Sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy

pdf

100 trang huongle 4610

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

su_dung_cong_nghe_thong_tin_trong_giang_day.pdf

Nội dung text: Sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy

Sö dông c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y vµ häc NHÀ XU T B N Microsoft ® GIÁO D C
Mc l c Ph n I S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c 7 Phát tri n c a d y và h c trong l ch s 7 Hc t p và giáo d c 7 S phát tri n c a h c t p và giáo d c trong l ch s 8 S ti n hoá c a h th ng giáo d c 11 Các xu h ưng h c t p 14 Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y và h c 16 Công ngh giáo d c 16 Ph ươ ng pháp d y và h c tích c c và vai trò c a ph ươ ng ti n d y hc 17 Công ngh thông tin nh ư là công c nâng cao tính tích c c trong dy - h c 20 S d ng công ngh thông tin trong d y và h c 25 Dy h c theo d án 31 M u 31 Cách h c d a trên d án là gì? 31 Công ngh và cách h c d a trên d án 38 ánh giá cách h c da trên d án 44 Cách t ch c d y theo d án 48 Các ngu n tài li u 55 Ph n II Mt s d án h c t p m u 56 D án 1: Cu c t ng t n công và n i d y Mùa Xuân 1975 57 D án 2: B o t n a d ng sinh h c Vi t Nam 64 D án 3: An toàn giao thông Vi t Nam 76 D án 4: Phát tri n a ph ươ ng 82 D án 5: B o t n ch vi t dân t c 92
Ph n I S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c
Phát tri n c a d y và h c trong l ch s Hc t p và giáo d c Vn minh nhân lo i c hình thành khi con ng i bi t tích lu kinh nghi m và th c hi n chuy n giao tri th c gi a các th h , gi a các b t c, dân t c. Các n n v n minh l n trên th gi i ã phát tri n da trên nh ng tri th c c tích l y l i nh v y. Ch vi t ghi l i tri th c, kinh nghi m và là c ơ s cho vi c chuy n giao tri th c v t qua không gian và th i gian. Kinh nghi m và tri th c bao gi c ng tn t i trong mi cá nhân và qua ho t ng th c t mà con ng i l i sáng t o ra kinh nghi m và tri th c m i. Do ó trong xã h i luôn có nhu c u truy n th và h c t p các kinh nghi m và tri th c, gi a tng cá nhân và gi a nhi u c ng ng cá nhân. T x a t i nay h c v n là m i quan tâm c a m i ng i trong xã hi. H c là ti p thu tri th c và kinh nghi m c a ng i khác thông qua trao i, t ơ ng tác, thông qua l i nói, ch vi t, hình nh. i tng ti n hành vi c h c t p, tích lu và thu th p tri th c là trò. Qua quá trình h c t p, tri th c c a ng i khác tr thành tri th c riêng c a t ng cá nhân và t tri th c ó c ng v i sáng t o c a mình ng i ta có th tìm ki m, sáng t o ra các kinh nghi m, tri th c khác. Vi c chuy n giao l i nh ng tri th c, nh ng kinh nghi m và phát minh c a chính mình cho ng i khác là vi c d y. Vi c h c không ph i là sáng t o nh ng vi c d y bao gi c ng ph i mang tính sáng t o thì m i có s c h p d n và lôi cu n. Ng i th c hi n vi c dy, vi c truy n trao tri th c là ng i th y. M i ng i u có th là trò, nh ng ch m t s ít ng i m i có th tr thành th y th c th . Hc t p t nó mang tính ch t cá nhân, nh ng r i trong xã h i d n xu t hi n các hình th c t ch c vi c h c t p chung cho m i ng i. Ban u vi c h c t p c t ch c xung quanh ng i th y, ng i có kh n ng giúp cho ng i khác h c t p. Trò là nh ng ng i cn h c, tìm t i th y h c. Khi xã h i phát tri n v i nhi u ngành ngh m i, xã h i c n có ng i lao ng v i tri th c t i thi u tham gia vào gu ng máy kinh t , xu t hi n nhu c u t ch c ào t o hu n luy n chung cho nhi u ng i, v i nhi u th y. Vi c h c cá
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c nhân nay c h tr b ng vi c h c trong m t t p th , trong ó ng i th y là trung tâm t ch c h c t p cho h c sinh. H th ng giáo d c trong các n c v i hình th c t ch c tr ng h c ph thông là m t ví d cho s phát tri n này c a vi c t ch c h c t p. Ng i ta th ng dùng t “giáo d c” ch công cu c chuy n giao tri th c trên quy mô toàn xã h i. Giáo d c là khái ni m mang tính nh nguyên và m t chi u, nó bao hàm hai i t ng tham gia vào công cu c này là th y và trò; m t chi u chuy n giao tri th c là t th y sang trò. Thu t ng “giáo d c” nh n m nh m t v ca vi c dy c a th y và không chuy n t i h t c ý ngh a h c c a trò. “Giáo” ngh a là d y ph ơ ng pháp, trong ó hàm ý d y c o c, tôn giáo, tri t lý, “D c” ngh a là nuôi d ng. ây, ch “giáo dc” nghiêng nhi u v ph n “giáo” hay “d y”. “Giáo” hay “d y” là nói v trí ng i th y, ng i chuy n giao tri th c và i l i “h c” là nói v trí ng i h c, c a trò, ng i th h ng tri th c y. Th y c coi là ng i có hi u bi t toàn di n còn trò c coi là ng i không bi t gì, c n t i th y c h c t p và rèn gi a d i s ch b o c a th y. Do ó th y ơ ng nhiên h ơn h n trò m t b c và chi ph i toàn b vi c h c c a trò. Trò không c có thái i lp hay ph n bác l i l i c a th y, mà ch c phép nghe theo và tuân theo ch b o c a th y, n u không s b ui ra kh i l p h c. ó là ngu n g c làm xu t hi n thái th ng c a trò trong vi c hc t p và ch u s "giáo d c". Khi giáo d c c m r ng trên quy mô toàn xã h i, c n ph i có nhi u th y cô giáo kh p n ơi, vi c ào to giáo viên tr thành òi h i b t bu c. Nh ng khi các th y cô giáo c ào t o chính quy v i s l ng ông thì ph m ch t hi u bi t toàn di n c a th y cô c ng th p i, không th có nh ng ng i th y toàn n ng nh c Ph t, Lão T , Kh ng T , Platon, Socrates Bù vào vi c thi u hi u bi t toàn di n ó, th y cô c ào t o bài b n chính quy và ph i tuân th các quy nh v gi ng dy. ng th i th y c ng c xã h i coi là có a v cao h ơn và chi ph i vi c h c c a trò. S phát tri n c a h c t p và giáo d c trong l ch s Gn nh trong toàn b các giai on phát tri n c a l ch s loài ng i, các c ơ h i h c t p cho mi tr em không di n ra trong tr ng h c. Tr em trong th i k s n b n hái l m h c b ng cách quan sát và b t ch c ng i l n. Ngay c khi xã h i ti n sang th i
Phát tri n c a d y và h c trong l ch s 9 i nông nghip thì c ơ h i h c t p i v i ph n ông dân s v n là nh c : quan sát và b t ch c ng i khác. Tuy nhiên vi c h c t p trong xã h i, dù là ch a có ch vi t, ã t n t i ngay t th i k u ca loài ng i. Khi mà xã h i còn ch a có nhi u c a c i, s n ph m, ch a có nhi u các ph ơ ng pháp, cách th c s n xu t, thì m i quan tâm h c t p c a ng i ta là h c v cách s ng, h c v cách làm ng i. Vi c h c t p ny sinh chính t ch s ng cùng th y, sinh ho t cùng th y và do ó hc b ng cách tâm truy n tâm, h c nh ng kinh nghi m tr c ti p cm nh n t th y, t cu c s ng c a th y mà không c n thông qua li nói. Các tr ng phái thi n ph ơ ng ông, n , Trung Qu c, Nh t B n, Vi t Nam, ã i theo xu h ng này v i các b c th y n i ti ng: c Ph t, B t Ma, Mã T , o Nguyên Vi c h c này có ích cho nh ng ng i truy tìm chân lý, có ích cho vi c nâng cao tâm th c và tinh th n xã h i, nh ng l i không t o ra ích l i tr c ti p cho xã h i v t ch t. Do ó t lâu nó v n là iu cao siêu và ít ng i t t i c. Khi xã h i ph c t p lên, xu t hi n các hình thái tr ng h c. T i Hi L p xu t hi n các tr ng c a Platon, Aristotle , mang tính hàn lâm, d y v các lý lu n khoa hc và tri t h c, ch a dành cho hc sinh nh tu i, không có bài tp và không có thi c . T i ph ơ ng ông, các o tràng c hình thành r t s m t o môi tr ng phát tri n tâm linh cho m t s ng i i vào tìm hi u ý ngh a th c c a cu c s ng, a ph n là ng i l n. Còn v i m t s tr em ph ơ ng ông thì có các tr ng h c d y v v n h c, l ch s , th ơ ca Hình th c các l p hc cho trò nh có th y d y t ng a ph ơ ng ã phát tri n. tm qu c gia xu t hi n vi c t ch c thi c tuy n ch n ng i vào b máy quan l i. Xã h i phong ki n s m a vi c d y và h c tr thành m t chu n mc v i yêu c u các s t ph i nm v ng, thu c lòng các in tích xa, c a ra làm m u m c cho vi c h c làm ng i, cho vi c hc làm quan. Nhi u tr ng l p c hình thành xung quanh nh ng ông th y có t m m c t t ng l n nh Kh ng T , M nh T , Chu V n An, Nguy n Trãi, Nguy n B nh Khiêm H th ng thi c quan tr ng xu t hi n tuy n ch n quan l i cho b máy hành
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c chính, bên c nh ó là vi c xu t hi n nhi u l p h c ph c v cho các thí sinh tham gia các k thi này. Xu h ng h c v n h c, th ơ ca, l ch s, o c con ng i, cách t gia tr qu c là xu h ng chính cho các h th ng tr ng l p c ng nh cho các cu c thi c trong th i phong ki n. Nhi u ng i ã thành t trên con ng h c t p và thi c này, tr thành quan l i trong b máy hành chính, nh ng h c ng là nh ng ng i duy trì cho tình tr ng trì tr này kéo dài hàng nghìn nm. Xã h i phát tri n c ánh du b ng vi c làm ra nhi u ca c i v t ch t, tri n khai nhi u y u t trí tu c a con ng i c th thành hàng hoá và ph ơ ng pháp t o ra hàng hoá. Lúc này xu t hi n nhu cu h c ngh m u sinh, ki m sng d a trên nhu c u nhân l c c a n n kinh t và xã h i hàng hoá. Vi c h c ngh trong xã h i ch u nh h ng l n lao t l nh v c ng i ta ch n l a. H c trò trong xã h i này t i th y h c v các k n ng, bí quy t ngh nghi p trong s n xut. H h c b ng cách làm vi c c nh th y hàng tháng hay hàng n m. Y u t h c làm ng i, h c ra làm quan ít d n i, trong khi ó y u t h c ph ơ ng pháp, h c ngh nghi p t ng lên và tr thành nhu c u ph bi n c a xã h i. Vi c giáo d c cho h c sinh th ng là: qua th c hành, qua áp d ng các kinh nghi m c a th y t c k t qu thông qua quan sát và t ơ ng tác v i chuyên gia. H th ng h c qua vi c ph m ph i sai l m và quan sát vi c chuyên gia s a nh ng sai l m cho mình (th và sai). Vi c t h c v n là ch y u. Khi tính ph c t p c a xã h i càng t ng thêm, nhu c u c a n n s n xu t xã h i òi h i có nh ng th h m i l n lên có nh ng k n ng và hi u bi t nh t nh v lao ng và c ng tác, ng i ta th a nh n xã h i c n ph i cung c p các c ơ h i h c t p cho s ông ng i m i ln. Ng i ta th y c nhu c u là m i ng i trong xã h i c n bi t c, vi t, làm các phép toán s h c, bi t v quy n công dân c ng nh các giá tr o c. iu này làm phát sinh khái ni m tr ng công M và châu Âu, v i vi c nhà n c ng ra u t cho h th ng giáo d c và phát tri n tr ng l p. T ó xã h i ch p nh n giáo d c là m t thành t quan tr ng c n c các chính ph ch m nom phát tri n. Nh n m nh ch y u c a xã h i là áp t m t s
Phát tri n c a d y và h c trong l ch s 11 hi u bi t và tri th c nh t nh cho h c sinh, v i th y là ng i i di n cho h th ng cung c p tri th c. Xã h i b t u hình thành c ơ ch giáo d c chuyên môn d y các tri th c ngh nghi p, tri th c giao ti p xã h i và các chu n m c o c. Các xã h i phát tri n cao, bên c nh h th ng giáo d c d y nh ng v n v n hoá c n b n cho con ng i c a xã h i, ã có thêm các c ơ c u ào t o và gi ng d y v các ngh nghi p mà xã h i cn. Nh ng h ơn n a, trong n n kinh t tri th c, các công ty ã u t làm ra nhi u s n ph m tri th c, vi c gìn gi tri th c và ph bin tri th c cho i ng nhân viên c a h tr thành quan tr ng và th c t các công ty ln u hình thành b ph n ào t o, gi ng d y nh ng bí quy t, tri th c c a riêng mình cho nhân viên. Vi c h c t p tr thành yêu c u t i quan tr ng c a m i t ch c không b l c h u và t c u th c nh tranh. Xã h i tri th c m i m ra trên nn tng m i t ch c u coi tr ng vi c h c t p và sáng t o tri th c, không ph i là h c có b ng c p mà là h c làm vi c mình ang làm t t h ơn, mang nhi u tính trí tu h ơn. S tin hoá c a h th ng giáo d c Xã h i hi n i òi h i các công dân ph i có nh ng tri th c t i thi u tham gia vào ho t ng kinh t xã h i. ó là các tri th c ti thi u v c, vi t, làm tính ơ n gi n, quy n công dân và giá tr o c mà h c sinh ph i bit. Các tr ng công ra i áp ng cho yêu c u này trong vi c d y cho h c sinh nh ng yêu c u t i thi u c a xã h i. Xã h i c n ph i cung c p các c ơ h i h c t p cho s ông ng i mi l n và do ó xã h i ã ch p nh n giáo d c là m t thành t quan tr ng c n c chính ph ch m nom phát tri n. Tuy nhiên nh n m nh ch y u c a xã h i là áp t m t s hi u bi t và tri th c nh t nh lên h c sinh. H th ng giáo d c l y th y là ng i i di n cho vi c cung c p tri th c, h c sinh là ng i ch p nh n th ng kh i lng tri th c do th y chuy n giao. Các tr ng công ã xu t hi n cùng v i vi c nhà n c u t cho h th ng giáo d c và phát tri n tr ng h c xem nh h t ng c ơ s c n thi t c a xã h i.
