Bài giảng Bệnh Tụ huyết trùng gia cầm

Nội dung text: Bài giảng Bệnh Tụ huyết trùng gia cầm

1. Bệnh Tụ huyết trùng gia cầm (Pasteurellosis avium)
2. Giới thiệu chung • Bệnh THT gia cầm là một bệnh truyền nhiễm cấp tính của loài gia cầm do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra. • Bệnh xảy ra trên khắp thế giới, tuy nhiên bệnh ở vùng nhiệt đới xảy ra trầm trọng hơn so với ở vùng ôn đới, mỗi năm gây thiệt hại khoảng 200 triệu đô la Mỹ • Ở Việt Nam bệnh chủ yếu xảy ra vào vụ hè thu gây chết nhiều gia cầm nuôi tập trung cũng như nuôi trong gia đình.
3. Căn bệnh • Xem lại THT trâu bò, chú ý cách xem KL trên môi trường thạch - huyết thanh - huyết cầu tố – KL màu xanh dạng S phân lập từ gia cầm bị bệnh mạn tính – KL dạng M thường không có hiện tượng tán sắc • BÖnh THT gia cÇm chñ yÕu do P.multocida type A vµ D g©y nªn – Ngoµi ra cßn mét sè loµi P.multocida kh¸c còng cã thÓ g©y bÖnh THT gia cÇm nh P. gallinarum, P. anatipestifer thêng g©y cho vÞt.
4. Truyền nhiễm học • Loài vật mắc bệnh – Tất cả các loài gia cầm đều cảm thụ với bệnh – Gà, vịt thường bị bệnh nặng và hay xảy ra những vụ dịch lớn với tỷ lệ chết rất cao – Gà trưởng thành thường mẫn cảm hơn gà con – Gà tây, gà sao, ngỗng. ngan cũng có tính cảm thụ tương tự. – Bệnh càng nặng ở những đàn nuôi với số lượng lớn – Các loài chim hoang như sẻ, chim ri, bồ câu, chim cu, quạ cũng mắc bệnh. – Bệnh thường giới hạn ở 1 địa phương, 1 khu vực nhất định – Bệnh thường xảy ra sau cỏc trận mưa rào
5. Truyền nhiễm học • Chất chứa căn bệnh – Ở điều kiện bình thường, vi khuÈn Pasteurella ký sinh trong c¬ thÓ gia cÇm khoÎ • Khi gÆp nh÷ng ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt lîi, ®iÒu kiÖn ch¨m sãc nu«i dìng kÐm, søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ bÞ gi¶m sót th× vi khuÈn sÏ trçi dËy vµ g©y bÖnh. – Ở gia cầm bệnh, mầm bệnh có ở hầu hết các cơ quan phủ tạng và dịch bài xuất, bài tiết • Máu trong thời kỳ con vật sốt • Gan, dịch xoang bao tim, máu tim – Nền chuồng, sân chơi , nơi chăn thả chứa các chất bài xuất, bài tiết của con vật; là nơi tiềm tàng mầm bệnh
6. Truyền nhiễm học • Đường lây lan – Chủ yếu lây qua đường tiêu hóa – Bệnh lây lan nhanh trong đàn hoặc từ đàn này sang đàn khác ; nhưng giới hạn ở 1 khu vực, 1 địa phương • Cơ chế sinh bệnh – C¨n bÖnh thêng ký sinh trong ®êng h« hÊp khi søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ gi¶m sót, vi khuÈn sÏ vµo m¸u vµ g©y bÖnh. • NÕu tõ ngoµi vµo c¨n bÖnh sÏ x©m nhập theo ®êng tiªu ho¸ hoÆc h« hÊp. • Tuy nhiªn qóa tr×nh diÔn biÕn cña bÖnh cßn phô thuéc vµo ®éc lùc của mầm bệnh vµ søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ.
