Giáo trình Khảo sát về kỹ năng thực hành của điều dưỡng viên khi chăm sóc bệnh nhân và các yếu tố ảnh hưởng

Nội dung text: Giáo trình Khảo sát về kỹ năng thực hành của điều dưỡng viên khi chăm sóc bệnh nhân và các yếu tố ảnh hưởng

1. KHẢO SÁT VỀ KỸ NĂNG THỰC HÀNH CỦA ĐIỀU DƯỠNG VIÊN KHI CHĂM SÓC BỆNH NHÂN VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG Lê Thị Bình TÓM TẮT capacity of nursing as well as increasing the Nghiên cứu này được thực hiện trên 450 điều efficiency of patient care nursing. dưỡng viên đang trực tiếp làm công tác chăm sóc ĐẶT VẤN ĐỀ bệnh nhân tại 9 bệnh viện trong cả nước vào giữa năm Để nâng cao được chất lượng CSBN, người điều 2006 đến 2007. Nội dung đánh giá về kỹ năng thực dưỡng phải có kiến thức, kỹ năng và thái độ, đặc biệt hiện quy trình điều dưỡng và các kỹ thuật điều dưỡng là kỹ năng để hoàn thành các công việc phải phối cơ bản của các điều dưỡng hàng ngày thực hiện chăm hợp với bác sĩ hàng ngày. Chăm sóc BN là một công sóc trên bệnh nhân. Kết quả cho thấy thực trạng kỹ việc vất vả, ĐD phải thay nhau thực hiện CSBN, tiếp năng của điều dưỡng còn yếu và có qui luật ở các xúc trực tiếp với họ 24/24 giờ và chứng kiến sự đau bệnh viện tuyến trung ương tốt hơn các bệnh viện đớn, lo lắng, bực bội, la hét, tức giận, mặc cảm về tuyến tỉnh/thành. Điều dưỡng có “kỹ năng nhận định” bệnh tật của họ [2]. Do vậy đòi hỏi phải có kỹ năng nhưng chỉ đạt số điểm mức trung bình và dưới trung gỏi, thành thạo là rất quan trọng và giúp cho BN bình.“Kỹ năng lập kế hoạch chăm sóc” cũng rất kém, được hưởng lợi, bởi kỹ năng kém sẽ phải làm đi làm phần lớn không thực hiện (0,0 điểm), bệnh viện có lại nhiều lần làm BN đau đớn về bệnh tật lại thêm nỗi thực hiện nhưng chỉ đạt số điểm ở mức trung bình. đau về thể xác. Điều dưỡng luôn coi nỗi đau của Thực hiện chăm sóc không theo kế hoạch, chỉ đạt mức người bệnh như nỗi đau của chính mình, có sự đồng trung bình và dưới trung bình. Kỹ năng đánh giá sau cảm đó thì mới thực hiện các kỹ thuật tốt với BN ngay chăm sóc rất kém, vẫn còn một số bệnh viện không cả khi đang làm nhiệm vụ bị người bệnh quát mắng thực hiện (0,0 điểm), bệnh viện có thực hiện nhưng chỉ (do bệnh tật không làm chủ mình được). Chăm sóc đạt số điểm ở mức trung bình và dưới trung bình. Kết theo QTĐD đòi hỏi ĐD có đủ kiến thức, kỹ năng, thái quả thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật theo bảng kiểm độ, đặc biệt là kỹ năng để độc lập thực hiện cho một chỉ ở mức trung bình. Kết quả đã tìm thấy một số yếu BN hay một nhóm BN có chất lượng, kỹ năng là một tố liên quan đến năng lực của điều dưỡng viên gồm: trong những yếu tố quyết định thành công trong điều trị Tuổi nghề tăng từ 5 - 15 năm trở lên, đã được đào tạo và CS (ví dụ: bác sĩ cho y lệnh thuốc nhưng ĐD không có chứng chỉ, có sinh hoạt chuyên môn thường xuyên, đưa được thuốc vào cơ thể BN sẽ cũng bị thất bại hài lòng hơn với công việc đang làm, được sự hỗ trợ trong điều trị). Để có cơ sở cho nhận xét về kỹ năng của đồng nghiệp là những yếu tố làm tăng năng lực của điều dưỡng trong CSBN tại một số bệnh viện, của điều dưỡng đồng thời cũng làm tăng hiệu quả chúng tôi tiến hành khảo sát điều dưỡng thực hiện các chăm sóc bệnh nhân của người điều dưỡng. kỹ thuật, thủ thuật khi CS nhằm mục tiêu sau: SUMMARY 1. Khảo sát thực trạng việc thực hiện kỹ năng của This study was conducted on 450 nurses who are điều dưỡng viên khi chăm sóc bệnh nhân tại một số directly involved in the care of patients at nine bệnh viện. hospitals in the country in mid-2006 to 2007. Content 2. Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng assessment of practical skills and the nursing process của người điều dưỡng trong chăm sóc người bệnh. nursing the techniques of basic nursing care ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU performed daily on patients. The results show the real 1. Đối tượng nghiên cứu: Gồm 450 điều dưỡng situation of nursing skills and weak rule in the central viên đang làm công tác chăm sóc người bệnh tại các hospital better hospitals / province. Nursing "skills khoa lâm sàng của 9 Bệnh viện tại thời điểm từ 04 assessment" but only average scores and below tháng 4 năm 2006 đến 04 tháng 4 năm 2007. Đểm average. "Skills care planning" also very poor, largely đảm bảo tính bảo mật trong nghiên cứu chúng tôi mã made (0.0 points), hospital made but only in the hoá 4 bệnh viện thuộc tuyến trung ương là bệnh viện average score. Make unplanned care, and averaged A., B., C., D và 5 bệnh viện thuộc tuyến tỉnh mã hóa just below average. Skills assessment after poor là bệnh viên a., b., c., d., e. Chúng tôi loại khỏi nhóm care, some hospitals still do not make (0.0 points), nghiên cứu những điều dưỡng viên không trực tiếp but the hospital has made only moderate score and chăm sóc người bệnh. below average. Result of the implementation of 2. Phương pháp nghiên cứu: Đây là nghiên cứu technical procedure, checklist only moderate. Results mô tả cắt ngang, tức là tất cả các biến nghiên cứu have found several factors related to the capacity of được thu thập một lần tại một thời điểm. nurses include: Seniority increased from 5-15 years, 3. Phương pháp chọn mẫu: Ngẫu nhiên đa tầng were trained certified, have regular professional của các BN và ĐD đang làm việc tại các khoa nội, activities, more satisfied the work is done, with the ngoại, sản, nhi, truyền nhiễm tại 9 bệnh viện tuyến support of colleagues are factors that increase the trung ương là bệnh viện A., B., C., D và 5 bệnh viện Y học thực hành (884) - số 10/2013 123
2. thuộc tuyến tỉnh mã hóa là bệnh viên a., b., c., d., e. Hút đờm có ống nội khí quản, mở khí quản gồm 4. Các biến nghiên cứu: 13 bước - Kỹ năng của đối tượng đó được đánh giá dựa Phụ bác sĩ chọc dịch màng phổi gồm 13 bước vào phiếu quan sát thực hiện CSBN theo Quy trình Phụ bác sĩ chọc dịch não tủy gồm 13 bước điều dưỡng và quan sát bảng kiểm thực hiện các Thông tiểu gồm 13 bước QTKTĐD trên BN khi đang thực hiện kỹ thuật, thủ - Các biến nghiên cứu ảnh hưởng như: tuổi, giới, thuật cho bệnh nhân thâm niên công tác, trình độ chuyên môn, của người - Bộ câu hỏi gồm 2 lĩnh vực bệnh đối với điều dưỡng khi đang làm việc + Mẫu phiếu số 1: Nghiên cứu thực hiện qui trình 5. Phương pháp thu thập số liệu: Bảng quan điều dưỡng. Công cụ nghiên cứu là: Bảng quan sát sát đó được thiết kế dựa trên chức năng và nhiệm vụ trực tiếp công việc/ngày làm việc. Bao gồm 29 câu, để điều dưỡng và được các chuyên gia từ các chuyên đánh giá chất lượng thực hiện các nhiệm vụ hàng ngành khác nhau đóng góp ý kiến và được chỉnh sửa ngày chăm sóc bệnh nhân theo qui trình điều dưỡng dựa trên kết quả nghiên cứu thử nghiệm. Các đối trong đó bao gồm: Chủ động thực hiện chăm sóc bệnh tượng được chọn để lấy mẫu nghiên cứu không nhân (chức năng độc lập). Thực hiện kỹ năng theo dõi được biết trước. Quan sát viên nhìn họ làm và điền người bệnh. Thực hiện kỹ năng hướng dẫn – giáo dục vào bảng kiểm qui trình kỹ thuật đều theo một qui sức khỏe. Thực hiện thuốc uống, thuốc tiêm theo y trình chung như sau: chiếu từ nội dung các bước tiến lệnh. Thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật điều dưỡng hành sang cột bên cạnh (có 3 cột: cột số 0 = không + Mẫu phiếu số 2: Bao gồm các bảng kiểm qui điểm, cột số 1 = 1 điểm và cột số 2= 