›
›

Giáo trình Quản trị rủi ro trong kinh doanh - Trần Quang Trung

pdf 75 trang huongle 130
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Quản trị rủi ro trong kinh doanh - Trần Quang Trung", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_quan_tri_rui_ro_trong_kinh_doanh_tran_quang_trung.pdf

Nội dung text: Giáo trình Quản trị rủi ro trong kinh doanh - Trần Quang Trung

  1. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung QUA¤N TR“ RU¤I RO TRONG KINH DOANH Th.sÛ TRA¿N QUANG TRUNG Gia˚ng vie‚n khoa QTKD 1
  2. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung CAŸC KHAŸI NIEƒM C‘ BA¤N ___ VÌ duÔ: Gia˘ trÚ ta¯i sa˚n Xa˘c sua·t (trie‰u Òo‡ng) Kho⁄ng coÒ hoÛa hoaÁn 1,000 0.75 CoÒ hoÛa hoaÁn 200 0.25 GiaÒ trÍ tai saÛn trung b‰nh 800 To›n thaŸt trung b‰nh 200 • Ru˚i ro (risk) • NgˆÙ¯i maÔo hieÂm (risk-taker) • NgˆÙ¯i an pha‰n (risk-averse) • Gia˘ cu˚a ru˚i ro (risk premium) • PhÌ ba˚o hieÂm (insurance premium) 2
  3. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung NHAƒN DAœNG RU¤I RO ___ I. QUY TRÃNH QUA¤N TR“ RU¤I RO NHAƒN DA œNG —O L÷‘ÿNG KIE≈M SOAŸT TAÿI TR‘œ II. PHA¬N LOAœI 1. M owbray (1930) • RuÛi ro thuaÿn tuÒy • RuÛi ro suy ÈoaÒn 2. Young, Smith & W illiams • RuÛi ro tai saÛn La caÒc ÈoŸi tÓÏÁng coÒ the› ÈÓÏÁc lÏÁi hoa„c chÍu to›n thaŸt veÿ va‹t chaŸt, tai saÛn tai chÂnh hay tai saÛn vo⁄ h‰nh (danh tieŸng, ho› trÏÁ veÿ chÂnh trÍ, quyeÿn taÒc giaÛ) va caÒc keŸt quaÛ naÿy xaÛy ra do phaÛi chÍu caÒc yeŸu toŸ maÁo hie›m hoa„c ruÛi ro. Tai saÛn coÒ the› bÍ hÓ hoÛng, tan phaÒ, maŸt maÒt hoa„c giaÛm giaÒ ba‡ng nhieÿu caÒch khaÒc nhau. Vie‹c kho⁄ng the› sÓÛ duÁng tai saÛn trong mo‹t thÏi gian - yeŸu toŸ thÏi gian cuÛa to›n thaŸt ê la v duÁ cho mo‹t loaÁi to›n thaŸt thÓÏng bÍ boÛ qua. Tha‹t va‹y, mo‹t bieŸn coŸ nhÓ sÓÁ suÁp Èo› thÍ trÓÏng tai chÂnh ÏÛ caÒc nÓÏÒc cha⁄u A— gaÿn Èa⁄y lam ngÓng tre‹ caÒc hoaÁt Èo‹ng cuÛa nhieÿu doanh nghie‹p va ÈaÌ 3
  4. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung ga⁄y ra to›n thaŸt lÏÒn lao veÿ tai saÛn cho caÒc doanh nghie‹p naÿy. CaÒc ÈoŸi tÓÏÁng chÍu ruÛi ro veÿ tai saÛn cuÌng coÒ the› taÁo ra caÒc keŸt quaÛ tÂch cÓÁc. ChaÚng haÁn mo‹t keŸ hoaÁch Èaÿu tÓ taÒo baÁo vao thÍ trÓÏng Lie⁄n Xo⁄ coÒ the› thoŸng lÎnh thÍ trÓÏng naÿy (trÓÏng hÏÁp cuÛa Mac Donald trong thÍ trÓÏng fast food) • RuÛi ro phaÒp lyÒ La caÒc ÈoŸi tÓÏÁng coÒ the› ga⁄y ra caÒc to›n thaŸt v‰ caÒc traÒch nhie‹m phaÒp lyÒ ÈaÌ quy ÈÍnh. CaÒc lua‹t da⁄n sÓÁ va h‰nh sÓÁ quy ÈÍnh chi tieŸt caÒc traÒch nhie‹m ma ngÓÏi da⁄n phaÛi thÓÁc hie‹n. Nha nÓÏÒc ban hanh hieŸn phaÒp, caÒc lua‹t, quy ÈÍnh va chfi thÍ aÒp Èa„t caÒc giÏÒi haÁn theo lua‹t cho mo‹t soŸ hoaÁÁt Èo‹ng. CaÒc traÒch nhie‹m phaÒp lyÒ thay Èo›i theo tÓng quoŸc gia cuÌng la mo‹t vaŸn Èeÿ phaÛi lÓu yÒ. NgÓÏi ta coÒ the› cho ra‡ng ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro phaÒp lyÒ chfi la mo‹t bo‹ pha‹n cuÛa ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro tai saÛn, v‰ caÒc to›n thaŸt do phaÒp lyÒ roÿi cuÌng seÌ lam giaÛm tai saÛn cuÛa to› chÓÒc. Tha‹t ra ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro veÿ phaÒp lyÒ coÒ nhÓÌng Èa„c trÓng khaÒc haÚn nhÓ caÒc hie›m hoÁa va to›n thaŸt phaÒt sinh tÓ mo⁄i trÓÏng chÂnh trÍ va lua‹t phaÒp ma chuÒng ta seÌ nghie⁄n cÓÒu sau naÿy. • RuÛi ro nguoÿn nha⁄n lÓÁc La caÒc ÈoŸi tÓÏÁng coÒ lie⁄n quan ÈeŸn çtai saÛn con ngÓÏié cuÛa to› chÓÒc. RuÛi ro coÒ the› ga⁄y to›n thÓÏng hoa„c tÓÛ vong cho caÒc nha quaÛn lyÒ, co⁄ng nha⁄n vie⁄n hay caÒc ÈoŸi tÓÏÁng coÒ lie⁄n quan ÈeŸn to› chÓÒc nhÓ khaÒch hang, ngÓÏi cung caŸp, ngÓÏi cho vay, ngÓÏi giÓÌ co› phieŸuÉ Veÿ phÓÏng die‹n ruÛi ro suy ÈoaÒn, mo‹t nha⁄n vie⁄n coÒ the› xem la mo‹t ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro veÿ nguoÿn nha⁄n lÓÁc nhÓng na‚ng suaŸt cuÛa hoÁ coÒ the› coÒ keŸt quaÛ tÂch cÓÁc. Mo‹t thieŸt bÍ kyÌ thua‹t cao coÒ the› xem la nguoÿn to›n thaŸt (do ga⁄y tai naÁn lao Èo‹ng) Èoÿng thÏi la nguoÿn lÏÁi Âch (lam ta‚ng na‚ng suaŸt). Trong trÓÏng hÏÁp naÿy, chieŸn lÓÏÁc quaÛn trÍ ruÛi ro phaÛi keŸt hÏÁp caÒc yeŸu toŸ nha‡m lam giaÛm bÏÒt to›n thaŸt Èoÿng thÏi cÓÁc ÈaÁi ÈÓÏÁc lÏÁi Âch (huaŸn luye‹n cho nha⁄n vie⁄n chaÚng haÁn). CuoŸi cung ta kho⁄ng ne⁄n nghÎ ruÛi ro veÿ nguoÿn nha⁄n lÓÁc luo⁄n lie⁄n he‹ vÏÒi caÒc thie‹t haÁi the› xaÒc, sÓÁ baŸt o›n veÿ kinh teŸ cuÌng la nhÓÌng to›n thaŸt pho› bieŸn (nhÓ maŸt vie‹c hay veÿ hÓu). V‰ va‹y quaÛn trÍ ruÛi ro veÿ nguoÿn nha⁄n lÓÁc phaÛi quan ta⁄m ÈeŸn caÒc lÏÁi Âch veÿ kinh teŸ va the› chaŸt cuÛa con ngÓÏi 3. Doherty (1985) • RuÛi ro Marketing * SaÛn pha›m (Product) * GiaÒ (Price) * Pha⁄n phoŸi (Place) * Chie⁄u thÍ (Promotion) • RuÛi ro tai chÂnh (nguoÿn voŸn) • RuÛi ro tÓ mo⁄i trÓÏng hoaÁt Èo‹ng • RuÛi ro trong quaÛn trÍ nguoÿn lÓÁc * Nha⁄n lÓÁc * Va‹t lÓÁc * Tai lÓÁc 4
  5. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung III. NGUO¿N RU¤I RO CoÒ nhieÿu caÒch khaÒc nhau trong vie‹c pha⁄n loaÁi caÒc nguoÿn ruÛi ro, tuy thuo‹c vao ruÛi ro ta Èang quan ta⁄m. Mo‹t caÒch to›ng quaÒt ta coÒ the› xem xeÒt caÒc nguoÿn sau Èa⁄y: • M o‚i trˆÙ¯ng va‰t cha·t RoÛ rang, mo‹t trong nhÓÌng nguoÿn ruÛi ro cÏ baÛn nhaŸt la mo⁄i trÓÏng va‹t chaŸt xung quanh ta. o‹ng ÈaŸt, haÁn haÒn, mÓa daÿm Èeÿu coÒ the› da›n ÈeŸn to›n thaŸt. Ô Èoÿng ba‡ng so⁄ng CÓÛu Long, baÌo luÁt la moŸi Èe doÁa thÓÏng xuye⁄n ÈoŸi vÏÒi ngÓÏi da⁄n cuÌng nhÓ caÒc doanh nghie‹p. SÓÁ baŸt lÓÁc cuÛa chuÒng ta trong vie‹c hie›u bieŸt mo⁄i trÓÏng chuÒng ta Èang soŸng, caÒc aÛnh hÓÏÛng cuÛa chuÒng ta ÈoŸi vÏÒi noÒ cuÌng nhÓ cuÛa noÒ ÈoŸi vÏÒi chuÒng ta la nguye⁄n nha⁄n chuÛ yeŸu cuÛa nguoÿn ruÛi ro naÿy. Mo⁄i trÓÏng va‹t chaŸt cuÌng coÒ the› la nguoÿn caÒc ruÛi ro suy ÈoaÒn, chaÚng haÁn ÈoŸi vÏÒi no⁄ng nghie‹p, du lÍch, ÈÍa o⁄⁄ÒcÉ • M o‚i trˆÙ¯ng xaı ho‰i SÓÁ thay Èo›i caÒc chua›n mÓÁc giaÒ trÍ, hanh vi cuÛa con ngÓÏi, caŸu truÒc xaÌ ho‹i, caÒc ÈÍnh cheŸÉ la nguoÿn ruÛi ro thÓÒ hai. Nhieÿu nha kinh doanh MyÌ ÈaÌ thaŸt baÁi e⁄ cheÿ khi nhaÛy vao mo⁄i trÓÏng quoŸc teŸ. ChaÚng haÁn sÓÁ khaÒc bie‹t veÿ caÒc chua›n mÓÁc xaÌ ho‹i ÏÛ Nha‹t ÈaÌ cho thaŸy Èa⁄y la mo‹t nguoÿn baŸt ÈÍnh quan troÁng ÈoŸi vÏÒi caÒc doanh nha⁄n phÓÏng Ta⁄y va MyÌ. Ô MyÌ, t‰nh traÁng baŸt o›n trong da⁄n chuÒng do cuo‹c baÁo Èo‹ng na‚m 1992 ÏÛ Los Angeles cuÌng cho thaŸy sÓÁ quan troÁng cuÛa nguoÿn ruÛi ro naÿy. SÓÁ thay Èo›i caÒc chua›n mÓÁc giaÒ trÍ cuÌng coÒ the› tÂch cÓÁc, chaÚng haÁn quan Èie›m veÿ phuÁ nÓÌ trong lÓÁc lÓÏÁng lao Èo‹ng ÈaÌ mÏÛ ra mo‹t nguoÿn na‚ng lÓÁc mÏÒi. CoÒ nhieÿu nganh kinh doanh phaÒt trie›n ÏÛ MyÌ nhÓng kho⁄ng the› phaÒt trie›n ÏÛ Vie‹t Nam cuÌng do mo⁄i trÓÏng xaÌ ho‹i, v duÁ nhÓ nhÓÌng loaÁi h‰nh sie⁄u thÍ 10000 chaÚng haÁn. CaÒc phong tuÁc ta‹p quaÒn ÈoŸt giaŸy tieÿn, vang baÁc, Èoÿ hang maÌ cuÌng aÛnh hÓÏÛng raŸt nhieÿu ÈeŸn keŸt quaÛ kinh doanh cuÛa nhÓÌng doanh nghie‹p hoaÁt Èo‹ng trong lÎnh vÓÁc nay, v duÁ nhÓ Hapaco coÒ saÛn pha›m chuÛ lÓÁc la giaŸy ÈeŸ (Èe› lam giaŸy tieÿn vang baÁc) xuaŸt sang ai Loan • M o‚i trˆÙ¯ng chÌnh trÚ Trong mo‹t ÈaŸt nÓÏÒc, mo⁄⁄i trÓÏng chÂnh trÍ coÒ the› la mo‹t nguoÿn ruÛi ro quan troÁng. ChÂnh saÒch cuÛa mo‹t To›ng ThoŸng mÏÒi coÒ the› coÒ aÛnh hÓÏÛng nghie⁄m troÁng le⁄n caÒc to› chÓÒc (ca·t giaÛm nga⁄n saÒch caÒc ÈÍa phÓÏng, ban hanh caÒc quy ÈÍnh mÏÒi veÿ xÓÛ lyÒ chaŸt thaÛi Èo‹c haÁiÉ ). Tre⁄n phÓÏng die‹n quoŸc teŸ, mo⁄i trÓÏng chÂnh trÍ con phÓÒc taÁp hÏn. Kho⁄ng phaÛi taŸt caÛ caÒc quoŸc gia Èeÿu da⁄n chuÛ trong caÒch Èieÿu hanh, nhieÿu nÏi coÒ thaÒi Èo‹ va chÂnh saÒch raŸt khaÒc nhau veÿ kinh doanh. Tai saÛn nÓÏÒc ngoai coÒ the› bÍ nÓÏÒc chuÛ nha tÍch thu hoa„c chÂnh saÒch thueŸ thay Èo›i lie⁄n tuÁc. Mo⁄i trÓÏng chÂnh trÍ cuÌng coÒ the› coÒ taÒc Èo‹ng tÂch cÓÁc tho⁄ng qua caÒc chÂnh saÒch tai chÂnh va tieÿn te‹, hoaÁt Èo‹ng theo lua‹t, giaÒo duÁc co‹ng ÈoÿngÉ • M o‚i trˆÙ¯ng lua‰t pha˘p 5
  6. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung CoÒ raŸt nhieÿu sÓÁ baŸt ÈÍnh va ruÛi ro phaÒt sinh tÓ he‹ thoŸng lua‹t. Lua‹t kho⁄ng phaÛi chfi Èeÿ ra caÒc chua›n mÓÁc va caÒc bie‹n phaÒp trÓng phaÁÁt, vaŸn Èeÿ la baÛn tha⁄n xaÌ ho‹i coÒ sÓÁ tieŸn hoÒa va caÒc chua›n mÓÁc naÿy coÒ the› kho⁄ng tie⁄n lie‹u heŸt. Mo⁄i trÓÏng lua‹t phaÒp cuÛa Vie‹t Nam con coÒ Èa„c Èie›m la kho⁄ng o›n ÈÍnh, coÒ nhieÿu sÏ hÏÛ va kho⁄ng nhaŸt quaÒn. a⁄y la nguoÿn ruÛi ro quan troÁng cho caÒc doanh nghie‹p hoaÁt Èo‹ng ÏÛ Vie‹t Nam va lam cho chuÒng ta Ât thu huÒt ÈÓÏÁc nguoÿn Èaÿu tÓ nÓÏÒc ngoai so vÏÒi caÒc nÓÏÒc khaÒc trong khu vÓÁc. Ô mÓÒc Èo‹ quoŸc teŸ con phÓÒc taÁp hÏn v‰ caÒc chua›n mÓÁc lua‹t phaÒp coÒ the› thay Èo›i raŸt nhieÿu tÓ nÏi naÿy sang nÏi khaÒc. Mo⁄i trÓÏng lua‹t phaÒp cuÌng taÁo ra caÒc keŸt quaÛ tÂch cÓÁc nhÓ cung caŸp mo⁄i trÓÏng xaÌ ho‹i o›n ÈÍnh, baÛo ve‹ caÒc quyeÿn cuÛa ngÓÏi da⁄n. • M o‚i trˆÙ¯ng hoaÔt Òo‰ng QuaÒ tr‰nh hoaÁÁt Èo‹ng cuÛa to› chÓÒc coÒ the› lam phaÒt sinh ruÛi ro va baŸt ÈÍnh. CaÒc tieŸn tr‰nh khuyeŸn maÌi, tuye›n duÁng, sa thaÛi nha⁄n vie⁄n coÒ the› ga⁄y ra caÒc ruÛi ro veÿ phaÒp lyÒ. QuaÒ tr‰nh saÛn xuaŸt coÒ the› ÈÓa co⁄ng nha⁄n ÈeŸn caÒc to›n haÁi va‹t chaŸt. CaÒc hoaÁt Èo‹ng cuÛa to› chÓÒc coÒ the› ga⁄y to›n haÁi cho mo⁄i trÓÏng. Kinh doanh quoŸc teŸ coÒ the› ga„p caÒc ruÛi ro va baŸt ÈÍnh do he‹ thoŸng va‹n chuye›n kho⁄ng tin ca‹y. Veÿ khÂa caÁnh ruÛi ro suy ÈoaÒn th‰ mo⁄i trÓÏng hoaÁt Èo‹ng cuoŸi cung seÌ ÈÓa ra mo‹t saÛn pha›m hay dÍch vuÁ ma tÓ ÈoÒ to› chÓÒc seÌ thanh co⁄ng hay thaŸt baÁi. • M o‚i trˆÙ¯ng kinh te· Ma„c du mo⁄i trÓÏng kinh teŸ thÓÏng ÈÓÏÁc quyeŸt ÈÍnh do mo⁄i trÓÏng chÂnh trÍ, sÓÁ phaÒt trie›n ro‹ng lÏÒn cuÛa thÍ trÓÏng toan caÿu ÈaÌ taÁo ra mo‹t mo⁄i trÓÏng bao trum taŸt caÛ caÒc nÓÏÒc. CaÒc hoaÁt Èo‹ng cuÛa mo‹t chÂnh phuÛ coÒ the› aÛnh hÓÏÛng tÏÒi thÍ trÓÏng voŸn theŸ giÏÒi, nhÓng haÿu nhÓ mo‹t quoŸc gia kho⁄ng the› kie›m soaÒt no›i thÍ trÓÏng naÿy. T‰nh traÁng laÁm phaÒt, suy thoaÒi, ȉnh ÈoŸn hie‹n nay la caÒc yeŸu toŸ cuÛa caÒc he‹ thoŸng kinh teŸ ma kho⁄ng quoŸc gia nao coÒ the› kie›m soaÒt no›i. Kinh teŸ cuÛa MyÌ tr‰ tre‹ cuÌng ga⁄y xaÒo tro‹n cho neÿn kinh teŸ caÒc nÓÏÒc khaÒc qua vie‹c Èieÿu chfinh laÌi suaŸt cuÛa QuyÌ DÓÁ trÓÌ Lie⁄n bang. Xu hÓÏÒng toan caÿu hoÒa, tÓÁ do ma‹u dÍch theo tinh thaÿn cuÛa GATT aÛnh hÓÏÛng raŸt nhieÿu ÈeŸn sÓÁ phaÒt trie›n cuÛa ÈaŸt nÓÏÒc ta vahoaÁt Èo‹ng cuÛa caÒc doanh nghie‹p trong nÓÏÒc. CuÁ the› la lÍch tr‰nh AFTA sa·p tÏÒi, Hie‹p ÈÍnh ThÓÏng maÁi Vie‹t-MyÌ la nhÓÌng thaÒch thÓÒc nghie⁄m troÁng ÈoŸi vÏÒi nhieÿu doanh nghie‹p trong nÓÏÒc. Ô mÓÒc Èo‹ Ât vÎ mo⁄ hÏn, laÌi suaŸt va tÂn duÁng coÒ the› aÒp Èa„t caÒc ruÛi ro thuaÿn tuÒy va suy ÈoaÒn ÈaÒng ke› le⁄n caÒc to› chÓÒc. • Va·n Òe‡ nha‰n thˆ˘c Trong kinh doanh coÒ nhieÿu quyeŸt ÈÍnh caÿn phaÛi ÈÓÏÁc sÓÁ nhaŸt tr cuÛa nhieÿu ngÓÏi thuo‹c nhieÿu lÎnh vÓÁc khaÒc nhau. ChaÚng haÁn mo‹t ho‹i Èoÿng goÿm trÓÏÛng phong kinh doanh, trÓÏÛng phong kyÌ thua‹t va keŸ toaÒn trÓÏÛng hoÁp Èe› tho⁄ng qua mo‹t saÛn pha›m mÏÒi. SaÛn pha›m coÒ the› coÒ nhieÿu hÓÒa heÁn nhÓng do mo¤i ngÓÏi nh‰n vaŸn Èeÿ theo goÒc Èo‹ chuye⁄n mo⁄n cuÛa m‰nh ne⁄n kho⁄ng nhaŸt tr ÈÓÏÁc. RuÛi ro ÈoÒ xuaŸt phaÒt tÓ nha‹n thÓÒc. Na‚ng lÓÁc cuÛa mo‹t nha quaÛn trÍ ruÛi ro trong vie‹c hie›u, xem xeÒt, Èo lÓÏng, ÈaÒnh giaÒ kho⁄ng phaÛi la hoan haÛo. Mo‹t nguoÿn ruÛi ro quan troÁng cho haÿu heŸt caÒc to› chÓÒc ga⁄y ra 6