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c H th ng giáo d c ph thông Xã h i hình thành c ơ ch giáo d c chuyên môn d y các tri th c ngh nghi p, tri th c giao ti p xã h i và các chu n m c o c. Cơ ch nhà tr ng ph thông xu t hi n d a trên vi c bi n i mô hình tr ng h c c in, hàn lâm c a ng i l n thành n ơi d y h c cho h c sinh nh tu i. B i vì không th có nhi u th y th c gi i và có t m c cho nên các tr ng ph i s d ng các th y giáo ã c ào t o chính quy và th ng nh t dùng giáo trình ã c nh ng ng i có kinh nghi m so n ra. Các y u t khoa h c c a vào các giáo trình d y h c. Xu h ng d y các tri th c hàn lâm xu t phát t s phát tri n c a khoa h c ã d n tr nên chi m u th trong m t th i gian dài, khi mà trình phát tri n công ngh c a xã hi còn th p. Thay i m c ích giáo d c Trong các xã h i ph ơ ng ông th i x a, m c ích c a giáo dc là cung c p các tri th c v n ch ơ ng và nguyên lý o c ào t o ng i ra làm quan cai tr dân. Vi c d y h c ban u nh m vào vi c dy vi t ch , c ch và v sau là h c các v n b n thánh hi n, các pho sách c coi là kinh in dy làm ng i, d y i nhân x th . Tri th c trong m i quan h xã h i và thái v i con ng i c nh n m nh h ơn là tri th c v khoa h c, v t nhiên. Vi c h c ngh trong xã h i ch y u c th c hi n qua truy n kh u và qua th c hành, không i sâu vào lý thuy t. Mc ích c a tr ng h c châu Âu vào u th k 19 có khác h ơn và có xu h ng i theo s phát tri n c a khoa h c và công ngh . Vi c d y h c tp trung vào c ơ ch vi t khi th y giáo c chính t , truy n các thông ip b ng l i thành d ng v n t . Mãi n gi a th k 19 vic vi t m i b t u c d y m c ph c p hu h t các n c châu Âu, và h c sinh b t u c yêu c u so n bài vn c a mình. Cho dù v y thì vi c dy vi t ch y u v n nh m vào vi c cho tr em kh n ng b t ch c sát v i d ng v n b n r t ơn gi n.
Phát tri n c a d y và h c trong l ch s 13 Mãi cho t i nh ng n m 1930 m i n i lên ý t ng v vi c h c sinh ph thông c ơ s c n ph i bi t t di n t suy ngh c a mình qua vi c vi t. G n ây nhi u tr ng coi vi c phân tích và di n gi i iu h c sinh ã c c là yêu c u chính. Vào u th k 19, thách th c c a vi c cung c p n n giáo d c qung i ã c nhi u ng i xem là t ơ ng t v i s n xu t hàng lo t trong các nhà máy. Nh ng ng i qu n tr tr ng h c u h m h dùng cách t ch c "khoa h c" c a nhà máy c u trúc l p h c hi u qu . Tr em c coi nh v t li u thô c n c các công nhân k thu t (th y giáo) x lý hi u qu t t i s n ph m cu i cùng. Cách ti p c n này nh phân lo i v t li u thô (tr em) sao cho chúng có th c x lý bng cách nào ó nh trong dây chuy n lp ráp. Giáo viên c coi nh công nhân có vi c làm là th c hi n các ch th t c p trên c a h - nh ng chuyên gia lão luy n v tr ng h c (các nhà qu n tr và nhà nghiên c u). Vi c mô ph ng tính hi u qu nhà máy ã thúc y thêm s phát tri n các phép ki m tra c chu n hoá o "s n ph m," công trình lao ng bàn gi y c a các giáo viên, l u gi các b n ghi li v chi phí và ti n b (th ng là chi phí cho vi c d y), và v "vi c qu n lý" c a các c p lãnh o qu n, s , nh ng ng i có r t ít tri th c v tri t lý và th c hành giáo d c. Nói tóm l i, mô hình xng máy ã nh h ng t i thi t k ch ơ ng trình, bài gi ng và cách ánh giá trong tr ng h c. Và nh h ng ó còn kéo dài t i tn ngày nay. Yêu c u i v i giáo d c hi n i Giáo d c hi n i ang ng tr c yêu c u và thách th c l n lao ca xã h i hi n i. Mô hình tr ng h c theo ki u x ng máy c a th k tr c không còn phù h p n a. Vi c h c t p c a h c sinh không th là th ng ti p thu bài gi ng c a giáo viên mà ph i là s tham gia tích c c vào các ho t ng t p th , theo d án, có th tham gia vào các ho t ng s n xu t và xã h i sau này. Ngày nay, mi hc sinh c n n m rõ tr ng thái tri th c c a mình và ph i xây d ng nó, c i ti n nó và ra quy t nh trong vi c i di n vi s không ch c ch n c a môi tr ng. Hai khái ni m v tri th c ã c John Dewey (1916) ch ra là vi c n m v ng v n hoá và s tham d vào các quá trình ho t ng th c t , nh v n c di n t thông qua thu t ng "làm". Xã h i quan ni m h c sinh t t nghi p là
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c ng i có th nh n di n và gi i quy t v n và có óng góp cho xã hi trong cu c i h - nh ng ng i th hi n ph m ch t ca "chuyên gia thích ng". t t i t m nhìn này òi h i ph i nh n th c l i v tri t lý giáo d c, nh ngh a l i khái ni m d y và h c cng nh ph ơ ng th c ánh giá k t qu h c t p. Các xu h ưng h c t p Trong cách th c h c t p c a m i ng i, nh t là ca các h c sinh nh , có ba v n ch ch t: 1. Ng i h c t i l p h c v i nh ki n v cách th gi i v n hành. Nu l p mà giáo viên không tính t i hi u bi t ban u ó thì hc sinh có th không n m c khái ni m và thông tin m i c d y, hay h c sinh có th h c ch cho qua k ki m tra nh ng v n gi l i nh ki n c có t tr c khi t i l p. 2. phát tri n n ng l c trong m t l nh v c c th ng i h c ph i: • có n n t ng sâu s c v tri th c s ki n thu c l nh v c ó; • hi u bi t các s ki n và ý t ng trong ng c nh; • bi t t ch c tri th c nh m t o thu n li cho vi c vn d ng các tri th c ó trong t ng tình hu ng c th . 3. Cách ti p cn siêu nh n th c t i vi c h c có th giúp cho ng i hc ch ng iu khi n vi c h c ca riêng mình trên c ơ s xác nh m c ích h c t p và iu ph i ti n b t t i m c ích. H qu c a ba phát hi n này là gì? H qu th nh t là giáo viên ph i ti n hành gi ng d y d a trên hi u bi t y v v n tri th c hi n có c a ng i h c. iu này òi h i ph i th ng xuyên có s ánh giá chính xác v vi c h c c a h c sinh, c ng là iu phù h p hoàn toàn v i các nguyên t c ánh giá ca ch ơ ng trình ào t o. Nh ng ánh giá chính th c th ng xuyên cung c p nh ng ph n h i giúp cho ng i h c s a i và hi u ch nh ho t ng c a mình. H qu th hai là giáo viên c n ph i d y các ch theo chi u sâu, cung c p nhi u ví d v khái ni m trong v n hành. Chúng ta ý th y iu này trong các ch ơ ng trình ào t o khi có nhi u ch im c tái xu t hi n qua nhi u n m. C n ph i m b o r ng chúng ta s d ng s l p l i này giúp h c sinh hi u bi t sâu s c h ơn v các
Phát tri n c a d y và h c trong l ch s 15 khái ni m ch ch t. iu này c ng có ngh a là giáo viên ph i là chuyên gia trong l nh v c ch . Tri th c ch là hòn á t ng cho vi c d y có hi u qu . Vi c ánh giá nên c ti n hành v i các tài th c t ki m tra hi u bi t qua chính vi c áp d ng và sáng to tri th c. H qu th ba là c n phát tri n vi c d y v nh ng k n ng siêu nh n th c, a y u t h c t p tích h p vào trong ch ơ ng trình thu c nhi u l nh v c tri th c. Siêu nh n th c th ng là i tho i bên trong v cách th c h c t p, nh ng giáo viên ph i mô hình hoá vi c t duy này. ây là iu c n làm khi nói r ng chúng ta c n phát tri n kh n ng cho ng i h c t tìm hi u ph ơ ng th c h c t p c a mình.
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y và h c Công ngh giáo d c Trên th gi i hi n nay, cu c cách m ng khoa h c - k thu t và công ngh ang phát tri n nh v bão, nhi u l nh v c khoa h c, k thu t m i, nhi u ngành ngh m i ang hình thành và phát tri n r t nhanh. iu này òi h i ph i có s i m i v m c tiêu và ph ơ ng pháp ào t o, c ng nh c i cách v n i dung, ph ơ ng pháp và hình th c ào t o. T ó khái ni m “công ngh giáo d c” ã xu t hi n và u c hi u cùng m t ý t ng v i t ti ng Anh c dùng ph bi n nh t hi n nay: Education Technology. Công ngh giáo d c là vi c ph i h p m t cách có h th ng và sáng to gi a các công ngh "ý t ng" và "s n ph m" v i n i dung theo ch - vn làm phát sinh và c i ti n các quá trình d y và hc. Công ngh giáo d c th ng c liên k t v i thu t ng công ngh d y và công ngh h c. Công ngh "s n ph m" nói t i các s n ph m h u hình, ch ng h n nh ph n c ng máy tính hay ph n m m h tr cho quá trình d y - hc. Công ngh "ý t ng" nói t i khuôn kh hay l c nhn th c, qua ó vi c truy n th tri th c c th c hi n, có th t giáo viên t i h c viên hay tr c ti p t các s n ph m t i h c viên. Ng i ta c ng th ng dùng thu t ng "công ngh giáo d c" nói t i vi c s n ph m c tr n l n sâu s c v i ni dung ch (nh toán h c hay các khái ni m khoa h c) dành cho m t l p c gi c bi t trong m t hoàn c nh giáo d c c bi t (nh tr ng h c). Các t giáo d c và công ngh trong thu t ng công ngh giáo d c vn mang ngh a chung. Tuy nhiên công ngh giáo d c không b hn ch vào giáo d c tr em, c ng không h n ch vào vi c dùng công ngh cao. Tr ng h p c bi t c a vi c dùng công ngh cao nâng cao vi c h c trong các l p h c ph thông (l p 1-12) còn có tên là tích h p công ngh vào d y h c. Mt cách khái quát có th coi công ngh d y h c là quá trình s dng nh ng thành t u c a khoa h c, k thu t và công ngh vào quá trình d y h c nh m th c hi n m c ích d y h c v i hi u qu cao.
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y h c 17 ó là s công ngh hoá quá trình d y h c, thông qua vi c t ch c mt cách khoa h c quá trình ó b ng cách xác nh úng n, chính xác, s d ng m t cách t i u các y u t nh : u ra, u vào, ni dung d y h c, các iu ki n, ph ơ ng ti n k thu t d y h c, các tiêu chu n ánh giá. Ph ơ ng pháp và ph ơ ng ti n d y h c c coi là công c c ơ b n t c m c ích và nhi m v d y h c theo quan im công ngh d y h c. Ho t ng d y h c ph i t k t qu v s l ng, ch t lng và hi u qu d y h c. Chúng c o b ng m c th c hi n các m c tiêu t ra v i chi phí t i u v th i gian, c ơ s v t ch t và công s c c a th y, trò. Cho nên, theo quan im c a công ngh d y hc, vi c ánh giá k t qu d y h c v m t nh l ng là quan tr ng. Tuy nhiên, ph i k t h p c ánh giá v m t nh l ng v i ánh giá v m t nh tính nh m ph n ánh k t qu d y h c m t cách toàn di n, sâu s c, khách quan. Mu n v y, c n s d ng ph i h p các ph ơ ng ti n k thu t nh máy ki m tra, máy tính v i các hình th c ki m tra khác nhau trong ó có s tham gia tích c c c a giáo viên. Nh v y, công ngh d y h c nói riêng c ng nh công ngh ào t o nói chung v b n ch t là khoa h c tích h p nhi u ngành khoa h c, c t ch c m t cách h p lý v i nh ng ph ơ ng ti n k thu t hi n i nh m t k t qu ào t o cao nh t. Có th hi u r ng nhi m v c a ho t ng d y h c theo quan im ca công ngh d y h c ch y u g m: Truy n t ki n th c cho ng i h c; Kích thích h ng thú say mê tìm tòi nghiên c u; Trau d i v n hoá, kh n ng lao ng trí óc cho ng i h c; Trau d i quan im và ni m tin. Ph ươ ng pháp d y và h c tích c c và vai trò c a ph ươ ng ti n d y h c S bùng n thông tin trong th i i ngày nay, t c phát tri n c a công ngh thông tin khi n cho ng i th y không th d y h t m i iu cho h c trò, mà dù có kéo dài th i gian d y h t m i iu thì ri các ki n th c ó c ng nhanh chóng tr nên l c h u.
