Bài giảng Chẩn đoán và xử trí bệnh viêm não cấp

Nội dung text: Bài giảng Chẩn đoán và xử trí bệnh viêm não cấp

1. CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ BỆNH VIÊM NÃO CẤP Theo hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định số 1905/2003/QĐ-BYT ngày 4/6/2003 của Bộ trưởng Bộ Y tế
2. Đại cương • Nhiều nguyên nhân gây viêm não • Virus • Vi khuẩn • Ký sinh trùng • Không nhiễm trùng • Đường lây có thể • Đường tiêu hoá • Đường hô hấp • Qua trung gian muỗi đốt • Thường xảy ra ở trẻ nhỏ • Khởi phát cấp tính, diễn biến nặng dễ tử vong hoặc để lại di chứng nặng
3. Chẩn đoán • Dịch tễ học • Lâm sàng • Cận lâm sàng • Chẩn đoán loại trừ
4. Dịch tễ học • Rải rác quanh năm – Thường từ tháng 3 đến tháng 8 • Viêm não Nhật Bản – Qua trung gian muỗi đốt • Enterovirus – Lây truyền đường tiêu hoá • Virus Herpes simplex – Lây qua đường hô hấp
5. Lâm sàng • Khởi phát • Sốt • Đau đầu, sững sờ, chậm • Buồn nôn, nôn • Có thể ỉa chảy, ho, phát ban • Toàn phát • Rối loạn tri giác • Co giật • Dấu thần kinh khu trú • Suy thở hoặc sốc
6. Lâm sàng • Thể tối cấp – Sốt cao liên tục, hôn mê sâu, suy thở và truỵ mạch – Tử vong nhanh • Thể cấp tính – Biểu hiện lâm sàng nặng, điển hình • Thể nhẹ – Rối loạn tri giác mức độ nhẹ – Phục hồi nhanh
7. Cận lâm sàng • Dịch não tuỷ • Dịch trong, áp lực bình thường/tăng • Tế bào bình thường/tăng vài chục, vài trăm bạch cầu đơn nhân • Protein bình thường hoặc tăng nhẹ < 1 g/l • Glucose bình thường • KHÔNG CHỌC DNT KHI CÓ TĂNG ALNS, ĐANG SỐC, SUY THỞ NẶNG
8. Cận lâm sàng • Chẩn đoán nguyên nhân: – ELISA dịch não tuỷ, huyết thanh → IgM – PCR dịch não tuỷ – Phân lập virus từ bệnh phẩm cơ thể sống – Phân lập virus từ mô não tử vong
9. Chẩn đoán phân biệt • Sốt cao co giật • Viêm màng não mủ, lao • Sốt rét thể não • Xuất huyết não - màng não • Động kinh • Ngộ độc cấp • Rối loạn chuyển hoá, hạ đường huyết
10. Điều trị • Nguyên tắc: – Hạ nhiệt, chống co giật – Đảm bảo thông khí và chống phù não – Đảm bảo tuần hoàn và cân bằng dịch-điện giải – Chăm sóc dinh dưỡng – Giải quyết nguyên nhân – Phục hồi chức năng sớm
11. Hạ nhiệt, chống co giật • Hạ nhiệt: – Biện pháp vật lý – Paracetamol • Chống co giật – Diazepam 0,2-0,3 mg/kg – Phenobarbital 8 mg/kg/24 giờ
12. Đảm bảo thông khí và chống phù não • Đảm bảo thông khí – Tư thế đường thở thông thoáng – Làm sạch chất tiết hô hấp – Oxy liệu pháp – Đặt ống nội khí quản, thở máy • Chống phù não – Manitol 20%
13. Đảm bảo tuần hoàn và cân bằng dịch-điện giải • Thận trọng khi có dấu hiệu phù phổi • Điều chỉnh điện giải và kiềm toan theo điện giải đồ, khí máu • Dùng dung dịch mặn ngọt đẳng trương • Khi có sốc có thể dùng Dopamin từ 3-5 microgam/kg/phút, tối đa không quá 10 microgam/kg/phút.
14. Chăm sóc dinh dưỡng • Thức ăn dễ tiêu, năng lượng cao, đủ muối khoáng và vitamin 50-60 Kcal/kg/ngày • Đảm bảo trẻ bú mẹ • Không tự ăn được thì dùng ống thông dạ dày • Chống loét • Chống táo bón và bí đái • Thường xuyên theo dõi các dấu hiệu sinh tồn, mức độ tri giác, tình trạng hô hấp, điện giải đồ và đường huyết. • Tiến hành phục hồi chức năng sớm khi lâm sàng ổn định
15. Thuốc kháng virus và kháng sinh • Herpes simplex – Acyclovir 20 mg/kg mỗi 8 giờ truyền TM trong 1 giờ dùng trong 14 ngày • Kháng sinh – Khi chưa loại trừ được viêm màng não mủ – Bội nhiễm • Thuốc chống viêm và điều hoà miễn dịch – Corticoid – Globulin miễn dịch
16. Phân tuyến điều trị • Tuyến xã: • Xử trí cấp cứu ban đầu, chống co giật • Tuyến huyện: • Chẩn đoán và xử trí thể nhẹ, khi không phải chọc dịch não tuỷ • Tuyến tỉnh: • Giải quyết tất cả các trường hợp viêm não cấp • Chuyển tuyến trên khi vượt khả năng chuyên môn • Tuyến trung ương • Tiếp nhận các trường hợp do tuyến dưới chuyển lên • Chỉ đạo và hỗ trợ tuyến dưới • Tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân
17. Phòng bệnh • Vệ sinh phòng bệnh – Vệ sinh cá nhân: nằm màn – Vệ sinh ăn uống – Vệ sinh ngoại cảnh – Diệt côn trùng trung gian truyền bệnh • Tiêm chủng – Tiêm phòng viêm não Nhật Bản – Vắc-xin bại liệt, sởi, quai bị, thuỷ đậu
18. XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN