Giáo trình Khảo sát trihalomethanes trong nước cấp và nước hồ bơi ở thành phố Hồ Chí Minh - Nguyễn Lý Sỹ Phú

Nội dung text: Giáo trình Khảo sát trihalomethanes trong nước cấp và nước hồ bơi ở thành phố Hồ Chí Minh - Nguyễn Lý Sỹ Phú

1. Science & Technology Development, Vol 19, No.T5-2016 Khảo sát trihalomethanes trong nước cấp và nước hồ bơi ở thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Lý Sỹ Phú Lê Hoàng Thủy Tiên Kim Châu Long Tô Thị Hiền Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG-HCM (Bài nhận ngày 01 tháng 02 năm 2016, nhận đăng ngày 02 tháng 12 năm 2016) TÓM TẮT Trihalomethane (THMs) là sản phẩm phụ nhau về nồng độ của các THMs trong mẫu nước . của quá trình khử trùng nước bằng chlorine , Cả 4 hợp chất THMs đều được phát hiện trong trong đó 4 hơp̣ chất được quan tâm nhiều nhất tất cả các mẫu nước cấp , và chỉ có 2 hợp chất là: chloroform, bromodichloromethane, chloroform và bromodichloromethane được phát dibromochloromethane và bromoform . Những hiện trong mẫu nước hồ bơi. Nồng độ trung bình sản phẩm phụ này , dù ở nồng đô ̣ rất thấp cũng của THMs trong mẫu nước cấp là 31,40 ± 29,23 -1 -1 gây haị cho sứ c khỏe . Những rủi ro sứ c khỏe từ µg.L ( 20 – 110 µg.L ), trong nước hồ bơi là các hợp chất này bao gồm ung thư , rối loaṇ sinh 109,78 ± 15,21 µg.L-1 ( 90 – 140 µg.L-1). Khu vực sản, dị tật bẩm sinh và sẩy thai. Nghiên cứu được có nồng độ THMs trung bình cao nhất là quận thực hiện nhằm xác định 4 hợp chất THMs trong Tân Phú và thấp nhất là quận 1. Nghiên cứ u cho mẫu nước cấp tại 6 quận thuộc thành phố Hồ Chí thấy nồng đô ̣ THMs trong nướ c cấp và nướ c hồ Minh và mẫu nước hồ bơi tại quận Tân Bình. bơi taị cá c vi ̣trí khảo sá t không vươṭ quy chuẩn THMs trong mẫu nước được chiết bằng phương kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống pháp chiết lỏng – lỏng và được xác định bằng sắc (QCVN 01: 2009/BYT), tuy nhiên có một vài vị trí ký khí đầu dò bắt giữ điện tử GC – ECD, với dư lượng chloroform khảo sát cao hơn tiêu chuẩn dung môi chiết là hôñ hơp̣ n -hexane – của cơ quan bảo vệ môi trường của Mỹ (EPA). diisopropylether. Kết quả cho thấy có sự khác Từ khóa: trihalomethane, nước cấp, nước hồ bơi, Thành phố Hồ Chí Minh, GC-ECD MỞ ĐẦU Công nghệ khử trùng hiện nay tại nhiều nhà (EPA) và liên minh Châu Âu đã thiết lập một máy cấp nước ở Việt Nam là sử dụng khí mức nồng độ tối đa cho 4 hợp chất THMs. Trong chlorine hay các hợp chất có chứa chlorine hoạt hướng dẫn về chất lượng nước uống của tổ chức tính như hypochlorite và chloramine Ngoài ra y tế thế giới (WHO) [1] và quy chuẩn kỹ thuật ở những khu vực có quy mô nhỏ hơn hay các hồ quốc gia về chất lượng nước ăn uống của Việt bơi công cộng, biện pháp khử trùng nước phổ Nam (QCVN 01:2009/BYT) [2] cũng đã thiết lập biến nhất là sử dụng dung dịch tự pha chế: trộn giá trị nồng độ tối đa cho mỗi hợp chất THMs bột calcium hypochlorite vào nước theo tỉ lệ nhất trong nước ăn uống và sinh hoạt. định, sử dụng dung dịch nước javel (sodium THMs thuộc nhóm hợp chất hữu cơ dễ bay hypochlorite) hoặc sử dụng chlorine dạng rắn cho hơi (VOCs) còn được gọi là haloform, được phân vào nước. Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ loại là sản phẩm phụ của quá trình tẩy uế, khử Trang 236
2. TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ T5- 2016 trùng. Cấu tạo của các hợp chất này gồm 3 đến 4 khoa hóa học môi trường và trung tâm nghiên nguyên tử hydrogen của CH4 bị thay thế bởi cứu về dịch tễ học môi trường Tây Ban Nha. Kết nguyên tử halogen. Công thức phân tử: CHX3, quả cho thấy có xự hiện diện của các hợp chất với X là một nguyên tử halogen (có thể là Cl, Br, THMs ở nồng độ cao cả trong nước và trong F hay I) hoặc là sự kết hợp của các nguyên tử không khí tại khu vực hồ bơi được khảo sát [2]. halogen. Tuy nhiên mối quan tâm về THMs chủ Năm 2009, các tác giả Ngô Văn Tứ (Trường yếu tập trung đến các hợp chất chứa chlorine và Đại học Sư phạm, Đại học Huế), Nguyễn Khoa bromine, trong đó điển hình là 4 hợp chất: Hiền (Công ty Xây dựng và Cấp nước Thừa chloroform (CHCl3,CF), bromodichloromethane Thiên Huế) đã nghiên cứu sử dụng kỹ thuật (CHCl2Br, BDCM), dibromochloromethane không gian hơi kết hợp GC-ECD (HS/GC/ECD) (CHClBr2, DBCM) và bromoform (CHBr3, BF) để xác định THMs trong nước máy tại Thừa vì những hợp chất này được phát hiện nhiều nhất Thiên Huế [7]. trong nước được khử trùng bằng chlorine [3, 4]. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP Việc sử dụng chlorine để khử trùng nguồn Vị trí lấy mẫu nước sử dụng đã được thực hiện từ khá lâu trên thế giới. Bên cạnh những lợi ích mang lại, các Mẫu nước cấp được lấy tại 6 quận trên địa hợp chất THMs phát sinh từ quá trình khử trùng bàn thành phố Hồ Chí Minh gồm quận 1, 3, 5 ,10, cũng gây tác hại không hề nhỏ đến người sử 11, Tân Phú và hồ bơi Cộng Hòa thuộc quận Tân dụng. Bình. Thời gian lấy mẫu từ ngày đầu tháng Năm 1991, các nhà nghiên cứu thuộc Đại 5/5/2014 đến 15/6/2014. Tổng cộng có 180 mẫu học Nhật Bản đã đưa ra phương pháp hấp phụ nước cấp và 27 mẫu nước hồ bơi được lấy theo 2 THMs trên than hoạt tính. Nguồn nước uống của đơṭ . Đợt 1 tiến hành lấy mâũ đánh giá nồng đô ̣ hai vùng Rawalpindi và Islamabad được quan THMs trong nước cấp từ ng quâṇ và nồng đô ̣ trắc và đánh giá rủi ro. Mẫu THMs được lấy tại THMs trong nước hồ bơi . Đợt 2 tiến hành lấy 20 địa điểm ở 2 thành phố sau đó được phân tích mâũ so sánh nồng đô ̣THMs giữa các quâṇ . Trên bằng phương pháp chiết tách trên pha rắn (solid mỗi quận tiến hành lấy mẫu khảo sát tại 6 vị trí, ở phase micro extraction) và sắc ký khí [5]. mỗi vị trí lấy 2 mẫu nước. Tại mỗi địa bàn lấy mẫu, đều có lấy mẫu trắng (blank). Mẫu nước lấy Năm 2011, Zahida Karim và các cộng sự đã trực tiếp từ vòi nước của hộ gia đình và chiết tách tiến hành nghiên cứu THMs trong nước máy ở ngay tại hiện trường. Dung môi chiết được trử thành phố Karachi, Pakistan. Kết quả cho thấy trong vial nâu 1,5 mL và giữ lạnh [8]. Đối với trong tất cả các vị trí khảo sát đều có sự hiện diện mẫu nước hồ bơi được lấy tại 9 vị trí xung quanh hợp chất THMs [6]. hồ, đồng nhất trong chai thủy tinh, sau đó tiến Năm 2012, một nghiên cứu về các hợp chất hành chiết tách như mẫu nước cấp. THMs có trong không khí và trong nước tại 2 Các quận lấy mẫu phân tích là những quận khu vực hồ bơi thuộc Barcelona, Catalonia, Tây trung tâm của thành phố, mức độ sử dụng nước Ban Nha được tạo ra do quá trình khử trùng nước cấp sinh hoạt hoặc hồ bơi tương đối lớn hồ bơi bằng chlorine và bromine được thực hiện bởi Carolina Lourencetti và các cộng sự thuộc Trang 237