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c Do ó, ng i th y c n ph i tìm ra ph ơ ng pháp d y h c tích c c hơn t ng hi u qu d y và h c. Dy cho h c sinh cách h c ch ng, cách h c su t i, cách h c nh ng iu mà th c t òi h i thay vì vi c ph i chuy n t i m t l ng ki n th c quá nhi u n mc chúng không nh n i ho c c nh lúc h c, còn lúc thi và c n vn d ng thì quên s ch. Quan ni m và tiêu chu n d y t t th ng thay i theo th i gian và c chính xác hoá dn. Tr c ây, “d y tt” thu n tuý là ngh thu t cá nhân, v i cách gi ng truy n th ng “th y nói, trò ghi”, ch yu v n là theo h ng làm cho h c sinh d ti p thu nh ng gì th y “c tho i” l p. Nó ã b c l nhi u nh c im, trong ó hai nh c im l n nh t là: t h c sinh vào v trí th ng, ch i. Cách d y này ch a th giúp cho ng i h c “bi n quá trình c ào t o thành t ào t o”. Ch a ki m soát c n i dung có phù h p v i m c tiêu ào t o th c hành hay không. Do ó, n nay, d y t t còn ph i áp ng nh ng òi h i mi do th c ti n t ra. Nâng cao tính tích c c trong d y và h c Dy t t là nâng cao tính tích c c trong d y và h c (d y - h c tích cc). Khi ó, công lao th y không tính b ng ã d y c bao nhiêu, mà là d y th nào, nh ng t t nh t là xem hc sinh ã h c c bao nhiêu. Ph ơ ng pháp d y - h c tích c c t ng i h c v trí trung tâm , còn ng i th y t v trí cao h ơn và khó kh n h ơn: v trí to ra các iu ki n vi c h c c thu n l i. V chi ti t, cách d y này có nh ng phân bi t so v i cách d y truy n th ng: Quan tâm n h c. N u cách d y c cao gi ng và dy nhi u h ơn thì cách m i cao hc và tp nhi u h ơn. Cách c quan tâm d y th nào, d y cái gì thì cách tích c c là quan tâm hc th nào, h c cái gì. Nh c l i là, ph ơ ng pháp tích c c quan tâm trò ã hc c bao nhiêu , ch không ph i th y ã gi ng c bao nhiêu.
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y h c 19 Dy và h c là m t h th ng . N u cách c nói “ph ơ ng pháp gi ng d y” hàm ý công vi c riêng c a th y thì cách m i coi “d y” và “h c” k t h p h u c ơ thành m t h th ng và nói “ph ơ ng pháp dy - h c” hàm ý có s tham gia c a trò nh n mnh tính ch ng, tích c c c a ng i h c. H c sinh t v trí ph thu c, ngo i vi, tr thành ch th n ng ng trong h c t p, có th y bên c nh. Th y tr thành ng i h ng d n. Trong gi ng d y, d nh t là nói, b i v y, t “ng i d y” tr thành “ng i h ng d n” là iu không d dàng. Nó òi h i công s c, trí óc, tâm huy t t phía th y. Không có “d y tích c c” thì không th có “h c tích cc”. Do v y, “không th y mày làm nên” càng là m t chân lý. B sung nh ngh a và m c ích c a d y. nh ngh a v “d y” c b sung m t ý quan tr ng mà các giáo viên u nh n th c rõ: tr c kia, dy là “truy n l i tri th c ho c k nng” và gi ng d y là “gi ng truy n th tri th c” (T in Ti ng Vi t – Hoàng Phê ch biên) thì nay dy còn là giúp cho hc sinh h c c thu n l i, d dàng . Nh ng iu này l i r t không d dàng v i th y. Có th nói, n u ch òi h i h c sinh tích c c và ch ng, còn th y l i an nhàn h ơn tr c thì không bao gi ng i h c có th “h c” c iu th y mong mu n. Vai trò c a ph ươ ng ti n d y - h c nâng cao tính tích c c trong d y và h c m t cách toàn di n, chúng ta c n ph i chú ý c i ti n ng b các thành t khác có liên quan, trong ó ph ơ ng ti n d y và h c là m t thành t quan tr ng. Tính ch t c a ph ơ ng ti n d y h c bi u th n i dung thông tin d y hc, hình th c thông tin và ph ơ ng pháp cho thông tin ch a ng trong ph ơ ng ti n và ph i d i s tác ng c a giáo viên ho c h c sinh tính ch t ó m i b c l ra. Nh v y là có m i liên h ch t ch gi a tính ch t v i ch c n ng c a các ph ơ ng ti n d y h c. Trong quá trình d y h c, ch c n ng c a các ph ơ ng ti n d y h c th hi n s tác ng t c m c ích d y-hc. Ch c n ng c a các ph ơ ng ti n d y h c c xác nh qua các y u t : m c ích d y h c, tính cht c a ph ơ ng ti n d y h c và ph ơ ng pháp ti n hành ho t ng dy h c. Nó bao hàm các ch c n ng sau: Truy n th tri th c;
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c Hình thành k n ng; Phát tri n h ng thú h c t p; T ch c iu khi n quá trình d y h c. Nh các ph ơ ng ti n d y h c, b ng vi c gi ng d y c a giáo viên, hc sinh hi u bi t v n qua các khái ni m, hình dung các v n qua hình nh hi u v n tr u t ng qua ch c n ng minh ho ca ph ơ ng ti n d y h c. Ph ơ ng ti n d y h c còn kích thích h ng thú h c t p c a h c sinh nh tính h p d n c a các hình th c thông tin. Nó giúp hình thành h c sinh c m giác th m m , c h p dn b i cái p, cái ơn gi n, tính chính xác c a hình th c thông tin ch a trong ph ơ ng ti n. Ph ơ ng ti n d y h c còn có kh n ng hp d n h c sinh b ng vi c trình bày c a các hình th c truy n thông tin. Ph ơ ng ti n d y h c c ng còn có ch c n ng h ng d n ph ơ ng pháp trình bày bài h c ho c m b o th c hi n các hình th c d y h c. Có r t nhi u lo i ph ơ ng ti n d y h c v i các ch c n ng và vai trò khác nhau, trong ó có: nhng phơ ng ti n t o ra hình nh (b ng en, b ng tr ng, tranh/bi u), nh ng ph ơ ng ti n khuy ch i hình nh (các máy chi u), ph ơ ng ti n ghi/phát và khuy ch i âm thanh (bng t tính và máy ghi âm và máy quay, microphone), ph ơ ng ti n t o ra c ti ng l n hình nh - th ng là hình nh ng và âm thanh (máy chi u phim nh a, b ng ghi hình, u phát video, máy thu hình). Nh v y, ph ơ ng ti n d y h c có vai trò r t l n trong vi c nâng cao tính tích c c trong d y - h c. Tuy nhiên, phát huy h t hi u qu và nâng cao vai trò c a ph ơ ng ti n d y h c, c n chú ý nh ng yêu c u i v i vi c s d ng nó. Vi c s d ng ph ơ ng ti n d y h c ph i t c m c ích d y h c và ph i góp ph n nâng cao hi u qu c a quá trình d y h c. Công ngh thông tin nh ư là công c nâng cao tính tích c c trong d y - h c Ngày nay, v i s phát tri n có tính ch t bùng n c a công ngh thông tin, máy tính ã và ang c s d ng trong quá trình d y hc c i ti n và nâng cao tính tích c c và ch t l ng ào t o toàn di n. Vi c s d ng máy tính hi n có hai h ng: giáo viên s d ng
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y h c 21 máy tính nh công c d y h c và máy tính c dùng nh máy d y hc, thay th hoàn toàn ng i giáo viên. S d ng máy tính nh công c d y h c hay nh là ph ơ ng ti n góp ph n nâng cao tính tích c c trong d y - h c là khai thác im mnh c a k thu t hi n i h tr cho quá trình d y - h c. Máy tính có th mô ph ng nh ng hi n t ng không th ho c không nên xy ra trong nhà tr ng, không th ho c khó th hi n nh nh ng ph ơ ng ti n khác. Vi c mô ph ng có th tránh c nh ng thí nghi m nguy hi m, v t quá nh ng h n ch v th i gian, không gian và kinh phí. Máy tính có kh n ng l u gi m t l ng thông tin r t l n và tái hi n chúng d i nh ng d ng khác nhau trong th i gian h n ch . Máy tính có th c dùng nh m t máy so n th o v n b n tuy t vi. Ng i giáo viên có th dùng nó chu n b bài gi ng, n i dung gi ng d y và ch nh s a, b sung, c p nh t thông tin cho bài gi ng luôn m i, luôn phong phú và sinh ng Máy tính c ng c dùng t o ra các b ng tính v i nh ng công th c hoc ch ơ ng trình cài t s n và do ó có th giúp ng i h c trong vi c iu tra, nghiên c u và máy tính có th h tr t t cho nh ng ng i h c khác nhau t ng i có tài n ng n ng i b khuy t tt Máy tính còn cho phép h c sinh h c theo t ng b c riêng ca mình, do ó ti t ki m c nhi u th i gian gi ng bài trên l p, t o nên kh n ng cá th hoá trong h c t p c a h c sinh. Các ch ơ ng trình d y h c trên máy còn t o iu ki n cho h c sinh t c ng c nh ng ki n th c mà mình ch a n m v ng. Mô ph ng trên máy tính giúp h c sinh t rèn luy n k n ng th c hành, làm các bài thí nghi m mà không c n có trang thi t b th c. Bng vi c n i m ng, máy tính có th cung c p cho ng i s d ng nh ng thông tin a d ng t nhi u ngu n cung c p tham gia trong mng. Các ch ơ ng trình ph n m m máy tính c l p ra gi i quy t m t s v n c bi t ã giúp cho ng i s d ng không c n tn nhi u th i gian nghiên c u cách gi i quy t mà v n có th th c hi n c v n m t cách nhanh chóng, chính xác và hi u qu cao. S d ng máy tính d n n nh ng ki u d y - h c m i b ng cách cho máy làm m t s ch c n ng c a ng i giáo viên nh ng ph n khác nhau c a quá trình d y - h c. Nh mô hình hoá nh ng khâu
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c ca quá trình này, có th xây d ng nh ng ch ơ ng trình ph n m m dy h c làm cho máy thay th m t s ph n vi c c a giáo viên và cách d y h c này th hi n nhi u u im v m t s ph m nh khuy n khích s làm vi c c l p, ch ng c a h c sinh, m bo m i liên h ng c trong quá trình d y h c và cá bi t hoá quá trình này. S d ng máy tính nh công c d y h c hay nh ph ơ ng ti n nâng cao tính tích c c trong d y - h c là máy tính làm nh ng ph n vi c c a giáo viên, k c m t s vi c mà giáo viên c ng không th làm c. Vi ch c n ng này, máy tính s óng vai trò giáo viên trong m t s khâu ca quá trình d y h c, m c dù nhìn toàn b quá trình này thì máy tính v n ch là công c c a ng i giáo viên. Máy tính h tr ho t ng d y bao g m d y luy n t p và th c hành, d y àm tho i, ti n hành tr c nghi m, ki m tra ánh giá. Ngoài ra, ng i giáo viên còn dùng máy tính chu n b bài gi ng, l p các ch ơ ng trình cho hc sinh Máy tính c ng c h tr cho ng i h c nh vi c tham gia các trò ch ơi, luy n t duy, h c khám phá, nghiên c u d li u và l p trình cho máy tính. Máy tính còn óng vai trò c a ngi hc. Trong tr ng h p này, h c sinh làm ch c n ng ng i d y còn máy tính óng vai trò ng i h c nên nó ã t o c ơ h i h c sinh hc t p thông qua vi c d y. Khi máy tính là ph ơ ng ti n, nó ch óng vai trò h tr cho ng i th y trong quá trình d y h c và ng i th y luôn ph i có m t trong quá trình này. Dy h c b ng máy tính nói riêng c ng nh s d ng các ph ơ ng ti n hi n i nói chung có u im n i b t là: hàm l ng thông tin truy n t cao trong th i gian ng n, cách truy n t thông tin sinh ng t o iu ki n cho ng i h c d ti p thu ki n th c c truy n t, gây h ng thú trong h c t p; thông tin c truy n t cho h c sinh b ng nhi u hình th c; bài gi ng c ch t l c t các bài m u và t nhi u ngu n t li u t ng h p. Giáo viên khi ó ti t ki m c th i gian “ch t” (th i gian v các s ơ , hình v , k b ng, vi t công th c ) trên l p. Do ó, ch t l ng bài gi ng r t cao và hi u qu s d ng gi gi ng c ng r t cao s d ng máy tính làm công c d y h c hay nh là ph ơ ng ti n nâng cao tính tích cc trong d y - h c thì c ng c n ph i th u su t mt s im sau ây: Th nh t, c n ph i t nó trong toàn b h th ng các ph ơ ng pháp dy h c nh m phát huy s c m nh t ng h p c a c h th ng ó.
