ chân cĩ màu đen – ánh vàng, khi lưng ln nht khai thác đưc trong t nhiên hin nay 105g, chiu dài (chiu cao) 77mm, chiu rng 67mm. Hình 3.5. c nhi dng th hai
33 Hình 3.6. c nhi con ca dng th hai Đây ch nhng nhn xét ban đu v 2 dng c nhi thơng qua nghiên cu này. Theo chúng tơi, đây là các cá th cùng mt lồi nhưng cĩ mt s đc đim khác bit nh v hình thái. Tuy nhiên đ xác đnh chúng cĩ phi cùng lồi hay khác lồi mt cách chc chn thì cn phi thu mu và phân loi bng phương pháp di truyn phân t. 3.1.2. Đc đim sinh trưng ca c nhi Vịng đi ca c nhi tri qua năm giai đon phát trin sau:
34 Trng c con mi n c trưng thành c ging c tin trưng thành Trng cĩ kích thưc t 5 – 6mm, khi lưng trung bình 0,067g. c con mi n cĩ chiu dài t 3,5 – 4,0mm; chiu rng t 3,0 3,5mm; và khi lưng t 0,01 0,02g. c ging cĩ chiu dài t 18 – 22mm; chiu rng t 14,5 – 17mm; và khi lưng t 2,3 – 3,7g. c tin trưng thành: c đc cĩ chiu dài t 22,1 – 39,9mm; chiu rng t 17,1 – 30,9mm và c cái cĩ chiu dài t 22,5 – 48,9mm; chiu rng t 17,1 – 38,9mm. Khi lưng trung bình 21,7g/ con. c trưng thành: c đc cĩ chiu dài ≥ 40mm, chiu rng ≥ 31mm và c cái cĩ chiu dài ≥ 49mm, chiu rng ≥ 39mm. Khi lưng trung bình 40,8g/ con. Sinh trưng ca c nhi th hin qua s tăng lên v kích thưc ca v và khi lưng ca cơ th.
35 Trong đ tài này, các mi quan h sinh trưng gia khi lưng tồn thân chiu dài v, khi lưng tồn thân chiu rng v, khi lưng tồn thân khi lưng phn mm và chiu dài v chiu rng v ca c nhi khai thác ngồi t nhiên đưc xác đnh và đưc trình bày các phn tip theo. 3.1.2.1. Các mi quan h sinh trưng Mi tương quan gia khi lưng tồn thân (Wtt) vi khi lưng phn mm (Wpm) ca c nhi: 60 Wtt = 2.2282Wpm + 0.3924 50 R2 = 0.9904 40 30 20 10 Khi Khi lưng tồn thân (Wtt, g) 0 0 5 10 15 20 25 Khi lưng phn mm (Wpm, g) Đ th 3.1. Biu din mi tương quan gia khi lưng tồn thân vi khi lưng phn mm ca c nhi Đ th 3.1 cho thy, phương trình biu din mi tương quan gia khi lưng tồn thân vi khi lưng phn mm là Wtt = 2,2282Wpm + 0,39 (R 2 = 0,99). c nhi là lồi c cĩ s tăng trưng v khi lưng phn mm và khi lưng tồn thân tương quan cht ch và t l thun vi nhau.
36 Mi tương quan gia chiu dài v (L) vi chiu rng v (W) ca c nhi: 70 L = 1.2481W + 0.3316 60 2 R = 0.9972 50 40 30 20 Chiu Chiu dài v (L, mm) 10 0 0 10 20 30 40 50 Chiu rng v (Wd, mm) Đ th 3.2. Biu din mi tương quan gia chiu dài v vi chiu rng v ca c nhi Đ th 3.2 cho thy, phương trình tương quan gia chiu dài v vi chiu rng v là L = 1,2481Wd + 0,33 (R 2 = 0,99). S tăng trưng v chiu dài v và chiu rng v ca c nhi tương quan cht ch và t l thun vi nhau.
37 Mi tương quan gia khi lưng tồn thân (Wtt) vi chiu dài v (L) ca c nhi : 50 2.5117 Wtt = 0.0017L 45 2 40 R = 0.9933 35 30 25 20 15 10 5 Khi lưng tồn thân (Wtt, g) 0 0 20 40 60 80 Chiu dài v (L, mm) Đ th 3.3. Biu din mi tương quan gia khi lưng tồn thân và chiu dài v ca c nhi Tương quan gia chiu dài v vi khi lưng tồn thân ca c nhi đưc biu din dưi dng hàm s mũ Wtt = 0,0017L 2,51 (R 2 = 0,99). Đ th biu din mi quan h ca chúng là mt nhánh Parapol (đ th 3.3). S tăng trưng v chiu dài v và khi lưng tồn thân ca c nhi tương quan cht ch vi nhau.
38 Mi tương quan gia khi lưng tồn thân (Wtt) và chiu rng v (Wd) ca c nhi : 2.4797 50 Wtt = 0.0035Wd 45 R2 = 0.9886 40 35 30 25 20 15 10 Khi Khi lưng tồn thân (Wtt,g) 5 0 0 10 20 30 40 50 Chiu rng v (Wd, mm) Đ th 3.4. Biu din mi tương quan gia khi lưng tồn thân vi chiu rng v ca c nhi Mi tương quan gia chiu rng v vi khi lưng tồn thân ca c nhi đưc biu din dưi dng hàm s mũ Wtt = 0,0035Wd2,48 (R 2 = 0,99). Đ th biu din mi quan h ca chúng là mt nhánh Parapol (đ th 3.4). S tăng trưng v chiu rng v và khi lưng tồn thân ca c nhi tương quan cht ch vi nhau. T đ th 3.1, đ th 3.2, đ th 3.3 và đ th 3.4 cho thy, s tăng trưng v khi lưng và kích thưc ca c nhi cĩ tương quan cht ch vi nhau và tuân theo quy lut sinh trưng ca sinh vt nĩi chung và vi đng vt thân mm nĩi riêng. 3.1.2.2. Kh năng tăng trưng ca c nhi nuơi trong b thí nghim
39 Các yu t mơi trưng đưc theo dõi trong sut quá trình nghiên cu tc đ tăng trưng và đưc trình bày bng 3.2 và bng 3.3. Bng 3.2. Các yu t mơi trưng qua các ln kim tra ca b nuơi nhĩm tin trưng thành Yu t Ngày nuơi Mơi Khi th 15 30 45 60 75 trưng Nhit đ 26,5 27,1 26,6 26,9 26,5 27,3 (oC) (22 – 31) (22 32) (21 – 32) (23 – 30) (20 – 32) (24 – 30) pH 7,0 7,5 7,5 7,7 7,7 8 DO (mg/l) 5 5,7 5,7 5 4,3 4 NH 3/NH 4 0 0 0,25 0,25 0,25 0,25 (mg/l) NO 2 (mg/l) 0 0 0,25 0,25 0,25 0,25 Bng 3.3. Các yu t mơi trưng qua các ln kim tra ca b nuơi nhĩm trưng thành Yu t Ngày nuơi Mơi Khi th 15 30 45 60 75 trưng Nhit đ 26,5 27,1 26,6 26,9 26,5 27,3 (oC) (22 – 31) (22 – 31) (21 – 31) (23 – 30) (20 – 31) (24 – 31) pH 7,0 7,5 7,5 7,7 7,7 8 DO (mg/l) 6 5,3 5 4,3 4,3 4 NH 3/NH 4 0 0 0,25 0,25 0,25 0,25 (mg/l) NO 2 (mg/l) 0 0 0,25 0,25 0,25 0,25
40 T bng 3.2 và bng 3.3 cho thy, các yu t mơi trưng cĩ s bin đng theo thi gian nuơi, nhưng s bin đng này vn nm trong gii hn sinh trưng ca c nhi. Đánh giá tc đ sinh trưng Tăng trưng v khi lưng hai nhĩm tin trưng thành và trưng thành sau 75 ngày đưc th hin đ th 3.5, đ th 3.6 và bng 3.4. 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 Khi Khi lưng tồn thân (Wtt, g) 0,0 0 15 30 45 60 75 Ngày nuơi Đ th 3.5. Tăng trưng v khi lưng ca c nhi nhĩm tin trưng thành qua các đt thí nghim Đ th 3.5 cho thy, tăng trưng v khi lưng ca c nhi nhĩm tin trưng thành cĩ s khác nhau qua các đt thí nghim. Đt thí nghim t 0 – 15 ngày, t 30 – 45 ngày, t 45 – 60 ngày và t 60 – 75 ngày tăng trưng ging nhau. Riêng đt t 15 – 30 ngày nuơi tăng trưng v khi lưng nhanh nht.
