Giáo trình nguyên lí kế toán - Chương 3: Tài khoản và ghi số kép - Nguyễn Thu Ngọc

Nội dung text: Giáo trình nguyên lí kế toán - Chương 3: Tài khoản và ghi số kép - Nguyễn Thu Ngọc

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM Mục tiêu • Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có thể: CHƯƠNG 3 –Giải thích tính chất và kết cấu của tài khoản kế Tài khoản và ghi toán; sổ kép –Áp dụng nguyên tắc ghi sổ kép để xác định và ghi nhận ảnh hưởng của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào các tài khoản kế toán; Trình bàybày:: LýNguy ễn Thu Ngọc –Xác lập và nhận biết mối quan hệ giữa tài khoản tổng hợp và tài khoản chi tiết; –Lập và sử dụng bảng cân đối tài khoản. 1 2 Nội dung TÀI KHOẢN KẾ TOÁN •Tài khoản kế toán •Nhắc lại một số khái niệm •Ghi sổ kép • Định nghĩa tài khoản •Vận dụng tài khoản kế toán và ghi • Phân loại tài khoản sổ kép để ghi nhận nghiệp vụ kinh tế phát sinh 3 4 1
2. Nhắc lại một số khái niệm Nhắc lại một số khái niệm Tài sản = Nợ phảitrả + VCSH Nợ phải trả Nợ phải trả Tài Tài sản sản Phương trình kế toán phản ảnh các đối Vốn chủ sở Vốn chủ sở hữu hữu tượng kế toán và quan hệ giữacácđối tượng kế toán Thời điểm 1/1 Thời điểm 31/12 5 6 Định nghĩa tài khoản Kết cấu tài khoản •Tài khoản kế toán là việc phân loại đối • Các thông tin cơ bản tượng kế ttáoán để tổ chức phản ảnh và – Tình trạng của đối tượng kế toán đầu kỳ kế kiểm tra một cách thường xuyên, liên toán dưới dạng số tiền, thường gọi là số dư tục, có hệ thống tình hình và sự vận đầu kỳ. động biến đổi của từng đối tượng. – Các nghiệp vụ làm đối tượng kế toán gia tăng •Thí dụ: hay giảm đi, chi tiết theo nội dung giao dịch, ngày tháng và số tiền, thường gọi là số phát – Tài khoản Tiền mặt sinh trong kỳ. –Tài khoản Hàng hóa – Tình trạng của đối tượng kế toán cuối kỳ kế –Tài khoản Phải trả người bán toán dưới dạng số tiền, thường gọi là số dư cuối kỳ. 7 8 2
3. Kết cấu tài khoản Keát caáu cuûa taøi khoaûn keá toaùn • Các thông tin khác TAØI KHOAÛN: Chöùng töø Dieãn giaûi TK ñoái Soá tieàn –Ngààày và số hiệu chứng từ Số Ngày öùng Nôï Coù –Diễn giải nội dung nghiệp vụ Soá dö ñaàu kyø: –Tài khoản đối ứng Phaùt sinh trong kyø: Coäng phaùt sinh: Soá dö cuoái kyø: 9 10 Tài khoản Tiền mặt Tháng 01/201x Tài khoản chữ T Chứng từ TK Số tiền TK Tiền Mặt DIỄN GIẢI đối Số NàNgày ứng Nợ Có Nợ Có Số dư ngày 1/1/201x: 10.000.000 D. 10.000.000 PT01 03/01 Rút tiền gởi NH nhập quỹ TGNH 25.000.000 (TGNH) 25.000.000 PC01 05/01 Chi trả lương PTNV 20.000.000 20.000.000 (PTNV) PC02 18/01 Chi tạm ứng cho NV TƯ 8.000.000 8.000.000 (Tạm ứng) PT02 25/01 Khách hàng trả nợ PTKH 22.000.000 (PTKH) 22.000.000 PC03 28/01 Nộp tiền ngân hàng TGNH 24.000.000 Cộng phát sinh 47.000.000 52.000.000 24.000.000 (TGNH) Số dư ngày 31/01/201x 5.000.000 47.000.000 52.000.000 D. 5.000.000 12 3