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y h c 23 Mi ph ơ ng pháp d y h c u có nh ng im m nh và im y u, nên ta c n ph i bi t: phát huy m t m nh c a ph ơ ng pháp này là hn ch m t y u c a ph ơ ng pháp khác. Th hai, máy tính không h th tiêu vai trò c a ng i th y, mà trái li c n phát huy hi u qu ho t ng c a giáo viên trong quá trình dy h c. Nh ã kh ng nh nhi u l n, máy tính c s d ng nh công c d y h c c a ng i giáo viên. Công c này dù hi n i n my c ng không th thay th hoàn toàn ng i giáo viên trong d y hc. Chúng ta ch tr ơ ng tìm cách phát huy vai trò, tác d ng c a ng i th y nh ng theo nh ng h ng không hoàn toàn gi ng nh trong d y h c thông th ng. Th y giáo c n l p k ho ch cho nh ng ho t ng c a mình tr c, trong và sau khi h c sinh h c t p trên máy tính. Th ba, máy tính không ch dùng nâng cao tính tích c c trong dy - h c mà nó còn góp ph n d y h c v máy tính. iu này có ngh a là thông qua vi c h c t p trên máy tính, h c sinh c làm quen v i nh ng thao tác s d ng máy. B n thân h c sinh c tr i nghi m nh ng ng d ng c a tin h c và máy tính ngay trong quá trình d y h c t ó s kích thích ng c ơ say mê h c t p tin h c cho chúng. Cu i cùng, máy tính không ch là công c d y h c mà còn góp ph n thúc y vi c hình thành các ph ơ ng pháp d y h c hi n i hơn, áp ng c các nhu c u c a th c ti n cu c s ng và xã h i. Nh v y, v i vai trò và v trí quan tr ng c a máy tính, v i nh ng u im và th m nh c bi t c a nó trong m i l nh v c c a i sng xã h i, vi c s d ng máy tính nh là ph ơ ng ti n nâng cao tính tích c c trong d y - h c là m t xu h ng t t y u góp ph n hoàn thi n công ngh ào t o và nâng cao ch t l ng ào t o toàn di n. ng d ng CNTT trong d y - h c là xu h ng t t y u trong th k 21. Chúng ta ang s ng trong th i i c a n n kinh t tri th c, c c tr ng b i b n im sau: Th i i thông tin g n li n v i s hình thành xã h i thông tin – xã h i mà s ng i tham gia vào công vi c x lý thông tin nhi u h ơn t ng s ng i làm vi c trong hai l nh v c nông nghi p và công nghi p c ng l i. Trong b i c nh ó, thông tin ã tr thành “l c l ng s n xu t”.
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c Trong thi i thông tin, thành công không ch ơn thu n ph thu c vào vi c bi t dùng máy tính, mà còn ph thu c vào vi c nm b t th u áo các nguyên t c c a CNTT, kh n ng c a CNTT và h n ch c a nó. Th i i thông tin bi n i các công c lao ng và quy trình công vi c tr c ây theo h ng hi u qu , n ng su t. Trong th i i thông tin, CNTT c nhúng ghép vào h u h t các s n ph m và d ch v kinh t - xã h i làm t ng giá tr hàng hoá và d ch v . iu này c ng kh ng nh m t v n c th là CNTT ã làm t ng ch t l ng “s n phm” c a công ngh d y - hc. S n ph m ó chính là nh ng ng i cán b c ào t o qua nhà tr ng. Dy h c, xét v hình th c ti n hành là m t quá trình truy n thông hai chi u. Vì v y, vi c ng d ng CNTT vào d y h c nói chung, vào nâng cao tính tích c c trong d y - h c nói riêng là xu h ng t t yu c a th i i. S d nh v y là vì CNTT có nh ng u th , nh ng th m nh. B n th m nh mà CNTT mang l i cho con ng i s dng nó là: t c cao, nh t quán, chính xác và n nh. Công ngh ào t o, ph ơ ng pháp d y h c c a th k 21 òi h i truy n t thông tin v i các yêu c u: t c , nh t quán, chính xác và n nh. CNTT hoàn toàn có th áp ng c nh ng òi h i trên. ng d ng CNTT nâng cao tính tích c c trong d y - h c là xu hng t t y u còn c lý gi i qua các ch c n ng c a CNTT mang li cho con ng i nh thu th p, x lý, l u gi và truy n d li u. Trong th i i ngày nay, n u không bi t t n d ng các thành t u c a CNTT thì không th phát huy t ng h p các y u t có l i trong quá trình d y h c. CNTT s làm thay i không ch n i dung và c ph ơ ng pháp truy n t c a ng i th y trong d y h c: Có th minh ho bài gi ng m t cách sinh ng thông qua hình nh, âm thanh. Có th ti n hành các thí nghi m minh ho tr c ti p trong khi gi ng. Có th ch ra các tài li u tham kh o, c n thi t ngay trong lúc gi ng. Ngu n thông tin a d ng, phong phú, sinh ng và có c y u t bt ng .
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y h c 25 Có th làm t ng hàng ch c, hàng tr m l n l ng thông tin trong mt gi gi ng bài. Có th h ng d n h c sinh t h c, t nghiên c u. Trong d y h c hi n i, ng i th y d y nh ng tri th c mà ng i hc c n và xã h i ang òi h i; ng i d y qu n lý, t ch c quá trình nh n th c, d n d t h c viên ti p c n khai thác kho tài nguyên tri th c c a nhân lo i, ng i h c t tìm ki m tri th c, t sáng to. CNTT là ph ơ ng ti n h u hi u giúp ng i th y th c hi n c mc tiêu trên. ng th i CNTT òi h i ng i th y ph i s d ng ph ơ ng pháp d y h c hi n i, ph i thay i cách vi t giáo trình, giáo khoa: thay i các hình th c d y h c nh gi ng lý thuyt, th c hành, thí nghi m t ng c ng ho t ng t h c, t nghiên c u c a ng i h c. CNTT là c ơ s t o iu ki n thu n l i cho ng i giáo viên th c hi n ph ơ ng pháp d y h c tích c c. Xu t phát t nh ng c im c a th i i ngày nay, v i nh ng l i th và ch c n ng có c c a CNTT và qua phân tích nh ng thu n l i khi ng d ng CNTT vào vi c nâng cao tính tích c c trong d y - h c c ng nh CNTT là c ơ s th c hi n i m i mc tiêu giáo d c ào t o hi n nay cho chúng ta th y tính t t y u ca vi c ng d ng CNTT vào vi c i m i ph ơ ng pháp d y h c ca th k 21. Ch có nh v y chúng ta m i m b o c vi c nâng cao ch t l ng và hi u qu ào t o, áp ng c nh ng yêu cu, òi h i c a th i i m i - th i i thông tin, th i i c a n n kinh t tri th c. S d ng công ngh thông tin trong d y và h c Các chuyên gia cho r ng vi c a công ngh thông tin vào gi ng dy s c th c hi n m t cách có hi u qu khi h c sinh có th l a ch n c nh ng ngu n công ngh thông tin phù h p, ph c v ho t ng thu th p, phân tích, t ng h p và trình bày thông tin m t cách h p lý và theo m t phong cách chuyên nghi p. Tài li u này s giúp giáo viên phát huy s c m nh c a công ngh thông tin trong ch ơ ng trình gi ng d y c a mình. H ơn n a, m i d án h c trong ph n các d án m u u bao g m “k ho ch h tr ” nh m giúp giáo viên có nh ng ph ơ ng án h tr và các ph ơ ng pháp d phòng th c hi n các bài gi ng c th . Mc này cung c p nh ng thông tin c ơ b n mà giáo viên c n bi t tr c khi b n tr c ti p tri n khai các d án h c t p.
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c Nh ng iu ki n thi t y u m b o thành công Ch v i m t chi c máy tính thì không th a công ngh thông tin vào gi ng d y m t cách có hi u qu c. Các y u t v t ch t, con ng i, tài chính và chính sách u nh h ng rt l n n hi u qu ca vi c a công ngh thông tin vào nhà tr ng. Tr c khi trình bày v ph ơ ng pháp gi ng d y trong m t môi tr ng công ngh thông tin, chúng ta c n xác nh rõ nh ng y u t này, b i ch c n thi u v ng m t trong nh ng nhân t ó c ng có th h n ch hi u qu nh ng n l c c a chúng ta. Vi c k t h p các iu ki n c n thi t s t o ra môi tr ng h c t p thu n l i cho vi c ng d ng m nh m công ngh thông tin. Các iu ki n này bao g m: • Tm nhìn chung v vi c a công ngh thông tin vào nhà tr ng v i s h tr và lãnh o tích c c c a h th ng giáo dc. • Kh n ng s d ng công ngh thông tin m t cách thành th o ca giáo viên ph c v công tác gi ng d y. • Các tiêu chu n v n i dung và ngu n ch ơ ng trình gi ng dy. • Ph ơ ng pháp gi ng d y l y h c sinh làm trung tâm • ánh giá tính hiu qu c a vi c a công ngh thông tin vào gi ng d y. • Ti p c n v i nh ng công ngh , nh ng ph n m m và m ng li truy n thông hi n có. • H tr k thu t trong vi c b o dng và s d ng các ngu n công ngh thông tin. • S h tr v chuyên môn và tác ng qua l i trong i s ng th c c a ng nghi p và các i tác. • H tr tài chính liên t c duy trì quá trình s d ng công ngh thông tin. • Chính sách và tiêu chu n h tr môi tr ng h c t p m i. Ph n d i ây s c th hoá nh ng iu ki n c n thi t này và cho th y nh ng vi c ã làm c. Bng ki m m c giúp cho các tr ng t ánh giá xem li u h ã s n sàng a công ngh thông tin vào gi ng d y hay ch a.
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y h c 27 Tm nhìn chung Các tr ng h c, c ơ quan qu n lý giáo d c và các tr ng i h c cn có t m nhìn v vi c h tr giáo viên m i s d ng công ngh thông tin trong gi ng d y. Tm nhìn chung c th hi n qua vi c lãnh o tích c c và s h tr v m t hành chính trong toàn b h th ng tr ng h c. T m nhìn ca nhà tr ng v vi c s d ng công ngh thông tin c ng tơ ng ng v i t m nhìn c a c ơ quan qu n lý giáo d c và s th t lý t ng nu nó c ng t ơ ng ng v i t m nhìn c a các tr ng i h c. iu ó s t o nên s liên thông trong công tác ào t o giáo viên m i vào ngh c a các tr ng i h c và tính nh t quán cho i ng giáo viên. Kh n ng ti p c n Công ngh , ph n m m và m ng l i truy n thông hi n nay ã c chu n b s n sàng giáo viên m i có th s d ng trong gi ng dy, ph c v công tác chuyên môn t i m i th i im. Tt c các giáo viên c n c ti p c n v i các ng dng công ngh thông tin nh ph n c ng, ph n m m và các công c truy n thông khác trên l p h c, trong phòng làm vi c c ng nh nhà. Vi c phân b các ngu n l c công ngh thông tin trong tr ng c n ph i di n ra mt cách công b ng cho các giáo viên m i c p . Kh n ng s d ng thành th o máy tính c a giáo viên ng nghi p và nh ng cán b qu n tr là nh ng ng i s d ng công ngh thông tin m t cách thành th o ph c v công tác gi ng dy và qu n lý tr ng h c. Ki n th c v công ngh thông tin, kh n ng ng d ng vào gi ng dy c a các cán b nhà tr ng có th khác nhau, nh ng v n có im chung v trình tin h c c ơ s . Nh v y cán b h ng d n có th t v n và h ng d n cho các giáo viên m i và nh ng ng i khác. Phát tri n chuyên môn Giáo viên c ti p c n liên t c v i nh ng c ơ h i phát tri n chuyên môn theo nhi u hình th c khác nhau và có th i gian t n dng nh ng c ơ h i có c.
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c Tt c giáo viên u c tham gia các ch ơ ng trình phát tri n nng l c chuyên môn nh m liên t c nâng cao nh ng k n ng v công ngh thông tin và kh n ng ng d ng vào các ch ơ ng trình gi ng d y. Cơ h i phát tri n chuyên môn dành cho c cá nhân và các c p h c. Nh ng giáo viên ch a có kinh nghi m c h ng dn l a ch n gi i pháp t t nh t cho ho t ng th c hành chuyên môn c a h . H tr k thu t H tr k thu t cho giáo viên c th c hi n k p th i, t i ch bao gm c vi c h tr nâng cao các k n ng qu n lý ph n m m và ph n c ng trong l nh v c gi ng d y. Tt c giáo viên u c h tr bình ng v k thu t m t cách kp th i không phân bi t v thâm niên gi ng d y. M c ích c a vi c h tr k thu t là m b o tính liên t c c a ho t ng d y và h c và giáo viên có iu ki n h c h i th ng xuyên trau d i k n ng x lý nh ng v n phát sinh trong công ngh thông tin. Các cán b h tr k thu t nh h ng và h tr nh ng giáo viên ch a có kinh nghi m s d ng ph n c ng, ph n m m trong gi ng dy và các b c yêu c u h tr k thu t b sung. Các tiêu chu n n i dung và các ngu n ch ươ ng trình gi ng d y Qu n/huy n và tr ng a ra nhng c ơ h i phát tri n chuyên môn cn c theo nh ng chính sách c a mình, tiêu chu n n i dung và nh ng ngu n l c d a trên tài nguyên công ngh thông tin s n có giúp giáo viên th c hi n nh ng tiêu chu n này. Mt ph n c a phát tri n chuyên môn là ph i t c nh ng tiêu chu n h c thu t trong m t môi tr ng c ng tác nên t t c giáo viên u có th tác ng n vi c ti p thu các ngu n l c công ngh giúp hc sinh t các chu n n i dung. Các giáo viên ch a có kinh nghi m c h tr d a trên các ngu n s n có và óng m t vai trò nh t nh trong vi c ti p thu nh ng ki n th c m i.
