Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy

Nội dung text: Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy Chủ biên ThS. Lê Thị Mỹ Hiền
2. TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy Chủ biên ThS. Lê Thị Mỹ Hiền
3. Chủ biên: ThS. Lê Thị Mỹ Hiền, trường ĐH Mở TP. HCM Thành viên: ThS. Phạm Thanh Hải, trường ĐH LĐXH cơ sở 2 ThS. Nguyễn Huyền Linh, trường ĐH LĐXH cơ sở 1 ThS. Nguyễn Kim Loan, trường ĐH LĐXH cơ sở 1 ThS. Tôn Nữ Ái Phương, trường ĐH Mở TP. HCM ThS. Nguyễn Trọng Tiến, Học viện Thanh Thiếu niên Việt Nam ThS. Nguyễn Văn Tuyển, trường ĐH KHXHNV TP. HCM Nhóm cán bộ kỹ thuật tổ chức FHI 360: ThS. Trần Thị Lan Phương ThS. Nguyễn Hoài Linh Học viên cao học CTXH Nguyễn Ly Lai “Tài liệu thực hành Quản lý Trường hợp với Người Sử dụng Ma túy” được thực hiện bởi Trường Đại học Lao động Xã hội với sự hỗ trợ kỹ thuật của FHI 360 trong khuôn khổ dự án “Hỗ trợ Phát triển Công tác Xã hội trong Lĩnh vực Trợ giúp Người Sử dụng Ma túy tại Việt Nam” do Quỹ Atlantic Philanthropy tài trợ năm 2011 – 2014. Nội dung tài liệu do Trường Đại học Lao động Xã hội hoàn toàn chịu trách nhiệm và không nhất thiết phản ánh quan điểm của FHI 360 hay Quỹ Atlantic Philanthropy. Việc tái bản bộ giáo trình lần này đã được sự đồng ý của Trường Đại học Lao động Xã hội, chủ biên và FHI 360 vì mục đích đào tạo nâng cao chuyên môn cho cán bộ làm công tác điều trị nghiện tự nguyện tại cộng đồng và phi lợi nhuận.
4. LỜI GIỚI THIỆU Công tác xã hội là một phương pháp khoa học để can thiệp các vấn đề xã hội, phát triển xã hội. Năm 2010, Thủ tướng chính phủ đã ban hành Quyết định 32 – Phát triển nghề công tác xã hội tại Việt Nam giai đoạn 2010-2020, và công tác xã hội đang được áp dụng vào nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Hiện tại, tình trạng người sử dụng ma túy tại Việt Nam vẫn đang là mối quan tâm lớn của các ngành chức năng, các tổ chức về sức khỏe trong nước và quốc tế. Việc giải quyết vấn đề này cần thiết phải mang tính chuyên môn và toàn diện, vận dụng các lý thuyết của ngành công tác xã hội. Mô hình quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy do tổ chức FHI 360 thực hiện, đã vận dụng các lý thuyết về công tác xã hội với cá nhân và gia đình trong việc giải quyết vấn đề của người sử dụng ma túy. Mô hình này đã mang lại hiệu quả ban đầu trong việc hỗ trợ người sử dụng ma túy tại TP. Hồ Chí Minh và Hải Phòng, từ năm 2006 đến nay. Đúc kết từ thực tế, các khóa tập huấn đã được tổ chức để đào tạo cho những người ở tuyến phường/xã làm việc với người sử dụng ma túy theo mô hình quản lý trường hợp. Nhằm nâng cao về mặt chuyên môn và mở rộng hơn nữa những người tham gia vào lĩnh vực quản lý trường hợp, các tài liệu đã được biên soạn để sử dụng trong hệ thống đào tạo của khoa Công tác xã hội của trường đại học. Tài liệu Thực hành Quản lý trường hợp cho người sử dụng ma túy là một trong những tài liệu được biên soạn, đặc biệt dành cho những sinh viên tại các trường đại học, sau khi hoàn tất môn chuyên ngành Quản lý trường hợp dành cho người sử dụng ma túy, để áp dụng lý thuyết vào thực tế. Tài liệu cung cấp cho sinh viên, kiểm huấn viên những nội dung, phương pháp trong quá trình thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy. Giúp sinh viên nối kết lý thuyết với thực tế, cũng như áp dụng phương pháp kỹ năng công tác xã hội, từng bước phát triển chuyên môn nghề nghiệp. Tài liệu được biên soạn bởi nhóm giảng viên từ các trường đại học có đào tạo công tác xã hội. Tài liệu mang tính đa dạng, phong phú do nhóm giảng viên đến từ các trường, từ các miền khác nhau, nên tổng hòa được kinh nghiệm từ nhiều năm giảng dạy và kiểm huấn cho sinh viên công tác xã hội. Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy 3
5. Để hoàn thành tài liệu này, nhóm biên soạn đã nhận được sự hỗ trợ về mặt chuyên môn, kỹ thuật từ các chuyên gia của tổ chức FHI 360; sự góp ý của các kiểm huấn viên, giảng viên từ các trường đại học có đào tạo công tác xã hội, các đồng nghiệp từ các cơ sở xã hội, và những nhân viên quản lý trường hợp tại địa phương. Đặc biệt, chúng tôi trân trọng đón nhận sự quan tâm, hỗ trợ cũng như góp ý về mặt chuyên môn của Cục Bảo trợ Xã hội, Bộ LĐTBXH cho việc biên soạn tài liệu này. Đây là tài liệu đầu tiên về thực hành trong quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy, chắc chắn không tránh khỏi nhiều thiếu sót. Chúng tôi rất chân thành đón nhận những góp ý từ quý đồng nghiệp và độc giả. NHÓM BIÊN SOẠN 4 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
6. TỪ VIẾT TẮT ARV Antiretroviral: thuốc điều trị kháng HIV ASXH An sinh xã hội BLQĐTD Bệnh lây qua đường tình dục CCPCTNXH Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội CĐ Cộng đồng CTXH Công tác xã hội HIV Human Immunodeficiency Virus: virus suy giảm miễn dịch ở người HTC HIV testing counseling: Tư vấn xét nghiệm HIV KH Kiểm huấn MMT Methadone Maitenance Treatment: Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone NGO Non-governmental organization: Tổ chức phi chính phủ NSDMT Người sử dụng ma túy NVCTXH Nhân viên công tác xã hội NVQLTH Nhân viên quản lý trường hợp OPC Out Patient Clinic: Phòng khám ngoại trú QL ca Quản lý ca QLTH Quản lý trường hợp SV Sinh viên TT Trung tâm Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy 5
7. MỤC LỤC LỜI GIỚI THIỆU 3 NHÓM BIÊN SOẠN 4 TỪ VIẾT TẮT 5 PHẦN I. TỔNG QUAN VỀ THỰC HÀNH QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP ĐỐI VỚI NGƯỜI SỬ DỤNG MA TÚY 11 I. KHÁI NIỆM 12 1. Thực hành công tác xã hội 12 2. Sự cần thiết phải thực hành trong đào tạo công tác xã hội 12 3. Thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 13 4. Công tác kiểm huấn trong thực hành quản lý trường hợp 14 4.1. Khái niệm về công tác kiểm huấn đối với sinh viên thực hành 14 4.2. Tầm quan trọng của công tác kiểm huấn trong thực hành quản lý trường hợp 14 4.3. Chức năng của kiểm huấn 15 II. MỤC TIÊU CỤ THỂ CỦA KHÓA THỰC HÀNH 16 Đối với sinh viên 16 Đối với cơ sở đào tạo 18 Đối với cơ sở thực hành 18 III. MÔ TẢ KHÓA THỰC HÀNH 19 1. Thân chủ 19 2. Phương pháp được sử dụng 19 3. Thời lượng của khóa thực hành 19 4. Sơ lược tiến trình khóa thực hành 20 4.1. Giai đoạn chuẩn bị 20 4.2. Giai đoạn tiến hành thực hành với người sử dụng ma túy 20 4.3. Giai đoạn kết thúc 21 6 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
8. IV. NGUYÊN TẮC THỰC HÀNH QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP 21 1. Chấp nhận thân chủ 21 2. Tính cá thể hóa 22 3. Tính bảo mật thông tin cho thân chủ 22 4. Tính toàn diện của dịch vụ 22 5. Tôn trọng quyền tự quyết của thân chủ 22 6. Tính chuyên nghiệp 23 7. Tính liên tục của dịch vụ 23 8. Tính công bằng của dịch vụ 23 9. Tính linh hoạt và kiên nhẫn 23 V. NHỮNG YÊU CẦU CHUNG 24 1. Sinh viên 24 2. Cơ sở thực hành 24 3. Kiểm huấn viên của cơ sở 25 3.1. Chuyên môn 25 3.2. Trách nhiệm 25 4. Kiểm huấn viên của trường 26 4.1. Chuyên môn 26 4.2. Trách nhiệm 26 PHẦN II. HƯỚNG DẪN TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN 27 I. GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ 28 1. Giai đoạn định hướng 28 1.1. Cung cấp thông tin về khóa thực hành 28 1.2. Ôn tập kiến thức cơ bản liên quan đến QLTH 28 1.3. Chuẩn bị tâm lý cho sinh viên 29 1.4. Xác định trách nhiệm của sinh viên trong đợt thực hành 29 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy 7
9. 2. Chuẩn bị thủ tục cho việc thực hành 30 2.1. Lựa chọn cơ sở thực hành 30 2.2. Giới thiệu của nhà trường 30 2.3. Phân công kiểm huấn viên 31 2.4. Tham khảo tài liệu, chuẩn bị công cụ thực hành 31 II. GIAI ĐOẠN THỰC HÀNH 32 1. Triển khai việc thực hành 32 1.1. Tìm hiểu tổng quan cơ sở 32 1.2. Quan sát thực địa 34 1.3. Thâm nhập thực tế 35 1.4. Xây dựng khung thời gian cho từng hoạt động 36 2. Thực hành quy trình quản lý trường hợp 36 Bước 1. Xây dựng mối quan hệ và đánh giá nhu cầu thân chủ 37 Bước 2. Xây dựng kế hoạch 39 Bước 3. Chuẩn bị cho thân chủ kết nối dịch vụ 43 Bước 4. Theo dõi, giám sát hỗ trợ thân chủ 46 Bước 5. Lượng giá và kết thúc 48 3. Tổng hợp dữ liệu và chuẩn bị báo cáo 50 III. GIAI ĐOẠN LƯỢNG GIÁ – TỔNG KẾT 51 1. Lượng giá giữa kỳ 51 2. Lượng giá cuối kỳ 52 PHẦN III. CÁC BIỂU MẪU 53 I. CÁC BIỂU MẪU QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP 55 Mẫu 1: Hồ sơ xã hội 55 Mẫu 2: Thông tin của buổi tiếp cận 62 Mẫu 3: Bảng đánh giá điểm mạnh, mặt hạn chế của thân chủ 63 8 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
10. Mẫu 4: Nhật ký tiếp cận của thân chủ 64 Mẫu 5: Danh sách thân chủ đăng ký QLTH (Danh sách theo dõi thân chủ dành cho QLTH) 65 Mẫu 6: Mẫu kế hoạch can thiệp của thân chủ và quản lý trường hợp 66 Mẫu 7: Chuyển giao 67 II. BIỂU MẪU DÀNH CHO VIỆC KIỂM HUẤN 69 Mẫu KH 1: Nhật ký thực hành 69 Mẫu KH 2: Báo cáo thực hành cuối kỳ 74 Mẫu KH 3: Đánh giá của kiểm huấn viên đối với SV 76 Mẫu KH 4: Mẫu tự đánh giá của sinh viên 79 Mẫu KH 5: Mẫu báo cáo định kỳ 82 III. GIỚI THIỆU MỘT TRƯỜNG HỢP ĐÃ THỰC HÀNH QLTH 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO 110 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy 9
11. PHẦN I TỔNG QUAN VỀ THỰC HÀNH QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP ĐỐI VỚI NGƯỜI SỬ DỤNG MA TÚY I. KHÁI NIỆM 12 II. MỤC TIÊU CỤ THỂ CỦA KHÓA THỰC HÀNH 16 III. MÔ TẢ KHÓA THỰC HÀNH 19 IV. NGUYÊN TẮC THỰC HÀNH QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP 21 V. NHỮNG YÊU CẦU CHUNG 24
12. KHÁI NIỆM 1. Thực hành công tác xã hội Thưc hanh công tac xãhôi đươc hiêu làquátrinh sinh viên tiêp xuc, lam viêc vơi cac thân chu, là những người, nhóm người hoặc cộng đồng có vấn đề, vận dụng các kỹ năng, phương pháp công tác xã hội để giúp họ giải quyết các vấn đề của mình, dươi sựhương dân vàgiam sat cua kiêm huân viên, là những người đang làm việc trong lĩnh vực công tác xã hội tại cơ sở hoặc giảng viên thực hành tại thực địa. Thưc hanh trong đao tao công tac xãhôi đong vai tròquyết định trong viêc hinh thanh vàphat triên nhưng kỹnăng vàthai độnghềnghiêp cua sinh viên. 2. Sự cần thiết phải thực hành trong đào tạo công tác xã hội • Công tac xãhôi làmôt nghềlam viêc vơi con ngươi, bât cứmôt sai sot nhỏcua nhân viên xãhôi cung cóthểgây ra nhưng tôn hai khôn lương đôi vơi thân chu. Chinh vìthếviêc thưc hanh trong quátrinh đao tao giữvai tròngăn ngưa vàgiam thiêu nhưng sai sot đo. • Việc hình thành kỹ năng nghề nghiệp đòi hỏi phải có một quá trình học hỏi, tích lũy và phát triển. Chính vì vậy thời gian thực hành càng nhiều sẽ giúp cho sinh viên có thêm kinh nghiệm và kỹ năng tốt hơn phục vụ cho công việc của họ sau này. • Trong nghề công tác xã hội, những giá trị, niềm tin và thái độ nghề nghiệp đôi khi mâu thuẫn với những giá trị, niềm tin và thái độ của chính con người của sinh viên. Ví dụ như việc nhìn nhận về vấn đề đồng tính, tôn giáo hay HIV, v.v. Vì vậy, muốn cân bằng giữa cá nhân và nghề nghiệp không hề đơn giản. Chỉ qua công tác thực hành và luôn nhận thức được sự khác biệt này trong quá trình làm việc thì nhân viên xã hội mới có thể làm tốt công việc của mình. • Trên thưc tê, không cómôt chương trinh đao tao công tac xãhôi nao màkhông cóchương trinh thưc hanh. Tại Mỹ, thực hành trong đào tạo công tác xã hội luôn chiếm từ ½ tổng thời gian đào tạo trở lên tại các trường đại học và ở cả bậc đào tạo cử nhân và thạc sỹ. Chính vì vậy, 12 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
13. để có một chương trình đào tạo công tác xã hội có chất lượng, vân đề quyêt đinh làviêc chương trinh đao tao danh thơi gian thưc hanh là bao nhiêu phân trăm trong tông sốgiờhoc? Quy trinh thưc hanh được xây dựng như thếnao? Sinh viên đươc hương dẫn, theo doi vàđanh giára sao thông qua công tac kiêm huân?. 3. Thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy Thưc hanh quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy đươc hiêu là quátrinh sinh viên tiêp xuc, lam viêc vơi cac thân chủ, là người sử dụng ma túy, dươi sựhương dân vàgiam sat cua kiêm huân viên nhà trường và kiểm huấn viên đang làm việc tại các cơ sở xã hội có chương trình quản lý trường hợp. Một số đặc tính của thực hành Quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy: a. Sinh viên sẽ tiếp cận thân chủ một cách cơi mở, khéo léo và nhạy bén sử dụng các mô hình khác nhau, các lý thuyết, và kỹ thuật khác nhau và xem xét can thiệp từ vi mô đến vĩ mô. b. Sinh viên làm việc với thân chủ để xác định các vấn đề ưu tiên, một số điểm thuận lợi như tính cách, khả năng, sự cam kết, mạng lưới xã hội, nguồn lực hỗ trợ của thân chủ, v.v. để quyết định mức độ can thiệp hợp lý và sau đó chọn một hoặc nhiêu phương án thích hợp và khả thi nhất đưa vào kế hoạch can thiệp để giúp đỡ thân chủ. c. Sinh viên sẵn sàng và luôn cần phải có khả năng xác định và tập trung vào một loạt các yếu tố giúp thân chủ nâng cao năng lực, tự quyết định và tự giải quyết vấn đề của bản thân. d. Sinh viên đươc chuẩn bị để tham gia và làm việc với một loạt các kỹ năng nhằm (1) theo dấu thường xuyên thân chủ, (2) vận động, điều phối một cách hiệu quả các nguồn lực trong mạng lưới cung cấp dịch vụ để giới thiệu và kết nối dịch vụ thiết yếu cho thân chủ và (3) tạo ra các thay đổi về kiến thức, thái độ và hành vi ở thân chủ trong suốt quá trình họ tiếp nhận dịch vụ trợ giúp nhằm hướng đến một cuộc sống lành mạnh và tự chủ. Phần I. Tổng quan về thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 13
