›
›

Giáo trình Trồng sầu riêng-măng cụt

doc 73 trang huongle 2950
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Trồng sầu riêng-măng cụt", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docgiao_trinh_trong_sau_rieng_mang_cut.doc

Nội dung text: Giáo trình Trồng sầu riêng-măng cụt

  1. BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHƯƠNG TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP NGHỀ: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT (Phê duyệt tại Quyết định số 590/QĐ-BNN-TCCB ngày 26 tháng 4 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Hà Nội, Năm 2013
  2. 2 CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP CHO NGHỀ: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT (Phê duyệt tại Quyết định số 590 /QĐ-BNN-TCCB ngày 26 tháng 4 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Tên nghề: Trồng sầu riêng, măng cụt Trình độ đào tạo: Sơ cấp nghề Đối tượng tuyển sinh: Lao động nông thôn trong độ tuổi lao động, có đủ sức khỏe, có trình độ từ tiểu học trở lên và có nhu cầu học nghề “Trồng sầu riêng, măng cụt”. Số lượng mô đun đào tạo: 07 mô đun Bằng cấp sau khi tốt nghiệp: Chứng chỉ sơ cấp nghề I. MỤC TIÊU ĐÀO TẠO 1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ nghề nghiệp - Kiến thức: + Liệt kê được các nhiệm vụ chính của quá trình trồng sầu riêng, măng cụt như chuẩn bị trước khi trồng, trồng và chăm sóc, phòng trừ dịch hại để đạt năng suất cao, bền vững và chất lượng quả sầu riêng, măng cụt tốt; + Nêu được tiêu chuẩn quả khi thu hoạch và các bước công việc trong quá trình thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm nhằm đạt hiệu quả cao. + Có hiểu biết về trồng sầu riêng, măng cụt theo tiêu chuẩn GAP - Kỹ năng: + Thực hiện được các bước chuẩn bị trong quá trình trồng sầu riêng, măng cụt như: Lập kế hoạch, chuẩn bị đất đai, giống cây để trồng; + Thực hiện thành thạo các công việc chủ yếu trong quy trình trồng, chăm sóc và phòng trừ dịch hại cho sầu riêng, măng cụt đạt năng suất cao và chất lượng quả tốt; + Thu hoạch sầu riêng, măng cụt đúng thời điểm, đảm bảo chất lượng và tiêu thụ được sản phẩm đạt hiệu quả cao. - Thái độ: + Trung thực, có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật trong khi thực hiện các công việc trồng sầu riêng, măng cụt. + Có trách nhiệm đối với sản phẩm làm ra và bảo vệ môi trường sinh thái, bảo vệ nền nông nghiệp bền vững. 2. Cơ hội việc làm
  3. 3 Sau khi hoàn thành khóa học trình độ sơ cấp nghề “Trồng sầu riêng, măng cụt”, người học có khả năng tự tổ chức trông sầu riêng, măng cụt tại hộ hoặc trang trại gia đình; người học cũng có thể làm việc tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh có liên quan đến lĩnh vực của nghề “Trồng sầu riêng, măng cụt”. II. THỜI GIAN CỦA KHÓA HỌC VÀ THỜI GIAN THỰC HỌC TỐI THIỂU 1. Thời gian của khóa học và thời gian thực học tối thiểu - Thời gian đào tạo: 3 tháng - Thời gian học tập: 12 tuần - Thời gian thực học: 440 giờ - Thời gian kiểm tra hết mô đun và ôn, kiểm tra kết thúc khóa học: 40 giờ (trong đó ôn và kiểm tra kết thúc khóa học: 16 giờ) 2. Phân bổ thời gian học tập tối thiểu - Thời gian học tập: 480 giờ - Thời gian thực học các mô đun đào tạo nghề: 440 giờ, trong đó: + Thời gian học lý thuyết: 92 giờ; + Thời gian học thực hành: 348 giờ III. DANH MỤC MÔ ĐUN ĐÀO TẠO, THỜI GIAN VÀ PHÂN BỔ THỜI GIAN HỌC TẬP Mã MĐ Tên mô đun đào tạo Thời gian đào tạo (giờ) Tổng Trong đó số Lý Thực Kiểm thuyết hành tra * MĐ 01 Chuẩn bị trước khi trồng 60 14 40 6 MĐ 02 Chuẩn bị cây giống 70 16 46 8 MĐ 03 Trồng cây sầu riêng, măng cụt 68 12 46 10 MĐ 04 Chăm sóc sầu riêng 70 16 46 8 MĐ 05 Chăm sóc măng cụt 50 8 36 6 MĐ 06 Phòng, trừ dịch hại 86 12 66 8 MĐ 07 Thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, 60 14 40 6 măng cụt Ôn và kiểm tra kết thúc khóa học 16 16 Tổng cộng 480 92 320 68 * Ghi chú: Tổng số giờ kiểm tra (68 giờ) bao gồm: số giờ kiểm tra định kỳ trong từng mô đun (28 giờ - tính vào giờ thực hành); số giờ kiểm tra hết các mô đun (24 giờ) và số giờ ôn, kiểm tra kết thúc khóa học (16 giờ).
  4. 4 IV. CHƯƠNG TRÌNH VÀ GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN ĐÀO TẠO (Nội dung chi tiết chương trình và giáo trình mô đun xem tại trang web: ; Mục: Chương trình và giáo trình đào tạo nghề trình độ sơ cấp) V. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CHƯƠNG TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP 1. Hướng dẫn xác định danh mục các mô đun đào tạo nghề; Thời gian, phân bố thời gian và chương trình cho mô đun đào tạo nghề Chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề “Trồng sầu riêng, măng cụt” được dùng dạy nghề cho lao động nông thôn có nhu cầu học nghề. Khi người học học đủ các mô đun trong chương trình, tham dự và đạt kết quả trung bình trở lên tại kỳ kiểm tra kết thúc khoá học sẽ được cấp chứng chỉ sơ cấp nghề. Theo yêu cầu của người học, có thể dạy độc lập một hoặc một số mô đun như mô đun 03 “Trồng cây sầu riêng, măng cụt”, mô đun 04 “Chăm sóc sầu riêng hay mô đun 05 “Chăm sóc măng cụt”, mô đun 06 “Phòng trừ dịch hại” thì cấp giấy chứng nhận học nghề đã hoàn thành mô đun/các mô đun đã học cho người học. Chương trình nghề “Trồng sầu riêng, măng cụt” bao gồm 07 mô đun với các nội dung như sau: - Mô đun 01: “Chuẩn bị trước khi trồng” có thời gian học tập là 60 giờ, trong đó có 14 giờ lý thuyết, 40 giờ thực hành và 06 giờ kiểm tra. Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: Chuẩn bị đất, chuẩn bị mô/hố và chuẩn bị giống để trồng sầu riêng, măng cụt. Đồng thời cũng trang bị kiến thức và kỹ năng để lập kế hoạch và chuẩn bị vật tư, dụng cụ, trang thiết bị, nhân công để phục vụ trồng sầu riêng, măng cụt. - Mô đun 02: “Chuẩn bị cây giống” có thời gian học tập là 70 giờ, trong đó có 16 giờ lý thuyết, 46 giờ thực hành và 08 giờ kiểm tra; Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: Chuẩn bị vườn ươm, nhân cây giống sầu riêng, măng cụt bằng phương pháp phù hợp với điều kiện thực tế như gieo hạt hay chiết hoặc ghép, đảm bảo cây giống có chất lượng tốt. - Mô đun 03: “Trồng cây sầu riêng, măng cụt” có thời gian đào tạo là 68 giờ trong đó có 12 giờ lý thuyết, 46 giờ thực hành và 10 giờ kiểm tra. Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: Trồng cây sầu riêng, măng cụt và trồng cây trồng xen trong vườn sầu riêng, măng cụt ở những năm mới trồng, cây chưa giao tán và chưa cho thu hoạch quả. - Mô đun 04: “Chăm sóc sầu riêng” có thời gian đào tạo là 70 giờ trong đó có 16 giờ lý thuyết, 46 giờ thực hành và 08 giờ kiểm tra. Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: Bón phân; Điều chỉnh nước; Tỉa cành, tạo tán; Xử lý ra hoa, quả và tỉa hoa, tỉa quả; Thụ phấn bổ sung cho sầu riêng; Khắc phục cơm sầu riêng bị sượng.
  5. 5 - Mô đun 05: “Chăm sóc măng cụt” có thời gian đào tạo là 50 giờ trong đó có 08 giờ lý thuyết, 36 giờ thực hành và 06 giờ kiểm tra. Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: Bón phân; Điều chỉnh nước; Tỉa cành, tạo tán; Xử lý măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt. - Mô đun 06: “Phòng, trừ dịch hại” có thời gian đào tạo là 86 giờ, trong đó có 12 giờ lý thuyết, 66 giờ thực hành và 08 giờ kiểm tra. Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: Phòng trừ cỏ dại, sâu hại, bệnh hại và động vật khác hại vườn sầu riêng, măng cụt. - Mô đun 07: “Thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt” có thời gian đào tạo là 60 giờ trong đó có 14 giờ lý thuyết, 40 giờ thực hành và 06 giờ kiểm tra. Môđun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: Xác định thời điểm thu hoạch; Chuẩn bị thu hoạch; Thu hoạch; Bảo quản sau thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt. Đánh giá kết quả học tập của người học trong toàn khóa học bao gồm: kiểm tra định kỳ trong quá trình học tập, kiểm tra hết mô đun và kiểm tra kết thúc khoá học thực hiện theo “Quy chế thi, kiểm tra và công nhận tốt nghiệp trong dạy nghề hệ chính quy”, ban hành kèm theo Quyết định số 14/2007/QĐ- BLĐTBXH, ngày 24 tháng 5 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. 2. Hướng dẫn kiểm tra kết thúc khoá học TT Nội dung kiểm tra Hình thức kiểm tra Thời gian kiểm tra Kiến thức, kỹ năng nghề 1 Lý thuyết nghề Vấn đáp/Trắc nghiệm Không quá 60 phút 2 Kỹ năng nghề Bài thực hành kỹ Không quá 12 giờ năng nghề 3. Các chú ý khác Nên tổ chức lớp học tại địa phương có các vườn cây của các cơ sở sản xuất vào thời điểm trồng, chăm sóc hay thu hoạch sầu riêng, măng cụt. Chương trình xây dựng trong thời gian 3 tháng, nhưng trong thực tế có thể bố trí thời gian học tập trùng với các thời điểm như: Trồng, chăm sóc, thu hoạch sầu riêng, măng cụt để rèn kỹ năng nghề cho học viên qua sản xuất thực tế. Có thể mời các chuyên gia hoặc người có tay nghề cao tham gia giảng dạy, hướng dẫn người học. Trong quá trình thực hiện chương trình, nên bố trí cho học viên đi thăm quan các cơ sở trồng sầu riêng, măng cụt có uy tín hay đã áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật thành công; Có thể tổ chức các hoạt động ngoại khoá và hoạt động văn hoá, thể thao khác khi có đủ điều kiện.
  6. 6 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Chuẩn bị trước khi trồng Mã số mô đun: MĐ 01 Nghề: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT
  7. 7 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI TRỒNG Mã số mô đun: MĐ 01 Thời gian mô đun: 60 giờ (Lý thuyết: 14 giờ; Thực hành: 44 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 2 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN - Vị trí: Mô đun 01: Chuẩn bị trước khi trồng được bố trí học trước các mô đun khác trong chương trình sơ cấp của nghề trồng sầu riêng, măng cụt. Việc giảng dạy mô đun này nhằm tạo tiền đề cho việc giảng dạy các mô đun tiếp theo của chương trình. - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã nơi có các vườn cây và có các cơ sở sản xuất sầu riêng, măng cụt. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN - Kiến thức: + Liệt kê được các bước lập kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt. + Trình bày được cách chuẩn bị đất để trồng sầu riêng, măng cụt; - Kỹ năng: + Lập được kế hoạch để trồng sầu riêng, măng cụt hoàn chỉnh; + Chuẩn bị đất để trồng sầu riêng, măng cụt đúng yêu cầu kỹ thuật - Thái độ: Có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật khi thực hiện công việc. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Tên các bài trong mô Thời gian (Giờ chuẩn) TT đun Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra* 1 Lập kế hoạch trồng sầu 12 4 8 riêng, măng cụt 2 Chuẩn bị đất 18 4 12 2 3 Chuẩn bị mô, hố 22 4 16 2 4 Chuẩn bị các điều kiện 6 2 4 trồng sầu riêng, măng cụt Kiểm tra hết mô đun 2 2 Cộng 60 14 40 6 * Ghi chú: Thời gian kiểm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành
  8. 8 2. Nội dung chi tiết Bài 01: Lập kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Liệt kê được các bước trong kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt. - Xác định được nội dung của một bản kế hoạch; - Lập được bản kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt hoàn chỉnh. Nội dung của bài: 1. Bảng kế hoạch 1.1. Khái niệm 1.2. Tác dụng của bảng kế hoạch 2. Nội dung của bảng kế hoạch 3. Căn cứ để lập kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt 4. Các bước lập một bảng kế hoạch 5. Lập bảng kế hoạch trong 1 năm của 1 ha sầu riêng/măng cụt 5.1. Lập bảng kế hoạch ở giai đoạn cơ bản 5.2. Lập bảng kế hoạch ở giai đoạn thu quả Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Chuẩn bị đất Thời gian: 18 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách vệ sinh vườn, làm đất, đắp bờ bao, đặt cống bọng và trồng cây chắn gió cho vườn trồng sầu riêng, măng cụt; - Vệ sinh vườn và làm đất để trồng sầu riêng, măng cụt đúng yêu cầu kỹ thuật; - Đắp được bờ bao, đặt được cống bọng và trồng cây chắn gió phù hợp cho vườn trồng sầu riêng, măng cụt. Nội dung của bài: 1. Vệ sinh đất trồng 1.1. Dọn cỏ dại và tàn dư cây trồng
  9. 9 1.2. Xử lý cỏ dại và tàn dư thực vật 2. Xác định thành phần cơ giới đất 3. Làm đất 3.1. Cày đất 3.2. Xới đất 3.3. San ủi 4. Xẻ mương và lên liếp 4.1. Xẻ mương 4.2. Lên liếp trồng sầu riêng, măng cụt 5. Đắp bờ bao, đặt cống bọng 5.1. Đắp bờ bao 5.2. Đặt cống bọng 6. Trồng cây chắn gió cho vườn trồng Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3. Chuẩn bị mô, hố Thời gian: 22 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách đắp mô, đào hố, bón phân lót và xử lý hố trước trồng; - Xác định được thời điểm trồng sầu riêng, măng cụt để chuẩn bị mô, hố; - Đắp mô, đào hố; Bón phân lót; Xử lý hố trước trồng đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Xác định thời điểm trồng 2. Đắp mô, đào hố 2.1. Đắp mô 2.2. Đào hố 3. Bón phân lót 3.1. Xác định loại phân bón lót 3.2. Xác định lượng phân bón lót 3.3. Chuẩn bị phân để bón lót 3.4. Trộn phân trước khi bón lót
  10. 10 3.5. Bón lót 4. Xử lý hố trước trồng 4.1. Chuẩn bị dụng cụ để xử lý 4.2. Chuẩn bị vật liệu 4.3. Xử lý hố Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 4: Chuẩn bị cơ sở vật liệu Thời gian: 06 giờ Mục tiêu: - Nêu được các việc cần phải chuẩn bị trước khi trồng sầu riêng (măng cụt) như: Chuẩn bị giống, vật tư, dụng cụ, trang thiết bị, nhân công để phục vụ trồng sầu riêng (măng cụt); - Xác định được giống cây để trồng phù hợp với điều kiện thực tế; - Chuẩn bị đầy đủ và đúng các loại vật tư, dụng cụ, trang thiết bị, nhân công để trồng sầu riêng (măng cụt). Nội dung của bài: 1. Chuẩn bị giống cây để trồng 1.1. Trường hợp tự nhân được giống để trồng 1.2. Trường hợp không tự nhân được giống 1.3. Giới thiệu một số giống đang trồng phổ biến trong sản xuất 2. Chuẩn bị phân bón, thuốc bảo vệ thực vật 2.1. Chuẩn bị phân bón 2.2. Chuẩn bị thuốc bảo vệ thực vật 3. Chuẩn bị nhân công 3.1. Xác định lượng nhân công mà cơ sở đã có 3.2. Xác định nhân công thời vụ 3.3. Xác định nhân công cần thuê mướn 3.4. Xác định nơi thuê mượn nhân công 3.5. Thỏa thuận thuê mướn nhân công Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành
  11. 11 IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy: - Giáo trình dạy nghề mô đun Chuẩn bị trước khi trồng trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: 01 bộ máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn chuẩn bị trước khi trồng 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - 10 000 m2 (1 ha) vườn có để trồng sầu riêng, măng cụt. Vườn này có thể mượn của cơ sở trồng sầu riêng, măng cụt ở gần lớp học. - Các dụng cụ trang thiết bị để chuẩn bị và làm đất như bình phun thuốc, máy cày máy bừa có thể liên kết với các cơ sở trồng sầu riêng, măng cụt ở nơi gần lớp học. - Các dụng cụ giản đơn như liềm, dao, leng (xẻng), cuốc đủ dùng cho lớp học có 30 người thực hành công việc (có thể kết hợp với các mô đun khác vì một số dụng cụ dùng được nhiều lần). Các dụng cụ đó cần như sau: TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Thiết bị đo nhanh pH đất và độ ẩm đất Bộ 6 2 Dụng cụ vệ sinh vườn và đào mương, liếp, hố, mô Bộ 12 như: Cào, cuốc, liềm, dao, bình phun thuốc 3 Thiết bị làm đất, đào mương, lên liếp cỡ nhỏ Bộ 1 4 Thuốc xử lý đất, chế phẩm vi sinh xử lý tàn dư cây Kg 0,6 5 Dụng cụ pha chế và xử lý thuốc BVTV Bộ 6 6 Các loại dụng cụ an toàn lao động như: Đồ bảo hộ Bộ 6 lao động 4. Điều kiện khác: Một giáo viên hỗ trợ để dạy thực hành. V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan, vấn đáp, trao đổi. - Kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân:
  12. 12 + Thực hiện mô tả một công việc dược thực hiện trong mô đun hoặc thực hiện trắc nghiệm học viên theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước như cách chuẩn bị mô/hố để trồng sầu riêng/măng cụt, cách lập bảng kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt. + Thực hiện một công việc hoặc một số công việc trong quá trình thực hiện mô đun như chuẩn bị mô/hố để trồng sầu riêng/măng cụt, lập bảng kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra trắc nghiệm/vấn đáp trao đổi về + Cách vệ sinh vườn và chuẩn bị đất để trồng sầu riêng măng cụt + Cách lập bảng kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt. - Thực hành: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành: + Vệ sinh vườn, xẻ mương, lên liếp và đào hố, đắp mô, bón lót để trồng sầu riêng măng cụt. + Lập bảng kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt; VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Chuẩn bị trước khi trồng áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Chuẩn bị trước khi trồng có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên) - Chương trình áp dụng cho vùng sản xuất có trồng sầu riêng, măng cụt. Khi trồng sầu riêng, măng cụt như vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng; liềm = lưỡi hái - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. a. Phần lý thuyết - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và
  13. 13 dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS) để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để hỗ trợ trong giảng dạy. b. Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành qua thực hiện các công việc thực tế - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong bài thực hành chuẩn bị mô/hố để trồng sầu riêng/măng cụt, lập bảng kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: + Cách lập bảng kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt; + Kỹ thuật làm đất và chuẩn bị mô/hố trước trồng - Phần thực hành: + Làm đất và chuẩn bị mô/hố trước trồng + Lập hoàn chỉnh bảng kế hoạch trồng sầu riêng, măng cụt; 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Trần Văn Minh, Nguyễn Lân Hùng, Kỹ thuật trồng măng cụt, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2005. 2. Nguyễn Ngọc Nông, Lương Văn Hinh, Đặng Văn Minh, Nguyễn Thị Bích Hiệp, 2004. Giáo trình qui hoạch phát triển nông thôn. NXB NN. 3. Huỳnh Văn Tấn, Kỹ thuật trồng sầu riêng, Nxb Nông nghiệp, Tp. HCM 2001. 4. Trần Thế Tục, Chu Doãn Thành, Cây sầu riêng ở Việt Nam, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2004.
  14. 14 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Chuẩn bị cây giống Mã số mô đun: MĐ 02 Nghề: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT
  15. 15 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: CHUẨN BỊ CÂY GIỐNG Mã số mô đun: MĐ 02 Thời gian mô đun: 70 giờ (Lý thuyết: 16 giờ; Thực hành: 50 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN - Vị trí: Mô đun 02: Chuẩn bị cây giống được bố trí học sau mô đun chuẩn bị trước khi trồng và học trước các mô đun khác trong chương trình sơ cấp của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã nơi có các vườn nhân cây giống sầu riêng, măng cụt. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN - Kiến thức: + Có hiểu biết về cách chuẩn bị vườn ươm, chuẩn bị vật liệu để nhân cây giống và cách chọn mua cây giống sầu riêng, măng cụt. + Nêu được các phương pháp nhân cây giống sầu riêng, măng cụt. - Kỹ năng: + Chuẩn bị được vườn ươm và vật liệu, dụng cụ để nhân cây giống sầu riêng, măng cụt. + Gieo hạt, chiết, ghép và chăm sóc cây con trong vườn ươm đúng yêu cầu kỹ thuật; + Chọn mua được cây giống đạt tiêu chuẩn cây giống tốt. - Thái độ: Trung thực, có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật khi nhân hay mua cây giống và có trách nhiệm đối với cây giống được sản xuất ra. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Thời gian (Giờ chuẩn) Tên các bài trong mô đun TT Tổng Lý Thực Kiểm số thuyết hành tra* 1 Chuẩn bị vườn ươm 8 2 6 2 Nhân cây giống bằng hạt 14 4 10 3 Nhân cây giống bằng phương pháp chiết 16 4 10 2 4 Nhân cây giống bằng phương pháp ghép 20 4 14 2 5 Mua cây giống 8 2 6 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 70 16 46 8
  16. 16 * Ghi chú: Thời gian kiểm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành 2. Nội dung chi tiết Bài 1. Chuẩn bị vườn ươm Thời gian: 8 giờ Mục tiêu: - Nêu được các phương pháp nhân cây giống và cách chuẩn bị vườn ươm để nhân cây giống sầu riêng, măng cụt; - Chuẩn được vườn ươm cây giống sầu riêng, măng cụt đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Các phương pháp nhân giống 1.1. Phương pháp nhân giống hữu tính 1.2. Phương pháp nhân giống vô tính 2. Chọn phương pháp nhân giống 3. Vệ sinh vườn 3.1. Thu dọn cỏ dại và tàn dư thực vật 3.2. Xử lý cỏ dại và tàn dư thực vật 4. Thiết kế vườn ươm 5. Làm đất 6. Lên luống 7. Rào vườn 8. Làm giàn che cây ươm Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Nhân giống bằng hạt Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Nêu được cách chuẩn bị hạt giống cách chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh và huấn luyện cây con; - Tính được lượng hạt giống cần gieo;
  17. 17 - Gieo hạt chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh và huấn luyện cây con đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Chuẩn bị hạt giống 2. Xác định tỷ lệ nẩy mầm của hạt 2.1. Đếm hạt để thử độ nảy mầm 2.2. Ngâm, ủ hạt 2.3. Đếm hạt nảy mầm 2.4. Tính tỉ lệ 3. Xác định lượng hạt giống cần gieo 3.1. Tính số cây trồng thực tế 3.2. Tính số cây con dự phòng 3.3. Tính lượng hạt giống 4. Xử lý hạt trước khi gieo 5. Gieo hạt 6. Chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh và huấn luyện cây con 6.1. Chăm sóc cây con 6.2. Phòng trừ dịch hại 6.3. Huấn luyện cây con Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Nhân giống bằng phương pháp chiết Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Nêu được cách chiết cành, chăm sóc cành sau khi chiết, xử lý cành chiết sau ra rễ và chăm sóc cành chiết trong vườn ươm; - Thực hiện được các việc chọn cây mẹ, chọn cành chiết và chiết cành, chăm sóc cành sau khi chiết, xử lý cành chiết sau ra rễ và chăm sóc cành chiết trong vườn ươm đạt tỷ lệ xuất vườn 70% . Nội dung của bài: 1. Chuẩn bị trước khi chiết 2. Chọn cây mẹ
  18. 18 3. Chọn cành để chiết 3.1. Chọn vị trí cành chiết 3.2. Chọn đường kính cành chiết 3.3. Chọn chất lượng cành 3.4. Đánh dấu cành đã chọn 4. Chiết cành 4.1. Khoanh vỏ 4.2. Bóc vỏ 4.3. Bôi thuốc kích thích 4.4. Bó bầu 5. Chăm sóc cành sau khi chiết 5.1. Giữ ẩm độ của bầu chiết 5.2. Theo dõi sự ra rễ của cành chiết 6. Xử lý cành chiết sau ra rễ 6.1. Kiểm tra ra rễ của chỗ chiết 6.2. Cắt cành chiết 6.3. Ươm cành chiết sau cắt 7. Chăm sóc sau ươm 7.1. Điều chỉnh độ ẩm 7.2. Bón phân và phun thuốc phòng trừ sâu bệnh Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 4. Nhân giống bằng phương pháp ghép Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách chuẩn bị trước khi ghép, chọn gốc ghép, chăm sóc gốc ghép, chọn cành ghép, mắt ghép, chăm sóc sau ghép và cắt, tỉa, thay bầu gốc ghép; - Chọn được gốc ghép, chăm sóc gốc ghép, chọn cành ghép, mắt ghép, chăm sóc sau ghép, cắt, tỉa, thay bầu cây giống đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Chuẩn bị trước khi ghép
  19. 19 1.1. Chuẩn bị dụng cụ ghép 1.2. Chuẩn bị vật liệu để ghép 2. Tạo gốc ghép và chăm sóc gốc ghép 2.1. Tạo gốc để ghép 2.2. Chăm sóc gốc ghép 3. Lấy cành ghép, mắt ghép 3.1. Lấy cành ghép 3.2. Lấy mắt ghép 4. Ghép cành, ghép mắt 4.1. Ghép cành 4.2. Ghép mắt 5. Chăm sóc sau ghép 5.1. Tước nước 5.2. Bón phân 5.3. Phòng trừ sâu bệnh 6. Cắt, tỉa cây giống, tháo dây ghép 6.1. Cắt, tỉa cây giống 6.2. Tháo dây ghép Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 5: Mua cây giống Thời gian: 08 giờ Mục tiêu: - Nêu được tiêu chuẩn của cây giống tốt - Chọn được nơi bán cây giống uy tín có nguồn gốc rõ ràng; - Thỏa thuận mua bán chắc chắn để chủ động cây giống khi trồng. Nội dung của bài: 1. Tiêu chuẩn của cây giống sầu riêng, măng cụt tốt 1.1. Tiêu chuẩn chung 1.2. Cây sầu riêng giống
  20. 20 1.3. Cây măng cụt giống 2. Xác định lượng cây giống cần trồng 2.1. Xác định khoảng cách 2.2. Tính số cây giống cần 3. Chọn nơi bán cây giống 3.1. Chọn vườn cây giống 3.2. Thống nhất mua bán cây giống 3.3. Viết giao kèo mua cây giống 4. Mua bán cây giống 5. Thanh lý bản giao kèo mua bán cây giống Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy - Giáo trình dạy nghề mô đun Chuẩn bị cây giống trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn gieo hạt, chiết, ghép, chăm sóc cây giống sầu riêng, măng cụt trong vườn ươm. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất cho lớp học 30 người - 01 Phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - 1000 m2 – 2 000 m2 vườn để nhân cây giống sầu riêng, măng cụt (có thể thuê, mượn của cơ sở nhân cây giống sầu riêng, măng cụt ở gần địa điểm của lớp học). - Các loại dụng cụ, phương tiện, trang thiết bị phục vụ cho việc học lý thuyết và thực hành kỹ năng nghề trong mô đun như sau: Đơn vị Số TT Dụng cụ thiết bị, vật tư tính lượng 1 Các loại dụng cụ làm đất phù hợp đối với vườn ươm Bộ 2 2 Dao chiết, ghép, kéo, cưa cắt cành Bộ 6
  21. 21 3 Ny lon để bó bầu chiết, dây nylon để buộc mắt Kg 0,6 ghép, buộc bầu chiết 4 Thuốc kích thích ra rễ Gam 120 5 Dụng cụ pha chế và xử lý thuốc BVTV Bộ 6 6 Hạt giống sầu riêng Kg 3 7 Hạt giống măng cụt Kg 0,6 8 Cây sầu riêng, măng cụt mẹ Cây 2 4. Điều kiện khác: Trợ giảng: Một giáo viên phụ giảng dạy thực hành V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan, vấn đáp, trao đổi. - Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân: + Thực hiện mô tả một công việc dược thực hiện trong mô đun hoặc thực hiện trắc nghiệm học viên theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước. + Thực hiện một công việc hoặc một số công việc trong quá trình thực hiện mô đun, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra trắc nghiệm/vấn đáp về + Cách chuẩn bị vườn ươm, chuẩn bị vật liệu để nhân cây giống và mua cây giống sầu riêng, măng cụt. + Các phương pháp nhân giống sầu riêng, măng cụt. - Thực hành: + Chuẩn bị vườn ươm và vật liệu, dụng cụ để nhân cây giống sầu riêng, măng cụt. + Gieo hạt, chiết, ghép và chăm sóc cây con trong vườn ươm; + Chọn và mua cây giống đạt tiêu chuẩn cây giống tốt. Lưu ý:
  22. 22 - Kiểm tra cành chiết, mắt ghép của mỗi nhóm học viên/học viên như sau: + Chiết cành: Chiều dài vết cắt, bóc sạch vỏ, cào sạch tượng tầng; Chiều dài bầu, đường kính của bầu chiết; Bầu chiết không xoay quanh trục của cành chiết; Bầu chiết ra rễ ≥ 70%. + Mắt ghép: Mắt ghép đúng mẫu; Tỉ lệ sống ≥ 50% - Bố trí thời gian cho học viên thực hành song song với các bài học khác để đảm bảo đủ thời gian kiểm tra tỉ lệ ghép sống và ra rễ của cành chiết. - Mỗi bài thực hành (chiết, ghép) của học viên có đeo thẻ, trong thẻ ghi các thông tin như: Họ và tên người thực hiện, ngày thực hiện, tỉ lệ cành chiết ra rễ hay tỉ lệ mắt ghép sống VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Chuẩn bị cây giống áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Chuẩn bị cây giống có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên) - Chương trình áp dụng cho những vùng sản xuất có trồng sầu riêng, măng cụt. Khi trồng sầu riêng, măng cụt như vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: buộc dây = cột dây; xẻng = leng, ghép = tháp - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. a. Phần lý thuyết - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS) để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Tranh, ảnh, băng đĩa về chuẩn bị cây giống sầu riêng, măng cụt để hỗ trợ trong giảng dạy. b. Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành qua thực hiện các công việc thực tế
  23. 23 - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong bài thực hành về chọn cành chiết, mắt ghép; Chiết, ghép và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý (theo mục tiêu mô đun) - Phần lý thuyết: + Cách chọn cây, chọn cành để chiết và lấy mắt ghép; + Các kỹ thuật để chiết ra rễ và ghép sống - Phần thực hành: + Chọn cây mẹ; Chọn cánh chiết; Chọn và lấy mắt ghép + Chiết; Ghép và chăm sóc cây giống trong vườn ươm 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Mạnh Chinh và Nguyễn Đăng nghĩa, Trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh sầu riêng, măng cụt, Quyển 12, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Thành phố Hồ Chí Minh 2012. 2. Hoàng Ngọc Thuận, Chiết, ghép, giâm cành, tách chồi cây ăn quả, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2003. 3. Trần Thế Tục, Chu Doãn Thành, Cây sầu riêng ở Việt Nam, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2004.
