Tài liệu Thế nào là người làm báo có văn hóa? - Nguyễn Công Đán

Nội dung text: Tài liệu Thế nào là người làm báo có văn hóa? - Nguyễn Công Đán

1. TH Ế NÀO LÀ NG ƯỜI LÀM BÁO CÓ V ĂN HÓA? ∗ Nhà báo Nguy ễn Công Đán ∗∗ Tùy thu c vào góc ti p c n, gi i nghiên c u ã ư a ra r t nhi u nh ngh a v V n hóa. Song, xét v m t T lo i h c thì “V n hóa” là m t danh t ng th i c ng là m t tính t . Chúng ta th ưng nghe th y nh ng câu nói, nh ư “ng i có v n hóa; k thi u v n hóa; v n hóa c; v n hóa công s ; v n hóa tham gia giao thông ” V n hóa trong các câu trên u là tính t . Nó ch v ph m ch t nói chung c n có ca con ng ưi khi giao ti p, ho c tham gia ho t ng nào ó. T ươ ng t nh ư v y “ vn hóa làm báo ” là nh ng ph m ch t c a ng ưi làm báo c n có khi tác nghi p. Và, theo cá nhân tôi m t ng ưi có v n hóa làm báo c n ph i có t i thi u 3 nhân t ph m ch t sau: 1. Ng ưi làm báo có v n hóa là ng ưi làm báo có chuyên môn nghi p v 2. Ng ưi làm báo có v n hóa là ng ưi làm báo có o c ngh nghi p 3. Ng ưi làm báo có v n hóa là ng ưi làm báo t công chúng lên hàng u khi vi t bài Ba nhân t trên không ph i là ph m ch t c a m t nhà báo có v n hóa, xong có v n hóa trong tác nghi p, ng ưi c m bút c n ph i có ít nh t 3 iu ki n trên. Không có yêu c u nào quan trong h ơn, c ng không có yêu c u nào n m vai trò ch ch t. C 3 nhân t có m i quan h bi n ch ng b sung, t ươ ng h l n nhau. Vì v y, v trí m t, hai, ba mà cá nhân tôi trình bày ch mang tính li t kê, không bao hàm ý x p lo i. 1. Ng ười làm báo có v ăn hóa là ng ười làm báo có chuyên môn nghi ệp v ụ 1.1. Tầm quan tr ọng c ủa chuyên môn nghi ệp v ụ đố i v ới ng ười làm báo Tr ưc h t ph i kh ng nh, m t nhà báo có n ng l c là m t nhà báo ph i có chuyên môn nghi p v gi i. Ki n th c chuyên môn nghi p v là ki n th c làm ra m t tác ph m báo chí. ∗ ài Phát thanh và Truy n hình Hưng Yên
2. có chuyên môn gi i c n c m t quá trình h c t p, l n l n v i th c ti n và tích l y kinh nghi m. Nhi u ng ưi kh ng nh r ng ch c n có n ng khi u báo chí là có th tr thành m t nhà báo gi i. Có n ng khi u là m t l i th , nh ưng ch có n ng khi u không thôi ch ưa h n ng ưi ó ã tr thành ng ưi làm báo. M t nhà báo có n ng l c ngoài n ng khi u, b t bu c ph i n m v ng k n ng chuyên môn. Nhà báo gi i là phép c ng c a ba y u t : nng khi u, s h c h i và lòng say mê ngh nghi p. Khi g p m t tình hu ng có v n , d ưi con m t nghi p v c a ng ưi làm báo nó li n tr thành tài h p d n. Trình chuyên môn nguy n v khác nhau s t o ra nh ng tác ph m báo chí có ch t l ưng khác nhau. iu ó th hi n góc ti p c n khai thác v n , cách tri n khai v n , cách t câu h i iu này lý gi i t i sao cùng m t v n nh ưng có bài vi t ưc công chúng quan tâm, chú ý, còn bài khác thì không. Ngoài k n ng ngh nghi p, ki n th c chuyên môn nghi p v , thì m t nhà báo có n ng l c còn ph i có ki n th c xã h i phong phú và a d ng. Báo chí là m t ngh c tr ưng, có nhi m v cp nh t, thông tin v m i v n n y sinh trong xã h i, trên m i l nh v c cu c s ng. M t ng ưi cm bút ph i hi u bi t v các v n ó, ph i có ki n th c v các l nh v c ó m i có th truy n t i cho công chúng c