41 45,0 44,0 43,0 42,0 41,0 40,0 39,0 Khi Khi lưng tồn thân (Wtt, g) 38,0 0 15 30 45 60 75 Ngày nuơi Đ th 3.6. Tăng trưng v khi lưng ca c nhi nhĩm trưng thành qua các đt thí nghim Đ th 3.6 cho thy, tăng trưng v khi lưng ca c nhi nhĩm trưng thành cĩ s khác nhau qua các đt thí nghim. Đt thí nghim t 0 – 15 ngày, t 15 – 30 ngày và t 45 – 60 ngày là tăng trưng nhanh và ging nhau, đt t 30 – 45 ngày tăng trưng chm và đn đt t 60 – 75 ngày tăng trưng chm nht. Bng 3.4. Tăng trưng ca c nhi hai nhĩm tin trưng thành và trưng thành ( ± SE) Wtt (g) Tăng trưng Tăng trưng Nhĩm tuyt đi tương đi Ban đu Kt thúc (g/ngày) (%/ngày) Tin trưng 8 – 29 18 – 46 0,12 0,53 thành (21,7 ± 0,92) (30,3 ± 1,34) 32 – 49 36 – 56 Trưng thành 0,03 0,08 (40,8 ± 0,67) (43,3 ± 0,92)
42 Kt qu thí nghim bng 3.4 cho thy, tc đ sinh trưng hai nhĩm tin trưng thành, nhĩm trưng thành cĩ s khác nhau và nhĩm tin trưng thành cĩ tc đ sinh trưng nhanh hơn (c tăng trưng tương đi và tuyt đi) so vi nhĩm trưng thành. Điu này phù hp vi quy lut sinh trưng ca sinh vt nĩi chung và vi đng vt thân mm nĩi riêng. 3.1.3. Đc đim dinh dưng ca c nhi Hot đng kim ăn ca c nhi ch yu vào ban đêm, tùy theo mùa mà chúng ni lên tng nưc mt tìm thc ăn trong khong thi gian t 18 h đn 5 h sáng hơm sau, sau đĩ ln xung đáy; mt s ít cá th kim ăn vào ban ngày. Trong điu kin b nuơi thí nghim, hot đng kim ăn ca c nhi rt đa dng như: bám vào thành b đ đi kim thc ăn, bám trc tip vào nhng loi thc ăn cĩ kích c ln, nm nga chân xịe trên mt nưc di chuyn tìm thc ăn. Hình 3.7. Hot đng dinh dưng ca c nhi 3.1.3.1. Thành phn thc ăn ca c nhi trong t nhiên Kt qu phân tích 180 mu d dày hai nhĩm tin trưng thành và trưng thành, thành phn thc ăn ca c nhi sng trong t nhiên đưc xác đnh hình 3.8, hình 3.9 và bng 3.5, bng 3.6
43 Hình 3.8. Thc ăn dng to Hình 3.9. Thc ăn dng thc vt bc cao Bng 3.5. Thành phn và tn sut bt gp thc ăn trong d dày c nhi nhĩm tin trưng thành Tên loi thc ăn TT Tn sut bt gp % tn sut Tên khoa hc Tên Vit Nam 1 Mùn bã hu cơ 84 92,2 2 Tracheophyta Thc vt bc cao 82 91,1 3 Chlorophyta To lc 51 56,7 4 Chorophyta To vịng 28 31,1 5 Khơng xác đnh 3 3,3
44 Bng 3.6. Thành phn và tn sut bt gp thc ăn trong d dày c nhi nhĩm trưng thành Tên loi thc ăn TT Tn sut bt gp % tn sut Tên khoa hc Tên Vit Nam 1 Mùn bã hu cơ 82 91,1 2 Tracheophyta Thc vt bc cao 81 90,0 3 Chlorophyta To lc 50 51,1 4 Chorophyta To vịng 26 28,9 5 Khơng xác đnh 8 8,9 Quan sát hình 3.8, hình 3.9, bng 3.5 và bng 3.6 thành phn thc ăn ca lồi c nhi hai nhĩm tin trưng thành và trưng thành trong t nhiên cho thy rng, lồi c nhi cĩ thành phn thc ăn ch yu là thc vt và khá đa dng. Thành phn thc ăn ca hai nhĩm khơng khác nhau, ch yu là mùn bã hu cơ, thc vt bc cao (trên 90% bt gp s cá th s dng loi thc ăn), sau đĩ là các dng to (< 56,7% bt gp s cá th s dng loi thc ăn). Gia hai nhĩm, s cá th s dng thc ăn dng to nhĩm tin trưng thành (56,7% và 31,1%) ln hơn so vi nhĩm trưng thành (51,1% và 28,9%). 3.1.3.2. Thành phn thc ăn ca c nhi trong điu kin thí nghim Trong điu kin ca b nuơi thí nghim, thành phn thc ăn ca c nhi đưc xác đnh trong bng 3.7.