14. 4. Công tác kiểm huấn trong thực hành quản lý trường hợp 4.1. Khái niệm về công tác kiểm huấn đối với sinh viên thực hành Kiểm huấn là một quá trình tương tác mang tính năng động và tạo thuận lợi, qua đó kiểm huấn viên nhà trường, và kiểm huấn viên cơ sở được phân công sẽ trợ giúp sinh viên trực tiếp thực hiện một phần các kế hoạch của cơ sở thực hành. Sự trợ giúp này nhằm phát huy tốt nhất khả năng của các sinh viên để họ có thể thực hiện công việc QLTH hiệu quả hơn, và hoàn thành mục tiêu đã đề ra sau đợt thực hành. 4.2. Tầm quan trọng của công tác kiểm huấn trong thực hành quản lý trường hợp Mục đích của kiểm huấn trong công tác quản lý trường hợp là nâng cao kiến thức, kỹ năng và thái độ của sinh viên nhằm đạt được năng lực cung cấp sự hỗ trợ hoặc chăm sóc có chất lượng đối với thân chủ. Nói cách khác, kiểm huấn giúp cải tiến và phát triển một cách chuyên nghiệp những kết quả của quá trình quản lý trường hợp với thân chủ. Do đó, công tác kiểm huấn có vai trò rất quan trọng xét từ 2 góc độ sau đây trong quá trình thực hành cung cấp dịch vụ trợ giúp: Đối với thân chủ: Đảm bảo thân chủ nhận được tối đa lợi ích và chắc chắn rằng không xảy ra tình trạng đáp ứng không phù hợp của sinh viên đối với vấn đề / nhu cầu thân chủ. Đối với sinh viên: • Được tạo điều kiện để cung cấp sự hỗ trợ thân chủ hiệu quả hơn. • Có thêm được những ý kiến, quan điểm khác. • Nâng cao sự quan tâm đối với cách can thiệp của chính mình. • Theo đuổi sự phát triển nghề nghiệp. • Có được thông tin phản hồi. • Ứng xử với những cảm xúc của chính mình. • Nâng cao sự tự quản lý bản thân. 14 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
15. 4.3. Chức năng của kiểm huấn Chức năng quản lý: Chức năng quản lý là chức năng cơ bản của công tác kiểm huấn. Chức năng quản lý của kiểm huấn đối với sinh viên khóa thực hành bao gồm: • Lập kế hoạch và định hướng cho sinh viên về mô hình dịch vụ tại cơ sở thực hành, yêu cầu, nhiệm vụ, giới thiệu về tổ chức, con người và chương trình thực hành, kế hoạch giám sát hỗ trợ, kết quả đầu ra sau khoá thực hành, v.v. • Tổ chức sinh viên, phối hợp sinh viên, tạo điều kiện cho sinh viên sử dụng các nguồn lực có sẵn tại cơ sở để hoàn thành công việc thực hành. • Xem xét hiệu suất công việc nhằm bảo đảm rằng các công việc được thực hành một cách thích đáng, bảo đảm cả về mặt lượng lẫn mặt chất, đồng thời tuân thủ qui trình của cơ sở. • Phân công nhân sự. • Hỗ trợ hình thành chính sách của cơ sở. • Tạo thuận lợi cho sự phối hợp giữa các cơ sở xã hội. Chức năng hỗ trợ: chức năng hỗ trợ trong kiểm huấn được hiểu là việc tạo thuận lợi cho công việc của sinh viên để họ có thể thực hiện phần việc của mình trong quá trình cung cấp các dịch vụ xã hội. Điều này có nghĩa là mở ra các cánh cửa cho việc phát huy năng lực và áp dụng các kỹ năng của sinh viên trong thời gian thực hành. Chức năng hỗ trợ có thể được thực hiện bằng cách: • Giúp sinh viên đứng vững khi họ ở trong các tình huống căng thẳng. • Tạo bầu không khí tích cực cho việc học tập. • Quản lý mối quan hệ kiểm huấn theo cách thức giúp đỡ. • Giúp sinh viên xử lý các căng thẳng do công việc gây nên. • Bảo đảm rằng sinh viên hiểu được con người và hành vi của họ khi làm việc với người khác. • Giúp sinh viên xác định, điều chỉnh cảm xúc và khắc phục các chướng ngại khác gây cản trở sự tiến bộ của họ. • Giúp sinh viên phát triển các thái độ và cảm xúc có ích cho sự thực hiện Phần I. Tổng quan về thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 15
16. và hoàn thành công việc hiệu quả. Chức năng đào tạo: chức năng đào tạo của kiểm huấn trong QLTH mang ý nghĩa giúp đỡ sinh viên nâng cao kiến thức và hiểu biết, qua đó thái độ nghề nghiệp của họ trở nên sâu sắc hơn. II. MỤC TIÊU CỤ THỂ CỦA KHÓA THỰC HÀNH Đối với sinh viên Nắm vững kiến thức về quy trình quản lý trường hợp Theo quy trình quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy, nhân viên quản lý trường hợp chinh làngươi sang tao ra phong cach vàphương thưc lam viêc vơi thân chủ. Bởi trên thực tế, với cùng một vấn đề của một thân chủ, nhân viên quản lý trường hợp có thể áp dụng những cách thức can thiệp khác nhau dựa trên những lý thuyết khác nhau. Điêu nay cónghia là trong thời gian làsinh viên ngành công tác xã hội, khi tham gia khóa thực hành, mỗi sinh viên đãphai tựtim kiêm lôi đi cho ban thân minh dưa trên nhưng điêm manh, năng lưc săn co. Vì vậy khóa thực hành cho họ cơ hội thử nghiệm các ý tưởng và khuôn mẫu của bản thân dựa trên những kiến thức, kỹ năng nền tảng của nghề. Đặc biệt mỗi sinh viên cũng được củng cố kiến thức về quy trình quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy. Tìm hiểu mô hình quản lý trường hợp thực tế Thông qua khóa thưc hanh, nhưng kiên thưc lýthuyêt sẽđươc kiêm chưng và p dung vào từng trường hợp cụ thể vàtrởthanh nhưng kiên thưc vàkỹ năng riêng cócua tưng sinh viên. Điều này là đặc điểm rất riêng và khác biệt của nghề công tác xã hội nói chung và chương trình thực hành quản lý trường hợp nói riêng. Thực hành quản lý trường hợp có thể cho phép sinh viên tiếp cận thân chủ theo nhiều cách thức khác nhau trên cơ sở của nhiều học thuyết khác nhau mà sinh viên đã được trang bị trong các giờ lý thuyết. Ví dụ cùng làm việc với một thân chủ là người sử dụng ma túy gặp khó khăn về tâm lý, một nhân viên quản lý trường hợp có thể dựa trên học 16 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
17. thuyết phân tâm của Freud để can thiệp, một nhân viên quản lý trường hợp khác có thể dùng thuyết hành vi để can thiệp và hiệu quả của hai cách can thiệp này có thể giống nhau. Nói một cách khác, sinh viên chính là người tìm ra và sáng tạo nên phong cách của bản thân dựa trên nền tảng lý thuyết cơ bản của ngành công tác xã hội. Tuy nhiên, điều này chỉ nên thực hiện và có thể trở thành những mô hình tốt khi họ đang học tập, thực hành dưới sự giám sát và hướng dẫn chặt chẽ của kiểm huấn viên và giảng viên thực hành trong khóa đào tạo để tránh những rủi ro đáng tiếc. Áp dụng kỹ năng vào quản lý trường hợp Thông qua khóa thực hành sinh viên có cơ hội được thể hiện những kỹ năng cơ bản và các kỹ năng chuyên biệt khi tiếp cận với các thân chủ là người sử dụng ma túy trong tiến trình quản lý trường hợp đã được học, được trao đổi ở phần học lý thuyết. Việc vận dụng các kỹ năng này trong thực tế là một việc rất khó với sinh viên khi đây có thể là lần đầu tiên họ được tiếp cận với thân chủ là người sử dụng ma túy, một trong những nhóm thân chủ rất khó tiếp cận của nghề công tác xã hội. Để áp dụng tốt nhất các kỹ năng đã được học vào quá trình thực hành, sinh viên cần dành nhiều thời gian luyện tập, trao đổi và gắn kết các thông tin về người sử dụng ma túy để tránh bỡ ngỡ khi tiếp cận trực tiếp với họ. Các kỹ năng cơ bản và chuyên biệt được sử dụng trong quá trình thực hành bao gồm: Các kỹ năng cơ bản: • Kỹ năng thiết lập quan hệ với thân chủ • Kỹ năng lắng nghe tích cực • Kỹ năng thấu cảm Các kỹ năng chuyên biệt: • Kỹ năng gắn kết thân chủ • Kỹ năng liên kết, điều phối nguồn lực • Kỹ năng vận động • Kỹ năng giám sát hỗ trợ thân chủ Phần I. Tổng quan về thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 17
18. • Kỹ năng lưu trữ thông tin, hồ sơ của thân chủ Phân tích, đánh giá và giải quyết vấn đề Thông qua khóa thực hành, sinh viên có thể trải nghiệm những vấn đề, nỗi đau và khó khăn của nhiều thân chủ khác nhau. Điều này giúp sinh viên có khả năng điều chỉnh thái độ và hành vi của mình cho phù hợp với từng thân chủ cụ thể. Quá trình tiếp cận với thân chủ là người sử dụng ma túy của mọi người rất khác nhau, sinh viên có thể có những định kiến hoặc giá trị chưa phù hợp với quy trình quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy. Điều này hết sức bình thường, khi trải qua khóa thực hành sẽ giúp cho sinh viên kiểm nghiệm những giá trị cơ bản của nghề nghiệp. Những định kiến, quan niệm chưa phù hợp sẽ dần được sinh viên xem xét và điều chỉnh. Sinh viên sau khi tham dự khóa thực hành sẽ thấy mình hoàn thiện hơn về lối sống và nhân cách. Thực hành góp phần làm cho những nguyên tắc đạo đức và giá trị nghề nghiệp trở nên hiện hữu, sống động và khắc sâu trong tâm trí của từng sinh viên. Từ đó hình thành cho sinh viên những kỹ năng nghề ngiệp vững vàng, đủ khả năng tiếp cận với những nhóm thân chủ khác nhau trong nghề Công tác xã hội. Đối với cơ sở đào tạo Hoàn chỉnh và nâng cao quy trình và chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ xã hội vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ CTXH nói chung và người sử dụng ma túy nói riêng. Hình thành cho sinh viên những kỹ năng nghề nghiệp vững vàng, đủ khả năng tiếp cận với những nhóm thân chủ khác nhau trong nghề Công tác xã hội. Khẳng định mối quan hệ khăng khít giữa cơ sở đào tạo và các cơ sở thực hành, từ đó mở rộng mối quan hệ nhằm hướng tới nhiều hợp tác khác nhau trong quy trình đào tạo nhân viên xã hội ở các bậc học khác nhau. Đối với cơ sở thực hành Thông qua các đợt thực tập của sinh viên các cơ sở thực hành được tăng thêm lượng kiến thức cơ bản về tiến trình quản lý trường hợp với người sử 18 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
19. dụng ma túy nói riêng và kiến thức chung về công tác xã hội. Tăng cường sự trao đổi nghề nghiệp, nghiệp vụ, kỹ năng công tác xã hội giữa sinh viên và đội ngũ cán bộ trong trung tâm, giúp cán bộ trung tâm hoàn thiện thêm kiến thức cơ bản về công tác xã hội. Các thân chủ trong cơ sở thực hành được tiếp cận với sinh viên thông qua nhiều hoạt động khác nhau, giúp họ được thoải mái tư tưởng và hoạt động trong bầu không khí vui vẻ hơn. III. MÔ TẢ KHÓA THỰC HÀNH 1. Thân chủ Thân chủ, hay nhóm đối tượng đích trong khóa thực hành bao gồm: • Bản thân thân chủ: Là những người đã từng hoặc đang sử dụng ma túy có nhu cầu được hỗ trợ tiếp cận dịch vụ và hòa nhập với cộng đồng. • Gia đình thân chủ: Những người thân của thân chủ như: Vợ (chồng); cha mẹ; ông bà; con; cháu và những người thân trong gia đình họ. Theo nguyên tắc đồng thuận, để làm việc được với thân chủ và người thân, thì phải được sự đồng ý của họ tham gia một cách tự nguyện vào chương trình quản lý trường hợp. 2. Phương pháp được sử dụng Phương pháp được sử dụng trong thực hành quản lý trường hợp đó chính là phương pháp công tác xã hội với cá nhân và gia đình trong nghề công tác xã hội. 3. Thời lượng của khóa thực hành Khóa thực hành cần tiến hành trong khoảng thời gian: 1 đến 1,5 tháng (từ 4 – 6 tuần). Trong trường hợp lồng ghép thực hành QLTH vào khóa thực hành cuối khóa hoặc với các khóa thực hành CTXH với nhóm và cộng Phần I. Tổng quan về thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 19
20. đồng thì có thể kéo dài từ 2,5 – 3 tháng. 4. Sơ lược tiến trình khóa thực hành Khóa thực hành sẽ được tiến hành theo 3 giai đoạn sau đây: 4.1. Giai đoạn chuẩn bị a. Trách nhiệm của khoa đào tạo • Lập kế hoạch thực hành chi tiết cho toàn đợt thực hành • Chuẩn bị đầy đủ các tài liệu, phương tiện cần thiết • Liên hệ với các cơ quan/ban ngành/đoàn thể hoặc cơ sở xã hội đang thực hiện mô hình Quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy và địa điểm cụ thể, có thân chủ có thể tiến hành thực hành • Thông báo kế hoạch thực hành và các thông tin về cơ sở thực hành cho giảng viên phụ trách môn học và sinh viên tham gia khóa thực hành • Phối hợp với Ban đại diện lớp tổ chức đi thực hành theo các nhóm học tập, phân công nhiệm vụ cho các sinh viên, phổ biến các yêu cầu về nội dung và kỹ năng để các nhóm thực hành và cá nhân có thể thực hiện trong suốt thời gian thực hành tại cơ sở, cộng đồng. b. Trách nhiệm của các lớp học và sinh viên • Tất cả sinh viên được quán triệt mục đích, yêu cầu, nghe hướng dẫn các nội dung thực hành. • Căn cứ công tác tổ chức, lớp cử người phụ trách các nhóm thực hành • Các nhóm thực hành có trách nhiệm chuẩn bị đầy đủ các phương tiện học tập, biểu mẫu thực hành sẵn sàng tham gia các khâu trong suốt quá trình thực hành quản lý trường hợp tại cộng đồng. • Mỗi sinh viên phải tự đảm bảo mọi yếu tố phục vụ sinh hoạt và học tập trong suốt thời gian thực hành và thực hiện tất cả nội dung yêu cầu của tiến trình thực hành. 4.2. Giai đoạn tiến hành thực hành với người sử dụng ma túy Các nhóm sinh viên và các sinh viên tiến hành theo quy trình quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy, cụ thể: 20 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