a mình m t cách chính xác. Chính vì v y, nhà báo ph i luôn b sung ki n th c v m i m t, m i l nh v c. Có trách nhi m ngh nghi p, ng ưi c m bút luôn luôn có ý th c nâng cao trình b n thân, ki n th c chuyên môn, ki n th c xã h i c ng nh ư các ki n th c b tr cho công vi c nh ư ngo i ng , tin h c, khoa h c k thu t. Có th nhn th y, trong hàng lo t nh ng sai ph m g y ây gây ra hàng lo t nh ng h u qu áng ti c có m t ph n nguyên nhân không nh là do s y u kém v n ng l c c a ng ưi cm bút. S y u kém y th hi n trên r t nhi u ph ươ ng di n. - Trình ngh nghi p y u kém : Thi u s ch n l c khi ph n ánh v n , thi u n ng l c t ư duy lý lu n, k n ng thu th p và x lý thông tin thi u khoa h c H u qu là thông tin c a nh ng bài vi t y ch làm công chúng thêm hoang mang. Chu i bài vi t “Thánh v t sông Tô L ch” là m t minh ch ng in hình. Khi lo t bài này ưc ng t i, nh ng thông tin h t s c thi u c n c , n ng
3. v m t tâm linh khi n ng ưi dân Hà N i, nh t là vùng xung quanh sông Tô L ch ai c ng hoang mang lo s . Ho c nh ng thông tin v vi c “ n b ưi b ung th ư” ã làm bà con tr ng b ưi b “tai bay v gió”, m t phen iêu ng, thi t h i vô cùng l n v kinh t . T t c là do trình c a ng ưi phóng viên ã không có th hi u úng b n ch t c a thông tin mà các nhà khoa h c ưa ra. - Kh n ng phát hi n v n còn h n ch , có th do không k n ng ngh nghi p, nh ưng cng có th là do ki n th c xã h i không nhìn nh n ánh giá v n , d n n s ki n ch ph n ánh ưc hi n t ưng bên ngoài, ít th y nh ng bài bình lu n ho c phân tích sâu s c. c bi t chú ý là lo t bài vit v ch ng t n n xã h i. Khi vi t v tài này, các phóng viên th ưng m i ch nêu, phân tích di n bi n và h u qu c a v vi c mà ch ưa m x ng n ngành nh ng nguyên nhân khách quan và ch quan. Nhi u tác gi còn k l u uôi chi ti t khi n ng ưi c, nghe, xem ch th y m t trái c a xã h i, m t lòng tin vào cu c s ng. Th c t , các phóng viên th ưng r t h ng hái tham gia u tranh ch ng tham nh ng, tiêu c c. H th ưng say s ưa phanh phui, phân tích, m x , ch trích, lên án cái x u, cái ác Tuy nhiên, ôi khi h ã quên m t nguyên t c "xây r i m i ch ng". Vi c dùng g ươ ng ng ưi t t, vi c t t c v cho cái t t và áp o, h n ch , y lùi ng ưi x u, vi c x u, c ng là m t ph ươ ng pháp u tranh ch ng l i cái x u. S l ưng các t báo ngày càng t ng, c bi t là s ra i t c a các công ty truy n thông nh ư “n m m c sau m ưa” ang nh y vào l nh v c báo chí, d n n vi c c nh tranh thông tin, giành gi t công chúng là không tránh kh i. iu này d n n m t h qu là vi c ch y ua thông tin. N u phóng viên thi u m t n ng l c th m nh ngu n tin, nóng v i và nh d s d n n h u qu là thông tin ng t i không chính xác. - Trình ngo i ng , tin h c c a nhi u nhà báo còn h n ch , nh t là nh ng nhà báo c a th k tr ưc là m t th c t r t ph bi n hi n nay. Nhi u ng ưi v n còn mang n ng t ư duy làm báo c , lc h u b o th . iu này nh h ưng l n n quá trình tác nghi p hi n nay. Trong b i c nh bùng n các ph ươ ng ti n truy n thông và công ngh thông tin hi n nay, vi c h c t p ng d ng các thành t u khoa h c k thu t m i s góp ph n làm gi m s c ng ưi, s c c a mà hi u qu công vi c li cao.