Công ngh v i i m i ph ươ ng pháp d y h c 29 Ph ươ ng pháp gi ng d y l y h c sinh làm trung tâm Giáo viên s d ng ph ơ ng pháp l y h c sinh làm trung tâm h tr h c sinh s d ng công ngh thông tin. Vi ph ơ ng pháp d y l y h c sinh làm trung tâm, giáo viên t o ra nh ng c ơ h i h c t p òi h i s tham gia tích c c c a h c sinh và tác ng qua l i gi a h c sinh và các ngu n l c trong quá trình s dng công ngh thông tin nh m t công c h c t p. ánh giá Qu n/huy n và tr ng h tr giáo viên trong vi c ánh giá k t qu hc t p c a các ho t ng có s h tr c a công ngh thông tin ti p t c hoàn thi n vi c l p k ho ch, gi ng d y và ánh giá. Nh ng ho t ng s d ng nhi u tài nguyên công ngh thông tin cn c ánh giá d a trên k t qu h c t p. T t c giáo viên u c h tr trong vi c ánh giá kh n ng s d ng công ngh thông tin c a h c sinh và t p h p ho c chia s kinh nghi m, thông tin và hc li u nh m c i ti n ph ơ ng pháp gi ng d y. H tr c a c ng ng Nhà tr ng c n t o iu ki n các giáo viên m i nhanh chóng hoà nh p và s d ng các ngu n l c a ph ơ ng cng nh các ngu n l c khác m t cách hi u qu . Giáo viên h tr l n nhau trong vi c xây d ng các m i quan h ng nghi p em l i l i ích cho các l p h c nói riêng và toàn tr ng nói chung. Liên k t ng nghi p nên c xem là c g ng ca toàn tr ng và nói r ng ra là toàn ngành ch không ph i là n lc c nh tranh hay trách nhi m c a m t cá nhân giáo viên. Các chính sách h tr Vào u n m h c nhà tr ng ban hành chính sách v vi c phân b ngân sách và h ng d n giáo viên s d ng công ngh thông tin trong nm u tiên. Các chính sách c a nhà tr ng c n c xem xét th ng xuyên m b o rng v n c ơ c u không c n tr vi c a công ngh thông tin vào gi ng d y. Nh ng chính sách này bao g m c vi c
6 Ph n I. S d ng k n ng công ngh thông tin trong d y và h c ánh giá giáo viên, l p k ho ch làm vi c và t o c ơ h i s d ng công ngh . Nh ng chính sách này m b o vi c phân b ngân sách ng u áp ng yêu c u c a giáo viên, nhà tr ng và h tr các chuyên gia v công ngh thông tin. Nhi u giáo viên l y vi c thi u m t trong các iu ki n thi t y u nêu trên làm lý do gi i thích vi c h không s d ng công ngh thông tin trong bài gi ng c a mình. Nh ng iu ki n c n thi t này không to ra n i s hãi công ngh mà t o ra m c tiêu làm vi c cho m i cá nhân c ng nh cho toàn b h c sinh. Vi c h ng d n s d ng công ngh thông tin có th t hi u qu mà ch c n có m t s iu ki n ti ch . Tuy nhiên các giáo viên u có chung m t ý ki n cho r ng nu thi u nh ng iu ki n thi t y u thì s gây ra tình tr ng không nh t quán trong vi c a công ngh thông tin vào gi ng d y và không thúc y c tính sáng t o. Nh ng ý nêu trên ã t ra nh ng v n cn c xem xét trong vi c xây d ng các k ho ch nh m a công ngh thông tin vào gi ng d y m t cách có hi u qu .
Dy h c theo d án M u Hãy t ng t ng có hai l p h c môn V t lý l p 8. T i l p h c u tiên, h c sinh ng i tr t t theo hàng l i, ghi chép trong khi giáo viên ng tr c l p gi ng v nh ng nh lu t v t lý. Các em h n ch phát bi u trình bày ý ki n mà ch c phép nói khi tr l i các câu h i c a giáo viên. Ngay nh ng câu h i này c ng yêu c u h c sinh ph i tr l i úng áp án. Nh ng h c sinh th ng này ch ng i nghe gi ng và ti p nh n thông tin. Trong m t l p h c khác t ng d i, h c sinh ng i và h c theo mô hình nhóm c ng tác. Nh ng h c sinh này c ng h c v các nh lu t vt lý. Tuy nhiên các em th o lu n r t rôm r trong khi chu n b làm m t mô hình trò ch ơi c m giác m nh ng xe l a trên không vi nh ng on cu n tròn. Các cu c th o lu n u xoay xung quanh nh ng l c có tác d ng gi cho hành khách ng i an toàn trong toa xe và gi cho các toa xe không i tr t ng ray, nh ng vt li u phù h p ch t o toa xe và nh ng y u t nh h ng n vn t c c a toa xe. H c sinh r t thích thú v i nh ng thông tin tìm c trên m ng Internet. Giáo viên i n t ng nhóm, tham gia th o lu n, a ra các câu h i, cùng h c v i h c sinh c a mình. Giáo viên giúp h c sinh s d ng công ngh thông tin xây d ng bi u t c cho toa xe. Nh ng h c sinh trong l p h c th hai này c nói, chia s , c ng tác và t tìm th y nh ng thông tin có ý ngh a cho b n thân. S khác bi t gi a hai l p h c này r t rõ nét. L p h c u tiên d a trên mô hình truy n th ng, h c t p d a trên n i dung bài gi ng. Lp h c th hai s d ng cách h c d a trên d án có ng d ng công ngh thông tin. Cách h c d a trên d án là gì? Cách h c d a trên d án (Project Based Learning - PBL) là m t mô hình h c t p khác v i mô hình ho t ng hc t p truy n th ng v i nh ng bài gi ng ngn, tách bi t và l y giáo viên làm trung tâm. Các ho t ng h c t p d a trên d án c thi t k m t cách c n th n,
32 Máy tính và s d ng máy tính mang tính lâu dài, liên quan n nhi u l nh v c h c thu t, l y h c sinh làm trung tâm và hoà nh p v i nh ng v n và th c ti n c a th gi i th c t i. Mc tiêu c a m t d án ( c nh ngh a là vi c nghiên c u có chi u sâu v m t ch h c t p) là h c nhi u h ơn v m t ch ch không ph i là tìm ra nh ng câu tr l i úng cho nh ng câu h i c giáo viên a ra. Trong các l p h c s d ng cách h c d a trên d án, h c sinh c ng tác v i các b n trong l p trong m t kho ng th i gian nh t nh gi i quy t nh ng v n và cu i cùng trình bày công vi c mình ã làm tr c m t c to ngoài nhóm. B c cu i cùng có th là m t bu i thuy t trình s d ng các ph ơ ng ti n nghe nhìn, m t v k ch, m t b n báo cáo vi t tay, m t trang web ho c m t s n ph m c t o ra. Cách h c d a trên d án (PBL) không ch t p trung vào các ch ơ ng trình gi ng d y mà còn khám phá các ch ơ ng trình này, yêu c u hc sinh ph i t câu h i, tìm ki m nh ng m i liên h và tìm ra gi i pháp. PBL là m t c u trúc h c t p có th thay i môi tr ng hc t “giáo viên nói” thành “h c sinh th c hi n”. Tóm t t nh ng y u t m nh m c a PBL nh sau: • Tính liên quan: PBL t o ra kinh nghi m h c t p thu hút h c sinh vào nh ng d án ph c t p trong th gi i th c và h c sinh s d a vào ó phát tri n và ng d ng các k n ng và ki n th c c a mình. N i dung khoá h c có ý ngh a h ơn nhi u b i vì nó d a trên vi c h c h i t th gi i th c và h c sinh có th tìm th y h ng thú trong vi c h c. • Tính thách th c: PBL khuy n khích h c sinh gi i quy t nh ng vn ph c t p mang tính hi n th c. Các em khám phá, ánh giá, gi i thích, và t ng h p thông tin m t cách có ý ngh a. Ví d, xây d ng k ho ch cho m t “ngôi tr ng lý tng”, hoàn thi n m t ch ơ ng trình gi ng d y, miêu t công vi c, thi t k s ơ nhà, xây d ng tiêu chí tuy n ch n và a ra lý do cho t ng k ho ch. T t c nh ng ho t ng này yêu c u h c sinh ph i có t duy sâu s c v công vi c c a mình. • Gây h ng thú: PBL c c ng ng giáo d c th a nh n là ph ơ ng pháp h c có ý ngh a, thúc y ham mu n h c t p c a hc sinh, t ng c ng n ng l c hoàn thành nh ng công vi c quan tr ng và ni m khát khao c ánh giá các k t qu ã
Máy tính trong xã h i ngày nay 33 hoàn thành. Khi h c sinh có c ơ h i ki m soát c vi c h c c a chính mình thì giá tr c a vi c h c i v i các em c ng t ng lên. C ơ h i l a ch n và ki m soát, c ng nh c ơ h i c ng tác v i các b n cùng l p s làm t ng h ng thú h c t p c a các em. Ví d khi h c sinh tham gia m t cách nghiêm túc vào m t d án, nh thi t k và xây d ng m t cây c u b ng nh ng chi c t m nghiên c u nh ng khái ni m k thu t, các em s tham gia nhi t tình h ơn trong gi h c hoàn thi n công vi c. K t qu là các khái ni m v k thu t và toán h c c ti p thu m t cách ch ng trong m t môi tr ng g n k t h ơn. • Tính liên môn: PBL yêu c u h c sinh s d ng thông tin c a nh ng môn h c khác nhau gi i quy t v n . Trong h u h t các d án PBL, h c sinh ph i làm nh ng bài t p liên quan n nhi u m ng ki n th c. Ví d , khi vi t m t cu n sách v thi u nhi Nh t B n, h c sinh s gn mình v i nh ng v n nh a lý, l ch s , v n hoá • Tính xác th c: PBL yêu c u h c sinh ti p thu ki n th c theo cách h c c a ng i l n là h c và trình di n ki n th c. Ví d , khi h c sinh ph i làm d án vi t tài li u qu ng bá v tr ng mình b ng ti ng Anh, các em s ti p thu c nh ng ki n th c và k n ng th c t . • Kh n ng c ng tác: PBL thúc y s c ng tác gi a các em h c sinh và giáo viên và gi a các em h c sinh v i nhau; trong nhi u tr ng h p, s c ng tác c m r ng n c ng ng. T t c các b môn u th a nh n t m quan tr ng c a ph ơ ng pháp làm vi c mang tính c ng tác c a h c sinh nh m t ph ơ ng ti n làm phong phú h ơn và m r ng s hi u bi t c a h c sinh v nh ng iu các em ang h c. • S vui nh n: H c sinh r t thích ph ơ ng pháp h c d a trên d án. Nhi u giáo viên s d ng PBL cho bi t các em r t mong c n tr ng h c t p. PBL trong l p h c Trong các l p h c PBL, các d án th ng c th c hi n theo các nhóm nh h c sinh trong l p, ôi khi là c l p và ôi khi ch có mt cá nhân h c sinh. M c tiêu chính c a d án là tìm ra câu tr li v ch do h c sinh, giáo viên ho c giáo viên cùng h c sinh t ra. Khi h c sinh nh n c bài t p ho c nh ng thông tin chi ti t
34 Máy tính và s d ng máy tính v d án c a mình, các em s quy t nh cách th c gi i quy t nh ng v n c a ra. Th ng thì h c sinh s c yêu c u ph i óng vai m t nhà khoa h c th c s , m t nhà kinh doanh, m t nhà thám hi m, m t viên ch c nhà n c ho c nhà s h c. Ví d , m t nhóm h c sinh có th ph i óng vai y viên c a U ban T v n Môi tr ng Qu c t v i nhi m v ph i a ra nh ng gi i pháp cho nh ng v n môi tr ng. T t nhiên, giáo viên s cung cp nh ng thông tin n n và nh ng ch d n, nh ng h c sinh ph i có trách nhi m tìm ra ph ơ ng h ng và cách th c gi i quy t v n trong ph m vi nh ng tiêu chí do giáo viên t ra. Quá trình PBL c mô t nh sau (Savoie và Hughes): 1. Xác nh m t v n phù h p v i h c sinh. 2. Liên k t v n v i th gi i c a các em. 3. T ch c ch xung quanh v n /d án ch không ph i môn hc. 4. To cho h c sinh c ơ h i xác nh ph ơ ng pháp và k ho ch thú nh n ki n th c gi i quy t v n . 5. Khuy n khích s c ng tác b ng cách t o ra các nhóm h c t p. 6. Yêu c u t t c h c sinh trình bày k t qu h c t p d i hình th c m t d án ho c ch ơ ng trình. Ngu n g c c a PBL S d ng ph ơ ng pháp gi ng d y theo d án không ph i là m t ý tng m i, nh ng lý thuy t v ph ơ ng pháp h c t p d a trên d án là r t khác bi t. PBL không ph i là m t ph n b sung, mà là m t ph n không th tách r i c a quá trình h c t p. Vì giáo viên có th h ng d n cho nhóm h c sinh c a mình nhi u ph ơ ng pháp h c khác nhau, nhi u ki n thc n n khác nhau và a dng hoá trình , n ng l c nên PBL a ra m t ph ơ ng pháp h c tr c ti p có ích cho t t c h c sinh. Vi nn t ng là xu h ng t o d ng, PBL c xây d ng trên c ơ s các công trình nghiên c u c a các nhà tâm lý và các nhà giáo d c nh Lev Vygotsky, Jerome Bruner, Jean Piaget và John Dewey. Hc theo xu h ng t o d ng d a trên s tham gia tích c c c a h c sinh trong vi c gi i quy t v n và t duy có tính phê phán v
Máy tính trong xã h i ngày nay 35 nh ng ho t ng h c t p có liên quan. Yêu c u ban u t ra là hc sinh ph i ki m soát c vi c h c c a mình và tìm ra nh ng thông tin có ý ngh a t nh ng ngu n ki n th c phong phú. Dewey nh n m nh rng th c ti n quan tr ng h ơn lý thuy t. Ông cho r ng h c sinh có th h c cách t duy thông qua h at ng t duy, tranh lu n và b ng cách gi i quy t nh ng v n n y sinh trong th c t . Quá trình này cho phép l p h c tr thành môi tr ng, trong ó h c sinh là trung tâm, thông qua mô hình h c t p d a trên d án. Nói cách khác, h c sinh h c b ng cách t duy v các v n và tìm cách gi i quy t các v n . iu quan tr ng c a d án h c tp là kinh nghi m thu c trong quá trình th c hi n, ch không ph i k t qu cu i cùng. Cách h c d a trên v n và cách h c d a trên d án Tơ ng t nh cách h c d a trên d án là cách h c d a trên v n c phát tri n vào u nh ng n m 1970 trong các tr ng y khoa. Howard Barrows, giáo s khoa y thu c i h c McMaster Canada, nh n nh r ng h c thuy t c a Dewey có th c áp d ng i v i các sinh viên y khoa c a ông vì h ã quá nhàm chán v i các bài gi ng truy n th ng. Barrows tri n khai m t lo t các v n bên ngoài các ph ơ ng pháp nghiên c u truy n th ng. Ông yêu c u sinh viên nghiên c u nh ng tình hung c th , a ra nh ng câu hi phù h p và t tìm câu tr l i. Ví d , nh ng sinh viên y khoa có th c giao cho m t tình hu ng y t là m t ca bnh và c yêu cu tìm hi u các iu ki n, phán oán các tình hung ti n tri n d a trên h s ơ bnh án này và xu t cách th c iu tr theo nguy n vng c a b nh nhân và gia ình. Barrows ã phát tri n n m c tính c a ch ơ ng trình h c t p d a trên v n r t gi ng v i cách h c d a trên d án. Các c tính ó là: • Vn n y sinh tr c khi có b t c thông tin nào khác. • Vn c trình bày m t cách th c t . • Ni dung ch c t ch c xung quanh các v n thay vì xung quanh môn h c. • Hc sinh t h c theo cách riêng c a các em. • Hc sinh làm vi c theo các nhóm nh .