21. • Thu thập thông tin ban đầu • Thâm nhập thực tế • Quan sát thực địa • Xây dựng khung thời gian cho từng hoạt động • Thực hành quy trình quản lý trường hợp theo các bước sau: . Bước 1: Xây dựng mối quan hệ và đánh giá nhu cầu của thân chủ . Bước 2: Xây dựng kế hoạch . Bước 3: Chuẩn bị cho thân chủ kết nối dịch vụ . Bước 4: Theo dõi giám sát hỗ trợ thân chủ . Bước 5: Lượng giá và kết thúc 4.3. Giai đoạn kết thúc • Hoàn thành báo cáo: Sau đợt thực hành sinh viên cần hoàn thành báo cáo thực hành theo mẫu đã được hướng dẫn trong giai đoạn chuẩn bị. • Tiến hành lượng giá: Các đợt lượng giá thực hành này thường được phân thành hai loại: lượng giá giữa kỳ và lượng giá cuối kỳ. • Tổng kết và kết thúc khóa thực hành. IV. NGUYÊN TẮC THỰC HÀNH QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP Trong quá trình thực hành, sinh viên cần tuân thủ trên cơ sở các nguyên tắc quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy, theo như phần lý thuyết đã phân tích, đó là: 1. Chấp nhận thân chủ Thân chủ là người bệnh đã và đang sử dụng ma túy, họ có nhiều nhu cầu cơ bản chưa được đáp ứng, có nhân phẩm, giá trị riêng và có quyền được tôn trọng, bình đẳng. Do đó sinh viên cần có thái độ tôn trọng phẩm giá con người và chấp nhận họ, không phê phán con người thân chủ. Tuy Phần I. Tổng quan về thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 21
22. nhiên, việc chấp nhận không có nghĩa là đồng tình với những hành vi hay suy nghĩ của họ. 2. Tính cá thể hóa Mỗi thân chủ tuy có hành vi sử dụng ma túy nhưng đều có những hoàn cảnh khác nhau, và khả năng đáp ứng với những thay đổi một cách khác nhau. Sinh viên cần tìm hiểu và phát hiện những nét đặc thù của từng trường hợp và linh hoạt trong giải quyết vấn đề, không áp dụng cách giải quyết giống nhau cho tất cả các trường hợp. Giải pháp cho mỗi trường hợp cần được cân nhắc trên cơ sở nhu cầu, đặc điểm, khả năng và nguồn lực mà họ có. 3. Tính bảo mật thông tin cho thân chủ Trong quá trình thực hành, sinh viên phải đảm bảo tuân thủ tính bảo mật. Giữ hồ sơ của thân chủ đúng nơi quy định, tôn trọng sự riêng tư của thân chủ và không được chia sẻ những thông tin của thân chủ với người khác khi chưa có sự đồng ý của thân chủ. Trong một số trường hợp sẽ có ngoại lệ với nguyên tắc này nếu những hành vi của thân chủ đe doạ tính mạng của bản thân họ hay của những người khác thì sinh viên có quyền trao đổi thông tin với những người có thẩm quyền. 4. Tính toàn diện của dịch vụ Khi can thiệp một trường hợp, sinh viên phải tìm hiểu trước các dịch vụ như nhà ở, giải trí, việc làm, tài chính, y tế/thuốc men, sức khoẻ tâm thần, v.v. Mỗi thân chủ sẽ có nhu cầu đáp ứng nhiều dịch vụ cùng lúc, do đó sinh viên phải đảm bảo rằng việc cung cấp dịch vụ phải luôn linh hoạt, đa dạng, luôn giúp đỡ thân chủ đáp ứng nhu cầu chính đáng trong bất kỳ hoàn cảnh nào. 5. Tôn trọng quyền tự quyết của thân chủ Sinh viên rèn luyện cách làm việc với thân chủ, không nên quyết định, chọn lựa giải pháp hay lên kế hoạch cho thân chủ. Thân chủ có thể được hướng dẫn và họ có khả năng tự quyết định cho vấn đề của bản thân, trong một số trường hợp đặc biệt thân chủ không tự quyết định được như trường hợp trẻ vị thành niên, hoặc có vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe tâm thần thì sinh viên cần lấy ý kiến từ người bảo trợ của họ. 22 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
23. 6. Tính chuyên nghiệp Trong quá trình thực hành, sinh viên cần phải ý thức được khả năng trình độ chuyên môn của bản thân có đáp ứng yêu cầu của công việc được giao hay không, biết giới hạn về quyền lực của mình và có ý thức hoàn thiện bản thân để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao phó. Sinh viên cần phải thực hiện đúng những gì đã cam kết với thân chủ của mình. Ngoài ra sinh viên cần sắp xếp, tổ chức các hoạt động một cách khoa học và đảm bảo nguyên tắc cũng như thực hiện các mô hình can thiệp của CTXH. 7. Tính liên tục của dịch vụ Hầu hết các thân chủ mong muốn, yêu cầu được giúp đỡ lâu dài đến khi họ có thể trở lại bình thường, hòa nhập với cộng đồng. Sinh viên phải theo dõi sau khi dịch vụ được cung cấp để đảm bảo sự giúp đỡ, hỗ trợ liên tục trong suốt thời gian chữa trị và duy trì của thân chủ. Khi kết thúc thời gian thực hành, sinh viên phải bàn giao ca cho cơ sở để tiếp tục đảm bảo sự cung cấp liên tục của dịch vụ. 8. Tính công bằng của dịch vụ Trong thời gian thực hành, sinh viên có thể đảm nhận từ 2-3 trường hợp, vì vậy, sinh viên cần phải đảm bảo sự công bằng đối với tất cả thân chủ, cụ thể: không phân biệt đối xử với các thân chủ khi tiếp cận các nguồn lực khai thác được và các dịch vụ cần thiết cũng như việc tiến hành sử dụng các kỹ năng chuyên môn trong quá trình quản lý trường hợp. 9. Tính linh hoạt và kiên nhẫn Sinh viên chỉ thực hành trong khoảng thời gian từ 1-1,5 tháng, có thể sẽ chịu áp lực của việc thực tập, nhưng không vì thế mà thúc ép tiến trình hỗ trợ thân chủ. Sinh viên phải luôn duy trì mối quan hệ tốt, thân thiện với thân chủ, dựa trên thời gian biểu và tiếp xúc với họ cũng dựa vào địa điểm và thời gian phù hợp với họ. Dành thời gian trò chuyện với họ về mọi vấn đề mà họ lo lắng từ vấn đề sức khỏe, vấn đề xã hội, vấn đề pháp luật, v.v. trước khi tập trung vào những vấn đề liên quan đến việc sử dụng ma túy của họ. Phần I. Tổng quan về thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 23
24. V. NHỮNG YÊU CẦU CHUNG 1. Sinh viên • Những môn học tiên quyết: Công tác xã hội với cá nhân; An sinh xã hội; Chất gây nghiện và xã hội; Quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy • Thái độ: Nghiêm túc trong thực hành; không phân biệt đối xử với người có hoàn cảnh đặc biệt, và thân chủ là người sử dụng ma túy, người nhiễm HIV; luôn có tinh thần hợp tác, cởi mở đón nhận những góp ý, hướng dẫn của kiểm huấn viên • Hoàn thành kế hoạch thực hành: Tiếp cận giải quyết trường hợp của 3 thân chủ, theo đúng các bước trong quy trình QLTH với NSDMT; hoàn tất các biểu mẫu • Đảm bảo tiến độ, thời gian, thời lượng thực hiện. Tham gia đầy đủ các buổi họp kiểm huấn. Viết báo cáo thực hành và nộp đúng thời gian quy định của nhà trường. • Giữ uy tín nhà trường, cơ sở nơi thực hành. 2. Cơ sở thực hành • Thân chủ hưởng lợi dịch vụ từ cơ sở: Người sử dụng ma túy. • Loại hình dịnh vụ: Các phòng tham vấn tự nguyện; Trung tâm tham vấn hỗ trợ cộng đồng; các dịch vụ hỗ trợ người sử dụng ma túy; hoặc các xã, phường, địa phương. Yêu cầu những nơi này có áp dụng chương trình quản lý trường hợp dành cho người sử dụng ma túy • Yêu cầu về cơ sở vật chất: Sẽ tốt nhất nếu có được không gian riêng để tiếp thân chủ, trong một số trường hợp thân chủ muốn đến cơ sở hơn là nhân viên QLTH đến tiếp cận tại nhà; các tài liệu liên quan, các tờ rơi để phát cho thân chủ. Các trang bị tối thiểu của phòng làm việc gồm bàn ghế, tủ đựng hồ sơ riêng biệt cho từng trường hợp, và có đầy đủ khóa cho các ngăn tủ hồ sơ. 24 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
25. 3. Kiểm huấn viên của cơ sở 3.1. Chuyên môn • Kiến thức: Có kiến thức về Công tác xã hội đại cương; Quản lý trường hợp cho người sử dụng ma túy. Những hiểu biết về các chính sách hiện tại và nguồn lực trong cộng đồng liên quan đến cơ sở và công việc quản lý trường hợp. • Kỹ năng: Tạo lập mối quan hệ; Truyền thông - giao tiếp; Biện hộ; Vận động, kết nối và chuyển gửi dịch vụ; Giải quyết vấn đề; Lập kế hoạch; Kỹ năng sư phạm hướng dẫn sinh viên thực hành. • Kinh nghiệm: Đã có kinh nghiệm từ 01 năm trở lên trong việc thực hiện dịch vụ quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy. 3.2. Trách nhiệm Hỗ trợ cho sinh viên thực hành quản lý các trường hợp cho người sử dụng ma túy. Cụ thể: • Giới thiệu, hướng dẫn sinh viên tiếp cận và đánh giá thân chủ, thảo luận với sinh viên và giải thích về can thiệp tương ứng với từng thân chủ cụ thể, các vấn đề tiềm tàng cần lưu ý. • Giới thiệu và hướng dẫn sinh viên tham quan thực địa hoạt động của các điểm cung cấp dịch vụ, nêu rõ mục tiêu, cơ chế hoạt động, đối tượng phục vụ, v.v. • Hướng dẫn cách ghi chép các biểu mẫu, lưu hồ sơ. • Họp đánh giá giữa kỳ và lượng giá cuối kỳ với sinh viên và kiểm huấn viên của trường. • Kiểm tra Sổ Nhật ký thực hành của sinh viên, góp ý, ký tên vào mỗi buổi/ngày thực hành. • Giải thích những thắc mắc của sinh viên khi tiếp cận thực tế liên quan đến nội dung của khóa thực hành. Phần I. Tổng quan về thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy 25
26. 4. Kiểm huấn viên của trường 4.1. Chuyên môn • Kiến thức: Công tác xã hội đại cương; Công tác xã hội cá nhân; Phát triển cộng đồng; Công tác kiểm huấn; và lý thuyết về Quản lý trường hợp cho người sử dụng ma túy. Những hiểu biết về các chính sách hiện tại và nguồn tài nguyên trong cộng đồng liên quan đến cơ sở và công việc quản lý trường hợp; hiểu về mô hình quản lý trường hợp đang được thực hiện tại địa bàn, hoặc cơ sở thực hành. • Kỹ năng: Giao tiếp; Phân tích vấn đề; lập kế hoạch. Kỹ năng sư phạm hướng dẫn sinh viên thực hành. Kỹ năng chuyên biệt trong quản lý trường hợp. • Kinh nghiệm: Có trên một năm kinh nghiệm về giảng dạy và kiểm huấn sinh viên thực hành về QLTH đối với NSDMT. 4.2. Trách nhiệm • Theo dõi quá trình thực hành của sinh viên để đảm bảo sinh viên thực hành theo đúng kế hoạch đã được thống nhất. • Liên hệ thường xuyên với cơ sở thực hành và kiểm huấn viên cơ sở để nắm bắt quá trình thực hành của sinh viên tại cơ sở. • Họp kiểm huấn với sinh viên 2 tuần/lần để kiểm huấn những nội dung thực hành, và hỗ trợ sinh viên khi cần. Lưu ý: đọc toàn bộ nhật ký thực hành của sinh viên, trước khi họp kiểm huấn 2 ngày và ký tên vào mỗi buổi/ngày thực hành. Ghi lại những thắc mắc của sinh viên để cùng thảo luận, giải đáp trong buổi họp kiểm huấn. 26 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
27. PHẦN II HƯỚNG DẪN TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN I. GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ 28 II. GIAI ĐOẠN THỰC HÀNH 32 III. GIAI ĐOẠN LƯỢNG GIÁ – TỔNG KẾT 51 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy 27
28. I. GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ Đây là giai đoạn định hướng cho sinh viên về những việc sinh viên cần chuẩn bị để sẵn sàng cho quá trình thực hành. Giai đoạn này gồm có các bước chính như sau: 1. Giai đoạn định hướng 1.1. Cung cấp thông tin về khóa học thực hành Mục tiêu tổng quát của khóa thực hành Sinh viên sẽ được thực hành những kiến thức và kỹ năng về CTXH với cá nhân đối với những thân chủ đặc biệt là những người sử dụng ma túy. Những thân chủ này bao gồm cả người đang hoặc đã dừng sử dụng ma túy, người đã hoặc đang tham gia một chương trình điều trị nghiện hoặc bất kỳ người sử dụng ma túy nào có nhu cầu trợ giúp trong quá trình tái hòa nhập cộng đồng. Sinh viên cũng sẽ có được cơ hội học tập từ những kinh nghiệm quản lý ca trong thực tế của NVCTXH đang làm việc tại các cơ sở hỗ trợ người sử dụng ma túy. Sinh viên cần nắm một số thông tin cơ bản ban đầu của cơ sở mà mình sẽ tới thực hành, ví dụ như: tên, cơ quan chủ quản, địa bàn, loại hình dịch vụ, v.v. 1.2. Ôn tập kiến thức cơ bản liên quan đến QLTH QLTH hay quản lý ca là công việc như thế nào? Người QLTH/QL ca có những vai trò quan trọng nào? NVCTXH cần phải có những kiến thức và hiểu biết như thế nào về tâm sinh lý của thân chủ là người sử dụng ma túy để có thể thực hiện tốt công việc của một người QLTH/QL ca với những thân chủ này? Những kỹ năng quan trọng cần phải có ở một người QLTH/QL ca: bao gồm i) các kỹ năng cơ bản, và ii) Các kỹ năng chuyên biệt và những điều cần lưu ý khi áp dụng những kỹ năng này vào thân chủ là người sử dụng ma túy. 28 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
29. 1.3. Chuẩn bị tâm lý cho sinh viên Sinh viên cần được chuẩn bị tâm lý về những đặc điểm tâm sinh lý và quan hệ xã hội đặc thù của thân chủ. Thân chủ là người sử dụng ma túy có những đặc điểm tâm sinh lý và quan hệ xã hội khác với những nhóm thân chủ khác. Sinh viên cần phải ôn tập lại những kiến thức này để có thể bình tĩnh xử lý vấn đề khi gặp những biểu hiện bất thường của thân chủ. Những kiến thức CTXH với cá nhân về phân tích và đánh giá các khía cạnh tâm-sinh lý-quan hệ xã hội và nhu cầu của thân chủ về hỗ trợ tâm lý, y tế, kinh tế, xã hội cũng rất hữu ích cho sinh viên trong quá trình thực hành. Do vậy, sinh viên cũng cần phải tự ôn tập lại những kiến thức về các lý thuyết này. Rà soát lại các biểu mẫu thực hành nhằm hiểu đúng mục đích và nội dung các thông tin trong từng biểu mẫu ở những giai đoạn khác nhau. 1.4 Xác định trách nhiệm của sinh viên trong đợt thực hành Sinh viên có trách nhiệm phải tuân thủ đúng những nguyên tắc hoạt động trong CTXH với cá nhân trong quá trình thực hành như tôn trọng thân chủ, bảo vệ bí mật thông tin thân chủ, v.v. Yêu cầu về số lượng thân chủ mà sinh viên phải tiếp cận trong quá trình thực hành: do thời gian thực hành chỉ có từ 4 - 6 tuần, sinh viên chỉ cần tập trung làm việc với ít nhất là 3 thân chủ cho thật tốt và có thể chuyển gửi được 1 thân chủ đến một dịch vụ đáp ứng nhu cầu. Sinh viên có thể tự chọn thân chủ cho chính mình để làm việc trong đợt thực hành, hoặc nhận sự phân công từ người quản lý cơ sở để phụ trách những thân chủ bất kỳ. Tuy nhiên, sinh viên cũng có thể thương lượng với người quản lý cơ sở thực hành để chọn thân chủ phù hợp cho mục đích thực hành và khả năng làm việc của mình. Sinh viên được khuyến khích nên chọn những trường hợp mới bắt đầu, chưa có người làm trước để có thể áp dụng được tốt nhất những kiến thức đã được học và toàn bộ các bước (từ bước 1 đến bước 5) của quy trình QLTH. Sau đợt thực hành, nếu chưa kết thúc ca, sinh viên cần tiến hành công tác bàn giao trường hợp đang hỗ trợ cho nhân viên của cơ sở đang thực hành. Số biểu mẫu và báo cáo phải hoàn tất: tùy đặc điểm hoạt động của từng Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 29