4. 1.2. Bi ện pháp nâng cao chuyên môn nghi ệp v ụ đố i v ới ng ười làm báo nâng cao n ng l c, nhà báo cn ph i ưc t ch c ào t o chuyên môn ngh nghi p m t cách bài b n. Th c t cho th y r t nhi u ng ưi làm báo l i không h c chuyên ngành báo chí, h t các l nh v c khác vì yêu thích mà g n mình v i ngh báo. B ph n này c n ưc b i d ưng thêm nghi p v báo chí b ng các l p t p hu n chuyên môn nghi p v ng n h n. Mt b ph n không nh ng ưi c m bút “lão làng” ưc ào t o t nh ng n m 70, 80. Xã h i ngày càng phát tri n tri th c c ng luôn bi n thiên, tác nghi p báo chí c ng có nhi u khác bi t so vi tr ưc. Cùng v i dòng ch y c a tri th c, s phát tri n c a khoa h c k thu t. Vi c ào t o l i cho b ph n cán b này là c n thi t. Thông qua ào t o l i nh ng con ng ưi giàu kinh nghi m và ki n th c xã h i s càng nâng cao n ng l c làm báo h ơn n a. Nng l c c a ng ưi làm báo c ng ưc nâng cao thông qua nh ng hi th o v chuyên môn . Hi th o chính là n ơi nh ng ng ưi cùng ngành cùng ngh c sát, giao l ưu, h c h i l n nhau. ây là n ơi h chia s nh ng cách làm hay, hi u qu c ng nh ư nh ng khó kh n g p ph i trong quá trình tác nghi p. ây c ng có th là n ơi bàn lu n v các v n n y sinh trong cu c s ng. Giúp nh ng ng ưi c m bút có cái nhìn toàn di n sâu s c h ơn v các v n này. Bên c nh bi n pháp ào t o, b i d ưng thì n ng l c c a m i cá nhân ch ưc nâng cao khi bn thân m i phóng viên có ý th c t h c h i nâng cao trình c a b n thân mình. Vì v y, khuy n khích tinh th n t h c là m t bi n pháp h u hi u nh m nâng cao n ng l c cho phóng viên. Thêm m t bi n pháp nh m thúc y và ánh giá úng n ng l c c a ng ưi c m bút ó là cách ánh giá phóng viên theo ch t l ng tin, bài . ây là m t ánh giá mang tính xác th c nh t. B i trình n ng l c n âu s ưc th hi n ngay trên s l ưng và ch t l ưng c th . Vi c biên t p, ánh giá n i dung tin, bài m t cách nghiêm túc và k l ưng s giúp ng ưi vi t nh n th c ưc úng n ng l c c a mình, không o t ưng và d dãi v i s n ph m báo chí mình làm ra, t ó t lên k ho ch trau d i ki n th c và rèn luy n k n ng cho b n thân. 2. Ng ười làm báo có v ăn hóa là ng ười làm báo có đạo đứ c ngh ề nghi ệp 2.1. Tầm quan tr ọng c ủa đạ o đứ c trong ngh ề báo
5. Chúng ta ã bit o c là h th ng các quy t c chu n m c xã h i, giúp con ng ưi t giác iu ch nh hành vi sao cho phù h p v i l i ích c a c ng ng và xã h i. o c và pháp lu t cùng có m t m c ích chung là iu ch nh hành vi c a con ng ưi. Nh ưng n u pháp lu t mang tính b t bu c và c ưng ch , là yêu c u t i thi u ưc nhà n ưc quy nh b ng v n b n, thì o c l i mang tính t nguy n và là nh ng yêu c u cao c a xã h i v i con ng ưi. o c góp ph n hoàn thi n nhân cách. Giúp cá nhân có ý th c và n ng l c s ng thi n, s ng có ích, t ng thêm tình yêu th ươ ng i v i t qu c, ng bào và toàn