2 điểm), nếu trình kỹ thuật, thủ thuật bước nào không làm đánh dấu X vào cột 0. Làm Tiêm thuốc vào tĩnh mạch: 15 bước chưa tốt đánh dấu X vào cột giữa (cột số 1). Làm tốt Truyền dịch, truyền máu gồm 14 bước đánh dấu vào cột số 2. Bước nào quan trọng (là Lấy máu tĩnh mạch làm xét nghiệm gồm 12 bước bước quyết định của kỹ thuật) sẽ tính với hệ số 2. Kết Thụt tháo gồm 11 bước quả được tính ra điểm trung bình (điểm 10) cho từng Thay băng vết thương thông thường gồm 13 bước nhiệm vụ của ĐDV. Thay băng vết thương có ống dẫn lưu gồm 16 6. Xử lý số liệu: Kết quả của đối tượng nghiên bước cứu được tính : Điểm trung binh kỹ năng được tính Cắt chỉ vết mổ hoặc vết khâu gồm 15 bước bằng tổng số điểm chia cho tổng số câu của mỗi Thay băng loét gồm 13 bước phần. T-test và one-way-ANOVA được sử dụng để Thay băng vết mở khí quản gồm 12 bước so sánh điểm trung bình kỹ năng giữa cỏc bệnh viện. Cho bệnh nhân ăn bằng ống thông gồm 13 bước Toàn bộ số liệu được phân tích bằng phần mềm Hút dịch dạ dày gồm 12 bước SPSS 13.0. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu Bảng 1. Đặc điểm nhân trắc học Đặc điểm Bệnh viện trung ương Bệnh viện tỉnh/thành (n = 740) A B C D a b c d e P Nhóm tuổi 40 tuổi 15.9 7.5 6.1 7.9 10.3 7.0 27.1 6.1 12.1 TB 34,37 ± 2,2 Giới TBC Nữ 88.4 77.8 88.7 87.5 88.8 88.6 92.9 92.9 92.9 88.5 Nam 11.6 22.2 11.3 12.5 11.3 11.4 7.1 7.1 7.1 11.5 Thâm niên P 15 năm 27.0 23.3 17.1 13.8 30.0 15.7 78.6 20.0 46.4 TB 11,7 ± 21,7 Trình độ chuyên môn TBC Đại học 6,0 10,3 1,3 7,8 2,50 0,0 0,0 0,0 0,0 3.4 Cao đẳng 6,0 10,3 1,3 5,2 1,30 10,0 4,30 7,20 0,0 5.3 Trung học 88,0 79,5 97,5 87,0 96,3 90,0 95,7 92,8 100,0 91.3 P 40 chiếm 27.1% (BV : c). Tuổi trung bình của ĐD toàn quốc: 34.37 tuổi. Về giới hầu hết là nữ (88,2%). Về thâm niên công tác : Chiếm tỷ lệ cao nhất ở ĐD có thâm niên 15 năm, tỷ lệ cao nhất là bệnh viện “c” (78,6%). Về trình độ chuyên môn của 124 Y học thực hành (884) - số 10/2013
3. ĐDV: Có sự khác biệt giữa các BV về trình độ chuyên môn của ĐD (p<0.001). Hầu hết ĐD ở trình độ trung học (91,3%). Tỷ lệ ĐD có trình độ đại học (3,4%), cao đẳng (5,3%) 2. Đánh giá thực hiện “Qui trình điều dưỡng” của điều dưỡng viên Bảng 2. Kết quả thực hiện quy trình điều dưỡng của các điều dưỡng viên Đặc điểm Bệnh viện trung ương Bệnh viện tỉnh/thành n=425 A B C D a b c d E Nhận định 5.7±1.5 6.6±1.4 5.0±2.3 0.0±0,0 4.1±1.6 0.0±0,0 0.0±0,0 4.1±1.6 5.3±2,0 Lập KH 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 5.1± 2,3 THCS 4.2±0.8 4.7±1.1 3.8±0.6 4.4±0.5 4.2±1.0 4.6±1.1 4.2±0.5 3.9±0.6 6.6±1.4 Đánh gía 5.1±1.7 0.0±0,0 3.3±0.1 6.6±4.7 5.7±1.5 6.6±0.1 0.0±0,0 4.5±1.6 5.7±1.9 Nhận xét: Bảng 2 cho thấy, bước nhận định tình trạng người bệnh trước khi thực hiện CS chiếm số điểm cao nhất thuộc bệnh viện “A” của tuyến trung ương (5.7 ± 1.5 điểm). Số điểm thấp nhất thuộc bệnh viện “a” và bệnh viện “d” (4.1 ± 1.6 điểm), đặc biệt bệnh viện “b” và bệnh viện “c” của tuyến tỉnh/thành không nhận thấy thực hiện bước này (0,0 điểm). Duy nhất là bệnh viện“e”các ĐD thực hiện lập kế hoạch chăm sóc (5.1 ± 2,3 điểm), các BV còn lại không nhận thấy thực hiện. Các ĐD có thực hiện CSBN nhưng không theo kế hoạch (bởi không có bước “Lập kế hoạch” thực hiện chăm sóc/ngày). Bước “Đánh giá” sau chăm sóc: chiếm số điểm cao nhất thuộc bệnh viện “a” và bệnh viện “e” của tuyến tỉnh/thành (5.7 điểm). Số điểm thấp nhất thuộc bệnh viện “C” của tuyến trung ương (3,3 điểm), không nhận thấy thực hiện bước này (0,0 điểm) là bệnh viện “B” của tuyến trung ương và bệnh viện “c” của tuyến tỉnh/thành. 