36 Máy tính và s d ng máy tính Vai trò c a giáo viên trong PBL Vai trò c a giáo viên trong l p h c PBL r t khác bi t v i vai trò mà hu h t các giáo viên ã quen thu c. Trong l p h c truy n th ng, giáo viên n m gi mi ki n th c, và r i truy n t i n h c sinh. Vi ph ơ ng pháp PBL, giáo viên không còn iu khi n t duy h c sinh n a. Vai trò c a giáo viên lúc này là m t ng i t o thu n l i cho h c sinh, m t h ng d n viên, m t nhà t v n và m t thành viên c ng tác. Giáo viên PBL ph i t p trung h ơn vào vi c t o c ơ hi h c t p, ti p c n v i thông tin, làm m u và h ng d n h c sinh. Bên c nh ó, giáo viên c ng ph i t o ra môi tr ng h c t p thúc y ph ơ ng pháp h c c ng tác/h p tác. PBL và ph ươ ng pháp h c liên ngành PBL t o ra nhi u c ơ h i h c t p liên ngành. H c sinh áp d ng và kt h p n i dung các l nh v c ch khác nhau vào nh ng th i im xác th c trong quá trình h c t p thay vì trong m t môi tr ng tách bi t và nhân t o. H u h t nh ng v n c a th gi i th c u mang tính liên ngành. iu ó cho th y giá tr c a cách d y gi i quy t v n trong b i c nh liên ngành và cung c p cho h c sinh nh ng công c h tr liên ngành gi i quy t v n . Ví d , m t d án yêu c u h c sinh phác th o k ho ch xây d ng mt toà nhà. Công vi c bao g m thi t k k t c u nhà, iu tra tác ng c a môi tr ng, so n th o các tài li u v quá trình xây d ng, lp b ng tính các ho t ng k toán liên quan. Theo ó, h c sinh s ph i s d ng nh ng k n ng và ki n th c thu c t nh ng khoá h c ti ng Anh, toán h c, th ơ ng m i xây d ng, thi t k và môi tr ng. Trong các d án, các kinh nghi m h c t p c g n k t v i nhau. Nhng kinh nghi m g n k t này giúp h c sinh phát tri n v n t vng, thu th p c nh ng ý t ng khoa h c và toán h c, trau chu t nh ng k n ng c và vi t. c và vi t là y u t in hình trong t t c các d án. c là m t trong nh ng khâu m u ch t c a quá trình nghiên c u và khi k t thúc d án th ng s cn s d ng k n ng vi t. Tu theo ch , ki n th c và k n ng v toán h c và khoa h c có th d dàng c an xen vào m t d án nghiên c u xã h i.
Máy tính trong xã h i ngày nay 37 Li ích và thách th c c a PBL Có r t nhi u l i ích khi s d ng PBL trong l p h c. Nh ã c p ph n tr c, PBL gây h ng thú cho h c sinh h c t p. Khi h c sinh có c ơ h i nh h ng vi c h c c a mình, các em s coi tr ng vi c h c h ơn. Do các em ph i xu t và tham gia nh ng nghiên cu có chi u sâu, vi c h c t p c a h c sinh c m r ng ra ngoài nh ng v n tr c m t. H c sinh c ng h c c k n ng nghiên cu có giá tr và k n ng quan sát mà h không th có c t các bài gi ng truy n th ng. Các nghiên c u ã cho th y r ng, h c sinh tham gia cách h c d a trên d án có kh n ng l nh h i ki n th c và phát tri n k n ng cao hơn. Thông tin các em thu nh p c c ng c truy n t i thông qua nh ng ng c nh khác nhau b i các em c d y cách tìm và t duy v thông tin h ơn là ghi nh các d ki n. PBL c ng khuy n khích nh ng h c sinh t gi i quy t v n m t cách y . iu ó d y cho h c sinh cách c ng tác v i nhau c ng nh tìm cách l ng nghe và giao ti p. PBL h tr k n ng giao ti p c a h c sinh. H c sinh không h c cách ngh gì mà thay vào ó là ngh nh th nào. Mc dù ph ơ ng pháp h c d a trên d án em l i nhi u l i ích nh ng c ng có nh ng thách th c. xây d ng và th c hi n PBL ph i m t r t nhi u th i gian. V i nhi u bài ki m tra g t gao, nhi u giáo viên s c m th y ph i ch u áp l c trong vi c th c hi n ch ơ ng trình gi ng d y PBL so v i phong cách truy n th ng. Tuy nhiên, kt qu cho th y r ng các sinh viên y khoa tham gia vào PBL có im h c t p trong các k thi cao h ơn so v i các sinh viên c dy theo phong cách truy n th ng. Mt thách th c n a là r t nhi u h c sinh ã theo h c ph ơ ng pháp dy truy n th ng nhi u n m tr c khi các em tham gia PBL. Các em không quen v i vi c ch ng nh h ng quá trình h c t p và do ó s g p nhi u khó kh n khi ph i làm nh v y. T ơ ng t , r t nhi u giáo viên c m th y tho i mái v i vai trò gi ng d y theo ph ơ ng pháp truy n th ng. Khi h b t u áp d ng PBL thì ó là th i k chuy n ti p khó kh n. Vì v y c n ph i làm t t công tác phát tri n cán b tr c khi th c hin PBL. Ch c b n còn nh tr ng h p hai l p h c môn Vt lý c a h c sinh lp 8 mà chúng ta ã n th m. Hãy hình dung t ơ ng lai c a các
38 Máy tính và s d ng máy tính hc sinh trong m i l p. L p h c nào s t o ra c s h ng thú hc môn v t lý cho các em? H c sinh l p nào thích gi i thích các nh lu t chuy n ng ngay c khi ã thi h t môn? H c sinh l p nào s h c c nhi u h ơn? Giáo viên th ng b n kho n “Làm sao h c sinh t duy mang tính phê phán?”. H c sinh th c m c “T i sao em ph i làm bài t p này?”. PBL s là l i gi i áp cho c hai câu h i này. Công ngh và cách h c d a trên d án Công ngh thông tin óng m t vai trò r t quan tr ng trong b t k lp h c nào, nh ng nó ch c bi t có tác ng m nh m khi k t hp v i cách h c d a trên d án. Nâng cao ch t l ưng d y và h c trên c ơ s s d ng công ngh thông tin Công ngh thông tin (máy tính, các thi t b k thu t s , ph n m m và m ng) có nh ng óng góp a d ng vào vi c d y và h c, nh ng tm quan tr ng c bi t c a công ngh có liên quan tr c ti p n ch ơ ng trình gi ng d y, h ng d n và ánh giá: • Công ngh thông tin có th h tr công tác gi ng d y và nâng cao ch t l ng c a các ho t ng h c t p, t o ra nhi u ph ơ ng pháp ti p c n h c t p, b o m s ti p c n v i ch ơ ng trình gi ng d y mà các công ngh khác không th làm c. Nh ng ng d ng công ngh thông tin ã em l i nh ng k t qu tích cc cho h c sinh bao g m kh n ng c ng tác v i s h tr c a máy tính, các d án c a h c sinh, nghiên c u Internet, ti p xúc vi các ch ơ ng trình gi ng d y a ph ơ ng ti n, x lý v n b n. Công ngh thông tin c ng a ra nh ng u im c áo không âu có c, nh trong vi c a ra nh ng h tr công ngh thông tin cho các cá nhân khuy t t t ho c h ng d n t xa thông qua các công c Internet ho c h i th o video (Trung tâm Nghiên c u ng d ng trong công ngh thông tin giáo d c, 2003; Cradler, et al., 2002; Kulik, 2003). • Công ngh thông tin có th c i thi n vi c ánh giá quá trình d y và h c b ng cách a ra nh ng phân tích và ph n h i nhanh chóng và b ng cách h tr các tr ng và giáo viên s d ng nhng ánh giá c a h c sinh c i ti n ch ơ ng trình gi ng d y.
Máy tính trong xã h i ngày nay 39 Nh ng thông tin ph n h i thích ng c thi t k cho các ph n ng riêng c a h c sinh là m t c tính không th thi u trong các k h ng d n và trong H th ng h c t p hoà nh p (h th ng máy tính cung c p nh ng n i dung, bài h c và ánh giá). iu này th ng c ng d ng v i nh ng k n ng c ơ b n. Công ngh thông tin hi n ang h tr vi c ánh giá h c t p mc cao h ơn nh là cách gi i quy t v n , các m i quan h gi a các s kin, các khái ni m, tin trình và c k n ng vi t (McNabb, et al., 2002). Cn chú ý r ng nh ng c i ti n này bao g m c iu ki n. Công ngh thông tin c ng có th không có tác d ng gì ho c th m chí có nh ng nh h ng b t l i. ó là b i vì công ngh thông tin không ph i là “bi n trung tâm” trong quá trình c i ti n ch t l ng giáo dc. H ơn n a, hi u qu c a nó i v i giáo viên và h c sinh còn ph thu c vào vi c nó c ng d ng nh th nào i v i các ch ơ ng trình gi ng d y, hng d n và ánh giá. (Conley, 1993). Tác ng l n nh t c a công ngh thông tin i v i k t qu h c t p ca h c sinh c ghi nh n trong nh ng tr ng h p khi vi c s dng công ngh thông tin phù h p v i n i dung gi ng d y và v i vi c ánh giá v k t qu d ki n. (Cradler, et al., 2002). Trong tr ng h p các nhà nghiên c u có th g n k t n i dung và h at ng gi ng d y trên c ơ s công ngh m t cách tr c ti p v i nh ng tiêu chu n và ánh giá, h quan sát th y m c nh h ng là kho ng 0,6 l ch chu n. (e.g., Boster, et al., 2002). ( l ch chu n là ph ơ ng pháp xác nh s khác bi t c a các k t qu so v i giá tr trung bình. M c nh h ng 0,6 l ch chu n có ngh a là nh ng h c sinh có s d ng công ngh thông tin có im s cao h ơn im c a các h c sinh khác v i m t m c t ơ ng ơ ng 60% l ch chu n. Nh ng h ng d n d th o c a Liên bang cho r ng các ch ơ ng trình công ngh thông tin nên nh m t i quy mô hi u qu là t 0,25 n 0,35 [Agodini, et al., 2003, p. 13-17]). Các phép siêu phân tích v quy mô hi u qu trung bình c a mt s nghiên c u liên quan ã cho th y m c hi u qu c a công ngh thông tin trong l nh v c giáo d c là vào m c t 0,2 n 0,4 (Blok, et al., 2002; Kulik, 2003; Waxman, Connell, & Gray, 2002). Nh ng nghiên c u nh l ng cung c p nh ng d li u v quy mô hi u qu ch chi m m t ph n nh trong các nghiên c u trong l nh vc ng d ng công ngh thông tin trong giáo d c. (Fouts, 2002). Hu h t nh ng thông tin ã xu t b n bao g m nh ng nghiên c u v
40 Máy tính và s d ng máy tính các tr ng h p in hình và báo cáo nh ng kinh nghi m gi ng d y trong l p h c c th . Mc dù r t khó so sánh nh ng l i ích t ơ ng i c a nh ng ph ơ ng pháp khác nhau (m t v n khá quan tr ng trong các chính sách liên bang hi n nay t i Hoa K ) nh ng nh ng thông tin có c u tp trung vào nh ng iu ki n mà nh ó công ngh thông tin ho t ng hi u qu nh t. V n c nh là iu r t quan tr ng, vì nh ng thay i chính y u c a nh ng ch ơ ng trình gi ng d y, h ng dn, ánh giá u có liên quan ch t ch v i nhau. Ví d , vi c qu n lý các biên b n v k t qu c a h c sinh là v n liên quan n c l nh v c qu n lý và ánh giá và vi c s d ng nh ng thông tin ph n h i t chính nh ng b n ánh giá chính là m t chi n l c gi ng d y. S liên k t không ch t ch gi a ho t ng ánh giá và ch ơ ng trình gi ng d y s t o ra nh ng thông tin ph n h i kém hi u qu , cng nh khi m t ph ơ ng pháp gi ng d y không th k t h p c h p ph n ánh giá trong ch ơ ng trình. S d ng công ngh thông tin mt cách hi u qu trong giáo d c ã c ghi nh n không ch là kt qu c a h c sinh mà còn là m t thách th c chính v h c t p i vi giáo viên và các nhân viên qu n lý. (Moursund & Bielefeldt, 1999; V n phòng ánh giá Công ngh , 1995). M t ch c n ng c a các tiêu chu n, nh Các tiêu chu n công ngh giáo d c qu c gia và danh sách “Nh ng iu ki n c n thi t” (Hi p h i Qu c t v Công ngh trong Giáo d c, 2000) s làm rõ nh ng y u t a d ng c n c s p x p m b o s thành công trong giáo d c. óng góp c a công ngh thông tin i v i PBL Trong mô hình PBL, vi c s d ng công ngh thông tin là cách th c áng tin c y mà nh ng h c gi s d ng ti p c n thông tin. Công ngh cho phép t p trung d li u mt cách hi u qu , phân tích m t cách chính xác, truy n t i m t cách rõ ràng và h p d n v hình nh. ó là công c c s d ng trong quá trình thu th p thông tin và gi i quy t v n . Trong khi các ngu n thông tin truy n th ng (nh sách, t p chí và tài li u) v n th ng c s d ng thì công ngh có th cho phép chúng ta ti p c n nh ng thông tin không d gì có c. H th ng m ng toàn c u (World Wide Web) cung c p m t s lng kh ng l các thông tin không h n ch v n i dung nh hi n tng th ng th y trong m t v n phòng hay m t th vi n tr ng.
