Đồ án Công nghệ 3G và ứng dụng - Vũ Phương Hiền

74 trang huongle 160

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đồ án Công nghệ 3G và ứng dụng - Vũ Phương Hiền", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

do_an_cong_nghe_3g_va_ung_dung_vu_phuong_hien.pdf

Nội dung text: Đồ án Công nghệ 3G và ứng dụng - Vũ Phương Hiền

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÕNG ISO 9001:2008 ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP NGÀNH: ĐIỆN TỬ VIỄN THÔNG Ngƣời hƣớng dẫn: Thạc sỹ Mai Văn Lập Sinh viên : Vũ Phƣơng Hiền HẢI PHÕNG - 2010 1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÕNG CÔNG NGHỆ 3G VÀ ỨNG DỤNG ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHÍNH QUY NGÀNH : ĐIỆN TỬ VIỄN THÔNG Ngƣời hƣớng dẫn : Thạc sỹ Mai Văn Lập Sinh viên : Vũ Phƣơng Hiền Hải Phòng - 2010 2
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÕNG NHIỆM VỤ ĐỀ TÀI TỐT NGHIỆP Sinh viên : Vũ Phƣơng Hiền Mã số : 100204. Lớp : ĐT1001 Ngành: Điện tử viễn thông. Tên đề tài : Công nghệ 3G và ứng dụng. 3
NHIỆM VỤ ĐỀ TÀI 1. Nội dung và các yêu cầu cần giải quyết trong nhiệm vụ đề tài tốt nghiệp ( về lý luận, thực tiễn, các số liệu cần tính toán và các bản vẽ). 2. Các số liệu cần thiết để thiết kế, tính toán. 3. Địa điểm thực tập tốt nghiệp: Công ty Điện lực Hải Dƣơng 4
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN ĐỀ TÀI TỐT NGHIỆP Ngƣời hƣớng dẫn thứ nhất: Họ và tên : Mai Văn Lập. Học hàm, học vị: Thạc sỹ. Cơ quan công tác : Trƣờng Đại học Dân lập Hải Phòng. Nội dung hƣớng dẫn : . Ngƣời hƣớng dẫn thứ hai: Họ và tên : Học hàm, học vị : Cơ quan công tác : Nội dung hƣớng dẫn : 5
Đề tài tốt nghiệp đƣợc giao ngày tháng năm 2010. Yêu cầu phải hoàn thành xong trƣớc ngày tháng năm 2010. Đã nhận nhiệm vụ ĐTTN Đã giao nhiệm vụ ĐTTN Sinh viên Người hướng dẫn Hải Phòng, ngày tháng năm 2010. HIỆU TRƢỞNG GS.TS.NGƢT Trần Hữu Nghị PHẦN NHẬN XÉT TÓM TẮT CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN 1. Tinh thần thái độ của sinh viên trong quá trình làm đề tài tốt nghiệp: 6
2. Đánh giá chất lƣợng của đồ án ( so với nội dung yêu cầu đã đề ra trong nhiệm vụ Đ.T.T.N trên các mặt lý luận, thực tiễn, tính toán số liệu ): 3. Cho điểm của cán bộ hƣớng dẫn (ghi cả số và chữ) : Hải Phòng, ngày tháng năm 2010. Cán bộ hƣớng dẫn 7
PHẦN NHẬN XÉT TÓM TẮT CỦA NGƢỜI CHẤM PHẢN BIỆN 1. Đánh giá chất lƣợng đề tài tốt nghiệp về các mặt thu thập và phân tích số liệu ban đầu, cơ sở lý luận chọn phƣơng án tối ƣu, cách tính toán chất lƣợng thuyết minh và bản vẽ, giá trị lý luận và thực tiễn đề tài. 2. Cho điểm của cán bộ phản biện. (Điểm ghi cả số và chữ). Hải Phòng, ngày tháng năm 2010. Ngƣời chấm phản biện 8
LỜI MỞ ĐẦU Ra đời vào những năm 40 của thế kỷ XX, thông tin di động đƣợc coi nhƣ là một thành tựu tiên tiến trong lĩnh vực viễn thông với đặc điểm các thiết bị đầu cuối có thể truy cập dịch vụ ngay khi đang di động trong phạm vi vùng phủ sóng. Cho đến nay hệ thống thông tin di động đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ thế hệ di động thứ nhất đến thế hệ di động thứ ba. Sự ra đời của thế hệ 1G và thay thế của thế hệ GSM 2G với những ƣu điểm về chất lƣợng thoại cùng với một số dịch vụ mới là một minh chứng xác thực. Tuy nhiên, nhu cầu của con ngƣời về các dịch vụ mới là không giới hạn, đòi hỏi các dịch vụ đa dạng và đƣờng truyền băng rộng chất lƣợng cao, nên mặc dù hệ thống thông tin di động thế hệ thứ hai đã có những thành công đáng kể cũng vấp phải những hạn chế trong việc thỏa mãn các yêu cầu đó. Hệ thống thông tin di động thế hệ 3 ra đời với những ƣu điểm về dung lƣợng, tốc độ cùng với nhiều dịch vụ đã đáp ứng đƣợc nhu cầu trên. Trong đồ án này em nghiên cứu về đề tài “Công nghệ 3G và ứng dụng” để thấy đƣợc các ƣu nhƣợc điểm của các hệ thống thông tin di động qua từng chặng đƣờng phát triển và các ứng dụng vƣợt trội của hệ thống thông tin di động thứ ba – 3G. Đồ án gồm có 3 chƣơng: Chƣơng I : Tổng quan hệ thống thông tin di động Chƣơng II : Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ 3 Chƣơng III : Ứng dụng của công nghệ 3G Dù đã hết sức cố gắng, nhƣng do thời gian nghiên cứu, tìm hiểu có hạn và số lƣợng kiến thức còn hạn chế nên Đồ án của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em kính mong nhận đƣợc sự cảm thông và góp ý chân thành của các thầy cô cùng các bạn để Đồ án của em hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Hải Phòng, ngày 10 tháng 7 năm 2010 Sinh viên Vũ Phƣơng Hiền 9
Chƣơng 1 TỔNG QUAN HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG 1.1. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA THÔNG TIN DI ĐỘNG Từ cuối thế kỷ 18 – 19, công nghệ phát thanh số bằng truyền thông và điện đã đƣợc phát triển và sử dụng rộng rãi nhờ các phát minh của Hertz và Marconi. Nhờ các phát minh này mà thế giới đã thay đổi rất nhiều, cũng trong thời gian này hàng loạt các phát minh về tín hiệu điện, công nghệ thông tin điện tử ra đời. Tổng đài điện thoại đầu tiên đƣợc thiết lập năm 1876 ngay sau khi Alexander Graham Bell phát minh ra điện thoại và sau đó gọi là dịch vụ gọi điện thoại đƣờng dài đầu tiên đã đƣợc lắp đặt nhằm liên lạc giữa hai thành phố là NewYork và Chicago. Năm 1946, hệ thống điện thoại thƣơng mại đầu tiên đã đƣợc đƣa vào hoạt động ở thành phố Saint Louis – Hoa Kỳ, tuy nhiên dịch vụ này có nhiều nhƣợc điểm do những nguyên nhân về số lƣợng kênh bị hạn chế, có thể bị nhiễu cùng kênh nên đòi hỏi phải phân cách về mặt vật lý qúa lớn. Năm 1947, phòng thí nghiệm điện thoại Bell bắt đầu bắt tay vào khảo sát một khái niệm tái sử dụng tần số nhờ sử dụng các tế bào nhỏ (cell) với các máy di động công suất thấp. Các tế bào này có thể liên kết với nhau nhờ sử dụng một máy tính cho phép thuê bao có thể di động trong khi số lƣợng thuê bao cùng một lúc gia tăng đáng kể mà hệ thống vẫn có thể phục vụ đƣợc. Năm 1982 mạng điện thoại tế bào của Hoa kỳ là dịch vụ điện họa di động tiên tiến AMPS đƣợc đƣa vào sử dụng, dựa trên thiết kế ban đầu của AT & M và Motorla. Đây là mạng điện thoại tƣợng tự sử dụng kỹ thuật đa truy nhập phân chia theo tần số (FDMA). Mạng này cho thấy sự thay đổi vƣợt bậc về dung lƣợng chất lƣợng, hiệu quả sử dụng tần số và độ phức tạp của hệ thống, chúng cho phép ngƣời sử dụng có thể liên lạc với bất kỳ đối tƣợng nào trong mạng di động cũng nhƣ mạng điện thoại công cộng (PSTN). AMPS đƣợc sử dụng rộng rãi ở khoảng 70 nƣớc trên thế giới và nó đang là tiêu chuẩn đƣợc sử dụng rỗng rãi nhất hiện nay. Ngoài ra còn phải kể đến một số tiêu chuẩn thông dụng khác là: NMT (Nordic Mobile Telephone - Điện thoại 10
di động Bắc Âu), TACS (Total Access Communication Service - Dịch vụ truyền thông hoàn toàn truy nhập). Trong những năm cuối của thập niên 80, mạng điện thoại di động tế bào số TDMA đƣợc sử dụng rộng rãi, điển hình là hệ thống thông tin di động toàn cầu GSM. Sự ra đời của hệ thống GSM có thể nói là do các nƣớc khác nhau ở Châu Âu sử dụng tiêu chuẩn mạng tế bào khác nhau, cho nên cần có một tiêu chuẩn duy nhất để cung cấp khả năng chuyển vùng (các tiêu chuẩn khác nhau không chỉ sử dụng các giao thức khác nhau mà còn hoạt động ở các tần số khác nhau, vì vậy không thể có tính tƣơng thích toàn cầu). Ngoài các dịch vụ truyền thông thì GSM còn cung cấp nhiều loại dịch vụ mới nhƣ truyền fax, số liệu, truyền tin nhắn. Do những ƣu điểm vƣợt trội mà hệ thống GSM đã đƣợc phát triển nhƣ một dịch vụ số hóa hoàn toàn có thể dùng đƣợc ở Châu Âu và nhiều nƣớc khác trên thế giới. Ngày nay để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của ngƣời sử dụng mà các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông trên thế giới đã không ngừng khám phá sáng tạo và phát triển nhiều loại hình mới nhƣ CDMA có nhiều dịch vụ mới cũng nhƣ đặc tính ƣu việt. Công nghệ này sử dụng kỹ thuật trải phổ và đã có ứng dụng chủ yếu trong quân sự, đƣợc thành lập năm 1985. Đến nay công nghệ này đã trở thành công nghệ thống trị ở Bắc Mỹ hay các hệ thống nâng cấp CDMA2000, WCDMA Những hệ thống viễn thông này có thể đáp ứng mọi tiện ích, nhu cầu mà ngƣời sử dụng có thể yêu cầu ở nhà cung cấp dịch vụ viễn thông. 1.2. CÁC ĐẶC TÍNH CƠ BẢN CỦA HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG Ngoài nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ mạng điện thoại thông thƣờng, các mạng thông tin di động phải cung cấp các dịch vụ đặc thù cho mạng để đảm bảo thông tin di động mọi lúc mọi nơi. Để thực hiện chức năng này mạng thông tin di động phải đảm bảo đạt đƣợc một số đặc tính sau đây: 1. Sử dụng hiệu quả băng tần đƣợc cấp phát để đạt đƣợc dung lƣợng cao do sự hạn chế của dải tần vô tuyến sử dụng cho thông tin di động. 2. Đảm bảo chất lƣợng truyền dẫn theo yêu cầu. Do đặc điểm của mạng thông tin di động là sự truyền dẫn đƣợc thực hiện bằng vô tuyến là môi trƣờng truyền dẫn hở nên tín hiệu dễ bị ảnh hƣởng của nhiễu phadinh. Các hệ htống thông tin di động phải có khả năng hạn chế 11
tối đa các ảnh hƣởng này. Ngoài ra để tiết kiệm băng tần ở mạng thông tin di động số có thể sử dụng các CODEC (Coder and Decoder) tốc độ thấp. Nên phải thiết kế các CODEC này theo công nghệ đặc biệt để đạt đƣợc chất lƣợng truyền dẫn cao. 3. Đảm bảo an toàn thông tin tốt nhất. Môi trƣờng truyền dẫn vô tuyến là môi trƣờng dễ bị nghe trộm và sử dụng trộm đƣờng truyền nên để đảm bảo quyền lợi thuê bao cần giữ bí mật số nhận dạng thuê bao và kiểm tra tính hợp lệ của họ khi thâm nhập mạng. Để chống nghe trộm cần mật mã để mã hóa thông tin của ngƣời sử dụng. 4. Giảm tối đa rớt cuộc gọi khi thuê bao chuyển từ vùng phủ sóng này sang vùng phủ sóng khác. 5. Cho phép triển khai các dịch vụ mới nhất là các dịch vụ phi thoại. 6. Để mang tính toàn cầu phải cho phép chuyển mạng quốc tế (International Roaming). 7. Các thiết bị cầm tay phải gọn nhẹ, tiêu tốn ín năng lƣợng. 1.3. CÁC ĐẶC ĐIỂM TRUYỀN SÓNG Đặc điểm truyền sóng trong thông tin di động là tín hiệu thu đƣợc ở máy thu thay đổi so với tín hiệu phát đi cả về tần số, biên độ, pha và độ trễ. Các thay đổi này có tính chất rất phức tạp, ngẫu nhiên ảnh hƣởng tới chất lƣợng liên lạc. Về cơ bản chúng có thể phân chia các ảnh hƣởng truyền sóng này thành: ảnh hƣởng của hiệu ứng Doppler, tổn hao đƣờng truyền, phadinh đa đƣờng và trải trễ. Hiệu ứng Doppler là sự thay đổi tần số của tín hiệu so với tín hiệu đƣợc phát đi, gây bởi chuyển động tƣơng đối giữa máy phát và máy thu trong quá trình truyền sóng. Tổn hao trên đƣờng truyền là sự suy giảm mức điện thu so với mức điện phát. Trong không gian truyền sóng tự do, mức điện trung bình thu do công suất tín hiệu trên một đơn vị diện tích của mặt cầu sóng giảm theo bình phƣơng khoảng cách giữa các anten thu và phát. Pha-dinh là hiện tƣợng cƣờng độ điện trƣờng tại điểm thu thay đổi do sự bức xạ nhiều tia. Trong thông tin di động số, ảnh hƣởng của đặc tính truyền dẫn đa đƣờng còn phụ thuộc nhiều vào tỷ số giữa độ dài một dấu (sysmbol) và độ trải trễ (delay spread) của kênh vô tuyến biến đổi theo thời gian. Độ trải trễ có thể 12
xem nhƣ độ dài tín hiệu thu đƣợc khi một xung cực hẹp đƣợc truyền đi. Nếu số liệu đƣợc truyền đi với tốc độ thấp thì sự trải trễ có thể đƣợc giải quyết rõ ràng tại phần thu. Ra đời đầu tiên vào cuối năm 1940, đến nay thông tin di động đã trải qua nhiều thế hệ. Dựa vào các đặc điểm và phân loại mà các hệ thống thông tin di động đƣợc chia ra làm 3 loại: Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất (1G) Hệ thông thông tin di động thế hệ thứ hai (2G) Hệ thông thông tin di động thế hệ thứ ba (3G) 1.4. HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG THỨ NHẤT(1G) Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất sử dụng kỹ thuật đa truy cập phân chia theo tần số (FDMA) là hệ thống tế bào tƣơng tự dung lƣợng thấp và chỉ có dịch vụ thoại, tồn tại là các hệ thống NMT (Bắc Âu), TACS (Anh), AMPS (Mỹ). Đến những năm 1980 đã trở nên quá tải khi nhu cầu về số ngƣời sử dụng ngày càng tăng. Lúc này các nhà phát triển công nghệ di động trên thế giới nhận định cần phải xây dựng một hệ thống tế bào thế hệ 2 mà hoàn toàn sử dụng công nghệ số. Đó là các hệ thống xử lý tín hiệu số cung cấp đƣợc dung lƣợng lớn, chất lƣợng thoại đƣợc cải thiện, đảm bảo tính bảo mật thông tin, có thể đáp ứng các dịch vụ truyền số liệu thấp. 1.5. HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG THỨ HAI(2G) Cùng với sự phát triển nhanh chóng của thuê bao cả về chất lƣợng và số lƣợng, hệ thống thông tin di động thế hệ 2 đƣợc đƣa ra để đáp ứng kịp thời số lƣợng lớn các thuê bao di động dựa trên công nghệ số. Tất cả hệ thống thông tin di động thế hệ 2 sử dụng điều chế số, và chúng sử dụng 2 phƣơng pháp đa truy cập: Đa truy cập phân chia theo thời gian (TDMA) Đa truy cập phân chia theo mã (CDMA) 1.5.1. Đa truy cập phân chia theo thời gian TDMA Đƣợc sử dụng hầu hết trong các hệ thống thông tin di động thế hệ 2, đặc điểm của nó là dễ dàng mở các dịch vụ phi thoại, thiết bị trạm BS đơn giản do chỉ cần một máy thu phát làm việc trên một tần số ứng với đƣờng lên xuống cho nhiều ngƣời sử dụng. 13