45 Bng 3.7. Thành phn thc ăn trong quá trình thí nghim Tên lo i thc ăn Mc đ TT Tên khoa hc Tên Vit Nam ưa thích 1 Lactuca sativa L. Rau xà lách + + + + 2 Imopoea reprans (L.) Poir Rau mung + + + 3 Rau lang ++ 4 Brassica oleracea L. Var. Bp ci, bp sú + + + capitata L. 5 Manihot esculenta Lá sn + 6 Nymphaeaceae H Súng + + 7 Eichhornia crassipes Solms Bèo tây + + 8 Pistia stratiotes L. Bèo cái + 9 Bt ngơ + + + + 10 Bt cám go + + + + 11 Tht cá (xác cá cht) + + 12 Tht tơm + + 13 Thc ăn tng hp cĩ thành phn gm: bt cá, bt tơm, bt mì, + + + + + bt đu nành, vitamin và khống cht hu cơ tng hp Ghi chú: Du + th hin mc đ ưa thích v các loi thc ăn ca c. + : c s dng loi thc ăn đĩ, nhưng khơng ưa thích bng các loi khác. T bng 3.7 cho thy trong điu kin nuơi thí nghim, c nhi là lồi ăn tp; cĩ thành phn thc ăn đa dng. Loi thc ăn mà c nhi ăn nhiu nht (thc ăn ưa thích) là thc ăn tng hp; th hai là rau xà lách, bt ngơ và bt cám go; th ba là bp sú, rau mung; th tư là rau lang, bèo tây, h súng, tht cá, tht tơm; cui cùng là lá sn, bèo cái c ch ăn nhưng khơng thích bng các loi thc ăn khác.
46 Chúng tơi đã th nghim cho ăn mt s loi thc ăn mà c nhi khơng ăn như các loi rau ci, rau tàu bay, bèo t ong, mt s loi c (c sa, c voi). c nhi cĩ răng dng sn nên thc ăn ca chúng là lá các lồi thc vt, tht cá, tht tơm và thân thc vt, xác đng vt gn thi ra. 3.1.4. Đc đim sinh sn ca c nhi 3.1.4.1. Đc đim gii tính c nhi là lồi cĩ gii tính phân bit và th tinh trong. giai đon c con và giai đon tin trưng thành, hình thái bên ngồi tương đi ging nhau nên quan sát khơng th phân bit đưc gii tính qua màu sc và hình dng v. V gii phu, cĩ th phân bit gii tính ca c nhi, tr giai đon c con cĩ kích thưc quá nh. Các s khác bit gia c đc và cái đưc trình bày bng 3.8. Bng 3.8. Phân bit c đc và c cái giai đon tin trưng thành c nhi đc c nhi cái Dưi mang cĩ gai giao cu. Dưi mang khơng cĩ gai giao cu. Tuyn sinh dc cĩ màu trng sa, Tuyn sinh dc cĩ màu trng sa, phát trin lên ht tháp c. khơng phát trin lên ht tháp c. giai đon trưng thành, đã cĩ th phát hin s khác bit v gii tính qua hình thái ngồi. Cũng như giai đon tin trưng thành, s khác bit v gii tính th hin rõ qua gii phu (bng 3.9).
47 Bng 3.9. Phân bit c đc và c cái giai đon trưng thành Gi i tính Đc đim c nhi đc c nhi cái Hình thái Các vịng xon sc nét, phn Các vịng xon ít sc tháp c mt dưi cĩ màu nét, mt dưi dc vịng vàng cam và ti vịng xon s xon s 5 và 6 cĩ màu 4 màu rõ nét hơn. vàng sáng. Gii phu Cĩ gai giao cu nm dưi Cĩ l sinh nm dưi mang gĩc xúc tu phi. mang gĩc xúc tu phi. Là mt np tht (gm v bc Là nơi c giao cu và đ và gai giao cu) cĩ th co trng. gin, gai giao cu dài trung bình 30mm. Tuyn sinh dc cĩ tuyn Tuyn sinh dc cĩ Albumin phát trin t vịng bung trng màu vàng xon s 4 đn đnh tháp c cĩ sáng sn sinh ra trng và màu vàng cam. tuyn Albumin dng khi cĩ màu vàng cam nm vịng xon s 4 – 5. Bung th tinh và bc trng chy dc t mang vào bên trong đn tuyn Albumin cĩ màu trng sa. Kích thưc c Chiu dài v ≥ 40mm, Chiu dài v ≥ 49mm, trưng thành chiu rng v ≥ 31mm. chiu rng v ≥ 39mm.
48 Hình 3.10. c nhi đc và c nhi cái Hình 3.11. c nhi đc và c nhi cái sau khi gii phu Hình 3.12. Gai giao cu ca c nhi
49 3.1.4.2. T l đc cái Kt qu kim tra trên 531 con c trưng thành (chiu dài v > 45mm) thu mu t t nhiên cĩ 130 con đc (chim 24,5%) và 401 con cái (chim 75,5%). T l đc : cái là 1:3,09. 3.1.4.3. Tp tính sinh sn Trong mùa sinh sn, c nhi bt đơi thưng vào ban ngày khong t 8 gi 45 phút đn 15 gi 15 phút và ban đêm thưng trưc khi đ trng. Trong 24 gi c nhi cĩ th giao phi t 1 đn 2 ln, thi gian giao phi thưng kéo dài t 30 phút đn 4 gi 15 phút. So vi c bươu vàng, theo tác gi Schnorbach (1995), c bươu vàng bt cp bt c thi gian nào trong ngày và kéo dài t 10 đn 18 gi [12]. Thi gian bt cp giao phi ca c nhi trong điu kin thí nghim qua theo dõi và đưc trình bày bng 3.10. Bng 3.10. Kt qu quan sát thi gian giao phi ca 5 cp c nhi trong quá trình nuơi thí nghim S cp Thi đim giao phi 23 gi 45 phút ngày 09/5/2011 đn 2 gi ngày 10/5/2011 1 11 gi đn 13 gi 30 phút ngày 10/5/2011 9 gi đn 12 gi 30 phút ngày 11/5/2011 1 gi 30 phút ngày 27/5/2011 đn 2 gi 15 phút ngày 28/5/2011 2 11 gi 15 phút đn 14 gi 30 phút ngày 29/5/2011 1 gi 30 phút đn 2 gi ngày 28/5/2011 3 11 gi đn 15 gi 15 phút ngày 28/5/2011 8 gi 45 phút đn 11 gi 10 phút ngày 29/5/2011 00 gi 45 phút đn 2 gi 15 phút ngày 28/5/2011 4 9 gi 20 phút đn 12 gi 55 phút ngày 29/5/2011 11 gi đn 13 gi 15 phút ngày 30/5/2011
50 5 gi 15 phút đn 6 gi 10 phút ngày 28/5/2011 5 10 gi 5 phút đn 13 gi 15 phút ngày 29/5/2011 9 gi 30 phút đn 12 gi 15 phút ngày 30/5/2011 Hot đng bt cp giao phi ca c nhi đưc th hin hình 3.13 và hình 3.14 sau: Hình 3.13. c nhi đang tìm cp giao phi Hình 3.14. c nhi đang giao phi Trong quá trình thí nghim, c nhi ch đ trng vào ban đêm (sau khi giao phi ln đu tiên khong 9 ngày). Qua theo dõi, cũng cĩ khi thi gian c
51 tìm nơi đ trng và tin hành đ trng kéo dài hơn 12 gi, t lúc tri ti đn sáng hơm sau c mi ri khi t trng (t 19 gi đn 7 gi 15 phút sáng hơm sau). Hot đng đ trng ca c nhi đưc th hin hình 3.15, hình 3.16 và hình 3.17 như sau: Hình 3.15. c nhi tìm nơi đ trng và bt đu đ trng Hình 3.16. c nhi đang đ trng và ri khi t trng