Máy tính trong xã h i ngày nay 41 ó là m t t p h p nh ng ngu n thông tin s ơ c p và th c p trên ph m vi toàn th gi i t o iu ki n làm vi c lý t ng cho các nhà nghiên c u. Vi c s d ng công ngh thông tin cho t ch c và phân tích thông tin th ng hi u qu h ơn so v i các ph ơ ng ti n truy n th ng. Kh nng l u tr d li u trong các b ng tính ho c c ơ s d li u không ch cho phép vi c thu th p thông tin c qu n lý m t cách t p trung mà còn t o ra m t c ơ ch s d ng d li u và trên c ơ s ó a ra d oán. Ngay c vi c ánh d u m t trang web ho c thu th p d li u vào m t a m m c ng d dàng s a i ho c c p nh t hơn là ph i tìm ki m thông tin trong nh ng trang vi t tay ca m t cu n v ghi. S d ng công ngh thông tin thông báo nh ng k t qu nghiên cu ch c ch n là ph ơ ng pháp t t nh t. T o ra m t bài thuy t trình ho c m t trang web là m t cách làm thu n ti n các sinh viên làm công tác nghiên c u có th truy n t m t câu tr l i cho m t vn trong khi v n xây d ng c nh ng ki n th c có ý ngh a. Tu theo b n ch t t nhiên c a câu tr l i mà các bi u và hình nh có th cung c p m t cách chính xác k t qu ã c l ng hoá, trong khi nh ng hình nh k thu t s , nh ng on phim, âm thanh và nh ng siêu liên k t có th t o ra thông tin có ch t l ng h tr ho c minh ho cho câu tr l i. Nh ng bài thuy t trình in t hi n nay là m t s khác bi t r t l n so v i nh ng v n b n c ánh máy n p cho giáo viên ánh giá. Mô hình PBL c s a i là WebQuest c Bernie Dodge và Tom March thu c i h c bang San Diego tri n khai n m 1995. Mô hình này ban u d a trên web v i nh ng ngu n thông tin “truy n th ng” h t s c h n ch . M t WebQuest là m t ho t ng hng t i yêu c u mà trong ó m t s ho c t t c thông tin mà các hc viên t ơ ng tác n t các ngu n trên Internet, c b sung mt cách có ch n l c thông qua các h i th o t xa (video conferencing). (Dodge, 1995). WebQuests có th ng n ho c dài, có th kéo dài t m t s ti t hc cho n m t tháng ho c lâu h ơn n a. WebQuest có nhi u thu c tính gi ng nh c a mô hình PBL. B c gi i thi u m t cách in hình t o ra m t vi n c nh ho c a ra nh ng v n mà h c sinh s g p ph i. Nhi m v ph i làm là nh ng ho t ng d th c hi n và c ng r t thú v cho phép phân tích, t ng h p và ánh giá tài li u gi i quy t v n ho c tr l i câu h i. H c sinh th ng c cung c p ki n th c n n và nh ng
42 Máy tính và s d ng máy tính “xu t phát” im b t u khám phá thông tin m t cách sâu s c hơn. Nh ng im này c t trên WWW nh ng c ng có th c b sung v i nh ng ngu n thông tin truy n th ng. ó là nh ng thu c tính x lý và h ng d n t o ra b c kh i u t m t mô hình H c t p d a trên d án mang tính truy n th ng. WebQuest có xu h ng a ra m t c u trúc ho c m t khung cho nhà nghiên cu thay vì m t mô hình PBL thu n tuý. Các WebQuest th ng hng h c sinh n m t ho c nhi u câu tr l i c th ho c “ úng”. Ph n k t t p trung các kinh nghi m thu c và th ng c xây dng xung quanh s mong i v m t câu tr l i “ úng”. Dù mô hình này c s a i t PBL miêu t trên nh ng nó ã xu t mt cách ti p c n l y h c sinh làm trung tâm r t tuy t v i cho phép hc sinh nghiên c u và u t vào v n mà h ang c g ng gi i quy t. Vì nh ng h ng d n luôn g n li n v i các WebQuest nên chúng có th là nh ng im u vào tuy t v i cho nh ng l p h c cn chuy n i thành môi tr ng PBL. Vy m t d án h c t p trên c ơ s d án có s d ng công ngh thông tin s có di n m o nh th nào? Tr c tiên c n xác nh v n ph i gi i quy t. Mt dòng sông n m bên l th tr n ã qua r t nhi u th h , ó là mt a im lý t ng cho bơi l i và các ho t ng gi i trí d i nc khác. Tuy nhiên, g n ây, ng i ta th y, tr em ra b ơi sông không còn an toàn n a vì m t s l n cá sông này ã ch t. Nguyên nhân nào làm cá ch t? i v i m t v n ki u này, có r t nhi u áp án khác nhau. Trong m t chuy n th sát n khu v c, h c sinh có th s d ng máy nh 35mm ghi l i nh ng gì ã quan sát c. Nh ng c n ph i có th i gian tráng r a nh ng t m nh này. N u h c sinh có máy nh k thu t s , các em s có th tri n khai thu hình nh ngay l p t c. Hc sinh c ng có th quy t nh ki m tra m u n c. Các em có th s d ng thi t b ki m tra n c, và n u thi t b công ngh thông tin có s n t i ch , d li u s c thu th p m t cách nhanh chóng h ơn và áng tin c y h ơn. B ki m tra ó a ra nh ng k t qu quan sát c b ng m t th ng và nh ng k t qu có th c so sánh vi b ng màu. R t có th có sai sót và hi u nh m khi so sánh màu trên b ng v i màu s c ch t l ng không t t. Có th s d ng nh ng thang o chia không t ti n v i Phòng thí nghi m d a trên máy
Máy tính trong xã h i ngày nay 43 tính (CBLs) thu th p d li u ho c h c sinh có th s d ng ph n mm o l ng cùng v i m t s ph n m m ng d ng có th thu th p và ki m tra pH, nhi t , d li u ôxy hoá Hc sinh s t quy t nh k ho ch công vi c c ng nh cách th c th c hi n. ây là m t ph n c a quá trình h c t p nh ã c th o lu n ph n tr c. Sau khi k ho ch ã c th c hi n, c n ph i phân tích d li u. Trong th c t , các nhà khoa h c s d ng máy tính t ch c và phân tích d li u. H c sinh c ng có th s d ng các ph n m m ng dng phân tích d li u ã thu th p c. Rt nhi u trong s nh ng ng d ng ó k t h p v i thi t b c s d ng thu th p d li u. iu này t o ra nh ng k t qu r t áng tin c y. Bi u , hình nh, b ng minh ho phân tích d li u là nh ng s n ph m t t yu trong nh ng ch ơ ng trình này. R t d nh p các hình nh vào trong nh ng báo cáo và/ho c các bài thuy t trình v nh ng k t qu tìm c. Nhóm h c sinh này có th phát hi n ra r ng cá không th sinh s ng c ây n a do n c thi u ôxy mà nguyên nhân là do ô nhi m nhi t. H c sinh c ng có th tìm hi u và bi t c th ph m chính là m t nhà máy th ng ngu n sông. Các em có th xác nh c là nhi t quá cao i v i loài cá. Ho c các em có th tìm ra m t iu gì ó hoàn toàn khác bi t liên quan n vi c ô nhi m hoá ch t do m c pH quá cao ho c quá th p không m b o s s ng cho cá. M t khi câu tr l i c tìm ra, h c sinh có th thông báo v nh ng k t qu iu tra c a các em. Các em có th xây d ng m t bài thuy t trình dùng ch ơ ng trình PowerPoint và di n thuy t tr c tr ng h c, h i ng thành ph ho c tr c các h c sinh các qu c gia khác. Các em có th liên h v i nhà máy th ng ngu n yêu c u lãnh o nhà máy có nh ng hành ng nh m kh c ph c tình tr ng này. Các em c ng có th lp m t trang web thông báo v nh ng ti n b ã t c nh nh ng n l c chung. Và cu i cùng, m i ng i l i có th quay v bên sông và b ơi l i tho thích. Mc dù ây là m t quá trình ơ n gi n nh ng công ngh c s dng trong tình hu ng này cho phép thông tin c thu th p, phân tích, t ng h p và thông báo m t cách hi u qu và chính xác h ơn so vi các ngu n thông tin truy n th ng. Trong khi h u h t các ph n ca k ch b n này có th c th c hi n mà không c n s d ng công ngh thông tin nh ng s không th có nh ng tác ng t ơ ng
44 Máy tính và s d ng máy tính t và c ng s không th t o ra m t mô hình v cách th c gi i quy t vn ang c s d ng ph bi n trong th gi i hin nay. Công ngh thông tin là m t b ph n t t y u c a cu c s ng ngày hôm nay, nu không t o iu ki n h c sinh s d ng công ngh thì chính là ng n tr kh n ng ti p thu ki n th c c a các em. ánh giá cách h c d a trên d án ánh giá là m t y u t quan tr ng c a b t k ho t ng h c t p nào. B i vì cách h c d a trên d án là m t ho t ng t p trung vào hc sinh nên nh ng ánh giá mang tính hình thành và t ng k t là rt c n thi t cho quá trình h c t p thành công. ánh giá cách h c da trên d án th ng tp trung nhi u vào k t qu c a quá trình hc t p. Nh ng quá trình h c t p d a trên d án c ng t o ra nh ng cơ h i bao g m nh ng ánh giá n t ng không nên b qua. S l ng các lo i hình ánh giá c ng nhi u nh s l ng kinh nghi m h c t p trong mô hình PBL. Nh ng nh ng ánh giá “xác th c” và “d a trên ho t ng” th ng c bi t quan tr ng vì chúng rt phù h p v i các ho t ng t p trung c a PBL d a trên ho t ng xác th c. Nh ng chuyên m c óng m t vai trò quan tr ng trong PBL vì chúng làm rõ nh ng k v ng i v i c giáo viên và hc sinh. Công ngh c ng óng m t vai trò xng áng trong vi c ánh giá PBL b i vì nó có th t ng c ng tính hi u qu và sáng t o ca quá trình này. ánh giá là m t quá trình ho c m t h th ng thu th p các d li u ho c b ng ch ng ca ho t ng h c t p giúp cho vi c xu t các quy t nh ho c hành ng v ch ơng trình giáo d c c a h c sinh. (Di n àn Qu c gia v ánh giá, 1995; Simon, 1993; Salvia & Ysseldyke, 1988). B ng ch ng có th c thu th p b ng nhi u cách, nh ng thông th ng có 3 ph ơ ng pháp chung: h i, quan sát và xem xét k t qu . B ng ch ng thu th p sau ó c a ra so sánh v i chu n m c hay tiêu chu n. Thông th ng thì có hai m c ích c a vi c ánh giá, ánh giá hình thành nh m m c ích t o ra ph n h i giúp h c sinh nâng cao hc l c, ánh giá t ng k t c to ra ánh giá k t qu , thành t u. Mt trong nh ng c tính xác nh c a PBL là nó t o cho h c sinh có c ơ h i tham gia khám phá th gi i th c, phân tích và gi i quy t v n . Kinh nghi m ánh giá PBL c ng liên quan n cái gi là ánh giá xác th c ho c ánh giá ho t ng. ánh giá xác
Máy tính trong xã h i ngày nay 45 th c (a) ph n ánh nh ng thách th c, công vi c và tiêu chu n liên quan n các chuyên gia th c hi n; (b) có liên quan n cách th c tơ ng tác c a cá nhân thông qua các c ơ h i gii thích, i tho i và yêu c u h i và áp (Grant Wiggins, 1989). ánh giá ho t ng bao gm “nh ng nhi m v và tình hung trong ó h c sinh có c ơ h i th hi n s hi u bi t c a mình và ng d ng m t cách chín ch n các ki n th c, k n ng, thói quen c a trí óc” (Marzano, Pickering, và McTighe, 1993, trang. 13). Các chu n h c t p, cho dù m c qu c gia hay a ph ơ ng, là nh ng miêu t mà h c sinh mu n bi t và có th th c hi n. C hình th c ánh giá hình thành và t ng k t u t p trung vào vi c ki m tra xem h c sinh có h p th c ki n th c, k n ng và nh ng khuynh h ng c miêu t trong nh ng tiêu chu n hay không. Trong quá trình xây d ng giáo án, iu quan tr ng là xác nh trong ho t ng PBL nh ng nng l c c a h c sinh v ki n th c, k nng, thiên h ng và a nh ng ánh giá phù h p nh m t ph n c a bài gi ng. Richard Stiggins (2001) a ra m t khung h u d ng t ch c vi c ánh giá nhi u m t nh v y. Stiggins cho chúng ta th y làm th nào hoà h p m c tiêu ánh giá c a chúng ta v i k ho ch ánh giá. M c tiêu ánh giá ho c m c tiêu d án c phân thành các lo i nh : Ki n th c, Thành th o trong l p lu n, K n ng ho t ng , Kh n ng t k t qu và Khuynh h ng . Các ph ơ ng pháp ánh giá c phân thành các lo i nh : kh n ng l a ch n gi i pháp , Bài ti u lu n, ánh giá ho t ng và K n ng giao ti p cá nhân . Nh ng k ho ch ánh giá c th phù h p v i nh ng m c tiêu ánh giá c th . Ví d , ánh giá ho t ng là ph ơ ng pháp t t nh t ánh giá các ho t ng PBL khi mà h c sinh th c s t o ra m t kt qu . Kh n ng l a ch n gi i pháp có th ánh giá c ki n th c ra quy t nh và Bài ti u lu n có th miêu t s n ph m c ng nh s phát tri n c a nó nh ng c hai u không ánh giá c vi c t o ra s n ph m. Bài ti u lu n ho c K n ng giao ti p cá nhân s giúp h c sinh có s suy ng m, nh ng vi c quan sát trong su t quá trình ánh giá ho t ng và cùng nhau t o ra nh ng s n ph m có th là cách th c tr c ti p nh t ánh giá c ho t ng theo nhóm. T t c nh ng y u t ánh giá này có th c s d ng cho c hai hành ng là ánh giá hình thành và t ng k t c a quá trình và k t qu PBL.