nhân lo i. o c là n n t ng c a h nh phúc gia ình, t o ra s n nh và phát tri n v ng ch c c a gia ình. Mt xã h i mu n phát tri n b n v ng thì các quy t c, chu n m c o c ph i ưc tôn tr ng và luôn ưc c ng c phát tri n. o c ngh nghi p là m t b ph n trong khái ni m o c nói chung. Nó mang ý ngh a quan tr ng trong vi c t n t i ngh nghi p ó. M i ngh nghi p mang m t c thù riêng vì v y cng mang theo nh ng yêu c u riêng v o c cho phù h p v i ngh nghi p y. o c ngh nghi p c a nhà báo g n li n v i o c nói chung. C t lõi c a c a o c chính là cái tâm c a nhà báo. o c ngh nghi p c a ng ưi c m bút xét m t cách toàn di n ưc nhìn nh n s ng x , thái và trách nhi m c a h trong các m i quan h gi a nhà báo vi công chúng xã h i; nhà báo v i ngu n tin; nhà báo v i toà so n; nhà báo v i ng nghi p v.v. Báo chí n m trong th ưng t ng ki n trúc có vai trò to l n trong công tác tuyên truy n và nh h ưng. Vì v y, o c trong ngh báo c ng có ý ngh a vô cùng to l n và c n xem xét và tuân th . M t s n ph m báo chí khi ưc ng t i có s c lan t a m nh, tác ng xã h i r ng nhanh. Nu không có o c ngh nghi p thì nh ng s n ph m không b o m tính chính xác, trung th c và t ó s gây tác ng vô cùng nghiêm tr ng cho xã h i. o c nhà báo là v n n i b t và có ý ngh a c bi t quan tr ng trong ho t ng báo chí. Nh ng qu c gia nh ư Th y in, Pháp, M , Th y S , Nh t B n ã i u trong vi c xây d ng nh ng quy ưc o c cho ho t ng báo chí n ưc mình. R i cao h ơn n a là nh ngt ch c qu c t v báo chí ã bàn lu n và ư a ra nh ng quy ưc v o c báo chí có ý ngh a cho nhi u dân t c. V n ki n “Nh ng nguyên t c qu c t v o c và ngh nghi p các nhà báo” ưc các
6. t ch c Liên oàn qu c t các nhà báo, Liên oàn các nhà báo ASEAN, Liên oàn các nhà báo Rp thông qua n m 1978. n ưc ta, bên c nh h th ng v n b n mang tính pháp quy v báo chí (Lu t Báo chí), ngay t n m 1998, H i nhà báo Vi t Nam ã ra Quy ưc tiêu chu n o c ngh nghi p c a báo chí Vi t Nam g m 10 iu. ây có th coi là nh ng tiêu chí c ơ b n ánh giá ph m ch t c a ng ưi làm báo Vi t Nam. Nhà báo ngoài gi i nghi p v thì iu quan tr ng h ơn n a là ph i có bn l nh, có s nh y c m v chính tr , có k lu t, có o c ngh nghi p và trách nhi m xã h i trong thông tin. Báo chí Vi t Nam t khi ra i cho n nay ã góp ph n to l n trong công cu c u tranh ch ng gi c ngo i xâm, c ng nh ư ch ng tiêu c c góp ph n xây d ng t n ưc tròng th i k m i. Trong h ơn 80 n m hình thành và phát tri n, n n báo chí Vi t Nam ã có không ít nh ng nhà báo gi i, có tài có tâm, x thân vì t n ưc, coi tr ng o c ngh nghi p, nh ư t m g ươ ng nhà báo ln c a dân t c – ch t ch H Chí Minh, nhà báo Tr ưng Chinh, nhà báo H u Th , nhà báo Phan Quang v.v. Bên c nh nh ng thành t u áng ghi nh n ó, hi n tr ng suy gi m v o c c ng ang di n ra và có nguy c ơ ngày càng nghiêm