30. cơ sở hoặc dự án địa phương nơi đang có các hoạt động hỗ trợ cho người sử dụng ma túy mà sinh viên phải thực hiện các biểu mẫu và báo cáo cho phù hợp với yêu cầu của các cơ sở này. Nhìn chung, các biểu mẫu và báo cáo này không khác nhau giữa các cơ sở và không khó nếu sinh viên đọc kỹ những thông tin trong các mục tiếp theo của tài liệu hướng dẫn thực hành này về quá trình lập kế hoạch hỗ trợ thân chủ, thực hiện kế hoạch, giám sát và theo dõi, lượng giá và kết thúc quá trình hỗ trợ, v.v. (Xem Phần III để biết thêm chi tiết về các biểu mẫu hồ sơ). Tóm lại, sinh viên nên xem lại kỹ lưỡng những kiến thức đã học và được thực hành qua những cơ hội thực hành trước đó để chuẩn bị sẵn sàng bắt tay vào thực hiện công việc thực hành quản lý trường hợp đối với người sử dụng ma túy, và chuẩn bị sẵn cho mình một phong thái làm việc linh hoạt trong mọi tình huống thì mọi việc sẽ diễn tiến thuận lợi. 2. Chuẩn bị thủ tục cho việc thực hành 2.1. Lựa chọn cơ sở thực hành Điều phối viên thực hành của trường sẽ chịu trách nhiệm liên hệ với các địa phương và cơ quan ban ngành có liên quan trong tỉnh hoặc thành phố để tìm cơ sở phù hợp cho sinh viên thực hành. Các cơ sở này phải là những cơ sở có áp dụng chương trình Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy, cung cấp các dịch vụ tư vấn điều trị nghiện, điều trị nghiện và hỗ trợ sau cai nghiện cho những người sử dụng ma túy, có những nhân viên xã hội chuyên nghiệp và phải có giấy phép hoạt động hợp pháp. Sinh viên cũng có thể tự tìm kiếm cơ sở thực hành cho bản thân mình với điều kiện là cơ sở thực hành phải có đủ những yêu cầu đã đề cập trên. Tuy nhiên, trong trường hợp này, sinh viên sẽ phải thảo luận và có sự đồng ý của điều phối viên thực hành của trường thì quá trình thực hành và kết quả thực hành mới được công nhận. 2.2. Giới thiệu của nhà trường • Giấy giới thiệu: Nhà trường sẽ cấp giấy giới thiệu cho sinh viên đến các cơ sở thực hành sau khi đã xác định được cơ sở thực hành. • Mẫu Giấy giới thiệu cần ghi rõ chủ đề của đợt thực hành, tên sinh viên, tên kiểm huấn viên, thời gian thực hành, nội dung chính của đợt thực hành. 30 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
31. • Bản giới thiệu nội dung chính và chương trình thực hành của sinh viên. 2.3. Phân công kiểm huấn viên Bên cạnh việc Khoa Công tác xã hội phân bổ Giáo viên kiểm huấn thì sinh viên có thể chủ động tìm kiếm kiểm huấn viên cơ sở, hoặc khoa sẽ liên hệ và giới thiệu kiểm huấn viên cơ sở từ nhóm nhân viên sẵn có tại các cơ sở. Sau khi hoàn tất việc chọn lựa cơ sở thực hành và có đầy đủ giáo viên kiểm huấn (kiểm huấn viên trường), kiểm huấn cơ sở, cần tổ chức một buổi trao đổi của hai kiểm huấn viên và sinh viên để tiến đến thống nhất lại toàn bộ tiến trình thực hành. 2.4. Tham khảo tài liệu, chuẩn bị công cụ thực hành Tài liệu tham khảo: Sinh viên phải tự tham khảo các tài liệu đã học về CTXH với cá nhân, các lý thuyết có liên quan đến hành vi con người và môi trường, thay đổi hành vi, phân tích tâm sinh lý và quan hệ xã hội và quản lý trường hợp đặc biệt là khi áp dụng với những thân chủ là người sử dụng ma túy như đã đề cập ở phần đầu của giai đoạn chuẩn bị. Kế hoạch thực hành: Sinh viên phải tự chuẩn bị và trình cho kiểm huấn viên và người quản lý cơ sở thực hành một kế hoạch thực hành cho riêng từng cá nhân sinh viên, trong đó phải nêu rõ kế hoạch dự kiến làm theo từng tuần, mục đích của công việc, những kết quả mong đợi, thời gian dự kiến hoàn tất và những mong đợi và những sự phối hợp của các nguồn lực khác. Tùy theo yêu cầu cụ thể của từng trường mà mẫu kế hoạch thực hành có thể được chuẩn bị theo những cách khác nhau. Xem Phần III. KH1: Nhật ký thực hành: trang thứ 2 trình bày một mẫu kế hoạch thực hành để sinh viên tham khảo khi chuẩn bị kế hoạch thực hành cho từng cá nhân. Ghi chú: Mẫu kế hoạch thực hành này cũng sẽ là cơ sở để kiểm huấn viên theo dõi và hỗ trợ sinh viên trong quá trình thực hành và đánh giá được tiến trình thực hành của sinh viên theo từng giai đoạn cụ thể. Sổ tay thực hành: Mỗi sinh viên sẽ được phát một tập tài liệu hướng dẫn với đầy đủ những chi tiết cần thiết theo sự chuẩn bị của các trường. Sinh viên phải đọc kỹ và làm theo đúng những hướng dẫn trong tập tài liệu này. Mỗi tập tài liệu hướng dẫn thực hành thường có ít nhất là 3 mẫu cơ bản như sau: Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 31
32. • Mẫu nhật ký thực hành gồm có cả hướng dẫn cách viết nhật ký thực hành (Phần III, KH1) • Mẫu báo cáo thực hành gồm có cả hướng dẫn về các vấn đề cần báo cáo và dàn bài gợi ý cho một báo cáo thực hành cuối kỳ (Phần III, KH2) • Mẫu đánh giá quá trình thực hành, gồm có các tiêu chí đánh giá cụ thể do các trường tự đề ra. Có 2 mẫu: một mẫu dành cho sinh viên tự đánh giá về mình. (Phần III, KH3); và một mẫu dành cho kiểm huấn viên của trường. Sau khi tham khảo ý kiến của kiểm huấn viên cơ sở, kiểm huấn viên của trường sẽ đánh giá về sinh viên (Phần III, KH4) Ngoài những mẫu tài liệu nói trên, sinh viên có thể còn phải thực hiện các báo cáo giai đoạn hoặc báo cáo giữa kỳ theo yêu cầu của kiểm huấn viên. II. GIAI ĐOẠN THỰC HÀNH 1. Triển khai việc thực hành 1.1. Tìm hiểu tổng quan cơ sở Thực hành môn học là bước trải nghiệm nghề nghiệp đầu tiên của sinh viên. Do vậy, để thu thập được thông tin một cách đầy đủ sinh viên phải biết vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào trường hợp cụ thể. Sau khi được kiểm huấn viên nhà trường giới thiệu, hoặc sinh viên tự liên hệ được cơ sở thực hành, sinh viên sẽ được kiểm huấn viên, hoặc lãnh đạo cơ sở giới thiệu sơ lược về nội quy, quy định của cơ sở, tổng quan về cơ sở, cũng như giới thiệu kiểm huấn viên cơ sở sẽ trực tiếp phụ trách sinh viên và thời gian thực hành của sinh viên tại cơ sở. Để thu thập thông tin tổng quan về cơ sở thực hành, sinh viên có thể tham khảo văn bản tài liệu liên quan của cơ sở; tiếp xúc trực tiếp với cán bộ, nhân viên của cơ sở để phỏng vấn và ghi nhận ý kiến. Những thông tin ban đầu về cơ sở thực hành cần thu thập như sau: • Tổng quan chung về cơ sở thực hành . Lịch sử hình thành và phát triển của cơ sở 32 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
33. . Chức năng, nhiệm vụ . Cơ cấu tổ chức bộ máy . Dịch vụ trợ giúp cho thân chủ . Mối quan hệ với các tổ chức phi chính phủ hay tổ chức từ thiện, tổ chức xã hội khác nhau, v.v. • Mô hình quản lý trường hợp . Tìm hiểu về mục tiêu hoạt động của mô hình quản lý trường hợp, công tác tư vấn giảm nguy cơ và thay đổi hành vi của NSDMT. . Xác định nhóm đích được tiếp cận từ mô hình này bao gồm: Người sau cai từ các trung tâm trở về đang được quản lý tại địa phương trong vòng 2 năm; người hồi gia; người sử dụng ma túy trên địa bàn. . Hỗ trợ cho nhóm đích tiếp cận được các dịch vụ và chương trình khác nhau tại cộng đồng về y tế như: Tư vấn xét nghiệm HIV (HTC), chương trình điều trị kháng vi rút (ARV) cho người sống chung với HIV tại các phòng khám ngoại trú (OPC), chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện thay thế Methadone (MMT), v.v. và dịch vụ xã hội như hướng nghiệp, dạy nghề và hỗ trợ việc làm, vay vốn, thủ tục hành chính, v.v, có sẵn tại địa phương và tăng cường giá trị sống tích cực cho NSDMT tái hòa nhập cộng đồng. • Hệ thống hoạt động trợ giúp người sử dụng ma túy tại địa phương: . Sở Lao động Thương binh & Xã hội; Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội chịu trách nhiệm chính trong trợ giúp cho NSDMT. . Phòng Lao động Thương binh & Xã hội thực hiện các hoạt động truyền thông gia đình, cộng đồng; quản lý trường hợp, v.v. . Trung tâm công tác xã hội, các đơn vị/tổ chức trợ giúp người sử dụng ma túy tại địa phương, v.v. • Phương thức hoạt động của cơ sở thực hành . Thời gian làm việc . Nội quy, quy chế • Số lượng thân chủ trên địa bàn, nơi cư trú: Danh sách tất cả trường hợp SDMT cả số cũ và số mới hiện nay ở cơ sở thực hành Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 33
34. • Nguồn lực sẵn có để hỗ trợ thân chủ . Trong nước: Ngân sách nhà nước, cộng đồng xã hội, các tổ chức xã hội, tổ chức tôn giáo, cá nhân, v.v. . Nước ngoài, các tổ chức phi chính phủ (NGO) . Danh sách dịch vụ chuyển gửi mà hiện tại các kiểm huấn cơ sở đang sử dụng • Phân công sinh viên tiếp cận thân chủ . Mỗi sinh viên được kiểm huấn viên cơ sở phân công ít nhất là 3 thân chủ để hỗ trợ. . Hoặc sinh viên phải tự lựa chọn cho mình ít nhất 3 thân chủ (phải được sự đồng ý của kiểm huấn viên cơ sở). 1.2. Quan sát thực địa Sinh viên phải đi quan sát thực địa để có dịp quan sát và nắm bắt tình hình thực tiễn thông qua các cuộc gặp gỡ, trao đổi với cán bộ quản lý trường hợp trên địa bàn thực hành hoặc thuộc cơ sở thực hành, cũng như chính quyền địa phương về các vấn đề kinh tế - xã hội liên quan, đặc biệt nắm bắt về số lượng người sử dụng ma túy trên địa bàn, đặc biệt là tình hình tại các điểm nóng về sử dụng ma túy. Trong thời gian này, sinh viên phải tiến hành viết nhật ký trong suốt thời gian thực hành tại các cơ sở thực hành. Quan sát thực địa sẽ giúp sinh viên có khả năng so sánh, đối chiếu, tư duy liên vùng, giải thích các qui luật, hiện tượng, tìm hiểu và phân biệt sự dị biệt về các hoạt động kinh tế xã hội giữa các vùng lãnh thổ có ảnh hưởng đến lối sống, suy nghĩ và điều kiện xã hội của người sử dụng ma túy, gia đình họ và cộng đồng xung quanh. Cũng như mô hình QLTH đang vận hành, cơ hội tiếp cận nguồn lực, những vướng mắc trong việc thụ hưởng chính sách, cách thức quản lý/hoạt động, phương thức chuyển gửi, v.v. Sinh viên thực hiện tiếp cận cộng đồng để hiểu rõ hơn về cơ sở thực hành. Từ đó sinh viên có thể tự lựa chọn cho mình những thân chủ hoặc được người quản lý cơ sở phân công cho những thân chủ bất kỳ. Tuy nhiên, sinh viên cũng có thể thương lượng với người quản lý cơ sở thực hành để chọn thân chủ phù hợp cho mục đích thực hành và khả năng làm việc của mình. Sau một tuần đi quan sát thực địa tại cơ sở thực hành, sinh viên tiến hành viết bản kế hoạch cho khóa thực hành của mình. Trong đó sinh viên phải 34 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
35. trình bày nội dung cụ thể, chi tiết mỗi tuần (thông thường sinh viên có từ 4 – 6 tuần thực hành môn học) và tùy theo từng trường hợp cụ thể sinh viên có kế hoạch phù hợp hỗ trợ cho người sử dụng ma túy. 1.3. Thâm nhập thực tế Căn cứ vào kế hoạch đào tạo và công tác thực hành môn học của sinh viên, tùy theo từng trường và khoa có kế hoạch thực hành môn học cụ thể cho sinh viên, để sinh viên vận dụng lý thuyết đã học vào từng trường hợp cụ thể. Để công tác thực hành môn học của sinh viên được thuận lợi, yêu cầu sinh viên phải nắm vững nội dung ở giai đoạn chuẩn bị để vận dụng tốt các kiến thức đã học vào trong thực tế cũng như dự kiến được các tình huống có thể xảy ra để có cách giải quyết tốt nhất. Trong quá trình thâm nhập thực tế, sinh viên phải nắm rõ nội quy, quy chế của cơ sở thực hành, làm việc với lãnh đạo hay kiểm huấn viên tại cơ sở. Tìm hiểu về vấn đề nghiên cứu và những thông tin về cơ sở Sau khi xác định được vấn đề nghiên cứu, sinh viên tiến hành công tác vãng gia để tìm hiểu những thông tin về thân chủ Trước khi tiến hành quan sát thực địa sinh viên phải chuẩn bị đầy đủ những giấy tờ cần thiết liên quan đến khóa thực hành ở các cơ sở thực hành: Hồ sơ đối với sinh viên: Sinh viên xem lại kiến thức ở giai đoạn chuẩn bị (Phần Tham khảo tài liệu, chuẩn bị công cụ thực hành) để thực hiện tốt trong giai đoạn thực hành. Hồ sơ đối với thân chủ: Hồ sơ cua môt trường hợp bao gôm nhưng văn bản chuyên môn có tính bảo mật của cơ sở thực hành. Hồ sơ này sẽ ghi lại tất cả những thông tin liên quan đến NSDMT cũng như các bước tiếp theo trong tiến trình giúp đỡ thân chủ. Mỗi hồ sơ ứng với một thân chủ. Trong trường hợp có nhiều thân chủ cần được giúp đỡ thì cần phải có những hồ sơ khác nhau, trong đợt thực hành này sinh viên cần thiết lập tối thiểu 3 hồ sơ cho 3 thân chủ khác nhau. Các hồ sơ phải được đánh mã số phân biệt và lưu trữ tại nơi an toàn trong cơ sở thực hành, phải đảm bảo được tính bảo mật thông tin. Đồng thời cơ sở thực hành phải có những qui định rõ ràng và chặt chẽ về quyền tham khảo thông tin trong các hồ sơ trường hợp nhằm tránh việc những người Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 35