52 Hình 3.17. T trng c nhi mi đ xong c nhi đ trng cách mt nưc khong 3cm đn 30cm, trên các loi giá th như: b đt, bèo tây, bèo t ong, rau mung, các loi c, thân cây g, hc đá, (hình 3.18). Hình 3.18. Các dng giá th c nhi đ trng trong t nhiên
53 3.1.4.4. Mùa v sinh sn Qua quan sát các t trng nhng khu vc t nhiên mà c phân b kt hp vi quá trình nuơi thí nghim, chúng tơi nhn thy c nhi Đăk Lăk sinh sn tp trung vào mùa mưa, bt đu t khong cui tháng 4 đu tháng 5 và kt thúc vào cui tháng 9 đu tháng 10. c nhi sinh sn tp trung nht vào cui tháng 5 và đu tháng 6. 3.1.4.5. Sc sinh sn c nhi đ ln lưt tng trng, trong quá trình đ c tit ra cht nhy đ kt dính các trng li vi nhau to thành mt khi trng và làm cho khi trng dính vào giá th. Mt trng cĩ kích thưc trung bình t 5 6mm và khi lưng trung bình ca mt trng là 0,067g. c nhi cái mi ln đ mt t trng. Mt t trng cĩ t 172 – 349 trng (trung bình 263 trng). Sc sinh sn tính trung bình cho mt con cái trong điu kin t nhiên là 263 trng/1 ln đ. Sc sinh sn tính trung bình cho mt con cái trong điu kin th nghim sinh sn là 216 trng/1 ln đ. 3.2. Kt qu th nghim sinh sn c nhi ti tnh Đăk Lăk 3.2.1. T l sng ca c b m c nhi b m đưc thu ti các h t nhiên (Bàu) ranh gii huyn Lăk và huyn Krơng Ana, cĩ kích thưc dài > 49mm (khong 29 con/1kg). Chn 15 cp c b m khe mnh, v cịn nguyên vn khơng rn nt. T l sng đt 96,7% (cht 1 c cái), tính đn thi đim c đ trng. 3.2.2. Kt qu nuơi thành thc và sc sinh sn ca c nhi trong b thí nghim Các yu t mơi trưng ca b nuơi đưc theo dõi trong sut quá trình th nghim sinh sn (t tháng 10/2010 đn ngày 05 tháng 6/2011) như sau: pH: 7 – 7,5 O2: 4 – 6mg/l
54 NH 3/NH 4: 0 – 0,25mg/l NO 2: 0 – 0,25mg/l. Nuơi 15 cp, cĩ 5 c cái sinh sn (c đ hai đt: đt 1 ngày 22 tháng 5 cĩ 1 c đ, đt 2 ngày 05 tháng 6 cĩ 4 c đ). Thí nghim đã cho thy c nhi cĩ th thành thc trong b xi măng. Tuy nhiên ch cĩ 5 c cái tham gia sinh sn, vi t l c cái tham gia sinh sn là 36%. Sc sinh sn thc t ca c m đưc trình bày bng 3.11. Bng 3.11. S lưng trng ca tng cá th c nhi S th t S lưng trng ca 1 c cái 1 240 2 186 3 256 4 183 Trung bình 216 T bng 3.11 cho thy, sc sinh sn thc t trung bình ca mt cá th trong điu kin nuơi th nghim là 216 trng/1 c cái. Kt qu th nghim sinh sn cho thy, cĩ th sn xut ging c nhi trong điu kin nhân to. Tuy nhiên t l đ chưa cao. 3.2.3. Thi gian trng n và t l n 3.2.3.1. Thi gian trng n a. p trên b chui Sau khi c đ, t trng đưc chuyn lên b chui đã chun b, hình 3.19. Quan sát cho thy, nhng trng b ngp nưc hoc nm sát mt nưc trong sut quá trình p và mt s trng phía mt trên ca t trng b tác đng trc tip ca ánh nng mt tri s khơng n đưc. Nhit đ khơng khí đưc theo dõi trong sut thi gian p là t 21 – 33 oC; s bin đng nhit đ đưc th hin đ th 3.7. Hình thc p này, t trng bt đu n sau 23 ngày (t 05/6 đn 28/6), và sau 27 ngày t trng n hồn tt (tr nhng trng đã b hng).
55 Theo tác gi Nguyn Th Bình (2010), p trên b chui trong điu kin nhit đ trung bình giai đon đu ca quá trình p là t 20 – 22 oC và giai đon sau là t 24 – 26,5 oC thì sau 13 ngày trng n và sau 16 ngày t trng n tt [2]. Thp nht Cao nht C) o 35 30 25 Nhit đ ( 20 15 10 5 0 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 Ngày p Đ th 3.7. S bin đng nhit đ khơng khí hình thc p trng trên b chui Hình 3.19. Trng c nhi đưc p trên b chui b. p trng trên thành b T trng đưc gi nguyên trên thành b nơi c đ, hình 3.20.
56 Qua theo dõi, t trng nm trên thành b cĩ đ m thp hơn so vi hình thc p trên b chui. Trong quá trình p lp trng nm trên b mt ngồi ca t trng trong hình thc p trên thành b chu tác đng trc tip ca ánh nng mt tri đu b hng. Nhit đ khơng khí đưc theo dõi trong sut quá trình p là t 21 – 35 oC, s bin đng nhit đ đưc th hin đ th 3.8. Vi hình thc p này, t trng bt đu n sau 20 ngày (t 22/5 đn 12/6), và sau 23 ngày t trng n hồn tt (tr nhng trng b hng). p trng hình thc này do khĩ xác đnh đưc s c con sau khi t trng n xong, nên chưa xác đnh đưc t l n. Hình 3.20. Trng c nhi đưc p trên thành b
57 Thp nht Cao nht 40 C) o 35 30 Nhit đ ( 25 20 15 10 5 0 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 Ngày p Đ th 3.8. S bin đng nhit đ khơng khí hình thc p trng trên thành b Qua theo dõi trong quá trình p trng trên b chui, trng luơn đưc gi m hơn so vi p trên thành b. Nhit đ khơng khí trong sut quá trình p trên b chui (t 21 – 33 oC) thp hơn so vi nhit đ khơng khí trong thi gian p trên thành b (t 21 – 35 oC). S bin đng v nhit đ trong ngày (đ th 3.7 và đ th 3.8) ca sut quá trình p bng b chui nh hơn so vi p trên thành b. Vì nhng lý do trên nên đã cĩ s chênh lch v thi gian trng n gia hai hình thc p. Như vy, s thay đi nhit và đ m làm nh hưng đn quá trình n ca trng c nhi. Vì vy, khi p trng cn to điu kin mơi trưng phù hp đ trng phát trin và cn cĩ nhng nghiên cu sâu hơn đ chn ra hình thc p trng đem li hiu qu cao. 3.2.3.2. T l n Trong quá trình thí nghim, tin hành thu 4 t trng (t c b m nuơi và sinh sn trong quá trình thí nghim) và b trí theo hình thc p trên b chui, hình 3.21.