tr ng. iu này th hi n ch x y ra hàng lo t nh ng v vi ph m trên báo chí trong th i gian qua. Theo th ng kê trong Báo cáo tình hình công tác qu n lý nhà n ưc v báo chí tháng 6 n m 2007, “ch tính riêng n m 2006, thanh tra B ã x ph t vi ph m hành chính i v i 74 l t c ơ quan báo chí v i t ng s ti n ph t là 657.300.000 ng. Sáu tháng u n m 2007, thanh tra B ã x ph t hành chính i v i 12 c ơ quan báo chí v i t ng s ti n là 72.000.000”. Có r t nhi u nguyên nhân d n n các sai ph m này, xong m t trong nh ng nguyên nhân không th không nh c n là v n o c ngh báo. Ch c h n nh ng ng ưi c m bút ai c ng nghe ho c bi t th nào là “o c ngh báo” nh ưng t i sao nh ng hi n t ưng vi ph m o c báo chí v n di n ra? Truy tìm ngu n g c c a vn này là m t vi c làm không h ơn gi n. Không th ph nh n nh ng gì n n kinh t th tr ưng ã mang l i cho t n ưc ta. ó là s thay da i th t t ng ngày. Nh ưng kéo theo s phát tri n là không ít nh ng m t trái c a nó ang
7. nh h ưng n m i m t, m i v n c a xã h i. Báo chí không n m ngoài s nh h ưng ó, kinh t th tr ưng ã tác ng t i báo chí theo 2 h ưng: tích c c và tiêu c c. Mt tích c c là s phát tri n v ưt b c v s l ưng c ng nh ư ch t l ưng báo chí, trình nng l c c ng nh ư s l ưng ng ưi c m bút ngày càng t ng. Th c hi n t t ch c n ng thông tin hai chi u, là c ơ quan ngôn lu n c a ng, nhà n ưc và là di n àn c a nhân dân. Mt tiêu c c có bi u hi n h t s c tinh vi, c n nhìn th t “k ” m i th y. Trong th i gian qua, mt b ph n nhà báo “lòng không trong, bút không s c” ã quên m t trách nhi m c a mình. H da vào m t trái c a kinh t th tr ưng làm vi c sai trái, không tôn tr ng s th t khách quan, t cho phép mình u n cong ngòi bút , tr thành ng ưi vi t thi u nhân cách, làm hoang mang d ư lu n. c bi t nguy hi m là nh ng tác ng tiêu c c t m t trái c a xu h ưng “ th ơ ng m i hoá báo chí ”. Mt trái c a xu h ưng th ươ ng m i hoá báo chí, th hi n khuynh h ưng h th p vai trò, ch c n ng c a báo chí cách m ng, bi n nó t ch là công c chính tr , v n hoá c a ng, c a Nhà nưc, t ch là khuôn m t tinh th n c a xã h i tr thành m t th hàng hoá t m th ưng. Cn ph i phân bi t s khác nhau gi a m t trái c a th ươ ng m i hoá báo chí v i xã h i hoá báo chí. B i xã h i hóa báo chí th c ch t là m t quá trình nâng cao ch t l ưng n i dung, hình th c ca t báo, làm t t nhi m v chính tr , tho mãn ngày càng cao nhu c u thông tin, v n hoá, gi i trí lành m nh c a xã h i. Nu l i t t c cho n n kinh t th tr ưng là không công b ng, b i bên c nh nguyên nhân khách quan còn có nguyên nhân ch quan ngay trong b n thân m i ng ưi c m bút. ó là s dao ng tr ưc quy n l c và ng ti n, s không v ng vàng v l p tr ưng chính tr , d n n s suy i v o c, bán r l ươ ng tâm cho nh ng th l c này. Mt vài ng ưi c m bút ã b cong ngòi bút nói sai, vi t sai th m chí tham gia vào vi c cnh tranh không lành m nh c a các ơn v kinh t . Nhi u ng ưi s d ng cái mác “ nhà báo ” e d a, t ng ti n các doanh nghi p, gây áp l c cho c ơ s . M t vài bài vi t ã tung ho mù vào cu c s ng, làm cho ng ưi c d l m l n úng sai, gây hoang mang, lo s . Bi n c ơ quan báo chí