  24. 24 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Trồng cây sầu riêng, măng cụt Mã số mô đun: MĐ 03 Nghề: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT
  25. 25 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: TRỒNG CÂY SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT Mã số mô đun: MĐ 03 Thời gian mô đun: 68 giờ (Lý thuyết: 12 giờ; Thực hành: 50 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 6 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN - Vị trí: Mô đun 03: Trồng cây sầu riêng, măng cụt được bố trí học sau các mô đun Chuẩn bị trước khi trồng, Chuẩn bị cây giống và học trước các mô đun Chăm sóc sầu riêng, măng cụt, phòng trừ dịch hại, thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã, nơi có các vườn cây, cơ sở sản xuất sầu riêng, măng cụt. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN - Kiến thức: + Có hiểu biết về đặc điểm của cây sầu riêng, măng cụt, cây trồng xen trong vườn và cách tính số cây giống sầu riêng, măng cụt cần để trồng; + Trình bày được kỹ thuật trồng sầu riêng, măng cụt - Kỹ năng: + Tính được số cây giống sầu riêng, măng cụt cần trồng; + Trồng được cây giống sầu riêng, măng cụt đúng yêu cầu kỹ thuật như đặt cây vào hố trồng, lấp đất, tưới nước giữ ẩm, cắm cọc cho cây đứng vững, che nắng và phủ gốc cho cây mới trồng. + Chọn và trồng được cây trồng xen phù hợp với vườn sầu riêng/măng cụt trong điều kiện thực tế. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Thời gian (Giờ chuẩn) Tên các bài trong mô đun TT Tổng Lý Thực Kiểm số thuyết hành tra * 1 Đặc điểm cây sầu riêng 12 4 8 2 Đặc điểm cây măng cụt 10 2 8 3 Trồng cây sầu riêng (măng cụt) 26 4 20 2 4 Trồng cây trồng xen 14 2 10 2 Kiểm tra hết mô đun 6 6 Cộng 68 12 46 10 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành
  26. 26 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Đặc điểm của cây sầu riêng Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm sinh trưởng và phát triển của cây sầu riêng; - Hiểu biết về nguồn gốc và yêu cầu với điều kiện ngoại cảnh của cây sầu riêng - Vận dụng để trồng sầu riêng đạt hiệu quả kinh tế cao Nội dung của bài: 1. Nguồn gốc, giá trị kinh tế và tình hình sản xuất 1.1. Nguồn gốc cây sầu riêng 1.2. Các nước trồng được sầu riêng 1.3. Giá trị dinh dưỡng và kinh tế của cây sầu riêng 1.4. Tình hình sản xuất sầu riêng trên thế giới 1.5. Tình hình sản xuất sầu riêng ở Việt Nam 2. Đặc tính thực vật của cây sầu riêng 2.1. Rễ cây sầu riêng 2.2. Thân của cây sầu riêng 2.3. Lá cây sầu riêng 2.4. Hoa và quả sầu riêng 3. Sự sinh trưởng, phát triển của cây sầu riêng: 4. Đặc điểm sinh thái của cây sầu riêng 4.1. Nhiệt độ đối với cây sầu riêng 4.2. Nước đối với cây sầu riêng 4.3. Gió đối với cây sầu riêng 4.4. Yêu cầu ánh sáng với cây sầu riêng 4.5. Yêu cầu đất đối với cây sầu riêng 4.6. Yêu cầu chất dinh dưỡng đối với cây sầu riêng Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành
  27. 27 Bài 2: Đặc điểm của cây măng cụt Thời gian: 10 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm sinh trưởng và phát triển của cây măng cụt; - Hiểu biết về nguồn gốc và yêu cầu với điều kiện ngoại cảnh của cây măng cụt. - Vận dụng để trồng măng cụt đạt hiệu quả kinh tế cao Nội dung của bài: 1. Nguồn gốc, giá trị kinh tế và tình hình sản xuất 1.1. Nguồn gốc cây măng cụt 1.2. Các nước trồng được măng cụt 1.3. Giá trị dinh dưỡng và kinh tế của măng cụt 1.4. Tình hình sản xuất măng cụt trên thế giới 1.5. Tình hình sản xuất măng cụt ở Việt Nam 2. Đặc tính thực vật của cây măng cụt 2.1. Rễ cây măng cụt 2.2. Thân cây măng cụt 2.3. Tán lá cây măng cụt 2.4. Hoa và quả măng cụt 3. Đặc điểm sinh thái của cây măng cụt, măng cụt 3.1. Nhiệt độ đối với cây măng cụt 3.2. Nước đối với cây măng cụt 3.3. Gió đối với cây măng cụt 3.4. Yêu cầu về ánh sáng với cây măng cụt 3.5. Yêu cầu về đất đối với cây măng cụt 3.6. Yêu cầu về chất dinh dưỡng đối với cây măng cụt Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3. Trồng cây Thời gian: 26 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách đặt cây vào hố trồng; Lấp đất cho gốc cây; Cắm cọc giữ cho cây đứng vững; Tưới nước; Che nắng; Phủ (tủ) gốc cho cây sau trồng;
  28. 28 - Đặt cây vào hố trồng; Lấp đất; Cắm cọc giữ cây đứng vững; Tưới nước, che nắng, phủ gốc cho cây sau trồng đúng yêu cầu kỹ thuật để cây con sau trồng phát triển thuận lợi. Nội dung của bài: 1. Đặt cây vào hố 2. Lấp đất 3. Cắm cọc giữ cho cây đứng vững 4. Tưới nước giữ ẩm cho cây sau trồng 5. Che nắng cho cây sau trồng 6. Phủ (tủ) gốc cho cây mới trồng Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 04. Trồng cây trồng xen Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Trình bày được tác dụng của cây trồng xen, cách chọn cây trồng xen và kỹ thuật trồng cây trồng xen; - Chọn và trồng được cây trồng xen đạt hiệu quả kinh tế cao trong vườn sầu riêng, măng cụt từ năm đầu của vườn mới trồng cho đến khi cây trong vườn khép tán và cho thu hoạch quả. Nội dung của bài: 1. Tác dụng của cây trồng xen 1.1. Che phủ đất, chống xói mòn 1.2. Tăng dinh dưỡng cho đất 1.3. Hạn chế cỏ dại 1.4. Che nắng cho cây mới trồng 1.5. Tăng hiệu quả kinh tế 2. Chọn loại cây để trồng xen 2.1. Chọn loại cây có tác dụng che phủ đất 2.2. Chọn loại cây làm phì nhiêu cho đất 2.3. Chọn loại cây có tác dụng che bóng 3. Trồng, chăm sóc và thu hoạch cây trồng xen
  29. 29 3.1. Gieo, trồng 3.2. Chăm sóc 3.3. Thu hoạch 4. Tính hiệu quả cây trồng xen 4.1. Tính chi phí trồng cây trồng xen 4.2. Tính giá trị thu được của cây trồng xen 4.3. Tính chênh lệch thu - chi của 1 ha cây trồng xen/năm Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy - Giáo trình dạy nghề mô đun Trồng cây sầu riêng, măng cụt trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ Một bộ máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn Trồng cây sầu riêng, măng cụt 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - 1 000 m2 hay 5 000 m2 (0,1- 0,5 ha) vườn có mô/hố đã chuẩn bị sẵn để trồng cây sầu riêng, măng cụt và 1 000 m 2 – 2 000 m2 vườn có cây sầu riêng từ mới trồng, đang ra hoa và đang có quả, có quả chín (có thể mượn của cơ sở trồng sầu riêng, măng cụt ở gần lớp học). - Các dụng cụ tưới nước, bình phun thuốc các dụng cụ này cũng có thể liên kết với các cơ sở trồng sầu riêng, măng cụt ở nơi gần lớp học. - Các dụng cụ giản đơn như dao, leng (xẻng), cuốc đủ dùng cho lớp học có 30 người (có thể kết hợp với các mô đun khác vì một số dụng cụ dùng được nhiều lần) như sau: TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Cây sầu riêng, măng cụt giống Cây 60 2 Dụng cụ trồng cây như: Cuốc, xẻng, dao Bộ 06
  30. 30 3 Dụng cụ tưới cây Bộ 3 4 Vật liệu che nắng (gồm cọc, lá (lưới) che cho 1 cây) Bộ 60 5 Cọc giữ cây sau trồng Bộ 60 6 Dụng cụ an toàn (thang trèo cây, dây bảo hiểm) Bộ 06 4. Điều kiện khác: Một giáo viên hỗ trợ để dạy thực hành. V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan hoặc vấn đáp, trao đổi (theo tình huống). - Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân. + Thực hiện mô tả một công việc được thực hiện trong mô đun hoặc thực hiện trắc nghiệm học viên theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước. + Thực hiện một công việc hoặc một số công việc trong quá trình thực hiện mô đun, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra trắc nghiệm/vấn đáp về đặc điểm của cây sầu riêng, măng cụt; Kỹ thuật trồng cây sầu riêng, măng cụt; Tác dụng của cây trồng xen trong vườn sầu riêng, măng cụt. - Thực hành: Trồng hoàn chỉnh (đủ các bước) cây sầu riêng, măng cụt: + Trồng cây sầu riêng, măng cụt: Mỗi nhóm trồng 10 cây, cố định cây, tưới đủ ẩm, phủ gốc và che nắng cho các cây vừa trồng. + Gieo trồng cây trồng xen: Mỗi nhóm gieo trồng 500 m2 cây trồng xen. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Trồng cây sầu riêng, măng cụt áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các
  31. 31 khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Trồng cây sầu riêng, măng cụt có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên) - Chương trình áp dụng cho các vùng sản xuất có trồng sầu riêng, măng cụt. Khi trồng sầu riêng, măng cụt như vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng; che phủ gốc = phủ gốc = tủ gốc - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. a. Phần lý thuyết - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS) để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để hỗ trợ trong giảng dạy. b. Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành qua thực hiện các công việc thực tế - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong bài thực hành trồng cây sầu riêng/măng cụt như kiểm tra cây giống trước trồng, đặt cây vào hố trồng, lấp đất, tưới ẩm, tủ gốc và che nắng cho cây mới trồng và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết:
  32. 32 + Đặc điểm của cây sầu riêng, măng cụt; + Kỹ thuật trồng cây sầu riêng, măng cụt + Tác dụng của cây trồng xen trong vườn sầu riêng, măng cụt. - Phần thực hành: + Trồng cây giống sầu riêng, măng cụt; + Trồng cây trồng xen trong vườn sầu riêng, măng cụt. 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Mạnh Chinh và Nguyễn Đăng nghĩa, Trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh sầu riêng, măng cụt, Quyển 12, Nxb NN, TP. Hồ Chí Minh 2012. 2. Trần Văn Minh, Nguyễn Lân Hùng, KT trồng măng cụt, Nxb NN, Hà Nội 2005. 3. Huỳnh Văn Tấn, Kỹ thuật trồng sầu riêng, Nxb NN, TP. Hồ Chí Minh 2001. 4. Trần Thế Tục, Chu Doãn Thành, Cây sầu riêng ở Việt Nam, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2004.