46 Máy tính và s d ng máy tính Mt trong s nh ng công c ánh giá c s d ng nhi u nh t trong PBL là nh ng rubric (quy chu n ánh giá). Quy chu n ánh giá là “nh ng h ng d n, quy t c, nguyên t c mà da vào ó h c sinh ph n ánh, t o ra k t qu ho c nh ng ho t ng c n c ánh giá” (Judith Arter, 2000, t. 1). Th ng thì chuyên m c ch a ng nh ng thông báo tiêu chu n và m t th c o. M t h ng d n chuyên m c ho c d án giúp t o ra nh ng yêu c u rõ ràng và c th i v i h c sinh, giáo viên, ph huynh và nh ng ng i khác. Nh ng yêu c u này s t o ra nh ng ph n h i có tr ng tâm cho giáo viên và quá trình t ánh giá m t cách hi u qu h ơn c a h c sinh. Quy chu n ánh giá có th c s d ng v i nhi u k ho ch ánh giá khác nhau nh d án, k t qu , kh o sát, thuy t trình, h i th o, quan sát và ti u lu n. Quy chu n ánh giá c phát tri n m t cách in hình trong su t giai on xây d ng cho m t d án và trao i v i h c sinh. Quy chu n ánh giá có th c tri n khai cho m t s n ph m nh : tài li u gi i thi u, nh ng k n ng nh tìm ki m m t ch , ho c nh ng khuynh h ng nh h p tác và làm vi c theo nhóm. Các bc trên liên quan n vi c t o ra m t quy chu n ánh giá bao gm xác nh k t qu ho c k n ng mong mu n và các thành ph n ho c nh ng thu c tính c a nó, xác nh rõ ràng các ph n ho c nh ng thu c tính nh là các tiêu chu n trong quy chu n ánh giá, ki m tra quy chu n ánh giá b ng cách c ng i ch nh s a ho c bng cách áp d ng vào m t ho t ng th c hành và làm cho quy chu n ánh giá tr nên ph bi n cho h c sinh, giáo viên, cha m và bt k ai liên quan n d án. Có l nên b t u b ng cách ki m tra các quy chu n ánh giá m u và d án m u. Nhi u khi, h c sinh có th tham d vào vi c xây d ng quy chu n ánh giá và quy chu n ánh giá c s d ng chung ngay t khi b t u d án và vì v y giáo viên có th s d ng nó ph n h i và h c sinh có th s d ng nó h ng d n và t ánh giá d án. Nh ng miêu t v cách th c xây d ng m t quy chu n ánh giá và nhng tuy n ch n các quy chu n ánh giá m u c trình bày trong ph n Ngu n thông tin cu i ch ơ ng này. Có th t ng c ng kh n ng th c hi n quá trình ánh giá hình thành và ánh giá t ng k t b ng cách s d ng nh ng công ngh phù h p (xem ph n Tham kh o cu i ch ơ ng này). S d ng nh ng công ngh phù h p có th h tr ti p c n PBL m t cách hi u qu , y và sáng t o h ơn.
Máy tính trong xã h i ngày nay 47 Giáo viên có th ánh giá công vi c c a h c sinh m t cách hi u qu h ơn b ng cách trao i, xem xét và bình lu n v iu ó trên mng máy tính khuy n khích nh ng ph n h i nhanh chóng b ng cách công khai các s n ph m c a h c sinh tác gi và các b n có th xem xét di nh d ng in t nh các bài ti u lu n, trình di n, tranh nh. H c sinh có th làm vi c m t cách hi u qu h ơn bng cách t o ra, l u tr , s a i các b n th o s d ng b x lý v n bn và các ph n m m hi u ính khác. Giáo viên và h c sinh có th hoàn thành các công vi c ánh giá m t cách hi u qu h ơn b ng cách s d ng h s ơ in t c a các tài li u a ph ơ ng ti n nh m mc ích xác th c và m i ph huynh và các chuyên gia tham gia vào quá trình ánh giá. H c sinh có th thu th p d li u c ơ b n t Internet và t o ra bài thuy t trình a ph ơ ng ti n thuy t trình tr c các nhóm khán gi th t. Nh ng ánh giá mang tính sáng t o hơn cho c hai m c ích ánh giá hình thành và ánh giá t ng k t có th c khuy n khích b ng cách s d ng công ngh thông tin to cho h c sinh n ng l c hình dung, tái t o và xây d ng nh ng s n ph m và thuy t trình v i nh ng ng d ng th c t , cho phép giáo viên t o ra môi tr ng ánh giá xác th c ki m tra và ánh giá. Xem ph n ánh giá c a d án h c t p cá nhân trong Ph n 2 bi t thêm v hi u qu và tính sáng t o c a ph ơ ng pháp ánh giá PBL. bi t thêm thông tin chi ti t, hãy truy c p các website sau: Khái quát v các quy chu n ánh giá Chu n cho các quy chu n ánh giá và cách h c d a trên d án Xây d ng quy chu n ánh giá |2 _Rubric/create_rubric.html Xây d ng quy chu n ánh giá in t rs/rubric_generators.html Các b quy chu n ánh giá
48 Máy tính và s d ng máy tính - rubrics _Bank/rubric_bank.html Cách t ch c d y theo d án D án h c t p trong giáo trình h ng dn này c thi t k cho hc sinh c p trung h c c ơ s nh ng c c u trúc r t linh ho t, giúp giáo viên d dàng s a i cho phù h p v i i t ng h c sinh khác (t c là trên ho c d i cp trung h c c ơ s ). Giáo viên s th y mi d án h c t p u có m t cách trình bày nh t quán d dàng ti p c n t bài này sang bài khác. D án h c t p Mi d án bao g m: Th i gian d án Bn miêu t s gi h c d ki n c n thi t hoàn thành d án này. Khi l ch h c m i tr ng khác nhau thì th i gian c tính bng gi . Tiêu chu n liên Mi d án h c t p c xây d ng theo kt Chu n Công ngh Giáo d c Qu c Gia ISTE dành cho h c sinh. Ngoài ra, nh ng tiêu chu n qu c gia khác c ng cn c li t kê trong danh sách. Mc tiêu bài Nh ng m c tiêu h c t p c th c th gi ng hin rõ trong d án này cho phép giáo viên xem xét nh ng c p hc t ơ ng ng/kh n ng ca h c sinh t o ra nh ng iu ch nh c n thi t. Bài t p dành cho Ph n này nh m t o ng l c h c t p cho hc sinh hc sinh. H c sinh có nhi m v gì trong d án này? Nhóm c a các em c t o l p nh th nào? Vai trò c a các em là gì? M i d án a ra m t v n c n c gi i quy t a n m t k t qu ho c m t bài thuy t trình. Giáo viên có th c ph n này ho c
Máy tính trong xã h i ngày nay 49 phát cho h c sinh. Chi ti t d án Ph n này s a ra nh ng thông tin chung v d án, bao g m nh ng chi ti t giúp t o ra các b c liên k t v i k t qu h c t p c a hc sinh. Yêu c u tiên Danh sách các k n ng tiên quy t c quy t i v i h c cung c p nh m m c ính xem xét tr c sinh nh ng k n ng mà hc sinh s s d ng trong d án. Công ngh trong Ph n này li t kê tên nh ng ph n m m c th lp h c và xác nh xem thông tin t Internet có c n thi t cho d án không. Ph n này c ng s giúp giáo viên chu n b máy tính cho l p hc, cài t phòng máy v i m t s ph n mm và tài li u phù h p và t o ra nh ng iu ch nh n u c n thi t. Tài li u cho gi ng Danh sách này bao g m nh ng tài li u s n viên có khi th c hi n d án. Các trang Web ng d n URL t o ra nh ng n i dung c c g i ý th liên quan n d án và ã c xác nh vào th i im phát hành. Tuy nhiên, iu quan tr ng là t t c các website c n c ki m tra tr c khi th c hi n d án b i vì có th có nh ng a ch ã c thay i. T li u tham kh o Bn miêu t các sách giáo khoa, báo, t p và các ngu n tài chí, b ng hình c dùng làm cơ s giúp li u b sung giáo viên t p h p nh ng tài li u c n thi t khi giáo viên chu n b cho d án. Tài li u bao g m c nh ng ngu n mà h c sinh s ph i ti p c n thông qua các bài gi ng c ng nh nh ng ngu n mà giáo viên có th tìm hi u thêm trong quá trình chu n b . Các b c trong Ph n này nêu chi ti t ho t ng c a d án lp h c bt u v i bài gi ng m u, nh ng ph ơ ng h ng xu t và trình t t o nhóm và nh ng ph ơ ng h ng g i ý d n d t
50 Máy tính và s d ng máy tính hc sinh trong su t d án. Bên c nh ó còn có bn miêu t s n ph m cu i cùng mà h c sinh hng t i. Ý ki n ánh giá Cách h c theo nhóm d a trên d án yêu c u ph i có nh ng k thu t ánh giá xác th c và chi ti t. Trong m i tr ng h p, b n miêu t các ph ơ ng pháp ánh giá cùng v i các quy chun ánh giá m u c cung c p cho phép ánh giá d dàng và hi u qu công vi c c a h c sinh. Các k ho ch h Giáo viên có th ã bi t tính linh ho t và tr kh nng thích nghi là nh ng y u t chính to nên nh ng gi h c hi u qu . V i m i d án giáo viên s nh n c nh ng g i ý xác nh nh ng bài t p ti m n ng, c ng nh a ra nh ng s l a ch n b sung cho nhóm làm vi c và các ho t ng bài t p. Cách th c hi n d án h c t p Ho t ng t t nh t cho d án Ch c ch n giáo viên ã quen v i vi c iu ch nh các bài gi ng, thay i các bài h c và thay i các tài li u h c t p phù h p v i nhu c u c a m i l p h c c th . Giáo viên c ng bi t, nh ng bài gi ng a công ngh thông tin vào gi ng d y hi u qu nh t là nh ng bài t p trung vào n i dung và k t qu h c tp - ch không ch t p trung vào công ngh thông tin. D i ây là m t s nh ng xu t v cách a các d án h c t p m t cách thu n li vào ch ơ ng trình gi ng d y c a giáo viên. Nh ng m o nh này s làm cho công ngh thông tin c an xen vào l p h c c a b n. a. Tính n “b c tranh l n” v bài h c và nm h c Thông báo cho h c sinh bi t nh ng tiêu chu n là u tiên hàng u trong h u h t các l p h c. Nh ng d án h c t p c trình bày ây c thi t k v i m t hình nh l n trong tâm trí và a ra nhi u tiêu chu n. Hãy suy ng m v nh ng m c tiêu c a giáo viên và nh ng tiêu chu n c th mà b n có th liên k t v i nhau trong nh ng d án này. iu quan tr ng giáo viên c n nh là gi ng d y