4. Kết cấu tài khoản Phân loại tài khoản •Bên Nợ: Cột bên tay trái của TK •TK tài sản •Bên Có: Cột bên tay phải của TK • TK Nợ phải trả •TK Vốn chủ sở hữu Đó là quy ước Tại sao gọi là (dịch từ debit bên Nợ? Bên và credit) Có? 13 14 Quy tắc ghi Nợ -Có- Có trên TK Thí dụ 1: TK Tài sản Soá dö tieàn gôûi ngaân haøng cuûa DN ngaøy 30/4/2011: 86.000.000ñ. 1. GB Nôï 381ngaøy 5/5: Ruùt TGNH veà quyõ tieàn maët: 16.000.000ñ. TS =NPT+= NPT + VCSH 2. GB Coù 024 ngaøy 8/5: Khaùch haøng thanh toaùn baèng chuyeån khoaûn: 45.000.000ñ. 3. GB Coù 236 ngaøy 14/5: Thu tieàn baùn haøng baèng chuyeån khoaûn: Nợ Tài s ảnnCóCó Nợ Nguồnvn vốnCón Có 165.000.000ñ. SDĐK SDĐK 4. GB Nôï 374 ngaøy 20/5: Chuyeån khoaûn thanh toaùn cho ngöôøi baùn: 132.000.000ñ SPS SPS SPS SPS Tăng Giảm Giảm Tăng 5. GB N ôï 428 ngaøy 25/5 : R uù t ti eà n gôûi ngaâ n h aø ng th anh toaù n nôï vay ngaén haïn: 75.000.000ñ. SDCK SDCK 6. GB Nôï 532 ngaøy 29/5: Noäp thueá baèng chuyeån khoaûn: 12.000.000ñ. Yeâu caàu: phaûn aûnh vaøo TK “Tieàn gôûi ngaân haøng” 15 16 4
5. TAØI KHOAÛN: TiềngởiNH Thí dụ 2: TK Nợ phải trả (ñvt:1.000ñ) Soá nôï phaûi traû cho ngöôøi baùn ñeán ngaøy 30/06/2011 laø 56.000.000ñ (trong ñoù, Chöùng töø Taøi khoaûn ñoái Soá tieàn Dieãn giaûi phaûi traû ngöôøi baùn A: 36.000.000 ñ; phaûi traû ngöôøi baùn C: 20.000.000 ñ). öùng Soá Ngaøy Nôï Coù Caùc NVKT phaùt sinh trong thaùng 7/2011: SD ngaøy 1/5 /2011 1. Mua 1 TSCÑ höõu hình chöa thanh toaùn cho ngöôøi baùn Y, giaù 100.000.000ñ. 2. Mua haøng hoaù nhaäp kho chöa thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn C: 52.000.000ñ. 3. Mua vaät lieäu nhaäp kho chöa thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn B: 12.600.000ñ 4 - Ruùt tieàn gôûi ngaân haøng: - Thanh toaùn cho ngöôøi baùn A: 20.000.000ñ. - Thanh toatoanùn cho ngöôngöôiøiba banùn C: 60. 000. 000ñ. - Traû tröôùc tieàn cho ngöôøi baùn D: 25.000.000ñ. 5 - Vay daøi haïn ngaân haøng ñeå thanh toaùn cho ngöôøi baùn Y moät nöûa soá tieàn mua Coäng phaùt sinh TSCÑ ôû nghieäp vuï 1. Soá dö 31/5/2011 Yeâu caàu: phaûn aûnh vaøo TK“Phaûi traû cho ngöôøi baùn” 17 18 Tài khoản và bảng cân đối Hệ quả của kết cấu tài kế toán khoản TAØÛØI SAÛN NÔÏ PHAÛÛÛI TRAÛ + VOÁ N CHU ÛÛÕÛ SÔÛ HÖÕU TK Nguoàn voán = TK Taøi saûn BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN SDÑK SDÑK Nguoàn Taêng Giaûm Taøi saûn Giaûm Taêng voán TOÅNG SOÁ DÖ NÔÏ= TOÅNG SOÁ DÖ COÙ SDCK SDCK CAÙC TAØI KHOAÛN CAÙC TAØI KHOAÛN SDCK= SDÑK + PS Nôï- PS Coù SDCK = SDÑK + PS Coù - PS Nôï 4 19 20 5