  33. 33 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Chăm sóc sầu riêng Mã số mô đun: MĐ 04 Nghề: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT
  34. 34 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: CHĂM SÓC SẦU RIÊNG Mã số mô đun: MĐ 04 Thời gian mô đun: 70 giờ (Lý thuyết: 16 giờ; Thực hành: 50 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN - Vị trí: Mô đun 04 ”Chăm sóc sầu riêng” được bố trí học sau các mô đun Chuẩn bị trước khi trồng, Chuẩn bị cây giống, Trồng cây sầu riêng, măng cụt. Học cùng mô đun Chăm sóc măng cụt và học trước các mô đun Phòng trừ dịch hại, thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt. - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã nơi có các vườn cây, các cơ sở sản xuất sầu riêng. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN - Kiến thức: + Trình bày được cách tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán cho sầu riêng; + Nêu được kỹ thuật xử lý ra hoa, tỉa hoa, tỉa quả cho sầu riêng. - Kỹ năng: + Tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán và xử lý ra hoa, tỉa hoa, tỉa quả cho sầu riêng đúng yêu cầu kỹ thuật; + Khắc phục được cơm sầu riêng bị sượng. - Thái độ: Có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công việc. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Thời gian (Giờ chuẩn) Tên các bài trong mô đun TT Tổng Lý Thực Kiểm số thuyết hành tra * 1 Tưới và tiêu nước cho sầu riêng 8 2 6 2 Bón phân cho sầu riêng 16 4 12 3 Tỉa cành, tạo tán 14 4 8 2 4 Xử lý ra hoa, tỉa hoa, tỉa quả 18 4 12 2 5 Thụ phấn bổ sung 10 2 8 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 70 16 46 8 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành
  35. 35 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Tưới và tiêu nước cho sầu riêng Thời gian: 08 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách xác định độ ẩm đất, thời điểm tưới và tiêu nước cho cây sầu riêng; - Tưới và tiêu nước phù hợp với yêu cầu nước của cây sầu riêng. Nội dung của bài: 1. Xác định nhu cầu nước của cây 2. Tưới nước cho sầu riêng 3. Tiêu nước cho sầu riêng 3.1. Xác định tác hại của sự ngập úng đối với cây sầu riêng 3.2. Tiêu nước cho vườn sầu siêng Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2. Bón phân cho sầu riêng Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Trình bày được nhu cầu phân bón và cách bón phân cho cây sầu riêng; - Xác định được loại phân bón thích hợp, tính được lượng phân bón và chuẩn bị đầy đủ phân trước khi bón; - Bón được phân cho sầu riêng theo nguyên tắc 5 đúng. Nội dung của bài: 1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây sầu riêng 2. Xác định loại phân bón 2.1. Các loại phân bón cho sầu riêng 2.2. Tính lượng phân bón 3. Chuẩn bị trước khi bón 3.1. Chuẩn bị phân bón 3.2. Chuẩn bị dụng cụ để bón phân
  36. 36 4. Bón phân cho sầu riêng 4.1. Bón phân giai đoạn kiến thiết cơ bản 4.2. Bón phân giai đoạn kinh doanh 5. Bón phân cho sầu riêng theo nguyên tắc 5 đúng 5.1. Bón đúng loại phân 5.2. Bón đúng nhu cầu sinh lý của cây sầu riêng 5.3. Bón đúng điều kiện đất đai và ngoại cảnh 5.4. Bón đúng lúc 5.5. Bón đúng phương pháp Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 03. Tỉa cành, tạo tán cho sầu riêng Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Mô tả được đặc điểm của tán lá cây sầu riêng; - Xác định được các cành lá của tán cây sầu riêng cần để tạo tán cần cắt tỉa và cách vệ sinh vết cắt; - Cắt tỉa và tạo tán cây sầu riêng đúng yêu cầu kỹ thuật; Nội dung của bài: 1. Định hình tán cây 2. Tỉa cành 2.1. Xác định các cành nhánh cần tỉa bỏ 2.2. Xác định vị trí cắt cành 2.3. Chuẩn bị dụng cụ cắt cành 2.4. Tiến hành cắt cành 2.5. Vệ sinh vết cành 2.6. Chăm sóc, kiểm tra sau khi cắt tỉa 3. Tạo tán cho sầu riêng Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành
  37. 37 Bài 4. Xử lý ra hoa, tỉa hoa, tỉa quả Thời gian: 18 giờ Mục tiêu: - Nêu được cách xử lý ra hoa trái vụ/sớm/muộn cho cây sầu riêng - Xác định được số hoa và quả cần tỉa trên các chùm hoa, quả; - Xử lý ra hoa; Tỉa hoa và tỉa quả đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Xử lý ra hoa 1.1. Các phương pháp xử lý ra hoa 1.2. Chuẩn bị trước khi xử lý 1.3. Xử lý ra hoa cho sầu riêng 2. Tỉa hoa 2.1. Xác định số lần tỉa hoa 2.2. Xác định những hoa phải tỉa 2.3. Tỉa hoa cho sầu riêng 3. Tỉa quả 3.1. Xác định số lần tỉa quả 3.2. Xác định những quả phải tỉa 3.3. Tỉa quả cho sầu riêng 4. Khắc phục cơm quả sầu riêng bị “sượng" 4.1. Hiện tượng “sượng" cơm quả sầu riêng: 4.2. Nguyên nhân 4.3. Khắc phục Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 5. Thụ phấn bổ sung Thời gian: 10 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm ra hoa của cây sầu riêng và cách thụ phấn bổ sung cho sầu riêng; - Thụ phấn bổ sung cho sầu riêng đúng yêu cầu kỹ thuật.
  38. 38 Nội dung của bài: 1. Chuẩn bị dụng cụ để lấy phấn hoa sầu riêng 2. Xác định thời điểm lấy phấn hoa 3. Lấy phấn hoa 4. Bảo quản phấn hoa 5. Tiến hành thụ phấn bổ sung 5.1. Xác định thời điểm thụ phấn bổ sung 5.2. Rắc (quyét) phấn hoa lên nuốm nhụy Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy: - Giáo trình dạy nghề mô đun Chăm sóc sầu riêng trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: 01 bộ máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn chăm sóc sầu riêng. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - Cần có 05 ha sầu riêng từ sau trồng, 1 năm, 5 năm, đang ra hoa và đang có quả. Mỗi loại 01 ha, có thể mượn (thuê, mướn) vườn của các cơ sở trồng sầu riêng ở gần nơi tổ chức lớp học. - Vật tư và dụng cụ cần thiết (các dung cụ có thể kết hợp với các mô đun khác đã có hay mượn của các cơ sở trồng sầu riêng gần nơi tổ chức lớp học): TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Phân urê Kg 20 2 Phân supperlân Kg 50 3 Phân hỗn hợp NPK Kg 30 4 Phân chuồng Kg 100 5 Dụng cụ tưới nước, phun thuốc, bón phân Bộ 6
  39. 39 6 Dụng cụ tỉa cành tạo tán như: Cưa, dao Bộ 6 7 Dụng cụ xử lý ra hoa Bộ 6 8 Dụng cụ thụ phấn bổ sung Bộ 6 9 Dụng cụ tỉa hoa, quả sầu riêng Bộ 6 10 Dụng cụ chiếu sáng (đèn pin), an toàn (thang Bộ 6 trèo), dây bảo hiểm 4. Điều kiện khác: Một giáo viên trợ giảng hướng dẫn thực hành V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan, vấn đáp, trao đổi. - Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân: + Thực hiện mô tả một công việc được thực hiện trong mô đun như bón phân, tưới nước, tỉa cành-tạo tán, tỉa hoa, tỉa quả, thụ phấn bổ sung hoặc thực hiện trắc nghiệm học viên theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước. + Thực hiện một công việc hoặc một số công việc trong quá trình thực hiện mô đun, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra trắc nghiệm/vấn đáp về cách lấy phấn, bảo quản phấn và thụ phấn bổ sưng cho sầu riêng - Thực hành: + Chọn loại phân, tính lượng phân và bón phân cho cây sầu riêng 7 năm tuổi theo các nội dung như: xới mặt đất, tạo rãnh quanh tán, bón đều phân và lấp đất kín phân; + Tỉa cành, tạo tán, thụ phấn bổ sung, tỉa hoa tỉa quả cho sầu riêng. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình
  40. 40 - Chương trình mô đun Chăm sóc sầu riêng áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Chăm sóc sầu riêng có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên). - Chương trình áp dụng ở những vùng trồng sầu riêng. Khi trồng sầu riêng ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng; Bón phân = rắc phân hay rải phân. - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. Các bài thực hành có tiếp xúc với thuốc hóa học phải cẩn thận, đảm bảo an toàn cho người thực hiện và đảm bảo vệ sinh môi trường. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. a. Phần lý thuyết - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS) để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để hỗ trợ trong giảng dạy. b. Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành qua thực hiện các công việc thực tế - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong các bài thực hành tưới nước, bón phân, tỉa cành, tạo tán xử lý ra hoa, thụ phấn bổ sung, tỉa hoa, tỉa quả cho sầu riêng và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết:
  41. 41 + Cách bón phân cho cây sầu riêng; + Cách tỉa cành, tạo tán, xử lý ra hoa và thụ phấn cho sầu riêng. - Phần thực hành: + Bón phân; Tỉa cành tạo tán cho cây sầu riêng + Xử lý ra hoa, thụ phấn bổ sung và tỉa hoa, tỉa quả cho sầu riêng. 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Mạnh Chinh và Nguyễn Đăng nghĩa, Trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh sầu riêng, Quyển 12, Nxb NN, Thành phố Hồ Chí Minh 2012. 2. Nguyễn Mạnh Chinh, Chất điều hòa sinh trưởng thực vật ứng dụng trong nông nghiệp, Nhà xuất bản Nông nghiệp 2001. 3. Trần Thế Tục, Chu Doãn Thành, Cây sầu riêng ở Việt Nam, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2004.
  42. 42 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Chăm sóc măng cụt Mã số mô đun: MĐ 05 Nghề: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT
  43. 43 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: CHĂM SÓC MĂNG CỤT Mã số mô đun: MĐ 05 Thời gian mô đun: 50 giờ (Lý thuyết: 8 giờ; Thực hành: 40 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 2 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN - Vị trí: Mô đun 05: Chăm sóc măng cụt được bố trí học sau các mô đun Chuẩn bị trước khi trồng, Chuẩn bị cây giống, Trồng cây sầu riêng, măng cụt. Học cùng mô đun Chăm sóc sầu riêng và học trước các mô đun Phòng trừ dịch hại, thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt. - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã nơi có các vườn cây, các cơ sở sản xuất măng cụt. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN - Kiến thức: + Trình bày được cách tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán cho măng cụt; + Nêu được kỹ thuật xử lý ra hoa sớm và đồng loạt cho măng cụt. - Kỹ năng: + Tưới nước, bón phân, tỉa cành-tạo tán cho măng cụt đúng kỹ thuật; + Xử lý được cho măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt. - Thái độ: Có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công việc. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Thời gian (Giờ chuẩn) Tên các bài trong mô đun TT Tổng Lý Thực Kiểm số thuyết hành tra* 1 Tưới và tiêu nước cho măng cụt 8 2 6 2 Bón phân cho măng cụt 14 2 10 2 3 Tỉa cành, tạo tán cho măng cụt 10 2 8 4 Xử lý ra hoa sớm, ra hoa đồng loạt 16 2 12 2 Kiểm tra hết mô đun 2 2 Cộng 50 8 36 6 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành
  44. 44 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Tưới và tiêu nước cho măng cụt Thời gian: 08 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách xác định độ ẩm đất, thời điểm tưới và tiêu nước cho cây măng cụt; - Tưới và tiêu nước phù hợp với yêu cầu nước của cây măng cụt. Nội dung của bài: 1. Xác định nhu cầu nước của cây 2. Tưới nước cho măng cụt 2.1. Xác định thời điểm tưới nước cho cây 2.2. Tưới nước 3. Tiêu nước cho măng cụt 3.1. Xác định tác hại của sự ngập úng 3.2. Tiêu nước Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 02. Bón phân cho măng cụt Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Trình bày được nhu cầu phân bón và cách bón phân cho cây măng cụt; - Xác định được loại phân bón thích hợp; - Tính được lượng phân bón và chuẩn bị đầy đủ phân trước khi bón; - Bón được phân cho măng cụt theo nguyên tắc 5 đúng. Nội dung của bài: 1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây măng cụt 2. Xác định loại và lượng phân bón 2.1. Xác định các loại phân bón cho măng cụt 2.2. Tính lượng phân bón 3. Chuẩn bị trước khi bón
  45. 45 3.1. Chuẩn bị phân bón 3.2. Chuẩn bị dụng cụ để bón phân 4. Bón phân cho măng cụt 4.1. Bón phân giai đoạn kiến thiết cơ bản 4.2. Bón phân giai đoạn kinh doanh 5. Bón phân cho măng cụt theo nguyên tắc 5 đúng 5.1. Bón đúng loại phân 5.2. Bón đúng nhu cầu sinh lý của cây măng cụt 5.3. Bón đúng điều kiện đất đai và ngoại cảnh 5.4. Bón đúng lúc 5.5. Bón đúng phương pháp Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Tỉa cành, tạo tán cho măng cụt Thời gian: 10 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc điểm của tán lá cây măng cụt; - Xác định được các cành lá của tán cây măng cụt cần để tạo tán cần cắt tỉa và vệ sinh vết cắt; - Cắt tỉa và tạo tán cây măng cụt đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Định hình tán cây 2. Tỉa cành 2.1. Xác định các cành nhánh cần tỉa bỏ 2.2. Xác định vị trí cắt cành 2.3. Chuẩn bị dụng cụ cắt cành 2.4. Tiến hành cắt cành 2.5. Vệ sinh vết cành 2.6. Chăm sóc, kiểm tra sau khi cắt tỉa 3. Tạo tán cho măng cụt
  46. 46 Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 04. Xử lý măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Nêu được tác dụng khi cây măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt - Mô tả được cách tác động để cây măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt; - Xử lý cho cây măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Xác định thời gian cắt cành và đầu cành để tạo đọt non 2. Cắt cành và đầu cành để tạo đọt non 3. Bón phân chuyên dụng để cây ra đọt sớm và đồng loạt 3.1. Xác định thời điểm bón phân 3.2. Chọn loại phân bón chuyên dụng 3.3. Xác định liều lượng bón 3.4. Tiến hành bón phân để cây ra đọt sớm và đồng loạt 4. Xiết nước (tạo khô hạn) 4.1. Xác định thời điểm xiết nước 4.2. Tiến hành xiết nước 4.3. Theo dõi trong quá trình xiết nước 4.4. Tưới nước sau khi tạo khô hạn 5.1. Thời gian nước sau khi tạo khô hạn 5.2. Cách tưới nước sau khi tạo khô hạn 5.3. Tiến hành tưới nước sau khi tạo khô hạn 5. Xử lý sau khi tưới nước cây không ra hoa 5.1. Xiết nước (tạo khô hạn, làm lại mục 4.4) 5.2. Tưới nước sau khi tạo khô hạn (làm lại mục 4.5) 6. Hiện tượng sượng quả và khắc phục 6.1. Hiện tượng sượng quả 6.2. Khắc phục Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành
  47. 47 IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy: - Giáo trình dạy nghề mô đun Chăm sóc măng cụt trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: 01 bộ máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn chăm sóc măng cụt. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - Cần có 05 ha măng cụt từ sau trồng, 1 năm, 5 năm, mới thu hoạch, có thể ra hoa và đang có quả. Mỗi loại 01 ha, có thể mượn (thuê, mướn) vườn của các cơ sở trồng măng cụt ở gần nơi tổ chức lớp học. - Vật tư và dụng cụ cần thiết (các dung cụ có thể kết hợp với các mô đun khác đã có hay mượn của các cơ sở trồng măng cụt gần nơi tổ chức lớp học): TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Phân urê Kg 20 2 Phân supperlân Kg 50 3 Phân cloruakali Kg 30 4 Phân chuồng Kg 100 5 Dụng cụ tưới nước, phun thuốc, bón phân Bộ 6 6 Dụng cụ tỉa cành tạo tán như: Cưa, dao Bộ 6 7 Dụng cụ xử lý ra hoa sớm và đồng loạt Bộ 6 8 Dụng cụ an toàn (thang trèo), dây bảo hiểm Bộ 6 4. Điều kiện khác: Một giáo viên trợ giảng hướng dẫn thực hành V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan, vấn đáp, trao đổi.
  48. 48 - Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân: + Mô tả một công việc được thực hiện trong mô đun hoặc thực hiện trắc nghiệm học viên theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước về nội dung xử lý măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt như cách cắt cành, đầu cành để tạo đọt mới. Cách xiết nước tạo khô hạn và thời gian tạo khô hạn. Cách tưới nước sau khi tạo khô hạn. + Thực hiện một công việc hoặc một số công việc trong quá trình thực hiện mô đun như tính lượng phân bón, bón phân tỉa cành, tạo tán cho 03 cây măng cụt 10 năm tuổi. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra trắc nghiệm/vấn đáp về cách xử lý măng cụt ra hoa sớm và đồng loạt. - Thực hành: + Chọn loại phân, tính lượng phân và bón phân cho cây măng cụt 10 năm tuổi theo các nội dung như: xới mặt đất, tạo rãnh quanh tán, bón đều phân và lấp đất kín phân; + Tỉa cành, tạo tán cho măng cụt. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Chăm sóc măng cụt áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn dến năm 2020. - Chương trình mô đun Chăm sóc măng cụt có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên). - Chương trình áp dụng ở những vùng trồng măng cụt. Khi trồng măng cụt ở các vùng như vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng; Bón phân = rắc phân hay rải phân. - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu.
  49. 49 - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. Các bài thực hành có tiếp xúc với thuốc hóa học phải cẩn thận, đảm bảo an toàn cho người thực hiện và đảm bảo vệ sinh môi trường. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. a. Phần lý thuyết - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS) để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để hỗ trợ trong giảng dạy. b. Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành qua thực hiện các công việc thực tế - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong các bài thực hành tưới nước, bón phân, tỉa cành, tạo tán xử lý ra hoa sớm và đồng loạt cho măng cụt và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: + Cách bón phân cho cây măng cụt; + Cách tỉa cành, tạo tán cho măng cụt. - Phần thực hành: + Bón phân; Tỉa cành tạo tán cho cây măng cụt + Xử lý ra hoa sớm và đồng loạt cho măng cụt. 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Mạnh Chinh, Chất điều hòa sinh trưởng thực vật ứng dụng trong nông nghiệp, Nxb NN, 2001.
  50. 50 2. Nguyễn Mạnh Chinh, Nguyễn Đăng Nghĩa, Trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh Sầu riêng, măng cụt, mít, Nxb NN, 2012 3. Nguyễn Thị Thanh Mai, Kỹ thuật trồng và thâm canh cây măng cụt, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2005. 4. Trần Văn Minh, Nguyễn Lân Hùng, Kỹ thuật trồng măng cụt, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2005. 5. Trung tâm khuyến nông tỉnh Bến Tre, Kỹ thuật trồng măng cụt, tài liệu khuyến nông, năn 2005.
  51. 51 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Phòng trừ dịch hại Mã số mô đun: MĐ 06 Nghề: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT
  52. 52 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: PHÒNG TRỪ DỊCH HẠI Mã số mô đun: MĐ 06 Thời gian mô đun: 86 giờ (Lý thuyết: 14 giờ; Thực hành: 68 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN - Vị trí: Mô đun 06: Phòng trừ dịch hại được bố trí học sau các mô đun Chuẩn bị trước khi trồng; Chuẩn bị cây giống; Trông cây sầu riêng, măng cụt; Chăm sóc sầu riêng và Chăm sóc măng cụt. Học trước mô đun Thu hoạch và tiêu thu sầu riêng măng cụt - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã nơi có các vườn cây, cơ sở sản xuất măng cụt. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN - Kiến thức: + Mô tả được 5 loại cỏ thường có trong vườn sầu riêng, măng cụt và 5 loại sâu, bệnh hại chính trong vườn sầu riêng, măng cụt. + Nêu được cách phòng trừ tổng hợp đối với cỏ dại và sâu, bệnh hại sầu riêng, măng cụt. - Kỹ năng: + Phát hiện, nhận biết được các đối tượng cỏ dại, sâu, bệnh hại chủ yếu trong vườn sầu riêng, măng cụt. + Phòng trừ tổng hợp cỏ dại, sâu, bệnh hại cho vườn sầu riêng, măng cụt đúng yêu cầu kỹ thuật; - Thái độ: Có ý thức tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật khi thực hiện công việc. Cẩn thận, chăm chỉ, có ý thức bảo vệ môi trường và có trách nhiệm với sản phẩm mình làm ra (sản phẩm theo hướng GAP).
  53. 53 III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Thời gian (Giờ chuẩn) Tên các bài trong mô đun TT Tổng Lý Thực Kiểm số thuyết hành tra* 1 Phòng trừ cỏ dại hại sầu riêng, măng cụt 14 2 12 2 Phòng trừ sâu (côn trùng) hại sầu riêng 20 2 16 2 3 Phòng trừ sâu hại măng cụt 12 2 10 4 Phòng trừ bệnh hại sầu riêng 16 2 12 2 5 Phòng trừ bệnh hại măng cụt 8 2 6 6 Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 6 2 4 7 Phòng trừ tổng hợp 6 2 4 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 86 14 64 8 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Phòng trừ cỏ dại hại sầu riêng, măng cụt Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Nhận dạng đúng loại cỏ dại trong vườn sầu riêng, măng cụt - Lựa chọn được phương pháp làm cỏ thích hợp cho sầu riêng, măng cụt - Làm cỏ cho sầu riêng, măng cụt bằng cả phương pháp thủ công, cơ giới và dùng thuốc hóa học đúng yêu cầu kỹ thuật. Nội dung của bài: 1. Khái niệm và tác hại của cỏ dại 1.1. Khái niệm 1.2. Tác hại
  54. 54 1.3. Phân nhóm cỏ dại 2. Xác định loại cỏ dại trong vườn sầu riêng, măng cụt 3. Xác định các thời điểm làm cỏ 4. Phòng cỏ dại trong vườn sầu riêng, măng cụt 4.1. Trồng xen 4.2. Che phủ 5. Trừ cỏ dại trong vườn sầu riêng, măng cụt 5.1. Trừ cỏ dại bằng phương pháp thủ công 5.2. Trừ cỏ dại bằng phương pháp cơ giới 5.3. Trừ cỏ dại bằng thuốc hóa học Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Phòng trừ sâu hại sầu riêng Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Xác định đúng các triệu chứng gây hại của xén tóc; rầy nhảy; rệp sáp; sâu đục cành; sâu đục quả; nhện đỏ; sâu ăn bông; Ruồi đục quả hại sầu riêng; - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ sâu hại sầu riêng theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc BVTV và có trách nhiệm sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn Nông nghiệp sạch Theo hương GAP). Nội dung của bài: 1. Khái niệm 2. Đặc điểm chung của côn trùng 3. Phòng trừ xén tóc hại sầu riêng 3.1. Đặc điểm của xén tóc 3.2. Xác định triệu chứng gây hại và tác hại 3.3. Phòng và trừ 4. Phòng trừ rầy nhảy (rầy phấn) hại sầu riêng 4.1. Xác định đặc điểm của rầy nhảy 4.2. Xác định triệu chứng và tác hại
  55. 55 4.3. Phòng và trừ 5. Phòng trừ rệp sáp phấn hại sầu riêng 5.1. Xác định đặc điểm của rệp sáp phấn hại sầu riêng 5.2. Xác định triệu chứng và tác hại 5.3. Phòng và trừ 6. Phòng trừ sâu đục cành (sâu mình đỏ) 6.1. Xác định đặc điểm của sâu đục cành 6.2. Xác định triệu chứng gây hại và tác hại 6.3. Phòng và trừ 7. Phòng trừ sâu đục quả 7.1. Xác định đặc điểm của sâu đục quả 7.2. Xác định triệu chứng gây hại và tác hại 7.3. Phòng và trừ 8. Phòng trừ nhện đỏ hại sầu riêng 8.1. Xác định đặc điểm của nhện đỏ 8.2. Xác định triệu chứng và tác hại 8.3. Phòng và trừ 9. Phòng trừ sâu ăn bông sầu riêng 9.1. Xác định đặc điểm của sâu ăn bông 9.2. Xác định triệu chứng và tác hại 9.3. Phòng và trừ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Phòng trừ sâu hại măng cụt Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Xác định đúng triệu chứng gây hại của một số sâu hại măng cụt như rệp dính; bọ trĩ; sâu vẽ bùa; nhện đỏ hại măng cụt - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ sâu hại măng cụt theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc BVTV và có trách nhiệm sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn Nông nghiệp sạch Theo hương GAP).