8. thành t ch c kinh doanh ơn thu n, h coi báo chí là s n ph m kinh doanh thu n túy. M c ích t i cao c a h là “bán ch y s n ph m”. Chính vì v y h sáng t o nh ng bài vi t có n i dung th p kém, nh ng chuy n gi t gân, nh ng hình nh thi u th m m , thi u lành m nh nh m câu khách, kích thích trí tò mò c a công chúng có th hi u t m th ưng. ó chính là nh ng bi u hi n ca vi c vi ph m o c ngh báo nghiêm tr ng. Vn c ơm áo g o ti n c ng v i l p tr ưng chính tr y u kém chính là c ơ h i cho nh ng tác ng x u bên ngoài có c ơ h i thâm nh p vào m t b ph n nh ng ng ưi c m bút. T ây t ra yêu c u b c thi t ph i nâng cao o c c a ng ưi làm báo. 2.2. Bi ện pháp nâng cao đạo đứ c cho ng ười làm báo Tr ưc tình hình ó, ngày 11/10/2006, B Chính tr ã có Thông báo k t lu n s 41-TB/TW v m t s bi n pháp t ng c ưng lãnh o và qu n lý báo chí. Ngày 29/11/2006, Th t ưng Chính ph ã có Ch th s 37/2006/CT-TTg v vi c th c hi n k t lu n c a B Chính tr v m t s bi n pháp t ng c ưng lãnh o và qu n lý báo chí g m 6 m c. Trong ó, m c 5 ( Xem xét, x lý úng pháp lu t sai ph m c a các c ơ quan báo chí ) có n i dung c th nh ư sau: a) C n c các quy nh c a pháp lu t và các ch tr ươ ng, quy nh c a ng v lãnh o, qu n lý báo chí, B V n hóa - Thông tin ch trì, ph i h p v i Ban T ư t ưng - V n hóa Trung ươ ng, c ơ quan ch qu n báo chí và các c ơ quan liên quan ki m tra, rà soát các c ơ quan báo chí có sai ph m, xác nh rõ n i dung, tính ch t, m c sai ph m, t ó có hình th c x lý thích h p, úng pháp lu t i v i t p th và cá nhân liên quan. b) Vi c xem xét, x lý sai ph m c a các c ơ quan báo chí ph i ưc th c hi n ng b gi a x lý k lu t v chính quy n i ôi v i x lý k lu t v ng, x lý ng ưi tr c ti p có sai ph m gn v i x lý trách nhi m c a ng ưi ng u và ng ưi có liên quan. c) C ơ quan ch qu n c a các c ơ quan báo chí có trách nhi m ph i h p ch t ch v i B V n hoá - Thông tin, Ban T ư t ưng - V n hóa Trung ươ ng trong vi c x lý các sai ph m i v i c ơ quan báo chí thu c quy n theo úng các quy nh c a ng và pháp lu t c a Nhà n ưc. Báo chí n ưc ta hi n ang trong quá trình g p rút i tìm nh ng c ơ h i c i ti n, i m i ni dung c ng nh ư hình th c th hi n, nh m không ngng nâng cao ch t l ưng tin, bài ph c v