  7. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung do nha‹n thÓÒc va thÓÁc teŸ hoan toan khaÒc nhau. VaŸn Èeÿ nha‹n thÓÒc la nguoÿn ruÛi ro gai goÒc nhaŸt trong vie‹c nha‹n die‹n va pha⁄n tÂch ruÛi ro, v‰ nhÓÌng pha⁄n tÂch ÈoÒ Èoi hoÛi traÛ lÏi nhÓÌng ca⁄u hoÛi nhÓ: çlam sao hie›u ÈÓÏÁc aÛnh hÓÏÛng cuÛa sÓÁ baŸt ÈÍnh le⁄n to› chÓÒc?é hay çlam sao bieŸt ÈÓÏÁc caÒi m‰nh nha‹n thÓÒc la ÈuÒng vÏÒi thÓÁc teŸ?é CaÒc yeŸu toŸ maÁo hie›m va hie›m hoÁa phaÒt sinh tÓ caÒc nguoÿn ruÛi ro naÿy nhieÿu vo⁄ ke›. CoÒ caÒi coÒ the› tÓÏÛng tÓÏÁÁng ÈÓÏÁc, coÒ caÒi kho⁄ng. Mo‹t vai hie›m hoÁa coÒ the› phaÒt sinh tÓ hÏn mo‹t nguoÿn ruÛi ro, lÓÛ a chaÚng haÁn, coÒ the› phaÒt sinh tÓ mo⁄i trÓÏng va‹t chaŸt (sÓÁ neÁt lÓÛa) hay mo⁄i trÓÏng xaÌ ho‹i (baÁo Èo‹ng ÈoŸt phaÒ). IV. PH÷‘NG PHAŸP NHAƒN DAœNG RU¤I RO • Pha‚n tÌch ca˘c ba˘o ca˘o ta¯i chÌnh PhÓÏng phaÒp naÿy do Criddle Èeÿ xuaŸt na‚m 1962. Ma„c du phÓÏng phaÒp naÿy luÒc Èaÿu chfi ÈÍnh sÓÛ duÁng cho caÒc to› chÓÒc tÓ nha⁄n, va du thÓÁc tie›n caÒc baÒo caÒo tai chÂnh coÒ khaÒc nhau tÓ caÒc to› chÓÒc tÓ nha⁄n cho ÈeŸn caÒc to› chÓÒc phi lÏÁi nhua‹n va caÒc to› chÓÒc nha nÓÏÒc, caÒc khaÒi nie‹m cuÛa phÓÏng phaÒp cuÌng coÒ the› ÈÓÏÁc to›ng quaÒt hoÒa cho moÁi to› chÓÒc Ba‡ng caÒch pha⁄n tÂch baÛng to›ng keŸt tai saÛn, caÒc baÒo caÒo hoaÁt Èo‹ng kinh doanh va caÒc tai lie‹u ho› trÏÁ, Criddle cho ra‡ng nha quaÛn trÍ ruÛi ro coÒ the› xaÒc ÈÍnh moÁi ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro cuÛa to› chÓÒc veÿ tai saÛn, phaÒp lyÒ va nguoÿn nha⁄n lÓÁc. Ba‡ng caÒch keŸt hÏÁp caÒc baÒo caÒo naÿy vÏÒi caÒc dÓÁ baÒo veÿ tai chÂnh va dÓÁ toaÒn nga⁄n saÒch, ta cuÌng coÒ the› phaÒt hie‹n caÒc ruÛi ro trong tÓÏng lai. LyÒ do la v‰ caÒc hoaÁt Èo‹ng cuÛa to› chÓÒc cuoŸi cung roÿi cuÛng dÂnh ÈeŸn tieÿn hay tai saÛn. Theo phÓÏng phaÒp naÿy, tÓng tai khoaÛn seÌ ÈÓÏÁc nghie⁄n cÓÒu kyÛ Èe› phaÒt hie‹n caÒc ruÛi ro tieÿm na‚ng coÒ the› phaÒt sinh tÓ ÈoÒ. KeŸt quaÛ nghie⁄n cÓÒu ÈÓÏÁc baÒo caÒo cho tÓng tai khoaÛn. ChuÒng ta cuÌng coÒ the› xem xeÒt sÓÁ bieŸn Èo‹ng cuÛa chi phÂ, tieÿn ma„t, caÒc khoaÛn phaÛi thu, toÿn khoÉ theo doanh thu, tÓ ÈoÒ coÒ khi phaÒt hie‹n ÈÓÏÁc nhÓÌng Èieÿu baŸt thÓÏng. Criddle cho ra‡ng phÓÏng phaÒp naÿy ÈaÒng tin ca‹y, khaÒch quan, dÓÁa tre⁄n caÒc soŸ lie‹u saÚn coÒ, coÒ the› tr‰nh bay nga·n goÁn, roÛ rang va coÒ the› dung ÈÓÏÁc cho caÛ nha quaÛn trÍ ruÛi ro va caÒc nha tÓ vaŸn chuye⁄n nghie‹p. HÏn nÓÌa noÒ con chuye›n vie‹c nha‹n daÁng caÒc ruÛi ro thanh caÒc thua‹t ngÓÌ tai chÂnh quen thuo‹c va tÓ ÈoÒ seÌ de› chaŸp nha‹n hÏn ÈoŸi vÏÒi caÒc caÒn bo‹ quaÛn lyÒ khaÒc trong to› chÓÒc va caÒc ÈoŸi tÓÏÁng be⁄n ngoai nhÓ caÒc chuye⁄n vie⁄n keŸ toaÒn, caÒc nga⁄n hangÉ CuÌng ne⁄n lÓu yÒ la phÓÏng phaÒp naÿy kho⁄ng loaÁi trÓ vie‹c nha‹n daÁng caÒc ruÛiro suy ÈoaÒn, du Criddle ÈaÌ kho⁄ng trÓÁc tieŸp gÏÁi ra. CuoŸi cung, ngoai vie‹c giuÒp nha‹n daÁng ruÛi ro, phÓÏng phaÒp naÿy cuÌng hÓÌu Âch cho vie‹c Èo lÓÏng va ÈÍnh ra caÒch quaÛn lyÒ toŸt nhaŸt cho caÒc ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro. Criddle nha·c nhÏÛ caÒc nha quaÛn trÍ ruÛi ro phaÛi bo› sung caÒc nguoÿn tho⁄ng tin khaÒc vao caÒc hoÿ sÏ tai chÂnh, chaÚng haÁn nhÓ bie⁄n baÛn Èieÿu tra veÿ caÒc tai saÛn va caÒc tai lie‹u phaÒp lyÒ. Ta coÒ the› xem minh hoÁa vie‹c pha⁄n tÂch mo‹t tai khoaÛn, keŸt hÏÁp vÏÒi ÈaÒnh giaÒ caÒc to›n thaŸt coÒ the› xaÛy ra seÌ giuÒp cho vie‹c nha‹n daÁng caÒc to›n thaŸt tieÿm na‚ng nhÓ theŸ nao. 7
  8. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Te⁄n Tai saÛn, Nha⁄n sÓÁ hay To›n thaŸt Hie›m hoÁa tai khoaÛn HoaÁt Èo‹ng cuÁ the› tieÿm na‚ng Toÿn kho Nguye‚n lie‰u: To›n thaŸt veÿ tai saÛn LÓÛa, baÌo, mÓa Con ÏÛ ngÓÏi cung caŸp TrÓÁc tieŸp ÈaÒ, tro‹m, va ang va‹n chuye›n tÏÒi kho GiaÒn tieŸp caÒc hie›m hoÁa Kho baÌi khaÒc do con ang va‹n chuye›n tÏÒi nha maÒy ngÓÏi Nha maÒy Tha¯nh phaÂm: To›n thaŸt veÿ phaÒp lyÒ SÓÁ lÏ Èe›nh Nha maÒy phaÒt sinh tÓ xe co‹, SÓÁ vi phaÁm ang chuye›n tÏÒi kho ÈÍa oŸc, ÈaŸt Èai, saÛn baÛo hanh va Ba‡ng xe cuÛa nha maÒy pha›m, tai naÁn cuÛa tai naÁn cuÛa Ba‡ng caÒc phÓÏng tie‹n thue⁄ co⁄ng nha⁄n vie⁄n co⁄ng nha⁄n Kho baıi vie⁄n —ang chuyeÂn tÙ˘i ngˆÙ¯i ba˘n le˚ Ba‡ng xe cuÛa nha maÒy To›n thaŸt veÿ nha⁄n sÓÁ CheŸt, be‹nh, Ba‡ng caÒc phÓÏng tie‹n thue⁄ thaŸt nghie‹p, ‘¤ ca˘c ngˆÙ¯i ba˘n le˚ veÿ hÓu • PhÓÏng phaÒp lÓu Èoÿ • Thanh tra hie‹n trÓÏng Thanh tra hie‹n trÓÏng la mo‹t vie‹c phaÛi lam ÈoŸi vÏÒi nha quaÛn trÍ ruÛi ro. Ba‡ng caÒch quan saÒt caÒc bo‹ pha‹n cuÛa to› chÓÒc va caÒc hoaÁt Èo‹ng tieŸp sau ÈoÒ cuÛa noÒ, nha quaÛn trÍ coÒ the› bieŸt ÈÓÏÁc raŸt nhieÿu veÿ nhÓÌng ruÛi ro ma to› chÓÒc coÒ the› ga„p. • Lam vie‹c vÏÒi caÒc bo‹ pha‹n khaÒc CaÒch thÓÒ tÓ Èe› nha‹n daÁng caÒc ruÛi ro cuÛa to› chÓÒc la tho⁄ng qua caÒc giao tieŸp thÓÏng xuye⁄n va coÒ he‹ thoŸng vÏÒi caÒc bo‹ pha‹n khaÒc trong to› chÓÒc. CaÒc giao tieŸp naÿy bao goÿm (1) MÏÛ ro‹ng vie‹c tha‚m vieŸng caÒc caÒn bo‹ quaÛn lyÒ va nha⁄n vie⁄n ÏÛ caÒc bo‹ pha‹n khaÒc qua ÈoÒ nha quaÛn trÍ ruÛi ro coŸ ga·ng coÒ ÈÓÏÁc nhÓÌng hie›u bieŸt Èaÿy ÈuÛ veÿ caÒc hoaÁt Èo‹ng cuÌng nhÓ caÒc to›n thaŸt coÒ the› coÒ tÓ caÒc hoaÁt Èo‹ng naÿy. (2) CaÒc baÒo caÒo mie‹ng hoa„c ba‡ng va‚n baÛn cuÛa caÒc bo‹ pha‹n do hoÁ tÓÁ Èeÿ xÓÏÒng hoa„c thÓÁc hie‹n theo mo‹t he‹ thoŸng baÒo caÒo thÓÏng xuye⁄n nha‡m giuÒp nha quaÛn trÍ ruÛi ro na·m ÈÓÏÁc nhÓÌng tho⁄ng tin caÿn thieŸt. Kho⁄ng ne⁄n xem thÓÏng tÂnh quan troÁÁng cuÛa he‹ thoŸng giao tieŸp nhÓ theŸ. CaÒc bo‹ pha‹n naÿy thÓÏng xuye⁄n taÁo ra hoa„c nha‹n thÓÒc ÈÓÏÁc caÒc ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro ma nha quaÛn trÍ ruÛi ro coÒ the› boÛ soÒt. Tha‹t va‹y, sÓÁ thanh co⁄ng cuÛa nha quaÛn trÍ ruÛi ro phuÁ thuo‹c na„ng neÿ vao tinh thaÿn hÏÁp taÒc cuÛa caÒc bo‹ pha‹n trong to› chÓÒc. BaŸt haÁnh cho nha quaÛn trÍ ruÛi ro la hoÁ thÓÏng nghe veÿ mo‹t ÈoŸi tÓÏÁng ruÛi ro mÏÒi raŸt tre› sau khi noÒ ÈaÌ phaÒt sinh. ChaÚng haÁn mo‹t nha quaÛn trÍ ruÛi ro raŸt ngaÁc nhie⁄n khi ÈoÁc thaŸy tre⁄n tÏ baÒo saÒng nay la chuÛ cuÛa o⁄⁄ng ÈaÌ mua mo‹t xa lan Èa·t tieÿn tÓ hai tuaÿn 8
  9. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung trÓÏÒc. NhÓ va‹y la trong suoŸt hai tuaÿn x nghie‹p ÈaÌ la ÈoŸi tÓÏÁng cuÛa nhÓÌng to›n thaŸt nghie⁄m troÁng veÿ nha⁄n lÓÁc, phaÒp lyÒ va tai saÛn ma chÓÏng tr‰nh quaÛn trÍ ruÛi ro cuÛa x nghie‹p ÈaÌ kho⁄ng bieŸt ÈeŸn. HÏn nÓÌa neŸu caÒc to›n thaŸt tieÿm na‚ng naÿy ÈÓÏÁc xem xeÒt ca›n tha‹n th‰ coÒ khi x nghie‹p ÈaÌ kho⁄ng quyeŸt ÈÍnh mua chieŸc xa lan naÿy. Khi trie›n khai vie‹c giao tieŸp vÏÒi caÒc caÒn bo‹ quaÛn lyÒ ÏÛ caÒc bo‹ pha‹n khaÒc, nha quaÛn trÍ ruÛi ro phaÛi vÓÏÁt qua ÈÓÏÁc nhÓÌng chaÿn chÓ tÓÁ nhie⁄n cuÛa hoÁ Èe› phaÒt hie‹n ra caÒc tho⁄ng tin baŸt lÏÁi. Kho⁄ng nha quaÛn lyÒ nao muoŸn thaŸy caÒc hoaÁt Èo‹ng cuÛa hoÁ coÒ the› ga⁄y ra nhÓÌng khoÒ kha‚n cho to› chÓÒc. V‰ va‹y co⁄ng vie‹c khoÒ kha‚n cuÛa nha quaÛn trÍ ruÛi ro la thuyeŸt phuÁc ngÓÏi khaÒc hie›u ra‡ng vie‹c phaÒt hie‹n caÒc tho⁄ng tin kho⁄ng thua‹n lÏÁi la toŸt cho co⁄ng vie‹c cuÛa hoÁ. NhÓÌng no› lÓÁc phaÒt hie‹n caÒc tho⁄ng tin kie›u naÿy coÒ the› thÓÁc hie‹n ÈÓÏÁc neŸu to› chÓÒc coÒ mo‹t he‹ thoŸng pha⁄n bo› to›n thaŸt. ChaÚng haÁn khi to›n thaŸt phaÒt sinh tÓ caÒc hoaÁt Èo‹ng kho⁄ng ÈÓÏÁc baÒo caÒo, caÒn bo‹ quaÛn lyÒ coÒ traÒch nhie‹m phaÛi gaÒnh chÍu to›n thaŸt hoa„c chÍu to›n thaŸt ÏÛ mÓÒc cao hÏn so vÏÒi caÒc hoaÁt Èo‹ng coÒ baÒo caÒo. e› traÒnh nhÓÌng sÓÁ hie›u laÿm, caÒc bie‹n phaÒp trÓng phaÁt nhÓ va‹y ne⁄n ÈÓÏÁc thaÛo lua‹n roÛ rang vÏÒi caÒc caÒn bo‹ quaÛn lyÒ khi hoÁ ÈÓÏÁc hoÛi veÿ caÒc hoaÁt Èo‹ng coÒ the› ga⁄y ra ruÛi ro. • Lam vie‹c vÏÒi caÒc nguoÿn be⁄n ngoai e› bo› sung cho vie‹c giao tieŸp vÏÒi caÒc bo‹ pha‹n khaÒc trong to› chÓÒc, nha quaÛn trÍ ruÛi ro ne⁄n trao Èo›i the⁄m vÏÒi nhÓÌng ngÓÏi coÒ quan he‹ vÏÒi to› chÓÒc nhÓ caÒc chuye⁄n vie⁄n keŸ toaÒn, lua‹t sÓ, caÒc nha tÓ vaŸn veÿ ruÛi ro, chuye⁄n vie⁄n thoŸng ke⁄, hay caÒc chuye⁄n gia kie›m soaÒt to›n thaŸt. MuÁc ÈÂch cuÛa caÒc trao Èo›i la nha‡m t‰m hie›u xem nhÓÌng ngÓÏi naÿy coÒ nha‹n ra ÈÓÏÁc caÒc ruÛi ro nao ma m‰nh ÈaÌ boÛ soÒt kho⁄ng, hoa„c chÂnh nhÓÌng ngÓÏi naÿy coÒ taÁo ra caÒc ruÛi ro mÏÒi cho to› chÓÒc kho⁄ng • Pha⁄n tÂch hÏÁp Èoÿng • Pha⁄n tÂch soŸ lie‹u to›n thaŸt • PhÓÏng phaÒp truy lo¤i • Pha⁄n tÂch chuo¤i ruÛi ro 9
  10. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung PHA¬N TÕCH RU¤I RO D÷œA TRE¬N CAŸC BAŸO CAŸO TAÿI CHÕNH I. —AŸNH GIAŸ KHA¤ NA NG THANH TOAŸN Tai saÛn lÓu Èo‹ng 1. TÊ so· thanh toa˘n hie‰n taÔi = NÏÁ nga·n haÁn Tai saÛn de› chuye›n thanh tieÿn 2. TÊ so· thanh toa˘n nhanh = NÏÁ nga·n haÁn GiaÒ voŸn hang baÒn 3. He‰ so· quay vo¯ng ha¯ng to‡n kho = Toÿn kho trung b‰nh SoŸ ngay trong ky 4. Chu ky¯ quay vo¯ng ha¯ng to‡n kho = He‹ soŸ quay vong hang toÿn kho Doanh thu thuaÿn 5. He‰ so· quay vo¯ng CKPThu = Trung b‰nh caÒc khoaÛn phaÛi thu SoŸ ngay trong ky 6. Chu ky¯ quay vo¯ng CKPThu = He‹ soŸ quay vong caÒc khoaÛn phaÛi thu EBIT 7. Kha˚ naÍng Òa˘p ˆ˘ng tie‡n laıi (TIE) = Tieÿn laÌi II. CA¡U TRUŸC NGUO¿N VO¡N To›ng nÏÁ 1. To›ng tai saÛn To›ng nÏÁ 2. To›ng voŸn chuÛ sÏÛ hÓÌu NÏÁ dai haÁn 3. Tai saÛn coŸ ÈÍnh 1 0
  11. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung III. —AŸNH GIAŸ KHA¤ NA NG SINH L‘œI è 1. LÙÔi sua·t theo doanh thu • LÏÁi tÓÒc go‹p • LÏÁi tÓÒc tÓ hoaÁt Èo‹ng SXKD • LÏÁi tÓÒc thuaÿn LÏÁi tÓÒc thuaÿn 2. LÙÔi sua·t cu˚a toÂng ta¯i sa˚n (ROA) = To›ng tai saÛn Doanh thu 3. He‰ so· quay vo¯ng ta¯i sa˚n = To›ng tai saÛn LÏÁi tÓÒc thuaÿn 4. LÙÔi sua·t cu˚a vo·n chu˚ sÙ˚ hˆıu (ROE) = VoŸn chuÛ sÏÛ hÓÌu 1 1
  12. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung PHA¬N TÕCH RU¤I RO BA»NG PH÷‘NG PHAŸP L÷U —O¿ • ThieŸu, nhie¤u tho⁄ng tin Nghie‚n cˆ˘u thÚ trˆÙ¯ng • Na‚ng lÓÁc bo‹ pha‹n nghie⁄n cÓÒu thÍ trÓÏng Ky˘ ke·t hÙÔp Òo‡ng • RuÛi ro trong kha⁄u kyÒ keŸt • ChieŸn lÓÏÁc Èaÿu tÓ veÿ lai taÁo gioŸng, kyÌ thua‹t gieo troÿng chÓa coÒ keŸt quaÛ Nguo‡n nguye‚n lie‰u • Thie⁄n tai, haÁn haÒnÉ • LÓÁc lÓÏÁng saÛn xuaŸt no⁄ng nghie‹p • GiaÒ caÛ, chaŸt lÓÏÁng va‹t tÓ no⁄ng nghie‹p Va‰n chuyeÂn • MaŸt maÒt, hÓ hoÛng • Tai naÁn giao tho⁄ng Kho baıi • KyÌ thua‹t baÛo quaÛn • MaŸt maÒt, hÓ hoÛng • GiaÒ caÛ, chaŸt lÓÏÁng nguye⁄n lie‹u • MaÒy moÒc, thieŸt bÍ hoÛng hoÒc SoŸ lÓÏÁng, chaŸt lÓÏÁng nguye⁄n lie‹u Sa˚n xua·t • • LÓÁc lÓÏÁng lao Èo‹ng: tr‰nh Èo‹, kyÛ lua‹tÉ • Mo⁄i trÓÏng saÛn xuaŸt • ChaŸt lÓÏÁng thanh pha›m • KyÌ thua‹t baÛo quaÛn Kho baıi • MaŸt maÒt, hÓ hoÛng • GiaÒ caÛ • Chi ph toÿn trÓÌ Va‰n chuyeÂn • MaŸt maÒt, hÓ hoÛng • Tai naÁn giao tho⁄ng Thanh toa˘n • RuÛi ro trong kha⁄u thanh toaÒn • To› chÓÒc caÒc ke⁄nh pha⁄n phoŸi • QuaÛng caÒo, khuyeŸn maÌi Tie‚u thuÔ • ThÍ hieŸu khaÒch hang thay Èo›i • CaÁnh tranh, giaÒ caÛ bieŸn Èo‹ng 1 2
  13. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung RU¤I RO TRONG KYŸ KE¡T H‘œP —O¿NG I. RU¤I RO TRONG KYŸ KE¡T: 1. Ru˚i ro tˆ¯ chu˚ the • Co⁄ng ty ma • TÓ caÒch phaÒp nha⁄n * Kho⁄ng Èa‚ng kyÒ kinh doanh * Kho⁄ng coÒ chÓÒc na‚ng kinh doanh * GiaŸy pheÒp kinh doanh heŸt hie‹u lÓÁc * NgÓÏi ÈaÁi die‹n kyÒ keŸt kho⁄ng hÏÁp phaÒp • oŸi taÒc kinh doanh * Kho⁄ng coÒ uy tÂn * Kho⁄ng ÈuÛ Èieÿu kie‹n veÿ sÓÒc khoÛe, phaÒp lyÒ * KhaÛ na‚ng tai chÂnh yeŸu * Phong tuÁc ta‹p quaÒn khaÒc nhau * VÍ tr ÈÍa lyÒ kho⁄ng thua‹n lÏÁi 2. Ru˚i ro tˆ¯ ngo‚n ngˆı • TÓ toŸi nghÎa hay coÒ nhieÿu nghÎa • Hie›u kho⁄ng chÂnh xaÒc no‹i dung Èam phaÒn • Sai soÒt khi ÈaÒnh maÒy 2. Ru˚i ro tˆ¯ no‰i dung ky˘ ke·t • CaÒc Èieÿu khoaÛn quy ÈÍnh kho⁄ng chi tieŸt, cuÁ the› • CaÒc tho⁄ng tin thÍ trÓÏng bÍ nhie¤u, thieŸu • GiaÒ caÛ: bieŸn Èo‹ng giaÒ caÛ nguye⁄n va‹t lie‹u, tyÛ giaÒÉ • ThÏi haÁn  Vi phaÁm hÏÁp Èoÿng, boÿi thÓÏngÉ • Na‚ng lÓÁc caÒn bo‹ Èam phaÒn keÒm 3. Ru˚i ro pha˘p ly˘ • Danh muÁc hang xuaŸt nha‹p kha›u thay Èo›i 1 3
  14. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung • ThueŸ suaŸt thay Èo›i • Quy ÈÍnh veÿ kie›m tra chaŸt lÓÏÁng hang hoÒa thay Èo›i • CaÒc tie⁄u chua›n khaÒc nhÓ Èo lÓÏng, ÈoÒng goÒiÉ thay Èo›i II. RU¤I RO TRONG TH÷œC HIEƒN: 1. Ru˚i ro ve‡ thÙ¯i haÔn giao ha¯ng • Nha⁄n lÓÁc * Nguoÿn nha⁄n lÓÁc bieŸn Èo‹ng * Tay ngheÿ, tr‰nh Èo‹ cuÛa lÓÁc lÓÏÁng lao Èo‹ng * Tai naÁn lao Èo‹ng • Va‹t lÓÁc * MaÒy moÒc thieŸt bÍ truÁc tra„c, hÓ hoÛngÉ * Nguoÿn Èie‹n * Nguoÿn cung caŸp va‹t tÓ, nguye⁄n lie‹u kho⁄ng cung caŸp ÈuÛ soŸ lÓÏÁng, bieŸn Èo‹ng veÿ giaÒ caÛ, chaŸt lÓÏÁng, chuÛng loaÁiÉ • Tai lÓÁc: truÁc tra„c trong huy Èo‹ng nguoÿn voŸn 2. Ru˚i ro trong va‰n chuyeÂn, bo·c dÙı, to‡n trˆı • Hang hoÒa rÏi rÏÒt, maŸt maÒt, hÓ hoÛngÉ • TruÁc tra„c ÏÛ kha⁄u HaÛi quan  lÓu kho, lÓu xe • LÓa ÈaÛo hang haÛi 3. Ru˚i ro trong nghie‰m thu • Kho⁄ng nghie‹m thu do giaÒ ÏÛ thÍ trÓÏng khaÒch hang giaÛm hoa„c kinh teŸ khoÒ kha‚n • Nghie‹m thu nhÓng coŸ t‰nh loaÁi nhieÿu saÛn pha›m Èe› haÁ giaÒ 1 4
  15. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung III. RU¤I RO TRONG THANH TOAŸN: 1. Thanh toa˘n baËng tie‡n maÎt • NgÓÏi mua ÈaÌ traÛ tieÿn ma ngÓÏi baÒn kho⁄ng giao hang • NgÓÏi baÒn ÈaÌ xuaŸt hang ma ngÓÏi mua kho⁄ng nha‹n hang hay kho⁄ng thanh toaÒn 2. Thanh toa˘n baËng Òie‰n chuyeÂn tie‡n T/T • Chuye›n tieÿn trÓÏÒc khi giao hang: ruÛi ro thuo‹c veÿ ngÓÏi mua • Chuye›n tieÿn sau khi giao hang: ruÛi ro thuo‹c veÿ ngÓÏi baÒn 3. Thanh toa˘n baËng L/C 4 NgˆÙ¯i ba˘n NgˆÙ¯i mua 3 5 1 8 9 2 N H th o‚ng ba ˘o 6 NH mÙ˚ L/ C 7 • TÓ phÂa nga⁄n hang mÏÛ L/C • TÓ phÂa nga⁄n hang tho⁄ng baÒo • ThÓÁc hie‹n kho⁄ng ÈuÒng caÒc Èieÿu khoaÛn quy ÈÍnh trong L/C * Kho⁄ng ÈuÛ chÓÒng tÓ * Sai veÿ no‹i dung, h‰nh thÓÒc, chÂnh taÛÉ * No‹p chÓÒng tÓ tre¤ haÁn • Do Èoÿng tieÿn thanh toaÒn 1 5