  56. 56 Nội dung của bài: 1. Phòng trừ rệp dính (rệp sáp dính) hại măng cụt 1.1. Xác định đặc điểm của rệp sáp dính 1.2. Xác định triệu chứng và tác hại 1.3. Phòng và trừ 2. Phòng trừ bọ trĩ hại măng cụt 2.1. Xác định đặc điểm của bọ trĩ 2.2. Xác định triệu chứng và tác hại 2.3. Phòng và trừ 3. Phòng trừ sâu vẽ bùa 3.1. Xác định đặc điểm của sâu vẽ bùa 3.2. Xác định triệu chứng gây hại và tác hại 3.3. Phòng và trừ 4. Phòng trừ nhện đỏ hại măng cụt 4.1. Xác định đặc điểm của nhện đỏ 4.2. Xác định triệu chứng và tác hại 4.3. Phòng và trừ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 04: Phòng trừ bệnh hại sầu riêng Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Nhận dạng chính xác triệu chứng của các bệnh thường gặp gây hại sầu riêng như bệnh xì mủ, cháy lá chết đọt, thán thư, đốm rong, thối hoa, thối quả, đốm hồng và thối rễ; - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ bệnh hại sầu riêng theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc BVTV và có trách nhiệm sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn Nông nghiệp sạch Theo hương GAP). Nội dung của bài: 1. Phòng trừ bệnh xì mủ 1.1. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh xì mủ
  57. 57 1.2. Xác định triệu chứng và tác hại 1.3. Phòng và trừ 2. Phòng trừ bệnh cháy lá chết đọt 2.1. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh chảy lá, chết đọt 2.2. Xác định triệu chứng và tác hại 2.3. Phòng và trừ 3. Phòng trừ bệnh thán thư 3.1. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh 3.2. Xác định triệu chứng và tác hại của bệnh 3.4. Phòng và trừ 4. Phòng trừ bệnh đốm rong 4.1. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh 4.2. Xác định triệu chứng và tác hại 4.3. Phòng và trừ 5. Phòng trừ bệnh thối hoa 5.1. Xác định nguyên nhân gây bệnh 5.2. Xác định triệu chứng bệnh 5.3. Phòng và trừ 6. Phòng trừ bệnh thối quả 6.1. Xác định nguyên nhân gây bệnh 6.2. Xác định triệu chứng bệnh 6.3. Phòng và trừ 7. Phòng trừ bệnh đốm hồng 7.1. Xác định nguyên nhân gây bệnh 7.2. Xác định triệu chứng bệnh 7.3. Phòng và trừ 8. Bệnh thối rễ 8.1. Xác định nguyên nhân gây bệnh 8.2. Xác định triệu chứng bệnh 8.3. Phòng và trừ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành
  58. 58 Bài 5: Phòng trừ bệnh hại măng cụt Thời gian: 8 giờ Mục tiêu: - Xác định được triệu chứng của một số bệnh thường gây hại măng cụt như bệnh cháy lá và vàng lá; đốm nâu đốm lá; bồ hóng đốm rong và bệnh thán thư - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ bệnh hại măng cụt theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc BVTV và có trách nhiệm sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn Nông nghiệp sạch Theo hương GAP). Nội dung của bài: 1. Phòng trừ bệnh chết nhánh măng cụt 1.1. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh 1.2. Xác định triệu chứng và tác hại 1.3. Phòng và trừ 2. Phòng trừ bệnh đốm lá 2.1. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh 2.2. Xác định triệu chứng và tác hại của bệnh 2.3. Phòng và trừ bệnh 3. Phòng trừ bệnh đốm rong 3.1. Xác định nguyên nhân gây bệnh 3.2. Xác định triệu chứng bệnh 3.3. Phòng và trừ bệnh 4. Phòng trừ thán thư 4.1. Xác định nguyên nhân bệnh 4.2. Xác định triệu chứng bệnh 4.3. Phòng và trừ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 6: Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật Thời gian: 06 giờ Mục tiêu: - Trình bày được nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật
  59. 59 - Áp dụng được nguyên tắc “4 đúng” khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả,. Nội dung của bài: 1. Giới thiệu về thuốc bảo vệ thực vật 1.1. Tính độc của thuốc BVTV 1.2. Dạng thuốc 1.3. Xác định thời gian cách ly 2. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng 2.1. Sử dụng đúng thuốc 2.2. Sử dụng đúng liều 2.4. Sử dụng đúng cách 3. Các biện pháp an toàn khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 3.1. Vận chuyển 3.2. Bảo quản 3.2. Sử dụng 4. Vệ sinh sau khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 4.1. Vệ sinh dụng cụ 4.2. Vệ sinh môi trường xung quanh 4.3. Vệ sinh thân thể 5. Sơ cứu 5.1. Đường xâm nhập của thuốc BVTV vào cơ thể con người 5.2. Triệu chứng ngộ độc thuốc BVTV 5.3. Các biện pháp sơ cứu khi nhiễm thuốc BVTV Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 7: Phòng trừ dịch hại tổng hợp Thời gian: 06 giờ Mục tiêu: - Trình bày được nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật - Áp dụng được nguyên tắc “4 đúng” khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả,.
  60. 60 Nội dung của bài: 1. Biện pháp chọn giống 2. Áp dụng biện pháp canh tác 3. Áp dụng biện pháp chọn sinh học 4. Áp dụng biện pháp cơ lý 5. Áp dụng biện pháp hóa học Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành
  61. 61 IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy: - Giáo trình dạy nghề mô đun Phòng trừ dịch hại trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh, mẫu vật sâu, bệnh, cỏ dại, thiên địch, thuốc bảo vệ thực vật và hướng dẫn Phòng trừ dịch hại sầu riêng, măng cụt; 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - 10 000 m2 (1 ha) vườn trồng sầu riêng/măng cụt có cỏ dại, cây bị sâu, bệnh. Vườn này có thể thuê (mượn) của cơ sở trồng sầu riêng, măng cụt ở gần lớp học. - Các vật tư, dụng cụ, trang thiết bị để chuẩn bị và phòng trừ dịch hại như thuốc bảo vệ thực vật, bình phun thuốc, liềm, dao, máy cắt cỏ Một số dụng, trang thiết bị này có thể kết hợp với các mô đun khác (dùng được nhiều lần) hay liên kết/thuê, mượn của các cơ sở trồng sầu riêng, măng cụt ở nơi gần lớp học. Các dụng cụ vật tư cần như sau: TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Máy cắt cỏ Bộ 6 3 Cuốc, dao làm cỏ, cào, liềm Bộ 6 4 Thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ cỏ, sâu, bệnh Kg/loại 3 5 Dụng cụ pha chế và xử lý thuốc BVTV Bộ 6 6 Dụng cụ an toàn lao động như: Quần áo, kính, Bộ 12 mũ bảo hộ lao động, thang 4. Điều kiện khác - Trợ giảng: Một giáo viên trợ giảng dạy thực hành. - Bảo hộ: Mô đun này bắt buộc phải có quần áo, kính, mũ bảo hộ lao động cho học viên khi thực hành. V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan, vấn đáp, trao đổi.
  62. 62 - Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân: + Thực hiện mô tả một công việc dược thực hiện trong mô đun hoặc thực hiện trắc nghiệm học viên theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước như mô tả các loại cỏ dại, sâu, bệnh thường có tròng vườn sầu riêng, măng cụt. Cách phòng trừ và cách chọn thuốc để phòng trừ. Nêu nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. + Thực hiện một công việc hoặc một số công việc trong quá trình thực hiện mô đun như xác định loại cỏ dại, sâu, bệnh thường có trong vườn sầu riêng, măng cụt, đề xuất biện pháp phòng trừ, chọn thuốc và thực hiện phòng trừ cỏ dại, sâu, bệnh hại trong vườn sầu riêng, măng cụt, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: + Cách phòng và trừ cỏ dại, sâu, bệnh trong vườn sầu riêng, măng cụt + Nêu nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vậ.; - Thực hành: + Xác định cỏ dại, sâu, bệnh trong vườn sầu riêng, măng cụt; + Đề xuất biện pháp phòng và trừ; + Chọn thuốc, tính thuốc, pha thuốc và phun thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Phòng trừ dịch hại áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Phòng trừ dịch hại có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên) - Chương trình áp dụng cho vùng sản xuất có trồng sầu riêng, măng cụt. Khi trồng sầu riêng, măng cụt như vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: phun thuốc = xịt thuốc; liềm = lưỡi hái
  63. 63 - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. a. Phần lý thuyết - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS) để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, tranh ảnh, băng đĩa hướng dẫn về Phòng trừ dịch hại cho sầu riêng, măng cụt để hỗ trợ trong giảng dạy. b. Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành qua thực hiện các công việc thực tế - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong bài thực hành xác định cỏ dại, sâu, bệnh hại chính, chọn thuốc, thực hiện phòng trừ cỏ dại, sâu, bệnh hại chính cho vườn sầu riêng/măng cụt và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cần chú ý nội dung phòng cỏ dại, sâu, bệnh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng. - Phần thực hành: Xác định đúng dịch hại trên sầu riêng, măng cụt, chọn cách phòng trừ, chọn thuốc phòng trừ dịch hại và bảo vệ thiên địch. 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Mạnh Chinh và Nguyễn Đăng nghĩa, Trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh sầu riêng, măng cụt, Quyển 12, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Thành phố Hồ Chí Minh 2012. 2. Trần Văn Minh, Nguyễn Lân Hùng, Kỹ thuật trồng măng cụt, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2005. 3. Trần Thế Tục, Chu Doãn Thành, Cây sầu riêng ở Việt Nam, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2004.