7. Truyền nhiễm học • Nếu căn bệnh có độc lực rất cao, khi xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc, vi khuẩn sẽ sinh sản tại chỗ rồi vào máu gây bại huyết và làm con vật chết nhanh (thể quá cấp tính). • Nếu căn bệnh có độc lực không cao lắm, sau khi vào cơ thể sẽ khu trú ở một số cơ quan tổ chức nhất định như gan và gây nên quá trình viêm và hoại tử tại đây (thể cấp tính). • Khi vi khuẩn có độc lực yếu, sau khi vào cơ thể không gây bại huyết mà chỉ khu trú ở một số tổ chức trong cơ thể và gây ra viêm hoại tử mạn tính (thể mạn tính).
8. Triệu chứng • Thời gian nung bệnh ngắn thường là 1 – 2 ngày, ở gà lớn có thể từ 4 – 9 ngày. – Cũng có trường hợp xuất hiện triệu chứng muộn đến vài tuần sau khi chịu ảnh hưởng của các tác nhân gây bệnh. • Bệnh có 3 thể chính: – Thể quá cấp – Thể cấp tính – Thể mạn tính • Thể quá cấp tính: Bệnh diễn biến nhanh đến nỗi không quan sát kịp triệu chứng – Nếu chú ý chỉ thấy con vật ủ rũ cao độ và sau 1 – 2 giờ lăn ra chết. – Nhiều trường hợp chiều tối gà còn đi ăn, sáng ra đã chết – Gà mái nhảy lên ổ đẻ rồi nằm chết luôn tại chỗ.
9. Triệu chứng • Thể cấp tính: là thể bệnh khá phổ biến – Gia cầm bị bệnh sốt cao 42 – 43°C – Gà ủ rũ, bỏ ăn, xù lông, đi lại chậm chạp. – Từ mũi miệng chảy ra một chất nước nhớt có bọt lẫn máu màu đỏ sẫm, giữa thời kỳ bệnh gia cầm có thể đi ỉa phân lỏng như màu sôcola. – Con vật ngày càng khó thở, mào yếm tím bầm do tụ máu, cuối cùng con vật chết do ngạt thở.
10. Triệu chứng • Thể mạn tính : thường thấy ở cuối ổ dịch – Thể này thường nhấn mạnh là thể mạn tính ở mào và yếm. – Gà bệnh đầu tiên yếm sưng thuỷ thũng và đau, nơi hoại tử dần dần bị cứng lại, về sau chỗ viêm hoại tử có thể lan rộng và hình thành cục cứng tồn tại suốt đời. – Con vật thường gày còm, da bọc xương do mầm bệnh tác động vào nhiều cơ quan phủ tạng trong cơ thể. – Con vật cú hiện tượng viêm khớp mạn tính (khớp đùi, đầu gối, cổ chân) và viêm phúc mạc mạn tính. – Gà bệnh thường xuyên thải ra chất lỏng có bột màu vàng giống lòng đỏ trứng – Hiện tượng hoại tử mạn tính ở màng não có thể dẫn đến triệu chứng thần kinh.
11. • Mào, yếm sưng to ở gà trống
12. • Mào, yếm sưng to ở gà trống, có nhiều mủ bên trong
13. • Viêm bao hoạt dịch có mủ khớp gà
14. Bệnh tích • Do con vật chết ở thể quá cấp và cấp tính nên xác chết vẫn béo • Do bại huyết, tụ huyết nên cơ bắp tím bầm, thịt nhão • Tổ chức liên kết dưới da thấm dịch nhớt keo nhày, dễ đông • Tim sng, xoang bao tim tr¬ng to chøa dÞch thÈm xuÊt mµu vµng do viªm ngo¹i t©m m¹c, líp mì vµnh tim xuÊt huyÕt. • Phæi tô m¸u, viªm phổi thùy, mµu n©u thÉm, cã thÓ chøa dÞch viªm mµu ®á nh¹t – Trong lòng khí, phế quản chứa nhiều dịch nhớt và bọt màu hồng • Gan h¬i sng, thoái hóa mỡ, trên bề mặt gan có c¸c nèt ho¹i tö mµu trắng xám hoặc vµng nh¹t, to b»ng ®Çu ®inh gim, ®Çu mòi kim, cã khi nhiÒu nèt ho¹i tö dµy ®Æc liªn kÕt l¹i víi nhau thµnh ®¸m. • L¸ch bÞ tô m¸u, h¬i sng (nhng kh«ng to qu¸ gÊp ®«i b×nh thêng) • Niªm m¹c ruét tô m¸u, ch¶y m¸u vµ viªm ; cã c¸c ®¸m fibrin mµu ®á thÉm che phñ bªn trªn.