Với phƣơng pháp truy cập TDMA thì nhiều ngƣời sử dụng một sóng mang và trục thời gian đƣợc chia thành nhiều khoảng thời gian nhỏ để dành cho nhiều ngƣời sử dụng sao cho không có sự chồng chéo. Phổ qui định cho liên lạc di động đƣợc chia thành các dải tần liên lạc, mỗi dải tần liên lạc này dùng chung cho N kênh liên lạc, mỗi kênh liên lạc là một khe thời gian trong chu kỳ một khung. Các thuê bao khác dùng chung kênh nhờ cài xen thời gian, mỗi thuê bao đƣợc cấp phát một khe thời gian trong cấu trúc khung. Đặc điểm: Tín hiệu của thuê bao đƣợc truyền dẫn số. Liên lạc song công mỗi hƣớng thuộc các dải tần liên lạc khác nhau, trong đó một băng tần đƣợc sử dụng để truyền tín hiệu từ trạm gốc đến các máy di động và một băng tần đƣợc sử dụng để truyền tín hiệu từ máy di động đến trạm gốc. Việc chia băng tần nhƣ vậy cho phép máy thu và máy phát có thể hoạt động cùng một lúc mà không can nhiễu nhau. Giảm số máy thu phát ở BTS. Giảm nhiễu giao thoa. Hệ thống TDMA điển hình là hệ thống thông tin di động toàn cầu GSM. 1.5.2. Đa truy nhập phân chia theo mã CDMA Thông tin di động CDMA sử dụng kỹ thuật trải phổ cho nên nhiều ngƣời sử dụng có thể chiếm cùng kênh vô tuyến đồng thời tiến hành các cuộc gọi mà không sợ gây nhiễu lẫn nhau. Những ngƣời sử dụng nói trên đƣợc phân biệt với nhau nhờ dùng một mã đặc trƣng không trùng với bất kỳ ai. Kênh vô tuyến CDMA đƣợc dùng lại ở mỗi ô (cell) trong toàn mạng, và những kênh này cũng đƣợc phân biệt với nhau nhờ mã trải phổ giả nhẫu nhiên PN (Pseudo Noise). Công nghệ này có tính bảo mật cao hơn TDMA và GSM nhờ hệ thống kích hoạt thoại, hiệu suất tái sử dụng tần số trải phổ cao và điều khiển năng lƣợng, nên nó cho phép quản lý số lƣợng thuê bao cao gấp 5 - 20 lần so với công nghệ GSM áp dụng kỹ thuật mã hóa. Đặc điểm: Dải tần tín hiệu rộng hàng MHz. 14
Sử dụng kỹ thuật trải phổ phức tạp. Kỹ thuật trải phổ cho phép tín hiệu vô tuyến sử dụng có cƣờng độ trƣờng hiệu quả hơn FDMA, TDMA. Hệ thống thông tin di động chuyển từ thế hệ 2 sang thế hệ 3 qua một thế hệ trung gian là 2,5G sử dụng công nghệ TDMA trong đó có thể chồng lên phổ tần của thế hệ 2G nếu không sử dụng phổ tần mới, bao gồm các mạng đã đƣợc sử dụng nhƣ: GPRS, EDGE và CDMA 2000-1x. Điển hình của hệ thống thông tin di động 2,5G là mạng GPRS. 1.5.3.Hệ thống thông tin di động thế hệ 2,5G-GPRS Có thể coi GPRS là phần mở rộng của cấu trúc mạng GSM đã có sẵn từ trƣớc sử dụng kỹ thuật gói để truyền báo hiệu cũng nhƣ truyền số liệu một cách hiệu quả nhất. GPRS tối ƣu hóa việc sử dụng các nguồn tài nguyên vô tuyến cũng nhƣ hạ tầng mạng. Việc tách riêng các hệ thống vô tuyến (radio- system) với hệ thống con của mạng (network Subsystem) cho phép phần hệ thống con của mạng có khả năng sử dụng các công nghệ truy nhập vô tuyến khác nhau. GPRS không làm thay đổi các chức năng cơ bản sẵn có của GSM mà tận dụng một cách tối đa các thiết bị hiện có trong mạng GSM. Mục tiêu chính của GSM là cung cấp một chế độ truyền dẫn gói hiệu quả từ đầu đến cuối cho phép ngƣời sử dụng có thể truy cập mạng mà không cần sử dụng thêm một thiết bị phụ trợ nào khác với chi phí thấp. Điểm quan trọng và cơ bản nhất của giải pháp GPRS là hệ thống sử dụng một cách hiệu quả tài nguyên vô tuyến, nghĩa là nhiều khách hàng có thể chia sẻ cùng băng thông và đƣợc một cell duy nhất phục vụ. GPRS còn hỗ trợ giao thức IP. Đây là một giao thức đƣợc dùng phổ biến nhất trên thế giới để truyền số liệu vì vậy GPRS có khả năng kết nối với nhiều thiết bị hệ thống khác nhau. Một đặc điểm khác cũng rất quan trọng của GPRS là nó sử dụng các giao diện mở. Các giao diện sử dụng trong GPRS đều là các giao diện chuẩn, do vậy ngƣời sử dụng có thể sử dụng các thiết bị do các nhà sản xuất khác nhau cung cấp. 15
Ta xét các kiểu hoạt động của MS trong GPRS: Lớp Cơ chế hoạt động A Các dạng gói đồng thời và chuyển mạch kênh B Tự động chọn dạng chuyển mạch kênh hay chuyển mạch gói C Chuyển mạch gói Bảng 1: Các kiểu hoạt động của MS trong GPRS Một MS của GPRS bao gồm các kết cuối Mobile (MT), là thiết bị tạo ra cơ chế cho việc thu phát tín hiệu dữ liệu và bên cạnh đó là thiết bị kết cuối (TE) là một thiết bị giống nhƣ một PC mà các ứng dụng có thể chạy trên đó. Chức năng của MS hoạt động theo 3 cơ chế trên. 1.6. HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG THẾ HỆ THỨ BA (3G) Là hệ thống thông tin di động toàn cầu cho các loại hình thông tin vô tuyến xây dựng dựa trên cơ sở tiêu chuẩn chung IMT-2000. Mạng di động 3G tích hợp các mạng thông tin vô tuyến, hữu tuyến tƣơng tác với mọi dịch vụ viễn thông. Đồng thời hỗ trợ dịch vụ môi trƣờng ảo, dịch vụ đa phƣơng tiện .Hộp thƣ thoại sẽ đƣợc thay thế bằng bƣu thiếp điện tử đƣợc lồng ghép với hình ảnh và các cuộc gọi thoại thông thƣờng trƣớc đây sẽ đƣợc bổ sung các hình ảnh để trở thành thoại có hình. Công nghệ này liên quan đến những cải tiến dang đƣợc thực hiện trong lĩnh vực truyền thông không dây cho điện thoại và dữ liệu thông qua bất kỳ chuẩn nào trong những chuẩn hiện nay. Đầu tiên là tăng tốc độ bít truyền từ 9.5Kbps lên 2Mbps. Khi số lƣợng thiết bị cầm tay đƣợc thiết kế để truy cập Internet gia tăng, yêu cầu đặt ra là phải có đƣợc công nghệ truyền thông không dây nhanh hơn và chất lƣợng hơn. Công nghệ này sẽ nâng cao chất lƣợng thoại, và dịch vụ dữ liệu sẽ hỗ trợ việc gửi nội dung video và multimedia đến các thiết bị cầm tay và điện thoại di động. Ở thế hệ thứ 3 này các hệ thống thông tin di động có xu thế hòa nhập thành một tiêu chuẩn duy nhất có khả năng phục vụ ở tốc độ bit lên đến 2Mbit/s. Để phân biệt với các hệ thống thông tin băng hẹp hiện nay, các hệ thống thông tin di động thế hệ 3 gọi là các hệ thống thông tin băng rộng. Thông tin di động thế hệ 3 (3G) xây dựng trên cơ sở IMT-2000 đƣợc đƣa vào phục vụ từ năm 2001. Mục đích của IMT là đƣa ra nhiều khả năng 16
mới nhƣng cũng đồng thời đảm bảo sự phát triển liên tục của thông tin di động thế hệ thứ 2. Tốc độ của hệ thống thông tin di động thứ 3 đƣợc quy định: 384Kb/s đối với vùng phủ sóng rộng. 2Mb/s đối với vùng phủ sóng địa phƣơng. Các chỉ tiêu chung để xây dựng hệ thống thông tin di động thế hệ 3: Sử dụng giải tần quy định quốc tế là 2GHz: Đƣờng lên: 1885-2025 MHz Đƣờng xuống: 2110-2200 MHz Là hệ thống thông tin di động toàn cầu cho các loại hình vô tuyến: Tích hợp các mạng thông tin vô tuyến và hữu tuyến Tƣơng tác với mọi loại hình dịch vụ viễn thông Sử dụng các môi trƣờng khác nhau: trong công sở, ngoài đƣờng hay trên xe, vệ tinh Có thể hỗ trợ các dich vụ nhƣ: Môi trƣờng thông tin nhà ảo trên cơ sở mạng thông minh, di động cá nhân và chuyển mạng toàn cầu Đảm bảo chuyển mạng quốc tế Đảm bảo các dịch vụ đa phƣơng tiện đồng thời cho thoại, số liệu chuyển mạch theo kênh và số liệu chuyển mạch theo gói. Dễ dàng hỗ trợ các dịch vụ mới xuất hiện. 17
1.7. TỔNG KẾT MỘT SỐ NÉT CHÍNH CỦA CÁC NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN DI ĐỘNG TỪ THẾ HỆ 1 ĐẾN THẾ HỆ 3 Thế hệ thông Hệ thống Dịch vụ chung Chú thích tin di động Thế hệ 1 (1G) AMPS,TACS, Tiếng thoại FDMA, tƣơng tự NMT Thế hệ 2 (2G) GSM, IS-136, Chủ yếu cho dich TDMA hoặc IS-95 vụ tiếng và bản CDMA, số, băng tin ngắn hẹp (8-13kbps) Thế hệ trung GPRS, EDGE, Trƣớc hết là dịch TDMA, CDMA, gian (2,5G) CDMA 2000-1x vụ tiếng có đƣa Sử dụng chồng thêm các dịch vụ lên phổ tần của gói thế hệ 2 nếu không sử dụng phổ tần mới, tăng cƣờng truyền số liệu cho thế hệ 2 Thế hệ 3 (3G) CDMA 2000 Các dịch vụ tiếng CDMA, CDMA WCDMA và số liệu gói kết hợp với đƣợc thiết kế để TDMA, băng truyền tiếng và rộng, sử dụng số liệu đa chồng lần lên hệ phƣơng tiện. Là thống thứ 2 hiện nền tảng thực sự có nếu không sử của thế hệ 3 dụng phổ tần mới. Bảng 2: Những nét chính của thông tin di động từ thế hệ 1 đến thế hệ 3 18
Chƣơng 2 HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG THẾ HỆ THỨ 3 2.1. MỞ ĐẦU Xu thế chung của công nghệ di động là phải đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về chất lƣợng, dung lƣợng, tính tiện lợi, giá cả, tính đa dạng về dịch vụ của ngƣời sử dụng. Vì vậy sau khi tồn tại một thời gian thì các công nghệ 2G đã bộc lộ các điểm yếu là không thể đáp ứng đƣợc yêu cầu trên mà phải đợi đến công nghệ 3G. Đối với các nhà khai thác dịch vụ di động cũng vậy, họ không chỉ dừng lại ở công nghệ đang khai thác mà luôn có lộ trình cho việc phát triển các công nghệ tiếp theo. Trong tiến trình phát triển lên công nghệ không dây thế hệ tiếp theo (3G) nổi lên 2 hƣớng phát triển theo hai tiêu chuẩn chính đã đƣợc ITU-T công nhận đó là CDMA2000 và W-CDMA. Các hệ thống này đều sử dụng công nghệ CDMA, điều này cho phép thực hiện tiêu chuẩn toàn thế giới cho giao diện vô tuyến của hệ thống thông tin di động thế hệ 3. WCDMA là sự nâng cấp của các hệ thống thông tin di động thế hệ 2 sử dụng công nghệ TDMA nhƣ: GSM, IS-36. CDMA2000 là sự nâng cấp của hệ thống thông tin di động thế hệ 2 sử dụng công nghệ CDMA: IS-95. 19
TACS GSM (900) GPRS WCDMA NMT GSM(1800) (900) GSM(1900) GPRS IS-136 (1900) IS-95 EDGE J-STD-008 1900 IS-136 TDMA (800) AMPS IS-95 CDMA CDMA CDMA (800) 20001x 2000Mx IDEN SMR (800) 1G 2G 2.5G 3G Hình 1: Quá trình phát triển của các hệ thống thông tin di động từ thế hệ 1 đến thế hệ 3 2.1.1. Hƣớng phát triển lên 3G sử dụng công nghệ WCDMA. WCDMA là một tiêu chuẩn thông tin di động 3G của IMT-2000 đƣợc phát triển chủ yếu ở châu Âu với mục đích cho phép các mạng cung cấp khả năng chuyển vùng toàn cầu và để hỗ trợ nhiều dịch vụ thoại, dịch vụ đa phƣơng tiện. Các mạng WCDMA đƣợc xây dựng trên cơ sở mạng GSM, tận dụng cơ sở hạ tầng sẵn có của các nhà khai thác mạng GSM. Quá trình phát triển từ GSM lên CDMA qua các giai đoạn trung gian, có thể đƣợc tóm tắt trong sơ đồ sau đây: 20
GSM GPRS EDGE WCDMA 1999 2000 2002 Hình2 : Quá trình phát triển lên 3G theo nhánh WCDMA 2.1.1.1. GPRS. GPRS là một hệ thống vô tuyến thuộc giai đoạn trung gian, là bƣớc đệm quan trọng để tiến tới 3G của các hệ thống GSM, nhƣng vẫn là hệ thống 3G nếu xét về mạng lõi. GPRS cung cấp các kết nối số liệu chuyển mạch gói với tốc độ truyền lên tới 171,2Kpbs (tốc độ số liệu đỉnh) và hỗ trợ giao thức Internet TCP/IP và X25, nhờ vậy tăng cƣờng đáng kể các dịch vụ số liệu của GSM. Mạng lõi GSM đƣợc tạo thành từ các kết nối chuyển mạch kênh đƣợc mở rộng bằng cách thêm vào các nút chuyển mạch số liệu và gateway mới, đƣợc gọi là GGSN ( Gateway GSM Support Node) và SGSN ( Serving GPRS Support Node). GPRS là một giải pháp đã đƣợc chuẩn hóa hoàn toàn với các giao diện mở rộng và có thể chuyển thẳng lên 3G về cấu trúc mạng lõi. 2.1.1.2.EDGE EDGE là một kỹ thuật truyền dẫn 3G đã đƣợc chấp nhận và có thể triển khai trong phổ tần hiện có của các nhà khai thác TDMA và GSM. EDGE sử dụng băng tần tái sử dụng sóng mang và cấu trúc khe thời gian của GSM, và đƣợc thiết kế nhằm tăng tốc độ số liệu của ngƣời sử dụng trong mạng GPRS hoặc HSCDS bằng cách sử dụng các hệ thống cao cấp và công nghệ tiên tiến khác. Vì vậy cơ sở hạ tầng và thiết bị đầu cuối hoàn toàn phù hợp với EDGE hoàn toàn tƣơng thích với GSM và GPRS. 2.1.1.3. WCDMA WCDMA là một công nghệ truy nhập vô tuyến đƣợc phát triển mạnh ở Châu Âu. Hệ thống này hoạt động ở chế độ FDD và dựa trên kỹ thuật trải phổ chuỗi trực tiếp, sử dụng tốc độ chip 3,84Mcps bên trong băng tần 5MHz. Băng tần rộng hơn và tốc độ trải phổ cao làm tăng độ lợi xử lý và một giải pháp thu đa đƣờng tốt hơn, đó là một đặc điểm quyết định để chuẩn bị cho IMT-2000. 21
WCDMA hỗ trợ trọn vẹn cả dịch vụ chuyển mạch kênh và chuyển mạch gói tốc độ cao và đảm bảo sự hoạt động đồng thời các dịch vụ hỗn hợp với chế độ gói hoạt động ở mức hiệu quả nhất. Hơn nữa WCDMA có thể hỗ trợ các tốc độ số liệu khác nhau, dựa trên thủ tục điều chỉnh tốc độ. Chuẩn WCDMA hiện thời sử dụng phƣơng pháp điều chế QPSK, một phƣơng pháp điều chế tốt hơn 8-PSK, cung cấp tốc độ số liệu đỉnh là 2Mbps với chất lƣợng truyền tốt trong vùng phủ rộng. WCDMA là công nghệ truyền dẫn vô tuyến mới với mạng truy nhập vô tuyến mới, đƣợc gọi là UTRAN, bao gồm các phần tử mạng mới nhƣ RNC (Radio Network Controller) và node B ( tên gọi trạm gốc mới trong UMTS) Tuy nhiên mạng lõi GPRS/EDGE có thể đƣợc sử dụng lại và các thiết bị đầu cuối hoạt động ở nhiều chế độ có khả năng hỗ trợ GSM/GPRS/EDGE và cả WCDMA. 2.1.2. Hƣớng phát triển lên 3G sử dụng công nghệ CDMA2000. Hệ thống CDMA2000 gồm một số nhánh hoặc giai đoạn phát triển khác nhau để hỗ trợ các dịch vụ phụ đƣợc tăng cƣờng. Nói chung CDMA2000 là một cách tiếp cận đa sóng mang cho các sóng có độ rộng n lần 1,25MHz hoạt động ở chế độ FDD. Những công việc chuẩn hóa tập trung vào giải pháp một sóng mang đơn 1,25MHz (1x) với tốc độ chip gần giống IS-95. CDMA2000 đƣợc phát triển từ các mạng IS-95 của hệ thống thông tin di động 2G, có thể mô tả quá trình phát triển trong hình vẽ sau: CDMA CDMA IS-95A IS-95B 20001x 2000Mx 1999 2000 2002 Hình3 : Quá trình phát triển lên 3G theo nhánh CDMA2000 2.1.2.1 .IS-95B IS-95B hay CDMA One đƣợc gọi là công nghệ thông tin di động 2,5G thuộc nhánh phát triển CDMA2000, là một tiêu chuẩn khá linh hoạt cho phép cung cấp dịch vụ số liệu lên đến 115Kbps. 22