3. Science & Technology Development, Vol 19, No.T5-2016 Hình 1. Sơ đồ vị trí lấy mẫu phân tích Xử lý và phân tích mẫu Mẫu nước sau khi lấy được chiết tách và xử lý ngay tại hiện trường theo Hình 2 [1, 8-10]: Rút 10 mL mẫu cho vào vial 40 mL, thêm 2 mL hỗn hợp n-hexane-diisopropylether, đậy kín vial bằng nắp teflon Lắc vial trong 3 phút, rồi để yên 10 phút để cho quá trình tách lớp diễn ra Chiết 1 mL lớp hỗn hợp dung ở môi phía trên cho vào vial 1,5 mL chứa 0,2 g Sodium sulfate, đậy nắp, lắc đều, để yên 1 phút Rút 0,5 mL hỗn hợp dung môi trên cho vào vial 1,5 mL, trữ lạnh, mang về phòng thí nghiệm Tiêm mẫu vào máy GC-ECD Hình 2. Quy trình chiết tách mẫu nước Dung môi chiết tách là hỗn hợp dung môi n- lượng nồng độ THMs được xây dựng từ chất hexane –diisopropylether (Merck). Thực hiện quy chuẩn của 4 hợp chất THMs (Supelco) với khoảng trình chiết tách như trên, khảo sát hiệu suất thu nồng độ đường chuẩn tương ứng 2 – 50 µg.L-1. Để hồi của 3 dung môi trên với mẫu nước có nồng độ đánh giá sự biến đổi của các hợp chất THMs trong THMs 10 g.L-1 . Chất chuẩn so sánh để định quá trình lấy mẫu đến khi phân tích bằng GC- Trang 238
4. TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ T5- 2016 ECD thực hiện lưu trữ một mẫu chuẩn đã biết 0,73 µg.L-1. Hàm lượng của từng hợp chất THMs trước nồng độ trong cùng điều kiện lưu mẫu thật không vượt chuẩn quy định trong QCVN và mang theo trong suốt quá trình lấy mẫu. Mẫu 01:2009/BYT (CF: 200 µg.L-1; BDCM: 60 µg.L-1; này sau đó được phân tích để đánh giá. DBCM: 100 µg.L-1 và BF: 100 µg.L-1). Kết quả hiệu suất thu hồi các hợp chất theo Tổng nồng độ THMs ở quận 1, quận 3, quận quy trình đều đạt trên 90 %, dao động trong 5, quận 10, quận 11 tương đối giống nhau, trong khoảng 90 – 110 % (SD < 5 %) LOD 0,2 µg.L-1 khoảng 20 – 40 µg.L-1. Chỉ có tại quận Tân Phú, và LOQ 0,7 µg.L-1. tổng nồng độ THMs cao hơn các quận khác (lớn -1 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN hơn 100 µg.L ). Lượng chất khử trùng được sử THMs trong mẫu nước tại một số quận trong dụng cũng như độ dài đường ống cấp nước đến TPHCM từng hộ dân là những yếu tố tác đến dư lượng của Nghiên cứu đã cho thấy trong số 4 hợp chất các hợp chất THMs trong nguồn nước cấp [11]. THMs được tìm thấy trong mẫu nước cấp, CF là Dư lượng 4 hợp chất THMs tại các quận hợp chất được tìm thấy với dư lượng cao nhất với Từ kết quả trên (Hình 4-9) có thể thấy rằng, nồng độ trung bình (28,19 ± 25,31 µg.L-1), thấp tại các vị trí khảo sát đều có sự hiện diện của cả 4 nhất là BF (0,45 ± 0,73 µg.L-1). Giữa các quận, hợp chất THMs với nồng độ cao thấp khác nhau, nồng độ THMs trung bình cao nhất là ở quận Tân trong đó hai hợp chất CF và BDCM được tìm thấy Phú (102,45 ± 16,0 µg.L-1) thấp nhất là quận 1 ở tất cả các vị trí khảo sát với nồng độ cao hơn so (23,74 ± 1,92 µg.L-1). với DBCM và BF. Một số vị trí có dư lượng - THMs rất thấp như Q1-4 (2,19 ± 1,42 µg.L 1), Q10-3(2,09 ± 0,57 µg.L-1). Qua Hình 8 có thể thấy rằng, vị trí Q11-6 có nồng độ THMs cao nhất, lớn hơn 40 µg.L-1, nguyên nhân có thể là do đường ống của địa điểm này ở gần với vị trí châm chất khử trùng nhất nên việc hình thành các hợp chất THMs tại đây khá mạnh. Bên cạnh đó có thể do trong đường ống phân phối nước tại đây chứa nhiều các hợp chất hữu cơ có thể kết hợp với Hình 3. Đồ thị biểu diễn tổng nồng