3. Đánh giá thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật của điều dưỡng viên Bảng 3. Kết quả thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật của điều dưỡng viên Đặc điểm Bệnh viện trung ương Bệnh viện tỉnh/thành n=325 A B C D a b c d e Thực hiện QTKT của ĐDV 5.6±1.5 5.0±2.2 5.5±1.9 4.9±1.6 4.7±2.3 5.0±1.8 5.4±1.8 4.9±1.8 5.2±1.7 Nhận xét: Kết quả bảng 3. cho thấy, chiếm số điểm cao nhất về thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật điều dưỡng là bệnh viện A thuộc bệnh viện trung ương (5.6 ± 1.5 điểm) và điểm thấp nhất là bệnh viện “a” thuộc bệnh viện tuyến tỉnh/thành (4.7 ± 2.3 điểm). 4. Đánh giá kỹ năng của điều dưỡng viên khi chăm sóc bệnh nhân Bảng 4. Kết quả kỹ năng (thực hiện QTĐD và các kỹ thuật) của điều dưỡng viên tại các bệnh viện chọn nghiên cứu Đặc điểm Bệnh viện trung ương Bệnh viện tỉnh/thành n =740 A B C D a b c d e Nhận định 5.7±1.5 6.6±1.4 5.0±2.3 0.0±0,0 4.1±1.6 0.0±0,0 0.0±0,0 4.1±1.6 5.3±2,0 Lập KH 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 0.0±0,0 5.1±2,3 THCS 4.2±0.8 4.7±1.1 3.8±0.6 4.4±0.5 4.2±1.0 4.6±1.1 4.2±0.5 3.9±0.6 6.6±1.4 Đánh gía 5.1±1.7 0.0±0,0 3.3±0.1 6.6±4.7 5.7±1.5 6.6±0.1 0.0±0,0 4.5±1.6 5.7±1.9 Thực hiện 5.6±1.5 5.0±2.2 5.5±1.9 4.9±1.6 4.7±2.3 5.0±1.8 5.4±1.8 4.9±1.8 5.2±1.7 QTKT Điểm TB kỹ 4,8±1,4 4,3±1,1 3,7±1,1 3,9±0,7 3,9±0,8 4,3±1,7 2,5±0,8 3,6±0,9 5,6±1,1 năng P <0,001 Nhận xét: Bảng 4 cho thấy, chiếm điểm kỹ năng cao nhất thuộc BV “e” của tuyến tỉnh/thành (5,6 ± 1,1 điểm), điểm thấp nhất BV “c” của tuyến tỉnh/thành (2,5 ± 0,8 điểm). 5. Đánh giá của bác sĩ về kỹ năng của điều dưỡng khi chăm sóc bệnh nhân Bảng 5. Nhận xét của bác sĩ về kỹ năng chăm sóc của điều dưỡng viên Kỹ năng Bệnh viện trung ương Bệnh viện tỉnh/thành TBT N=180 A B C D a b c d e Khá 58.8 92.9 100 85.7 80.0 63.6 88.9 93.3 100 84.3 Trung bình 41.2 7.1 0.0 14.3 20.0 27.3 11.1 6.7 0.0 14.8 Kém 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 9.1 0.0 0.0 0.0 0.9 P < 0.05 Đánh giá của bác sĩ về các tai biến trong quá trình chăm sóc của điều dưỡng viên Có 11.1 11.8 4.8 5.0 5.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 Không hoặc có ít 88.9 88.2 95.2 95.0 95.0 100.0 100.0 100.0 100.0 99.0 Nhận xét: Bảng 5 cho thấy, theo nhận xét của bác sĩ, ĐD của cả hai tuyến trung ương và tỉnh/thành chiếm tỷ lệ chung khá cao ở mức khá về kỹ năng CSBN (84.3%), số còn lại đạt mức trung bình, riêng BV “c” (tuyến tỉnh) vẫn còn tới 9,1% ở mức kém. Có sự khác biệt rõ rệt giữa các mức độ kỹ năng của các BVTW và tuyến tỉnh theo nhận xét của bác sĩ (p <0,05). Về tỷ lệ các tai biến khi thực hiện CS của ĐD giữa các BVTƯ và BV Y học thực hành (884) - số 10/2013 125
4. tỉnh/thành. Hầu hết ở mức có ít (hoặc không). Tỷ lệ có tai biến khi thực hiện CS chiếm rất ít, phần lớn xảy ra ở BVTW, đặc biệt là bệnh viện “A” và bệnh viện “B” xảy ra nhiều hơn (hơn 11%). BÀN LUẬN (46,6%). Kết quả này cũng phù hợp với NC Trần Thị 1 Chọn địa điểm và đối tượng nghiên cứu Châu tại TP Hồ Chí Minh [3]. Nhóm ĐD có thâm niên Chúng tôi đã chọn 9 vùng trong cả nước đại diện công tác này thời gian công tác còn nhiều, độ tuổi cho 9 vùng sinh thái và những đặc trưng khác nhau này phần nào đã tích lũy được kinh nghiệm chuyên về kinh tế, văn hóa, xã hội đó là vùng núi phía Bắc, môn trong quá trình thực hiện CSBN, đủ khả năng và vùng đồng bằng, miền trung, vùng tây nguyên và bồi dưỡng giúp đỡ ĐD lớp tuổi còn trẻ. Thâm niên miền Nam để đề tài vừa đảm bảo chất lượng nghiên >15 năm, tỷ lệ cao nhất là BV tỉnh “c ”(78,6%), nhiều cứu vừa đảm bảo tiến độ và tính khả thi. kinh nghiệm CSBN, đặc biệt là chuyên khoa sâu, 2. Về thực trạng kỹ năng của điều dưỡng nhưng thời gian công tác sẽ không còn lâu dài. Kết trong chăm sóc người bệnh quả này giúp