9. ông o công chúng yêu báo chí. Báo chí ph i bám sát th c ti n, bám sát vào các nhi m v tr ng tâm, báo chí ph i u tranh v i các hi n t ưng tiêu c c trong xã h i th hi n vai trò qu n lý, giám sát xã h i c a báo chí. Mu n v y vi c nâng cao o c ngh nghi p c a nhà báo trong quá trình tác nghi p là y u t h t s c c n thi t và c p bách. Nh t là trong b i c nh n n báo chí c a chúng ang ch u s tác ng sâu s c c a m t trái c ơ ch th tr ưng. Mt trong nh ng gi i pháp mang tính tiên phong trong vi c nâng cao o c c a ng ưi vi t báo là nâng cao vi c h c t p lý lu n. Ch khi ng ưi c m bút n m v ng n n t ng lý lu n, gi v ng bn l nh chính tr , lúc y h m i tránh ưc nh ng tác ng x u t khách quan ưa t i, gi v ng lp tr ưng, o c tr ưc m i cám d c a m t trái c ơ ch th tr ưng. Kp th i khuy n khích, khen th ưng nh ng cá nhân, t ch c có o c ngh nghi p t t, ng th i nghiêm kh c x ph t nh ng t ch c, cá nhân có bi u hi n suy i v o c c ng là nh ng bi n pháp quan tr ng góp ph n nâng cao o c ngh nghi p c a ng ưi làm báo. 3. Ng ười làm báo có v ăn hóa là ng ười làm báo đặt công chúng lên hàng đầu khi vi ết bài Tầm quan tr ọng c ủa vi ệc coi tr ọng công chúng trong làm báo Trong s ơ chu trình truy n thông i chúng, công chúng ( hay g i là ng ưi nh n) ch là óng vai trò là m t m t xích c a chu trình, m c dù m t xích này có ý ngh a quan trong trong vi c ánh giá hi u qu c a quá trình truy n thông.
10. Theo cu n sách Báo Phát thanh do Nxb V n hoá – Thông tin, Hà N i xu t b n n m 2002, trang s 95 có vi t “ Công chúng nói chung có th c hi u là nh ng ng i ti p nh n và c các s n ph m báo chí tác ng ho c h ng vào tác ng ”. Công chúng báo chí không ai khác là nh ng ng ưi c, ng ưi nghe, ng ưi xem các s n ph m c a báo in, phát thanh, truy n hình và internet. ây có th là toàn th xã h i hay m t nhóm i t ưng và c ng có th là m t ng ưi nh t nh trong m t th i im nào ó khi h ti p nh n thông tin t các lo i hình báo chí. H có vai trò quan tr ng trong vi c ánh giá hi u qu c a truy n thông. Thông tin báo chí khi ch ưa ưc công chúng ti p nh n m i ch là thông tin kh n ng; khi ó, thành qu lao ng báo chí c a toàn th c ơ quan báo chí nói chung và t ng phóng viên, nhà báo nói riêng ch ưa ưc ón nh n và th ưng th c. Nh ư th , báo chí m i th c hi n ưc m t n a ch c n ng c a mình. Th ưc o k t qu c a báo chí không ph i s l ưng tin, bài ng trên báo; s l ưng phát hành báo chí mà c t y u ch b n c, b n xem, b n nghe ti p nh n và làm theo nh ư th nào. Bn thân công chúng là ng ưi hi u rõ h ơn ai h t n i dung mà báo chí ã áp ng y hay ch ưa y , k p th i hay ch ưa k p th i, nh ng yêu c u thi t th c c a mình; ng th i m i kh ng nh ưc nh ng v n báo chí nêu ra có phù h p v i chân lý hay không, chính h m i ánh giá ưc cách di n t c a báo chí có sát v i trình c a công chúng hay không. Báo chí ch th c s h u ích khi v a là công c tr c ti p c a m t c ơ quan, t ch c nào ó, ng th i tr thành công c c a i chúng . “ báo chí là công c tuyên truy n c a ng và nhà n c, ng th i là di n àn c a nhân dân ” Gi ải pháp