  16. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung UO L÷‘TNG RU¤I RO I. CAŸC KHAŸI NIEƒM C‘ BA¤N 1. Chi phÌ aÂn cu˚a tai naÔn • Chi ph thÏi gian bÍ maŸt cuÛa ngÓÏi bÍ naÁn • Chi ph thÏi gian bÍ maŸt cuÛa caÒc co⁄ng nha⁄n khaÒc do phaÛi ngÓng vie‹c Èe› giuÒp ngÓÏi bÍ naÁn • Chi ph thÏi gian bÍ maŸt cuÛa caÒc quaÛn ÈoŸc va caÒc vie⁄n chÓÒc khaÒc Èe› chua›n bÍ baÒo caÒo va Èao taÁo ngÓÏi thay theŸ • Chi ph do nguye⁄n lie‹u, maÒy moÒc, duÁng cuÁ va caÒc tai saÛn khaÒc bÍ hoÛng • Chi ph cuÛa ngÓÏi chuÛ do phaÛi tieŸp tuÁc traÛ lÓÏng Èaÿy ÈuÛ cho ngÓÏi bÍ naÁn khi hoÁ trÏÛ laÁi lam vie‹c, trong khi na‚ng suaŸt cuÛa hoÁ, do chÓa hoÿi phuÁc, coÒ the› chfi ÈaÒng giaÒ khoaÛng pha⁄n nÓÛa giaÒ trÍ so vÏÒi trÓÏÒc kia. • CaÒc chi ph xaÛy ra nhÓ la ha‹u quaÛ veÿ ma„t tinh thaÿn cuÛa tai naÁn (sÓÁ lo sÏÁ, ca‚ng thaÚng) 2. Ca˘c ye·u to· cu˚a ru˚i ro • Taÿn soŸ cuÛa caÒc to›n thaŸt coÒ the› xaÛy ra • MÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng cuÛa caÒc to›n thaŸt naÿy TÓ caÒc soŸ lie‹u veÿ taÿn soŸ va mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng cuÛa to›n thaŸt ta coÒ the› ÓÏÒc lÓÏÁng ÈÓÏÁc giaÒ trÍ trung b‰nh cuÛa to›n thaŸt. ŒÏÒc lÓÏÁng naÿy coÒ the› dung Èe› so saÒnh vÏÒi soŸ tieÿn baÛo hie›m phaÛi ÈoÒng cho co⁄ng ty baÛo hie›m 3. —o lˆÙ¯ng mˆ˘c Òo‰ nghie‚m troÔng cu˚a toÂn tha·t Hai ÈaÁi lÓÏÁng pho› bieŸn ÈÓÏÁc dung Èe› Èo lÓÏng mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng cuÛa to›n thaŸt la toÂn tha·t lÙ˘n nha·t co˘ the coÒ (Maximum possible loss) va toÂn tha·t lÙ˘n nha·t ÒˆÙÔc ˆÙ˘c lˆÙÔng (Maximum probable loss) To›n thaŸt lÏÒn nhaŸt coÒ the› coÒ la giaÒ trÍ thie‹t haÁi lÏÒn nhaŸt coÒ the› xaÛy ra, coÒ the› nha‹n thÓÒc ÈÓÏÁc. Con to›n thaŸt lÏÒn nhaŸt ÈÓÏÁc ÓÏÒc lÓÏÁng la giaÒ trÍ thie‹t haÁi lÏÒn nhaŸt nha quaÛn trÍ tin la coÒ the› xaÛy ra. NoÒi caÒch khaÒc, thie‹t haÁi kho˘ vÓÏÁt quaÒ to›n thaŸt ÈÓÏÁc ÓÏÒc lÓÏÁng, trong khi thie‹t haÁi kho‚ng the› vÓÏÁt quaÒ to›n thaŸt lÏÒn nhaŸt coÒ the› coÒ II. CAŸC PH÷‘NG PHAŸP —“NH L÷‘œNG 1. PhˆÙng pha˘p khai trieÂn toÂn tha·t DÓÁa tre⁄n soŸ lie‹u to›n thaŸt trong quaÒ khÓÒ Èe› ÓÏÒc lÓÏÁng caÒc to›n thaŸt coÒ the› xaÛy ra trong tÓÏng lai (neŸu t‰nh h‰nh chung kho⁄ng thay Èo›i ÈaÒng ke› th‰ quy lua‹t to›n thaŸt coÒ the› va¤n con phu hÏÁp). ChaÚng haÁn, nha quaÛn trÍ ruÛi ro cuÛa mo‹t Co⁄ng ty saÛn xuaŸt van tim nha⁄n taÁo nha‹n thaŸy soŸ khieŸu naÁi lie⁄n quan ÈeŸn caÒc van tim coÒ khuyeŸt ta‹t chfi xaÛy ra trong vong 10 1 6
  17. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung na‚m ke› tÓ khi baÒn saÛn pha›m. Co⁄ng ty ba·t Èaÿu hoaÁt Èo‹ng tÓ na‚m 1983 va haÌy tÓÏÛng tÓÏÁng chuÒng ta Èang ÏÛ thÏi Èie›m na‚m 1993. To›ng keŸt soŸ khieŸu naÁi phaÒt sinh tÓ caÒc van tim baÒn trong na‚m 1983, ta thaŸy tÏÒi cuoŸi na‚m 1993 coÒ 30 khieŸu naÁi ÈaÌ ÈÓÏÁc baÒo caÒo. Trong 30 khieŸu naÁi naÿy, tÏÒi cuoŸi na‚m 1983 coÒ 9 caÒi ÈÓÏÁc baÒo caÒo va tÏÒi cuoŸi na‚m 1984 th‰ coÒ 19 caÒi (ke› caÛ 9 caÒi cuÛa na‚m 1983). Tfi soŸ 30/9 = 3.33, la ÓÏÒc lÓÏÁng cuÛa he‹ soŸ khai trie›n khieŸu naÁi mo‹t na‚m. CoÒ the› la‹p laÁi caÒc tÂnh toaÒn tÓÏng tÓÁ cho tÓng na‚m trong chu ky ma¤u tre⁄n. ChaÚng haÁn, tfi le‹ 30/19 = 1.57 la ÓÏÒc lÓÏÁng cuÛa he‹ soŸ khai trie›n khieŸu naÁi hai na‚mÉ Ba˚ng tÌnh He‰ so· khai trieÂn tˆ¯ so· khie·u naÔi ghi nha‰n ÒˆÙÔc So· naÍm tÌnh tˆ¯ Òa‡u ky¯ He‰ so· khai trieÂn = ToÂng khie·u naÔi / So· khie·u naÔi Òaı pha˘t sinh 1 3.33 2 1.57 3 1.19 4 1.08 5 1.05 6 1.04 7 1.03 8 1.02 9 1.01 10 1.00 Ba˚ng sˆ˚ duÔng he‰ so· khai trieÂn Òe ˆÙ˘c lˆÙÔng ToÂng so· khie·u naÔi Na‚m SoŸ khieŸu naÁi ÈaÌ phaÒt sinh He‹ soŸ khai trie›n To›ng soŸ khieŸu naÁi 1983 30 1.00 30.00 1984 21 1.00 21.00 1985 18 1.01 18.18 1986 42 1.02 42.84 1987 28 1.03 28.84 1988 25 1.04 26.00 1989 32 1.05 33.60 1990 27 1.08 29.16 1991 35 1.19 41.65 1992 33 1.57 51.81 1993 19 3.33 63.27 ToÂng 310 386.35 1 7
  18. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung CaÒc baÛng tre⁄n cho thaŸy caÒch sÓÛ duÁng dÓÌ kie‹n Èe› ÓÏÒc lÓÏÁng to›ng soŸ khieŸu naÁi tÓ lo⁄ van tim nha saÛn xuaŸt baÒn na‚m 1993. ŒÏÒc lÓÏÁng sÓÛ duÁng caÒc soŸ lie‹u coÒ saÙn veÿ caÒc khieŸu naÁi ghi nha‹n ÈÓÏÁc tÓ na‚m 1983 cho tÏÒi na‚m 1993, khoaÛng thÏi gian nha saÛn xuaŸt tham gia saÛn xuaŸt van tim. Trong baÛng ta thaŸy coÒ taŸt caÛ 310 khieŸu naÁi ÈaÌ ghi nha‹n ÈÓÏÁc cho tÏÒi cuoŸi na‚m 1993, va hy voÁng la to›ng soŸ khieŸu naÁi tha‹t sÓÁ coÒ the› la 386.35. NhÓ va‹y tÏÒi cuoŸi na‚m 1993, soŸ khieŸu naÁi trung b‰nh seÌ chÍu nhÓng chÓa ghi nha‹n ÈÓÏÁc la 76.35 2. PhˆÙng pha˘p khai trieÂn toÂn tha·t dˆÔa tre‚n Òo·i tˆÙÔng ru˚i ro PhÓÏng phaÒp naÿy dung Èe› ÓÏÒc lÓÏÁng caÒc chi traÛ dÓÁa tre⁄n caÒc hoaÁÁt Èo‹ng coÒ the› ÈÓÏÁc quy theo mo‹t ÈÏn vÍ chua›n. BaÛng dÓÏÒi Èa⁄y minh hoÁa phÓÏng phaÒp ÓÏÒc lÓÏÁng soŸ tai naÁn trung b‰nh ÏÛ mo‹t Co⁄ng ty Xa⁄y dÓÁng. Co⁄ng ty coÒ sÓÛ duÁng co⁄ng nha⁄n vie⁄n ÏÛ nhieÿu lÎnh vÓÁc nghie‹p vuÁ khaÒc nhau nhÓ: nha⁄n vie⁄n va‚n phong, ÈoŸc co⁄ng, quaÛn lyÒ, va caÒc hoaÁt Èo‹ng ho› trÏÁ nhÓ va‹n chuye›n nguye⁄n va‹t lie‹uÉ Trung b‰nh 1 co⁄ng nha⁄n xa⁄y dÓÁng ga„p 1 tai naÁn / 1.5 na‚m, lÓÏng trung b‰nh 30tr / na‚m. Ta xem co⁄ng nha⁄n xa⁄y dÓÁng la ÈÏn vÍ chua›n Èe› tÂnh chi ph boÿi thÓÏng tai naÁn lao Èo‹ng va giaÛ sÓÛ mo¤i tai naÁn trung b‰nh phaÛi boÿi thÓÏng 12tr. Ta coÒ keŸt quaÛ quy Èo›i caÒc nghie‹p vuÁ khaÒc thanh co⁄ng nha⁄n xa⁄y dÓÁng nhÓ sau: ChaÚng haÁn, mo‹t nha⁄n vie⁄n va‚n phong lÓÏng trung b‰nh la 20tr / na‚m, trung b‰nh 30 na‚m bÍ mo‹t tai naÁn. NeŸu chfi xem veÿ phÓÏng die‹n tai naÁn, 20 nha⁄n vie⁄n va‚n phong seÌ tÓÏng ÈÓÏng vÏÒi mo‹t co⁄ng nha⁄n xa⁄y dÓÁng. KeŸt hÏÁp the⁄m mÓÒc lÓÏng th‰ 20 nha⁄n vie⁄n va‚n phong nha‹n 400tr / na‚m, tÓÏng ÓÒng vÏÒi 1 co⁄ng nha⁄n xa⁄y dÓÁng nha‹n 30tr / na‚m, nhÓ va‹y keŸt hÏÁp tai naÁn va mÓÒc lÓÏng th‰ 400/30=13.33 nha⁄n vie⁄n va‚n phong tÓÏng ÈÓÏng vÏÒi 1 co⁄ng nha⁄n xa⁄y dÓÁng. NeŸu co⁄ng ty dÓÁ ÈÍnh sÓÛ duÁng 63.5 nha⁄n vie⁄n va‚n phong trong na‚m tÏÒi th‰ coÒ the› quy ra la 4.8 (= 63.5/13.33) co⁄ng nha⁄n xa⁄y dÓÁng. NhÓ ÈÓÏÁc chfi ra trong baÛng dÓÏÒi Èa⁄y, to›ng soŸ ÈÏn vÍ chua›n co⁄ng ty sÓÛ duÁng trong na‚m tÏÒi la 271.6, vÏÒi soŸ tai naÁn trung b‰nh la 181.1 (=271.6*2/3). NeŸu chi ph trung b‰nh cho mo¤i trÓÏng hÏÁp la 12tr, chi ph boÿi thÓÏng tai naÁn trong na‚m tÏÒi la 2172.8tr Ba˚ng ˆÙ˘c lˆÙÔng so· khie·u naÔi dˆÔa tre‚n ÒÙn vÚ chuaÂn Nghe‡ nghie‰p He‰ so· quy ÒoÂi Nhu ca‡u naÍm tÙ˘i So· ÒÙn vÚ ˆÙ˘c lˆÙÔng Xa⁄y dÓÁng 1.00 233.4 233.4 N.vie⁄n va‚n phong 13.33 63.5 4.8 oŸc co⁄ng 4.27 27.6 6.5 QuaÛn lyÒ 6.55 6.8 1.0 Ho› trÏÁ 2.13 55.2 25.9 ToÂng 271.6 1 8
  19. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung SoŸ tai naÁn trung b‰nh: (2/3)* 271.6 = 181.1 Chi ph boÿi thÓÏng trung b‰nh: 12tr*181.1 = 2172.8tr 3. LÚch chi tra˚ ŒÏÒc lÓÏÁng soŸ tai naÁn va to›ng soŸ tieÿn boÿi thÓÏng hÓÌu Âch cho muÁc ÈÂch dÓÁ toaÒn nga⁄n quyÌ, nhÓng caÒc ÓÏÒc lÓÏÁng naÿy chÓa xeÒt tÏÒi thÏi Èie›m chi traÛ. Vie‹c xem xeÒt thÏi Èie›m chi traÛ cang quan troÁng khi la‹p nga⁄n saÒch. ChaÚng haÁn ngÓÏi chuÛ doanh nghie‹p coÒ the› phaÛi traÛ to›ng soŸ tieÿn boÿi thÓÏng tai naÁn lao Èo‹ng la 50tr trong na‚m tÏÒi, nhÓng neŸu caÒc chi traÛ naÿy coÒ the› ÈÓÏÁc pha⁄n bo› trong vong 10 na‚m (chi traÛ pha⁄n bo› nhÓ trong co‹t 2) va laÌi suaŸt nga⁄n hang la 6% / na‚‚m th‰ soŸ tieÿn hie‹n nay phaÛi gÓÛi vao nga⁄n hang la bao nhie⁄u? Trong baÛng, 10% soŸ tieÿn ÈÓÏÁc traÛ vao na‚m thÓÒ tÓ tÂnh tÓ luÒc khieŸu naÁi ÈÓÏÁc giaÛi quyeŸt. Hie‹n giaÒ cuÛa 1 Èoÿng chi traÛ ÏÛ na‚m thÓÒ tÓ vÏÒi laÌi suaŸt 6% / na‚m la 0.7921 ÈÓÏÁc chfi ra ÏÛ co‹t thÓÒ ba. Co‹t thÓÒ tÓ coÒ ÈÓÏÁc ba‡ng caÒch laŸy co‹t thÓÒ hai nha⁄n vÏÒi co‹t thÓÒ ba; keŸt quaÛ cho na‚m thÓÒ tÓ la 0.1*0.7921=0.07921. KeŸt quaÛ naÿy la soŸ tieÿn caÿn phaÛi gÓÛi vao nga⁄n hang ngay ba⁄y giÏ Èe› thanh toaÒn cho phaÿn seÌ ÈÓÏÁc traÛ vao cuoŸi na‚m thÓÒ tÓ cuÛa 1$ boÿi thÓÏng tai naÁn. To›ng cuÛa co‹t boŸn, hay 0.8264, la soŸ tieÿn caÿn gÓÛi vao nga⁄n hang ba⁄y giÏ Èe› chi traÛ cho 1$ boÿi thÓÏng tai naÁn. Dung keŸt quaÛ nay nha quaÛn trÍ ruÛi ro coÒ the› danh saÙn 41tr320 Èe› trang traÛi cho caÒc tai naÁn trong na‚m neŸu to›ng soŸ tieÿn boÿi thÓÏng ÈÓÏÁc ÓÏÒc lÓÏÁng la 50tr LÚch chi tra˚ va¯ Hie‰n gia˘ vÙ˘i laıi sua·t 6% / naÍm So· naÍm TÊ le‰ chi tra˚ Hie‰n gia˘ cu˚a 1$ DˆÔ toa˘n cho 1$ chi tra˚ 1 0.30 0.9434 0.2830 2 0.20 0.8900 0.1780 3 0.10 0.8396 0.0840 4 0.10 0.7921 0.0792 5 0.08 0.7473 0.0598 6 0.07 0.7050 0.0494 7 0.05 0.6651 0.0333 8 0.04 0.6274 0.0251 9 0.03 0.5919 0.0178 10 0.03 0.5584 0.0168 ToÂng 1.00 0.8264 3. ÷Ù˘c lˆÙÔng Òo‰ chÌnh xa˘c oŸi vÏÒi ruÛi ro cuÛa doanh nghie‹p ta kho⁄ng chfi quan ta⁄m tÏÒi caÒc to›n thaŸt trung b‰nh ma con phaÛi chuÒ yÒ ÈeŸn to›n thaŸt lÏÒn nhaŸt ÈÓÏÁc ÓÏÒc lÓÏÁng la bao nhie⁄u (Maximum probable cost ê MPC ). MPC la giaÒ trÍ to›n thaŸt lÏÒn nhaŸt nha quaÛn trÍ ruÛi ro tin la coÒ khaÛ na‚ng xaÛy ra va 1 9
  20. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung 5haÛ na‚ng chi ph thÓÁc vÓÏÁt quaÒ giaÒ trÍ nay ÈÓÏÁc goÁi la çdung sai ruÛi roé. NeŸu bieŸt ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi xaÒc suaŸt cuÛa chi ph ta coÒ the› ÓÏÒc lÓÏÁng ngay MPC V duÁ: GiaÛ sÓÛ chi ph thÓÁc coÒ pha⁄n phoŸi chua›n vÏÒi trung b‰nh la 120 tr, Èo‹ le‹ch tie⁄u chua›n la 18,2371 tr. Ta muoŸn xaÒc ÈÍnh MPC sao cho toŸi Èa la 5% chi ph thÓÁc vÓÏÁt quaÒ giaÒ trÍ naÿy. Theo phÓÏng phaÒp chua›n hoÒa caÒc to›n thaŸt, ta coÒ: MPC = 120+1.645*18.2371 MPC = 150 tr 5% 120 tr MPC 2 0
  21. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung ÷‘  L÷$AG PHA¬N PHO¡I TO≈N THA¡T I. NGUO¿N SO¡ LIEƒU 1. Nguo‡n so· lie‰u tho·ng ke‚ ChuÛ yeŸu la caÒc soŸ lie‹u to›n thaŸt trong quaÒ khÓÒ cuÛa doanh nghie‹p hay cuÛa caÒc doanh nghie‹p coÒ hoaÁt Èo‹ng tÓÏng tÓÁ. NeŸu caÒc yeŸu toŸ neÿn taÛng ga⁄y ra to›n thaŸt kho⁄ng thay Èo›i th‰ coÒ the› dung nhÓÌng soŸ lie‹u quaÒ khÓÒ Èe› xa⁄y dÓÁng pha⁄n phoŸi cuÛa soŸ laÿn to›n thaŸt trong tÓÏng lai. Tho⁄ng thÓÏng caÒc co⁄ng ty baÛo hie›m coÒ mo‹t danh muÁc baÛo hie›m vÏÒi soŸ lÓÏÁng lÏÒn caÒc loaÁi ruÛi ro khaÒc nhau ne⁄n coÒ ÈÓÏÁc nhieÿu soŸ lie‹u to›n thaŸt cuÛa mo‹t ruÛi ro cuÁ the›, tÓ ÈoÒ xa⁄y dÓÁng ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi cuÛa to›n thaŸt va tÂnh ÈÓÏÁc ph baÛo hie›m. oŸi vÏÒi caÒc doanh nghie‹p phi baÛo hie›m th‰ thu tha‹p soŸ lie‹u ÈuÛ nhieÿu Èe› coÒ the› xa⁄y dÓÁng pha⁄n phoŸi cuÛa to›n thaŸt la Èieÿu kho⁄ng de¤ dang 2. Nguo‡n so· lie‰u chu˚ quan Nguoÿn soŸ lie‹u kho⁄ng phaÛi tÓ thoŸng ke⁄ bao goÿm caÒc phaÒn ÈoaÒn veÿ phÓÏng die‹n kinh teŸ, to› chÓÒc hay kyÌ thua‹t cuÛa doanh nghie‹p veÿ xaÒc suaŸt xaÛy ra mo‹t sÓÁ coŸ nao ÈoÒ va aÛnh hÓÏÛng veÿ ma„t kinh teŸ cuÛa sÓÁ coŸ ÈoÒ ÈoŸi vÏÒi doanh nghie‹p. CaÒc kyÌ sÓ thieŸt keŸ va caÒc chuye⁄n vie⁄n va‹n hanh caÒc thieŸt bÍ coÒ the› hie›u caÒc khieŸm khuyeŸt tieÿm tang ne⁄n coÒ the› cho caÒc dÓÁ ÈoaÒn veÿ xaÒc suaŸt hoÛng hoÒc cuÛa thieŸt bÍ. CaÒc kyÌ sÓ xa⁄y dÓÁng va kieŸn truÒc sÓ coÒ the› cho caÒc nha‹n xeÒt veÿ khaÛ na‚ng hÓ haÁi cuÛa mo‹t caŸu truÒc xa⁄y dÓÁng ÈoŸi vÏÒi naÁn Èo‹ng ÈaŸt hay huÛy hoaÁi do thÏi tieŸt, kh ha‹u hay khaÛ na‚ng lan tran cuÛa hoÛa hoaÁn trong toa nha. Cho caÒc t‰nh huoŸng coÒ the› xaÛy ra, chuye⁄n gia veÿ saÛn xuaŸt coÒ the› nha‹n ÈÍnh aÛnh hÓÏÛng cuÛa caÒc sÓÁ coŸ ta Èang quan ta⁄m ÈoŸi vÏÒi saÛn lÓÏÁng, caÒc chuye⁄n gia veÿ marketing va tai chÂnh coÒ the› ruÒt ra caÒc keŸt lua‹n veÿ keŸt quaÛ tai chÂnh va kinh doanh II. ÷‘ŸC L÷‘œNG TR÷œC TIE¡P PHA¬N PHO¡I TO≈NG TO≈N THA¡T V duÁ Ta coÒ soŸ lie‹u veÿ to›ng to›n thaŸt do hoÛa hoaÁn ha‡ng na‚m nhÓ sau 2 1
  22. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung NaÍm ToÂng toÂn tha·t do ho˚a hoaÔn 1964 260000 1965 35000 1966 97000 1967 425000 1968 8000 1969 18000 1970 90000 1971 82000 1972 38000 1973 35000 1974 132000 1975 49000 1976 280000 1977 5000 1978 40000 1979 10000 1980 14000 1981 76000 1982 62000 1983 620000 TÓ soŸ lie‹u tre⁄n ta coÒ the› la‹p pha⁄n phoŸi cho to›ng to›n thaŸt nhÓ sau Khoa˚ng toÂn tha·t Xa˘c sua·t Xa˘c sua·t tÌch luıy 0 ê 10,000 0.15 0.15 10,001 - 25,000 0.1 0.25 25,001 ê 50,000 0.25 0.5 50,001 ê 75,000 0.05 0.55 75,001 ê 100,000 0.2 0.75 100,001 ê 250,000 0.05 0.8 250,001 ê 500,000 0.15 0.95 500,001 ê 750,000 0.05 1 III. ÷‘ŸC L÷‘œNG GIAŸN TIE¡P PHA¬N PHO¡I TO≈NG TO≈N THA¡T 2 2