6. Bài tập thực hành 1 Bài t ậppththựcchànhhành1 (tt(tt)) •Công ty X có số liệu đầu kỳ như sau: •Trongkỳ công ty có các nghiệpvụ –Tiền mặt: 100 sau: –Phải thu KH: 100 1. Mua TSCĐ 300 chưatrả tiềnngườibán – Hàng hóa: 200 2. Vay ngân hàng 200 bằng tiềnmặt –Vay: 50 3. Mua hàng hóa 100 trả bằng tiềnmặt – Phải trả người bán: 100 4. Khách hàng trả nợ 50 bằng tiền mặt –Vốn chủ sở hữu: 250 21 22 Bài tập thực hành 1 (tt) GHI SỔ KÉP •Yêu cầu •Giới thiệu –Lập Bảng CĐKT đầu kỳ • Nguyên tắc ghi sổ kép –Vẽ sơ đồ tài khoản chữ T và ghi số dư •Vận dụng vào tài khoản đầu kỳ •Mở rộng phương trình kế toán – Ghi các nghiệp vụ vào tài khoản, cho nhận xét – Tính số dư cuối kỳ trên các TK –Lập Bảng CĐKT cuối kỳ 23 24 6
7. Giới thiệu Nguyên tắc • Được Pacioli công bố •Một nghiệp vụ sẽ được ghi ít nhất vào thế kỷ 15 trong vào 2 tài khoản, một tài khoản được tác phẩm Summa de Arimethica Geomatria ghi bên Nợ, một tài khoản được ghi Proportioni et bên Có với cùng một số tiền như Proportionalità nhau. Luca Pacioli (1445-1510) 25 26 Cơ sở củaaghighi sổ kép Cơ sở của ghi sổ kép •Mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh ảnh Taøi saûn B Taøi saûn A Nguoàn voán X Nguoàn voán Y hưởng đến ít nh ất 2 tài khoản. XX • Do tính cân đối của phương trình kế toán, X X tất cả mọi nghiệp vụ đều quy về 4 loại (1) Taøi saûn A taêng, taøi saûn B giaûm (2) Ng.voán X taêng, Ng.voán Y giaûm nghiệp vụ chính: 1.Tài sản A tăng, tài sản B giảm Nguoàn voán X Taøi saûn A Taøi saûn A Nguoàn voán X 2.Nguồn vốn X tăng, nguồn vốn Y giảm XX XX 3.Tài sản A tăng, nguồn vốn X tăng 4.Tài sản A giảm, nguồn vốn X giảm (3) Taøi saûn A taêng, Ng.voán X taêng (4) Taøi saûn A giaûm, Ng.voán X giaûm 27 28 7
8. Hệ quả của ghi sổ kép Áp dụng vào tài khoản • Định khoản: Xác định cách ghi chép một TOTONGÅNG SO Á PHAPHATÙT TOTONGÅNG SO Á PHAPHATÙT nghiệp vụ vào các tài khoản theo nguyên SINH BEÂN NÔÏ = SINH BEÂN COÙ tắc ghi sổ kép. CAÙC TAØI KHOAÛN CAÙC TAØI KHOAÛN Đối tượng Tăng hay Ghi Nợ Kế toán A Giảm hay Có Ngghiệp vụ kinh tế Đốiti tượng Tăng hay Ghi N ợ phát sinh Kế toán B Giảm hay Có Đối tượng Tăng hay Ghi Nợ Giảm Kế toán hay Có 29 30 Áp dụng vào tài khoản Áp d ụng vào tài khoản •Bút toán: Cách gọi khác của định • Thí dụ: Rút tiền gửi ngân hàng về khoản nhập quỹ tiền mặt 200 tri ệu đồng –Bút toán đơn giản: Chỉ liên quan đến 2 Nợ TK Tiền mặt 200tr tài khoản Có TK tiền gửi ngân hàng 200 tr –Bút toán phức tạp: Liên quan đến hơn 2 TK Tiền gửi NH TK Tiền mặt tài khoản SDĐK: xx SDĐK: xx 200 200 31 SDCK: xx SDCK: xx 32 8