cho các nhà quản lý định hướng công 2.1. Về đặc điểm nhân trắc học tác tuyển dụng để chuẩn bị thay thế khi họ nghỉ hưu, - Về tuổi của điều dưỡng viên: Chiếm tỷ lệ cao tránh thiếu hụt đội ngũ ĐD. Kết quả này phù hợp với nhất là nhóm tuổi 40 tuổi tỷ lệ cũng khá cao là (29.0%), đây trường đại học, cứ sau 4 năm mới có một khóa tốt cũng là nhóm tuổi lớn nhất trong các nhóm tuổi, họ nghiệp ra trường thì số lượng ĐD có trình độ đại học rất yên tâm công tác vì cơ bản gia đình đã ổn định, sẽ không thể đủ để đáp ứng được nhu cầu CSBN tại có nhiều kinh nghiệm CSBN, đặc biệt là chuyên khoa các BV và tại cộng đồng. Có tới 91.3% là ĐD trung sâu. Kết quả này giúp cho các nhà quản lý định học, đặc biệt bệnh viện "c", bệnh viện "e" có tới hướng công tác tuyển dụng ĐD cho BV về lâu dài. 100%, và bệnh viện "C" có 97,5% là ĐD trung học. Tuổi trung bình của các ĐD là 34,7 ± 2,2. Kết quả NC Điều cần bàn ở đây là bệnh viện "C" là một BV lớn tại này cũng phù hợp với NC về sự hài lòng nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh nhưng hầu hết các ĐD trung học của ĐDBV và các yếu tố liên quan tại 14 cơ sở y tế quê ở miền Tây với tuổi đời và tuổi nghề rất trẻ lên năm 2005 [3]. Có sự khác biệt rõ rệt về tuổi của ĐD thành phố công tác. Số đông ĐD sống tại TP. Hồ Chí giữa các BV với p<0.001. Kết quả cũng cho thấy có Minh hầu hết làm việc tại các cơ sở có mức lương sự khác nhau về kế hoạch tuyển dụng nhân lực ĐD cao hơn (y tế ngoài công lập). Theo NC của Nguyễn của lãnh đạo các BV (bệnh viện “c”) có tới 85,3% ĐD Thị Minh Tâm, tỷ lệ ĐD học là 90,6%, cao đẳng lớn hơn 40 tuổi. (2,8%), đại học (2,1%), sau đại học 0,1% [6]. Theo - Về giới của điều dưỡng viên: Bảng 1 cho thấy, Nguyễn Việt Thắng tại Hà Tĩnh, 100% ĐD trưởng nữ giới nhiều gấp 7 lần so với nam giới, chiếm tỷ lệ khoa có trình độ trung học, chỉ có 7,0% ĐD cao đẳng 88,2%. Tỷ lệ này cũng phù hợp với khảo sát sự hài làm ĐD trưởng BV [7]. lòng của ĐD về nghề nghiệp tại 14 cơ sở y tế ở thành 2.2. Kỹ năng của điều dưỡng viên tại các bệnh phố Hồ Chí Minh của Trần thị Châu [3]. So sánh với viện nghiên cứu nhân lực ĐD ở Pháp thì tỷ lệ nữ giới của NC này 2.2.1. Kỹ năng thực hiện "Qui trình điều dưỡng" tương tự (nước Pháp là 87%). Đây cũng là đặc trưng Về nhận định tình trạng người bệnh: Kết quả của nghề ĐD là nghề đòi hỏi phải có tính chịu khó, về kỹ năng nhận định của ĐD cho thấy, tại một số BV kiên nhẫn trong công việc, vì lẽ đó công việc chăm (bệnh viện D, b, c), ĐD hoàn toàn không thực hiện sóc phù hợp với nữ giới hơn là nam giới. bước nhận định tình trạng BN, các BV khác có thực Về thâm niên công tác của ĐD: Kết quả cho hiện bởi lẽ được Ban giám đốc ủng hộ, phòng ĐD thấy, thâm niên < 5 năm chiếm tới hơn 1/3 số đối cùng các trưởng khoa hoạt động rất tích cực, nhưng tượng NC (34,8%), tỷ lệ cao nhất là BV tỉnh ”d” thực tế cũng chỉ đạt ở mức trung bình. Nếu so các (60,0%) bởi lẽ có cả ĐD làm hợp đồng. Kết quả này nước trên thế giới như Mỹ, Thụy Điển, Thái Lan cho thấp hơn so với NC của Trần Thị Châu TP.Hồ Chí rằng nếu thiếu nhận định BN thì ĐD chỉ là người thợ Minh [3]. Nhóm tuổi thâm niên trẻ nhất này có khả thực hiện theo y lệnh của bác sĩ [2], Việt Nam, một năng nắm bắt nhanh nhậy các kỹ thuật mới, biết nhìn vài tác giả nghiên cứu về thực hiện CSTD nhưng chỉ nhận và có hành vi, thái độ trong khi thực hiện CSBN nghiên cứu một vài khía cạnh về quản lý CS. Kết quả tốt (bởi chương trình mới hơn). Tuy nhiên còn hạn về nhận định tình trạng BN trong nghiên cứu này số chế về kinh nghiệm chuyên môn và đặc biệt là kiến điểm cao nhất là bệnh viện "A" (5,7 ± 1.5 điểm), bởi thức và kỹ năng về chuyên khoa sâu. Thâm niên từ vì số lượng ĐD có trình độ đại học ĐD cao hơn một 6-15 năm chiếm tỷ lệ thấp nhất (18,8%), tỷ lệ cao số BV, nhiều BN nặng, do vậy ĐD cần phải nhận định nhất trong nhóm thâm niên này là bệnh viện "B" để có hướng thực hiện [2]. 126 Y học thực hành (884) - số 10/2013