  23. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Nhieÿu doanh nghie‹p kho⁄ng the› coÒ ÈÓÏÁc caÒc ÓÏÒc lÓÏÁng hÏÁp lyÒ trÓÁc tieŸp pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt v‰ ruÛi ro coÒ the› chfi ta‹p trung vao mo‹t vai bo‹ pha‹n cuÛa doanh nghie‹p. Trong trÓÏng hÏÁp ÈoÒ Èe› coÒ the› khai thaÒc toŸt hÏn caÒc tho⁄ng tin saÙn coÒ, ta taÒch caÒc soŸ lie‹u to›n thaŸt ra lam hai bo‹ pha‹n: soŸ laÿn to›n thaŸt trong na‚m va mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng cuÛa to›n thaŸt phaÒt sinh. TÓ caÒc soŸ lie‹u nay ta xa⁄y dÓÁng pha⁄n phoŸi cuÛa taÿn soŸ to›n thaŸt va mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng cuÛa to›n thaŸt. Sau ÈoÒ keŸt hÏÁp hai pha⁄n phoŸi nay laÁi ta seÌ ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt V duÁ Ta coÒ soŸ lie‹u veÿ taÿn soŸ va mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng cuÛa to›n thaŸt nhÓ sau NaÍm So· Gia˘ trÚ thˆÔc Ta‡n so· TT ÒˆÙÔc M ˆ˘c Òo‰ TT ChÊ so· M ˆ˘c Òo‰ toÂn tha·t TT te· cu˚a ta¯i sa˚n Òie‡u chÊnh gia˘ ÒˆÙÔc Òie‡u chÊnh 1 1 1 2 500 82 610 2 2 1 4 600; 15000 84 714; 17857 3 0 1 0 - 85 - 4 1 1 2 25000 88 28409 5 1 1 2 4000 90 4444 6 2 2 2 700; 5000 93 752; 5376 7 3 2 3 600; 9000; 16000 95 631; 9474; 16842 8 1 2 1 7000 100 7000 TÓ soŸ lie‹u tre⁄n ta loÁc ra ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi cuÛa taÿn soŸ va mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng dÓÏÒi Èa⁄y Ta‡n so· TT/naÍm Xa˘c sua·t M ˆ˘c Òo‰ nghie‚m troÔng Xa˘c sua·t 0 0.125 0 ê 1000 0.417 1 0.125 1001 ê 5000 0.083 2 0.5 5001 ê 10000 0.25 3 0.125 10001 ê 20000 0.167 4 0.125 20001 ê 30000 0.083 1.0 1.00 IV. CAŸC PH÷‘NG PHAŸP KE¡T H‘œP 1. La‰p ba˚ng 2 3
  24. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung P+" kho⁄ng maŸt thÏi gian tÂnh toaÒn ta xem mo‹t baÛng pha⁄n phoŸi taÿn soŸ to›n thaŸt va mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng ÈÏn giaÛn hÏn nhÓ sau Ta‡n so· TT/naÍm Xa˘c sua·t M ˆ˘c Òo‰ ng.troÔng —ieÂm giˆıa Xa˘c sua·t 0 0.5 0 ê 1000 500 0.4 1 0.3 1001 ê 5000 3000 0.3 2 0.2 5001 ê 20000 12500 0.2 20001 ê 50000 35000 0.1 LuÒc ÈoÒ ta coÒ the› xa⁄y dÓÁng pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt ba‡ng caÒch keŸt hÏÁp hai pha⁄n phoŸi tre⁄n trong baÛng sau So· TT TT thˆ˘ nha·t TT thˆ˘ hai ToÂng TT Xa˘c sua·t 0 - - 0 0.5 = 0.5 1 500 - 500 0.3*0.4 = 0.12 1 3000 - 3000 0.3*0.3 = 0.09 1 12500 - 12500 0.3*0.2 = 0.06 1 35000 - 35000 0.3*0.1 = 0.03 2 500 500 1000 0.2*0.4*0.4 = 0.032 2 3000 3000 6000 0.2*0.3*0.3 = 0.018 2 12500 12500 25000 0.2*0.2*0.2 = 0.008 2 35000 35000 70000 0.2*0.1*0.1 = 0.002 2 500 3000 3500 0.2*0.4*0.3 =0.024 2 500 12500 13000 0.2*0.4*0.2 = 0.016 2 500 35000 35500 0.2*0.4*0.1 = 0.008 2 3000 500 3500 0.2*0.3*0.4 = 0.024 2 3000 12500 15500 0.2*0.3*0.2 = 0.012 2 3000 35000 38000 0.2*0.3*0.1 = 0.006 2 12500 500 13000 0.2*0.2*0.4 = 0.016 2 12500 3000 15500 0.2*0.2*0.3 = 0.012 2 12500 35000 47500 0.2*0.2*0.1 = 0.004 2 35000 500 35500 0.2*0.1*0.4 = 0.008 2 35000 3000 38000 0.2*0.1*0.3 = 0.006 2 35000 12500 47500 0.2*0.1*0.2 = 0.002 TÓ baÛng tre⁄n ta ÈuÒc keŸt ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt nhÓ sau ToÂng toÂn tha·t Xa˘c sua·t 2 4
  25. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung 0 0.5 500 0.12 1000 0.032 3000 0.09 3500 0.048 6000 0.018 12500 0.06 13000 0.032 15500 0.024 25000 0.008 35000 0.03 35500 0.016 38000 0.012 47500 0.008 70000 0.002 1.00 2. M o‚ pho˚ng NeŸu soŸ to›n thaŸt coÒ the› xaÛy ra trong mo‹t na‚m hÏi lÏÒn va coÒ nhieÿu trÓÏng hÏÁp thie‹t haÁi khaÒc nhau th‰ caÒch la‹p baÛng nhÓ tre⁄n kho⁄ng khaÛ thi, luÒc ÈoÒ soŸ lÓÏÁng pheÒp tÂnh seÌ raŸt lÏÒn. Trong trÓÏng hÏÁp ÈoÒ kyÌ thua‹t mo⁄ phoÛng coÒ the› giuÒp ta giaÛi quyeŸt ÈÓÏÁc vaŸn Èeÿ. oŸi vÏÒi bai toaÒn tre⁄n, neŸu muoŸn aÒp duÁng kyÌ thua‹t mo⁄ phoÛng Èe› t‰m pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt th‰ • TrÓÏÒc tie⁄n ta seÌ phaÒt ra soŸ laÿn to›n thaŸt trong mo‹t na‚m • Sau ÈoÒ ta seÌ phaÒt ra maŸy mÓÒc Èo‹ thie‹t haÁi tÓÏng ÓÒng vÏÒi soŸ laÿn to›n thaŸt phaÒt ra ÏÛ bÓÏÒc trÓÏÒc • TÂnh to›ng to›n thaŸt • La‹p laÁi quy tr‰nh tre⁄n mo‹t soŸ tuy yÒ laÿn ta thu ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt, soŸ laÿn la‹p laÁi cang nhieÿu th‰ keŸt quaÛ mo⁄ phoÛng cang gaÿn vÏÒi tÂnh toaÒn lyÒ thuyeŸt. DÓÏÒi Èa⁄y la keŸt quaÛ mo⁄ phoÛng cuÛa bai toaÒn tre⁄n 2 5
  26. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung ToÂng 6a,c sua·t toÂn La‰p M o‚ pho˚ng vÙ˘i so· la‡n la‰p laÔi la¯: tha·t ba˚ng 10 100 1000 10000 0 0.5 0.5 0.54 0.5040 0.5045 500 0.12 0.2 0.13 0.1390 0.1193 1000 0.032 0 0.04 0.029 0.0306 3000 0.09 0.1 0.09 0.079 0.0894 3500 0.048 0 0.02 0.05 0.045 6000 0.018 0 0 0.016 0.0186 12500 0.06 0 0.07 0.07 0.0598 13000 0.032 0 0.06 0.034 0.032 15500 0.024 0 0.01 0.018 0.0238 25000 0.008 0 0 0.003 0.0095 35000 0.03 0.1 0.04 0.025 0.0302 35500 0.016 0 0 0.015 0.0147 38000 0.012 0.1 0.01 0.01 0.0129 47500 0.008 0 0.01 0.006 0.0081 70000 0.002 0 0 0.002 0.0015 3. PhˆÙng pha˘p gia˚i tÌch Khi ta coÒ the› t‰m ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi lyÒ thuyeŸt phu hÏÁp vÏÒi pha⁄n phoŸi cuÛa taÿn soŸ to›n thaŸt va mÓÒc Èo‹ nghie⁄m troÁng th‰ ta coÒ the› ruÒt ra bie›u thÓÒc chÂnh xaÒc cho pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt V. CAŸC TÕNH CHA¡T CU¤A PHA¬N PHO¡I CU¤A TO≈NG TO≈N THA¡T NgÓÏi ta thÓÏng xeÒt caÒc Èa„c trÓng quan troÁng cuÛa pha⁄n phoŸi nhÓ trung b‰nh, Èo‹ le‹ch chua›n, he‹ soŸ bieŸn thie⁄n, he‹ soŸ le‹chÉ Èe› coÒ mo‹t h‰nh aÛnh to›ng quaÒt veÿ caÒch thÓÒc ÈaÁi lÓÏÁng Èang xeÒt laŸy caÒc giaÒ trÍ thÓÁc teŸ nhÓ theŸ nao; ÈoŸi vÏÒi pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt th‰ cuÌng kho⁄ng na‡m ngoai tho⁄ng le‹ nay. Co⁄ng thÓÒc tÂnh caÒc Èa„c trÓng tre⁄n nhÓ sau GiaÒ trÍ trung b‰nh: M L P L ( ) = i i i PhÓÏng sai: 2 L P L M L 2 σ ( ) = i i [ i − ( )] o‹ le‹ch chua›n: σ(L) = σ 2 (L) σ(L) He‹ soŸ bieŸn thie⁄n: CV = M(L) 2 6
  27. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung P L M L 3 i i [ i − ( )] Te/ soŸ le‹ch (Skewness): α3 (L) = [σ(L)]3 trong ÈoÒ Pi la xaÒc suaŸt Èe› to›ng to›n thaŸt nha‹n giaÒ trÍ Li Trong thÓÁc teŸ raŸt hieŸm khi coÒ ÈÓÏÁc pha⁄n phoŸi lyÒ thuyeŸt cuÛa to›ng to›n thaŸt, tuy nhie⁄n ta coÒ the› xem caÒc soŸ lie‹u trong quaÒ khÓÒ nhÓ la keŸt quaÛ quan saÒt ma¤u ruÒt tÓ pha⁄n phoŸi cuÛa to›ng to›n thaŸt va ÓÏÒc lÓÏÁng caÒc Èa„c trÓng tre⁄n theo co⁄ng thÓÒc sau Èa⁄y 1 n To›n thaŸt trung b‰nh: L =  L j n j=1 1 » n  2 1 2 o‹ le‹ch chua›n: S(L) = ƒ(L j − L)  n −1 j=1  n n 3 ƒ(L j − L) (n −1)(n − 2) j=1 He‹ soŸ le‹ch: α3 (L) = 3 [S(L)] 2 7
  28. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung KIE≈M SOAŸT RU¤I RO ___ I. CAŸC BIEƒN PHAŸP CHUNG 1. Tra˘nh, tˆ¯ bo˚ 2. NgaÍn ngˆ¯a • Ye·u to· maÔo hieÂm • M o‚i trˆÙ¯ng • TˆÙng ta˘c 3. Gia˚m thieÂu • TˆÙng ta˘c • Ke·t qua˚ • Ha‰u qua˚ Ca˘c bie‰n pha˘p cuÔ theÂ: • Qua˚n ly˘ kie‰n tuÔng • BaÈn nÙÔ • Ta‰n thu • Ke· hoaÔch qua˚n ly˘ khu˚ng hoa˚ng • Pha‚n ca˘ch • DˆÔ pho¯ng 4. ChuyeÂn giao 5. Qua˚n trÚ tho‚ng tin 2 8
  29. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung II. CAŸC BIEƒN PHAŸP GIA¤M RU¤I RO TRONG KINH DOANH: 1. Chie·n lˆÙÔc sa˚n xua·t kinh doanh • Nghie⁄n cÓÒu xu hÓÏÒng phaÒt trie›n tre⁄n theŸ giÏÒi, khu vÓÁc va trong nÓÏÒc • Va‹n Èo‹ng caÒc chieŸn lÓÏÁc vÎ mo⁄, dai haÁn • Nghie⁄n cÓÒu caÒc chieŸn lÓÏÁc phaÒt trie›n Èaÿu tÓ khi thua‹n lÏÁi 2. Sa˚n xua·t • KeŸ hoaÁch saÛn xuaŸt • KeŸ hoaÁch duy tÓ, baÛo dÓÏÌng maÒy moÒc, thieŸt bÍ • Bie‹n phaÒp o›n ÈÍnh nguoÿn na‚ng lÓÏÁng • Bie‹n phaÒp duy tr‰ hoaÁt Èo‹ng lie⁄n tuÁc • Kie›m tra chaŸt lÓÏÁng saÛn pha›m (ISO) • QuaÛn trÍ toÿn kho: nguye⁄n va‹t lie‹u, thanh pha›mÉ • Trung hoa (Hedging) • ChÓÒng nha‹n baÛn quyeÿn • Kie›m soaÒt ruÛi ro mo⁄i trÓÏng 3. M arketing • Nghie⁄n cÓÒu thÍ trÓÏng • QuaÛng caÒo Κ NhaÌn hie‹u (Branding) Κ XaÒc nha‹n (Testimonials) Κ Tham gia ho‹i chÏÁ, trie›n laÌm • BaÛo hanh (W arranty) • To› chÓÒc, quaÛn lyÒ caÒc ke⁄nh pha⁄n phoŸi • Phong trÓng bay (Show room) 4. Nguo‡n nha‚n lˆÔc • KeŸ hoaÁch phaÒt trie›n nguoÿn nha⁄n lÓÁc • HuaŸn luye‹n, boÿi dÓÏÌng, na⁄ng cao nghie‹p vuÁ • He‹ thoŸng Èeÿn bu cho nha⁄n vie⁄n * CaÒc chÓÏng tr‰nh phuÒc lÏÁi * BaÛo hie›m nha⁄n thoÁ 2 9
  30. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung L CaÒc bie‹n phaÒp khuyeŸn khÂch ga·n vÏÒi lÓÏng • ThÓÁc hie‹n quy cheŸ veÿ an toan lao Èo‹ng • MÏÛ ro‹ng kinh doanh Èe› o›n ÈÍnh nguoÿn nha⁄n lÓÁc 5. —a‡u tˆ • Pha⁄n taÒn Èaÿu tÓ • HÏÁp nhaŸt va mÏÛ ro‹ng kinh doanh • H‰nh thÓÒc thanh la‹p • VaŸn Èeÿ phaÒ saÛn • HoaÁch ÈÍnh va pha⁄n tÂch tai chÂnh * HoaÁch ÈÍnh nga⁄n saÒch (Capital budgeting) * QuaÛn trÍ tÂn duÁng * QuaÛn trÍ tieÿn ma„t * Hie‹u quaÛ Èaÿu tÓ nga·n haÁn * QuaÛn trÍ toÿn kho * Hie‹u suaŸt sÓÛ duÁng tai saÛn coŸ ÈÍnh * Hie‹u quaÛ Èaÿu tÓ dai haÁn 6. Ta¯i trÙÔ • KeŸ hoaÁch chua›n bÍ nguoÿn tai chÂnh • La‹p caÒc quyÌ dÓÁ phong • Chuye›n giao ba‡ng baÛo hie›m • Khai thaÒc thue⁄ tai chÂnh • QuaÛn trÍ ruÛi ro tfi giaÒ • SÓÛ duÁng Èon ba¤y tai chÂnh (Financial leverage) • Pha⁄n tÂch chi ph voŸn • XaÒc ÈÍnh caŸu truÒc voŸn 3 0
  31. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung LÝ THUYT PORTFOLIO VÀ QUN TR RI RO III. GIM THIU RI RO TRONG MT DANH MC BO HIM CÁC RI RO C L P VÀ  NG NH T 1.  nh lý gi i hn trung tâm Phân phi ca giá tr trung bình ca n bin ngu nhiên c lp và chung phân phi, m i bin có trung bình µ và ph ng sai σ 2 , x p x phân phi chun vi trung bình µ và σ 2 ph ng sai khi n tng lên vô hn n 2. Các c trng ca tn tht trung bình L Ta nh ngha L + L + + L L = 1 2 n n Lúc ó trung bình và phng sai ca L c tính nh sau L + L + + L M(L )+ M(L )+ + M(L ) M(L) = M 1 2 n  = 1 2 n =  n n L + L + + L D(L )+ D(L )+ + D(L ) σ 2 D(L) = D 1 2 n  = 1 2 n = n n 2 n σ2 Theo nh lý gi i h n trung tâm, L ∈ N µ ;  n 3. Xác sut phá sn L* Ta g i L* là t ng giá tr d tr ca công ty bo him, lúc ó công ty s phá sn khi L > n * * L L  * − µ  − µ L n p  n  Xác sut phá sn: P L >  = P z > = P z > n σ  σ  p   n IV. GIM THIU RI RO TRONG MT DANH MC BO HIM 3 1
  32. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung CÁC RI RO C L P VÀ KHÔNG  NG NH T 1. Các c trng ca tn tht trung bình L L + L + + L M L + M L + + M L 1 2 n  ( 1 ) ( 2 ) ( n ) M(L) = M = =  p n n L + L + + L D L + D L + + D L 1 2 n  ( 1 ) ( 2 ) ( n ) 2 D(L) = D = = σ P n n 2 2. Xác sut phá sn L* * − µ  L n p  Xác sut phá sn: P L >  = P z > n σ  p  V. O LNG MC  TNG QUAN GIA CÁC RI RO 1. Hip phng sai (Covariance) Nu các ri ro ph thuc ln nhau, ta nh ngha hip phng sai (covariance) ca hai bin ngu nhiên nh sau Cov(X1 , X 2 ) = σ1,2 = M[(X1 − µ1 )(X 2 − µ 2 )] = M(X1X 2 )− µ1µ 2 2. H s tng quan (Correlation) H s tng quan ca hai bin ngu nhiên X1 và X2 chính là hip phng sai sau khi chnh l i n v o, c nh ngha nh sau σ1,2 r1,2 = σ1σ 2 VI. GIM THIU RI RO TRONG MT DANH MC BO HIM CÁC RI RO PH THUC LN NHAU 1. Các c trng ca tn tht trung bình L L + L + + L M L + M L + + M L 1 2 n  ( 1 ) ( 2 ) ( n ) M(L) = M = =  p n n 3 2
  33. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung σ 2 + σ σ 2 + r σ σ L + L + + L  i i≠ j i, j  i i≠ j i,j i j 1 2 n  2 D(L) = D = = = σ p n n 2 n 2 2 ri,j càng nh thì σp càng nh 2. Xác sut phá sn Nu các ri ro không c lp, phân phi ca L không th xp x chun. Trong trng hp này mun tính xác sut phá sn ta phi dùng bt ng thc Chebyshev, phát biu nh sau X − µ x 1 Vi mi bin ngu nhiên X có phân phi b t k,  P > k ≤ 2 σ x k Vn dng bt ng thc trên   c lng xác sut phá sn nh sau * L  * L − µ − µ p L  p n  1 1 P L >  = P > ≤ 2 = 2  * n σ p σ p L z  − µ  n p  σ  p  3 3
  34. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung PHÂN TÁN U T I. NGU N CA S B T NH TRONG U T 1. Ri ro do thi!u thông tin v" công ty 2. Ri ro do lãi sut 3. Ri ro t# giá 4. Ri ro do l$a ch%n 5. Ri ro do  nh th&i i'm 6. Ri ro v" s(c mua • Xy ra do l m phát, khi cùng s tin nhng không mua c lng hàng hóa nh tr c ây • Ch s giá c (Consumer price index -CPI) là giá ca mt gi các m t hàng tiêu chun mà mt gia ình trung bình phi tiêu th nh th c phm, qu!n áo, thuc men, tin nhà . " mt thi im c th • Tc  l m phát là mc  t#ng tr"ng ca CPI theo thi gian (CPI cuÛa thaÒng t + 1) - (CPI cuÛa thaÒng t) q = CPI cuÛa thaÒng t • Lãi sut danh ngha rn (Nominal interest rates) và lãi sut th c t rr (Real interest rates) 1 + r r − q 1 + r = n  r = n r 1 + q r 1 + q Ví d nu lãi sut danh ngha là 10% và l m phát 8% thì lãi sut th c t là 0.10 − 0.08 r = = 0.0185 = 1.85% r 1 + 0.08 Mun lãi sut th c là 10% thì lãi sut danh ngha phi là r − 0.08 10% = n  r = 0.188 =18.8% 1 + 0.08 n 7. Ri ro do bi!n )ng th tr&ng 8. Ri ro do qun lý 9. Ri ro do v* n+ (Default risk) • Khi công ty t m thi không tr c n do thiu ht tin m t ta nói công ty b mt kh n#ng chi tr v m t k$ thut. %iu này có th xy ra cho c nhng công ty ang có li nhun cao • Khi tài sn ca công ty ít hn n, công ty b mt kh n#ng chi tr trong tình tr ng phá sn. Mt công ty mt kh n#ng chi trù không thanh toán c vn và lãi khi áo h n thì ta nói công ty ang v" n 3 4