58 Hình 3.21. B trí t trng c nh i trên b chui Qua theo dõi, sau 23 ngày trng n (đêm ngày 05 tháng 6 c đ, sáng ngày 06 tháng 6 đưa trng vào dng c p đn đêm ngày 28 tháng 6 c bt đu n) và đn ngày 02 tháng 7 các t trng n hồn tt (tr nhng trng b hng khơng n đưc). Trong giai đon p trng nhit đ khơng khí bin đng t 21 33 oC. Trng đưc p trên b chui sau khi n, các c con t bị xung nưc và bám vào các gc r ca các cây bèo làm nơi trú n. Hình 3.22. c con mi n bị xung nưc và bám vào r bèo
59 Quá trình n thưng kéo dài 4 ngày thì t trng mi n hồn tt. Trong quá trình n, cĩ mt s c con tuy đã n nhưng sau đĩ b cht. Vì vy, cĩ hai t l s đưc tính là t l n và t l sng ca c con khi quá trình t trng n hồn tt. T bng 3.12, s c n ra là 570 con, tương ng vi t l n là 69,3%. Trong đĩ, s c con cịn sng sau khi quá trình t trng n hồn tt là 513 con, đt t l sng ca c con là 90%. Bng 3.12. Kt qu ca vic p trng trên b chui Th Khi lưng S lưng S trng S lưng trng S lưng t (mg) trng b hng đưa vào p c con 1 16.213 240 11 229 2 12.522 186 8 178 3 17.253 256 14 242 4 12.324 183 8 175 Tng 864 41 823 570 Theo tác gi Nguyn Th Bình (2010), p trên b chui trong điu kin nhit đ trung bình giai đon đu ca quá trình p là t 20 – 22 oC và giai đon sau là t 24 – 26,5 oC thì t l n đt 85,5% [2]. Khi trng bt đu n, tin hành cung cp thc ăn cho c con (như bt cám go, các loi rau mm).
60 Hình 3.23. c con tìm kim thc ăn 3.2.3.3. Tc đ sinh trưng ca nhĩm c ging Chn nhng con cĩ kích c tương đi đng đu, c con đưc đưa vào nuơi cĩ chiu dài t 3,5 – 4,0mm và chiu rng t 3,0 3,5mm, khi lưng t 0,01 0,02g, màu sc tươi sáng, hot đng khe mnh (s liu trung bình t kt qu đo đưc). Hình 3.24. c con mi n
61 Các yu t mơi trưng đưc theo dõi trong quá trình nghiên cu tc đ sinh trưng ca c nhi ging và đưc trình bày bng 3.13 Bng 3.13. Các yu t mơi trưng qua các ln kim tra ca b nuơi nhĩm c ging Yu t Ngày nuơi Mơi trưng Khi th 15 30 45 60 26,5 26,6 26,2 27,3 27,4 Nhit đ (oC) (22 – 31) (21 – 30) (20 – 30) (21 – 32) (24 – 30) pH 7,0 7,5 7,7 7,7 8 DO (mg/l) 6 5 4 4 4 NH 3/NH 4 (mg/l) 0 0 0,25 0,25 0,25 NO 2 (mg/l) 0 0 0,25 0,25 0,25 Trong điu kin thí nghim, sau 60 ngày tăng trưng v khi lưng tồn thân, chiu dài v và chiu rng v ca nhĩm c nhi ging đưc th hin bng 3.14, đ th 3.9, đ th 3.10 và đ th 3.11. Bng 3.14. Tăng trưng ca c nhi giai đon c ging ( ± SE) Chiu dài v L (mm) Ban đu 3,5 – 4,0 (3,9 ± 0,04) Kt thúc 18,0 – 26,0 (22,0 ± 0,32) Chiu rng v Wd Ban đu 3,0 – 3,5 (3,08 ± 0,04) (mm) Kt thúc 13,0 – 21,0 (17,11 ± 0,29) Khi lưng tồn thân Ban đu 0,01 – 0,02 (0,018 ± 0,0006) Wtt (g) Kt thúc 2,20 – 5,60 (3,707 ± 0,143) Tăng trưng tuyt đi L (mm/ngày) 0,302 Wd (mm/ ngày) 0,234 Wtt (g/ ngày) 0,062 Tăng trưng tương L 7,735 đi (%/ngày) Wd 7,592 Wtt 341,574
62 So sánh bng 3.4 và bng 3.14 cho thy, tc đ sinh trưng ca nhĩm tin trưng thành là nhanh nht, sau đĩ đn nhĩm c ging, cịn nhĩm trưng thành sinh trưng chm nht. Điu này phù hp vi quy lut sinh trưng ca sinh vt nĩi chung và vi đng vt thân mm nĩi riêng. T l sng sau 60 ngày nuơi là 90%. 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 Khi lưng tồn thân (Wtt, g) 0,0 0 15 30 45 60 Ngày nuơi Đ th 3.9. Tăng trưng v khi lưng ca c nhi giai đon ging Đ th 3.9 cho thy, tăng trưng v khi lưng ca c nhi P. polita con qua các đt thí nghim t 0 ngày đn 60 ngày là khác nhau. Giai đon c con t 0 – 30 ngày c tăng trưng chm, chm nht là thi gian t 0 – 15 ngày và sau 30 ngày tr đi c tăng trưng rt nhanh.
63 25,0 20,0 15,0 10,0 Chiu Chiu dài v (L, mm) 5,0 0,0 0 15 30 45 60 Ngày nuơi Đ th 3.10. Tăng trưng v chiu dài v ca c nhi giai đon ging Đ th 3.10 cho thy, tăng trưng v chiu dài v ca c nhi con qua các đt thí nghim t 0 ngày đn 60 ngày là khác nhau. Giai đon c con t 0 – 30 ngày c tăng trưng chm, chm nht là thi gian t 0 – 15 ngày và sau 30 ngày tr đi c tăng trưng rt nhanh và nhanh nht là thi gian 30 – 45 ngày. 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 Chiu rng v (Wd, mm) 2,0 0,0 0 15 30 45 60 Ngày nuơi Đ th 3.11. Tăng trưng v chiu rng v ca c nhi giai đon ging
64 Đ th 3.11 cho thy, tương t như s tăng trưng v chiu dài v, tăng trưng v chiu rng v ca c nhi con qua các đt thí nghim t 0 ngày đn 60 ngày là khác nhau. Giai đon c con t 0 – 30 ngày c tăng trưng chm, chm nht là thi gian t 0 – 15 ngày và sau 30 ngày tr đi c tăng trưng rt nhanh và nhanh nht là thi gian 30 – 45 ngày. S sinh trưng ca c nhi giai đon c con cũng tuân theo quy lut sinh trưng ca sinh vt nĩi chung và ca đng vt thân mm nĩi riêng.
65 CHƯƠNG 4: KT LUN VÀ KIN NGH 4.1. Kt lun c nhi là lồi c nưc ngt c ln; v bĩng, cĩ màu xanh đen hay xanh đen ánh vàng; v ming sc, khơng ln trái; l ming xéo, khơng loe rng; l rn hp dài và nơng; s vịng xon 5,5 – 6, các vịng xon hơi phng, rãnh xon nơng, vịng xon cui cùng ln và chim khong 4/5 chiu cao v c; tháp c vut nhn; chân là khi cơ, cĩ màu đen hay đen ánh vàng. S sinh trưng ca c nhi cũng tuân theo quy lut sinh trưng ca sinh vt nĩi chung và đng vt thân mm nĩi riêng, tc đ sinh trưng ph thuc vào tng giai đon phát trin. Vi qun th c t nhiên, tương quan gia khi lưng tồn thân vi khi lưng phn mm, gia chiu dài v vi chiu rng v, gia khi lưng tồn thân vi chiu dài v và gia khi lưng tồn thân vi chiu rng v là cht ch. Thc ăn ca c nhi trong t nhiên khá đa dng. Thành phn thc ăn các giai đon tin trưng thành và trưng thành ca c nhi cơ bn khơng khác nhau. Trong điu kin nuơi nht ca b thí nghim, c nhi là lồi ăn tp và thành phn thc ăn đa dng. c cĩ th s dng các loi thc ăn bt cám, bt ngơ, tht cá, tht tơm, và thc ăn tng hp. c nhi là lồi phân bit gii tính rõ ràng, th tinh trong. Kích thưc c trưng thành cĩ s khác nhau gia con đc và con cái. T l đc/cái trong mu thu t t nhiên là 1 : 3,09. c nhi sinh sn vào mùa mưa, t tháng 4 đn tháng 10. c nhi b m cĩ th nuơi thành thc và đ trng trong b xi măng thí nghim. Trong điu kin nhit đ t 21 – 33 oC trng n sau 23 ngày. Tăng trưng ca c con trong giai đon đu t 0 – 30 ngày tương đi chm, và nhanh nht là giai đon 30 – 45 ngày. T l sng ca c con sau 60 ngày thí nghim là 90%.
66 4.2. Kin ngh Đ tài này bưc đu nghiên cu mt s đc đim sinh hc ca c nhi, nên cn cĩ nhng đ tài nghiên cu tip theo đ b sung hồn thin các đc đim sinh hc ca chúng. Qua điu tra cho thy s phân b lồi c nhi càng ngày càng thu hp và sn lưng ngày càng gim sút nghiêm trng. c nhi là lồi cĩ mùa v sinh sn ngn, sc sinh sn thp. Vì vy, cn sm cĩ nhng bin pháp đ cĩ th bo v và phc hi qun th t nhiên. Hin nay, chưa cĩ cơng trình nghiên cu chính thc nào v xây dng quy trình cơng ngh sn xut ging và nuơi thương phm lồi c nhi. Trong tương lai gn nên nghiên cu và ph bin quy trình cho ngưi nuơi. Cn nghiên cu các hình thc nuơi đ nâng cao t l đ ca c nhi trong nuơi nhân to và cn nghiên cu thêm v các hình thc p trng đ chn ra hình thc p trng c nhi đem li hiu qu nht.
p1 TÀI TIU THAM KHO Ting Vit 1. Thái Trn Bái, Nguyn Văn Khang (1998), Đng vt khơng xương sng , Nhà xut bn Giáo dc, tr 170 208. 2. Nguyn Th Bình (2010), Th nghim sn xut ging c nhi (Pila polita – Deshayes 1830) trong điu kin nhân to , đ tài thc s, tr 22 34. 3. Phm Hồng H (1972), To Hc , Trung tâm tư liu B Giáo dc, Thành Ph H Chí Minh. 4. Đng Ngc Thanh, Thái Trn Bái, Phm Văn Miên (1980), Đnh loi các đng vt khơng xương sng nưc ngt Bc Vit Nam , Nhà xut bn khoa hc và k thut, Hà Ni, tr 453 454. 5. S Khoa hc và Cơng ngh tnh Đăk Lăk (2007), Các li th v đa lí và Tài Nguyên, Giy phép s 306/GP – BC do Cc Báo chí – B Văn hĩa thơng tin cp ngày 18/07/2007. 6. Nguyn Th Xuân Thu và Ha Ngc Phúc, Mai Duy Minh, Nguyn Văn Ngc, Nguyn Văn Hà, Phan Đăng Hùng, Kiu Tin Yên (2004) , Nghiên cu đc đim sinh hc, k thut sn xut ging nhân to và nuơi thương phm c hương Babylonla ariolata (Link, 1807) , Tuyn tp các cơng trình nghiên cu khoa hc cơng ngh (19842004), B Thy sn, Trung tâm nghiên cu Thy sn III, Nhà xut bn Nơng nghip, tr 267 320. Ting Anh 7. Bagenal. T. B (1978), Aspects of fish fecundity. In Gerking, S. D. (ed.), Ecology of freshwater fish production. Third edition. Great Britain: Blackwell Scientific Publications, pp.75 101. 8. Duncan. C. J (1959), “The Life Cycle and Ecology of the Freshwater Snail Physa fontinalis (L.) ” Journal of Animal Ecology , Vol. 28, No. 1 , pp. 97117.
p2 9. Thaewnonngiw B, Lauhachinda N, SriAroon P, Lohachit C (2003), “Distribution of Pila polita in a southern province of Thailand”, The Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, volume 34, pp. 128 130 Tham kho t website: 10. 11. 12. 4987.html 13. 14. 15. &ID=5401 16. fimollusc/nhomnhuyenthe.htm 17. nghiemnuoithuongphamocnhoitrong aodatp2t29c30a5000.aspx 18. 19. 20. 21 . ropoda_species&cl=llp&who=John+Slapcinsky&email=slapcin@flmnh.ufl.e du&show_images=off&flags=HAS: 22. 23.