5. Về lập kế hoạch chăm sóc, chúng tôi nhận thấy cứu của Nguyễn Thị Ly cho thấy có 10,34% điều rằng hầu hết ĐDV chưa thực hiện bước này, ngoại dưỡng không đánh giá BN sau khi đã chăm sóc [4] trừ bệnh viện tỉnh "e", bởi lẽ được Ban giám đốc ủng 2.2.2. Thực hiện các kỹ thuật điều dưỡng theo qui hộ, phòng ĐD cùng các ĐD trưởng khoa nghiêm trình kỹ thuật chỉnh chấp hành chỉ thị của Bộ Y tế về thực hiện - Về kết quả thực hiện các kỹ thuật theo bảng CSTD, tuy nhiên cũng chỉ đạt ở mức "Trung bình” kiểm: Trong bảng 3, kết quả NC cho thấy, chiếm số (5.1±2.3 điểm) còn các BV khác không thấy thực điểm cao nhất về thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật ĐD hiện, đây là bước khó thực hiện vì bản thân ĐDV cần là BV “A” thuộc BV trung ương (5.6±1.5 điểm), đây là có kiến thức để phân tích tình trạng BN sau đó xếp BV đặc biệt lớn nhất cả nước, là tuyến cuối cùng do theo thứ tự ưu tiên để thực hiện CSNB, nhưng kết vậy phần lớn là BN nặng, liên tục quá tải. Khi CSBN quả trong bảng 3 cho thấy 91,3% là ĐD trung học tại BV này ĐD phải can thiệp rất nhiều kỹ thuật ĐD (thực hiện kỹ năng này đòi hỏi phải ĐD đại học), đây khó, phức tạp và chiếm rất nhiều thời gian (thay băng chính là lý do cho việc không thực hiện bước này. có ống dẫn lưu, thay băng mở khí quản, thông tiểu, Kết quả NC cũng phù hợp với NC của Nguyễn Thị Ly truyền máu, phụ bác sĩ các thủ thuật chuyên sâu như về chất lượng CSNBTD có tới 34.48% các ĐD không mở khí quản, đặt nội khí quản, phụ đặt catheter .), lập kế hoạch CS [2],[4] hàng ngày phải liên tục thực hiện do vậy lẽ dĩ nhiên Về thực hiện CSBN: Kết quả NC một số tác giả kỹ năng của ĐD rất thành thạo. Số điểm thấp nhất là vào những năm gần đây đều cho thấy ĐD chưa thực bệnh viện “a” thuộc BV tuyến tỉnh/thành (4.7 ± 2.3 hiện đủ các bước của QTKT, cắt bớt những bước điểm), đây là BV lớn của thành phố, liên tục quá tải, cho là không quan trọng (như sát khuẩn tay nhanh, chiếm phần lớn số BN ngoại khoa, BV đang xây sát khuẩn ống thuốc ), dụng cụ sạch lẫn dụng cụ vô dựng thêm cơ sở hạ tầng do vậy dồn BN vào các khuẩn, theo Phạm Đức Mục và cộng sự, kỹ thuật vô phòng để xây dựng thêm diện tích của khoa do vậy khuẩn yếu chiếm 68.1% [2],[5] phần nào cũng bị ảnh hưởng đến công tác CSBN, là Nghiên cứu này của chúng tôi, về thực hiện CS nguyên nhân điểm thực hiện các qui trình kỹ thuật bao gồm: CS cơ bản, thực hiện thuốc theo y lệnh, yếu kém. thực hiện các kỹ thuật ĐD và hướng dẫn GDSK. Kết 2.2.3.Về điểm trung bình kỹ năng của các bệnh quả cho thấy chỉ đạt dưới mức "Trung bình" và nhiều viện chọn nghiên cứu: Kết quả trong bảng 4 cho thấy, công việc thực hiện chỉ đạt 15 năm cũng chưa tiêm xong, do vậy ĐD phải làm nhanh, ẩu chiếm tỷ lệ cao nhất (78,6%), trình độ chuyên môn để đáp ứng với khối lượng công việc do quá tải BN. thấp (95,7% là ĐD trung học), có lẽ đây cũng là Theo NC của Lê Phương Anh cho biết thời gian trung nguyên nhân kỹ năng của ĐD thấp. Nhưng ngược lại, bình thực hiện các kỹ thuật ĐD là 28 ± 11 phút/ 1 kết quả NC của ĐD bệnh viện "e" luôn được trau dồi người bệnh/24 giờ và trung bình chung là 42 ± 40 nghiệp vụ thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn phút/ 1 người bệnh/24 giờ. Đối với thực hiện các được tổ chức thường xuyên, ĐD nghiêm túc theo sự công việc CS cơ bản (chức năng độc lập của ĐD) chỉ phân công chỉ đạo của cấp trên, đây có lẽ cũng là lý 2 ± 6 phút/ 1 người