  35. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung • &u tiên thanh toán khi phát mãi tài sn ca công ty b phá sn * Chi phí tòa án, lut s * N tin lng công nhân viên (có gi i h n ti a) * N thu Nhà n c * Ch n có th chp, bo m * Ch n không c bo m * C ông c phiu u ãi * C ông c phiu thng 10. Ri ro tài chính 11. Ri ro thanh khon 12. Ri ro do mua li ch(ng khoán 13. Ri ro do chuy'n i ch(ng khoán 14. Ri ro chính tr 15. Ri ro trong ngành hot )ng II. CÁC PHNG PHÁP PHÂN TÁN U T N GIN 1. Phân tán ,u t n gin • Phân tán !u t n gin có th c nh ngha là: “%'ng  tt c các qu trng vào mt cái r ” • Khi ch n ngu nhiên n c phiu  !u t (porfolios) ta c(ng có th gim b t ri ro, n càng l n mc  gim ri ro càng l n nhng cui cùng portfolios c(ng còn ph!n ri ro không th gim c b)ng cách phân tán, ta g i ó là ri ro h thng T ng ri ro Ri ro có th phân tán Ri ro h thng (không th phân tán) S c phiu trong portfolios 2. Phân tán qua nhi"u ngành Nhiu nhà t vn cho r)ng ch n danh mc !u t g*m nhiu ngành thì có th phân tán c ri ro tt hn ch ch n trong mt ngành. %iu này úng, nhng nhng nghiên cu th c nghim ca Giáo s Lorie và Fisher cho thy • Phân tán qua nhiu ngành không tt hn phân tán n gin • S chng khoán trong danh mc t#ng quá 8 thì mc  gim ri ro không áng k Khi ch n quá nhiu chng khoán trong danh mc thì s phân tán ó là không c!n thit, lúc ó nhà !u t có th g p nhng r+c ri sau: • Không th qun lý tt khi qun lý quá nhiu lo i chng khoán • Có th mua nh)m chng khoán t do phi tìm nhiu lo i, dn n thiu thông tin • Càng nhiu lo i chng khoán phi mua, chi phí nghiên cu, tìm hiu càng l n 3 5
  36. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung • Mua nhiu lo i thì s lng m,i lo i phi mua có th không nhiu, dn n chi phí giao dch cao 3. Phân tán qua các m(c cht l+ng Wagner và Lau ã nghiên cu vn  gim thiu ri ro khi phân tán !u t n gin ch trong mt mc cht lng (phn ánh ri ro do v" n), kt qu nghiên cu cho thy: • V-n có th gim thiu ri ro nh khi phân tán !u t n gin qua các mc cht lng khác nhau • V i các mc cht lng khác nhau ri ro ti thiu có th  t n khác nhau. Mc cht lng càng cao thì ri ro có th  t n càng thp và li sut c(ng thp tng ng III. PHÂN TÁN CA MARKOWITZ 1. Ví d-: Xem hai công ty Du lch Hè (H) và sn xut Dù (D), gi s. b n có 100 triu và !u t vào hai công ty này, m,i bên 50 triu. Kt qu !u t cho trong bng d i ây Th&i gian và th&i ti!t t = 1 t = 2 t = 3 t = 4 N.ng Ma N.ng & Ma N.ng & Ma Ri ro Li sut ca H -10% 35% 20% 15% 0.263 Li sut ca D 30% -15% 0 5% 0.263 Li sut ca dmt 10% 10% 10% 10% 0 2. L+i sut và ri ro ca danh m-c ,u t Nu ta phân b !u t trên n chng khoán, m,i chng khoán có li sut ri và ri ro σi , h s tng quan v li nhun gia chng khoán i và chng khoán j là ρij . Lúc ó nu ta !u t vào chng khoán i mt t l là x i thì li sut rp và ri ro σ p ca danh mc !u t có th c tính theo công thc sau n r = x r p i=1 i i n n σ = x x ρ σ σ p i=1  j=1 i j ij i j 3. Các tr&ng h+p tng quan Ta xem hai chng khoán A và B có li sut và ri ro l!n lt là rA = 5%, rB = 15%, σ A = 20%, σ B = 40%, h s tng quan v li nhun là ρ AB Tùy theo mc  tng quan gia A và B: hoàn toàn thun (ρ AB = 1), hoàn toàn nghch (ρ AB = -1) hay không tng quan (ρ AB = 0) mà ta s có các ng cha các danh mc !u t nh sau 3 6
  37. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung 15% B ρ AB =-1 8.3% ρ AB = 0 ρ AB = 1 5% A 18.7% 20% 40% 4. Phân tích danh m-c ,u t b/ng phân tán ca Markowitz • B)ng các phân tích c bn và k/ thut, nhà !u t s ch n mt s chng khoán  a vào danh mc !u t, trong ó chú ý ch n sao cho có các mc  tng quan v li nhun âm • Tính các  c trng ca các chng khoán nh li sut, ri ro, mc  tng quan • Xác nh cách thc phân b !u t: th hin qua vic xác nh các giá tr x i sao cho danh mc !u t là hiu qu nht, theo ngha v i mt mc ri ro ã nh thì danh mc s có li sut l n nht, ho c v i mt mc li sut cho tr c danh mc s có ri ro thp nht. Nhng danh mc !u t hiu qu s n)m trên mt ng g i là ng biên hiu qu (Efficient frontier) Li sut %ng biên hiu qu B A P Ri ro 3 7
  38. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung 5. Tài sn không ri ro ci thin &ng biên hiu qu Li sut %ng th trng vn CML Vay tin !u t Cho vay và !u t R Ri ro IV. NG 0C TRNG 1. L+i sut th tr&ng: Bi!n )c l1p ca &ng c trng Ta ký hiu li sut th trng " k0 t là rm,t, có th c tính t' mt ch s th trng nào ó, chng h n " th trng chng khoán New York ngi ta tính rm,t nh sau S & Pt+1 − S & Pt rm,t = S & Pt trong ó S&Pt+1 và S&Pt là ch s S&P500 " !u k0 t+1 và !u k0 t. Khi mt ch s th trng ã c nht trí thì nó nên c dùng  xác nh tt c các ng  c trng thì m i có th so sánh các ng này v i nhau 2. L+i sut tài sn: Bi!n ph- thu)c ca &ng c trng Nu tài sn ó là chng khoán ta có th tính li sut nh sau p t+1 − p t + d t ri,t = p t trong ó dt là c tc " k0 t ca chng khoán th I pt là th giá ca chng khoán " !u k0 t pt+1 là th giá ca chng khoán " !u k0 t+1 3 8
  39. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung 3.  c l+ng và mô t &ng c trng • %ng  c trng có th c  c lng b)ng k/ thut h*i quy nu chúng ta có các s liu quá kh. Tr c tiên chúng ta tính các li sut ca chng khoán và li sut th trng *ng thi trong t'ng k0, có th là ngày, tháng, quý, n#m Trong th c t ngi ta thng s. dng s liu ca quý vì ây là nhng thi im mà các công ty phi công b kt qu ho t ng ca mình và nó s c phn ánh trong th giá c phiu. Các s liu này c(ng c!n c hiu chnh l i khi có nhng thay  i nh tách c phiu hay tr c tc b)ng c phiu • Mi quan h gia li sut tài sn và li sut th trng " k0 t cho b"i phng trình ri,t = βi rm,t + α i + ei,t T ng li sut = Li sut không th phân tán + Li sut có th phân tán Trong ó * α i là giao im ca ng  c trng v i trc tung. Nó c(ng là li sut ca chng khoán i khi th trng ngng tr, rm = 0, và c tính theo công thc sau αi = ri − βi rm * βi là  nghiêng ca ng  c trng, là ch s ri ro h thng ca chng khoán. H s này có th c dùng  s+p h ng ri ro h thng ca các lo i chng khoán khác nhau. Nu βi l n hn 1, chng khoán bin ng nhiu hn mc bin ng ca th trng và c g i là chng khoán n#ng ng (aggressive). Nu βi nh hn 1, chng khoán bin ng ít hn mc bin ng ca th trng và c g i là chng khoán phòng v (defensive). βi có th c tính theo công thc sau ρi,m σi σ m βi = 2 σ m ρi,m là h s tng quan gia li sut chng khoán i và li sut th trng σi là  lch chun ca li sut chng khoán i σ m là  lch chun ca li sut th trng * ei,t là sai s ca mô hình h*i quy " k0 t. Ví d ta có th xem s liu c phiu IBM trong t'ng quý t' n#m 1979 n n#m 1988 c s. dng  tính ng  c trng d i ây 3 9
  40. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Th&i k2 S liu ban ,u S liu hiu ch#nh L+i sut Th giá L+i sut Th giá ,u k2 C t(c Th giá ,u k2 C t(c c t(c thay i c phi!u 1979 Q1 298.500 2.880 74.625 0.720 0.965% 5.695% 6.660% 1979 Q2 315.500 3.440 78.875 0.860 1.090% -6.973% -5.883% Ngày 11 / 6 / 1979 IBM tuyên b tách c phiu theo t l 1 thành 4 1979 Q3 73.375 0.860 73.375 0.860 1.172% -7.666% -6.494% 1979 Q4 67.750 0.860 67.750 0.860 1.269% -4.982% -3.712% 1980 Q1 64.375 0.860 64.375 0.860 1.336% -13.398% -12.062% 1980 Q2 55.750 0.860 55.750 0.860 1.543% 5.381% 6.924% 1980 Q3 58.750 0.860 58.750 0.860 1.464% 9.149% 10.613% 1980 Q4 64.125 0.860 64.125 0.860 1.341% 5.848% 7.189% 1981 Q1 67.875 0.860 67.875 0.860 1.267% -8.103% -6.836% 1981 Q2 62.375 0.860 62.375 0.860 1.379% -7.214% -5.836% 1981 Q3 57.875 0.860 57.875 0.860 1.486% -6.479% -4.994% 1981 Q4 54.125 0.860 54.125 0.860 1.589% 5.081% 6.670% 1982 Q1 56.875 0.860 56.875 0.860 1.512% 5.055% 6.567% 1982 Q2 59.750 0.860 59.750 0.860 1.439% 1.464% 2.904% 1982 Q3 60.625 0.860 60.625 0.860 1.419% 21.031% 22.449% 1982 Q4 73.375 0.860 73.375 0.860 1.172% 31.175% 32.348% 1983 Q1 96.250 0.860 96.250 0.860 0.894% 5.714% 6.608% 1983 Q2 101.750 0.860 101.750 0.860 0.845% 18.182% 19.027% 1983 Q3 120.250 0.950 120.250 0.950 0.790% 5.509% 6.299% 1983 Q4 126.875 0.950 126.875 0.950 0.749% -3.842% -3.094% 1984 Q1 122.000 0.950 122.000 0.950 0.779% -6.557% -5.779% 1984 Q2 114.000 0.950 114.000 0.950 0.833% -7.237% -6.404% 1984 Q3 105.750 0.950 105.750 0.950 0.898% 17.494% 18.392% 1984 Q4 124.250 1.100 124.250 1.100 0.885% -0.905% -0.020% 1985 Q1 123.125 1.100 123.125 1.100 0.893% 3.147% 4.041% 1985 Q2 127.000 1.100 127.000 1.100 0.866% -2.559% -1.693% 1985 Q3 123.750 1.100 123.750 1.100 0.889% 0.101% 0.990% 1985 Q4 123.875 1.100 123.875 1.100 0.888% 25.530% 26.418% 1986 Q1 155.500 1.100 155.500 1.100 0.707% -2.572% -1.865% 1986 Q2 151.500 1.100 151.500 1.100 0.726% -3.300% -2.574% 1986 Q3 146.500 1.100 146.500 1.100 0.751% -8.191% -7.440% 1986 Q4 134.500 1.100 134.500 1.100 0.818% -10.781% -9.963% 1987 Q1 120.000 1.100 120.000 1.100 0.917% 25.104% 26.021% 1987 Q2 150.125 1.100 150.125 1.100 0.733% 8.243% 8.976% 1987 Q3 162.500 1.100 162.500 1.100 0.677% -7.231% -6.554% 1987 Q4 150.750 1.100 150.750 1.100 0.730% -23.383% -22.653% 1988 Q1 115.500 1.100 115.500 1.100 0.952% 4 0
  41. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung T' s liu trên và các s liu v th trng ta tính c các kt qu cho trong bng sau: IBM Th tr&ng Li sut trung bình, E(r) 0.03108 0.04064 Ri ro t ng th, Var(r) = σ 2 0.01389 0.00749 % lch chun, σ 0.11785 0.08654 2 2 Ri ro h thng, βi Var(rm ) = ρ Var(ri ) 0.007802 NA* Ri ro không h thng, Var(e) 0.00609 NA* % lch chun, Var(e) 0.07803 NA* β , ch s ri ro h thng 1.021 NA* α , giao im v i trc tung -0.0104 NA* ρ , h s tng quan v i th trng 0.7495 NA* ρ 2 , t l ri ro h thng 0.56176 1.0 *NA có ngha là not applicable • Lúc ó ng  c trng có phng trình nh sau E(ri rm ) = α i + βi rm E(ri rm ) = −0.0104 + 1.021rm 4. Phân tích ri ro Ri ro t ng th có th c phân tích ra thành các thành ph!n ri ro h thng và ri ro không h thng nh sau Var(ri ) = Var(α i + βi rm + ei ) Var(ri ) = Var(α i ) + Var(βi rm ) + Var(ei ) 2 Var(ri ) = 0 + βi Var(rm ) + Var(ei ) 2 Var(ri ) =  i Var(rm ) + Var(e i ) RR t ng th = RR h thng + RR không h thng 0.01389 = 0.00780 + 0.00609 • T l không th phân tán: là t l ri ro h thng trong t ng th, có th c xác nh b)ng h s ρ 2 nh sau: RuÛi ro he‹ thoŸng β2 Var(r ) ρ 2 = = i m RuÛi ro to›ng the› Var(ri ) 4 1
  42. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung 0.007802 1.0212 * 0.00749 ρ 2 = = = 56.17% 0.01389 0.01389 • T l có th phân tán: là t l ri ro không h thng trong t ng th, chính là giá tr 1-ρ 2 , c tính nh sau: RuÛi ro kho⁄ng he‹ thoŸng Var(e) 1− ρ 2 = = RuÛi ro to›ng the› Var(ri ) 0.00609 1 − 0.5617 = = 43.8% 0.01389 • %ng  c trng c dùng  ánh giá nhng  c trng ri ro ca mt tài sn nói chung. Nhng kt qu tính toán c trong ví d trên cho ta thy c phiu ca IBM hi ri ro hn mt c phiu trung bình ca th trng (chng h n c phiu ca mt qu/ !u t theo danh mc S&P 500), iu này th hin qua ri ro t ng th và ri ro h thng ca c phiu IBM. 4 2
  43. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung V. RI RO VÀ L3I NHU N: MÔ HÌNH CAPM 1. L+i sut trung bình, phng sai, hip phng sai, h s tng quan 2. Ri ro và l+i sut ca danh m-c ,u t Xem hai phng án !u t A và B có li sut trung bình và phng sai l!n lt là 2 2 µ A ,µ Bva σA ,σB Mt cách phân b !u t vào hai phng án này có th biu th nh sau X = αX A + (1− α)X B trong ó α ≤ 1và X A ,X B là li sut khi !u t vào phng án A và B Các  c trng ca X c tính nh sau M(X) = αµ A + (1− α)µ B 3. &ng ,u t hiu qu 4. S$ cân b/ng ca th tr&ng 5. Mi quan h gi4a ri ro và l+i sut trung bình (CAPM) 6. Ri ro, l+i sut và d$ toán ngân sách 4 3
  44. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung TAÿI TR‘œ RU¤I RO I. CAŸC BIEƒN PHAŸP TAÿI TR‘œ RU¤I RO 1. Pha‚n loaÔi theo Òo·i tˆÙÔng ta¯i trÙÔ • GiÓÛ laÁi: to› chÓÒc tÓÁ chi traÛ caÒc to›n thaŸt • Chuye›n giao: to› chÓÒc khaÒc chi traÛ caÒc to›n thaŸt, thÓÏng phaÛi coÒ chi ph 2. Pha‚n loaÔi theo ca˘ch chuaÂn bÚ nguo‡n ta¯i trÙÔ • Contemporaneuos: chi traÛ ngay khi to›n thaŸt phaÒt sinh, kho⁄ng caÿn chua›n bÍ nguoÿn tai trÏÁ • Prospective: nguoÿn tai trÏÁ ÈÓÏÁc danh saÙn • Retrospective: to›n thaŸt ÈÓÏÁc pha⁄n bo› ra nhieÿu ky II. GI÷¤ LAœI • Ngoai dÓÁ tÂnh • CoÒ keŸ hoaÁch SaÈp xe·p nga‚n quyı • Kho⁄ng chua›n bÍ trÓÏÒc nga⁄n quyÌ • Tai khoaÛn nÏÁ dÓÁ phong (Liability or Earmarked Account) Ha‡ng na‚m, khoaÛn to›n thaŸt trung b‰nh ÈÓÏÁc ÓÏÒc lÓÏÁng va trÓ vao tai khoaÛn thay v‰ trÓ toan bo‹ to›n thaŸt khi noÒ xaÛy ra • Tai khoaÛn tai saÛn dÓÁ phong (Earmarked Asset Account) To› chÓÒc giÓÛ mo‹t khoaÛn tieÿn ma„t hay caÒc tai saÛn coÒ the› de› dang chuye›n thanh tieÿn ma„t Èe› chi traÛ cho to›n thaŸt xaÛy ra • Chi nhaÒnh baÛo hie›m (Captive Insurers) III. CHUYE≈N GIAO BA»NG BA¤O HIE≈M Ca˘c ye·u to· cu˚a mo‰t dÚch vuÔ ba˚o hieÂm • SÓÁ thoÛa thua‹n tre⁄n hÏÁp Èoÿng • Tieÿn traÛ (hoa„c hÓÒa traÛ) bÏÛi ngÓÏi ÈÓÏÁc baÛo hie›m • SoŸ tieÿn phaÛi traÛ theo caÒc Èieÿu kie‹n ÈaÌ ÈÍnh trong hÏÁp Èoÿng baÛo hie›m • PhÂa baÛo hie›m phaÛi coÒ nguoÿn chi traÛ cho caÒc khieŸu naÁi • IV. CHUYE≈N GIAO TAÿI TR‘œ PHI BA¤O HIE≈M 4 4