2.1.2.2. CDMA20001xRTT Giai đoạn đầu của CDMA2000 đƣợc gọi là 1xRTT hay chỉ là 1xEV- DO, đƣợc thiết kế nhằm cải thiện dung lƣợng thoại của IS-95B và để hỗ trợ khả năng truyền số liệu ở tốc độ đỉnh lên tới 307,2Kbps. Tuy nhiên các thiết bị đầu cuối thƣơng mại của 1x mới chỉ cho phép tốc độ số liệu đỉnh lên tới 153,6Kbps. Những cải thiện so với IS-95 đạt đƣợc nhờ đƣa vào một số công nghệ tiên thiến nhƣ điều chế QPSK và mã hóa Turbo cho các dịch vụ số liệu cùng với khả năng điều khiển công suất nhanh ở đƣờng xuống và phân tập phát. 2.1.2.3. CDMA20001xEV-DO 1xEV-DO, đƣợc hình thành từ công nghệ HDR (High Data Rate) của Qualcomm, đƣợc chấp nhận với tên này nhƣ là một tiêu chuẩn thông tin di động 3G vào tháng 8 năm 2001 và báo hiệu cho sự phát triển của giải pháp đơn sóng mang với truyền số liệu gói riêng biệt. Nguyên lý cơ bản của hệ thống này là chia các dịch vụ thoại và dịch vụ số liệu tốc độ cao vào các sóng mang khác nhau. 1xEV-DO có thể đƣợc xem nhƣ một mạng số liệu xếp chồng, yêu cầu một sóng mang riêng. Để tiến hành các cuộc gọi vừa có thoại, vừa có số liệu trên cấu trúc xếp chồng này cần có các thiết bị hoạt động ở 2 chế độ 1x và 1xEV-DO. 2.1.2.4. CDMA2000 1xEV-DV Trong công nghệ 1xEV-DO có sự dƣ thừa về tài nguyên do sự phân biệt cố định tài nguyên dành cho thoại và tài nguyên dành cho số liệu. Do đó, nhóm phát triển CDMA, khởi đầu pha thứ 3 của CDMA2000 đƣa các dịch vụ thoại và số liệu quay về chỉ dùng một sóng mang 1,25MHz và tiếp tục duy trì sự tƣơng thích ngƣợc với 1xRTT. Tốc độ số liệu cực đại của ngƣời sử dụng lên tới 3,1Mbps tƣơng ứng với kích thƣớc gói dữ liệu 3940 bit trong khoảng thời gian 1,25ms. Mặc dù kỹ thuật truyền dẫn cơ bản đƣợc định hình, vẫn có nhiều đề xuất công nghệ cho các thành phần chƣa đƣợc quyết định kể cả tiêu chuẩn cho đƣờng xuống của 1xEV-DV. 2.1.2.5. CDMA20003x (MC-CDMA) CDMA20003x hay 3xRTT, đề cập đến sự lựa chọn đa sóng mang ban đầu trong cấu hình vô tuyến CDMA2000 và đƣợc gọi là MC-CDMA thuộc IMT-MC trong IMT-2000. Công nghệ này liên quan đến việc sử dụng 3 sóng 23
mang 1x để tăng tốc độ số liệu và đƣợc thiết kế cho dải tần 5MHz (gồm 3 kênh 1,25MHz). Sự lựa chọn đa sóng mang này chỉ áp dụng đƣợc trong truyền dẫn đƣờng xuống. Đƣờng lên trải phổ trực tiếp, giống nhƣ WCDMA với tốc độ chip hơi thấp hơn một chút 3,6864 Mcps (3 lần 1,2288cps). Để phát triển lên 3G thì các nhà khai thác đã phải trải qua nhiều công nghệ trung gian nhƣ đã trình bày ở trên. Trong đó có các công nghệ trung gian quan trọng để tiến đến 3G theo em thấy đó là: GPRS, EDGE, CDMA 20001x. 2.1.3. Công nghệ GPRS 2.1.3.1. Tổng quan mạng GPRS Dịch vụ này sẽ đem lại cơ hội mới cho các nhà cung cấp dịch vụ điện thoại di động qua việc triển khai thêm các ứng dụng IP và thu hút thêm nhiều khách hàng. Điểm quan trọng và cơ bản nhất của giải pháp GPRS là hệ thống sử dụng một cách hiệu quả tài nguyên vô tuyến (phổ tần – nghĩa là nhiều khách hàng có thể cùng chia sẻ băng thông và đƣợc một cell duy nhất phục vụ). Nhằm cung cấp dịch vụ một cách mềm dẻo, với nhiều phƣơng thức tính cƣớc khác nhau (tính theo thời gian truy nhập, tính theo dung lƣợng dữ liệu trao đổi ). GPRS là một dịch vụ mới dành cho GSM nhằm cải thiện và đơn giản hóa truy cập không dây tới các mạng dữ liệu gói, ví dụ nhƣ mạng Internet. Nó áp dụng nguyên tắc vô tuyến gói để truyền các gói dữ liệu của ngƣời sử dụng một cách hiệu quả từ máy di động GPRS đến các mạng chuyển mạch. Mục tiêu chính của GPRS là cung cấp một chế độ truyền dẫn gói hiệu quả từ đầu đến cuối cho phép ngƣời sử dụng có thể truy nhập mạng mà không cần sử dụng thêm một thiết bị phụ trợ nào khác với chi phí thấp. Dịch vụ vô tuyến gói đa năng GPRS là một chuẩn của Châu Âu. Đây là một kỹ thuật mới áp dụng cho mạng thông tin di động GSM. Nó cung cấp dịch vụ dữ liệu gói bên trong mạng PLMN và giao tiếp với các mạng ngoài qua cổng đấu nối trực tiếp nhƣ TCP/IP, X.25 Điều này cho phép các thuê bao di động GPRS có thể truy nhập vào mạng Internet và truyền dữ liệu lên đến 171 Kb/s. Trong mạng GPRS, một MS chỉ đƣợc dành tài nguyên vô tuyến khi có số liệu cần phát và ở thời điểm khác những ngƣời sử dụng có thể dùng chung một tài nguyên vô tuyến. Nhờ vậy mà hiệu quả sử dụng băng tần lên đáng kể. 24
GPRS có hai mục tiêu chính: + Kết hợp các kênh và đƣa ra các kế hoạch mã hóa kênh mới để đạt đƣợc tốc độ truyền dẫn cao hơn. + Sử dụng các tài nguyên vô tuyến một cách hiệu quả hơn bằng cách sử dụng GPRS đã khắc phục đƣợc các nhƣợc điểm chính của thông tin chuyển mạch kênh truyền thống, bằng cách chia nhỏ số liệu thành từng gói nhỏ rồi truyền đi theo một trật tự qui định và chỉ sử dụng tài nguyên vô tuyến khi cần phát hoặc thu. 2.1.3.2. Kiến trúc mạng GPRS BTS MSC/VLR SOG A Abis AUC Um MS BTS PCU SMS-SC HLR Gs Gb Frame Relay Gr TCP/IP Gb SGSN Gi X.25 Gi Gn BGW Black bone Gn Gn GGSN GGSN Gb GGSN Another Hình 4: Kiến trúc mạng GPRS 25
GPRS đƣợc phát triển trên cơ sở mạng GSM sẵn có. Các phần tử của mạng GSM chỉ cần nâng cấp về phần mềm, ngoại trừ BSC phải nâng cấp về phần cứng. GSM lúc đầu đƣợc thiết kế cho chuyển mạch kênh nên việc đƣa dịch vụ chuyển mạch gói vào mạng đòi hỏi phải bổ sung thêm thiết bị mới. Đó là node GSN, hai node đƣợc thêm vào để làm nhiệm vụ quản lý chuyển mạch gói là node hỗ trợ GPRS dịch vụ (SGSN) và node hỗ trợ cổng (GGSN). Hai node này thực hiện thu phát các gói số liệu giữa các MS và các thiết bị đầu cuối số liệu cố định của mạng cố định công cộng (PDN). GSN còn cho phép thu – phát các gói số liệu đến các MS ở các mạng thông tin di động GSM khác. 2.1.3.3. Cấu trúc BSC trong GPRS Để nâng cấp mạng GSM lên GPRS, ngoài việc nâng cấp phần mềm ta cần bổ sung vào trong BSC một phần cứng gọi là khối kiểm soát gói PCU (Packet Control Unit). Khối này có nhiệm vụ xử lý việc truyền dữ liệu gói giữa máy đầu cuối và SGSN trong mạng GPRS. PCU quản lý các lớp MAC và RLC của giao diện vô tuyến, các lớp dịch vụ mạng của giao diện Gb ( giao diện giữa PCU và SGSN) . Nó bao gồm phầm mềm trung tâm, các thiết bị phần cứng và các phần mềm vùng (RPPs). Chức năng RPP là phân chia các khung PCU giữa các giao diện Gb và Abis. Chúng có thể đƣợc thiết lập để làm việc với giao diện Abis hay với cả hai giao diện Abis và Gb. Giải pháp bổ sung PCU vào BSC là một giải pháp hiệu quả về mặt chi phí hệ thống. Về mặt truyền dẫn thì giao diện Abis đƣợc sử dụng cho cả chuyển mạch kênh và chuyển mạch gói trên GPRS nhƣng giao diện giữa BSS và SGSN lại dựa trên giao diện mở Gb. Thông qua Abis các đƣờng truyền dẫn và báo hiệu hiện tại của GSM đƣợc sử dụng lại trong GPRS nên đem lại hiệu suất cao và hiệu quả trong giá thành. Giao diện Gb là một đề xuất mới nhƣng nó có thể lƣu thông Gb một cách trong suốt thông qua MSC. 26
GMSC GGSN MSC SGSN Gb BSC PCU Hình5: Giao diện Gb mở kết nối PCU với SGSN 2.1.4. Công nghệ EDGE Để tiếp tục tối ƣu hóa hệ thống GSM của mình, nhà khai thác có thể sử dụng công nghệ EDGE. EDGE là một bƣớc phát triển cao hơn của GPRS nhằm tiếp cận hơn với yêu cầu của 3G, nó có thể triển khai trên phổ tần sẵn có của nhà khai thác TDMA và GSM. So với GPRS, EDGE tập trung vào cải thiện phần truy nhập vô tuyến bằng cách sử dụng các phƣơng thức điều chế mức cao và một số kỹ thuật mã hóa tiên tiến khác. Nhờ vậy tốc độ dữ liệu tối đa của ngƣời sử dụng trên một sóng mang 200KHz có thể đạt đƣợc là 473.6kbps. Việc quy hoạch mạng vô tuyến sẽ ít bị ảnh hƣởng khi triển khai công nghệ EDGE. Cụ thể các BTS đƣợc tiếp tục sử dụng, các nút chuyển mạch gói GPRS cũng không bị ảnh hƣởng do chức năng độc lập với tốc độ bit của thuê bao. Toàn bộ thay đổi với các nút chuyển mạch của mạng chỉ là việc nâng cấp phần mềm. Thiết kế cũng cho phép đầu cuối EDGE nhỏ gọn và giá cả cạnh tranh đƣợc. Các kênh truyền dẫn trong EDGE cũng thích hợp cho các dịch vụ GSM và không có sự phân biệt giữa dịch vụ EDGE, GPRS hay GSM. Xét trên quan điểm nhà khai thác thì các dịch vụ EDGE nên triển khai trƣớc tiên cho các 27
khu vực nóng sau đó mở rộng dần theo nhu cầu cụ thể. Việc nâng cấp phần cứng BSS theo công nghệ EDGE có thể quan niệm nhƣ nâng cấp và mở rộng mạng để đáp ứng phát triển thuê bao thông thƣờng. Khả năng 3G băng rộng có thể thực hiện từng bƣớc bằng cách triển khai dần giao diện vô tuyến mới 3G trên mạng lõi GSM hiện tại. Điều này đảm bảo an toàn đầu tƣ và chính sách khách hàng cho nhà khai thác. Đối với các nhà khai thác có giấy phép cho băng tần mới 2GHz thì có thể triển khai IMT-2000 cho các khu vực phủ sóng sớm có nhu cầu lớn nhất về các dịch vụ 3G. Đầu cuối 2 chế độ EDGE/IMT-2000 sẽ cho phép thuê bao thực hiện chuyển vùng và chuyển giao giữa các hệ thống. So với phƣơng án xây dựng mạng 3G hoàn toàn mới thì việc phát triển dần trên mạng GSM sẽ nhanh chóng và rẻ tiền hơn. Các bƣớc trung gian GPRS và EDGE cũng có thuận lợi là phát triển lên 3G dễ dàng. Thực tế, viêc tăng tốc dữ liệu trên giao diện vô tuyến đòi hỏi thiết kế lại các phƣơng thức truyền dẫn vật lý, khuôn dạng khung, giao thức báo hiệu tại các giao diện mạng khác nhau. Do vậy, tùy thuộc vào yêu cầu cụ thể về tốc độ dữ liệu để lựa chọn phƣơng án nâng cấp hệ thống nhằm tăng tốc độ dữ liệu trên các giao diện Abis. EDGE vẫn dựa vào công nghệ chuyển mạch kênh và chuyển mạch gói với tốc độ tối đa đạt đƣợc là 384Kbps nên sẽ khó khăn trong việc hỗ trợ các ứng dụng đòi hỏi việc chuyển mạch linh động và tốc độ truyền dữ liệu lớn hơn. Lúc này sẽ thực hiện nâng cấp EDGE lên W-CDMA và hoàn tất nâng cấp GSM lên 3G. Các kế hoạch và biện pháp khi áp dụng EDGE trên GSM Để có thể thực hiện EDGE trên GSM, việc cần thiết là phải tiến hành từng bƣớc thông qua các kế hoạch phủ sóng, tần số, quản lý kênh, điều khiển công suất để không làm ảnh hƣởng đến việc khai thác. + Kế hoạch phủ sóng: Tỉ lệ sóng mang / nhiễu thấp chỉ làm giảm tốc độ truyền dữ liệu. Một tế bào EDGE sẽ cùng phục vụ cho nhiều ngƣời sử dụng với tốc độ yêu cầu khác nhau, tốc độ bit trung tâm sẽ cao và bị giới hạn ở biên tế bào. + Kế hoạch tần số: Nhờ kỹ thuật tƣơng hợp đƣờng kết nối trên EDGE vẫn sử dụng mẫu tần số 3/9 vì ảnh hƣởng tỉ số nhiễu cùng kênh không tác động đến chất lƣợng mạng. 28
+ Điều khiển công suất: Các hệ thống GSM sử dụng tính năng điều khiển công suất tự động ở máy đầu cuối và trạm thu – phát BTS. Tính năng này cho phép giảm công suất khi thuê bao tiến lại gần trạm và tăng công suất khi thuê bao rời xa trạm. Việc tự động này sẽ tăng tuổi thọ hệ thống và pin máy đầu cuối đồng thời nâng cao chất lƣợng cuộc gọi. EDGE cũng hỗ trợ chức năng này mặc dù cũng có một số điểm khác biệt so với GSM. + Quản lý kênh: Mỗi kênh vật lý trong tế bào có thể là một trong các loại nhƣ: Thoại GSM và dữ liệu chuyển mạch kênh, dữ liệu gói GPRS, dữ liệu chuyển mạch kênh EDGE – ECSD hay dữ liệu gói EDGE cho phép hỗn hợp giữa GPRS và EGPRS. 2.1.5. Công nghệ CDMA 20001X 1X là công nghệ tiếp theo của IS-95. Thuật ngữ 1X là viết tắt của 1XRTT. Tổ chức viễn thông quốc tế ITU đã công nhận chính thức 1X là công nghệ 3G vào năm 1999. Hệ thống CDMA 20001X đƣợc đƣa vào sử dụng lần đầu tiên tại Hàn Quốc do công ty SK – Telecom vào tháng 10 năm 2000 và tiếp theo đó đƣợc triển khai tại một số nƣớc ở Châu Á, Mỹ và Châu Âu. Có thể nối số thuê bao của hệ thống này tăng trƣởng một cách nhanh chóng theo, con số thống kê thì mỗi ngày số thuê bao của hệ thống này tăng 700.000 ngƣời, điều này cho thấy chất lƣợng cũng nhƣ dịch vụ của hệ thống CDMA đƣợc đánh giá rất cao. Hệ thống CDMA 20001X là hệ thống theo các chuẩn báo hiệu nhƣ SS7 và IS-41, trung tâm dịch vụ bản tin ngắn, hệ thống Voicemail, các dịch vụ trả trƣớc, hệ thống dữ liệu gói và PSTN. Giải pháp mạng đảm bảo cho phép có thể thực hiện các dịch vụ thoại và dữ liệu đồng thời, các dịch vụ dữ liệu gói trên cơ sở giao thức IP. Có thể nói CDMA 2001x là một bƣớc phát triển đầy tự nhiên của công nghệ CDMA trong đó sự kết hợp chặt chẽ với các dịch vụ dữ liệu gói đã tồn tại trong các mạng khác. Các nhà cung cấp dịch vụ của hệ thống CDMA có thể triển khai các dịch vụ dữ liệu gói đã tồn tại trong các mạng khác. Các nhà cung cấp dịch vụ của hệ thống CDMA có thể triển khai các dịch vụ dữ liệu của hệ thống 1x bằng việc sử dụng cơ sở hạ tầng sẵn có của mạng CMDA One đã tồn tại. Với việc cung cấp các dịch vụ gói dữ liệu và tốc độ truyền dữ liệu không dây với tốc độ cao lên đến 144Kbps thì mạng CDMA 20001x cho 29