36. không có thẩm quyền biết những chi tiết trong hồ sơ tiếp nhận mà nó có thể giúp nhận dạng người cung cấp thông tin. Và lưu ý đến những thông tin thiết yếu của một bộ hồ sơ thân chủ, xem lại phần lý thuyết và tham khảo biểu mẫu hồ sơ xã hội phần phụ lục. 1.4. Xây dựng khung thời gian cho từng hoạt động Công tác thực hành môn học đạt hiệu quả cao khi sinh viên xây dựng khung thời gian cho từng hoạt động của mình trong suốt từ 4 – 6 tuần thực hành tại cơ sở xã hội. Xây dựng khung làm việc là một quá trình sinh viên sắp xếp thời gian thích hợp cho từng công việc, là việc lên kế hoạch để đạt được mục tiêu đề ra trong khoảng thời gian thực hành tại cơ sở thực hành. Việc xây dựng khung thời gian cho từng hoạt động là rất cần thiết, qua đó sinh viên sẽ chủ động và sáng tạo hơn trong việc xác định được mục tiêu, hoạt động, sự tham gia mong đợi từ phía thân chủ, những nguồn lực hỗ trợ, thời gian, v.v. cũng như vai trò của sinh viên thực hành. Như vậy, xây dựng khung thời gian cho từng hoạt động là quá trình xác định thời gian cụ thể cho từng hoạt động trong thời gian thực hành tại cơ sở. Căn cứ vào mục đích của môn học và sau khi quan sát thực địa để thu thập thông tin, sinh viên phải viết được bản kế hoạch cho riêng mình, trong đó phải nêu rõ kế hoạch dự kiến làm theo từng tuần, mục đích của công việc, những kết quả mong đợi, thời gian dự kiến hoàn tất và những mong đợi về sự tham gia của thân chủ và những sự phối hợp của các nguồn lực khác. Sinh viên có thể sử dụng mẫu kế hoạch đã trình bày ở giai đoạn chuẩn bị để thực hiện. Sau khi đi quan sát thực địa xong, sinh viên phải xem xét lại bảng kế hoạch dự kiến của mình có cần điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với cơ sở thực hành, sinh viên hoàn tất bản kế hoạch thực hành của mình để trình cho kiểm huấn viên và cơ sở thực hành. Trong suốt quá trình thực hành tại cơ sở, sinh viên phải dựa vào kế hoạch để triển khai các hoạt động cũng như thu thập các thông tin liên quan (sinh viên cần xem lại mẫu Bảng kế hoạch ở giai đoạn chuẩn bị để thực hiện). 2. Thực hành quy trình quản lý trường hợp Căn cứ thời gian của khóa thực hành, mỗi sinh viên cần phải lựa chọn tối thiểu 03 thân chủ, trong vòng từ 4 – 6 tuần và áp dụng quy trình quản lý trường hợp, v.v. 36 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
37. Bước 1. Xây dựng mối quan hệ và đánh giá nhu cầu thân chủ a. Mục tiêu cần đạt được • Thiết lập mối quan hệ với thân chủ • 3 thân chủ đồng ý với sự tiếp cận của sinh viên • Sinh viên xác định được rõ vấn đề/nhu cầu chính của từng thân chủ b. Hoạt động cần thực hiện • Để thiết lập được mối quan hệ với thân chủ, sinh viên cần xem lại các nguyên tắc trong phần lý thuyết đã học áp dụng vào từng tình huống cụ thể . Trong thời gian đầu tiếp xúc với thân chủ, sinh viên không nên quá nôn nóng để thu thập thông tin mà cần trao đổi về thân chủ về sở thích, thói quen, v.v. quan sát, làm quen và tạo ra bầu không khí thân thiện với thân chủ để thân chủ quen dần với sự có mặt của sinh viên thực hành . Sinh viên cần lựa chọn nơi họ cư trú, hoặc nơi phù hợp nhất đối với cả thân chủ và sinh viên. Đối với trường hợp thân chủ là người đang được hỗ trợ bởi nhân viên QLTH của cơ sở thì cần có buổi gặp gỡ trực tiếp giữa thân chủ, NVQLTH cơ sở và sinh viên thực hành, giúp cho thân chủ thoải mái làm việc với sinh viên trong suốt quá trình thực hành . Thân chủ tham gia chương trình QLTH là hoàn toàn tự nguyện, không nên ép buộc thân chủ nếu thân chủ chưa muốn tham gia . Sau khi tiếp cận với những NSDMT và có sự đồng ý, sinh viên tiến hành lập danh sách ít nhất là 3 thân chủ đồng ý và ghi vào phần ghi chú của mẫu Thông tin của buổi tiếp cận thân chủ (Mẫu số 2) để thực hiện quy trình QLTH. • Sau khi được sự đồng ý tiếp cận của thân chủ, sinh viên cần vận dụng kiến thức đã học để đánh giá các yếu tố về nhân thân – xã hội; điều kiện sức khỏe và vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, sử dụng và điều trị nghiện ma túy cũng như hành vi tình dục, v.v. . Để xác định rõ vấn đề và nhu cầu của từng thân chủ, sinh viên cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn (thân chủ, gia đình, người thân, bạn bè, v.v.) Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 37
38. . Cùng với từng thân chủ sắp xếp vấn đề/nhu cầu theo thứ tự ưu tiên chuẩn bị lên kế hoạch sơ bộ dựa trên nhu cầu để hỗ trợ cho thân chủ . Lập bản đánh giá riêng cho từng thân chủ . Đánh giá tình trạng chung của từng thân chủ, bao gồm điểm mạnh/ điểm yếu, và nhu cầu y tế - xã hội, nhằm xây dựng kế hoạch dịch vụ cá nhân cho thân chủ . Sinh viên tiến hành đánh giá xem thân chủ của mình đang ở giai đoạn thay đổi hành vi nào (giai đoạn tiền dự định; dự định; chuẩn bị; hành động; duy trì) để xác định sơ bộ chiến lược can thiệp cho phù hợp với từng thân chủ. c. Những biểu mẫu cần áp dụng Biểu mẫu 1: Hồ sơ xã hội Biểu mẫu 2: Thông tin của buổi tiếp cận Biểu mẫu 3: Bảng đánh giá điểm mạnh, mặt hạn chế của thân chủ Biểu mẫu 4: Nhật ký tiếp cận của thân chủ Biểu mẫu 5: Danh sách thân chủ đăng ký QLTH (Danh sách theo dõi thân chủ dành cho QLTH) d. Những điểm cần lưu ý • Sinh viên cần tuân thủ đúng thời gian đã hẹn làm việc với thân chủ • Chấp nhận và tôn trọng thân chủ, không nên dùng những từ nhạy cảm mang tính kỳ thị như thằng nghiện, xì ke, ma túy, v.v. trong quá trình tiếp cận thân chủ • Cần lưu ý đến tính bảo mật thông tin cho thân chủ, nếu chưa có sự đồng ý của thân chủ thì không được bộc lộ thông tin • Nên liên lạc/gặp gỡ thân chủ ít nhất 2 lần/tuần trong hai tuần đầu tiên. Sau đó tần suất liên lạc phụ thuộc vào từng trường hợp và mức độ cần thiết đối với dịch vụ QLTH • Trong bước này sinh viên cần sử dụng nhóm kỹ năng chuyên biệt trong QLTH với NSDMT: Kỹ năng gắn kết thân chủ; kỹ năng lưu trữ thông tin, và kỹ năng lưu trữ hồ sơ của thân chủ 38 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
39. • Để đánh giá đầy đủ và chính xác nhu cầu của từng thân chủ thì sinh viên cần thực hiện theo thời gian không nên đánh giá liền mạch trong một lần duy nhất. Bởi vì nhu cầu của thân chủ có thể thay đổi theo thời gian, đánh giá sự thay đổi hay đánh giá tiến độ có thể thực hiện thường xuyên nhằm sửa đổi kế hoạch cho phù hợp với từng thân chủ • Một số khó khăn thường gặp và cách xử lý . Thời gian đầu đi thực hành tại cơ sở sinh viên còn rất bỡ ngỡ không biết nên bắt đầu từ đầu, cách tiếp cận như thế nào cho hiệu quả, sinh viên cần gặp trực tiếp kiểm huấn nhà trường và kiểm huấn viên cơ sở để được hỗ trợ . Khi mới tiếp cận với thân chủ, một số trường hợp mặc cảm và lo sợ nên không tiếp cận được. Yêu cầu sinh viên phải kiên nhẫn và vận dụng các kỹ năng đã học để tiếp cận thân chủ, hoặc tiếp cận, xây dựng mối quan hệ với những người có ảnh hưởng đến thân chủ trước như cha mẹ, vợ, v.v. . Sau khi thiết lập được mối quan hệ với NSDMT, một số thân chủ thay đổi và không tiếp tục cộng tác, sinh viên phải tìm hiểu rõ nguyên nhân và nhờ sự giúp đỡ của nhân viên QLTH tại cơ sở để có hướng giải quyết tốt nhất, trong trường hợp không thể khắc phục thì có thể tạm ngưng một thời gian chuyển sang một phương án dự phòng khác thay thế . Trong một số trường hợp đặc biệt, vì lý do sức khỏe, thân chủ qua đời hoặc thân chủ rời khỏi địa phương, thân chủ và gia đình không hợp tác (sinh viên đã tìm mọi cách khắc phục), v.v. thì phải bỏ ca, sinh viên cần sự hỗ trợ của kiểm huấn viên cơ sở để giới thiệu một thân chủ khác thay thế Bước 2. Xây dựng kế hoạch a. Mục tiêu cần đạt được • Để hỗ trợ tốt cho thân chủ, sinh viên cần hỗ trợ thân chủ xây dựng được mục tiêu SMART (xem lại kiến thức phần lý thuyết để thực hiện) • Xác định được chiến lược can thiệp/dịch vụ cần chuyển gửi • Căn cứ vào nhu cầu của từng thân chủ, sinh viên hỗ trợ tăng cường năng lực nhằm giúp họ tự đưa ra quyết định và lập được một kế hoạch Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 39
40. cá nhân có tính thực tiễn cho bản thân và đề nghị thân chủ ký xác nhận vào bản kế hoạch dịch vụ cá nhân b. Hoạt động cần thực hiện Lập kế hoạch dịch vụ cá nhân là một cấu phần quan trọng trong QLTH dành để hướng dẫn thân chủ và sinh viên có được một phương pháp tiếp cận chủ động, cụ thể theo từng bước để tập trung giải quyết các nhu cầu của thân chủ. Thân chủ là những NSDMT cần rất nhiều sự khích lệ và hỗ trợ tăng cường năng lực nhằm giúp họ tự đưa ra quyết định và lập được một kế hoạch có tính thực tiễn cho bản thân. Trong bước này, sinh viên nên hỗ trợ thân chủ xác định các mục đích, mục tiêu cũng như các vấn đề ưu tiên trong Kế hoạch dịch vụ cá nhân của họ. • Xây dựng mục tiêu cụ thể: . Đặt những câu hỏi để xác định xem vấn đề/nhu cầu nào đang là ưu tiên nhất của thân chủ . Hỗ trợ thân chủ xây dựng mục tiêu SMART thông qua việc đặt câu hỏi gợi ý dựa vào 5 đặc điểm của mục tiêu SMART. . Khẳng định lại mục tiêu ngắn hạn trên là điều mà thân chủ đang muốn đạt được nhất trong thời điểm hiện tại. • Dựa vào mục tiêu ưu tiên đã được xây dựng, sinh viên cần xác định xem liệu pháp can thiệp hoặc dịch vụ nào tại địa phương có thể đáp ứng nhu cầu của thân chủ. • Khi xây dựng kế hoạch dịch vụ cá nhân của thân chủ cần dựa vào những thông tin thu thập được từ bước 1 (đánh giá nhu cầu của thân chủ) và phải phù hợp với từng giai đoạn thay đổi hành vi của thân chủ . Kế hoạch dịch vụ cá nhân của thân chủ cần phải tập trung vào các vấn đề ưu tiên, và các mục đích lớn hơn cần chia nhỏ thành các mục tiêu để đưa vào từng bước thực hiện có tính khả thi cao. . Những mục tiêu khôn ngoan sẽ giúp cho thân chủ duy trì được sự cam kết của mình và tiến tới mục tiêu đề ra, mục tiêu cụ thể có nhiều cơ hội để đạt được hơn là mục tiêu chung. . Phát triển kế hoạch chi tiết cho thân chủ cần dựa vào mục tiêu SMART này. 40 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
41. • Kế hoạch dịch vụ cá nhân được xây dựng dựa trên các buổi gặp gỡ trực tiếp giữa thân chủ và sinh viên giúp khuyến khích năng lực và sự tham gia chủ động của thân chủ. Việc sinh viên trao cho thân chủ một bản Kế hoạch dịch vụ cá nhân của bản thân họ sẽ giúp củng cố quyền sở hữu của thân chủ và thu hút họ vào quá trình thực thi bản kế hoạch. • Mỗi thân chủ có một kế hoạch cá nhân riêng, trên cơ sở đó xem xét thân chủ đang ở giai đoạn của thay đổi hành vi nào để có một chiến lược can thiệp riêng phù hợp cho từng thân chủ. • Rà soát lại hiện nay tại địa phương đang có những dịch vụ xã hội hay y tế nào dành cho NSDMT . Dịch vụ hỗ trợ về việc làm; vay vốn; giáo dục; tiếp cận tư vấn; truyền thông gia đình, cộng đồng . Dịch vụ về chăm sóc sức khỏe tại nhà; phòng và điều trị lao; dự phòng; chăm sóc và điều trị HIV; tư vấn về điều trị nghiện ma túy hoặc các câu lạc bộ, v.v. • Sinh viên cần phải biết trước những thông tin về dịch vụ chuyển gửi thân chủ và giải đáp cho thân chủ nếu cần . Địa điểm, thời gian làm việc, khoảng cách, v.v. . Chi phí dịch vụ có được miễn phí hay giảm giá hay không . Khi chuyển gửi đến cần liên hệ với ai . Các thủ tục hành chính . Giải thích và cung cấp cụ thể các thông tin liên quan về các dịch vụ để giúp thân chủ hiểu rõ hơn về dịch vụ đó cũng như lợi ích của việc sử dụng dịch vụ. Từ đó họ lựa chọn dịch vụ tốt nhất phù hợp với nhu cầu của từng thân chủ c. Những biểu mẫu cần áp dụng Mẫu Kế hoạch can thiệp của thân chủ và quản lý trường hợp Mẫu 2. Thông tin của buổi tiếp cận Mẫu 4. Nhật ký tiếp cận của thân chủ Bản Danh sách thân chủ đăng ký QLTH Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 41
42. d. Những điểm cần lưu ý • Mục đích, mục tiêu của kế hoạch dịch vụ cá nhân đều do chính thân chủ xác định, với sự tham gia hỗ trợ (khi phù hợp) của gia đình, người thân, nhân viên chăm sóc, v.v, của thân chủ. • Khi xây dựng mục tiêu cho thân chủ, sinh viên cần chú ý đến các đặc điểm của mục tiêu (cụ thể, đo lường được, khả thi, phù hợp, có khung thời gian) và cho thân chủ xác định lại những điều đã đạt được cũng như rào cản để định hướng lại trong công tác quản lý trường hợp. • Không nên áp đặt suy nghĩ của mình cũng như thúc ép thân chủ, buộc thân chủ thay đổi hành vi khi họ chưa sẵn sàng. • Khi thân chủ đang ở tình trạng lưỡng lự, sinh viên sử dụng kỹ thuật phỏng vấn tạo động lực để hỗ trợ cho thân chủ đưa ra những lựa chọn phù hợp. • Sinh viên cần ghi chép lại sự tiến bộ của thân chủ và lưu trữ bằng văn bản các thay đổi theo từng giai đoạn, hoặc những thông tin cập nhật của kế hoạch dịch vụ cá nhân cũng như kết quả thật sự của quá trình thân chủ thực hiện kế hoạch. • Kế hoạch dịch vụ cá nhân không chỉ xây dựng một lần là xong mà phải cập nhật theo thời gian để chỉnh sửa cho phù hợp với thay đổi về tình trạng cuộc sống, nhu cầu hay mục đích của thân chủ. • Khi xây dựng xong kế hoạch dịch vụ cá nhân cùng với thân chủ và gia đình xem lại toàn bộ kế họach này một lần nữa đã phù hợp với thân chủ chưa, nếu phù hợp thì đề nghị thân chủ xác nhận vào bản kế hoạch này. • Một số khó khăn thường gặp và hướng xử lý: . Trong quá trình xây dựng và thực hiện kế hoạch dịch vụ cá nhân nếu thân chủ không hoàn thành một số hoạt động cụ thể nào đó, thì một trong những cách khác có thể hỗ trợ họ đạt được mục tiêu là phát triển thêm kỹ năng cho họ, hoặc xác định xem thân chủ có đang ở giai đoạn hành động của mô hình các giai đoạn thay đổi hành vi không. . Khi hoàn thành việc xây dựng kế hoạch dịch vụ cá nhân, đôi khi thân chủ từ chối toàn bộ hoặc một phần nào đó của kế hoạch dịch 42 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