  45. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Pha⁄n bie‹t chuye›n giao kie›m soaÒt ruÛi ro va chuye›n giao tai trÏÁ ruÛi ro 1. ChuyeÂn giao kieÂm soa˘t ru˚i ro Chuye›n giao tai saÛn hay hoaÁÁt Èo‹ng cho ngÓÏi khaÒc LoaÁi trÓ hoa„c giaÛm traÒch nhie‹m cuÛa ngÓÏi chuye›n giao veÿ caÒc to›n thaŸt XoÒa boÛ caÒc bo›n pha‹n ÈÓÏÁc giaÛ ÈÍnh la cuÛa ngÓÏi chuye›n giao 2. ChuyeÂn giao ta¯i trÙÔ ru˚i ro Cung caŸp caÒc quyÌ be⁄n ngoai Èe› chi traÛ khi to›n thaŸt xaÛy ra 1. ChuyeÂn giao ta¯i trÙÔ phi ba˚o hieÂm ThÓÏng ÈÓÏÁc thÓÁc hie‹n qua h‰nh thÓÒc hÏÁp Èoÿng, coÒ the› chuye›n giao mo‹t phaÿn hoa„c toan bo‹ traÒch nhie‹m tai chÂnh V. TRUNG HOÿA RU¤I RO • La caÒc hoaÁt Èo‹ng nha‡m bu trÓ giÓÌa ÈÓÏÁc va maŸt. ChieŸn thua‹t trung hoa (Hedging) thÓÏng ÈÓÏÁc sÓÛ duÁng Èe› bu trÓ ruÛi ro do bieŸn Èo‹ng giaÒ nguye⁄n va‹t lie‹u hay tfi giaÒ hoŸi ÈoaÒi • Co‚ng cuÔ Ca˘c hÙÔp Òo‡ng tˆÙng lai (Futures Contract): La caÒc hÏÁp Èoÿng pha⁄n phoŸi mo‹t lÓÏÁng xaÒc ÈÍnh nguye⁄n va‹t lie‹u hay ngoaÁi te‹ ÏÛ mo‹t thÏi Èie›m xaÒc ÈÍnh trong tÓÏng lai • Trung hoa thÓÏng ÈÓÏÁc sÓÛ duÁng cho ruÛi ro suy ÈoaÒn. KhoÒ kie›m soaÒt BaÛo hie›m dung Èe› traÒnh ruÛi ro thuaÿn tuÒy. CoÒ the› kie›m soaÒt phaÿn nao GiÓÛ laÁi coÒ the› dung cho baŸt cÓÒ loaÁi ruÛi ro nao VI. GI÷¤ LAœI HAY CHUYE≈N GIAO? Veÿ la⁄u dai to› chÓÒc ne⁄n thay vie‹c mua baÛo hie›m ba‡ng caÒc chÓÏng tr‰nh giÓÛ laÁi ÈÓÏÁc hoaÁch ÈÍnh ca›n tha‹n. ieÿu kie‹n caÿn thieŸt la phaÛi coÒ !u˚ kha˚ naÍng ve‡ ta¯i chÌnh Èe› gaÒnh chÍu MPC ga·n vÏÒi ruÛi ro. QuyeŸt ÈÍnh ne⁄n xeÒt tÏÒi caÒc yeŸu toŸ sau Èa⁄y: 1. Ca˘c giÙ˘i haÔn cu˚a chuyeÂn giao • Chfi chuye›n giao ÈÓÏÁc mo‹t phaÿn • SÓÁ phÓÒc taÁp cuÛa ngo⁄n tÓ trong hÏÁp Èoÿng • Lua‹t va caÒc quy ÈÍnh thÓÏng Ât thay Èo›i • SÓÁ Èa daÁng cuÛa hÏÁp Èoÿng • KhaÛ na‚ng kie›m soaÒt ruÛi ro cuÛa ngÓÏi nha‹n chuye›n giao 2. M ˆ˘c Òo‰ kieÂm soa˘t 4 5
  46. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung • KhaÛ na‚ng kie›m soaÒt ruÛi ro cang lÏÒn giÓÛ laÁi cang thua‹n lÏÁi, neŸu mua baÛo hie›m giaÒ cuÌng thaŸp • GiÓÛ laÁi giuÒp ta‚ng cÓÏng no› lÓÁc cuÛa to› chÓÒc trong vie‹c phong choŸng ruÛi ro • Mua baÛo hie›m coÒ the› taÁo ra sÓÁ maÁo hie›m veÿ ma„t tinh thaÿn (moral hazard) • Tre⁄n quan Èie›m lÏÁi Âch chung, be⁄n nao coÒ khaÛ na‚ng kie›m soaÒt ruÛi ro toŸt nhaŸt ne⁄n gaÒnh chÍu to›n thaŸt 3. PhÌ cho ba˚o hieÂm (Insurance Loading Fees) • La phaÿn che⁄nh le‹ch giÓÌa giaÒ mua baÛo hie›m va to›n thaŸt trung b‰nh, thÓÏng chieŸm khoaÛng 30% - 40% giaÒ mua ÈoŸi vÏÒi baÛo hie›m veÿ tai saÛn hay phaÒp lyÒ. • KhaÒch hang cang Èo⁄ng tfi le‹ naÿy cang thaŸp • Ph naÿy thÓÏng ÈÓÏÁc sÓÛ duÁng Èe› cung caŸp caÒc dÍch vuÁ cho khaÒch hang 4. Gia˘ trÚ ÒˆÙÔc tˆ¯ ba˚o hieÂm • DÍch vuÁ pha⁄n tÂch ruÛi ro • DÍch vuÁ Èieÿu chfinh va kie›m soaÒt to›n thaŸt • Chi ph thÓÏng cao hÏn trong trÓÏng hÏÁp tÓÁ tai trÏÁ • Co⁄ng ty baÛo hie›m lam vie‹c hie‹u quaÛ hÏn 5. Chi phÌ cÙ ho‰i So saÒnh hie‹n giaÒ cuÛa giaÒ mua baÛo hie›m va chi ph giÓÛ laÁi 6. Thue· Co⁄ng ty baÛo hie›m thÓÏng ÈÓÏÁc Óu ÈaÌi hÏn nhÓ ÈÓÏÁc pheÒp khaŸu trÓ to›n thaŸt trÓÏÒc khi to›n thaŸt xaÛy ra, tÓ ÈoÒ chi ph tai trÏÁ thÓÏng thaŸp hÏn, Èa„c bie‹t ÈoŸi vÏÒi caÒc to› chÓÒc chÍu thueŸ cao 7. BaÈt buo‰c pha˚i giˆ˚ laÔi • Kho⁄ng coÒ phÓÏng tie‹n chuye›n giao • Kho⁄ng coÒ ngÓÏi nha‹n chuye›n giao • Kho⁄ng the› traÒnh hoa„c nga‚n ngÓa 4 6
  47. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung THIE¡T KE¡ H‘œP —O¿NG BA¤O HIE≈M • T* 7 Èoÿng baÛo hie›m toan phaÿn (Full insurance) • HÏÁp Èoÿng coÒ the› giaÛm trÓ (Deductible) • HÏÁp Èoÿng Èoÿng baÛo hie›m (Coinsurance) • HÏÁp Èoÿng giÏÒi haÁn (Upper-limit) V duÁ: GiaÒ trÍ tai saÛn ban Èaÿu: 260 tr Ph baÛo hie›m = Tieÿn boÿi thÓÏng trung b‰nh *150% Ba˚o hieÂm toa¯n pha‡n 20 tr Deductible XaÒc suaŸt To›n thaŸt Tieÿn boÿi thÓÏng Tai saÛn Tieÿn boÿi thÓÏng Tai saÛn 0.5 0 0 200 0 215 0.1 20 20 200 0 195 0.2 40 40 200 20 195 0.1 100 100 200 80 195 0.1 200 200 200 180 195 GTTB 40 40 200 30 205 75% Coinsurance 100 tr Upper-limit XaÒc suaŸt To›n thaŸt Tieÿn boÿi thÓÏng Tai saÛn Tieÿn boÿi thÓÏng Tai saÛn 0.5 0 0 215 0 215 0.1 20 15 210 20 215 0.2 40 30 205 40 215 0.1 100 75 190 100 215 0.1 200 150 165 100 115 GTTB 40 30 205 30 205 4 7
  48. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung RU¤I RO TRONG KINH DOANH I. RU¤I RO HOAœT —OƒNG • —Únh nghÛa ru˚i ro hoaÔt Òo‰ng • Ca˘c ye·u to· a˚nh hˆÙ˚ng Òe·n ru˚i ro hoaÔt Òo‰ng a. BieŸn Èo‹ng cuÛa caÒc neÿn kinh teŸ tre⁄n theŸ giÏÒi, trong khu vÓÁc b. SÓÁ thua‹n lÏÁi hay khoÒ kha‚n cuÛa neÿn kinh teŸ trong nÓÏÒc c. CaÒc chÂnh saÒch cuÛa nha nÓÏÒc d. CaÒc yeŸu toŸ caÁnh tranh e. SÓÁ thay Èo›i sÏÛ thÂch, ta⁄m lyÒ cuÛangÓÏi tie⁄u dung f. YeŸu toŸ Èaÿu vao ( giaÒ caÛ nguye⁄n va‹t lie‹u, nguoÿn nha⁄n lÓÁcÉ ) bieŸn Èo‹ng g. KhaÛ na‚ng Èieÿu chfinh giaÒ Èaÿu ra khi giaÒ Èaÿu vao thay Èo›i h. KhaÛ na‚ng kie›m soaÒt caÒc hoaÁt Èo‹ng saÛn xuaŸt kinh doanh i. Tfi le‹ ÈÍnh ph • —o¯n baÂy hoaÔt Òo‰ng DT DT CP CP P P Q* Q Q* Q II. RU¤I RO TAÿI CHÕNH • —Únh nghÛa ru˚i ro ta¯i chÌnh • Ca˘c Òie‡u kie‰n thua‰n lÙÔi cho vie‰c sˆ˚ duÔng nÙÔ a. Doanh nghie‹p lÏÒn b. Doanh thu o›n ÈÍnh c. Co⁄ng ty coÒ caÒc tai saÛn coÒ chÓÒc na‚ng pho› tho⁄ng d. Co⁄ng ty coÒ Èon ba¤y hoaÁt Èo‹ng thaŸp e. ToŸc Èo‹ ta‚ng trÓÏÛng nhanh f. KhaÛ na‚ng sinh lÏÁi lÏÒn 4 8
  49. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung g. ThueŸ suaŸt cao • Uo0n baÂy ta¯i chÌnh LÏÁi tÓÒc thuaÿn (EBIT − i ∗ NÏÁ )(1 - T) i : laÌi suaŸt Nga⁄n hang r = = E VoŸn chuÛ sÏÛ hÓÌu To›ng tai saÛn - NÏÁ T : thueŸ suaŸt thueŸ lÏÁi tÓÒc EBIT(1 − T) Khi NÏÁ = 0, ta coÒ: rE = r = 0 To›ng tai saÛn • Ne·u r0 > i(1-T), ta co˘ Òo‡ thÚ cu˚a rE nhˆ sau: rE r0 i(1-T) 0 Tg tai saÛn NÏÁ • Ne·u r0 < i(1-T), ta co˘ Òo‡ thÚ cu˚a rE nhˆ sau: rE i(1-T) r0 0 EBIT/i Tg tai saÛn NÏÁ • Ne·u r0 = i(1-T) ⇔ EBIT(1-T) = i∗ To›ng tai saÛn(1-T) ⇔ (EBIT - i∗ NÏÁ)(1-T)Á= i∗ (To›ng tai saÛn ê NÏÁ)(1-T) (EBIT - i ∗ NÏÁ)(1 - T) ⇔ = i(1-T) (To›ng tai saÛn NÏÁ) 4 9
  50. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung ⇔ rE = i(1-T) • Ca·u tru˘c vo·n muÔc tie‚u NeŸu tfi suaŸt lÏÁi nhua‹n tre⁄n voŸn chuÛ sÏÛ hÓÌu ÈuÛ lÏÒn, ta coÒ: À RuÛi ro ta‚ng GiaÒ co› phieŸu giaÛm NÏÁ ta‚ng Ω  ⇔ Tfi suaŸt lÏÁi nhua‹n ta‚ng GiaÒ co› phieŸu ta‚ng Khi nÏÁ ta‚ng le⁄n, laÌi suaŸt i coÒ the› ta‚ng theo, luÒc ÈoÒ rE kho⁄ng ta‚ng theo daÁng hyperbol nhÓ trÓÏng hÏÁp tre⁄n ma seÌ coÒ daÁng: rE r0 i(1-T) 0 Tg tai saÛn NÏÁ CaŸu truÒc voŸn toŸi Óu ca⁄n ÈoŸi giÓÌa ruÛi ro va tfi suaŸt lÏÁi nhua‹n sao cho giaÒ co› phieŸu lÏÒn nhaŸt. CaÒc yeŸu toŸ quan troÁng phaÛi xem xeÒt Èe› quyeŸt ÈÍnh caŸu truÒc voŸn toŸi Óu la: • RuÛi ro kinh doanh • T‰nh traÁng thueŸ • KhaÛ na‚ng ta‚ng voŸn dÓÏÒi nhÓÌng Èieÿu kie‹n baŸt lÏÁi • Phong caÒch quaÛn lyÒ: BaÛo thuÛ hay na‚ng no› A˚nh hˆÙ˚ng cu˚a Òo¯n ba„y ta¯i chÌnh tre‚n tÊ sua·t lÙÔi nhua‰n / vo·n sÙ˚ hˆıu 5 0
  51. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Doanh thu 100 100 100 Chi phÌ 60 60 60 EBIT 40 40 40 Laıi 0 5 9.9 LÙÔi tˆ˘c trˆÙ˘c thue· 40 35 30.1 Thue· (T% = 40% ) 16 14 12.04 LÙÔi tˆ˘c thua‡n 24 21 18.06 Vo·n chu˚ sÙ˚ hˆıu 100 50 1 NÙÔ (r% = 10% ) 0 50 99 TÊ sua·t lÙÔi nhua‰n / Vo·n sÙ˚ hˆıu 24% 42% 1806% Laıi sua·t hiu qu = Laıi sua·t danh nghÛa* (1-T% ) THUE¡ THUE¡ / LA’I L‘œI T÷ŸC THUA¿N LA’I 5 1
  52. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung III. CAŸC CA¡P —Oƒ —OÿN BA≈Y • Ca·p Òo‰ Òo¯n baÂy hoaÔt Òo‰ng % thay Èo›i cuÛa EBIT EBIT+ F S DOL = = = % thay Èo›i cuÛa Doanh thu EBIT S − S* • Ca·p Òo‰ Òo¯n baÂy ta¯i chÌnh % thay Èo›i cuÛa LÏÁi tÓÒc thuaÿn EBIT DFL = = % thay Èo›i cuÛa EBIT EBIT− I • Ca·p Òo‰ Òo¯n baÂy toÂng hÙÔp DTL = DOL * DFL IV. —Oƒ AN TOAÿN CU¤A DOANH NGHIEƒP: • M ˆ˘c doanh thu an toa¯n =S−S* • TÊ le‰ doanh thu an toa¯n S−S* = S • Ca·p Òo‰ Òo¯n ba„y hoaÔt Òo‰ng • Ca·p Òo‰ Òo¯n ba„y ta¯i chÌnh • Ca·p Òo‰ Òo¯n ba„y toÂng hÙÔp NI = S(1−T%) • TÊ le‰ an toa¯n • Kha˚ naÍng thanh toa˘n ngaÈn haÔn 5 2
  53. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung • Ca·u tru˘c vo·n • VÌ duÔ minh hoÔa Ta haÌy xem v duÁ cuÛa co⁄ng ty ABC sau Èa⁄y: ChÊ tie‚u NaÍm ba˘o ca˘o D.thu gia˚m 5% 1. Doanh thu thuaÿn (S) 18700 17765 2. To›ng chi ph bieŸn Èo›i (VC) 7480 7106 3. To›ng chi ph coŸ ÈÍnh (kho⁄ng coÒ chi ph traÛ laÌi) 7800 7800 4. LÏÁi nhua‹n hoaÁt Èo‹ng (EBIT) (3-4) 3420 2859 5. Chi ph traÛ laÌi (I) 2650 2650 6. LÏÁi nhua‹n trÓÏÒc thueŸ 770 209 7. ThueŸ thu nha‹p (40%) 308 83.6 8. LÏÁi nhua‹n sau thueŸ 462 125.4 Doanh thu ho¯a vo·n 13000 13000 M ˆ˘c doanh thu an toa¯n 5700 4765 TÊ le‰ doanh thu an toa¯n 30% 27% Ca·p Òo‰ Òo¯n ba„y hoaÔt Òo‰ng (DOL) 3.28 3.73 Ca·p Òo‰ Òo¯n ba„y ta¯i chÌnh (DFL) 4.44 13.68 Ca·p Òo‰ Òo¯n ba„y toÂng hÙÔp (DTL) 14.57 51.00 TÊ le‰ an toa¯n 4% 1% 5 3
  54. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung LUFTHANSA 1T‰nh hung Lufthansa và ph!n ri ro t giá là t liu ca Tin s Nguy1n Ninh Kiu) Ngay14/2/1986 Ho‹i Èoÿng quaÛn trÍ co⁄ng ty hang kho⁄ng Lufthansa trie‹u ta‹p Herr Heinz Ruhnau-To›ng giaÒm ÈoŸc- le⁄n chaŸt vaŸn va xem xeÒt lie‹u coÒ ne⁄n giÓÌ o⁄ng ta ÏÛ vÍ tr cuÌ hay kho⁄ng. TrÓÏÒc ÈoÒ Bo‹ trÓÏÛng Bo‹ Giao tho⁄ng va‹n taÛi ÈaÌ ye⁄u caÿu Herr Ruhnau giaÛi thÂch veÿ quyeŸt ÈÍnh quaÛn lyÒ mang tÂnh chaŸt Èaÿu cÏ trong vuÁ mua maÒy bay Boeing ThaÒng 1 na‚m 1985 dÓÏÒi sÓÁ Èieÿu hanh cuÛa Ruhnau, Lufthansa ÈaÌ mua 20 maÒy bay 737 cuÛa haÌng Boeing. GiaÒ thoÛa thua‹n khi kyÒ hÏÁp Èoÿng la 500 trie‹u USD, thanh toaÒn ba‡ng USD ngay khi giao hang vao thaÒng 1 na‚m 1986. oÿng dollard MyÌ ÈaÌ ta‚ng giaÒ nhanh va lie⁄n tuÁc tÓ na‚m 1980 va Èang ÏÛ mÓÒc 3.2 DEM/USD vao thaÒng 1 na‚m 1985. NeŸu dollard tieŸp tuÁc ta‚ng giaÒ th‰ khoaÛn tieÿn Lufthansa phaÛi traÛ vao thÏi Èie›m thanh toaÒn seÌ ta‚ng ÈaÒng ke›. Tuy nhie⁄n Ruhnau coÒ nha‹n ÈÍnh rie⁄ng veÿ khuynh hÓÏÒng bieŸn Èo‹ng cuÛa tyÛ giaÒ. CuÌng nhÓ nhieÿu ngÓÏi khaÒc o⁄ng ta nghÎ ra‡ng dollard ÈaÌ ta‚ng giaÒ quaÒ nhieÿu roÿi, coÒ leÌ ÈeŸn thaÒng 1 na‚m 1986 noÒ seÌ giaÛm giaÒ. Da¤u va‹y o⁄ng ta cuÌng kho⁄ng muoŸn maÁo hie›m tieÿn baÁc cuÛa co⁄ng ty ne⁄n o⁄ng ÈaÌ phong choŸng ruÛi ro tyÛ giaÒ mo‹t nÓÌa giaÒ trÍ hÏÁp Èoÿng (250 trie‹u USD) va thaÛ loÛng nÓÌa con laÁi —a˘nh gia˘ ca˘c phˆÙng a˘n pho¯ng cho·ng ru˚i ro Veÿ cÏ baÛn Herr Ruhnau coÒ 5 phÓÏng aÒn phong choŸng ruÛi ro khaÒc nhau: 1. ThaÛ loÛng taŸt caÛ hay kho⁄ng phong choŸng g‰ heŸt 2. Phong choŸng toan bo‹ giaÒ trÍ hÏÁp Èoÿng ba‡ng hÏÁp Èoÿng forward 3. Phong choŸng ruÛi ro mo‹t phaÿn, thaÛ loÛng mo‹t phaÿn 4. Phong choŸng ruÛi ro ba‡ng hÏÁp Èoÿng option 5. Mua USD ngay ba⁄y giÏ va giÓÌ ÈeŸn ngay thanh toaÒn Ma„c du khoaÛn tieÿn phaÛi traÛ cuoŸi cung cuÛa mo¤i phÓÏng aÒn chÓa bieŸt trÓÏÒc nhÓng ta coÒ the› h‰nh dung keŸt quaÛ cuÛa mo¤i phÓÏng aÒn va bie›u thÍ chuÒng tre⁄n Èoÿ thÍ theo sÓÁ bieŸn Èo‹ng cuÛa tyÛ giaÒ 5 4
  55. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung CHI PHÕ THEO T÷ÿNG PH÷‘NG AŸN 2000 1900 1800 1700 Ì h 1600 1600 p i h C 1500 1375 1400 1300 1246 1200 1150 1100 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 4 TÊ gia˘ PhˆÙng a˘n kho‚ng pho¯ng cho·ng ru˚i ro PhÓÏng aÒn nay coÒ the› mang laÁi lÏÁi Âch lÏÒn nhaŸt neŸu USD yeŸu Èi so vÏÒi mark ÓÒc. NeŸu tyÛ giaÒ giaÛm con 2.2 DEM/USD vao thaÒng 1 na‚m 1986 th‰ giaÒ mua 20 chieŸc Boeing 737 chfi con 1.1 tyÛ DEM. Tuy nhie⁄n neŸu USD tieŸp tuÁc ta‚ng giaÒ, chaÚng haÁn ÈeŸn 4 DEM/USD th‰ tieÿn traÛ seÌ le⁄n ÈeŸn 2 tyÛ DEM. Do ÈoÒ phÓÏng aÒn nay chÓÒa ÈÓÁng ruÛi ro raŸt cao vÏÒi muÁc ÈÂch Èaÿu cÏ tieÿn te‹. Tre⁄n h‰nh veÌ phÓÏng aÒn nay ÈÓÏÁc the› hie‹n ba‡ng ÈÓÏng thaÚng coÒ Èo‹ doŸc lÏÒn nhaŸt PhˆÙng a˘n pho¯ng cho·ng ru˚i ro hoa¯n toa¯n baËng hÙÔp Òo‡ng forward NeŸu Lufthansa ngaÁi ruÛi ro va muoŸn taÒch hoan toan ra khoÛi ruÛi ro tyÛ giaÒ noÒ coÒ the› mua hÏÁp Èoÿng forward toan bo‹ soŸ USD seÌ traÛ. HÏÁp Èoÿng nay giuÒp coŸ ÈÍnh tyÛ giaÒ ÏÛ mÓÒc 3.2 DEM/USD va chi ph mua 20 chieŸc Boeing cuoŸi cung seÌ la 1.6 tyÛ DEM. Tre⁄n h‰nh veÌ phÓÏng aÒn nay ÈÓÏÁc the› hie‹n ba‡ng ÈÓÏng thaÚng na‡m ngang PhˆÙng a˘n pho¯ng cho·ng mo‰t pha‡n baËng hÙÔp Òo‡ng forward Theo phÓÏng aÒn nay Lufthansa chfi phong choŸng mo‹t phaÿn giaÒ trÍ hÏÁp Èoÿng, phaÿn con laÁi thaÛ loÛng nha‡m muÁc ÈÂch Èaÿu cÏ. Herr Ruhnau dÓÁ ÈoaÒn ra‡ng USD seÌ giaÛm giaÒ, v‰ theŸ o⁄ng ta nghÎ ra‡ng Lufthansa seÌ coÒ lÏÁi neŸu Èe› phaÿn kho⁄ng choŸng cang nhieÿu. Tuy nhie⁄n khoÒ quyeŸt ÈÍnh ÈÓÏÁc tyÛ le‹ phong choŸng thÂch hÏÁp, noÒ la 20/80, 40/60 hay 50/50. H‰nh veÌ tr‰nh bay trÓÏng hÏÁp aÒp duÁng tyÛ le‹ 50/50, nghÎa la mua 250 trie‹u USD theo hÏÁp Èoÿng forward 5 5