phép các khách hàng có thể truy cập vào mạng Internet hoặc mạng Lan của các công ty lớn. 2.1.6. Tổng kết. Nhƣ vậy trên thế giới hiện đang tồn tại các công nghệ khác để xây dựng hệ thống thông tin di động 3G, và thực hiện theo hƣớng triển khai 3G hỗ trợ cho 2G, phát triển 3G từ 2G lên, đặc biệt hỗ trợ cho các mạng đã thành công của 2G. Hiện nay mạng thông tin di động ở Việt Nam đang sử dụng chủ yếu công nghệ GSM, tuy nhiên trong tƣơng lai mạng thông tin này sẽ không đáp ứng dƣợc các nhu cầu về thông tin di động,do đó việc nghiên cứu và triển khai mạng thông tin di động CDMA là một tất yếu. Ở Bắc Mỹ, công nghệ này đã trở thành công nghệ thống trị và là nền tảng của thông tin di động thế hệ 3. Ở Đồ án này em đi sâu, tìm hiểu về hƣớng phát triển lên 3G sử dụng công nghệ CDMA2000. 2.2. CÔNG NGHỆ CDMA 2000 2.2.1.Nguyên lý CDMA 2.2.1.1.Tổng quan Lý thuyết về CDMA đã đƣợc xây dựng từ những năm 1950 và đƣợc áp dụng trong thông tin quân sự từ những năm 1960. Cùng với sự phát triển của công nghệ bán dẫn và lý thuyết thông tin trong những năm 1980, CDMA đã đƣợc thƣơng mại hóa từ phƣơng pháp thu GPS và Ommi - TRACS, phƣơng pháp này cũng đã đƣợc đề xuất trong hệ thống tổ ong của Qualcomm - Mỹ vào năm 1990. Trong thông tin CDMA thì nhiều ngƣời sử dụng chung thời gian và tần số, mã PN với sự tƣơng quan chéo thấp đƣợc ấn định cho mỗi ngƣời sử dụng. Ngƣời sử dụng truyền tín hiệu nhờ trải phổ tín hiệu truyền có sử dụng mã PN đã ấn định. Đầu thu tạo ra một dãy giả ngẫu nhiên nhƣ ở đầu phát và khôi phục lại tín hiệu dự định nhờ việc trải phổ ngƣợc các tín hiệu đồng bộ thu đƣợc. 2.2.1.2. Thủ tục thu phát tín hiệu Tín hiệu số liệu thoại (9,6 Kb/s) phía phát đƣợc mã hoá, lặp, chèn và đƣợc nhân với sóng mang fo và mã PN ở tốc độ 1,2288 Mb/s (9,6 Kb/s x 128). Tín hiệu đã đƣợc điều chế đi qua một bộ lọc băng thông có độ rộng băng 1,25MHz sau đó phát xạ qua anten. 30
Ở đầu thu, sóng mang và mã PN của tín hiệu thu đƣợc từ anten đƣợc đƣa đến bộ tƣơng quan qua bộ lọc băng thông độ rộng băng 1,25 MHz và số liệu thoại mong muốn đƣợc tách ra để tái tạo lại số liệu thoại nhờ sử dụng bộ tách chèn và giải mã. 2.2.1.3. Các đặc điểm của CDMA Tính đa dạng của phân tập Trong hệ thống điều chế băng hẹp nhƣ điều chế FM analog sử dụng trong hệ thống điện thoại tổ ong thế hệ đầu tiên thì tính đa đƣờng tạo nên nhiều fading nghiêm trọng. Tính nghiêm trọng của vấn đề fading đa đƣờng đƣợc giảm đi trong điều chế CDMA băng rộng vì các tín hiệu qua các đƣờng khác nhau đƣợc thu nhận một cách độc lập. Nhƣng hiện tƣợng fading xảy ra một cách liên tục trong hệ thống này do fading đa đƣờng không thể loại trừ hoàn toàn đƣợc vì với các hiện tƣợng fading đa đƣờng xảy ra liên tục đó thì bộ giải điều chế không thể xử lý tín hiệu thu một cách độc lập đƣợc. Phân tập là một hình thức tốt để làm giảm fading, có 3 loại phân tập là theo thời gian, theo tần số và theo khoảng cách. Công suất phát thấp Việc giảm tỷ số Eb/No (tƣơng ứng với tỷ số tín hiệu/nhiễu) chấp nhận đƣợc không chỉ làm tăng dung lƣợng hệ thống mà còn làm giảm công suất phát yêu cầu để khắc phục tạp âm và giao thoa. Việc giảm này nghĩa là giảm công suất phát yêu cầu đối với máy di động. Nó làm giảm giá thành và cho phép hoạt động trong các vùng rộng lớn hơn với công suất thấp khi so với các hệ thống analog hoặc TDMA có công suất tƣơng tự. Hơn nữa, việc giảm công suất phát yêu cầu sẽ làm tăng vùng phục vụ và làm giảm số lƣợng BTS yêu cầu khi so với các hệ thống khác. Bảo mật cuộc gọi Hệ thống CDMA cung cấp chức năng bảo mật cuộc gọi mức độ cao và về cơ bản là tạo ra xuyên âm, việc sử dụng máy thu tìm kiếm và sử dụng bất hợp pháp kênh RF là khó khăn đối với hệ thống tổ ong số CDMA bởi vì tín hiệu CDMA đã đƣợc scrambing (trộn). Về cơ bản thì công nghệ CDMA cung cấp khả năng bảo mật cuộc gọi và các khả năng bảo vệ khác, tiêu chuẩn đề 31
xuất gồm khả năng xác nhận và bảo mật cuộc gọi đƣợc định rõ trong EIA/TIA/IS-54-B. Có thể mã hoá kênh thoại số một cách dễ dàng nhờ sử dụng DES hoặc các công nghệ mã tiêu chuẩn khác. Bộ mã - giải mã thoại và tôc độ số liệu biến đổi Bộ mã – giải mã thoại của hệ thống CDMA đƣợc thiết kế bởi các tốc độ biến đổi 8 Kb/s. Dịch vụ thoại 2 chiều của tốc độ số liệu biến đổi cung cấp thông tin thoại có sử dụng thuật toán mã – giải mã thoại tốc độ số liệu biến đổi động giữa BS và máy di động. Bộ mã – giải mã thoại phía phát lấy mẫu tín hiệu thoại để tạo ra các gói tín hiệu thoại đƣợc mã hóa dùng để truyền tới bộ mã – giải mã thoại phía thu. Bộ mã – giải mã thoại phía thu sẽ giải mã các gói tín hiệu thoại thu đƣợc thành các mẫu tín hiệu thoại. Hai bộ mã – giải mã thoại thông tin với nhau ở 4 nấc tốc độ truyền dẫn là 9600 b/s, 4800 b/s, 2400 b/s,1200b/s, các tốc độ này đƣợc chọn theo điều kiện hoạt động và theo bản tin hoặc số liệu. Thuật toán mã – giải mã thoại chấp nhận CELP (mã dự đoán tuyến tính thực tế). Thuật toán dùng cho hệ thống CDMA là QCELP. Bộ mã – giải mã thoại biến đổi sử dụng ngƣỡng tƣơng thích để chọn tốc độ số liệu. Ngƣỡng đƣợc điều khiển theo cƣờng độ của tạp âm nền và tốc độ số liệu sẽ chỉ chuyển đổi thành tốc độ cao khi có tín hiệu thoại vào. Do đó, tạp âm nền bị triệt đi để tạo ra sự truyền dẫn thoại chất lƣợng cao trong môi trƣờng tạp âm Máy di động có chuyển vùng mềm Sau khi cuộc gọi đƣợc thiết lập thì máy di động tiếp tục tìm tín hiệu của BTS bên cạnh để so sánh cƣờng độ tín hiệu của ô bên cạnh với cƣờng độ tín hiệu của ô đang sử dụng. Nếu cƣờng độ tín hiệu đạt đến một mức nhất định nào đó có nghĩa là máy di động đã di chuyển sang một vùng phục vụ của một BTS mới và trạng thái chuyển vùng mềm có thể bắt đầu. Máy di động chuyển một bản tin điều khiển tới MSC để thông báo về cƣờng độ tín hiệu và số hiệu của BTS mới. Sau đó, MSC thiết lập một đƣờng nối mới giữa máy di động và BTS mới và bắt đầu quá trình chuyển vùng mềm trong khi vẫn giữ đƣờng kết nối ban đầu. Trong trƣờng hợp máy di động đang trong một vùng chuyển đổi giữa hai BTS thì cuộc gọi đƣợc thực hiện bởi cả hai BTS sao cho chuyển 32
vùng mềm có thể thực hiện đƣợc mà không có hiện tƣợng ping-pong giữa chúng. BTS ban đầu cắt đƣờng kết nối cuộc gọi khi việc đấu nối cuộc gọi với BTS mới đã thực hiện thành công. Dung lƣợng Trong hệ thống CDMA thì một kênh băng tần rộng đƣợc sử dụng chung bởi tất cả các BTS. Các tham số chính xác định dung lƣợng của hệ thống tổ ong số CDMA bao gồm: độ lợi xử lý, tỷ số Eb/No (bao gồm cả giới hạn fading yêu cầu), chu kỳ công suất thoại, hiệu quả tái sử dụng tần số và số lƣợng búp sóng của anten BTS. Hơn nữa, càng nhiều kênh thoại đƣợc cung cấp trong hệ thống CDMA có cùng một tỷ lệ cuộc gọi bị chặn và hiệu quả trung kế cũng tăng lên thì càng nhiều dịch vụ thuê bao đƣợc cung cấp trên một kênh. Tách tín hiệu thoại Trong thông tin hai chiều song công tổng quát thì tỷ số chiếm dụng tải của tín hiệu thoại không lớn hơn khoảng 35%. Trong trƣờng hợp không có tín hiệu thoại trong hệ thống TDMA và FDMA thì khó áp dụng yếu tố tích cực thoại vì trễ thời gian định vị lại kênh tiếp theo là quá dài. Nhƣng do tốc độ truyền dẫn số liệu giảm nếu không có tín hiệu thoại trong hệ thống CDMA nên giao thoa ở ngƣời sử dụng khác giảm một cách đáng kể. Dung lƣợng hệ thống CDMA tăng khoảng 2 lần và suy giảm truyền dẫn trung bình của máy di động giảm khoảng 1/2 vì dung lƣợng đƣợc xác định theo mức giao thoa ở những ngƣời sử dụng khác. Tái sử dụng tần số và vùng phủ sóng Tất cả các BTS đều tái sử dụng kênh băng rộng trong hệ thống CDMA. Giao thoa tổng ở tín hiệu máy di động thu đƣợc từ BTS và giao thoa tạo ra trong các máy di động của cùng một BTS và giao thoa tạo ra trong các máy di động của BTS bên cạnh. Nói cách khác, tín hiệu của mỗi một máy di động giao thoa với tín hiệu của tất cả các máy di động khác. Giao thoa tổng từ tất cả các máy di động bên cạnh bằng một nửa của giao thoa tổng từ các máy di động khác trong cùng một BTS. Hiệu quả tái sử dụng tần số của các BTS không định hƣớng là khoảng 65%, đó là giao thoa tổng từ các máy di động khác trong cùng một BTS với giao thoa từ tất cả các BTS 33
Giá trị Eb/No thấp (hay C/I) và chống lỗi Eb/No là tỷ số của năng lƣợng trên mỗi bit đối với mật độ phổ công suất tạp âm, đó là giá trị tiêu chuẩn để so sánh hiệu suất của phƣơng pháp điều chế và mã hoá số. Khái niệm Eb/No tƣơng tự nhƣ tỷ số sóng mang tạp âm của phƣơng pháp FM analog. Do độ rộng kênh băng tần rộng đƣợc sử dụng mà hệ thống CDMA cung cấp một hiệu suất và độ dƣ mã sửa sai cao. Nói cách khác thì độ rộng kênh bị giới hạn trong hệ thống điều chế số băng tần hẹp, chỉ các mã sửa sai có hiệu suất và độ dƣ thấp là đƣợc phép sử dụng sao cho giá trị Eb/No cao hơn giá trị mà CDMA yêu cầu. Mã sửa sai trƣớc đƣợc sử dụng trong hệ thống CDMA cùng với giải điều chế số hiệu suất cao. Có thể tăng dung lƣợng và giảm công suất yêu cầu với máy phát nhờ giảm Eb/No. Dung lƣợng mềm Hiện tại FCC (Uỷ ban thông tin liên bang của Mỹ) ấn định phổ tần 25 MHz cho hệ thống tổ ong, hệ thống này đƣợc phân bổ đồng đều cho 2 công ty viễn thông theo các vùng. Dải phổ này đƣợc phân phối lại giữa các ô để cho phép sử dụng lớn nhất là 57 kênh FM analog cho một BTS 3 - búp sóng. Do đó, thuê bao thứ 58 sẽ không đƣợc phép có cuộc gọi khi lƣu lƣợng bị nghẽn. Khi đó thậm chí một kênh cũng không đƣợc phép thêm vào hệ thống này và dung lƣợng sẽ giảm khoảng 35% do trạng thái tắc cuộc gọi. Nói cách khác thì hệ thống CDMA có mối liên quan linh hoạt giữa số lƣợng ngƣời sử dụng và loại dịch vụ. Ví dụ, ngƣời sử dụng hệ thống có thể làm tăng tổng số kênh trong đa số thời gian liên tục đƣa đến việc tăng lỗi bit. Chức năng đó có thể làm tránh đƣợc việc tắc cuộc gọi do tắc nghẽn kênh trong trạng thái chuyển vùng. Trong hệ thống analog và hệ thống TDMA số thì cuộc gọi đƣợc ấn định đối với đƣờng truyền luân phiên hoặc sự tắc cuộc gọi xảy ra trong trƣờng hợp tắc nghẽn kênh trong trạng thái chuyển vùng. Nhƣng trong hệ thống CDMA thì có thể thoả mãn cuộc gọi thêm vào nhờ việc tăng tỷ lệ lỗi bit cho tới khi cuộc gọi khác hoàn thành. Cũng vậy, hệ thống CDMA sử dụng lớp dịch vụ để cung cấp dịch vụ chất lƣợng cao phụ thuộc vào giá thành dịch vụ và ấn định công suất (dung lƣợng) nhiều cho các thuê bao sử dụng dịch vụ lớp cao. Có thể cung cấp thứ 34
tự ƣu tiên cao hơn đối với dịch vụ chuyển vùng của ngƣời sử dụng lớp dịch vụ cao so với ngƣời sử dụng thông thƣờng 2.2.1.4. Ƣu điểm của CDMA Tăng dung lƣợng hệ thống, nâng cao chất lƣợng cuôc gọi Các hệ thống điện thoại cellular sử dụng công nghệ CDMA cung cấp âm thanh có chất lƣợng cao hơn và ít xảy ra rớt cuộc gọi hơn các hệ thống hoạt động hoạt động dựa trên những công nghệ khác. Có nhiều đặc tính tồn tại trong hệ thống CDMA đã tạo ra những khả năng đó: Các phƣơng pháp sửa lỗi tiên tiến làm tăng khả năng chính xác cho các khung nhận đƣợc. Các bộ mã hóa tinh vi cho phép mã hóa tố độ cao và giảm tạp âm nền. CDMA sử dụng ƣu điểm của nhiều loại phân tập khác nhau để nâng cao chất lƣợng thoại: - Phân tập tần số: Bảo bệ khỏi những ảnh hƣởng của Phadinh nhanh. - Phân tập không gian: Khi MS di chuyển giữa các ô làm chung tần số thì nó thực hiện chuyển giao mềm, thiết lập các kênh truy nhập với BTS mới trƣớc khi cắt bỏ kênh cũ. Trong giai đoạn quá độ thì MS làm việc đồng thời với 2 BTS tƣơng ứng với việc mạng làm việc phân tập theo không gian. - Phân tập thời gian: dùng cài xen và mã hóa - Phân tập đƣờng truyền: sử dụng bộ thu Rake để khắc phục sự thu nhận một tín hiệu qua nhiều đƣờng gây ra nhiễu giao thoa và nâng cao chất lƣợng âm thanh Quá trình thiết kế đƣợc đơn giản hóa Tất cả thuê bao sử dụng chung một nhóm sóng mang CDMA, cùng chia sẻ một phổ tần với nhau. Hệ số sử dụng lại tần số bằng 1 là một yếu tố quan trọng đã làm cho dung lƣợng của CDMA lớn hơn nhiều AMPS và các công nghệ khác, đồng thời nó còn làm cho việc thiết kế hệ thống đơn giản, dễ hiểu hơn. Nhà khai thác sẽ không phải lập kế hoạch sử dụng tần số - một công việc hết sức phức tạp trong hệ thông tƣơng tự và TDMA. Quan trọng hơn, kể cả việc điều chỉnh lại tần số để mở rộng cũng đƣợc loại bỏ. Nếu nhà khai thác muốn thêm một cell hay một kênh mới thì không cần thiết phải lập lại toàn bộ tần số của hệ thống. 35