bệnh/24 giờ [1]. Nghiên cứu về do làm cho điểm về kỹ năng của BV này cao nhất thay băng vết mổ cho thấy 13% ĐD sau khi bóc băng (5,6 ± 1,1 điểm) bẩn không rửa tay hoặc sát khuẩn tay nhanh, 5% ĐD - Kết quả về kỹ năng thực hiện CSBN cho thấy, sau khi kết thúc QTKT thay băng không rửa tay [5]. ĐD có thực hiện nhưng chưa đầy đủ các bước của Đặc biệt công việc hướng dẫn, GDSK cho BN và gia "Qui trình điều dưỡng". Công việc chính của ĐD vẫn đình về kiến thức y tế còn xem nhẹ. chỉ thực hiện theo y lệnh, bởi lẽ tại các BV sự quá tải - Về đánh giá: Kết quả NC cho thấy điểm cao diễn ra liên tục, thiếu nhân lực, chỉ đủ thời gian thực nhất là bệnh viện "D" và “b” (6.6 điểm) và thấp nhất là hiện các y lệnh của bác sĩ. Để thực hiện “qui trình bệnh viện "C" (3,3 điểm), đặc biệt bệnh viện "B" điều dưỡng” cần ĐD có trình độ đại học-cao đẳng để tuyến trung ương và bệnh viện "c" tuyến tỉnh không có đủ kiến thức khoa học cơ bản, kiến thức cơ sở, nhận thấy thực hiện công việc đánh giá sau khi thực kiến thức chuyên ngành để ứng dụng thực hiện hiện CSBN. Quan niệm của ĐD hiện nay là thực hiện CSTDBN. Nhưng ĐD tại các BV hầu hết ở trình độ y lệnh xong là hết nhiệm vụ, tình trạng người bệnh trung học, rất khó khăn khi áp dụng ”Qui trình điều sau thực hiện thế nào là do bác sĩ (vì số lượng bác sĩ dưỡng”, do vậy kết quả của đề tài đã chứng minh ở Việt Nam quá đông, có nơi còn nhiều hơn cả ĐD), được thực trạng các BV chưa thể thực hiện theo do vậy hầu như ĐD chưa chú trọng, còn xem nhẹ QTĐD, chưa nói đến cần đủ nhân lực để làm 3 ca công việc đánh giá BV sau thực hiện. Kết quả nghiên (chăm sóc 24/24giờ), trang thiết bị dụng cụ đủ, phòng Y học thực hành (884) - số 10/2013 127
6. bệnh đầy đủ tiện nghi Để giảm số điểm “Kém”, tăng (dưới 5 điểm) chiếm hầu hết ở các bệnh viện, ngoại trừ điểm “Khá” cần phải có kế hoạch, đầu tư kinh phí để đào bệnh viện tỉnh “e” tạo liên tục và có sự giám sát chặt chẽ để nâng cao kỹ - Các yếu tố liên quan đến năng lực của điều năng của ĐD sẽ giúp BN được hưởng sự CS tốt [2]. dưỡng viên gồm: Tuổi nghề tăng từ 5 – 15 năm trở lên, Theo NC của Trần Thị Thảo sau khi thực hiện lớp tập đã được đào tạo có chứng chỉ, có sinh hoạt chuyên môn huấn cho ĐD, tỷ lệ tăng rõ rệt (Pretest: về công tác vô thường xuyên, hài lòng hơn với công việc đang làm, khuẩn 59% chưa đảm bảo đúng nguyên tắc vô khuẩn, được sự hỗ trợ của đồng nghiệp là những yếu tố làm nhưng sau khóa học đạt tỷ lệ 100%)., (Pretest:Thực hiện tăng năng lực của ĐD đồng thời cũng làm tăng hiệu quả kỹ thuật chỉ đạt 68,4%, Postest: 94,5%) [8]. CSBN của người điều dưỡng. 2.3. Đánh giá của bác sĩ về kỹ năng của điều KIẾN NGHỊ dưỡng khi chăm sóc bệnh nhân - Để tạo điều kiện cho các điều dưỡngCSBN có hiệu Có sự khác biệt về kỹ năng CS giữa ĐD của các quả, cần có tỷ lệ điều dưỡng/bệnh nhân/giường bệnh BVTW với BV tỉnh/thành (p<0.05). Tỷ lệ được nhận xét phù hợp để điều dưỡng không phải làm việc quá 8 về kỹ năng của ĐD làm việc ở cả hai tuyến trung ương giờ/ngày. và tỉnh/thành đạt mức "Khá" chiếm tới 84.3%, đây là sự - Cần trang bị đầy đủ, dụng cụ chăm sóc có chất đánh giá của bác sĩ về kỹ năng thực hành CSBN của lượng, đủ bảo hộ cho điều dưỡng viên để phòng lây các ĐD làm việc tại các BV và kết quả này là sự động nhiễm do nghề nghiệp. viên khích lệ cho các ĐD sẽ CSBN tốt hơn nữa. Tuy - Tiếp tục học hệ đại học vừa học vừa làm để điều nhiên tỷ lệ ở mức "Kém" vẫn còn 0,9%, có lẽ do nhiều dưỡng có kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp ở nguyên nhân như ĐD mới bước vào nghề phải thực trình độ đại học sẽ nâng cao hiệu quả CSBN và cũng hiện nhiều các kỹ thuật khó, phức tạp, hoặc ĐD thực phù hợp với