độ THMs (µg.L-1) chlorine, vì vậy khả năng tạo các hợp chất THMs tại các vị trí lấy mẫu lớn hơn. Theo Hình 9 có thể thấy rằng tất cả các vị trí khảo sát mẫu nước ở quận Tân Phú đều có Kết quả phân tích các mẫu nước tại 6 quận dư lượng trung bình của THMs cao và trong của TP. HCM cho thấy trong tất cả các mẫu nước khoảng từ 77 đến 115,45 µg.L-1, trong đó đặc biệt khảo sát đều phát hiện có dư lượng THMs và có có địa điểm QTP-4 có tổng nồng độ THMs cao sự hiện diện đầy đủ của cả 4 hợp chất THMs. nhất (115,45 ± 9,21 µg.L-1), đồng thời ở vị trí này Nồng độ trung bình của các hợp chất tương ứng là hàm lượng CF khảo sát được cao nhất trong cả 6 CF: 28,19 ± 25,31 µg.L-1; BDCM: 9,43 ± 4,65 vị trí khảo sát (89,87 ± 5,83 µg.L-1). µg.L-1; DBCM: 3,09 ± 1,18 µg.L-1 và BF: 0,45 ± Trang 239
5. Science & Technology Development, Vol 19, No.T5-2016 -1 -1 Hình 4. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L ) tại Hình 5. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L ) tại các các vị trí khảo sát ở quận 1 TP HCM vị trí khảo sát ở quận 3 TP HCM Hình 6. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L-1) tại Hình 7. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L-1) tại các các vị trí khảo sát ở quận 5 TP HCM vị trí khảo sát ở quận 10 TP HCM Hình 8. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L-1) tại các Hình 9. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L-1) tại vị trí khảo sát ở quận 11 TP HCM các vị trí khảo sát ở quận Tân Phú TP HCM Trang 240
6. TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ T5- 2016 Hình 10. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L-1) tại địa điểm 114A Lê Thúc Hoạch, P. Tân Quý, quận Tân Phú Đặc biệt trong khoảng đầu tháng 6 năm µg.L-1), DBCM (3,09 ± 1,18 µg.L-1) và thấp nhất 2014, nồng độ THMs tại địa điểm 114A Lê Thúc là BF (0,45 ± 0,73 µg.L-1). Hoạch, phường Tân Quý, quận Tân Phú cao hơn Phần trăm nồng độ từng hợp chất THMs nhiều so với các vị trí khảo sát khác; có thời điểm trong nước cấp của từng quận có giá trị chênh -1 nồng độ CF vượt trên 100 µg.L , vượt quá tiêu lệch nhau không nhiều và ở trong khoảng: CF: 60 chuẩn của cơ quan bảo vệ môi trường (EPA) của – 78 %; BDCM: 18 – 28 %; DBCM: 4 – 9 % và Mỹ. Dư lượng CF trung bình tại khu vực này BF: 0 – 5 % THMs. trong khoảng thời gian khảo sát là 89,87 µg.L-1, Điều này có thể lý giải là do trong sự chuyển theo quy định của US - EPA, giới hạn nồng độ hóa của các hợp chất THMs trong nước CF trong nước cấp là 80 µg.L-1. Dư lượng từng hợp chất THMs trong nước cấp Thực hiện lấy mẫu nước cấp ở các quận TP HCM để tiến hành phân tích khảo sát dư lượng 4 hợp chất THMs thu được kết quả như sau: Hình 12. Phương trình phản ứng tạo THMs CF là hợp chất được tạo ra đầu tiên, chlorine được châm trực tiếp vào nước trong quá trình khử trùng, sau đó nó sẽ chuyển thành các dạng THMs còn lại. Hơn nữa, BDCM, DBCM và BF dễ bay hơi, dễ bị phân hủy bởi chất oxy hóa trong môi trường nên chủ yếu chúng tồn tại trong pha khí. Ngoài ra, tùy thuộc vào tính chất của nguồn nước đầu vào cũng như độ bẩn của đường ống và vật liệu sử dụng để chế tạo ống dẫn nước, nếu trong Hình 11. Đồ thị biểu diễn nồng độ trung bình của 4 nguồn nước chứa hàm lượng bromine hoặc các hợp chất THMs (µg.L-1) hợp chất của bromine thì khả năng hình thành Từ Hình 11 có thể thấy rằng, nồng độ trung THMs có chứa bromine sẽ nhiều hơn [12]. bình của CF trong nước cấp là cao nhất (28,19 ± 25,31 µg.L-1), kế đến là BDCM (9,43 ± 4,65 Trang 241