9. Bài t ậppththựcchànhhành 2 Bài t ậppththựcchànhhành 2 (tt(tt)) • Sau nhiều năm làm một nhân viên hành chánh 3. Mua 200 ram giấy chưa thanh toán cho người bán, giá mẫn cán tại một trường đại học, khi về hưu, bà 11 triệu đồng. Liên quyết định mở một tiệm photocopy cạnh 4. Mua máháy photo trị giá 24 triệu, trả ngay ½ bằng tiền trường và đặt tên là Photo SV. mặt và nợ người bán số còn lại. 5. Mua 100 hộp mực photo, giá 8 triệu đồng, thanh toán • Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh đầu tiên của ngay bằng tiền mặt. Photo SV trong tháng 8 năm 20x1: 6. Chi tiền mặt trả nợ cho người cung cấp giấy: 11 triệu 1. Ngày 1/8/20x1, bà Liên bỏ 100 triệu đồng vốn để thành đồng. lập doanh nghiệp mang tên Photo SV. 7. Ký hợp đồng thuê một nhân viên đứng máy photo, mức 2. Ký hợp đồng thuê nhà để đặt tiệm photo. Giá thuê: 3 lương 2 triệu đồng/tháng, một nhân viên kế toán bán triệu đồng/tháng, tính từ 1/9/20x1. Dùng tiền mặt của thời gian, mức lương 0,6 triệu đồng/tháng. Lương mỗi Photo SV trả trước tiền thuê trong một năm là 36 triệu tháng trả vào ngày 5 tháng sau. Hai nhân viên bắt đầu đồng. làm việc từ ngày 1/9/20x1. •Hãy định khoản các nghiệp vụ phát sinh trên; phản ảnh vào sơ đồ TK chữ T; khóa sổ các TK và 33 lập Bảng cân đối tài khoản vào cuối kỳ 34 Kiểmmtratravi ệccghighi sổ kép BAÛNG CAÂN ÑOÁI TAØI KHOAÛN Thaùng (quyù) . ĐVT:) Soá Soá dö ñaàu kyø Soá PS trong kyø Soá dö cuoái kyø Teân taøi khoaûn •Căn cứ: các mối quan hệ cân đối: hieäu Nôï Coù Nôï Coù Nôï Coù Tổng SD bên Nợ các TK = Tổng SD bêêóán Có các TK Tổng SPS bên Nợ các TK = Tổng SPS bên Có các TK •LLập Bảngng câcânn đối tàitài khokhoản –Lập vào cuối mỗi kỳ kế toán; – Dùng để đối chiếu, kiểm tra số liệu ghi chép trên các tài khoản kế toán; TOÅNG COÄNG AABBCC – Phát hiện sai sót thông qua sự mất cân đối 35 36 9
10. Nhận xét Bài tập thực hành 3 •Bảng cân đối tài khoản Lập Bảng cân đối tài khoản tháng 8 năm –Thường lập vào cuối mỗi kỳ kế toán, sau khi 20x1 của Photo SV căn cứ vào kết quả ghi sổ các nghiệp vụ; của bài tập thực hành 2 – Dùng để đối chiếu, kiểm tra số liệu ghi chép trên các tài khoản kế toán; phát hiện sai sót thông qua sự mất cân đối; – Ngoài ra, bảng này cho thấy một cách khái quát sự thay đổi trong tình hình tài chính và nguyên nhân; –Hạn chế: Không phát hiện sai sót nếu sai sót không gây mất cân đối 37 38 Mở rộng phương trình kế toán TK doanh thu, thu nhập •Công dụng: Ghi nhận tạm thời các khoản Tài sản=Nợ phải trả +Vốn chủ sở hữu doanh thu, thu nhập phát sinh, các khoản giảm trừ doanh thu; xác định và kết chuyển DT thuần để xác định kết quả KD vào cuối kỳ. Vốn đầu tư Doanh thu, •Kết cấu: Chi phí của chủ sở hữu Thu nhập • Phát sinh tăng bên Có (ghi nhận DT phát sinh) • Phát sinh giảm bên Nợ •Số dư tạm thời bên Có 39 40 10