43. vụ cá nhân, thì sinh viên cần phải xem lại quá trình xây dựng kế hoạch đã lấy thân chủ làm trọng tâm hay chưa. . Trong quá trình xây dựng kế hoạch không lấy thân chủ làm trọng tâm, sinh viên quá chủ động đưa ra các giải pháp giải quyết giúp thân chủ sẽ dẫn đến thân chủ từ chối một phần hay toàn bộ kế hoạch. Do vậy, sinh viên cần chú ý đến triết lý nghề CTXH để thực hiện. . Thân chủ đã hợp tác với sinh viên để hoàn thành được bản kế hoạch cá nhân nhưng sau đó do gia đình hay một số yếu khác tác động làm cho thân chủ từ bỏ kế hoạch, sinh viên cần xem lại phần đánh giá nhu cầu và xác định mục tiêu của thân chủ đã phù hợp chưa, những điểm nào cần bổ sung hoàn thiện, hoặc điều gì đã xảy ra sau khi xây dựng kế hoạch, tìm giải pháp thay thế hoặc điều chỉnh kế hoạch. . Sau khi hoàn thành kế hoạch dịch vụ cá nhân, sinh viên nên photo lại một bản và đưa bản chính cho thân chủ giữ để thực hiện. Bước 3. Chuẩn bị cho thân chủ kết nối dịch vụ a. Mục tiêu cần đạt được • Thân chủ tiếp nhận đầy đủ thông tin về dịch vụ sẽ tiếp cận- Thân chủ tự tin về khả năng tiếp cận dịch vụ. • Thân chủ được trợ giúp về thủ tục/đơn từ để tiếp cận được các dịch vụ hoặc quyền hạn của mình được thụ hưởng. • Xác định được rào cản có thể có từ nhà cung cấp dịch vụ và bản thân thân chủ. • Chuyển gửi được ít nhất một thân chủ đến một dịch vụ đáp ứng nhu cầu của họ. Trong trường hợp thực tế, sinh viên tiếp cận và xác định được nhu cầu của từng thân chủ và chuyển gửi được nhiều thân chủ tiếp cận được các dịch vụ thì tốt nhất. b. Hoạt động cần thực hiện • Sau khi cung cấp đầy đủ thông tin về dịch vụ chuyển gửi cho thân chủ, sinh viên cần xác định được mức độ tự tin của thân chủ. . Thân chủ cần được chuẩn bị tốt tâm lý về dịch vụ mà họ được chuyển gửi. Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 43
44. . Sinh viên sử dụng kỹ năng lắng nghe tích cực để xác định và tìm hiểu thân chủ cảm thấy thế nào khi chuẩn bị tiếp cận dịch vụ. . Sinh viên cần nhận thức được mức độ thoải mái và sẵn sàng của thân chủ, tránh tình trạng quá thúc giục thân chủ (sinh viên có thể sử dụng Bảng đánh giá mức độ sẵn sàng của thân chủ ở phần lý thuyết để thực hiện). • Khi chuyển gửi thân chủ đến các dịch vụ, sinh viên có thể hỗ trợ cho thân chủ các thủ tục/đơn từ để tiếp cận được với các dịch vụ hoặc quyền hạn mà từng thân chủ được thụ hưởng. . Biểu mẫu chuyển gửi đã được sinh viên/NVQLTH hoặc giám sát viên của chương trình ký và điền ngày tháng đầy đủ. . Những thông tin của người đầu mối liên lạc, các thông tin cần thiết khác như giờ làm việc, chi phí, thủ tục đăng ký, v.v. . Cần có sổ ghi chép hoặc hồ sơ ghi rõ những lần liên lạc giữa sinh viên và người cung cấp dịch vụ chuyển gửi liên quan đến việc đặt lịch và thu xếp dịch vụ dành cho từng thân chủ. • Xác định các rào cản có thể từ nhà cung cấp dịch vụ và bản thân của thân chủ. . Các công văn, văn bản phối hợp của mạng lưới (nếu có). . Quyết định của ủy ban hoặc giấy tờ có xác nhận của thân chủ. . Các giấy tờ tùy thân của thân chủ và của sinh viên (QLTH) nếu chúng ta đi cùng với họ. . Giấy giới thiệu (nếu cần). • Trong quá trình thực hành sinh viên ít nhất phải chuyển gửi thành công một thân chủ đến một dịch vụ cung cấp cho NSDMT. . Sinh viên phải liên hệ trước với các đơn vị cung cấp dịch vụ cho NSDMT. . Trong những trường hợp cần thiết, sinh viên có thể đi cùng với thân chủ tới các dịch vụ đó để chuyển gửi trực tiếp. c. Những biểu mẫu cần áp dụng Mẫu chuyển gửi 44 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
45. Mẫu Thông tin của buổi tiếp cận (xem mẫu 2) Mẫu Nhật ký tiếp cận của thân chủ (xem mẫu 4) Bản Danh sách thân chủ đăng ký QLTH (xem mẫu 5) d. Những điểm cần lưu ý • Sinh viên cần thông báo về các dịch vụ mà thân chủ chuyển gửi đến • Sinh viên cần duy trì thông tin liên lạc thường xuyên và chủ động với thân chủ nhằm nắm bắt và liệu trước được các vấn đề, ổn định tình trạng của thân chủ, dự phòng khủng hoảng, và hỗ trợ thân chủ đạt được các mục tiêu dịch vụ của mình • Sinh viên cần gặp gỡ trực tiếp thân chủ, vãng gia, và đi cùng thân chủ đến các điểm cung cấp dịch vụ khi cần thiết nhằm đảm bảo họ nhận được dịch vụ • Đảm bảo quyền được riêng tư và bảo mật của thân chủ khi liên lạc với những người cung cấp dịch vụ và những cá nhân khác • Trong bước này sinh viên cần sử dụng nhóm kỹ năng lưu trữ thông tin, hồ sơ của thân chủ để tiếp nhận, lưu hồ sơ, cung cấp phản hồi và góp ý cho nhà cung cấp dịch vụ để thúc đẩy cải thiện chất lượng • Đóng vai trò nhà liên lạc giữa thân chủ với các nhà cung cấp dịch vụ để tăng cường liên kết giữa các dịch vụ hoặc chương trình nhằm tối đa hóa các kết quả tích cực • Thu thập và quản lý thông tin và dữ liệu một cách an toàn nhằm cải thiện chất lượng chương trình, theo dõi và đánh giá chương trình. • Một số khó khăn thường gặp và hướng xử lý . Một số thân chủ chưa sẵn sàng để tiếp cận các dịch vụ, sinh viên không nên thúc giục . Trong những trường hợp cần thiết, sinh viên có thể đi cùng với thân chủ đến các dịch vụ xã hội để chuyển gửi trực tiếp . Do thời gian thực hành ngắn, chưa có kinh nghiệm thực tế nên sinh viên không thể giới thiệu các loại hình dịch vụ đa dạng, phong phú cho thân chủ. Do vậy, sinh viên cần liên hệ với nhân viên QLTH để được hỗ trợ . Sinh viên chưa có nhiều mối quan hệ với các nhà cung cấp dịch vụ Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 45
46. xã hội nên thông qua nhân viên QLTH để làm cầu nối để cung cấp dịch vụ tốt nhất cho thân chủ Bước 4. Theo dõi, giám sát hỗ trợ thân chủ a. Mục tiêu cần đạt được • Xác định kết quả tiếp cận dịch vụ của thân chủ theo kế hoạch và mục tiêu đã đề ra • Nhận biết và tháo gỡ kịp thời những rào cản, những khó khăn trong quy trình thực hành QLTH • Đưa ra những quyết định phù hợp đúng lúc và kịp thời, điều chỉnh kế hoạch nếu cần thiết và giải quyết những vấn đề phát sinh khi làm việc cùng thân chủ • Hỗ trợ và động viên, hướng dẫn thân chủ thực hiện tốt hơn trong các hoạt động và tiếp cận dịch vụ b. Hoạt động cần thực hiện • Rà soát lại các giấy tờ và tài liệu liên quan đến thân chủ như: . Phiếu và biểu mẫu ghi chép quy trình thực hành QLTH . Tài liệu liên quan đến thân chủ như: hồ sơ xã hội, nhật ký tiếp cận, kế hoạch thực hiện, phiếu chuyển gửi, giấy giới thiệu, biên bản, v.v. • Sinh viên cũng đồng thời tiến hành việc theo dõi và giám sát bằng cách . Quan sát thực tế các hoạt động thân chủ đang thực hiện, khả năng tiếp cận dịch vụ mà thân chủ được chuyển gửi . Vãng gia, gặp gỡ và tiếp xúc thân nhân của thân chủ, nếu cần sự hỗ trợ của gia đình . Trao đổi, thảo luận, vấn đàm với thân chủ về các hoạt động, các dịch vụ thân chủ thực hiện, những kết quả đạt được, các khó khăn nếu có và cùng tìm cách thức giải quyết • Trong khi theo dõi và giám sát, sinh viên nên động viên và khuyến khích kịp thời và đúng lúc những kết quả mà thân chủ đã đạt được, đồng thời cũng chỉ ra những chỉ số mà thân chủ mong muốn đạt được, hoạt động mà thân chủ cần phải cố gắng để đạt được trong thời gian tới. • Gặp gỡ và trao đổi với các bên, nhóm liên quan đến thân chủ như kiểm 46 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
47. huấn viên cơ sở, thân chủ và những người liên quan đến thân chủ nếu gặp bất cứ khó khăn nào. • Kết quả theo dõi và giám sát có thể là cơ sở để phản hồi, góp ý cho nhà cung cấp dịch vụ để thúc đẩy cải thiện chất lượng dịch vụ can thiệp cho thân chủ tốt hơn nữa. Bên cạch đó, sinh viên còn đóng vai trò liên lạc giữa thân chủ với các nhà cung cấp dịch vụ để tăng cường liên kết giữa các dịch vụ hoặc chương trình nhằm góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ và tối đa hóa các kết quả đạt được. • Căn cứ vào kết quả theo dõi và giám sát, sinh viên có thể điều chỉnh kế hoạch thực hành QLTH đối với thân chủ được tốt hơn, đồng thời cân nhắc tần suất theo dõi và giám sát nên tăng hay giảm cho phù hợp nhất. c. Biểu mẫu cần áp dụng Các biểu mẫu áp dụng đối với thân chủ đã hoàn tất trong 3 bước trước đó Biểu mẫu1: Hồ sơ xã hội Biểu mẫu 2: Thông tin của buổi tiếp cận Biểu mẫu 4: Nhật ký tiếp cận thân chủ Biểu mẫu 6: Kế hoạch can thiệp của thân chủ và quản lý trường hợp Các biểu mẫu liên quan đến kiểm huấn (KH) Mẫu KH1: Nhật ký thực hành Mẫu KH5: Mẫu báo cáo định kỳ (1 hoặc 2 tuần) d. Những điều cần lưu ý • Sự thành công hay thất bại trong việc thực hành QLTH và hỗ trợ cho thân chủ phụ thuộc rất nhiều vào cách tiến hành việc theo dõi, giám sát. Cần có những thái độ dân chủ, có sự nhiệt huyết, tận tâm trong theo dõi và giám sát. • Sinh viên nên thảo luận cởi mở với thân chủ để đánh giá lại các rào cản và các giải pháp thay thế. Đó cũng là cơ hội để xem lại mục tiêu của thân chủ để xác định xem liệu thân chủ có còn cần duy trì mục tiêu đã xác định trong các buổi gặp trước hay không. • Sinh viên cần hiểu rõ rằng việc theo dõi và giám sát là hoạt động cần Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 47
48. thực hiện liên tục. • Sinh viên áp dụng nguyên tắc cơ bản khi theo dõi, giám sát và hỗ trợ thân chủ: không phán xét, thảo luận cởi mở, không áp đặt, v.v. • Gặp gỡ và trao đổi cụ thể với kiểm huấn viên cơ sở, kiểm huấn viên nhà trường nếu gặp bất kỳ trường hợp khó, chưa tìm được hướng giải quyết, hỗ trợ. Bước 5: Lượng giá và kết thúc a. Mục tiêu cần đạt được • Hiểu về những hoạt động, công việc và các kết quả đã làm được bao gồm các kết quả đầu ra như mục tiêu và các hoạt động, công việc giúp đáp ứng cho nhu cầu của thân chủ. • Những gì chưa làm được trong quá trình thực hành QLTH cho thân chủ • Nhận biết được những thay đổi bên trong và bên ngoài của thân chủ khi sinh viên tiến hành can thiệp và thực hành QLTH. • Xem xét tính hiệu quả của các nguồn lực khi thực hành quy trình QLTH đối với thân chủ như các dịch vụ, chính sách, kỹ năng, kiến thức, dụng cụ, phương pháp, dịch vụ gắn kết, chuyển gửi, v.v. • Xem xét lại nhu cầu của thân chủ, điều chỉnh và xây dựng lại kế hoạch thực hành QLTH cho thân chủ. • Nhận biết và rút những bài học kinh nghiệm khi thực hành QLTH với thân chủ. • Kết thúc trường hợp đóng ca hoặc chuyển giao cho các nhân viên QLTH tại địa bàn. b. Hoạt động cần thực hiện • Hoàn tất ghi chép hồ sơ xã hội, sổ nhật ký thực hành QLTH, báo cáo liên quan, kết quả theo dõi và giám sát. • Vấn đàm, trao đổi và quan sát với thân chủ và những người liên quan để lượng giá các nội dung như mục tiêu trên. • Phân tích và so sánh kết quả đạt được trong quy trình QLTH với thân chủ, đối chiếu với những nội dung và mục tiêu đã đề ra. 48 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
49. • Đối chiếu, đánh giá nhu cầu và kế hoạch ban đầu của thân chủ với kết quả xem đã đạt được ở mức độ nào? Những nhu cầu nào chưa được đáp ứng và vì sao những nhu cầu này chưa thể đáp ứng cho thân chủ, xác định các hoạt động tiếp theo cần thực hiện. • Đánh giá những thay đổi tích cực, mang tính bền vững với những thay đổi của thân chủ trong quy trình QLTH với thân chủ. • Đánh giá năng lực của thân chủ trong việc tự chủ giải quyết vấn đề cũng như tiếp cận các dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu của bản thân. • Nếu kết quả lượng giá đã giúp đáp ứng cho nhu cầu của thân chủ và hoàn thành quy trình QLTH cho thân chủ, sinh viên cần trao đổi với những người liên quan như kiểm huấn viên cơ sở, kiểm huấn viên nhà trường, thân chủ và những người liên quan đến thân chủ và chuẩn bị những hồ sơ để kết thúc ca (đóng ca). • Nếu kết quả lượng giá chưa đáp ứng toàn diện được nhu cầu, mục tiêu hỗ trợ cho thân chủ, sinh viên cần trao đổi với những người liên quan như kiểm huấn viên cơ sở, kiểm huấn viên nhà trường, thân chủ và những người liên quan đến thân chủ. Đồng thời chuẩn bị hỗ trợ xây dựng kế hoạch tiếp theo cho thân chủ và chuyển giao cho QLTH cơ sở. c. Biểu mẫu cần áp dụng Chuẩn bị các biểu mẫu đã hoàn thành trong 4 bước trước đó, bao gồm: Biểu mẫu: 1 Danh sách thân chủ tham gia chương trình Biểu mẫu 2: Nhật ký tiếp cận của thân chủ Biểu mẫu 3: Hồ sơ xã hội Biểu mẫu 4: Thông tin của buổi tiếp cận Biểu mẫu 5: Kế hoạch can thiệp của thân chủ và quản lý trường hợp Hoàn thành và chuyển giao: Biểu mẫu 7: Biểu mẫu chuyển giao/kết thúc hỗ trợ thân chủ d. Những điều cần lưu ý • Lượng giá và chuyển giao thân chủ là bước cuối cùng cần được tiến hành trước khi kết thúc quy trình QLTH đối với thân chủ Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 49