7. Science & Technology Development, Vol 19, No.T5-2016 Nồng độ các hợp chất THMs trong nước hồ bơi Cộng Hòa ở TPHCM Hình 14. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs (µg.L-1) của hồ Hình 13. Đồ thị biểu diễn nồng độ THMs trong nước bơi Cộng Hòa vào từng thời điểm trong các ngày khảo sát hồ bơi Cộng Hòa TPHCM Tổng nồng độ THMs trong nước hồ bơi đều chiều, một phần nguyên nhân là do vào tối ngày cao hơn 90 µg.L-1. Đặc biệt, trong nước hồ bơi hôm trước xảy ra mưa lớn, nước mưa đã pha khảo sát chỉ hiện diện 2 trong 4 hợp chất THMs loãng một phần nước hồ bơi làm giảm lượng khảo sát là: CF và BDCM. Trong quá trình hình THMs [13]. Bên cạnh đó, THMs được tạo ra là thành 4 loại THMs, phản ứng sẽ tạo ra CF đầu do chlorine kết hợp với các hợp chất hữu cơ có tiên, sau đó nếu trong môi trường nước có chứa trong nước, vào khoảng từ 7 đến 9 giờ sáng, bromine hoặc các hợp chất có khả năng phân hủy lượng người đến hồ bơi rất đông, trong quá trình tạo bromine thì bromine sẽ kết hợp với CF để tạo sử dụng hồ bơi, chất hữu cơ được thải ra từ chính ra các dạng THMs còn lại. cơ thể con người rất nhiều do đó chúng kết hợp Hơn nữa, BF và DBCM dễ bị oxy hóa bởi với chlorine có sẵn trong nước làm nồng độ các gốc ●OH tự do trong môi trường và rất dễ THMs cao lên. Hàm lượng THMs trong nước hồ bay hơi. Do đó, lượng BF và DBCM được tạo bơi phụ thuộc vào nhiều yếu tố: lượng chlorine, thành trong hồ bơi là không đáng kể [1,13]. các chất hữu cơ trong nước, số lượng người tham gia bơi, nhiệt độ, thời tiết Nhìn chung đối với nước ở hồ bơi, nồng độ THMs giảm dần trong ngày, có thể giải thích là KẾT LUẬN do THMs được hình thành từ sự kết hợp giữa Đây là nghiên cứu đầu tiên thực hiện việc chlorine trong chất khử trùng với các chất hữu cơ khảo sát dư lượng các hợp chất THMs trong nước tồn tại trong nước, vào buổi chiều tối số lượng cấp tại hộ gia đình ở TP HCM. Nghiên cứu đã người đến hồ bơi rất đông, cơ thể người tạo ra cung cấp được cái nhìn tổng thể về hiện trạng nhiều chất hữu cơ, qua một thời gian phản ứng THMs trong nước sinh hoạt tại hộ gia đình tại tạo ra lượng THMs rất lớn, do đó vào buổi sáng một số quận huyện thuộc TPHCM. Việc có được dư lượng THMs trong nước hồ bơi là cao nhất; dữ liệu về THMs góp phần đánh giá chất lượng ngoài ra THMs là hợp chất hữu cơ dễ bay hơi nên nguồn nước sinh hoạt tại hộ gia đình đồng thời trong 1 ngày THMs sẽ bay hơi vào không khí làm thiết lập những giải pháp đơn giản để giảm thiểu cho nồng độ THMs trong nước sẽ giảm dần. Có 2 các hợp chất THMs trong nước góp phần bảo vệ ngày đặc biệt là ngày 15/5 và 20/5 nồng độ sức khỏe người dân. THMs buổi sáng thấp hơn buổi trưa và buổi Trang 242
8. TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ T5- 2016 Qua khảo sát cho thấy, phát hiện dư lượng giảm thiểu lượng hóa chất sử dụng là điều cần THMs ở tất cả các điểm lấy mẫu nước cấp trên thiết [14]. địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Số hợp chất phát Tại hồ bơi, ngoài những yếu tố cơ bản ảnh hiện là 4/4 hợp chất nghiên cứu. Trong đó, nồng hưởng đến sự hình thành THMs thì con người độ của các hợp chất giảm dần từ CF đến BDCM, cũng là một nguyên nhân tích cực góp phần vào DBCM và BF. Có sự chuyển hóa giữa 4 hợp chất việc tạo ra THMs. Ngoài ra, chiều sâu, chiều này với nhau. Tuy nhiên, đối với nước hồ bơi chỉ rộng, chiều dài của hồ bơi và loại hình hồ bơi phát hiện 2 hợp chất CF và BDCM. Nồng độ (trong nhà hoặc ngoài trời) cũng ảnh hưởng đến THMs của nước cấp trong các quận 1, 3, 5, 10, khả năng bay hơi của THMs từ đó khiến cho dư 11, Tân Phú TP. HCM ở trong khoảng 20 – 110 lượng các THMs là khác nhau. µg.L-1 và không vượt QCVN 01:2009/BYT. Vị Kết quả từ nghiên cứu này cho thấy sơ bộ trí lấy mẫu tại quận Tân Phú cho kết quả về nồng vấn đề nguồn nước ăn uống và sinh hoạt hiện nay độ THMs cao nhất và giá trị đo được là 102,4514 của người dân đang tồn tại dư lượng chất độc µg.L-1. Nồng độ THMs trong nước hồ bơi ở trong THMs. Cần có những nghiên cứu mở rộng phạm khoảng 90 – 140 µg.L-1. vi khảo sát hơn nữa để đánh giá được hiện trạng Nghiên cứu cho thấy dư lượng THMs biến nguồn nước và có biện pháp hạn chế phát sinh. đổi theo nhiều yếu tố: lượng chlorine thêm vào, Đánh giá dư lượng THMs dựa trên sơ đồ cấp các hợp chất hữu cơ có trong nước, thời gian nước toàn thành phố sẽ cần thiết nhằm có cái nước di chuyển trong đường ống, nhiệt độ, thời nhìn toàn diện về dư lượng THMs trong nguồn tiết, sự bay hơi . . . là những nguyên nhân chủ nước cấp của từng khu vực dân cư cũng như dự yếu dẫn đến sự biến đổi nồng độ THMs, ngoài ra đoán được sự biến đổi của các hợp chất THMs còn có thể do việc sử dụng các dung môi hữu cơ khi các hợp chất này di chuyển trong đường ống hay chất làm lạnh làm rò rỉ THMs vào nguồn cấp nước. Cần có nhiều nghiên cứu hơn về các nước. hợp chất THMs, về ảnh hưởng của những hợp Tại các khu vực sử dụng nguồn nước cấp chất này cũng như nguồn phát sinh chủ yếu của trực tiếp có nồng độ THMs cao hơn so với những những chất này, nghiên cứu về sự chuyển hóa và khu vực sử dụng nước cấp được bơm lên bồn tỉ lệ của 4 hợp chất THMs trong môi trường, chứa. Chất lượng nước mặt ngày càng suy giảm đánh giá ảnh hưởng của THMs trong nước cấp và và công nghệ xử lý cũ dần không còn phù hợp và nước hồ bơi đến sức khỏe của người dân. Đồng việc sử dụng nhiều hơn các hóa chất khử trùng là thời tăng cường tuyên truyền, khuyến khích điều không tránh khỏi. Khi đó hàm lượng các hợp người dân uống nước đun sôi để làm giảm sự ảnh chất THMs sẽ gia tăng đáng kể. Chính vì vậy hưởng của THMs đến sức khỏe bản thân và gia việc đổi mới công nghệ xử lý ở các nhà máy để đình. Trang 243
9. Science & Technology Development, Vol 19, No.T5-2016 Evaluating trihalomethanes in tap water and swimming pool water at Ho Chi Minh city Nguyen Ly Sy Phu Le Hoang Thuy Tien Kim Chau Long To Thi Hien University of Science, VNU - HCM ABSTRACT Trihalomethanes (THMs) are byproducts of pool water samples. The results showed that the process of disinfecting water with chlorine, in there are differences in the THMs levels between which, 4 compounds are most interested such as sampling site. The average concentration of chloroform (CF), bromodichloromethane THMs in supplied water was 31.40 ±29.23 µg.L-1 (BDCM), dibromochloromethane (DBCM) and (20 – 110 µg.L-1), in swimming pool water was bromoform (BF). These DBPs even at very low 109.78 ± 15.21 µg.L-1 (90 – 140 