  64. 64 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt Mã số mô đun: MĐ 07 Nghề: TRỒNG SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT
  65. 65 CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN THU HOẠCH VÀ TIÊU THỤ SẦU RIÊNG, MĂNG CỤT Mã số mô đun: MĐ 07 Thời gian mô đun: 60 giờ (Lý thuyết: 14 giờ; Thực hành: 44 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 2 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN - Vị trí: Mô đun 07: Thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt được bố trí học sau tất cả các mô đun khác trong chương trình sơ cấp của nghề trồng sầu riêng, măng cụt - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã, nơi có các vườn cây đang có quả chuẩn bị cho thu hoạch và cho thu hoạch. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN - Kiến thức: + Nêu được cách xác định thời điểm và cách thu hoạch sầu riêng, măng cụt; + Hiểu biết được cách tính chênh lệch thu - chi trong một năm cho 1 ha trồng sầu riêng, măng cụt. - Kỹ năng: + Xác định được thời điểm thu hoạch sầu riêng, măng cụt phù hợp với điều kiện thực tế; + Thu hoạch, bảo quản sầu riêng, măng cụt đúng yêu cầu kỹ thuật và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt là có lợi nhất; + Tính được chênh lệch thu-chi trong năm của diện tích vườn trồng sầu riêng, măng cụt thực tế. - Thái độ: Có trách nhiệm khi cung cấp sản phẩm ra thị trường. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian Thời gian (Giờ chuẩn) Tên các bài trong mô đun TT Tổng Lý Thực Kiểm số thuyết hành tra* 1 Xác định thời điểm thu hoạch sầu riêng 8 2 6 2 Thu hoạch sầu riêng 12 2 8 2 3 Xác định thời điểm thu hoạch măng cụt 6 2 4
  66. 66 4 Thu hoạch măng cụt 8 2 6 5 Phân loại và bảo quản riêng, măng cụt 10 2 8 6 Tiêu thụ sầu riêng, măng cụt 14 4 8 2 Kiểm tra hết mô đun 2 2 Cộng 60 14 40 6 Ghi chú: *Thời gian kiểm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Xác định thời điểm thu hoạch sầu riêng Thời gian: 08 giờ Mục tiêu: - Hiểu biết được sự chín của quả sầu riêng; - Xác định được thời điểm thu hoạch sầu riêng phù hợp với mục đích sử dụng và đạt chất lượng cao nhất. - Chọn được phương thức thu hoạch sầu riêng phù hợp với điều kiện thực tế trồng sầu riêng. Nội dung của bài: 1. Đặc điểm chín của quả 1.1. Hình dạng quả 1.2. Màu sắc vỏ quả 1.3. Đường thẳng trên giữa vỏ múi 1.4. Tầng rời cuống quả 1.5. Mùi thơm 2. Căn cứ biểu hiện chín của quả trên cây 2.1. Quả chín bói 2.2. Đợt quả chín rộ 2.3. Độ chín phù hợp để thu quả 3. Căn cứ từ thời gian ra hoa đậu quả đến quả chín 4. Xác định thời điểm thu hoạch sầu riêng 5. Chọn phương thức thu hoạch sầu riêng
  67. 67 Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Thu hoạch sầu riêng Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Thu hái sầu riêng và vận chuyển (hay tổ chức vận chuyển) về nơi bảo quản đúng quy trình kỹ thuật; - Học viên có ý thực về an toàn lao động trong khi thu hái quả. Nội dung của bài: 1. Thu quả sầu riêng 1.1. Xác định quả trên cây để thu hoạch 1.2. Xác định độ chín cơm quả 1.3. Thu (hái) quả 2. Xếp quả đã thu vào dụng cụ 3. Gom quả mới thu 4. Vận chuyển sầu riêng về nơi chứa 4.1. Xếp sầu riêng để vận chuyển 4.2. Để sầu riêng vào kho nơi chứa Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 03: Xác định thời điểm thu hoạch măng cụt Thời gian: 06 giờ Mục tiêu: - Hiểu biết được sự chín và các độ chín của quả măng cụt; - Xác định được thời điểm thu hoạch măng cụt phù hợp với mục đích sử dụng và đạt chất lượng cao nhất. - Chọn được phương thức thu hoạch măng cụt phù hợp với điều kiện thực tế trồng măng cụt. Nội dung của bài: 1. Đặc điểm chín của quả măng cụt
  68. 68 1.1. Các độ chín của quả măng cụt 1.2. Biểu hiện đợt quả chín trên cây 1.3. Độ chín phù hợp để thu quả 2. Căn cứ để xác định độ chín của quả 2.1. Căn cứ thời gian ra hoa 2.2. Ghi nhận từ ra hoa đến có thể thu hoạch quả 3. Quan sát biểu hiện chín của quả trên cây 3.1. Quan sát hình dạng quả 3.2. Quan sát màu sắc quả 4. Xác định thời điểm thu hoạch măng cụt 5. Chọn phương thức thu hoạch măng cụt 5.1. Liệt kê các phương thức thu hoạch 5.2. Chọn lựa phương thức thu hoạch phù hợp Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 4: Thu hoạch măng cụt Thời gian: 08 giờ Mục tiêu: - Xác định đúng độ chín của quả khi thu phù hợp với mục đích sử dụng và thu hái măng cụt đúng quy trình kỹ thuật; - Xếp quả mới thu vào dụng cụ để quả không bị dập nát, dính nhựa (mủ) bên ngoài vỏ quả; - Có ý thức về an toàn lao động trong khi thu (hái) quả. Nội dung của bài: 1. Xác định quả để thu 1.1. Căn cứ thời gian ra hoa, đậu quả 1.2. Căn cứ màu sắc của vỏ quả trên cây 2. Thu quả măng cụt 2.1. Xác định vị trí đứng để hái quả 2.2. Thu (hái) quả 3. Xếp quả đã thu vào dụng cụ
  69. 69 4. Vận chuyển măng cụt về kho chứa Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 5: Phân loại và bảo quản sầu riêng, măng cụt Thời gian: 10 giờ Mục tiêu: - Nêu được các loại sầu riêng, măng cụt và cách xếp đặt sau khi phân loại. - Phân đúng các loại và sắp đặt riêng từng loại sầu riêng, măng cụt sau khi phân loại; - Bảo quản và xử lý được những bất thường trong quá trình bảo quản; Nội dung của bài: 1. Phân loại quả sầu riêng, măng cụt 1.1. Phân loại quả sầu riêng 1.2. Phân loại quả măng cụt 2. Xử lý quả sầu riêng để bảo quản 3. Đóng gói sầu riêng, măng cụt 3.1. Đóng gói sầu riêng 3.2. Đóng gói măng cụt 4. Bảo quản sầu riêng, măng cụt 5. Kiểm tra định kỳ trong quá trình bảo quản 6. Xử lý những bất thường trong quá trình bảo quản Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 6: Tiêu thụ sầu riêng, măng cụt Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Xác định được giá và chọn được phương thức tiêu thụ sầu riêng, măng cụt phù hợp với điều kiện thực tế; - Thỏa thuận mua bán sầu riêng, măng cụt sao cho thuận tiện và có lợi nhất
  70. 70 - Tính được chênh lệch thu-chi của 1 ha trồng sầu riêng, măng cụt trong một năm sản xuất. Nội dung của bài: 1. Xác định giá bán tại thời điểm thu hoạch 2. Bán sầu riêng, măng cụt 2.1. Bán lẻ 2.2. Bán sỉ 3. Tính hiệu quả trồng sầu riêng, măng cụt 3.1. Tính chênh lệch thu chi ở giai đoạn cơ bản (kiến thiết cơ bản) 3.2. Tính chênh lệch thu chi ở giai đoạn thu quả (giai đoạn kinh doanh) Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy - Giáo trình dạy nghề mô đun Thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng sầu riêng, măng cụt. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: 01 bộ máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - 01 ha vườn sầu riêng, măng cụt đang ở giai đoạn cho thu hoạch (mượn của cơ sở trồng sầu riêng/măng cụt ở gần nơi tổ chức lớp học; - Các dụng cụ giản đơn như dụng cụ an toàn dao, kéo, rổ, cần xé đủ dùng cho lớp học có 30 người (có thể kết hợp với các mô đun khác vì một số dụng cụ dùng được nhiều lần) như sau: TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Dụng cụ an toàn: Thang, dây bảo hiểm Bộ 6
  71. 71 2 Dụng cụ giản đơn như dao, kéo, rổ, cần xé Bộ 6 3 Cân các loại (cân được từ 1-100 kg) Bộ 3 4 Nơi để quả sau thu hoạch (diên tích 100-200 m2) Kho 1 4. Điều kiện khác: Trợ giảng: Một giáo viên trợ giảng để dạy thực hành V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá - Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan hoặc vấn đáp, trao đổi (theo tình huống). - Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiếm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân. + Thực hiện mô tả một công việc được thực hiện trong mô đun hoặc thực hiện trắc nghiệm học viên theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước. + Thực hiện một công việc hoặc một số công việc trong quá trình thwujc hiện mô đun, + Cách xác định thời điểm thu hoạch sầu riêng/măng bằng phương pháp trắc nghiệm hay vấn đáp. + Thực hiện thu hoạch sầu riêng, măng cụt ở độ chin theo yêu cầu của đầu bài như: Chọn quả để thu, thu đúng độ chin và thu đủ số lượng theo yêu cầu của đầu bài. giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. 2. Nội dung đánh giá - Lý thuyết: Kiểm tra trắc nghiệm/vấn đáp về cách xác định thời điểm thu quả và cách thu quả sầu riêng, măng cụt. Cách thỏa thuận mua bán sầu riêng, măng cụt. - Thực hành: + Xác định thời điểm thu quả và thu quả sầu riêng, măng cụt ở độ chin theo yêu cầu như: Chọn quả để thu, thu đúng độ chin và thu đủ số lượng theo quy định. + Giao kèo, thỏa thuận mua bán sầu riêng, măng cụt; + Tính chênh lệch thu - chi của 1 ha vườn sầu riêng, măng cụt trong năm thu quả. Giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên.
  72. 72 VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng, măng cụt có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên) - Chương trình áp dụng cho các vùng sản xuất có trồng sầu riêng, măng cụt như ở vùng Đồng bằng song Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: thu quả = hái quả, hái trái; quả chin = trái chin - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. a. Phần lý thuyết - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS) để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để hỗ trợ trong giảng dạy. b. Phần thực hành: Hướng dẫn thực hành qua thực hiện các công việc thực tế - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong các bài thực hành của mô đun thu hoạch và tiêu thụ sầu riêng (măng cụt) như xác định độ chín của sầu riêng, măng cụt trước thu, xác định được mức độ chin của quả trên cây, thu quả, tính chênh lệch thu-chi và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục.
  73. 73 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cách xác định thời điểm thu hoạch, cách thu hoạch sầu riêng, măng cụt. - Phần thực hành: Xác định thời điểm thu hoạch, thu hoạch, giao kèo mua bán và tính chênh lệch thu - chi của 1 ha trồng sầu riêng, măng cụt trong một năm thu quả. 4. Tài liệu cần tham khảo 1. Nguyễn Mạnh Chinh và Nguyễn Đăng nghĩa, Trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh sầu riêng, măng cụt, Quyển 12, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Thành phố Hồ Chí Minh 2012. 2. Trần Văn Minh, Nguyễn Lân Hùng, Kỹ thuật trồng măng cụt, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2005. 3. Trần Thế Tục, Chu Doãn Thành, Cây sầu riêng ở Việt Nam, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội 2004.