Nâng cao tính bảo mật thông tin Thông tin trong CDMA đƣợc bảo mật rất cao, việc xâm nhập bất hợp pháp vào tín hiệu CDMA là cực kỳ khó. Đó là vì các khung thông tin đã số hóa đƣợc trải phổ trên một nền phổ rộng. Hơn thế nữa, trong tƣơng lai CDMA có các kế hoạch mã hóa số mới để tạo ra các mức bảo mật và an toàn hơn nhiều. Cải thiện vùng phủ sóng Một cell CDMA có vùng phủ sóng lớn hơn nhiều so với cell tƣơng tự hay số khác vì CDMA sử dụng thiết bị thu có độ nhạy lớn hơn các kỹ thuật khác. Do đó, để phủ sóng một vùng địa lý nhƣ nhau thì số cell CDMA phải dùng sẽ ít hơn. Tùy thuộc vào yêu cầu tải của hệ thống và nhiễu giao thoa mà việc giảm số cell có thể tới 50% so với GSM. Tăng thời gian sử dụng pin Do việc điều khiển công suất chính xác và các đặc tính khác của hệ thống, các máy mobile CDMA thƣờng chỉ truyền công suất bằng một phần nhỏ công suất so với các máy tƣơng tự và TDMA. Điều này cho phép các thuê bao tăng thời gian sử dụng pin của máy mobile. Cung cấp dải thông theo yêu cầu Một kênh CDMA băng rộng cung cấp tài nguyên chung mà tất cả các mobile trong hệ thống cùng dùng chung, tùy theo ứng dụng là truyền thoại, dữ liệu, fax hay ứng dụng khác. Tại một thời điểm bất kỳ, phần dải thông không đƣợc sử dụng bởi mobile này thì có thể cung cấp cho một mobile khác. Điều này làm cho CDMA thực sự linh hoạt và đƣợc khai thác để tạo ra các khả năng mạnh hơn nhƣ dịch vụ dữ liệu tốc độ cao. Thêm vào đó, vì mobile hoàn toàn độc lập khi sử dụng “bandwidth pool” nên đặc trƣng đó có thể dễ dàng cùng tồn tại trên một kênh CDMA. 2.2.1.5. Nhƣợc điểm của CDMA Khả năng roamming hạn chế Giá thành thiết bị đầu cuối đắt hoặc ngƣời sử dụng phải mua thiết bị của nhà khai thác 2.2.2. Điều khiển công suất CDMA Hệ thống CDMA cung cấp chức năng điều khiển công suất 2 chiều (từ BS đến máy di động và ngƣợc lại) để cung cấp một hệ thống có dung lƣợng 36
lƣu lƣợng lớn, chất lƣợng dịch vụ cuộc gọi cao và các lợi ích khác. Mục đích của điều khiển công suất phát của máy di động là điều khiển công suất phát của máy di động sao cho tín hiệu phát của tất cả các máy di động trong cùng một vùng phục vụ có thể đƣợc thu với độ nhạy trung bình tại bộ thu của BS. Khi công suất phát của tất cả các máy di động trong vùng phục vụ đƣợc điều khiển nhƣ vậy thì tổng công suất thu đƣợc tại bộ thu của BS trở thành công suất thu trung bình của nhiều máy di động. Bộ thu CDMA của BS chuyển tín hiệu CDMA thu đƣợc từ máy di động tƣơng ứng thành thông tin số băng hẹp. Trong trƣờng hợp này thì tín hiệu của các máy di động khác còn lại chỉ nhƣ là tín hiệu tạp âm của băng rộng. Thủ tục thu hẹp băng đƣợc gọi là độ lợi xử lý nhằm nâng cao tỷ số tín hiệu/ giao thoa (db) từ giá trị tạp âm lên đến một mức đủ lớn để cho phép hoạt động đƣợc với lỗi bit chấp nhận đƣợc. Một mong muốn là tối ƣu các lợi ích của hệ thống CDMA bằng cách tăng số lƣợng các cuộc gọi đồng thời trong một băng tần cho trƣớc. Dung lƣợng hệ thống là tối đa khi tín hiệu truyền của máy di động đƣợc thu bởi BS có tỷ số tín hiệu/giao thoa ở mức yêu cầu tối thiểu qua việc điều khiển công suất của máy di động. Hoạt động của máy di động sẽ bị giảm chất lƣợng nếu tín hiệu của các máy di động mà BS thu đƣợc là quá yếu. Nếu các tín hiệu của các máy di động đủ khỏe thì hoạt động của các máy này sẽ đƣợc cải thiện nhƣng giao thoa đối với các máy di động khác cùng sử dụng một kênh sẽ tăng lên làm cho chất lƣợng cuộc gọi của các thuê bao khác sẽ bị giảm nếu nhƣ dung lƣợng tối đa không giảm. Một tiến bộ lớn hơn của việc điều khiển công suất trong hệ thống CDMA là làm giảm công suất phát trung bình. Trong đa số trƣờng hợp thì môi trƣờng truyền dẫn là thuận lợi đối với CDMA. Trong các hệ thống băng hẹp thì công suất phát cao luôn luôn đƣợc yêu cầu để khắc phục fading tạo ra theo thời gian. Trong hệ thống CDMA thì công suất trung bình có thể giảm bởi vì công suất yêu cầu chỉ phát đi khi có điều khiển công suất và công suất phát chỉ tăng khi có fading. 37
2.2.3. Chuyển giao CDMA 2.2.3.1. Khái quát về chuyển giao trong các hệ thống thông tin di động Ở các hệ thống thông tin di động tổ ong, chuyển giao xảy ra khi trạm di động đang làm các thủ tục thâm nhập mạng hoặc đang có cuộc gọi. Mục đích của chuyển giao là để đảm bảo chất lƣợng đƣờng truyền khi một trạm di động rời xa trạm gốc đang phục vụ nó. Khi đó, nó phải chuyển lƣu lƣợng sang một trạm gốc mới hay một kênh mới. Chuyển giao là một phần cần thiết cho việc xử lý sự di động của ngƣời sử dụng đầu cuối. Nó đảm bảo tính liên tục của các dịch vụ vô tuyến khi ngƣời sử dụng di động di chuyển từ qua ranh giới các ô tế bào. Trong các hệ thống tế bào thế hệ thứ nhất nhƣ AMPS, việc chuyển giao tƣơng đối đơn giản. Sang hệ thống thông tin di động thế hệ 2 nhƣ GSM và PACS thì có nhiều cách đặc biệt hơn bao gồm các thuật toán chuyển giao đƣợc kết hợp chặt chẽ trong các hệ thống này và trễ chuyển giao tiếp tục đƣợc giảm đi. Khi đƣa ra công nghệ CDMA, một ý tƣởng khác đƣợc đề nghị để cải thiện quá trình chuyển giao đƣợc gọi là chuyển giao mềm. 2.2.3.2. Các loại chuyển giao.  Chuyển giao cứng Chuyển giao cứng đƣợc thực hiện khi cần chuyển lƣu lƣợng sang một kênh tần số mới. Chuyển giao cứng thực hiện phƣơng thức cắt trƣớc khi nối. Ở chuyển giao này kết nối với kênh cũ bị cắt trƣớc khi kết nối với kênh mới. Nhƣợc điểm của chuyển giao này là có thể rớt cuộc gọi do chất lƣợng của kênh mới quá xấu trong khi kênh cũ đã cắt. Các sơ đồ chuyển giao cứng bao gồm: Chuyển giao CDMA đến CDMA: Trạm di động chuyển dịch giữa các ô hay đoạn ô làm việc ở tần số CDMA khác nhau. Chuyển giao cứng CDMA đến tƣơng tự: Trạm di động chuyển kênh lƣu lƣợng CDMA đến kênh tiếng tƣơng tự.  Chuyển giao mềm Chuyển giao mềm xảy ra khi MS tạo đƣợc kết nối mới rồi mới ngắt bỏ kết nối cũ. Có 2 trƣờng hợp: 38
MS nằm trong vùng chồng lấn phủ sóng giữa 2 ô, làm việc trên 2 kênh với 2 BTS khác nhau thì 2 BTS này phải thông báo để có cùng mã PN. BSC chọn khung có tiếng nói tốt của 2 kênh. MS nằm trong vùng chồng lấn của 3 ô. BSC chọn một trong ba kênh tiếng nói của 3 BTS Chuyển giao mềm làm tăng độ tin cậy của truyền tin và không bị gián đoạn. Chuyển giao mềm chỉ có thể thực hiện ở hệ thống thông tin di động tổ ong CDMA vì ở đây sử dụng chung một kênh tần số nên trạm di động không cần thay đổi kênh tần số khi nó di chuyển vào vùng phục vụ mới.  Chuyển giao siêu mềm Chuyển giao từ anten định hƣớng này sang anten định hƣớng khác của cùng trạm gốc.  Chuyển giao mềm mềm hơn MS ở vùng chuyển giao của 2 dải quạt 1 ô và ô thứ hai, ở đây sẽ vừa lựa chọn theo mức cƣờng độ trƣờng, vừa lựa chọn theo không gian. 2.2.4.Máy thu Rake Phân tập là một kỹ thuật thông tin áp dụng trong các hệ thống nhiễu và pha đinh, chúng cho ta sự cải thiện kết nối vô tuyến với giá thành tƣơng đối thấp. Khác với san bằng, phân tập không cần đòi hỏi một sự tập dƣợt trƣớc. Hơn thế nữa, có rất nhiều cách để thực hiện phân tập, tất cả đều rất thực tế và cho sự cải thiện kết nối một cách đáng kể với giá thành phụ thêm ít. Tín hiệu trải phổ không có khả năng chống phadinh vì các thành phần nhiều đƣờng cùng mang thông tin về một tín hiệu đƣợc gửi đi và các thành phần này lại độc lập với nhau. Do vậy, nếu một trong các thành phần nhiều đƣờng bị suy giảm do pha dinh thì các thành phần khác có thể không bị ảnh hƣởng bởi phadinh để đƣa ra quyết định về tín hiệu thu đƣợc. Máy thu CDMA sử dụng tín hiệu nhiều đƣờng để thu phân tập đƣợc gọi là máy thu Rake. 2.2.5. Tổ chức kênh trong CDMA2000 Toàn bộ kênh trong CDMA2000 đƣợc tổ chức thành hai loại kênh là kênh đƣờng lên (hƣớng từ MS tới BTS) và kênh đƣờng xuống (hƣớng từ BTS tới MS). Các kênh này lại đƣợc chia thành kênh vật lý và kênh logic. 39
2.2.5.1. Kênh vật lý Ký hiệu tên kênh và chức năng của kênh vật lý đƣợc cho dƣới bảng sau: Tên kênh Kênh vật lý F/R-PICH Kênh hoa tiêu đƣờng xuống/lên (Forward/Reverse Pilot Channel) F/SYNC Kênh đồng bộ đƣờng xuống (Forward Sync Channel) F- Kênh phân tập phát đƣờng xuống (Forward Transmit Diversyti TDPICH Pilot Channel) F-PCH Kênh tìm gọi đƣờng xuống (Forward Paging Channel) F-BCCH Kênh điều khiển quảng bá đƣờng xuống (Foraward Broadcast Control Channel) F-QPCH Kênh tìm gọi nhanh đƣờng xuống (Forward Quick Paging Channel) F-CPCCH Kênh điều khiển công suất chung đƣờng xuống (Forward Common Power Control Channel) F-CACH Kênh ấn định chung đƣờng xuống (Forward Common Assigment Channel) F/R- Kênh điều khiển chung đƣờng xuống/lên (Forward/Reverse CCCH Common Control Channel) F/R- Kênh điều khiển riêng đƣờng xuống /lên (Forward/Reverse DCCH Dedicated Control Channel) F/R-FCH Kênh cơ bản đƣờng xuống lên (Forward/Reverse Fundamental Channel) F/R-SCH Kênh bổ xung đƣờng xuống/lên (Forward/Reverse Supplemental Channel) R-ACH Kênh thâm nhập đƣờng lên (Reverse Access Channel) F-EACH Kênh truy nhập tăng cƣờng đƣờng lên (Forward Enhanced Channel) F-APICH Kênh hoa tiêu phụ đƣờng xuống (Forward Auxiliary Pilot Channel) F- Kênh hoa tiêu phân tập phát bổ xung đƣờng xuống (Forward ATDPICH Auxiliary Transmit Diversyti Pilot Channel) F/R- Kênh bổ xung mã đƣờng xuống/lên (Forward/Reverse SCCH Supplemental Code Channel) 40
a. Kênh vật lý hƣớng xuống Kênh CDMA đƣờng xuống Kênh Kênh Kênh Kênh điều Kênh Kênh Kênh Kênh Kênh ấn điều tìm khiển hoa đồng lƣu quảng tìm định khiển gọi công tiêu bộ lƣợng bá gọi chung chung nhanh suất Kênh Kênh 0-1 0-7 Kênh hoa Kênh 0-2 hoa Kênh kênh 0-1 các hoa tiêu điều các tiêu hoa điều kênh kênh tiêu phân khiển kênh phân tiêu khiển cơ mã đƣờng tập công bổ tập phụ dành bản bổ xuóng phát suất sung phát riêng sung phụ Hình 6: Các kênh vật lý đƣờng xuống Từ cấu trúc trên ta thấy BS phát nhiều kênh chung cũng nhƣ một số kênh dành riêng cho thuê bao trong vùng phủ sóng của nó. Mỗi kênh CDMA đƣợc ấn định một kênh lƣu lƣợng đƣờng xuống nhƣ sau: Kênh F-FCH 0-7 kênh F-SCH cho cấu hình RC1 và RC2 0-2 kênh F-SCH cho cấu hình RC1 đến RC3 Các kênh F-FCH đƣợc sử dụng cho thoại còn các kênh F-SCH đƣợc sử dụng cho kênh số liệu.  Kênh hoa tiêu đƣờng xuống F-PICH Kênh hoa tiêu đƣợc phát quảng bá liên tục bởi các trạm BS trên các kênh CDMA hƣớng xuống để cung cấp thông tin định thời và pha. Hoa tiêu chung là một tín hiệu không đƣợc điều chế trải phổ chuỗi trực tiếp bằng hàm Walsh. F-PICH đƣợc dùng chung cho tất cả các kênh lƣu lƣợng và đƣợc sử dụng để: 41
Cung cấp pha chuẩn cho giải điều chế nhất quán tại máy thu MS Phát hiện các tia đa đƣờng để ấn định các ngón của RAKE đến đa đƣờng mạnh nhất. Bắt ô. Cung cấp các phƣơng tiện so sánh cƣờng độ tín hiệu giữa các trạm gốc để chuyển giao. Bằng kênh hoa tiêu chung có thể phát tín hiệu hoa tiêu mà không cần thông tin bổ sung cho ngƣời sử dụng. Hệ thống sử dụng hoa tiêu chung có thể đạt hiệu quả cao hơn hệ thống sử dụng hoa tiêu cho từng ngƣời. Đối với lƣu lƣợng thoại, hoa tiêu chung có thể đảm bảo đánh giá kênh tốt hơn và cần ít thông tin bổ sung hơn, vì thế cải thiện chất lƣợng thu. Ngoài ra nó có thể đảm bảo tìm kiếm tốt hơn và hoạt động chuyển giao tốt hơn.  Kênh hoa tiêu phụ đƣờng xuống F-APICH Là tín hiệu không đƣợc trải phổ chuẩn trực tiếp đƣợc phát liên tục từ BTS. F-APICH đƣợc sử dụng cho các ứng dụng tạo búp anten và búp hẹp. Các búp hẹp có thể sử dụng cho các ứng dụng phủ cho một vùng địa lý đặc iệt hoặc tăng dung lƣợng ở các vùng nóng.  Kênh hoa tiêu phân tập phát phụ đƣờng xuống F-TDPICH Đây là một kênh liên kết với kênh hoa tiêu phụ F-APICH. Hai kênh này cung cấp chuẩn pha để tách sóng nhất quán các kênh CDMA đƣờng xuống liên kết với kênh hoa tiêu phụ và thực hiện phân tập phát.  Kênh đồng bộ đƣờng xuống F-SYNC Đây là một kênh mã đƣợc các MS trong vùng phủ sóng của BS sử dụng để bắt bản tin đồng bộ lúc đầu. Có hai kiểu kênh F-SYNC: F-SYNC chia sẻ: Đảm bảo dịch vụ cho cả hai IS-95B và CDMA khi sử dụng F-SYNC ở kênh IS-95B bị chồng lấn. Chế độ này chỉ áp dụng cho hệ thống chồng lấn. F-SYNC băng rộng: đƣợc điều chế trên toàn bộ băng rộng . F-SYNC đƣợc điều chế nhƣ một kênh riêng trong vật lý chung đƣờng xuống. Chế độ này đƣợc áp dụng cho cả chế độ chồng lấn và không chồng lấn. 42