p3 PH LC MT S HÌNH NH NGHIÊN CU Mt gĩc h Quỳnh Ngc nơi cĩ c nhi phân b c nhi đang hơ hp
p4 c nhi đang ăn thc ăn D dày ca c nhi Bèo trong d dày ca c nhi
p5 Thc ăn sau khi tiêu hĩa rut non ca c nhi Kích thưc ca trng c nhi Test yu t mơi trưng ca b nuơi thí nghim
p6 c con mi n Sau 15 ngày Sau 30 ngày Sau 45 ngày Sau 60 ngày
p7 CÁC CH TIÊU HÌNH THÁI CA C NHI Descriptive Statistics N Minimum Maximum Mean Std. Deviation Statistic Statistic Statistic Statistic Std. Error Statistic Chieudai 30 40.00 75.00 58.1667 1.20424 6.59589 Chieurong 30 30.00 60.00 47.8000 1.19616 6.55165 Daimieng 30 36.00 62.00 44.0000 .97320 5.33046 Rongmieng 30 15.00 29.00 22.2000 .63860 3.49778 Caothap 30 14.00 26.00 18.5667 .57071 3.12590 Vongxoan 30 5.50 6.00 5.7333 .04632 .25371 Valid N (listwise) 30 TĂNG TRƯNG SAU 75 NGÀY CA C NHI NHĨM TIN TRƯNG THÀNH Descriptives Khoiluong Std. Std. 95% Confidence Interval for Mean N Mean Deviation Error Lower Bound Upper Bound Minimum Maximum 0 30 21.6667 5.04007 .92019 19.7847 23.5487 8.00 29.00 15 29 23.7931 4.24583 .78843 22.1781 25.4081 13.00 34.00 30 29 27.4483 5.65424 1.04997 25.2975 29.5990 15.00 42.00 45 29 28.8621 6.36241 1.18147 26.4419 31.2822 16.00 43.00 60 29 29.7241 7.36253 1.36719 26.9236 32.5247 17.00 45.00 75 29 30.2759 7.26487 1.34905 27.5125 33.0393 18.00 46.00 Total 175 26.9314 6.80144 .51414 25.9167 27.9462 8.00 46.00 ANOVA Khoiluong Sum of Squares Df Mean Square F Sig. Between Groups 1783.545 5 356.709 9.621 .000 Within Groups 6265.632 169 37.075 Total 8049.177 174
p8 TĂNG TRƯNG SAU 75 NGÀY CA C NHI NHĨM TRƯNG THÀNH Descriptives Khoiluong 95% Confidence Interval for Std. Mean N Mean Deviation Std. Error Lower Bound Upper Bound Minimum Maximum 0 30 40.8000 3.65211 .66678 39.4363 42.1637 32.00 49.00 15 30 41.6000 3.73797 .68246 40.2042 42.9958 33.00 50.00 30 30 42.2333 3.93642 .71869 40.7634 43.7032 33.00 50.00 45 30 42.4667 3.70213 .67591 41.0843 43.8491 34.00 50.00 60 30 43.2000 3.52723 .64398 41.8829 44.5171 35.00 51.00 75 30 43.2667 5.05100 .92218 41.3806 45.1527 36.00 56.00 Total 180 42.2611 4.00748 .29870 41.6717 42.8505 32.00 56.00 ANOVA Khoiluong Sum of Squares Df Mean Square F Sig. Between Groups 173.067 6 28.844 1.810 .099 Within Groups 3234.500 203 15.933 Total 3407.567 209 TĂNG TRƯNG CA C NHI NHĨM C GING Descriptives 95% Confidence Interval for Std. Mean N Mean Deviation Std. Error Lower Bound Upper Bound Minimum Maximum Khoiluong 0 30 .0180 .00298 .00054 .0169 .0191 .01 .02 15 28 .1382 .01588 .00300 .1321 .1444 .11 .18 30 27 .4815 .09623 .01852 .4434 .5195 .30 .70 45 27 2.3222 .45686 .08792 2.1415 2.5029 1.60 3.50 60 27 3.7074 .74106 .14262 3.4143 4.0006 2.20 5.60
p9 Total 139 1.2965 1.49839 .12709 1.0452 1.5478 .01 5.60 Chieudai 0 30 3.9000 .05390 .03700 4.0000 4.0000 3.50 4.00 15 28 6.0714 .71640 .13539 5.7936 6.3492 5.00 8.00 30 27 9.1111 .80064 .15408 8.7944 9.4278 7.00 11.00 45 18.148 27 1.45981 .28094 17.5707 18.7256 15.00 22.00 1 60 22.037 27 1.67519 .32239 21.3744 22.6997 18.00 26.00 0 Total 11.661 139 7.12879 .60466 10.4663 12.8575 4.00 26.00 9 Chieurong 0 30 3.0800 .04570 .03470 3.5000 3.5000 3.00 3.50 15 28 4.7143 .71270 .13469 4.4379 4.9906 4.00 6.00 30 27 7.0741 .78082 .15027 6.7652 7.3830 5.00 9.00 45 14.592 27 1.24836 .24025 14.0988 15.0864 12.00 17.00 6 60 17.111 27 1.50214 .28909 16.5169 17.7053 13.00 21.00 1 Total 139 9.2374 5.55843 .47146 8.3052 10.1696 3.50 21.00 ANOVA Sum of Squares df Mean Square F Sig. Khoiluong Between Groups 289.881 4 72.470 486.694 .000 Within Groups 19.953 134 .149 Total 309.834 138 Chieudai Between Groups 6854.214 4 1713.553 1.445E3 .000 Within Groups 158.894 134 1.186 Total 7013.108 138 Chieurong Between Groups 4134.914 4 1033.729 1.076E3 .000 Within Groups 128.751 134 .961 Total 4263.665 138 Multiple Comparisons Mean 95% Confidence Interval (I) Ngay (J) Difference Upper Dependent Variable nuoi Ngaynuoi (I-J) Std. Error Sig. Lower Bound Bound