11. Một số TK doanh thu, thu nhập Tài khoản chi phí • TK Doanh thu bán hàng và cung cấp •Công dụng: Ghi nhận tạm thời các khoản chi dịch vụ phí phát sinh; cuối kỳ kết chuyển chi phí để xác định kết quả kinh doanh vào cuối kỳ. • TK Doanh thu hoạt động tài chính •Kết cấu: • TK Thu nhập khác • Phát sinh tăng bên Nợ (ghi nhận chi phí phát sinh) • Phát sinh giiảm bên Có •Số dư tạm thời bên Nợ 41 42 Kết cấu, mối quan hệ Một số Tài khoản chi phí TS NPT Vốn = + •TK Giá vốn hàng bán Nợ Có Nợ Có Nợ Có + – – + – + • TK Chi phí tài chính • TK Chi phí bán hàng Vốn KD Lợi nhuận chưa PP • TK Chi phí quản lý doanh nghiệp Nợ Có Nợ Có •TK Chi phí khác –+–+ Chi phí Doanh thu Nợ Có Nợ Có + – –+ 43 44 11
12. Thí dụ 3: TK doanh thu, chi phí Bài tập thực hành 4 Coù tình hình kinh doanh cuûa moät DN thöông maïi trong thaùng: 1. Baùn moät loác haøng A, giaù baùn 100 trñ, baèng giaù voán, thu ngay •Giả sử Photo SV chính thức khai trương và cung baèng tieàn maët. cấp dịch vụ từ nggyày 1/ //9/20x1 với các nghiệp vụ 2. Baùn 230 kg haøng B, giaù baùn 460 trñ, khaùch haøng chöa thanh kinh doanh phát sinh trong tháng 9 như sau: toaùn. Giaù voán cuûa soá haøng laø 410 trñ. 1. Thuê sinh viên phát tờ rơi quảng cáo: 1 triệu, chi bằng 3. Xuaát baùn 8 thuøng haøng B, giaù voán 160 trñ, baùn vôùi giaù 140 trñ, tiền mặt. khaùch haøng thanh toaùn baèng sec. 2. Xuất vật liệu sử dụng trong tháng: 180 ram giấy, giá 4. Chi phí laõi vay phaûi traû: 2,4 trñ. 9,9 triệu đồng; 45 hộp mực, giá 3,6 triệu đồng. 5. Chi tieàn maët traû löông nhaân vieân: 12 trñ. 3. Thu tiền mặt do cung cấp dịch vụ cho khách hàng: 13 6. Laõi tieàn gôûi ngaân haøng nhaäp vaøo soá dö tieàn gôûi: 0,8 trñ. triệu đồng. Y/c: - Laäp ñònh khoaûn caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh; 4. Chi tiền mặt trả nốt nợ cho người bán thiết bị: 12 tri ệu đồng. - Phaûn aûnh vaøo TK Doanh thu baùn haøng, TK Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính, TK Giaù voán haøng baùn, TK Chi phí taøi chính vaø • Yêu cầu: Định khoản các nghiệp vụ phát sinh TK Chi phí kinh doanh; trên - Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh (giaû söû thueá suaát thueá TNDN laø 0%) 45 46 TK TOÅNG HÔÏP –TK CHI TIEÁT TK TOÅNG HÔÏP –TK CHI TIEÁT  TK toång hôïp (TK caáp I): phaûn aûnh toång quaùt caùc ñoái  