 Kênh tìm gọi đƣờng xuống F-PCH Đây là một kênh mã ở đƣờng xuống của kênh CDMA để phát thông tin điều khiển và các tìm gọi từ BS đến MS. Một BS của CDMA có thể có rất nhiều kênh tìm gọi. Kênh tìm gọi đƣợc sử dụng để phát các thông tin điều khiển và các bản tin tìm gọi từ MS đến các máy di động và làm việc ở chế độ 9.6Kbps hay 4.8 Kbps (giống IS-95). F-PCH mang các bản tin bổ sung, công nhận, ấn định kênh, các yêu cầu trạng thái và cập nhật số liệu chia sẻ bảo mật SDD (Secret Shared Data) từ BS đến MS. Có hai kiểu kênh tìm gọi là: F-PCH chia sẻ và F-PCH băng rộng. F-PCH chia sẻ đảm bảo dịch vụ cho cả hai IS-95 và CMDA khi sử dụng F-PCH ở kênh IS-95B bị chồng lấn. Chế độ này chỉ áp dụng cho các cấu hình chồng lấn.  Kênh tìm gọi nhanh F-QPCH Là một tín hiệu trải phổ đƣợc điều chế bật / tắt phát đi từ BTS để thông báo cho các MS trong chế độ chia khe ở trạng thái rỗi có xuất hiện kênh điều khiển chung đƣờng xƣớng. F-QPCH cho phép tăng thời hạn acqui của MS bằng cách giảm thời gian phân tích các tìm gọi không dành cho nó. MS giám sát F-QPCH và khi cờ chỉ thị tìm gọi đƣợc lập, nó sẽ kiếm bản tin tìm gọi.  Kênh điều khiển chung đƣờng xuốngF-CCCH Là một kênh điều khiển đƣợc sử dụng để truy nhập thông tin điều khiển số từ BS đến một hay nhiều MS. F-CCCH truyền bản tin điều khiển lớp 3 và MAC từ BS đến MS nhƣ: 5ms, 10ms, 20ms phụ thuộc vào môi trƣờng khai thác.  Kênh quảng bá chung đƣờng xuống F-BCCH Đây là kênh tìm gọi dành riêng cho các bản tin điều khiển bổ sung và các bản tin quảng bá của SMS. Nhờ vậy, các bản tin bổ sung cho điều khiển của kênh tìm gọi đƣợc chuyển sang một kênh quảng bá riêng. Biện pháp này cải thiện thời gian khởi đầu MS và hiệu quả hoạt động truy nhập hệ thống. Ngoài ra, nhờ việc giảm số bản tin trên kênh F-PCH dung lƣợng tìm gọi tăng.  Kênh cơ bản đƣờng xuống F-FCH Là một bộ phận của kênh lƣu lƣợng đƣờng xuống để mang tín hiệu ghép của số liệu tốc độ cao và thông tin điều khiển công suất. Mỗi kênh F- FCH đƣợc phát trên một kênh mã trực giao khác nhau và sử dụng kích cỡ khung tƣơng ứng 20ms và 5ms. 43
 Kênh bổ xung đƣờng xuống F-SCH Đƣợc sử dụng cho các cuộc gọi dữ liệu tốc độ cao. Mỗi kênh lƣu lƣợng đƣờng F-TCH có thể chứa tới hai kênh F-SCH. Trạm BS sẽ phát thông tin dữ liệu trên kênh F-SCH ở các tốc độ: 1200, 2400, 4800, 9600, 19200, 38400, 78600,153600bps. Trạm BS phát kênh F-SCH sử dụng chuỗi PNI, PNQ giống nhƣ trên kênh hoa tiêu F-PICH.  Kênh điều khiển riêng đƣờng xuống F-DCCH Đƣợc sử dụng để truyền thông tin ngƣời sử dụng và báo hiệu trong quá trình thực hiện cuộc gọi. Mỗi kênh F-TCH có thể chứa một kênh F-DCCH. Trạm BS sẽ phát thông tin trên kênh F-DCCH ở tốc độ không đổi 9600bps với tốc độ dài khung là 20ms và sử dụng các chuỗi PNI, PNQ giống nhƣ kênh hoa tiêu F-PICH cho việc trải phổ tín hiệu. Đặc điểm của kênh CDMA2000 đƣờng xuống: Truyền dẫn đơn và đa sóng mang Phân tập phát Điều chế trực giao b. Kênh vật lý đƣờng lên 44
Kênh CDMA 2000 đƣờng lên Kênh lƣu Kênh khai Kênh khai Kênh khai lƣợng thác điều Kênh truy thác truy thác lƣu đƣờng khiển nhập nhập tăng lƣợng lên(RC1 chung cƣờng đƣờng lên hay RC2) đƣờng lên Kênh cơ Kênh hoa Kênh hoa Kênh hoa bản đƣờng tiêu đƣờng tiêu đƣờng tiêu đƣờng lên lên lên lên Kênh mã Kênh điều Kênh điều Kênh truy bổ sung khiển khiển riêng nhập tăng đƣờng lên chung đƣờng lên cƣờng từ 0-7 đƣờng lên 0 hoặc 1 Kênh cơ bản đƣờng lên 0 hoặc 1 Kênh cơ bản đƣờng lên 0 đến 2 Kênh con điều khiển công suất Hình 7: Các kênh vật lý đƣờng lên Sự tăng cƣờng kênh đƣờng lên cho phép UE phát triển nhiều kênh mã để truyền số liệu tốc độ cao. Cấu hình tối thiểu gồm một kênh hoa tiêu đƣờng lên (R-PICH) cho phép BS thực hiện giải điều chế nhất quán và một kênh cơ bản đƣờng lên (R-FCH) để truyền thoại. Để phát số liệu và báo hiệu có thể bổ 45
sung thêm các kênh nhƣ: Kênh bổ sung đƣờng lên (R-PCH) và kênh điều khiển đƣờng lên (R-DCCH).  Kênh truy nhập đƣờng lên R-ACH R-ACH đƣợc các MS sử dụng để liên lạc với BTS cho các bản tin báo hiệu ngắn nhƣ: Khởi đầu cuộc gọi, trả lời tìm gọi, đăng ký, R-ACH là các kênh truy nhập ngẫu nhiên đƣợc chia khe.  Kênh điều khiển chung đƣờng lên R-CCCH Là một bộ phận của kênh CDMA đƣờng lên, đƣợc sử dụng để truyền thông tin điều khiển số từ một hay nhiều MS đến một BTS. R-CCCH có thể làm việc ở chế độ truy nhập dành trƣớc hay truy nhập ấn định. Nó có thể hỗ trợ chuyển giao mềm trong chế độ truy nhập dành trƣớc. R-CCCH đƣợc sử dụng để truyền bản tin MAC lớp 3 từ MS đến BTS. R- CCCH khác R-ACH ở chỗ R-CCCH cung cấp nhiều khả năng hơn R-ACH.  Kênh hoa tiêu đƣờng lên R-PICH Là một tín hiệu không đƣợc điều chế trải phổ trực tiếp, đƣợc MS phát liên tục. R-PICH cung cấp chuẩn pha cho giải điều chế nhất quán ở BTS và có thể cung cấp phƣơng tiện để đo cƣờng độ tín hiệu. Kênh hoa tiêu cho các kênh riêng đƣờng lên gồm: Một giá trị tham khảo cố định và thông tin điều khiển công suất đƣờng xuống ghép chung. Thông tin điều khiển công suất ghép theo thời gian đƣợc gọi là kênh con điều khiển công suất. Kênh con điều khiển công suất trên kênh R-PICH đƣợc MS sử dụng để điều khiển công suất BTS khi BTS này làm việc trên kênh lƣu lƣợng đƣờng xuống với cấu hình vô tuyến từ RC3 đến RC9. Kênh con này cung cấp thông tin về chất lƣợng đƣờng xuống ở tốc độ 1 bit trên nhóm công suất điều khiển công suất PCG (Power Control Group). Sự lặp điều khiển công suất có nghĩa là giá trị bit này không thay đổi trong thời gian lặp ký hiệu. Bit điều khiển công suất sử dụng phần cuối cùng của mỗi nhóm PCG. R-PICH đƣợc sử dụng để bắt đầu, bám thời gian, khôi phục chuẩn nhất quán cho máy thu Rake và đo công suất.  Kênh lƣu lƣợng đƣờng lên Là kênh lƣu lƣợng để truyền báo hiệu và số liệu từ MS đến BTS. Đối với cấu hình RC1 và RC2 kênh lƣu lƣợng đƣờng lên bao gồm một kênh R- FCH và đến 7 kênh R-SCH. Đối với cấu hình RC3 và RC6 kênh lƣu lƣợng 46
đƣờng lên gồm một kênh R-FCH, một kênh R-DCCH hoặc cả hai và tới hai kênh R-SCH.  Kênh cơ bản đƣờng lên R-FCH Là một bộ phận của kênh lƣu lƣợng để mang số liệu tốc độ cao và thông tin điều khiển từ MS đến BTS R-FCH đƣợc truyền ở các tốc độ vô tuyến khác nhau cho cấu hình vô tuyến khác nhau.  Kênh bổ sung đƣờng lên R-SCH R-SCH sử dụng cho các cuộc gọi số liệu và có thể hoạt động ở các tốc độ bit khác nhau.  Kênh điều khiển riêng đƣờng lên R-DCCH Là một bộ phận của kênh lƣu lƣợng đƣờng lên đƣợc sử dụng để truyền số liệu mức cao và thông tin điều khiển từ MS đến BTS. Phụ thuộc vào hoàn cảnh phục vụ, kênh R-DCCH, R-FH, R-SCH đƣợc sử dụng hoặc không sử dụng. Mỗi kênh vật lý đƣợc trải phổ bằng một chuỗi mã Waslh để đảm bảo phân kênh trực giao cho các kênh logic.  Kênh số liệu truy nhập tăng cƣờng R-EACH Số liệu ở chế truy nhập cơ sở hoặc chế độ truy nhập có điều khiển công suất đƣợc phát trên kênh R-EACH, còn chế độ ở chế độ truy nhập dành trƣớc đƣợc phát trên kênh R-CCCH Đặc điểm của kênh CDMA2000 đƣờng lên: Dạng sóng liên tục Các kênh trực giao đối với các chuỗi Waslh độ dài khác nhau Thích ứng tốc độ Các búp trên phổ thấp Các kênh số liệu độc lập Điều khiển công suất đƣờng lên Kênh điều khiển riêng cách biệt Độ dài khung. 2.2.5.2. Kênh logic. Bao gồm kênh lƣu lƣợng và kênh báo hiệu. Tên và chức năng của chúng nhƣ sau: 47
 Kênh lƣu lƣợng riêng F/R-DTCH DTCH là một kênh logic đƣờng lên hoặc đƣờng xuống đƣợc sử dụng để mang số liệu của ngƣời sử dụng.  Kênh lƣu lƣợng chung F/R-CTCH CTCH là một kênh logic đƣờng lên hoặc xuống đƣợc sử dụng để mang cụm số liệu ngắn liên quan đến dịch vụ số liệu.  Kênh MAC riêng F/R-CMCH-Control CMCH-Control là kênh logic đƣờng lên hoặc xuống đƣợc sử dụng để mang các bản tin MAC: Mudium Access Control – điều khiển truy nhập môi trƣờng.  Kênh MAC chung đƣờng lên: R-CMCH-Control Đây là kênh logic đƣờng lên đƣợc MS sử dụng và dịch vụ số liệu đƣợc truyền đến MS khi nó ở trạng thái chờ. Kênh logic này đƣợc sử dụng để mang các bản tin MAC và đƣợc chia sẻ cho một nhóm di động với ý nghĩa truy nhập đến kênh này.  Kênh MAC chung đƣờng xuống F-CMCH-Control Kênh này đƣợc sử dụng bởi BTS ở dịch vụ số liệu trong trạng thái ngủ/rỗi.Kênh logic này đƣợc sử dụng để mang các bản tin MAC.  Kênh báo hiệu riêng DSCH Kênh này mang số liệu báo hiệu riêng cho các lớp cao cho một BS  Kênh báo hiệu chung CSCH Kênh này mang báo hiệu số liệu lớp cao với truy nhập chung cho nhiều MS 2.2.6. Kỹ thuật trải phổ và mã trải phổ Kỹ thuật điều chế trải phổ này hay còn đƣợc gọi tắt là kỹ thuật trải phổ là một kỹ thuật thông tin vô tuyến dùng giải thông truyền dẫn lớn hơn gấp nhiều lần so với dải thông của thông tin hay tốc độ số liệu của một thuê bao bất kỳ. Một hệ thống ứng dụng kỹ thuật trải phổ đƣợc gọi là một hệ thống thông tin trải phổ nếu nó thỏa mãn đủ 3 yếu tố sau: Tín hiệu sau trải phổ chiếm 1 độ rộng băng tần ruyền dẫn lớn hơn nhiều băng tần truyền dẫn tối thiểu cần thiết để truyền thông tin đi. Trải phổ đƣợc thực hiện nhờ tín hiệu trải phổ và thƣờng đƣợc gọi là mã trải phổ, mã trải phổ này đƣợc độc lập với dữ liệu. 48
Tại phía thu, việc nén phổ nhằm khôi phục lại tín hiệu ban đầu đƣợc thực hiện nhờ tƣơng quan giữa tín hiệu thu đƣợc với bản sao đồng bộ mã trải phổ đƣợc sử dụng ở phía phát. Tuy nhiên có một số kỹ thuật điều chế và giải điều chế sử dụng băng tần truyền dẫn lớn hơn độ rộng băng tối thiểu cần thiết để truyền dữ liệu ban đầu. Song không phải là điều chế trải phổ do không thỏa mãn cả 3 yêu cầu trên chẳng hạn nhƣ: điều tần, điều chễ xung mã dẫn tới tăng độ rộng băng truyền nhƣng không thỏa mãn yêu cầu 1, 2 nên cũng ko phải là kỹ thuật trải phổ. Các ƣu điểm của hệ thống trải phổ: Có 3 ƣu điểm chính nổi bật là  Khả năng triệt nhiễu Nhiễu là tín hiệu có hại tác động xấu đến tín hiệu mong muốn. Nhiễu có rất nhiều loại nhƣ nhiễu xung, nhiễu liên tục, nhiễu trắng, nhiễu cộng .trong đó có nhiễu tạp âm trắng có năng lƣợng phân bố đều khắp thang tần số nên năng lƣợng tổng cộng của nó là rất lớn. Tuy nhiên chỉ có các thành phần phổ nằm trong không gian phổ tín hiệu mới ảnh hƣởng xấu tới chất lƣợng truyền dẫn do đó việc truyền dẫn vẫn đạt hiệu quả. Đối với các loại nhiễu dải hẹp cùng lọt vào máy thu với tín hiệu có ích thì thông qua việc giải điều chế trải phổ tại nơi thu mà nó bị suy yếu đi. Điều này là do các tín hiệu nhiễu này tuy đƣợc thu cùng với tín hiệu có ích nhƣng chúng ko có đƣợc sự tƣơng quan cần thiết cho việc giải trải phổ. Do dó thông qua việc giải trải phổ, phổ của nhiễu sẽ bị trải ra và mật độ năng lƣợng cũng bị giảm đi nhiều. Trong khi đó phổ của tín hiệu có ích sau khi giải trải phổ mật độ sẽ đƣợc khôi phục Đối với nhiễu công Gaussian thì hệ thống trải phổ không thể cải thiện đƣợc chất lƣợng truyền dẫn. Tạp âm trắng luôn tồn tại ngay cả khi đã trải phổ. Ngoài ra còn nhiễu cùng kênh do các MS sử dụng chung băng tần, tín hiệu của MS này lại là nhiễu đối với tín hiệu MS khác. Do có sự đồng bộ chính xác giữa các mã trải phổ phía phát và phía thu nên hệ thống có thể khắc phục đƣợc loại nhiễu này. Để đối phó với nhiễu phá, hệ thống trải phổ không dùng toàn bộ các tọa độ trực giao có thể kết nối thông tin mà chỉ dùng một tập con trong đó. Nếu tín hiệu có bề rộng phổ W, thời gian tồn tại là T thì số phân lƣợng phổ là 49
2WT. Một phân lƣợng phổ tƣơng ứng với một ô vuông có một chiều dài là một đơn vị thời gian, và một chiều là đƣơn vị bề rộng phổ. Tín hiệu trải phổ có bề rộng càng lớn thì số tọa độ trực giao càng lớn và nhiễu phá càng khó có thể xác định đƣợc tập con nào đang đƣợc sử dụng để gây nhiễu.  Giảm đƣợc mật độ năng lƣợng Trong hệ thống trải phổ, do tín hiệu trƣớc khi truyền đi đƣợc trải phổ thành tín hiệu có phổ lớn hơn nhiều so với tín hiệu gốc cần truyền nên công suất trung bình của tín hiệu đƣợc trải đều và giảm nhỏ trên toàn bộ miền trải phổ. Với đặc điểm này thì hệ thống trải phổ có một ƣu điểm rất lớn là: Tín hiệu truyền đi rất khó bị phát hiện do có mật độ thấp, tín hiệu truyền đi đƣợc chìm trong nền tạp âm, điều này làm cho các đối tƣợng khác khó có thể nghe trộm tín hiệu, đồng thời làm giảm can nhiễu cho các máy thu khác. Đây là cơ sở để xây dựng hệ thống thông tin có tính bảo mật cao.  Đa truy nhập theo mã CDMA CDMA là phƣơng thức đa truy nhập phân chia theo mã nhờ kỹ thuật trải phổ. Do hiệu quả nén tạp âm rất cao nên mỗi ngƣời sử dụng đƣợc chỉ định một mã trải phổ duy nhất ( mỗi mã trải phổ tƣơng ứng với một kênh thông tin độc lập) dễ dàng phân biệt với những ngƣời sử dụng khác cùng phát đi đồng thời và trong cùng một băng tần. Nhƣ vậy hệ thống CDMA có hiệu suất sử dụng băng tần rất cao và có dung lƣợng lớn. Phƣơng pháp trải phổ tín hiệu sử dụng mã trải phổ băng rộng điều chế tín hiệu sóng mang đã đƣợc điều chế bởi dữ liệu gọi là trải phổ dãy trực tiếp (DS/SS). Trong phƣơng pháp này mã trải phổ trực tiếp tham gia vào quá trình điều chế, trong các phƣơng pháp trải phổ khác mã trải phổ không trực tiếp tham gia vào quá trình điều chế mà sử dụng để điều chế nhƣ dùng để điều khiển tần số hay thời gian truyền dẫn tín hiệu sóng mang đã đƣợc điều chế bởi dữ liệu. Có hai kỹ thuật trải phổ dãy trực tiếp dùng trong CDMA 2000 là: DS- BPSK và DS-QPSK. 2.2.6.1. Trải phổ dãy tực tiếp sử dụng phƣơng pháp điều chế BPSK Phƣơng pháp này sử dụng hai lần điều chế, lần điều chế thứ nhất điều chế dữ liệu theo phƣơng pháp điều chế số thông thƣờng, lần điều chế thứ hai sử dụng điều chế dịch pha nhị phân BPSK nhƣ ghép trải phổ, điều đó có nghĩa 50
là lần điều chế thứ hai ngƣời ta sử dụng mã trải phổ điều chế tín hiệu sóng mang đã đƣợc điều chế bởi tín hiệu (ở lần điều chế thứ nhất) theo kiểu BPSK. 2.2.6.2. Trải phổ dãy trực tiếp sử dụng phƣơng pháp điều chế QPSK Điều chế pha 4 mức QPSK sử dụng nguyên lý 2 bit thành một ký hiệu và đƣợc mô tả bằng một trạng thái pha của sóng mang, nhƣ thế với cùng một độ rộng băng truyền dẫn sử dụng phƣơng pháp điều chế pha QPSK có tốc độ bit truyền dẫn đạt đƣợc gấp 2 lần so với trƣờng hợp điều chế pha BPSK. 2.2.7. Kiến trúc mạng CDMA 2000 R L H SMS-SC Mạng điện thoại công cộng BSC MSC Bức Router Router tƣờng lửa Internet PDSN BSC AAA Mạng số liệu riêng/công cộng HA Hình 8: Sơ đồ kiến trúc mạng CDMA 2000 51