  56. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung .* i tyÛ giaÒ 3.2 DEM/USD va 250 trie‹u USD con laÁo seÌ mua tre⁄n thÍ trÓÏng giao ngay ÏÛ thÏi Èie›m thanh toaÒn CoÒ hai Èie›m ÈaÒng chuÒ yÒ trong phÓÏng aÒn nay. ThÓÒ nhaŸt, ma„c du coÒ phong choŸng nhÓng ruÛi ro tieÿm tang trong phÓÏng aÒn nay va¤n kho⁄ng giÏÒi haÁn, bÏÛi v‰ neŸu USD ta‚ng giaÒ th‰ 250 trie‹u USD kho⁄ng phong choŸng va¤n coÒ the› trÏÛ thanh mo‹t khoaÛn chi kho⁄ng xaÒc ÈÍnh cuÛa Lufthansa. ThÓÒ hai, v‰ khaÛ na‚ng USD ta‚ng giaÒ raŸt khoÒ xaÛy ra ne⁄n Ruhnau ÈaÌ giÏÒi haÁn chi traÛ trong khoaÛn tÓ 1.1 ÈeŸn 1.6 tyÛ DEM Phˆ:ng a˘n pho¯ng cho·ng ru˚i ro baËng option tie‡n te‰ NeŸu Ruhnau mua mo‹t hÏÁp Èoÿng quyeÿn choÁn baÒn (put option) DEM ÏÛ tyÛ giaÒ 3.2 DEM/USD th‰ o⁄ng ta seÌ nha‹n ÈÓÏÁc caÒi ma nhieÿu ngÓÏi cho la toŸt nhaŸt cho caÛ Èo⁄i Èang. NeŸu USD tieŸp tuÁc ta‚ng giaÒ th‰ to›ng chi ph Èe› coÒ 500 trie‹u USD coÒ the› ÈÓÏÁc çkhoÒa cha„té ÏÛ mÓÒc 1.6 tyÛ DEM co‹ng vÏÒi chi ph mua option. NeŸu USD giaÛm giaÒ ÈuÒng nhÓ dÓÁ ÈoaÒn cuÛa Ruhnau th‰ Lufthansa cÓÒ Èe› cho option heŸt haÁn va mua USD tre⁄n thÍ trÓÏng giao ngay vÏÒi giaÒ thaŸp hÏn Theo phÓÏng aÒn nay Ruhnau phaÛi mua mo‹t hÏÁp Èoÿng option vÏÒi tyÛ giaÒ thÓÁc hie‹n la 3.2 DEM/USD va toŸn chi ph 6% giaÒ trÍ hÏÁp Èoÿng, tÓÒc 96 trie‹u DEM hay 30 trie‹u USD. NhÓ theŸ to›ng chi ph Èe› mua 20 maÒy bay Boeing seÌ la 1tyÛ 696 trie‹u DEM. Tuy nhie⁄n vaŸn Èeÿ la Ruhnau nghÎ dollard seÌ yeŸu Èi va do ÈoÒ option seÌ kho⁄ng ÈÓÏÁc thÓÁc hie‹n, trong khi thuÛ quyÌ phaÛi chi ra 96 trie‹u DEM Èe› mua mo‹t co⁄ng cuÁ kho⁄ng bao giÏ dung ÈeŸn M ua dollard ngay khi ky˘ hÙÔp Òo‡ng PhÓÏng aÒn thÓÒ na‚m la sÓÛ duÁng thÍ trÓÏng tieÿn te‹ Èe› phong choŸng ruÛi ro ba‡ng caÒch mua ngay 500 trie‹u USD khi kyÒ hÏÁp Èoÿng va Èaÿu tÓ soŸ tieÿn nay vao mo‹t tai saÛn sinh lÏÁi nao ÈoÒ cho ÈeŸn ngay thanh toaÒn. Ma„c du phÓÏng aÒn nay phong choŸng ÈÓÏÁc ruÛi ro tyÛ giaÒ nhÓng noÒ Èoi hoÛi Lufthansa phaÛi coÒ ÈuÛ tieÿn ngay khi kyÒ hÏÁp Èoÿng, con soŸ ma noÒ chfi coÒ the› coÒ ÈÓÏÁc sau mo‹t na‚m hoaÁt Èo‹ng. HÏn nÓÌa Lufthansa coÒ nhÓÌng quy ÈÍnh raŸt nghie⁄m nga„t nha‡m haÁn cheŸ vie‹c vay caÒc loaÁi ngoaÁi te‹ Èe› giÓÌ lanh maÁnh baÛng to›ng keŸt tai saÛn Quye·t ÒÚnh cu˚a Herr Ruhnau Ma„c du tin ra‡ng dollard seÌ yeŸu Èi trong na‚m tÏÒi nhÓng Ruhnau thaŸy ra‡ng quaÒ maÁo hie›m neŸu thaÛ loÛng toan bo‹ giaÒ trÍ hÏÁp Èoÿng. BÏÛi v‰ coÒ nhieÿu ngÓÏi cuÌng khuyeŸn caÒo veÿ khaÛ na‚ng dollard seÌ le⁄n giaÒ maÁnh so vÏÒi mark ÓÒc trong nhÓÌng na‚m tÏÒi dÓÁa vao xu hÓÏÒng bieŸn Èo‹ng cuÛa tyÛ giaÒ trong maŸy na‚m gaÿn Èa⁄y, cuoŸi cung Ruhnau quyeŸt ÈÍnh phong choŸng 50% giaÒ trÍ hÏÁp Èoÿng ba‡ng forward va thaÛ loÛng 50% con laÁi Ke·t qua˚ nhˆ the· na¯o? KeŸt quaÛ Ruhnau vÓa ÈuÒng vÓa sai. O⁄ng ta hoan toan ÈuÒng khi dÓÁ ÈoaÒn veÿ tyÛ giaÒ, dollard ta‚ng giaÒ the⁄m mo‹t thaÒng nÓÌa th‰ khÓÁng laÁi va sau ÈoÒ giaÛm giaÒ. Tha‹t ra noÒ kho⁄ng chfi giaÛm ma con tuo‹t giaÒ maÁnh. Vao thÏi Èie›m thanh toaÒn tyÛ giaÒ chfi con 2.3 DEM/USD! ieÿu ÈaÒng buoÿn la chi ph theo phÓÏng aÒn phong choŸng mo‹t phaÿn ba‡ng hÏÁp Èoÿng 5 6
  57. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung forward la 1 tyÛ 375 trie‹u mark ÓÒc, cao hÏn phÓÏng aÒn kho⁄ng phong choŸng 225 trie‹u mark ÓÒc va phÓÏng aÒn phong choŸng ba‡ng option 129 trie‹u mark ÓÒc. To›ng chi ph DEM Èe› coÒ ÈÓÏÁc 500 trie‹u USD theo caÒc phÓÏng aÒn vÏÒi tyÛ giaÒ thÓÁc teŸ la 2.3 DEM/USD taÁi thÏi Èie›m thanh toaÒn cho trong baÛng sau Phˆ:ng a˘n Ty˚ gia˘ ToÂng chi phÌ (DEM ) 1. Kho⁄ng phong choŸng 2.3 DEM/USD 1,150,000,000 2. Phong choŸng 100% ba‡ng forward 3.2 DEM/USD 1,600,000,000 3. Phong choŸng mo‹t phaÿn 0.5(2.3 DEM/USD)+ 1,375,000,000 0.5(3.2 DEM/USD) 4. Phong choŸng ba‡ng option 3.2 DEM/USD 1,246,000,000 KeŸt quaÛ tre⁄n khieŸn cho ÈÍa vÍ cuÛa Ruhnau bÍ lung lay caÛ trong Lufthansa la¤n be⁄n ngoai. Ruhnau ÈaÌ lieÿu lÎnh ÈaÒnh baÁc tieÿn cuÛa Lufthansa nhÓng chfi ba‡ng phÓÏng aÒn thaÛ loÛng mo‹t phaÿn chÓÒ kho⁄ng thaÛ loÛng taŸt caÛ! Ca‚u ho˚i: 1. NeŸu ÏÛ vao ÈÍa vÍ cuÛa Ruhnau anh (chÍ) seÌ choÁn phÓÏng aÒn phong ngÓa ruÛi ro nao? GiaÛi thÂch roÛ v‰ sao choÁn phÓÏng aÒn ÈoÒ? 2. Pha⁄n tÂch Èie›m ÈuÒng, Èie›m sai trong quyeŸt ÈÍnh cuÛa Ruhnau? TÓ ÈoÒ xeÒt xem coÒ ne⁄n giÓÌ o⁄ng ta ÏÛ laÁi vÍ tr cuÌ kho⁄ng? Ne⁄n ÈoŸi xÓÛ vÏÒi o⁄ng ta nhÓ theŸ nao? 5 7
  58. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung RU¤I RO T∆ GIAŸ I. TH“ TR÷‘ÿNG NGOAœI HO¡I 1. Vai tro¯, ÒaÎc ÒieÂm 2. Tha¯nh pha‡n tham gia • Nga⁄n hang trung ÓÏng • CaÒc nga⁄n hang thÓÏng maÁi • CaÒc nha kinh doanh va Èaÿu tÓ • CaÒ nha⁄n va ho‹ gia ȉnh • CaÒc nha kinh doanh (Dealers) • CaÒc nha mo⁄i giÏÒi (Brokers) • CaÒc nha Èaÿu cÏ (Speculators) • CaÒc nha kinh doanh che⁄nh le‹ch giaÒ (Arbitraguers) 3. CaŸu truÒc cuÛa thÍ trÓÏng • ThÍ trÓÏng tÓÁ do • ThÍ trÓÏng coÒ to› chÓÒc • ThÍ trÓÏng giao ngay (spot market) • ThÍ trÓÏng coÒ ky haÁn (forward market) • ThÍ trÓÏng giao sau (future market) • ThÍ trÓÏng quyeÿn choÁn (option market) • ThÍ trÓÏng hoaÒn Èo›i (swap market) 5 8
  59. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung II. T∆ GIAŸ HO¡I —OAŸI 1. Kha˘i nie‰m 2. Ye·u to· quye·t ÒÚnh tÊ gia˘ 3. TÊ gia˘ che˘o GBP/VND = GBP/USD X USD/VND = 1.6281*14000 = 22793.4 4. TÊ gia˘ co˘ ky¯ haÔn • ThÍ trÓÏng quoŸc teŸ F : Tfi giaÒ coÒ ky haÁn »1+ r  S : Tfi giaÒ giao ngay F = S d   r : LaÌi suaŸt Èoÿng tieÿn ÈÍnh giaÒ 1+ ry  d ry : LaÌi suaŸt Èoÿng tieÿn yeŸt giaÒ • ThÍ trÓÏng Vie‹t Nam F = S(100 + Èie›m gia ta‚ng) ie›m gia ta‚ng do NHNN aŸn ÈÍnh theo tÓng thÏi ky III. CO¬NG CUœ PHOÿNG NG÷ÿA RU¤I RO T∆ GIAŸ 1. ChÌnh sa˘ch gia˘ ca˚ 2. ChÌnh sa˘ch thanh toa˘n 3. HÙÔp Òo‡ng xua·t nha‰p khaÂu song ha¯nh 4. Hoa˘n ÒoÂi ngoaÔi te‰ 5. La‰p quyı dˆÔ pho¯ng ru˚i ro tÊ gia˘ 6. Sˆ˚ duÔng thÚ trˆÙ¯ng tie‡n te‰ 7. Sˆ˚ duÔng hÙÔp Òo‡ng forward 8. Sˆ˚ duÔng hÙÔp Òo‡ng options 5 9
  60. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung CO¬NG TY TNHH M AI LINH Co⁄ng ty dÍch duÁ taxi Mai Linh ÈÓÏÁc chÂnh thÓÒc khai trÓÏng ngay 12-7-1993. Hie‹n taÁi, co⁄ng ty coÒ tre⁄n 600 chieŸc xe so vÏÒi 20 chieŸc vao luÒc ban Èaÿu. Ngay nay, Mai Linh coÒ sÓÁ phaÒt trie›n to lÏÒn veÿ soŸ lÓÏÁng va chaŸt lÓÏÁng dÍch vuÁ. Na‚m 1996, ngÓÏi ta dÓÁ baÒo ra‡ng nhu caÿu veÿ taxi taÁi thanh phoŸ HCM seÌ gia ta‚ng cung vÏÒi vie‹c caÛi thie‹n tie⁄u chua›n soŸng va thu nha‹p cuÛa ngÓÏi da⁄n ne⁄n co⁄ng ty coÒ keŸ hoaÁch phaÒt trie›n the⁄m 325 xe hÏi vao na‚m tÏÒi. Tuy nhie⁄n trong mo‹t thÍ trÓÏng caÁnh tranh th‰ Èieÿu ÈoÒ kho⁄ng de¤ dang g‰. Ban Èieÿu hanh co⁄ng ty goÿm : O∫ng Hoang -To›ng giaÒm ÈoŸc O∫ng Ha -GiaÒm ÈoŸc tai chÂnh Ba Le⁄ -GiaÒm ÈoŸc tieŸp thÍ TaŸt caÛ Èeÿu cho ra‡ng ne⁄n ca›n tha‹n hÏn khi ÈÓa ra quyeŸt ÈÍnh. V‰ va‹y hoÁ Èang tro⁄ng chÏ vao caÒc thaÁc sÎ quaÛn trÍ kinh doanh (MBA) cuÌng nhÓ caÒc sinh vie⁄n Èang theo hoÁc MBA giuÒp hoÁ trong nhÓÌng quyeŸt ÈÍnh veÿ dÓÁ toaÒn nga⁄n saÒch. GiaÛ duÁ baÁn la ngÓÏi ÈÓÏÁc co⁄ng ty huaŸn luye‹n Èe› thÓÁc hie‹n dÓÁ aÒn, baÁn seÌ Èeÿ xuaŸt vÏÒi co⁄ng ty quyeŸt ÈÍnh g‰ veÿ dÓÁ toaÒn nga⁄n saÒch? e› giuÒp baÁn co⁄ng ty cung caŸp nhÓÌng tho⁄ng tin sau: Vo·n Òa‡u tˆ: Sau khi lam vie‹c vÏÒi nhieÿu ÈaÁi lyÒ cuÛa caÒc co⁄ng ty xe hÏi khaÒc nhau, o⁄ng Hoang thaŸy giaÒ boÛ thaÿu (asking price) cuÛa co⁄ng ty KIA la vÓa phaÛi. Ma„c du chaŸt lÓÏÁng xe KIA kho⁄ng cao ba‡ng caÒc nhaÌn hie‹u no›i tieŸng cuÛa Nha‹t nhÓ Toyota, Nissan, hay Mitsubishi, o⁄ng va¤n thÂch xe KIA hÏn v‰ giaÒ reÛ. ÃÛ thÏi Èie›m ÈoÒ giaÒ mo‹t chieŸc KIA la 14000 USD, ngoai giaÒ mua co⁄ng ty con phaÛi chi the⁄m mo‹t soŸ chi ph khaÒc va thueŸ chuÛ quyeÿn, cho trong baÛng be⁄n dÓÏÒi. LÓu yÒ ÏÛ thÏi Èie›m ÈoÒ tfi giaÒ VND/USD la 12000. Theo soŸ lie‹u quaÒ khÓÒ, ta bieŸt xe coÒ tuo›i thoÁ trung b‰nh la 5 na‚m ke› tÓ luÒc mua va giaÒ trÍ thanh lyÒ Ât nhaŸt la 15% giaÒ mua ban Èaÿu. Tuo›i thoÁ cuÛa caÒc thieŸt bÍ cuÌng la 5 na‚m nhÓng kho⁄ng thanh lyÒ ÈÓÏÁc sau khi ÈaÌ sÓÛ duÁng. Theo o⁄ng Ha th‰ co⁄ng ty Èang sÓÛ duÁng phÓÏng phaÒp khaŸu hao thaÚng trong caÛ vie‹c khai thueŸ va cho nhÓÌng hoaÁt Èo‹ng kinh doanh. a⁄y chÓa phaÛi la phÓÏng phaÒp toŸt nhaŸt nhÓng o⁄ng Ha nghÎ coÒ the› chaŸp nha‹n ÈÓÏÁc v‰ noÒ ÈÏn giaÛn va phu hÏÁp Èieÿu kie‹n quaÛn lyÒ cuÛa co⁄ng ty 6 0
  61. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Ba˚ng dˆı lie‰u 1: ToÂng vo·n Òa‡u tˆ cho mo„i xe 1To›ng giaÒ trÍ tÂnh ba‡ng USD) GiaÒ mua xe 14000 Chi ph nhÓÌng trang thieŸt bÍ kem theo 1034 ThueŸ quyeÿn sÏÛ hÓÌu (4%) 560 To›ng voŸn Èaÿu tÓ 15594 Chi phÌ va¯ doanh thu haËng naÍm Ca‚n cÓÒ vao keŸt quaÛ xÓÛ lyÒ soŸ lie‹u tÓ mo‹t cuo‹c Èieÿu tra nghie⁄n cÓÒu thÍ trÓÏng thÓÁc hie‹n bÏÛi mo‹t co⁄ng ty tÓ vaŸn no›i tieŸng, ba Le⁄ ÈaÌ dÓÁ baÒo doanh thu cuÛa co⁄ng ty seÌ ta‚ng 8% mo¤i na‚m. Du sao ba Le⁄ cuÌng raŸt tha‹n troÁng trong vie‹c dÓÁ baÒo doanh thu ha‡ng na‚m cuÛa co⁄ng ty. Theo ba doanh thu mo¤i thaÒng cuÛa mo¤i xe la khoaÛng 16 trie‹u Èoÿng Vie‹t Nam, trong ÈoÒ 35% ÈÓÏÁc chia cho tai xeŸ va phaÿn con laÁi la cuÛa co⁄ng ty . MÓÒc thu nha‹p nay coÒ the› ÈaÁt ÈÓÏÁc trong nhÓÌng Èieÿu kie‹n xaŸu nhaŸt. Hie‹n nay dÍch vuÁ taxi theo quy ÈÍnh phaÛi ÈoÒng thueŸ doanh thu vÏÒi thueŸ suaŸt 4% doanh thu. Theo hÏÁp Èoÿng kyÒ keŸt giÓÌa tai xeŸ va co⁄ng ty , tai xeŸ phaÛi chÍu taŸt caÛ caÒc bieŸn ph nhÓ ph xa‚ng daÿu, rÓÌa xe va tieÿn thue⁄ beŸn baÌi É Theo kinh nghie‹m maŸy na‚m trÓÏÒc, o⁄ng Ha cho bieŸt chi ph hoaÁt Èo‹ng mo¤i na‚m bao goÿm lÓÏng giaÒn tieŸp, khaŸu hao va nhÓÌng chi ph khaÒc nhÓ la tieŸp thÍ, baÛo hie›m, caÒc khoaÛn tieÿn thue⁄ mÓÏÒn va caÒc chi ph khaÒc thay Èo›i kho⁄ng ÈaÒng ke›. e› thua‹n lÏÁi hÏn cho baÁn, ba Le⁄ va o⁄ng Ha ÈaÌ toÒm ta·t nhÓÌng chi ph nay trong baÛng soŸ 2 : Ba˚ng 2 : DˆÔ ba˘o nhˆıng phÌ toÂn trong tha˘ng ngoaÔi trˆ¯ kha·u hao va¯ chi phÌ tra˚ laıi cho 325 xe SoŸ tieÿn (trie‹u Èoÿng) BaÛo tr‰ 260 LÓÏng 177 Tieÿn thue⁄ 52 BaÛo hie›m 70 TieŸp thÍ 45,5 NhÓÌng thÓÒ khaÒc 73,8 To›ng co‹ng 678,3 Chi phÌ vo·n va¯ thue· e› ÈaÁt ÈÓÏÁc ye⁄u caÿu veÿ voŸn Èaÿu tÓ, Co⁄ng ty Mai Linh ÈaÌ le⁄n keŸ hoaÁch huy Èo‹ng tÓ hai nguoÿn voŸn sau: voŸn vay va lÏÁi nhua‹n giÓÌ laÁi. Sau khi lam vie‹c vÏÒi nga⁄n hang thÓÏng maÁi A— cha⁄u, giaÒm ÈoŸc tai chÂnh cho bieŸt co⁄ng ty coÒ the› vay ÈÓÏÁc 50% to›ng soŸ voŸn Èaÿu tÓ tÓ nga⁄n hang ACB vÏÒi laÌi suaŸt 15%. Tuy nhie⁄n chi ph nÏÁ coÒ the› ta‚ng le⁄n 18% neŸu co⁄ng ty tai trÏÁ cho dÓÁ aÒn hÏn 50% ba‡ng nÏÁ. oŸi vÏÒi lÏÁi nhua‹n giÓÌ laÁi th‰ tÂnh chi ph seÌ khoÒ kha‚n hÏn bÏÛi v‰ hie‹n nay thÍ trÓÏng chÓÒng khoaÒn cuÛa Vie‹t Nam chÓa hoaÁt Èo‹ng mo‹t caÒch bai baÛn. Tuy nhie⁄n o⁄ng ta nghÎ 6 1
  62. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung ra‡ng neŸu kho⁄ng sÓÛ duÁng lÏÁi nhua‹n giÓÌ laÁi cho dÓÁ aÒn nay, noÒ coÒ the› ÈÓÏÁc dung cho nhÓÌng muÁc ÈÂch khaÒc va Èem laÁi mo‹t lÏÁi suaŸt mong ÈÏÁi la 15%. Do va‹y chi ph cÏ ho‹i cuÛa lÏÁi nhua‹n giÓÌ laÁi la 15% coÒ the› ÈÓÏÁc xem la thÂch hÏÁp cho vie‹c ÓÏÒc tÂnh chi ph cuÛa lÏÁi nhua‹n giÓÌ laÁi. NhÓÌng na‚m gaÿn Èa⁄y Vie‹t nam tieŸn hanh nhieÿu h‰nh thÓÒc caÛi to› va to› chÓÒc laÁi neÿn kinh teŸ. Be⁄n caÁnh nhÓÌng thanh tÓÁu ÈaÌ ÈaÁt ÈÓÏÁc chÂnh phuÛ phaÛi ÈoŸi ma„t vÏÒi nhieÿu vaŸn Èeÿ khoÒ kha‚n, Èa„c bie‹t la naÁn un ta·c giao tho⁄ng ÏÛ caÒc thanh phoŸ lÏÒn nhÓ thanh phoŸ Hoÿ Ch Minh. Nha‡m khuyeŸn khÂch ngÓÏi da⁄n thanh phoŸ sÓÛ duÁng phÓÏng tie‹n co⁄ng co‹ng thay theŸ cho nhÓÌng phÓÏng tie‹n va‹n chuye›n caÒ nha⁄n, chÂnh phuÛ ÈaÌ aÒp duÁng mÓÒc thueŸ thu nha‹p 35% cho nganh dÍch vuÁ taxi. MÓÒc thueŸ suaŸt nay kho⁄ng quaÒ cao so vÏÒi mo‹t soŸ nganh khaÒc. Ca·u tru˘c vo·n to·i ˆu: Trong cuo‹c hoÁp gaÿn Èa⁄y nhaŸt cuÛa ho‹i Èoÿng quaÛn trÍ, o⁄ng Ha ÈaÌ nhaŸn maÁnh ÈeŸn mo‹t nha⁄n toŸ khaÒc coÒ the› aÛnh hÓÏÛng ÈeŸn chi ph cuÛa Èoÿng voŸn, ÈoÒ la cÏ caŸu nguoÿn voŸn, caÒi ma co⁄ng ty Èang xem la toŸi Óu dÓÁa tre⁄n nhÓÌng Èieÿu kie‹n hie‹n taÁi va ÈÓÏÁc dÓÁ baÒo trong tÓÏng lai. Trong nhÓÌng na‚m trÓÏÒc co⁄ng ty cuÌng ÈaÌ thieŸt la‹p mo‹t caŸu truÒc voŸn muÁc tie⁄u, theo ÈoÒ ye⁄u caÿu 30% nÏÁ va 70% voŸn chuÛ sÏÛ hÓÌu cuÛa co⁄ng ty. Tuy nhie⁄n ba⁄y giÏ co⁄ng ty cuÌng xem xeÒt hai phÓÏng aÒn trong ÈoÒ tyÛ le‹ nÏÁ coÒ the› seÌ ta‚ng le⁄n. CaÒc phÓÏng aÒn ÈÓÏÁc mo⁄ taÛ ÏÛ baÛng 3 dÓÏÒi Èa⁄y: PhˆÙng a˘n 1 PhˆÙng a˘n 2 NÏÁ 50% 60% LÏÁi nhua‹n giÓÌ laÁi 50% 40% To›ng co‹ng 100% 100% Quye·t ÒÚnh ve‡ dˆÔ toa˘n nga‚n sa˘ch: Trong dÓÁ toaÒn nga⁄n saÒch, coÒ nhieÿu phÓÏng phaÒp khaÒc nhau ÈÓÏÁc sÓÛ duÁng Èe› ÈaÒnh giaÒ trie›n voÁng cuÛa dÓÁ aÒn nhÓ giaÒ trÍ hie‹n taÁi (NPV), tfi suaŸt no‹i hoan (IRR), tfi suaŸt no‹i hoan coÒ Èieÿu chfinh (MIRR). Tuy nhie⁄n, ÏÛ Vie‹t Nam do aÛnh hÓÏÛng cuÛa cÏ cheŸ quaÛn lyÒ cuÌ, mo‹t soŸ nha quaÛn lyÒ tai chÂnh kho⁄ng aÒp duÁng nhÓÌng phÓÏng phaÒp nay. Trong nhÓÌng na‚m gaÿn Èa⁄y, o⁄ng Ha coÒ nghe noÒi veÿ nhÓÌng phÓÏng phaÒp nay nhÓng kho⁄ng bieŸt dung nhÓ theŸ nao. O⁄ng ta seÌ kho⁄ng the› pha⁄n bie‹t sÓÁ khaÒc nhau cuÛa caÒc phÓÏng phaÒp, v‰ theŸ o⁄ng ta kho⁄ng bieŸt caÒi nao la toŸt nhaŸt. BÏÛi va‹y , o⁄ng ta nghÎ ra‡ng o⁄ng ta ne⁄n nghe goÒp yÒ tÓ nhÓÌng chuye⁄n gia giau kinh nghie‹m. a⁄y cuÌng la mo‹t cÏ ho‹i toŸt cho o⁄ng Èe› coÒ bai hoÁc hÓÌu Âch tÓ nhÓÌng nha tÓ vaŸn DÓÏÒi Èa⁄y la caÒc keŸt quaÛ tÂnh caÒc giaÒ trÍ NPV va IRR cuÛa dÓÁ aÒn tÓÏng ÓÒngvÏÒi hai phÓÏng aÒn cuÛa caŸu truÒc voŸn Èe› o⁄ng Ha choÁn lÓÁa. HaÌy pha⁄n tÂch taŸt caÛ caÒc ruÛi ro cho dÓÁ aÒn tre⁄n. 6 2