50. • Sinh viên cần thực hành việc lượng giá theo nội dung • Chuẩn bị các biểu mẫu trước khi tiến hành lượng giá • Trao đổi với kiểm huấn viên cơ sở và nhà trường về những việc chưa làm được trong quy trình QLTH với thân chủ, nhận biết những lý do chưa hoàn thành công việc và rút ra kinh nghiệm và bàn giao • Công tác chuyển giao thân chủ cho nhân viên QLTH cơ sở là vô cùng quan trọng và nhất thiết nên thực hiện nhằm đảm bảo cung cấp những hỗ trợ liên tục cho thân chủ sau này 3. Tổng hợp dữ liệu và chuẩn bị báo cáo a. Mục đích cần đạt được • Tổng hợp các dữ liệu thông tin và biểu mẫu đã hoàn thành trong suốt quá trình thực hành QLTH cho thân chủ để chuẩn bị cho việc viết báo cáo thực hành cuối kỳ • Báo cáo thu hoạch thực hành cuối kỳ là cơ sở để đánh giá mức độ chuyển hóa những lý thuyết về QLTH vào thực tiễn của sinh viên. Đồng thời đây cũng là cơ sở để đánh giá điểm cuối kỳ thực hành của sinh viên. Vì vậy, công tác chuẩn bị báo cáo đóng vai trò quan trọng trong khóa thực hành này. b. Những hoạt động cần thực hiện • Trước hết, sinh viên liệt kê tất cả các giấy tờ, công văn chuyển gửi, quyết định, các biểu mẫu, các báo cáo đã lưu trữ trong suốt quá trình đã thực hành QLTH với thân chủ • Rà soát lại xem đến thời điểm kết thúc thời gian thực địa sinh viên đang có những giấy tờ nào, đã viết và điền thông tin vào các biểu mẫu nào rồi, và mục nào chưa đầy đủ • Điền các thông tin còn thiếu vào các biểu mẫu, hoàn thiện các báo cáo và sắp xếp các giấy tờ này theo từng mảng hoạt động • Sinh viên chuẩn bị sẵn mẫu báo cáo thực hành QLTH cuối kỳ như quy định, trao đổi với kiểm huấn viên cơ sở và kiểm huấn viên nhà trường nếu có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến các thành phần và cấu trúc của mẫu báo cáo này. Đồng thời, đây cũng là thời điểm sinh viên cần sắp xếp một cách hệ thống các thông tin liên quan để chuẩn bị sẵn 50 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
51. sàng hoàn thành báo cáo trong giai đoạn tiếp theo. • Tiến hành viết báo cáo thu hoạch sau thực hành c. Biểu mẫu cần áp dụng Mẫu KH2. Báo cáo thực hành cuối kỳ d. Những điều cần lưu ý • Thực hành QLTH đến đâu thì lưu trữ hồ sơ, giấy tờ liên quan đến đó, tránh cách làm đối phó hoặc chỉ là thông tin giả mà sinh viên tự nghĩ ra và điền vào các biểu mẫu cho xong việc • Sinh viên chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành QLTH cuối kỳ theo đúng quy định • Báo cáo cần được hoàn thành sau 5 ngày sau khi kết thúc giai đoạn thực hành QLTH cho thân chủ III. GIAI ĐOẠN LƯỢNG GIÁ – TỔNG KẾT Các hoạt động lượng giá quá trình thực hành của sinh viên thường được chia thành từng giai đoạn định kỳ phù hợp với kế hoạch thực hành, mà sinh viên đã trình lên và được kiểm huấn viên của trường chấp thuận trước khi bắt đầu đợt thực hành. Các đợt lượng giá thực hành này thường được phân thành hai loại: lượng giá giữa kỳ và lượng giá cuối kỳ. 1. Lượng giá giữa kỳ Lượng giá giữa kỳ hay còn gọi là lượng giá theo từng giai đoạn Lượng giá giữa kỳ là một phần công việc mà kiểm huấn viên thực hiện đối với sinh viên thực hành mà họ chịu trách nhiệm giám sát. Mỗi kiểm huấn viên sẽ có kế hoạch thực hiện các cuộc lượng giá giữa kỳ theo kế hoạch thời gian phù hợp với họ. Tuy nhiên, trong điều kiện lý tưởng thì những cuộc lượng giá đó nên thực hiện theo định kỳ 2 tuần một lần với sinh viên thông qua các cuộc họp kiểm huấn định kỳ (Xem mẫu báo cáo ở PIII. Mẫu KH5). Để công việc lượng giá được thực hiện nhanh và có hiệu quả, sinh viên phải nộp trước cho kiểm huấn viên báo cáo hoạt động định kỳ theo từng 2 tuần một để kiểm huấn viên có thể góp ý. Các nội dung của báo cáo định kỳ là dựa trên cơ sở kế hoạch thực hành đã xây dựng, sinh viên Phần II. Hướng dẫn tiến trình thực hiện 51
52. theo đó báo cáo những gì đã làm được hoặc chưa làm được. Để có thể viết được các báo cáo định kỳ và báo cáo cuối kỳ tốt, sinh viên cần phải ghi chép nhật ký thực hành chuyên cần hàng ngày và ghi đầy đủ thông tin của các ngày thực hành. Các cuộc lượng giá định kỳ này/hay còn gọi là họp kiểm huấn định kỳ sẽ là những cơ hội để sinh viên và kiểm huấn viên cùng xem xét lại quá trình thực hành, đánh giá những thành công và khó khăn trong từng giai đoạn thực hiện kế hoạch và cùng bàn bạc xem kế hoạch có cần phải điều chỉnh để thực hiện tốt hơn trong thời gian tới hay không. Các cuộc kiểm huấn này cũng là lúc sinh viên có thể chia sẻ với kiểm huấn viên về những khó khăn trong quá trình thực hành để kiểm huấn viên có thể tư vấn về cách giải quyết. 2. Lượng giá cuối kỳ Vào cuối thời điểm thực hành, mỗi sinh viên đều phải viết một báo cáo thực hành theo mẫu hướng dẫn của sổ tay thực hành và nộp cho trường/ khoa để kết thúc đợt thực hành của mình. Báo cáo thực hành đó sẽ là cơ sở để kiểm huấn viên thực hiện công việc lượng giá cuối kỳ của đợt thực hành đối với sinh viên. Tùy theo yêu cầu và thời gian có sẵn, các trường có thể tổ chức một buổi sinh hoạt chuyên đề để nghe sinh viên thực hành báo cáo về quá trình thực hành, kết quả đạt được và những kinh nghiệm thực hành của sinh viên. Đây là điều mà các trường nên khuyến khích sinh viên thực hiện để chia sẻ thông tin và kinh nghiệm thực hành cho các sinh viên khác cùng học hỏi. Các sinh viên sau khi nộp bản thảo báo cáo thực hành cuối kỳ/hoặc sau khi trình bày báo cáo tại các buổi sinh hoạt chuyên đề sẽ nhận được những góp ý của kiểm huấn viên, của các giảng viên khác và của bạn bè để tự chỉnh sửa và hoàn thiện báo cáo cuối kỳ của mình. Trong báo cáo cuối kỳ thực hành này, sinh viên cũng sẽ tự đánh giá quá trình thực hành của bản thân mình trong suốt thời gian thực hành theo các tiêu chí đã cho ở mẫu tự đánh giá và cũng sẽ được kiểm huấn viên đánh giá cũng trên cơ sở các tiêu chí tương tự (xem Phần III: Mẫu đánh giá sinh viên của kiểm huấn viên, và mẫu tự đánh giá của sinh viên). 52 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
53. PHẦN III CÁC BIỂU MẪU I. CÁC BIỂU MẪU QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP 53 II. BIỂU MẪU DÀNH CHO VIỆC KIỂM HUẤN 69 III. GIỚI THIỆU MỘT TRƯỜNG HỢP ĐÃ THỰC HÀNH QLTH 83
54. I. CÁC BIỂU MẪU QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP Mẫu 1: Hồ sơ xã hội HỒ SƠ XÃ HỘI THÔNG TIN XÃ HỘI – NHÂN KHẨU – Y TẾ I. THÔNG TIN CHUNG: 1. Tên 2. Ngày tháng năm sinh ( / ./ ) 3. Tuổi: 4. Giới: 1. Nam 2. Nữ 5. Trình độ học vấn 6. Tình trạng hôn nhân 7. Địa chỉ liên lạc: . 1. Không đi học 1. Chưa kết hôn 2. Cấp I 2. Đã kết hôn 8. Vợ/ chồng/ người thân gia đình có ai sử dụng Phần III. ma túy không? 3. Cấp II 3. Ly thân 1. Có 4. Cấp III 4. Ly dị Cácbiểumẫu 2. Không 5. Trung cấp/CĐ/ĐH/SĐH 5. Góa 9. Đã vào TT 06 bao giờ chưa? 10. Ngày vào Trung tâm 06 11. Ngày hồi gia: (nếu có) 1. Có 55 ./ ./ . ./ / 2. Không
55. 56 Tài liệuthực hànhQuảnlýtrường hợpvớingườisửdụngma túy II. THÔNG TIN VỀ VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP 12. Việc làm: 13. KH có muốn thay đổi công việc hiện nay không? 1. Thất nghiệp, đang tìm việc Loại công việc: 1. Có Nếu có, hãy mô tả 2. Thất nghiệp, không tìm việc 2. Không 3. Đang làm việc, bán thời gian 4. Làm việc cho gia đình 5. Đang làm việc, toàn bộ t/g 14 (a). Tổng thu nhập hàng tháng: ./tháng 14 (b). Đánh giá về nhu cầu cơ bản: Thân chủ không có nguồn thu nhập nhào để đáp ứng nhu cầu cơ bản. Cần được can thiệp hỗ trợ ngay lập tức Thân chủ có nguồn thu nhập ổn định nhưng không đủ để đáp ứng các nhu cầu cơ bản. cần được hỗ trợ nhưng chưa cấp thiết Thân chủ có nguồn thu nhập ổn định đủ để đáp ứng các nhu cầu cơ bản (thực phẩm, quần áo, nơi ở). Không có nhu cầu được can thiệp
56. III. NHÀ Ở: 15. Hiện nay thân chủ đang sống với ai? 1. Sống một minh 2. Sống cùng vợ/chồng hoặc bạn tình 3. Sống với gia đình 4. Sống với bạn 16 (a). Hiện nay thân chủ đang thuê nhà hay có nhà riêng? 16 (b). Hãy mô tả tình trạng và hoàn cảnh nhà ở hiện nay: IV. QUAN HỆ GIA ĐÌNH VÀ XÃ HỘI: 17. Có bao nhiêu người trong gia đình? 18. Là con thứ mấy trong gia đình? 19. Mối quan hệ với từng thành viên như thế nào? Phần III. 20. Mối quan hệ với vợ/chồng/bạn tình như thế nào? Cácbiểumẫu 21. Đã có con chưa? 22. Nếu có, mấy con? . 1. Có 23. Ai là người hỗ trợ nhiều nhất trong cuộc sống? 57 2. Không
57. 58 Tài liệuthực hànhQuảnlýtrường hợpvớingườisửdụngma túy 24. Đã từng phạm pháp chưa? 25. Nếu có, ghi rõ hoàn cảnh: 1. Có 2. Không 26. Các quan hệ khác: VI. THÔNG TIN VỀ SỨC KHỎE: 27. Đánh giá chung (thể trạng, tinh thần, sức khỏe tâm thần): 28. Thân chủ đã xét nghiệm HIV? 29 (a). Thân chủ đã xét nghiệm viêm gan B? 29 (b). Thân chủ đã XN viêm gan C? 1. Chưa xét nghiệm 1. Chưa xét nghiệm 1. Chưa xét nghiệm 2. Đã XN, kết quả (-) 2. Đã XN, kết quả (-) 2. Đã XN, kết quả (-) 3. Đã XN, kết quả (+) 3. Đã XN, kết quả (+) 3. Đã XN, kết quả (+) 4. Đã XN, kết quả không xác định 4. Đã XN, kết quả không xác định 4. Đã XN, kết quả không xác định 5. Đã XN, không đến lấy kết quả 5. Đã XN, không đến lấy kết quả 5. Đã XN, không đến lấy kết quả Ngày xét nghiệm: / ./ Ngày xét nghiệm: / / . Ngày xét nghiệm: . /. ./ Nơi xét nghiệm: Nơi xét nghiệm: Nơi xét nghiệm:
58. 30. Tình trạng sức khỏe hiện nay? 31. Thân chủ có mắc bệnh mạn tính không? 32. Thân chủ có mắc BLQĐTD (cụ thể)? 1. Rất tốt 1. Viêm gan B 2. Tốt 2. Viêm gan C 33. Thân chủ có các biểu hiện nào dưới đây: 3. Trung bình 3. Lao 1. Trầm cảm 4. Kém 4. Khác (cụ thể): 2. Lo lắng 34 (a). Thân chủ đang điều trị ARV 34 (b). Nếu có, bao lâu rồi? 3. Mất ngủ 4. Hay quên 5. Ý nghĩ tự sát 6. Hoang tưởng 7. Cô lập về mặt xã hội Phần III. Cácbiểumẫu 59
59. 60 Tài liệuthực hànhQuảnlýtrường hợpvớingườisửdụngma túy VIII. TIỀN SỬ SỬ SỤNG MA TÚY: 35. Loại ma túy Loại ma túy Tuổi bắt Tần xuất sử Số tiền sử dụng Đường dùng Lần sử dụng gần Sắp xếp mức độ đầu sử dụng trung bình trung bình/ngày đây nhât (ngày/ sử dụng thường dụng (lần/ngày) tháng/năm) xuyên Thuốc phiện/ heroin Cocaine ATS (thuốc lắc) Cần sa Rượu Thuốc lá Khác
60. 36. Thân chủ có hành vi tiêm trích không an toàn trong 12 tháng qua không? 1. Có 2. Không 37. Thân chủ có tiền sử bị sốc thuốc không? 38. Nếu có, bao nhiêu lần 1. Có 2. Không 39. Thân chủ có tiền sử bị sốc thuốc không? 1. Có 2. Không 40. Nếu có, bao nhiêu lần 41. Bằng phương pháp gì? 42. Mỗi lần điều trị, giữ không sử dụng được bao lâu? 43.Số lần tái nghiện? 44. Nguyên nhân tái nghiện trước đây? Ghi chú: Form này khuyến khích cập nhật thông tin 6 tháng/ lần. Phần III. Cácbiểumẫu 61
61. Mẫu 2: Thông tin của buổi tiếp cận Tên QLTH: Ngày / / Tiếp cận qua điện thoại: Tên thân chủ: Thời gian tiếp cận: Gặp trực tiếp: Mã số thân chủ: Tiếp cận lần thứ: 1. Mục tiêu buổi tiếp cận: 2. Nội dung cụ thể buổi tiếp cận: 3. Kế hoạch hỗ trợ: Hoạt động Người chịu Thời gian Nhu cầu thân chủ cần thực hiện trách nhiệm hoàn thành 4. Ghi chú: 5. Lịch hẹn tiếp theo: 62 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
62. Mẫu 3: Bảng đánh giá điểm mạnh, mặt hạn chế của thân chủ TT Thân chủ và hệ thống sinh thái Điểm mạnh Tiêu cực/Hạn chế 1 Thân chủ (NSDMT) 2 Bố mẹ/thànhviên trong gia đình 3 Chính quyền địa phương . Phần III. Các biểu mẫu 63
63. 64 Tài liệuthực hànhQuảnlýtrường hợpvớingườisửdụngma túy Mẫu 4: Nhật ký tiếp cận của thân chủ NHẬT KÝ TIẾP CẬN THÂN CHỦ Tên CB QLTH Mã số CB QLTH Mã số Mới tiếp Thân chủ được giới Công cụ hỗ trợ giảm nguy cơ Số lượt Ngày Họ và tên Giới tính thân cận (Có/ thiệu và sử dụng DV phát cho thân chủ (Có/Không) tiếp cận tiếp cận Thân chủ chủ không) Nam Nữ Giới thiệu Sử dụng TLTT BKT BCS (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12)
64. Mẫu 5: Danh sách thân chủ đăng ký QLTH (Danh sách theo dõi thân chủ dành cho QLTH) CÔNG CỤ HỖ TRỢ QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP với NGƯỜI SỬ DỤNG MA TÚY DANH SÁCH THEO DÕI THÂN CHỦ DÀNH CHO QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP Tên NV QLTH: Quận: Mã Thân chủ từ Giới tính Tình Ngày vào Ngày ra Số Tên Thân số Điện TT 06 Địa chỉ trang chương trình chương trình TT Chủ thân thoại SDMT a (___/___/___) (___/___/___) chủ Nam Nữ Có Không 1 2 Phần III. 3 Cácbiểumẫu aTình trạng sử dụng ma túy: Nếu Thân chủ đã cai nghiện và chưa tái sử dụng ghi số 1, đã cai nghiện nhưng tái nghiện 65 ghi số 2, mới sử dụng ghi số 3, khác ghi số 4
65. 66 Tài liệuthực hànhQuảnlýtrường hợpvớingườisửdụngma túy Mẫu 6: Mẫu Kế hoạch can thiệp của thân chủ và quản lý trường hợp KẾ HOẠCH DỊCH VỤ CỦA THÂN CHỦ VÀ NHÂN VIÊN QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP Tên thân chủ: Tên NV Quản lý Trường hợp: ___ ___ Mã số thân chủ: Mã số QLTH: ___ ___ Thuận lợi Người chịu Ngày Kết quả Ngày lập Khó khăn có Hành động TT Mục tiêu liên quan trách nhiệm hoàn kế hoạch thể gặp phải cần thực hiện (Có chữ ký của của TC thực hiện thành TC & QLTH) 1. . 2. . 3. . 4. .