p10 Khoiluong LSD 0 15 -.12021 .10140 .238 -.3208 .0803 30 -.46348 * .10236 .000 -.6659 -.2610 45 -2.30422 * .10236 .000 -2.5067 -2.1018 60 -3.68941 * .10236 .000 -3.8919 -3.4869 15 0 .12021 .10140 .238 -.0803 .3208 30 -.34327 * .10408 .001 -.5491 -.1374 45 -2.18401 * .10408 .000 -2.3899 -1.9782 60 -3.56919 * .10408 .000 -3.7750 -3.3633 30 0 .46348 * .10236 .000 .2610 .6659 15 .34327 * .10408 .001 .1374 .5491 45 -1.84074 * .10502 .000 -2.0485 -1.6330 60 -3.22593 * .10502 .000 -3.4336 -3.0182 45 0 2.30422 * .10236 .000 2.1018 2.5067 15 2.18401 * .10408 .000 1.9782 2.3899 30 1.84074 * .10502 .000 1.6330 2.0485 60 -1.38519 * .10502 .000 -1.5929 -1.1775 60 0 3.68941 * .10236 .000 3.4869 3.8919 15 3.56919 * .10408 .000 3.3633 3.7750 30 3.22593 * .10502 .000 3.0182 3.4336 45 1.38519 * .10502 .000 1.1775 1.5929 Bonferroni 0 15 -.12021 .10140 1.000 -.4096 .1692 30 -.46348 * .10236 .000 -.7557 -.1713 45 -2.30422 * .10236 .000 -2.5964 -2.0120 60 -3.68941 * .10236 .000 -3.9816 -3.3972 15 0 .12021 .10140 1.000 -.1692 .4096 30 -.34327 * .10408 .012 -.6403 -.0462 45 -2.18401 * .10408 .000 -2.4811 -1.8869 60 -3.56919 * .10408 .000 -3.8663 -3.2721 30 0 .46348 * .10236 .000 .1713 .7557 15 .34327 * .10408 .012 .0462 .6403 45 -1.84074 * .10502 .000 -2.1405 -1.5410 60 -3.22593 * .10502 .000 -3.5257 -2.9262 45 0 2.30422 * .10236 .000 2.0120 2.5964 15 2.18401 * .10408 .000 1.8869 2.4811
p11 30 1.84074 * .10502 .000 1.5410 2.1405 60 -1.38519 * .10502 .000 -1.6849 -1.0854 60 0 3.68941 * .10236 .000 3.3972 3.9816 15 3.56919 * .10408 .000 3.2721 3.8663 30 3.22593 * .10502 .000 2.9262 3.5257 45 1.38519 * .10502 .000 1.0854 1.6849 Chieudai LSD 0 15 -2.07143 * .28614 .000 -2.6374 -1.5055 30 -5.11111 * .28887 .000 -5.6824 -4.5398 45 -14.14815 * .28887 .000 -14.7195 -13.5768 60 -18.03704 * .28887 .000 -18.6084 -17.4657 15 0 2.07143 * .28614 .000 1.5055 2.6374 30 -3.03968 * .29371 .000 -3.6206 -2.4588 45 -12.07672 * .29371 .000 -12.6576 -11.4958 60 -15.96561 * .29371 .000 -16.5465 -15.3847 30 0 5.11111 * .28887 .000 4.5398 5.6824 15 3.03968 * .29371 .000 2.4588 3.6206 45 -9.03704 * .29637 .000 -9.6232 -8.4509 60 -12.92593 * .29637 .000 -13.5121 -12.3398 45 0 14.14815 * .28887 .000 13.5768 14.7195 15 12.07672 * .29371 .000 11.4958 12.6576 30 9.03704 * .29637 .000 8.4509 9.6232 60 -3.88889 * .29637 .000 -4.4751 -3.3027 60 0 18.03704 * .28887 .000 17.4657 18.6084 15 15.96561 * .29371 .000 15.3847 16.5465 30 12.92593 * .29637 .000 12.3398 13.5121 45 3.88889 * .29637 .000 3.3027 4.4751 Bonferroni 0 15 -2.07143 * .28614 .000 -2.8881 -1.2547 30 -5.11111 * .28887 .000 -5.9356 -4.2866 45 -14.14815 * .28887 .000 -14.9726 -13.3236 60 -18.03704 * .28887 .000 -18.8615 -17.2125 15 0 2.07143 * .28614 .000 1.2547 2.8881 30 -3.03968 * .29371 .000 -3.8780 -2.2014 45 -12.07672 * .29371 .000 -12.9151 -11.2384 60 -15.96561 * .29371 .000 -16.8039 -15.1273
p12 30 0 5.11111 * .28887 .000 4.2866 5.9356 15 3.03968 * .29371 .000 2.2014 3.8780 45 -9.03704 * .29637 .000 -9.8830 -8.1911 60 -12.92593 * .29637 .000 -13.7718 -12.0800 45 0 14.14815 * .28887 .000 13.3236 14.9726 15 12.07672 * .29371 .000 11.2384 12.9151 30 9.03704 * .29637 .000 8.1911 9.8830 60 -3.88889 * .29637 .000 -4.7348 -3.0430 60 0 18.03704 * .28887 .000 17.2125 18.8615 15 15.96561 * .29371 .000 15.1273 16.8039 30 12.92593 * .29637 .000 12.0800 13.7718 45 3.88889 * .29637 .000 3.0430 4.7348 Chieurong LSD 0 15 -1.21429 * .25757 .000 -1.7237 -.7049 30 -3.57407 * .26003 .000 -4.0884 -3.0598 45 -11.09259 * .26003 .000 -11.6069 -10.5783 60 -13.61111 * .26003 .000 -14.1254 -13.0968 15 0 1.21429 * .25757 .000 .7049 1.7237 30 -2.35979 * .26439 .000 -2.8827 -1.8369 45 -9.87831 * .26439 .000 -10.4012 -9.3554 60 -12.39683 * .26439 .000 -12.9197 -11.8739 30 0 3.57407 * .26003 .000 3.0598 4.0884 15 2.35979 * .26439 .000 1.8369 2.8827 45 -7.51852 * .26678 .000 -8.0462 -6.9909 60 -10.03704 * .26678 .000 -10.5647 -9.5094 45 0 11.09259 * .26003 .000 10.5783 11.6069 15 9.87831 * .26439 .000 9.3554 10.4012 30 7.51852 * .26678 .000 6.9909 8.0462 60 -2.51852 * .26678 .000 -3.0462 -1.9909 60 0 13.61111 * .26003 .000 13.0968 14.1254 15 12.39683 * .26439 .000 11.8739 12.9197 30 10.03704 * .26678 .000 9.5094 10.5647 45 2.51852 * .26678 .000 1.9909 3.0462 Bonferroni 0 15 -1.21429 * .25757 .000 -1.9495 -.4791 30 -3.57407 * .26003 .000 -4.3163 -2.8319
p13 45 -11.09259 * .26003 .000 -11.8348 -10.3504 60 -13.61111 * .26003 .000 -14.3533 -12.8689 15 0 1.21429 * .25757 .000 .4791 1.9495 30 -2.35979 * .26439 .000 -3.1144 -1.6052 45 -9.87831 * .26439 .000 -10.6329 -9.1237 60 -12.39683 * .26439 .000 -13.1515 -11.6422 30 0 3.57407 * .26003 .000 2.8319 4.3163 15 2.35979 * .26439 .000 1.6052 3.1144 45 -7.51852 * .26678 .000 -8.2800 -6.7571 60 -10.03704 * .26678 .000 -10.7985 -9.2756 45 0 11.09259 * .26003 .000 10.3504 11.8348 15 9.87831 * .26439 .000 9.1237 10.6329 30 7.51852 * .26678 .000 6.7571 8.2800 60 -2.51852 * .26678 .000 -3.2800 -1.7571 60 0 13.61111 * .26003 .000 12.8689 14.3533 15 12.39683 * .26439 .000 11.6422 13.1515 30 10.03704 * .26678 .000 9.2756 10.7985 45 2.51852 * .26678 .000 1.7571 3.2800 *. The mean difference is significant at the 0.05 level.