2.2.7.1. Nút phục vụ số liệu gói PDSN PDSN (Packet Data Serving Node) là một phần tử mới liên quan đến hệ thống CDMA 2000. Đây là một phần tử quan trọng để xử lý các dịch vụ gói. PDSN có nhiệm vụ hỗ trợ các dịch vụ gói và thực hiện các chức năng sau: Thiết lập, duy trì và kết cuối các phiên của giao thức điểm đến điểm (PPP: Point – to – Point Protocol) Hỗ trợ các dịch vụ gói đơn giản và IP. Thiết lập, duy trì và kết thúc các liên kết logic với mạng vô tuyến (RN) và giao diện vô tuyến gói (R-P) Khởi đầu, nhận thực, trao quyền và thanh toán (AAA) đến AAA Server cho khách hàng di động. Tiếp nhận các thông số dịch vụ từ AAA Server cho khách hàng di động. Định tuyến các gói đến và từ các mạng số liệu ngoài. Thu thập số liệu sử dụng để chuyển đến AAA. Tổng dung lƣợng của PDSN đƣợc xác định bằng thông lƣợng và số phiên PPP đƣợc phục vụ. Cần lƣu ý rằng dung lƣợng chỉ là một khía cạnh của quá trình định cỡ và cần phải lƣu ý đến yếu tố tin cậy của toàn mạng trong quá trình định cỡ. 2. 2.7.2. Nhận thực, Trao quyền và Thanh toán (AAA) AAA Server là một phần tử mới liên quan đến CDMA 2000. AAA cung cấp chức năng nhận thực, trao quyền và thanh toán cho mạng số liệu gói của CDMA 2000 và sử dụng giao thức RADIUS (Remote Access Dial-In User Service). AAA chỉ liên lạc với PDSN qua mạng IP và thực hiện chức năng chính ở mạng CDMA 2000 nhƣ sau: Nhận thực liên quan đến kết nối PPP và MIP Trao quyền (lý lịch dịch vụ, phân phối khóa bảo an và quản lý) Thanh toán 2.2.7.3. Tác nhân nhà HA HA là phần tử chính thứ ba của mạng dịch vụ gói trong hệ thống CDMA 2000, nó tuân theo tiêu chuẩn IS-853. HA thực hiện nhiều nhiệm vụ liên quan đến theo dõi vị trí của thuê bao MIP khi thuê bao này chuyển động từ một vùng chuyển mạch gói này đến vùng chuyển mạch gói khác. Trong 52
quá trình theo dõi máy di động, HA đảm bảo rằng các gói đƣợc chuyển đúng đến máy di động. 2.2.7.4. Router Router có chức năng định tuyến các gói đến và từ các phần tử mạng khác nhau trong hệ thống CDMA 2000. Router cũng có nhiệm vụ gửi và nhận các gói đến và từ các mạng khác. Bức tƣờng lửa để duy trì bảo mật khi nối với các ứng dụng số liệu của mạng khác. 2.2.7.5. Bộ ghi định vị thƣờng trú HLR HLR để lƣu giữ thông tin thuê bao giống nhƣ ở thế hệ 2, ngoài ra nó cũng lƣu giữ thông tin liên quan đến việc đƣa vào các dịch vụ gói. HLR thực hiện nhiệm vụ đối với dịch vụ gói cũng giống nhƣ đối với các dịch vụ thoại. Nó lƣu giữ các tùy chọn dịch vụ số liệu gói và các khả năng của đầu cuối cùng với các thông tin về dịch vụ thoại. Thông tin dịch vụ đƣợc HLR nạp xuống bộ ghi định vị tạm trú VLR của MSC liên quan trong quá trình đăng ký thành công. 2.2.7.6. Trạm thu phát gốc BTS BTS chịu trách nhiệm các tài nguyên gồm tần số, công suất và mã định kênh (Walsh) cho thuê bao. BTS chứa các thiết bị vô tuyến để phát và thu các tín hiệu CDMA 2000. BTS giao diện với mạng CDMA 2000 và thiết bị của ngƣời sử dụng UE. BTS điều khiển tính năng của hệ thống liên quan đến hoạt động của mạng. 2.2.7.7. Bộ điều khiển trạm gốc BSC. BSC chịu trách nhiệm điều khiển toàn bộ các BTS trong vùng quản lý của mình. BSC định tuyến các gói đến và từ PDSN. Ngoài ra, BSC định tuyến lƣu lƣợng ghép kênh theo thời gian đến chuyển mạch kênh MSC. 2.3 . KIẾN TRÚC TỔNG QUÁT MẠNG 3G Mạng thông tin di động 3G lúc đầu sẽ là mạng kết hợp giữa các vùng chuyển mạch gói (PS) và chuyển mạch kênh (CS) để truyền số liệu gói và tiếng. Các trung tâm chuyển mạch gói sẽ là các chuyển mạch sử dụng công nghệ ATM. Trên đƣờng phát triển đến mạng toàn IP, chuyển mạch kênh sẽ dần đƣợc thay thế bằng chuyển mạch gói. Các dịch vụ kể cả số liệu lẫn thời gian thực (nhƣ tiếng và video) cuối cùng sẽ đƣợc truyền đi trên cùng một môi 53
trƣờng IP bằng các chuyển mạch gói. Hình vẽ dƣới đây là kiến trúc tổng quát của mạng 3G kết hợp cả CS và PS trong mạng lõi. Điều khiển Thông tin Đầu cuối dịch vụ vị trí số liệu tiên tiến BS/ BTS/ nút B RNC Thiết bị Mạng báo hiệu SMS Internet Đầu cuối Server tiếng Internet Chức Chức năng CS năng CS Thiết Chức Chức bị năng PS năng CS cổng Thiết bị chuyển Thiết bị chuyển mạch nội hạt mạch cổng PSTN/PLMN Nút kết hợp CS và PS Hình 9: Cấu trúc chung mạng3G Các miền chuyển mạch kênh (CS) và chuyển mạch gói (PS) đƣợc thể hiện bằng một nhóm các đơn vị chức năng logic: trong thực tế các miền chức năng này đƣợc đặt vào các thiết bị và các nút vật lý. Chẳng hạn có thể thực hiện chức năng chuyển mạch kênh CS (MSC/GMSC) và chức năng chuyển mạch gói (SGSN/GGSN) trong một nút duy nhất để đƣợc một hệ thống tích hợp cho phép chuyển mạch và truyền dẫn các kiểu phƣơng tiện khác nhau: từ lƣu lƣợng tiếng đến lƣu lƣợng số liệu dung lƣợng lớn. 54
Chƣơng 3 ỨNG DỤNG CỦA 3G 3.1. MỞ ĐẦU Nhƣ đã tìm hiểu ở chƣơng II, công nghệ 3G là tiêu chuẩn băng thông rộng thế hệ thứ 3. Đây là bƣớc phát triển tiếp theo của công nghệ di động 2G và 2,5G. Chuẩn 3G cung cấp băng thông rộng, cho phép truyền tải không dây đồng thời dữ liệu thoại và phi thoại (Email, hình ảnh, âm thanh, video ). Chiếc điện thoại di động của chúng ta sẽ trở thành: ví tiền, văn phòng di động, thiết bị điều khiển các đồ gia dụng trong nhà, bản đồ số, phòng chiếu phim, nhà hát di động hay đơn giản là phƣơng tiện truyền tải thông tin, chia sẻ cảm xúc Tất cả sẽ trở thành hiện thực với công nghệ 3G. Hầu hết các nhà khai thác di động lớn trên thế giới đều tập trung cho công nghệ này, kể cả về khía cạnh thiết bị đầu cuối lẫn các dịch vụ nội dung. Nhiều tên tuổi lớn nhƣ: SK Telecom, NTT DoCoMo, KDDI đã gặt hái đƣợc thành công khi bắt tay khai phá mảnh đất 3G. Thậm chí, chiếc điện thoại sẽ trở thành một văn phòng di động hay một công cụ thanh toán trực tuyến tiện ích cho những ai đam mê công việc. Trên thực tế tại các nƣớc đã phát triển thì các dịch vụ đƣợc sử dụng nhiều nhất là Mobile Internet, Live TV (truyền hình trực tiếp trên điện thoại di động), xem phim, nghe nhạc theo yêu cầu. Một số điều cần lƣu ý khi vào mạng 3G: Trên máy đầu cuối của khách hàng, đối với các loại đầu cuối hỗ trợ mạng 3G, thông thƣờng có 3 chế độ lựa chọn mạng là: UMTS (3G), GSM (2G/2,5G) và Dual mode (2G/2,5G/3G) hoặc một thuật ngữ tƣơng tự. Khi khách hàng lựa chọn chế độ UMTS, thuê bao chỉ đƣợc truy cập vào mạng 3G với điều kiện nằm trong vùng phủ sóng 3G. Thuê bao sẽ không thể chuyển sang mạng 2G trong bất cứ trƣờng hợp nào. Do đó khách hàng sẽ không thể liên lạc đƣợc nếu nằm ngoài vùng phủ sóng mạng 3G Nếu khách hàng đang sử dụng dịch vụ nhƣ: cuộc gọi thƣờng, cuộc gọi video, dịch vụ data mà di chuyển ra khỏi vùng phủ sóng của mạng 3G thì dịch vụ đó sẽ bị ngắt. 55
Khi khách hàng lựa chọn chế độ GSM (2G/2,5G), thuê bao chỉ truy nhập mạng 2G/2,5G với điều kiện nằm trong vùng phủ sóng 2G/2,5G. Thuê bao không thể chuyển sang mạng 3G trong bất cứ trƣờng hợp nào. Do đó, khách hàng cũng sẽ không thể liên lạc đƣợc nếu nằm ngoài vùng phủ sóng mạng 2G/2,5G. Chế độ Dual mode : thiết bị đầu cuối sẽ tự động chuyển giao giữa 2G và 3G đẻ đảm bảo dịch vụ không bị gián đoạn. 3.2. TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI 3G Ở VIỆT NAM Ngày 02/04/2009, Bộ thông tin và truyền thông (TT & TT) đã chính thức công bố 4 doanh nghiệp đƣợc cấp giấy phép 3G đó là: Viettel, VinaPhone, VMS MobiFone và liên doanh EVN Telecom. Theo đó Viettel là doanh nghiệp đạt số điểm cao nhất với 966 điểm bỏ xa doanh nghiệp đứng thứ hai là VinaPhone tới hơn 300 điểm. Theo Bộ TT & TT, trong thời gian 3 tháng kể từ ngày công bố kết quả trúng tuyển, các doanh nghiệp phải hoàn tất các thủ tục có liên quan. Sau đó Bộ TT & TT sẽ kiểm tra và chính thức cấp giấy phép thiết lập mạng và cấp phép tần số. Thời điểm các nhà mạng có thể cung cấp dịch vụ đến ngƣời dùng nhanh nhất là một tháng kể từ ngày đƣợc cấp phép và chậm nhất là 9 tháng phải triển khai. Đại diện Viettel cho biết: “Viettel sẽ thiết kế những gói cƣớc riêng cho từng nhóm đối tƣợng khách hàng trên tinh thần đảm bảo mức giá của Viettel luôn tốt hơn các đối thủ cạnh tranh”. Cụ thể, giá cƣớc dịch vụ cơ bản (thoại và SMS) sẽ tƣơng đƣơng với giá cƣớc của mạng 2G nhƣ hiện tại. Giá cƣớc các dịch vụ gia tăng sẽ giảm 10-15 lần so với giá cƣớc truy nhập qua giao thức GPRS nhƣ hiện tại. Với dịch vụ này truy nhập Internet bằng máy tính qua mạng di động sẽ gần với giá cƣớc của ADSL. VNPT dự kiến ngay trong năm 2009 những dịch vụ cơ bản mà VinaPhone, MobiFone sẽ cung cấp sau khi có giấy phép 3G là: điện thoại truyền hình, dịch vụ truyền tải đồng thời cả âm thanh dữ liệu, tải phim ảnh, video trực tuyến, tải nhạc, thanh toán phí qua thiết bị di động, truy cập WAP/ Mobile Internet. 56
Trong khi đó, liên doanh EVN Telecom và Hanoi Telecom cũng cố gắng từng bƣớc cung cấp những dịch vụ hoàn chỉnh nhất của 3G cho khách hàng trong năm 2009. 3G hứa hẹn kéo theo sự phát triển mạnh mẽ công nghiệp nội dung số nhƣ sự bùng nổ Internet ở Việt Nam hiện nay. Nhận định về cung cấp nội dung 3G, các nhà mạng cho biết: Cần phải có nhiều nhà cung cấp nội dung dịch vụ giá trị gia tăng cùng tham gia 3G mới có một tƣơng lai tƣơi sáng và ngƣời dùng mới thật sự có nhiều sự giải trí hơn. Đối với 3G thì không có dịch vụ nào là dịch vụ chủ chốt, các doanh nghiệp khi triển khai 3G phụ thuộc rất nhiều vào các nhà cung cấp nội dung thông tin. Khi ngƣời dùng muốn sử dụng những tính năng mới của 3G thì phải mua điện thoại mới hỗ trợ 3G. Tuy nhiên vẫn có một lƣợng không nhỏ ngƣời dùng đã có điện thoại di động hỗ trợ 3G. Trong thời gian đầu triển khai 3G, kinh nghiệm các nƣớc cho thấy số lƣợng ngƣời sử dụng có máy đầu cuối tƣơng thích với mạng 3G chƣa nhiều, vùng phủ sóng còn hạn chế và các dịch vụ tiện ích cần có thời gian phát triển. Tuy nhiên, ở Việt Nam, với lƣợng điện thoại di đông 3G hiện có cũng đủ một lƣợng khách hàng có thể sử dụng. Vinaphone cũng đã dự kiến hợp tác với các nhà sản xuất thiết bị đầu cuối nhằm mang lại cho khách hàng các dịch vụ trọn gói, phù hợp với khách hàng tiêu dùng bình dân. Làn sóng thiết bị di động 3G đã tràn vào Việt Nam từ vài năm trƣớc dù ngƣời dùng chƣa thể chính thức sử dụng các tiện ích của 3G. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của thị trƣờng Việt Nam đối với dịch vụ 3G. Hiện tại, nhiều mẫu điện thoại hỗ trợ 3G phổ biến trên thị trƣờng là: Nokia 8800, E90, N96, N85, W980 3.2.1. Viettel Viettel Telecom cho biết dịch vụ 3G của Viettel sử dụng chuẩn HSPA (3,75G). Khoảng 9 tháng sau khi nhận đƣợc giấy phép từ Bộ TT & TT, Viettel sẽ chính thức khai trƣơng dịch vụ 3G với vùng phủ sóng tới 86,5% dân số và khoảng 5000 trạm thu phát sóng tại thời điểm cung cấp dịch vụ. 57
Ngoài ra, 16000 trạm BTS của Viettel đang đƣợc sử dụng có thể tái sử dụng cho 3G. Công nghệ HSPA (High Speed Packet Access) hay còn đƣợc gọi là công nghệ 3,75G. Nghĩa là nếu công nghệ 3G có tốc độ đƣờng truyền đạt 2Mbps thì công nghệ 3,75G có tốc độ đƣờng truyền lên tới 7,2 bps. Với chuẩn HSPA, tốc độ truy cập dịch vụ Internet di động của Viettel sẽ đạt mức tối thiểu là 2Mbps tại khu vực thành phố, cao hơn 5 lần so với yêu cầu của Bộ đƣa ra là 384 Kbps. Ngày 25/3/2010, Tập đoàn viễn thông quân đội chính thức khai trƣơng mạng di động thế hệ thứ 3 với 8000 trạm phát sóng 3G gấp 1.5 lần so với cam kết là 5000 trạm vào thời điểm khai trƣơng. Với số lƣợng trạm 3G lớn nhất này, Viettel đã phủ sóng tới trung tâm huyện và các xã lân cận của 63 tỉnh, thành phố trên cả nƣớc. Nhƣ vậy, kể từ ngày 25/3, Viettle chính thức cung cấp cho khách hàng 3 dịch vụ cơ bản trên nền 3G là: Video Call, dịch vụ truy nhập Internet băng rộng tốc độ cao Mobile Internet (dành cho điện thoại di động), D-com 3G (dành cho máy tính) và 7 dịch vụ giá trị gia tăng đó là Mobile TV, Imuzik 3G, Mclip, Vmail, Websurf, Mstore, Game. 3.2.2. MobiFone phủ sóng 3G tới 100% các đô thị Công ty VMS MobiFone cho biết MobiFone sẽ chuẩn bị thủ tục đặt cọc và tiến hành kế hoạch triển khai theo đúng cam kết trong hồ sơ. MobiFone cam kết sẽ phủ sóng 3G tới 100% các đô thị trên 63 tỉnh thành và tiến hành cung cấp dịch vụ 3G đầu tiên trong vòng 3 tháng sau khi đƣợc cấp phép và trong 3 năm sẽ phủ sóng 3G tới 98% dân số. Theo cấp độ ƣu tiên giảm dần, MobiFone sẽ tiến hành phủ sóng 3G từ đô thị đông dân, đô thị, ngoại ô, nông thôn và tuyến quốc lộ. Để tiết kiệm kinh phí đầu tƣ và đẩy nhanh tiến độ triển khai 3G, trong năm đầu tiên MobiFone sẽ dùng chung 100% cơ sở hạ tầng mạng 2G hiện có. Việc dùng chung này có thể giúp khách hàng MobiFone tiếp cận dịch vụ 3G trong khoảng thời gian ngắn nhất, kinh phí hợp lý nhất. Cơ sở hạ tầng hiện có nhƣ nhà, cột, anten, thiết bị truyền dẫn kết nối mạng lõi của 2G sẽ đƣợc trƣng dụng cho 3G. Theo đúng lộ trình cam kết, ngày 15/12/2009, MobiFone đã chính thức cung cấp dịch vụ 3G. Trong ngày khai trƣơng MobiFone chính thức cung cấp 58