giai đoạn xã hội phát triển hiện nay. hiện các kỹ thuật chuyên sâu, hoặc nhiều thủ thuật phải TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lê phương Anh và cộng sự (2005), “Khảo sát phối hợp với bác sĩ để thực hiện kỹ thuật (phụ đặt nội công việc và thời gian chăm sóc người bệnh của điều khí quản, mở khí quản ). dưỡng tại khoa Thần kinh và Tim mạch bệnh viện Hữu * Về các tai biến trong CSBN: Kết quả cho thấy, hầu Nghị”, Kỷ yếu đề tài nghiên cứu khoa học điều dưỡng hết không nhận thấy tai biến xảy ra khi ĐD thực hiện toàn quốc lần thứ II, Tr78-82. CSNB, đặc biệt tại các BV tỉnh/thành (ngoại trừ BV "a"). 2. Lê Thị Bình (2001), “Nghiên cứu về thực hiện qui Tỷ lệ “Có tai biến” tập trung ở các BVTƯ như gây phồng trình điều dưỡng của học sinh điều dưỡng năm thứ hai vị trí tiêm, lọt một ít không khí vào mạch máu khi tiêm trường trung học y tế bệnh viện Bạch Mai”, Luận văn tĩnh mạch, truyền dịch, hoặc do PHCN, do vận chuyển thạc sĩ Y tế công cộng, Thailand, Bangkok. chưa an toàn Tỷ lệ “Có tai biến” cao nhất tại BV “A” và 3. Trần Thị Châu và cộng sự (2005), “Khảo sỏt sự bệnh viện “B” (hơn 11%), cao hơn kết quả NC của Trần hài lòng của điều dưỡng về nghề nghiệp tại 14 cơ sở y Thị Thảo tại BV Việt Nam- Thụy Điển Uông Bí về kỹ tế ở thành phố Hồ Chớ Minh”, Kỷ yếu đề tài nghiên cứu thuật hút đờm, có tai biến gây tổn thương đường hô hấp khoa học điều dưỡng toàn quốc lần thứ II, 1990- 2005, dưới (3,3%), ĐD gây ra bội nhiễm phổi do hút đờm Hội Điều dưỡng Việt Nam, tr 43-49. (25%) [8]. 4. Nguyễn Thị Ly và cộng sự (2002),”Đánh giá chất KẾT LUẬN. lượng chăm sóc người bệnh toàn diện tại một số cơ sở y 1. Thực trạng thực hiện QTĐD theo tiêu chuẩn tế tỉnh Hải Dương”, Kỷ yếu đề tài nghiên cứu khoa học thực hành của ĐD còn yếu và có qui luật ở các BV điều dưỡng toàn quốc lần thứ II, 1990-2005, Hội Điều tuyến trung ương tốt hơn các BV tuyến tỉnh/thành. dưỡng Việt Nam, tr 162-168 1.1. Khả năng thực hiện theo “Qui trình điều 5. Phạm Đức Mục (2003), Phòng ngừa nhiễm khuẩn dưỡng” rất yếu, cụ thể: vết mổ, Thông tin điều dưỡng, số 17 tháng 5 năm 2003, Báo cáo tại hội nghị PTN nhân lực điều dưỡng Việt 1.1.1. ĐDV có “kỹ năng nhận định” nhưng rất yếu, Nam, tr 22. vẫn còn một số BV không thực hiện (0,0 điểm), các BV 6. Nguyễn thị Minh Tâm (2005), “Khảo sát nguồn có thực hiện nhưng chỉ đạt số điểm mức trung bình và nhân lực điều dưỡng – Hộ sinh – Kỹ thuật viên tại các cơ dưới trung bình. sở y tế khu vực Nhà nước và Tư nhân trên địa bàn Hà 1.1.2. “Kỹ năng lập kế hoạch chăm sóc” cũng rất Nội”, Kỷ yếu đề tài NCKHĐD lần thứ II, 1990 – 2005, Hội kém, phần lớn không thực hiện (0,0 điểm), bệnh viện có điều dưỡng Việt Nam, tr 7-16. thực hiện nhưng chỉ đạt số điểm ở mức trung bình. 7. Nguyễn Việt Thắng (2003),“Đội ngũ y tá-Điều 1.1.3. ĐD “Thực hiện CS” không theo kế hoạch, chỉ dưỡng trưởng Hà Tĩnh thực trạng và giải pháp”.Thông đạt mức trung bình và dưới trung bình tin điều dưỡng, số 20 tháng 3 năm 2004, tr 29 – 30 1.1.4. ĐD thực hiện “Kỹ năng đánh giá” sau chăm 8. Trần Thị Thảo (2005), ”Hoạt động huấn luyện sóc rất kém, vẫn còn một số BV không thực hiện (0,0 đào tạo và sử dụng nhân lực điều dưỡng là giáo viên điểm), BV có thực hiện nhưng chỉ đạt số điểm ở mức kiêm nhiệm trong công tác huấn luyện đào tạo lâm trung bình và dưới trung bình. sàng tại bệnh viện Việt Nam-Thụy Điểm Uông Bí”, 1.2. Kết quả thực hiện các kỹ thuật, thủ thuật của Báo cáo tại Hội nghị PTN nhân lực điều dưỡng Việt điều dưỡng viên theo bảng kiểm chỉ ở mức trung bình Nam, tr 76-83. 1.3. Về “Kỹ năng”của điều dưỡng viên: Vẫn còn kém, kỹ năng của ĐD tại các BV chọn NC ở mức kém 128 Y học thực hành (884) - số 10/2013