µg.L-1). The concentrations pose harmful health effects. These sampling site which has the highest average health risks may include cancers, reproductive concentration is Tan Phu district (102.45 ± 16.0 disorders, birth defects and miscarriage. This µg.L-1) and the lowest is district 1 (23.74 ± 1.92 study evaluates the 4 THMs in water supplied at µg.L-1). The results showed that the 6 districts of Ho Chi Minh City and in swimming concentration of THMs in the supplied water and pool water at Tan Binh district. All samples were swimming pool water does not exceed the limit of extracted by using liquid- liquid extraction national technical regulation on drinking water method with n-hexane: diisopropylether (1:1) quality (QCVN 01: 2009/BYT), however, the before analyzing by GC-ECD. The results chloroform concentration of some sampling sites showed that 4/4 THMs were found in water exceeds the limit given by the Environmental samples and 2/4 THMs (chloroform and Protection Agency (EPA). bromodichloromethane) were found in swimming Key words: trihalomethane, tap water, swimming pool, GC – ECD, volatile organic compounds TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. WHO. Trihalomethanes in Dringking-water. [4]. K. Zammit, The formation and fate of Guidelines for Drinking-water Quality trihalomethanes in power plant cooling (2004) water systems, In California Energy [2]. QCVN 01:2009/BYT. Quy Chuẩn Kỹ Thuật Commission (2004) Quốc Gia Về Chất Lượng Nước Ăn Uống, [5]. A. Sakoda, Trihalomethane adsorption on (THM) in water using high effiency solvent activated carbon fibers, Wat. Res., 25, 2, extraction. Water research Bộ Y Tế (2009) 219–225 (1991) [3]. L. Erdinger, Formation of volatile [6]. Z. Karim, Evaluation of trihalomethanes in disinfection by products in swimming pool tap water samples of Karachi city water, Swimming Pool and Spa (Pakistan), Journal of Basic and Applied International Conference (2010) Sciences, 7, 1, 7–10 (2011) Trang 244
10. TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ T5- 2016 [7]. N.V. Tứ, Sử dụng kỹ thuật không gian hơi Water Resources Research Center Report, kết hợp GC-ECD (HS/GC/ECD) để xác 48 (1983) định trihalomethanes trong nước máy tại [12]. L. Carolina, Trihalomethanes in chlorine Thừa Thiên Huế, Tạp chí Khoa học, Đại and bromine disinfected swimming pools: học Huế, 50, 165–174 (2009) Air-water distributions and human [8]. U.S. Environmental Protection Agency, exposure, Environment International, 45, Method 501.2 , Analysis of trihalomethanes 59–67 (2012) in drinking water by liquid/liquid extraction [13]. M.R. Heydari, Potentially hazardous (1979) trihalomethanes (THMs) levels in [9]. H. Norin, Determination of trihalomethanes, chlorinated swimming pools‘ water in far Water Research, 14, 1397–1402 (1980) province, Iran, Journal of Health Sciences [10]. P.P. José Luis, Determination of and Surveillance System, 1, 2 (2013) trihalomethanes in water samples: a review, [14]. H. Amjad, Cancer and non-cancer risk Analytica chimica acta, 629, 6–23 (2008) assessment of trihalomethanes in urban [11]. R.C. Chawla, Trihalomethane removal and drinking water suplies of Pakistan, formation mechanism in water, The D.C. Ecotoxicology and Environmental Safety, 91, 25–31 (2013) Trang 245