66. Mẫu 7: Chuyển giao CÔNG CỤ HỖ TRỢ QUẢN LÝ TRƯỜNG HỢP CHO NGƯỜI SỬ DỤNG MA TÚY TẠI VIỆT NAM Biểu mẫu chuyển giao/kết thúc hỗ trợ thân chủ Tên thân chủ Mã số: ___ Ngày tiếp nhận / . / . Ngày chuyển giao/kết thúc / . / . Tên NV QLTH Mã số NV QLTH Phần III. Tóm tắt các dịch vụ đã cung cấp cho thân chủ và cho ý kiến về tiến trình thực hiện nhằm đạt được các mục tiêu đưa ra trong kế hoạch dịch vụ cá nhân. Giải thích vì sao chấm dứt hỗ trợ thân chủ Cácbiểumẫu 67
67. Lý do chuyển giao/chấm dứt hỗ trợ thân chủ (có thể chọn nhiều phương án): FF QLTH không tiếp tục làm việc trong chương trình FF Có sự mâu thuẫn lợi ích trong mối quan hệ NVQLTH với thân chủ FF Thân chủ không hài lòng với NVQLTH được phân công FF Thân chủ được chuyển gửi đến chương trình khác tương tự chương trình quản lý trường hợp FF Thân chủ không quan tâm và không tham gia vào dịch vụ FF Thân chủ quyết định chấm dứt nhận dịch vụ FF Thân chủ thay đổi địa chỉ, nơi ở ngoài khu vực quản lý của NVQLTH FF Thân chủ hoàn thành kế hoạch và không cần dịch vụ nữa FF Chương trình QLTH bị đóng hoặc kết thúc FF Thân chủ qua đời Các dịch vụ đã được cung cấp và quá trình thực hiện mục tiêu: Thân chủ có biết việc chuyển giao hoặc kết thúc hỗ trợ không? FF Có FF Không FF Không rõ Nếu có, Thân chủ đã được thông báo như thế nào? Kế hoạch chuyển giao, kết thúc hoặc tiếp tục theo dõi: NV Quản lý trường hợp Giám sát viên (ký và ghi rõ ngày tháng) (Ký và ghi rõ ngày tháng) 68 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
68. Lý do chuyển giao/chấm dứt hỗ trợ thân chủ II. BIỂU MẪU DÀNH CHO VIỆC KIỂM HUẤN (có thể chọn nhiều phương án): FF QLTH không tiếp tục làm việc trong chương trình Mẫu KH 1: Nhật ký thực hành FF Có sự mâu thuẫn lợi ích trong mối quan hệ NVQLTH với thân chủ (mẫu này gồm 5 trang) FF Thân chủ không hài lòng với NVQLTH được phân công NHẬT KÝ DÀNH CHO SINH VIÊN THỰC HÀNH FF Thân chủ được chuyển gửi đến chương trình khác tương tự chương trình quản lý trường hợp Cơ sở thực hành FF Thân chủ không quan tâm và không tham gia vào dịch vụ FF Thân chủ quyết định chấm dứt nhận dịch vụ FF Thân chủ thay đổi địa chỉ, nơi ở ngoài khu vực quản lý của NVQLTH Địa chỉ FF Thân chủ hoàn thành kế hoạch và không cần dịch vụ nữa FF Chương trình QLTH bị đóng hoặc kết thúc Thời gian thực hành: Từ: . đến FF Thân chủ qua đời Khoa Lớp: Mã số SV: Các dịch vụ đã được cung cấp và quá trình thực hiện mục tiêu: . Thân chủ có biết việc chuyển giao hoặc kết thúc hỗ trợ không? Họ và tên sinh viên thực hành FF Có H ọ v à t ê n KHV t r ư ờ n g FF Không Họ và tên KHV cơ sở FF Không rõ Nếu có, Thân chủ đã được thông báo như thế nào? TRƯỜNG ĐẠI HỌC Kế hoạch chuyển giao, kết thúc hoặc tiếp tục theo dõi: NV Quản lý trường hợp Giám sát viên (ký và ghi rõ ngày tháng) (Ký và ghi rõ ngày tháng) Phần III. Các biểu mẫu 69
69. CÁC CHÚ Ý TRƯỚC KHI THỰC HÀNH 1. Tuân thủ các quy định tại cơ sở thực hành 2. Tuân thủ quy tắc bảo mật thông tin, phân biệt rõ việc công – việc tư 3. Tuân thủ các chỉ đạo, hướng dẫn của nơi thực hành. Tuân thủ thời gian, liên lạc thông tin nhanh – chính xác với các bộ phận, cá nhân liên quan đến kỳ thực hành 4. Luôn có thái độ học tập tích cực 5. Trân trọng và bảo vệ tài sản nơi thực hành CÁC CHÚ Ý CẦN THIẾT TRƯỚC KHI GHI CHÉP 1. Cách ghi chép nhật ký thực hành được hướng dẫn tại trường trước khi thực hành và tham khảo thêm ý kiến từ cơ sở thực hành 2. Nhật ký thực hành cần ghi đầy đủ các chủ đề, tình huống xảy ra và các hướng dẫn của nhân viên cơ sở, kiểm huấn viên ứng với tình huống 3. Ghi đầy đủ các hướng dẫn của kiểm huấn viên và nhân viên cơ sở thực hành 4. Viết sạch bằng viết bi, tránh tẩy xóa 5. Nhật ký thực hành phải có chữ ký xác nhận của KHV cơ sở sau mỗi buổi thực hành (Tùy theo tình hình tại cơ sở thực hành, thời gian ký xác nhận có thể điều chỉnh cho hợp lý) 6. Các trường hợp nghỉ, đi trễ, về sớm đều phải viết rõ lý do Nhật ký thực hành này sinh viên sẽ giao lại cho kiểm huấn viên tại cơ sở (bao gồm cả bảng đánh giá, báo cáo thực hành cuối khóa). Sau đó nhật ký thực hành sẽ được kiểm huấn viên gửi trả trực tiếp cho trường. Nội dung nhật ký thực hành là 1 trong các tiêu chí để đánh giá thành tích thực hành của sinh viên. 70 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
70. Mẫu kế hoạch thực hành (tham khảo): Thời gian Hoạt Mục đích Sự tham Những hỗ trợ Vai trò dự kiến động dự của hoạt gia được được mong và trách kiến sẽ động và mong đợi đợi từ các cơ nhiệm của thực hiện kết quả từ phía quan có liên sinh viên mong đợi thân chủ quan khác thực hành Tuần 1 Tuần 2 Tuần 3 Ghi chú: Mẫu kế hoạch thực hành này cũng sẽ là cơ sở để kiểm huấn viên theo dõi và hỗ trợ sinh viên trong quá trình thực hành và đánh giá được tiến trình thực hành của sinh viên theo từng giai đoạn cụ thể. Phần III. Các biểu mẫu 71
71. NHẬT KÝ THỰC HÀNH Buổi thứ: Lớp: Họ và tên SV: Thứ Thời tiết: Có mặt lúc: giờ phút Ngày tháng năm 20 Ra về lúc: giờ phút 1. Chủ đề chính của buổi thực hành ngày hôm nay là: 2. Tình hình: Công việc thực hiện trong buổi thực hành Thời gian (chỉ gạch đầu dòng, liệt kê công việc) 3. Nội dung thực hành chi tiết (Mô tả chi tiết các việc đã thực hiện trong ngày, các vấn đề nhận biết thông qua các công việc, các câu hỏi cần giải đáp ) 4. Nội dung được hướng dẫn từ nhân viên, KHV tại cơ sở thực hành (nếu có): 5. Hướng dẫn và dặn dò của kiểm huấn viên trường: Chữ ký xác nhận của KHV: 72 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
72. Mẫu báo cáo theo dõi và giám sát (tham khảo) Mã số thân chủ: Thời gian : Mục tiêu Công việc theo Chỉ báo Kết quả Ý kiến kế hoạch Những trở ngại: Ý kiến chung: Phần III. Các biểu mẫu 73
73. Mẫu KH 2: Báo cáo thực hành cuối kỳ BÁO CÁO THỰC HÀNH Bìa báo cáo trình bày theo quy định của từng trường Dàn bài gợi ý viết báo cáo thực hành Quản lý trường hợp với người SDMT PHẦN 1: Tổng quan về cơ sở thực hành 1. Giới thiệu Tên cơ sở Địa chỉ Thời gian hình thành cơ sở (khi nào) Các đơn vị liên quan, v.v. 2. Mục tiêu hoạt động của cơ sở 3. Đối tượng hưởng lợi từ hoạt động của cơ sở Người sử dụng dịch vụ tại cơ sở là ai? Số lượng người sử dụng dịch vụ, v.v. 4. Tổ chức, nhân sự cơ sở Sơ đồ tổ chức Nhân sự chuyên môn, v.v. 5. Các hoạt động của cơ sở (các dịch vụ do cơ sở cung cấp) 6. Nhận xét chung về cơ sở 74 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
74. PHẦN 2: Làm việc với thân chủ 1. Trình bày ca/trường hợp: tên hoặc mã số, nam/nữ, tuổi, trình độ, địa chỉ, hoàn cảnh gia đình, các thông tin về môi trường sống, v.v. (Lưu ý, trong trường hợp bảo mật thì không cần ghi tên, địa chỉ) 2. Quy trình quản lý trường hợp Phần này sinh viên sẽ trình bày đã thực hiện được những giai đoạn nào trong quy trình quản lý trường hợp: • Xây dựng mối quan hệ và đánh giá nhu cầu của thân chủ • Xây dựng kế hoạch • Hỗ trợ thân chủ tiếp cận dịch vụ được chuyển gửi • Theo dõi giám sát và hỗ trợ thân chủ • Lượng giá và kết thúc 3. Việc thực hành ghi chép biểu mẫu QLTH • Sinh viên trình bày những biểu mẫu đã do chính sinh viên ghi chép • Nhận xét những biểu mẫu đã được ghi chép bởi cán bộ QLTH tại địa phương/cơ sở 4. Những nguyên tắc đã áp dụng – Tự nhận xét 5. Những kỹ năng đã áp dụng – Tự nhận xét PHẦN 3: Kết luận và đề xuất 1. Khó khăn 2. Thuận lợi 3. Đề xuất PHẦN 4. Tự lượng giá So với mục tiêu thực hành, sinh viên tự nhận xét, lượng giá (trước khi tự cho điểm theo 25 tiêu chí) Phần III. Các biểu mẫu 75
75. Mẫu KH 3: Đánh giá của Kiểm huấn viên đối với SV Họ và tên SV: Ngày: BẢNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HÀNH CUỐI KHÓA (Dùng cho Kiểm huấn viên) Bảng đánh giá kết quả thực hành cuối khóa được Kiểm huấn viên viết vào ngày cuối của khóa thực hành. Kiểm huấn viên khoanh tròn vào điểm số phù hợp. Thang điểm: (0) Không có khả năng làm được (4) Đã hoàn thành tốt ngay khi không có sự hỗ trợ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ THANG ĐIỂM PHẦN 1: Xây dựng mối quan hệ ban đầu với thân chủ, cơ sở, nhân viên cơ sở, người dân xung quanh cơ sở, người làm công tác tình nguyện tại cơ sở và những người liên quan đến đợt thực hành 1. Chấp hành tốt nội quy cơ sở (tuân thủ thời gian 0 1 2 3 4 và các quy định) 2. Tham gia đủ các buổi họp trước khi thực hành của 0 1 2 3 4 Khoa và buổi ra mắt KHV, buổi ra mắt cơ sở lần đầu trước khi thực hành 3. Xây dựng được kế hoạch thực hành cụ thể, rõ 0 1 2 3 4 ràng, khả thi PHẦN 2: Tạo được mối quan hệ với các bộ phận, nghề nghiệp liên quan và có kỹ năng làm việc nhóm tốt 4. Hiểu được công việc, chuyên môn của các bộ 0 1 2 3 4 phận, ngành nghề khác nhau tại cơ sở/cộng đồng 5. Hiểu được tầm quan trọng và phương pháp làm 0 1 2 3 4 việc nhóm tại cơ sở và mục đích các buổi họp và cách thức tiến hành tại cơ sở 76 Tài liệu thực hành Quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy
76. 6. Hiểu được nghiệp vụ, vai trò của các đơn vị liên 0 1 2 3 4 quan với cơ sở thực hành PHẦN 3: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm, công việc chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp của nhân viên xã hội tại cơ sở/cộng đồng 7. Tiếp cận được tối thiểu 3 trường hợp đang có nhu 0 1 2 3 4 cầu hỗ trợ 8. Chuyển gửi thành công ít nhất 1 trường hợp tới 0 1 2 3 4 dịch vụ phù hợp 9. Tôn trọng thân chủ và có cách thực hiện hỗ trợ 0 1 2 3 4 giải quyết các vấn đề của thân chủ hợp lý 10. Có thái độ tích cực trong việc thực hiện đạo đức 0 1 2 3 4 và giá trị nghề nghiệp 11. Biết được các dịch vụ, hoạt động, phương pháp 0 1 2 3 4 làm việc chuyên nghiệp được triển khai trong cơ sở và vai trò, nội dung công việc của nhân viên xã hội tại cơ sở thực hành 12. Biết được các nguồn hỗ trợ và các dịch vụ chính 0 1 2 3 4 thức và không chính thức trong cơ sở và mạng lưới cung cấp dịch vụ ASXH trong cộng đồng 13. Tạo dựng được mối quan hệ tin tưởng với thân 0 1 2 3 4 chủ (và gia đình thân chủ) 14. Hiểu được quan hệ giữa thân chủ & gia đình 0 1 2 3 4 cũng như vấn đề của gia đình thân chủ đang gặp 15. Biết được tình hình của thân chủ như hoàn cảnh, 0 1 2 3 4 lý do và thời gian sử dụng dịch vụ (nếu có), v.v. 16. Biết được cách đánh giá ban đầu, cách lập kế 0 1 2 3 4 hoạch hỗ trợ thân chủ và biết các kế hoạch liên quan 17. Biết được cách hỗ trợ thân chủ tiếp cận dịch vụ 0 1 2 3 4 chuyển gửi 18. Biết được cách theo dõi, giám sát trong quá trình 0 1 2 3 4 hỗ trợ thân chủ; và việc lượng giá, kết thúc Phần III. Các biểu mẫu 77