TK chi tieát: chi tieát hoaù cho TK toång hôïp töôïng keá toaùn cuøng loaïi, ví duï:  TK caáp II, caáp III  TK TaTaiøi sasanûn coá ñònh höhöuõu hình: phaphanûn aanhûnh tình hình tatangêng, giagiamûm,  SåSoå, the û chi tieát hieän coù cuûa toaøn boä TSCÑ höõu hình cuûa DN (goàm nhaø cöûa, maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi ) Ví duï:  TK Phaûi traû cho ngöôøi baùn: phaûn aûnh tình hình taêng, giaûm,  TK TSCÑ höõu hình coù caùc TK caáp II ñöôïc môû cho töøng hieän coù cuûa caùc khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn, khoâng phaân bieät laø nhoùm taøi saûn; moãi ñôn vò TSCÑ ñöôïc môû theû chi tieát ngöôøi baùn naøo rieâng  Keá toaùn toång hôïp:  TK Phaûi traû cho ngöôøi baùn: môû soå chi tieát ñeå phaûn aûnh Söû duïng TK toång hôïp tình hình coâng nôïvaø thanh tùtoaùn ñáiñoái vôùi töøng ngöôøi bùbaùn. Phaûn aûnh caùc NVKT phaùt sinh vaøo caùc TK toång hôïp theo  Keá toaùn chi tieát: quan heä ñoái öùng keá toaùn Söû duïng TK chi tieát Khoâng cung caáp thoâng tin chi tieát, cuï theå Ghi cheùp thoâng tin chi tieát veà töøng ñoái töôïng 47 48 12
13. Moái quan heä: heä: Moái quan heäheä:: TK toång hôïp – TK chi tieát KT toång hôïp –KT – KT chi tieát • Khi ghi cheùp caùc NVKT phaùt sinh, phaûi TK cacapápI I TK cacapápI I ghi chechepùp ñoñongàng thôthôiøi tretrenân TK cacapáp ITKI, TK cacapáp II, caáp III vaø caùc soå chi tieát coù lieân quan TK caáp II TK caáp II TK caáp II SCT SCT SCT SCT Soá dö TK toång hôïp = toång SD caùc TK chi tieát thuoäc noù SPS treân TK toång hôïp = toång SPS caùc TK chi tieát thuoäc noù SCT SCT SCT SCT SCT SCT SCT 49 50 Ví dụ Kế toán T ổng hộpp––KKế toán chi tiết Ví dụ Kế toán Tổng h ộpp––KKế toán chi tiết(t (tttt)) 1. Mua hàng A: 52.500 và hàng B: 28.000 2.Vay ngắn hạn trả tiền cho người bán M: nhập kho ch ưa trả tiền ngườiibá bán M 100. 000 v à người bá n N : 40 .000 Định khoản Định khoản Nôï TK “Haøng hoùa” : 80.500 Nôï TK “Phaûi traû NB: 140.000 (Haøng hoùa A: 52.500 (SCT: phaûi traû Cty M: 100.000 (Haøng hoùa B: 28.000) SCT: phaûi traû Cty N: 40.000) Coù TK “Phaûi traû cho NB” (Cty M): 80.500 Coù TK “Vay ngaén haïn: 140.000 51 52 13
14. Sổ chi tiết Ví dụ Kế toán Tổng h ộpp––KKế toán chi tiết(t (tttt)) Tài khoản: Phải trả cho người bán Đối tượng: người bán C Chöùng töø Soá tieàn Dieãn giaûi Taøi khoaûn ñoái öùng Tính số dư cuối kỳ các tài khỏan và cho Soá Ngaøy Nôï Coù nhận xét. Biết số dư đầu kỳ hàng A : Soá Dö nggyaøy 1.7.201x 20.000, hàng B: 10.000. Nợ phải trả người bán M đầu kỳ là 50.000 và người bán N: 15.000 Coäng phaùt sinh Soá Dö 31.7.201x 53 54 14