  63. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Co‚ng ty Taxi M ai Linh LÙÔi nhua‰n giˆı laÔi kS NÙÔ kD Chi phÌ vo·n PhˆÙng a˘n I 50% 15% 50% 15% 12.38% PhˆÙng a˘n II 40% 15% 60% 18% 13.02% NaÍm 0 1 2 3 4 5 Doanh thu 62400.00 67392.00 72783.36 78606.03 84894.51 Doanh thu thua‡n 59904.00 64696.32 69872.03 75461.79 81498.73 Bie·n phÌ 20966.40 22643.71 24455.21 26411.63 28524.56 —Únh phÌ 8139.60 8139.60 8139.60 8139.60 8139.60 Kha·u hao 12163.32 12163.32 12163.32 12163.32 12163.32 EBIT 18634.68 21749.69 25113.90 28747.24 32671.25 TÌnh cho phˆÙng a˘n I Tie‡n laıi (15% ) 4561.25 4561.25 4561.25 4561.25 4561.25 LÙÔi tˆ˘c trˆÙ˘c thue· 14073.44 17188.44 20552.65 24186.00 28110.01 Thue· 4925.70 6015.96 7193.43 8465.10 9838.50 LÙÔi tˆ˘c thua‡n 9147.73 11172.49 13359.22 15720.90 18271.51 Tra˚ laÔi kha·u hao 12163.32 12163.32 12163.32 12163.32 12163.32 Thanh ly˘ 8190.00 Nga‚n lˆu -60816.6 21311.05 23335.81 25522.54 27884.22 38624.83 NPVI 33651.10 IRRI 30.91% TÌnh cho phˆÙng a˘n II Tie‡n laıi (18% ) 6568.19 6568.19 6568.19 6568.19 6568.19 LÙÔi tˆ˘c trˆÙ˘c thue· 12066.49 15181.50 18545.70 22179.05 26103.06 Thue· 4223.27 5313.52 6491.00 7762.67 9136.07 LÙÔi tˆ˘c thua‡n 7843.22 9867.97 12054.71 14416.38 16966.99 Tra˚ laÔi kha·u hao 12163.32 12163.32 12163.32 12163.32 12163.32 Thanh ly˘ 8190.00 Nga‚n lˆu -60816.6 20006.54 22031.29 24218.03 26579.70 37320.31 NPVII 27436.53908 IRRII 28.43% 6 3
  64. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung UA NH GIAŸ RU¤I RO CU¤A D÷œ AŸN ___ I. RU¤I RO TRONG THA≈M —“NH D÷œ AŸN VE¿ TAÿI CHÕNH 1. Pha‚n tÌch Òo‰ nhaÔy (Sensitivity Analysis) La kyÌ thua‹t pha⁄n tÂch mÓÒc Èo‹ bieŸn Èo‹ng cuÛa keŸt quaÛ theo mo‹t yeŸu toŸ nao ÈoÒ, caÒc yeŸu toŸ khaÒc ÈÓÏÁc giÓÌ nguye⁄n V duÁ Le‰ch so vÙ˘i NPV bÏnh thˆÙ¯ng (% ) LˆÙÔng ba˘n Bie·n phÌ/ÒÙn vÚ Chi phÌ vo·n -10 4080 11369 8035 0 (b‰nh thÓÏng) 6996 6996 6996 10 9911 2622 6003 2. Pha‚n tÌch tÏnh huo·ng (Scenario Analysis) La kyÌ thua‹t pha⁄n tÂch ruÛi ro trong ÈoÒ caÒc yeŸu toŸ aÛnh hÓÏÛng ÈÓÏÁc sa·p xeŸp thanh ba nhoÒm t‰nh huoŸng: taŸt caÛ Èeÿu xaŸu, tho⁄ng thÓÏng, toŸt roÿi so saÒnh keŸt quaÛ tÂnh toaÒn tre⁄n ba t‰nh huoŸng nay V duÁ TÏnh huo·ng Xa˘c sua·t LˆÙÔng ba˘n Gia˘ NPV XaŸu 0.25 15000 1500 -5761 Tho⁄ng thÓÏng 0.50 20000 2000 6996 ToŸt 0.25 25000 2500 23397 M(NPV) = 7909 σ NPV = 10349 CVNPV = 1.3 3. PhˆÙng pha˘p mo‚ pho˚ng M onte Carlo La kyÌ thua‹t pha⁄n tÂch ruÛi ro sÓÛ duÁng caÒc phaÿn meÿm chuye⁄n dung nhÓ Crystal Ball Èe› mo⁄ phoÛng quy lua‹t cuÛa caÒc yeŸu toŸ aÛnh hÓÏÛng roÿi tÂnh toaÒn keŸt quaÛ. La‹p laÁi quy tr‰nh nay mo‹t soŸ laÿn tuy yÒ ta seÌ phaÒt hie‹n ÈÓÏÁc quy lua‹t cuÛa keŸt quaÛ va tÓ ÈoÒ coÒ the› khai 6 4
  65. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung thaÒc ÈÓÏÁc nhÓÌng tho⁄ng tin caÿn thieŸt V duÁ BaÁn ÈÍnh mua khu nha Futura Apartments Èe› kinh doanh khaÒch saÁn, nghie⁄n cÓÒu t‰nh h‰nh kinh doanh cuÛa nganh nay baÁn coÒ ÈÓÏÁc mo‹t soŸ keŸt quaÛ sau: • Tieÿn thue⁄ phong ÏÛ khu vÓÁc nay la 500 $ / thaÒng • SoŸ phong cho thue⁄ mo¤i thaÒng na‡m trong khoaÛng tÓ 30 ÈeŸn 40 • Chi ph hoaÁt Èo‹ng trung b‰nh mo¤i thaÒng cho toan khu nha khoaÛng 15000$ nhÓng coÒ the› thay Èo›i mo‹t Ât giÓÌa caÒc thaÒng Do tÂnh baŸt ÈÍnh cuÛa hai tho⁄ng tin sau, chuÒng ta kho⁄ng the› xaÒc ÈÍnh chÂnh xaÒc keŸt quaÛ kinh doanh khu nha nay. Trong trÓÏng hÏÁp nay kyÛ thua‹t mo⁄ phoÛng Monte Carlo toÛ ra raŸt thÂch hÏÁp, mo⁄ h‰nh xa⁄y dÓÁng tre⁄n Excel nhÓ sau: Sau khi giaÛ ÈÍnh quy lua‹t cho caÒc yeŸu toŸ çSoŸ phong cho thue⁄é va çChi ph hoaÁt Èo‹ngé, ta cho dÓÁ aÒn nay hoaÁt Èo‹ng thÓÛ 500 thaÒng ba‡ng caÒch cho mo⁄ h‰nh chaÁy 500 laÿn, keŸt quaÛ kinh doanh coÒ pha⁄n phoŸi nhÓ sau 6 5
  66. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung TÓ caÒc keŸt quaÛ cuÛa Crystal Ball ta thaŸy dÓÁ aÒn coÒ khaÛ na‚ng bÍ lo¤ la 9.8%, lÏÁi nhua‹n trung b‰nh mo¤i thaÒng la $2385 vÏÒi sai le‹ch trung b‰nh la $1825. KeŸt quaÛ kinh doanh trong thaÒng coÒ the› bieŸn Èo‹ng tÓ lo¤ $3029 tÏÒi lÏi $7690 va 50% la lÏÁi nhua‹n ha‡ng thaÒng lÏÒn hÏn $2329 II. RU¤I RO TRONG QUA¤N TR“ D÷œ AŸN Trong quaÛn trÍ dÓÁ aÒn ngÓÏi ta quan ta⁄m ÈeŸn vie‹c la‹p lÍch tr‰nh cho caÒc co⁄ng vie‹c (coÒ the› lie⁄n quan vÏÒi nhau) cuÛa mo‹t dÓÁ aÒn. Mo‹t trong nhÓÌng vaŸn Èeÿ quan troÁng cuÛa quaÛn trÍ dÓÁ aÒn la xaÒc ÈÍnh thÏi gian hoan thanh dÓÁ aÒn. CaÒc thÏi gian thÓÁc hie‹n caÒc co⁄ng vie‹c trong dÓÁ aÒn coÒ the› xaÒc ÈÍnh hay baŸt ÈÍnh, nhieÿu luÒc ta kho⁄ng the› bieŸt chÂnh xaÒc mo¤i co⁄ng vie‹c seÌ ÈÓÏÁc lam trong bao la⁄u ma chfi coÒ the› ÓÏÒc lÓÏÁng thÏi gian toŸi thie›u, 6 6
  67. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung thÏi gian thÓÏng nhaŸt va thÏi gian toŸi Èa Èe› thÓÁc hie‹n co⁄ng vie‹c ÈoÒ. ieÿu nay coÒ nghÎa la thÏi gian keŸt thuÒc dÓÁ aÒn cuÌng kho⁄ng the› bieŸt cha·c ma seÌ bieŸn Èo‹ng theo quy lua‹t nao ÈoÒ. CaÒc phÓÏng phaÒp pha⁄n tÂch tho⁄ng thÓÏng nhÓ PERT cho pheÒp chuÒng ta xaÒc ÈÍnh khaÛ na‚ng hoan taŸt dÓÁ aÒn vÏÒi giaÛ ÈÍnh ra‡ng coÒ the› dung caÒc thÏi gian trung b‰nh hoan thanh co⁄ng vie‹c Èe› xaÒc ÈÍnh ÈÓÏng ga‚ng (critical path). KyÛ thua‹t mo⁄ phoÛng coÒ the› ÈÓa vao nhÓÌng Èa„c trÓng thÓÁc teŸ hÏn cho thÏi gian hoan thanh dÓÁ aÒn va caÒc ruÛi ro lie⁄n quan. ChuÒng ta seÌ minh hoÁa caÒch pha⁄n tÂch ruÛi ro trong quaÛn trÍ dÓÁ aÒn ba‡ng v duÁ sau Èa⁄y V duÁ Mo‹t co⁄ng ty tÓ vaŸn ÈÓÏÁc thue⁄ Èe› giuÒp ÈaÒnh giaÒ mo‹t phaÿn meÿm mÏÒi. NgÓÏi phuÁ traÒch phong he‹ thoŸng tho⁄ng tin coÒ traÒch nhie‹m phoŸi hÏÁp caÒc hoaÁt Èo‹ng tÓ vaŸn va caÒc nguoÿn lÓÁc cuÛa co⁄ng ty. CaÒc co⁄ng vie‹c sau Èa⁄y ÈÓÏÁc xaÒc ÈÍnh cung vÏÒi thÏi gian toŸi thie›u (a), thÓÏng nhaŸt (b) va toŸi Èa (c) Èe› hoan thanh. ThÏi gian hoan taŸt dÓÁ aÒn dÓÁ ÈÍnh la 140 ngay. V‰ Èa⁄y la mo‹t ÓÒng duÁng mÏÒi ne⁄n caÒc thÏi gian hoan thanh co⁄ng vie‹c ÈÓÏÁc phaÒn ÈoaÒn theo chuÛ quan, giaÛ ÈÍnh coÒ pha⁄n phoŸi tam giaÒc, mo‹t soŸ khaÒc ÈÓÏÁc xem nhÓ kho⁄ng Èo›i a. CaÒc Èa„c trÓng trung b‰nh va phÓÏng sai cuÛa thÏi gian hoan thanh caÒc co⁄ng vie‹c ÈÓÏÁc tÂnh theo co⁄ng thÓÒc sau: a + 4b + c ThÏi gian hoan thanh trung b‰nh = 6 (c - a)2 PhÓÏng sai = 36 b. ThÏi Èie›m ba·t Èaÿu sÏÒm cuÛa mo¤i co⁄ng vie‹c la giaÒ trÍ lÏÒn nhaŸt cuÛa caÒc thÏi Èie›m keŸt thuÒc sÏÒm cuÛa caÒc co⁄ng vie‹c ngay trÓÏÒc ÈoÒ c. ThÏi Èie›m keŸt thuÒc sÏÒm = ThÏi Èie›m ba·t Èaÿu sÏÒm + ThÏi gian hoan thanh co⁄ng vie‹c d. ThÏi Èie›m keŸt thuÒc sÏÒm cuÛa co⁄ng vie‹c cuoŸi cung die¤n taÛ thÏi gian hoan thanh sÏÒm nhaŸt dÓÁ aÒn, la thÏi gian toŸi thie›u hoan thanh dÓÁ aÒn e. e› tÂnh caÒc thÏi Èie›m ba·t Èaÿu tre¤ va keŸt thuÒc tre¤, ta Èa„t thÏi Èie›m keŸt thuÒc tre¤ cuÛa co⁄ng vie‹c cuoŸi cung ba‡ng vÏÒi thÏi gian hoan thanh dÓÁ aÒn. ThÏi Èie›m ba·t Èaÿu tre¤ coÒ ÈÓÏÁc ba‡ng caÒch trÓ thÏi gian hoan thanh co⁄ng vie‹c vao thÏi Èie›m keŸt thuÒc tre¤ f. ThÏi Èie›m keŸt thuÒc tre¤ cuÛa mo‹t co⁄ng vie‹c baŸt ky X la giaÒ trÍ nhoÛ nhaŸt cuÛa caÒc thÏi Èie›m ba·t Èaÿu tre¤ cuÛa caÒc co⁄ng vie‹c thÓÁc hie‹n ngay sau co⁄ng vie‹c X g. Slack la hie‹u soŸ cuÛa thÏi Èie›m keŸt thuÒc tre¤ va sÏÒm h. ThÏi gian hoan thanh co⁄ng vie‹c la caÒc giaÒ trÍ trung b‰nh Theo caÒch lam tho⁄ng thÓÏng dÓÁa tre⁄n caÒc thÏi gian trung b‰nh, ta xaÒc ÈÍnh ÈÓÏÁc ÈÓÏng ga‚ng vÏÒi slack ba‡ng 0 la B-F-G-H-I-K-M-O-P-Q va thÏi gian hoan thanh dÓÁ aÒn trung b‰nh la 147.5 ngay CaÒc co⁄ng vie‹c ÈÓÏÁc cho trong danh saÒch dÓÏÒi Èa⁄y 6 7
  68. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung Co⁄ng vie‹c CV trÓÏÒc ÈoÒ Tg toŸi thie›u ThÓÏng nhaŸt Tg toŸi Èa A Thanh la‹p ban chfi ÈaÁo dÓÁ aÒn _ 15 15 15 B Trie›n khai danh muÁc caÒc ye⁄u caÿu _ 40 45 60 C Trie›n khai quy mo⁄ he‹ thoŸng _ 10 14 30 D XaÒc ÈÍnh nhoÒm baÒn tieÿm na‚ng _ 2 2 5 E Thanh la‹p nhoÒm ÈaÒnh giaÒ A 5 7 9 F a„t ye⁄u caÿu cho keŸ hoaÁch Èeÿ xuaŸt B,C,D,E 4 5 8 G To› chÓÒc ÈaŸu thaÿu F 1 1 1 H Duye‹t caÒc Èeÿ xuaŸt G 25 30 50 I ChoÁn danh saÒch nhoÒm baÒn H 3 5 10 J Kie›m tra nhoÒm baÒn I 3 3 10 K NhoÒm baÒn tr‰nh bay I 20 30 45 L oŸi tÓÏÁng khaÒch hang I 3 3 5 M ChoÁn ngÓÏi baÒn J,K,L 3 3 3 N Kie›m tra Èo‹ nhaÁy cuÛa doanh soŸ M 10 13 20 O ThÓÏng lÓÏÁng hÏÁp Èoÿng M 10 14 28 P Pha⁄n tÂch hie‹u quaÛ N,O 2 2 2 Q Tr‰nh laÌnh ÈaÁo duye‹t P 5 5 5 VaŸn Èeÿ seÌ phaÒt sinh khi caÒc thÏi gian hoan thanh co⁄ng vie‹c thÓÁc teŸ khaÒc vÏÒi giaÒ trÍ trung b‰nh, luÒc ÈoÒ ÈÓÏng ga‚ng va thÏi gian hoan thanh dÓÁ aÒn coÒ the› khaÒc vÏÒi keŸt quaÛ tre⁄n raŸt nhieÿu. KyÛ thua‹t mo⁄ phoÛng coÒ the› giaÛi quyeŸt ÈÓÏÁc vaŸn Èeÿ nay va cho ta caÒch nh‰n chÂnh xaÒc hÏn khÂa caÁnh ruÛi ro cuÛa bai toaÒn. e› lam ÈÓÏÁc Èieÿu nay ta gaÒn caÒc pha⁄n phoŸi tam giaÒc CB.Triangular(Minimum, Likeliest, Maximum) cho caÒc thÏi gian hoan taŸt co⁄ng vie‹c va cho chaÁy mo⁄ phoÛng mo‹t soŸ laÿn tuy yÒ Èe› coÒ pha⁄n phoŸi cuÛa thÏi gian hoan thanh dÓÁ aÒn. Mo⁄ h‰nh mo⁄ phoÛng ÈÓÏÁc xa⁄y dÓÁng trong baÛng dÓÏÒi Èa⁄y 6 8
  69. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung A B C D E G H I J K 1 Qua˚n trÚ dˆÔ a˘n 2 3 C Tg Tg Tg Tg hoan taŸt B.Èaÿu sÏÒm K.thuÒc BÈaÿu tre¤ KthuÒc tre¤ Slack v tt tn tÈ sÏÒm 4 A 15 15 15 15 0 =G4+E4 =J4-E4 =I8 =J4-H4 5 B 40 45 60 =CB.Triangular(B5,C5,D5) 0 =G5+E5 =J5-E5 =I9 =J5-H5 6 C 10 14 30 =CB.Triangular(B6,C6,D6) 0 =G6+E6 =J6-E6 =I9 =J6-H6 7 D 2 2 5 =CB.Triangular(B7,C7,D7) 0 =G7+E7 =J7-E7 =I9 =J7-H7 8 E 5 7 9 =CB.Triangular(B8,C8,D8) =H4 =G8+E8 =J8-E8 =I9 =J8-H8 9 F 4 5 8 =CB.Triangular(B9,C9,D9) =MAX(H5,H6,H7,H8) =G9+E9 =J9-E9 =I10 =J9-H9 10 G 1 1 1 1 =H9 =G10+E10 =J10-E10 =I11 =J10-H10 11 H 25 30 50 =CB.Triangular(B11,C11,D11) =H10 =G11+E11 =J11-E11 =I12 =J11-H11 12 I 3 5 10 =CB.Triangular(B12,C12,D12) =H11 =G12+E12 =J12-E12 =MIN(I13,I13,I15) =J12-H12 13 J 3 3 10 =CB.Triangular(B13,C13,D13) =H12 =G13+E13 =J13-E13 =I16 =J13-H13 14 K 20 30 45 =CB.Triangular(B14,C14,D14) =H12 =G14+E14 =J14-E14 =I16 =J14-H14 15 L 3 3 5 =CB.Triangular(B15,C15,D15) =H12 =G15+E15 =J15-E15 =I16 =J15-H15 16 M3 3 3 3 =MAX(H13,H14,H15) =G16+E16 =J16-E16 =MIN(I17,I18) =J16-H16 17 N 10 13 20 =CB.Triangular(B17,C17,D17) =H16 =G17+E17 =J17-E17 =I19 =J17-H17 18 O 10 14 28 =CB.Triangular(B18,C18,D18) =H16 =G18+E18 =J18-E18 =I19 =J18-H18 19 P 2 2 2 2 =MAX(H17,H18) =G19+E19 =J19-E19 =I20 =J19-H19 20 Q 5 5 5 5 =H19 =G20+E20 =J20-E20 =H20 =J20-H20 21 ThÏi gian hoan thanh dÓÁ aÒn =H20 6 9
  70. Qua˚n trÚ Ru˚i ro Th.sÛ Tra‡n quang Trung TÓ keŸt quaÛ tre⁄n ta thaŸy thÏi gian hoan thanh trung b‰nh cuÛa dÓÁ aÒn la 151 ngay, vÏÒi sai le‹ch trung b‰nh la 9 ngay. CoÒ the› hoan thanh dÓÁ aÒn sÏÒm nhaŸt la 130 ngay va tre¤ nhaŸt la 178 ngay III. CAŸC KY’THUAƒT —AŸNH GIAŸ RU¤I RO TH“ TR÷‘ÿNG 2. He‰ so· ru˚i ro β aÒnh giaÒ mÓÒc Èo‹ ruÛi ro cuÛa co⁄ng ty theo thÍ trÓÏng. TÓ mo⁄ h‰nh CAPM ta coÒ moŸi quan he‹ giÓÌa β va lÏÁi suaŸt mong ÈÏÁi neŸu Èaÿu tÓ vao co⁄ng ty nhÓ sau k S = k RF + β(k M − k RF ) 3. Ca˘ch xa˘c ÒÚnh β • XaÒc ÈÍnh β cuÛa dÓÁ aÒn theo β cuÛa nhÓÌng doanh nghie‹p nie⁄m yeŸt tre⁄n thÍ trÓÏng chÓÒng khoaÒn chfi saÛn xuaŸt mo‹t saÛn pha›m tÓÏng tÓÁ nhÓ dÓÁ aÒn • XaÒc ÈÍnh β cuÛa ÈÏn vÍ ba‡ng caÒch hoÿi quy tie⁄u thÓÒc khaÛ na‚ng kieŸm lÏÁi nhua‹n cÏ baÛn, EBIT , cuÛa ÈÏn vÍ theo tie⁄u thÓÒc nay cuÛa mo‹t nhoÒm lÏÒn caÒc co⁄ng ty, chaÚng To›ng tai saÛn haÁn trong danh muÁc S&P 500. β cuÛa ÈÏn vÍ sau ÈoÒ seÌ ÈÓÏÁc dung nhÓ β cuÛa dÓÁ aÒn 7 0