nh ằm nâng cao nh ận th ức v ề công chúng trong làm báo Nên th ng xuyên quan tâm ti n hành nghiên c u nhu c u, th hi u và tìm hi u iu ki n ti p nhn c a công chúng , tìm ra ph ươ ng h ưng ti p c n t t nh t và sáng t o s n ph m báo chí th c s phù h p, b ích cho h . Các c ơ quan báo chí ph i luôn “làm m i” các s n ph m c a mình bng cách th ưng xuyên nâng cao ch t l ưng thông tin, tránh tình tr ng thông tin “quá ngu i”, phi n di n, thi u tính nh h ưng, Th u hi u, tôn tr ng và áp ng nhu c u chính áng c a công chúng nh m cung c p cho h nh ng tinh tuý c a món n tinh th n phong phú, a d ng, chính là mc ích mà m i ng ưi làm báo c n h ưng t i t ng c ưng s h p d n và hi u qu ti p nh n
11. ca công chúng. Nh ng ng ưi làm báo ph i không ng ng trau d i tri th c, v n s ng và tr i nghi m th c t nh m t o ra các tác ph m báo chí h p d n công chúng. Trên c ơ s iu ki n th c t v c im n p s ng, sinh ho t c a dân c ư, c tr ưng v n hoá, iu ki n lao ng s n xu t, c a t ng a bàn c th mà t ch c sinh ho t có l ng ghép các n i dung, t o iu ki n cho công chúng trao i v các v n , s ki n, các g ươ ng ng ưi t t, vi c tt, g n g i v i h do báo chí nêu. Ci ti n n i dung và hình th c các s n ph m báo chí. Báo chí ph i phát tri n v s l ưng, th ưng xuyên i m i, c i ti n v ch t l ưng, áp ng nhu c u ngày càng cao c a công chúng. Công chúng không ưa nh ng thông tin trùng l p, sáo r ng, theo l i mòn, không g n v i th c t . Do ó, thu hút ưc công chúng, báo chí ph i t i m i cách th c sáng t o sao cho h p d n, linh ho t. Tuy nhiên, n i dung và hình th c bao gi c ng ph i có s t ươ ng ng, có chung ti ng nói, tránh phô tr ươ ng hình th c, g t gi a câu ch che l p i n i dung thông tin t nh t Ho t ng báo chí ph i t ưc m c ích là trang b cho công chúng v nh n th c hi u bi t, hình thành và c ng c th gi i quan úng n v cách m ng, ch , l i ích c a t n ưc trong quan h qu c t , giúp công chúng an tâm v t ư t ưng, s ng có ích. ây là m t công vi c khó kh n vì nó r t d tr nên khô c ng, ơn iu, òi h i ph ươ ng pháp giáo d c ph i th ưng xuyên i m i, linh ho t, sinh ng, n i dung giáo d c ph i phong phú, không áp t, t o iu ki n cho công chúng t t o ra hình th c giáo d c phù h p v i c im c a mình. Báo chí ph i là ng ưi d n ưng cho công chúng tr ưc th c t ph c t p, tr ưc các v n chính tr - xã h i n y sinh. Bên cnh vi c thông tin, báo chí c n ph i phân tích nh ng quan im sai trái, ph n ng c a các th lc thù ch, nh ng sai l m, khuy t im. Ph i gi i áp k p th i nh ng v ưng m c v t ư t ưng ca công chúng nh m t o ra môi tr ưng giáo d c chính tr - t ư t ưng lành m nh, trang b cho h vn ki n th c hi u bi t v m i m t. C n th ưng xuyên m các di n àn, các cu c to àm, trao i ý ki n, hi u thêm v công chúng nh m áp ng nhu c u thi t y u và chính áng c a h .