4 dịch vụ 3G gồm: Video Call, Mobile Internet, Mobile TV, Fast Connect. Tính tới cuối năm 2009, mạng lƣới MobiFone đã phủ sóng tới 98% dân số với 16000 trạm BTS, dung lƣợng mạng đủ phục vụ cho 50 triệu thuê bao. 3.2.3.VinaPhone dùng công nghệ WCDMA 2100MHz VinaPhone đã có kế hoạch chuẩn bị triển khai mạng 3G từ cuối năm 2008, do đó các kế hoạch triển khai đều đã sẵn sàng cả về mặt hạ tầng và dịch vụ cung cấp. VinaPhone sẽ sử dụng theo chuẩn WCDMA 2100MHz. Đây là một trong các công nghệ 3G tiên tiến nhất hiện nay, phù hợp cho các mạng GSM 2G khi chuyển tiếp lên 3G. Vina Phone đang hợp tác với các nhà cung cấp thị trƣờng hàng đầu trên thế giới để có thể nhanh chóng nâng cấp, lắp đặt và khai trƣơng mạng 3G trong thời gian sớm nhất. Ngày 12/10/2009 VinaPhone đã chính thức khai trƣơng công nghệ 3G và trở thành mạng di động tiên phong cung cấp các dịch vụ trên nền 3G. Tại thời điểm khai trƣơng mạng 3G, Vinaphone sẽ cung cấp cho khách hàng 6 dịch vụ mới gồm: Mobile Internet, Mobile Broadband, Video Call, Mobile Camera, Mobile TV và 3G Portal. Những dịch vụ này đang đƣợc đánh giá là “hot” nhất tại các thị trƣờng đã triển khai dịch vụ 3G. 3.2.4. Liên doanh EVN Telecom – Hanoi Telecom EVN Telecom dự kiến khoảng 9 tháng sau khi đƣợc cấp phép của Bộ TT & TT, liên doanh sẽ cung cấp dịch vụ 3G với vùng phủ sóng 50% dân cƣ. EVN Telecom đã hợp đồng với một số nhà cung cấp dịch vụ nội dung số để triển khai sau khi cung cấp dịch vụ 3G. Dự kiến doanh thu từ dịch vụ nội dung sẽ chiếm khoảng 5-10% doanh thu từ dịch vụ di động của EVN Telecom trong vài năm tới. Hiện tại doanh thu từ dịch vụ nội dung chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong doanh thu của EVN Telecom. Sáng ngày 09/6/2010, EVN Telecom đã tổ chức lễ khai trƣơng mạng 3G. tại thời điểm cung cấp dịch vụ, mạng di động này đã phủ sóng đến 46% dân số với 2500 trạm phát sóng. Trong thời gian đầu EVN Telecom tập trung cung cấp dịch vụ 3G ở 5 thành phố lớn là Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ. Hiện nay EVN Telecom cũng đã triển khai giai đoạn 2 với việc đầu tƣ, lắp đặt thêm 5000 Node B nhằm mở rộng vùng phủ sóng. Nhƣ vậy, dự kiến, sau năm đầu tiên triển khai cung cấp dịch vụ, EVN 59
Telecom sẽ có 7500 Node B phục vụ cho các thuê bao thông tin di động trên nền 3G. Mục tiêu của EVN Telecom là mang đến mạng 3G chất lƣợng tốt, ổn định, giá cƣớc thấp, cạnh tranh và có nhiều tiện ích giá trị gia tăng đặc sắc cho khách hàng. EVNTelecom cho biết mạng này sử dụng công nghệ HSDPA có khả năng nâng cao tốc độ với các mức từ 1,8 - 3,6 - 7,2 và 14,4 Mbit/s, đáp ứng tốc độ cho những ứng dụng dịch vụ dữ liệu nhƣ dịch vụ cơ bản. Điểm nổi bật trong dịch vụ của EVN Telecom là tốc độ truy cập Internet có thể đáp ứng nhu cầu cần sử dụng các dịch vụ giá trị gia tăng đòi hỏi tốc độ truy cập cao trên điện thoại di động. Dịch vụ 3G của EVN Telecom tƣơng thích với tất cả các mẫu điện thoại hiện có trên thị trƣờng có hỗ trợ 3G. Tại thời điểm khai trƣơng 3G, EVN Telecom cung vấp các dịch vụ : Video Call, Mobile Broadband, Mobile Internet, Mobile TV, MMS, Mobile music, Q-Mail, Game download, Vclip. 3.3. CÁC DỊCH VỤ ỨNG DỤNG TRÊN 3G 3.3.1. Điện thoại truyền hình (Video Call) Cho phép ngƣời gọi và ngƣời nghe có thể nhìn thấy hình ảnh của nhau trên điện thoại di động giống nhƣ hai ngƣời đang nói chuyện trực tiếp với nhau. Điện thoại truyền hình thƣờng đƣợc miêu tả nhƣ là cờ đầu trong số các dịch vụ của 3G. Video Call là dịch vụ mới lạ, đặc trƣng của mạng 3G và đƣợc giới trẻ yêu thích vì khi gọi điện cho nhau, bạn không chỉ nghe thấy tiếng mà còn nhìn thấy hình ảnh của nhau giống nhƣ đang nói chuyện trực tiếp với nhau. Khi thực hiện cuộc gọi phải chọn cuộc gọi là video call thay vì Voice call nhƣ cuộc gọi thông thƣờng. Ngoài ra, không phải điện thoại 3G nào cũng hỗ trợ tính năng Vdeo call. Trƣớc hết phải kiểm tra xem máy có tiện ích này không trƣớc khi sử dung. Ở mạng MobiFone kiểm tra nhƣ sau: Bấm Option – Call – Video Call. Khi thực hiện kết nối Video Call thành công trên màn hình sẽ có 2 cửa sổ hình ảnh hiện hình cả hai ngƣời đang gọi để ngƣời gọi có thể biết hình ảnh mình sẽ hiện trên máy bên kia nhƣ thế nào. Phải bật camera để bên kia thấy đƣợc hình ảnh của mình. Phƣơng thức lựa chọn cuộc gọi Video call có thể khác nhau tùy thuộc vào từng máy điện thoại của các nhà sản xuất. Cách thông dụng khi quay số trực tiếp từ bàn phím hoặc gọi từ danh bạ máy điện thoại: 60
Thuê bao thực hiện cuộc gọi: Nhập/chọn số điện thoại cần gọi – chọn Option – chọn Call – chọn Video Call. Thuê bao nhận đƣợc cuộc gọi: ấn phím chấp nhận cuộc gọi nhƣ khi nhận cuộc gọi thoại thông thƣờng Trong trƣờng hợp một trong các điều kiện sử dụng dịch vụ Video Call nêu trên không đƣợc đáp ứng, cuộc gọi Video Call sẽ không đƣợc thiết lập. Hoặc khi cả hai thuê bao thực hiện cuộc gọi Video Call mà một trong hai thuê bao di chuyển ra ngoài vùng phủ sóng 3G thì cuộc gọi sẽ bị ngừng kết nối. 3.3.2. Dịch vụ nhắn tin đa phƣơng tiện (MMS) MMS là dịch vụ cho phép khách hàng có thể gửi và nhận các bản tin đa phƣơng tiện (bao gồm text, hình ảnh, âm thanh, đoạn phim ngắn) từ máy điện thoại di động của mình đến các máy điện thoại di động khác. Ngoài ra tin nhắn MMS cũng cho phép ngƣời sử dụng gửi tin nhắn đến một địa chỉ email. Tin nhắn MMS đƣợc xem nhƣ một dịch vụ nhắn tin tốt nhất hiện nay trong số các dịch vụ nhắn tin sẵn có nhƣ SMS, EMS và Email. Những thành công của MMS: MMS bắt đầu đƣợc giới thiệu vào tháng 03 năm 2002. Sự thành công của dịch vụ MMS phụ thuộc vào các yếu tố: Sự sẵn sàng sử dụng các điện thoại hỗ trợ: Muốn sử dụng đƣợc dịch vụ MMS thì ngƣời sử dụng phải sử dụng điện thoại có chức năng này. Với những điện thoại ngày nay đều đa số hỗ tợ MMS, thì việc cài đặt để sử dụng dịch vụ MMS là rất đơn giản. Sự tƣơng thích giữa các thiết bị: MMS là một tiêu chuẩn mà các nhà sản xuất cũng nhƣ các nhà cung cấp dịch vụ dựa vào để đƣa ra các sản phẩm cũng nhƣ dịch vụ phù hợp cho từng thiết bị. Vì vậy các thiết bị khác nhau có thể liên lạc với nhau thông qua chuẩn MMS. Sự tác động lẫn nhau giữa các dịch vụ: Hiện nay việc gửi tin nhắn đƣợc toàn cầu hóa. Các nhà cung cấp đã cho phép ngƣời sử dụng gửi tin nhắn qua lại giữa các nhà mạng khác nhau. Sử dụng dễ dàng: “ Chụp hoặc thu âm và gửi”. Cách sử dụng MMS thật sự đơn giản nhƣ vậy. Bạn có thể chụp hình hoặc quay những video clip 61
ngắn và gửi ngay cho ngƣời khác chỉ bằng một phím bấm tùy chọn gửi tin nhắn MMS. Tin nhắn MMS còn cung cấp những tin tức mới nhất nhƣ giá vàng, dự báo thời tiết, thị trƣờng chứng khoán, dịch vụ giải trí trong một môi trƣờng quảng cáo miễn phí. 3.3.3. Dịch vụ Mobile TV Mobile TV là dịch vụ cho phép xem các kênh truyền hình trực tiếp và các nội dung thông tin theo yêu cầu (ca nhạc, phim, video clip ) Trên màn hình điện thoại di động. Để sử dụng dịch vụ, thuê bao phải đăng ký sử dụng dịch vụ Mobile TV và phải có máy đầu cuối tƣơng thích và đang ở trong vùng phủ sóng GPRS/EDGE/3G. 3.3.4. Dịch vụ Thanh toán điện tử (Mobile Payment) Thanh toán hóa đơn hay giao dịch chuyển tiền qua các tin nhắn điện thoại di động (khi khách hàng có tài khoản mở tại ngân hàng có liên kết với nhà cung cấp dịch vụ di động). Băng thông rộng sẽ giúp cho thông tin giao dịch đƣợc truyền tải nhanh hơn và an toàn hơn. Khách hàng sử dụng dịch vụ có thể thanh toán điện tử một cách thuận tiện nhất với các mạng thông tin di động tại Việt Nam nhƣ Viettle, Vinaphone, EVN Telecom Tuy nhiên , hƣớng phát triển toàn diện hơn của dịch vụ này chính là trở thành nhà xử lý giao dịch thanh toán điện tử dẫn đầu trong việc phân phối điện tử mã cƣớc các dịch vụ trả trƣớc và thanh toán điện tử cho các dịch vụ trả sau, phát hành và thanh toán chấp nhận thẻ và chuyển tiền nhanh theo hình thức đại lý hoặc kết hợp với các ngân hàng. 3.3.5. Truy cập Internet di động (Mobile Internet) Đã có trên 2,5G. Truy cập Internet là một ứng dụng gần nhƣ bắt buộc đối với thiết bị đầu cuối di động 3G. Tốc độ truy cập Internet qua 3G có thể lên tới 14,4 Mbps, hiện tại tốc độ truy cập Internet của VinaPhone đang là 7,2Mbps. Để truy cập Internet chỉ cần bấm vào biểu tƣợng quả cầu trên menu của máy. Máy điện thoại sẽ đƣợc kết nối với Internet thông qua mạng 3G hoặ 2G tùy thuộc theo vùng phủ sóng nơi bạn đang đứng và dịch vụ bạn đăng ký sử dụng. Thế mạnh của mạng 3G là tốc độ và khả năng di chuyển cao. Với dịch 62
vụ Mobie Internet bạn có thể vừa đi xe, vừa lƣớt net, gửi hoặc nhận các gói dữ liệu dung lƣợng lớn dễ dàng. 3.3.6. Nhóm dịch vụ hỗ trợ cá nhân Các dịch vụ thông tin cá nhân cho phép ngƣời sử dụng có thể truy nhập tới nội dung, dịch vụ cá nhân đã chọn sẵn tại mọi nơi, mọi thời điểm. Các dịch vụ thông tin cá nhân khác nhau sẽ đƣợc cung cấp bởi các nhà cung cấp dịch vụ khác nhau. Những dịch vụ này đã triển khai trên mạng 2,5G, khi có 3G sẽ đƣợc hỗ trợ tính bảo mật và tốc độ truyền tải. Nhóm dịch vụ này gồm: Truyền dữ liệu (PC Data Communication) Sao lƣu dự phòng dữ liệu (Data Back Up) Thông báo gửi và nhận Email Kết nối từ xa tới mạng Internet 3.3.7. Dịch vụ định vị Giúp phát triển các dịch vụ chỉ dẫn nhƣ bản đồ tìm đƣờng, xác định vị trí thuê bao. Nếu phƣơng pháp định vị GPS đang là phƣơng pháp định vị có những ƣu điểm vƣợt trội, đƣợc triển khai trong các mạng di động thế hệ 2G thì nay trong thế hệ 3G có thêm nhiều tùy chọn hỗ trợ cho các dịch vụ định vị với những ƣu điểm nhƣ giảm độ trễ, đơn giản hóa hệ thống, giảm giá thành và tăng độ chính xác. Dịch vụ định vị đƣợc cung cấp dựa trên khả năng nhận biết vị trí của các thuê bao 3G. Dịch vụ này cho phép ngƣời sử dụng tìm kiếm vị trí của một ngƣời khác hay một máy khác, cũng nhƣ xác định vị trí của chính ngƣời sử dụng dịch vụ. Các loại dịch vụ cụ thể của lạo hình dịch vụ này là: Dịch vụ tìm kiếm: tìm một loại hình kinh doanh đặc biệt (nhƣ khách sạn, nhà hàng ) gần ngƣời sử dụng mobile nhất. Các dịch vụ định vị: Tìm vị trí, tìm đƣờng, thông tin giao thông Trong tƣơng lai ô tô cũng có IP và sử dụng dịch vụ định vị. Các phƣơng pháp định vị: Các phƣơng pháp dựa trên tế bào (cell): Theo một cách đơn giản nhất, vị trí của mục tiêu tƣơng ứng với tọa độ của một trạm gốc gần đó. Nếu 63
đƣợc yêu cầu, dữ liệu định vị đƣợc thực hiện tính toán khoảng cách giữa đầu cuối và trạm gốc, có thể đƣợc lấy từ tham số độ lệch thời gian khứ hồi (RTT – Round Trip Time), góc tín hiệu đến (AoA – Angle of Arival) từ đầu cuối trạm gốc hoặc cả hai. Chênh lệch thời gian quan sát đƣợc của tín hiệu đến với chu kỳ rỗi đƣờng xuống (OTDoA-IPD: Observed Time Difference of Arival with Idle Period Downlink). Về cơ bản, phƣơng pháp này dựa trên UTRAN, và là phƣơng pháp đo khoảng cách dựa trên đầu cuối. Đối với kỹ thuật này, các đầu cuối quan sát chênh lệch thời gian của tín hiệu từ một vài trạm gốc. Các tín hiệu này thƣờng là các tín hiệu kênh điều khiển và vì vậy, các đầu cuối có thể thực hiện các đo đạc ở chế độ rỗi cũng nhƣ ở các chế độ dành riêng. Các chênh lệch đồng hồ của các trạm gốc có thể đƣợc giải quyết thông qua một bộ thu tham chiếu đƣợc đặt tại vị trí xácđịnh, liên tục đo các chênh lệch thời gian quan sát đƣợc. Điều này đƣợc thực hiện đơn giản và kinh tế hơn so với việc đồng bộ truyền dẫn các trạm gốc. Độ chính xác của các kỹ thuật dựa trên chênh lệch thời gian dựa vào một số nhân tố. Độ chính xác của độ chênh lệch thời gian riêng biệt phụ thuộc băng thông tín hiệu và kênh đa đƣờng. Hệ thống UTRAN chứa một số phƣơng pháp để xác định vị trí của ngƣời sử dụng. Vị trí dữ liệu có thể là thông tin hữu ích cho ngƣời sử dụng. Kết cuối di động có thể thông báo cho ngƣời sử dụng về vị trí của họ. Trong thực tế, chúng phải đƣợc đi kèm bởi một số thông tin bổ sung nhƣ bản đồ địa phƣơng hoặc các hƣớng dẫn để có đƣợc vị trí mong muốn từ vị trí hiện tại. Nó rất dễ dàng cho các nhà điều hành để cung cấp cho ngƣời dùng một bản đồ kỹ thuật số địa phƣơng, ngay cả vị trí bị mất bởi vì vị trí của ngƣời dùng do nhà điều hành biết. Hỗ trợ GPS (A-GPS-Assisted GPS). Các đầu cuối phải đƣợc trang bị một bộ thu GPS và đƣợc cung cấp hỗ trợ dữ liệu từ mạng, cho phép giảm thời gian bắt và tăng độ chính xác của vị trí đƣợc xác định. GPS là một hệ thống định vị độc lập và không cung cấp bất kỳ tính năng truyền thông nào, vì vậy việc sử dụng nó ngày nay hầu hết bị gới hạn tới các ứng dụng cài đặt cục bộ tại bộ thu GPS. Để giải quyết các vấn đề này, cần tích hợp 64