15. Bệnh tích • Thể mạn tính : bệnh tích thể hiện chủ yếu là viêm hoại tử đường hô hấp và gan – Cú trường hợp viêm phúc mạc có các lớp fibrin khô, dày đặc bao bọc các phủ tạng và túi hơi. – Viêm lan từ phúc mạc đễn buồng trứng và ống dẫn trứng, làm ống dẫn trứng sưng màu vàng nhạt, chứa đầy dịch thẩm xuất và fibrin. – Nhiều trường hợp thấy hiện tượng viêm khớp, các khớp xương sưng to chứa nhiều dịch thẩm xuất màu xám đục, đầu khớp xự xỡ – Bệnh tớch ở mào và yếm như đó mụ tả
16. • Xuất huyết cơ tim ở gà bệnh
17. • Xuất huyết cơ tim và lớp mỡ vành tim ở gà bệnh
18. • Xuất huyết cơ tim và lớp mỡ vành tim gan có nhiều điểm hoại tử ở gà bệnh
19. • Gan sưng, trên bề mặt có những điểm hoại tử nhỏ màu trắng xám
20. GAN SƯNG, TRÊN BỀ MẶT CÓ NHỮNG ĐIỂM HOẠI TỬ NHỎ MÀU TRẮNG XÁM
21. RUỘT CHỨA DỊCH NHẦY MÀU VÀNG TRẮNG, CÓ NHIỀU ĐIỂM XUẤT HUYẾT Ở NIÊM MẠC
22. • Mồm gà Tây chứa nhiều DRV có lẫn máu
23. • Viêm màng bụng ở gà đẻ thể bại huyết
24. Chẩn đoán • Chẩn đoán dựa vào DTH và TC – Chẩn đoán phân biệt • Bệnh Newcastle • Bệnh Cúm gia cầm • Bệnh thương hàn gà – Chẩn đoán vi khuẩn học • Bệnh phẩm là : tủy xương, máu tim, nước trong xoang ngực, xoang bụng, lách , gan – Chẩn đoán huyết thanh học : ELISA
25. Điều trị • Cần điều trị sớm khi phát hiện bệnh, việc điều trị chủ yếu dùng kháng sinh và thuốc trợ lực, kèm theo điều kiện chăm sóc nuôi dưỡng tốt • Cần điều trị dự phũng cho toàn đàn • Dựng khỏng sinh: streptomyxin, nhúm KS tetraxyclin, Neotesol, Tetraclovit C – Liều lượng : 15.000UI/Kg – Liệu trỡnh : 4 – 5 ngày liờn tục
26. Phòng bệnh • Vệ sinh phòng bệnh – Khi dịch chưa xảy ra : cÇn t¨ng cêng ch¨m sãc nu«i dìng, vÖ sinh thøc ¨n, níc uèng v× trong bÖnh THT th× søc ®Ò kh¸ng tù nhiªn kh«ng ®Æc hiÖu cña c¬ thÓ rÊt quan träng v× vi khuÈn THT hay ký sinh ë ®êng h« hÊp chØ ®îi ®Õn khi con vËt èm yÕu, søc ®Ò kh¸ng gi¶m lµ trçi dËy g©y bÖnh. – Khi dịch đã xảy ra : • Nh÷ng tr¹i gµ lín khi cã dÞch tèt nhÊt lµ ®em giÕt thÞt toµn bé nh÷ng con trong khu vùc nhiÔm bÖnh, c¸ch ly triÖt ®Ó nh÷ng con cßn ë khu vùc an toµn. Sau ®ã cã thÓ t¹o ®µn míi b»ng c¸ch t¹o tõ nh÷ng ®µn gµ lín ®· nhiÒu n¨m kh«ng m¾c bÖnh THT, hoÆc tõ ®µn gµ con míi në (qua nhiÒu thÝ nghiÖm chøng minh bÖnh THT kh«ng l©y qua phôi). • ViÖc ®iÒu trÞ dù phßng b»ng kh¸ng sinh ®îc xem lµ kh¸ quan trong vµ cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn nÕu l¹m dông cã thÓ g©y nªn hiÖn tîng kh¸ng thuèc.
27. Phòng bệnh • Vacxin phòng bệnh – Tuy vacxin sèng cã u ®iÓm lµ t¹o miÔn dÞch nhanh vµ ®¶m b¶o sau khi ®a vµo c¬ thÓ ®éng vËt c¶m thô, song vi khuÈn THT lµ lo¹i cã tÝnh biÕn dÞ lín, chóng cã thÓ ®ang tõ nhîc ®éc chuyÓn thµnh cêng ®éc vµ g©y ra nh÷ng æ dÞch trong thiªn nhiªn, v× vËy trong s¶n xuÊt thùc tÕ hiÖn nay ngêi ta hay sö dông vacxin v« ho¹t. – §Ó n©ng cao hiÖu lùc cña vacxin v« ho¹t vµ kÐo dµi thêi gian miÔn dÞch c¸c nhµ khoa häc tËp trung nghiªn cøu c¸c chÊt bæ trî cã t¸c dông kÝch thÝch sinh miÔn dÞch kh«ng ®Æc hiÖu, ®ång thêi t¹o ra c¸c chñng vi khuÈn cã tÝnh g©y miÔn dÞch cao vµ chÕ t¹o vacxin “thÕ hÖ míi” b»ng c«ng nghÖ sinh häc ph©n tö.
28. Phòng bệnh • Một số vacxin phòng bệnh THT gia cầm tại Việt Nam – Hiện nay ở nước ta có 3 cơ sở sản xuất vacxin THT gia cầm: – Vacxin THT gia cầm keo phèn chủng Pa1, Pa2 do xí nghiệp thuốc thú y TW1 sản xuất. – Vacxin THT nhũ hoá chủng V, TG, HL do Công ty thuốc thú y TW2 sản xuất. – Viện Thú y quốc gia sản xuất thử nghiệm vacxin THT gia cầm keo phèn và nhũ hoá chủng N41 có hiệu quả cao – Vacxin dựng 2 lần : • Lần 1 : gà 8 – 10 tuần tuổi • Lần 2 : gà 18 – 20 tuần tuổi
29. Phòng bệnh • Ngoài các loại vacxin trên nước ta còn nhập một số loại sau: – Vacxin sống nhược độc: Hãng Vineland (Mỹ) sản xuất vacxin THT gia cầm nhược độc “Pasteurella multocida – live” type 1; cho uống 2 lần: lần 1 lúc 6 – 12 tuần tuổi, lần 2 lúc 18 – 20 tuần tuổi. – Vacxin vô hoạt nhũ dầu FC – 3: Vacxin do hãng Maine Biological Labortories USA sản xuất với 3 serotype Pasteurella multocida A:1, A:3, A:4; tiêm cho gà giống và gà đẻ 2 lần: lần 1 lúc 12 – 16 tuần tuổi, lần 2 sau lần 1 từ 4 – 6 tuần, liều 0,5ml/con. Tuy nhiên hãng có khuyến cáo là không nên dùng 42 ngày trước khi thịt. – Vacxin đậm độ cao FC – 3, do đậm độ cao hơn nên liều tiêm giảm xuống 0,3ml/con.