Giáo trình Kế toán tài chính - Chương 4: Kế toán tài sản cố định

Nội dung text: Giáo trình Kế toán tài chính - Chương 4: Kế toán tài sản cố định

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM, KHOA KẾ TOÁN- KIỂM TOÁN Nội dung Những khái niệm và nguyên tắc cơ bản • TSCĐ hữu hình • TSCĐ vô hình Chương 4 Ứng dụng vào hệ thống tài khoản kế toán Kế toán tài sản cố định 2016 3 Mục tiêu TÀI SẢN CỐ ĐỊNH HỮU HÌNH • Sau khi học xong chương này, người học có thể: – Giải thích được những yêu cầu cơ bản của Các văn bản và quy định liên quan chuẩn mực kế toán liên quan đến TSCĐ. Định nghĩa – Nhận diện và vận dụng các tài khoản kế toán Phân loại thích hợp trong xử lý các giao dịch liên quan đến Những khái TSCĐ. niệm và Ghi nhận nguyên tắc cơ bản Xác định nguyên giá Chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu Khấu hao TSCĐ và các PP khấu hao Thanh lý, nhượng bán TSCĐ 2 1
2. Các Văn bản và quy định liên quan Phân loại TSCĐ hữu hình • Chuẩn mực chung – VAS 01 • Nhà cửa, vật kiến trúc; • Chuẩn mực kế toán TSCĐ hữu hình – VAS 03 • Máy móc, thiết bị; • Thông tư 200/2014/TT-BTC • Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn; • Kế toán tài sản cố định thuê tài chính sẽ được • Thiết bị, dụng cụ quản lý; trình bày trong học phần Kế toán tài chính 2. • Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm; • TSCĐ hữu hình khác. 5 7 Định nghĩa TSCĐ hữu hình Ghi nhận TSCĐ hữu hình • Tài sản được ghi nhận là TSCĐ hữu hình phải thỏa • TSCĐ hữu hình là những tài sản có hình thái vật mãn đồng thời tất cả bốn tiêu chuẩn (4) ghi nhận là: chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu (a) Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình lai từ việc sử dụng tài sản đó; – Khái niệm tài sản không yêu cầu quyền sở hữu (b) Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy; – TSCĐHH có hình thái vật chất (c) Thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên; – TSCĐHH sử dụng vào mục đích SXKD, không bao gồm các tài sản giữ để bán hay đầu tư (d) Có đủ giá trị theo quy định hiện hành”. * – Phải thỏa mãn các tiêu chuẩn * Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC là từ 30 triệu đồng trở lên. 6 8 2
3. Ghi nhận TSCĐ hữu hình (tiếp) Xác định nguyên giá • Các vấn đề cần lưu ý: Mua sắm – Lợi ích kinh tế tương lai • Phân biệt giữa chi phí và TSCĐ hữu hình Tự chế, tự xây dựng – Nguyên giá xác định một cách đáng tin cậy • Trường hợp TSCĐ là hệ thống gồm nhiều bộ Được biếu tặng phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau. Trao đổi TSCĐ 9 11 Ví dụ 1 Mua ngoài Mua ngoài Công ty ABC đã xây dựng hoàn thành tòa nhà văn Nguyên giá bao gồm: phòng làm việc. Tòa nhà có 6 tầng, 2 thang máy. – Giá mua (theo giá trả ngay) -Giá trị quyết toán của tòa nhà là 2.400 triệu • Đã trừ chiết khấu thương mại/giảm giá đồng – Các khoản thuế không được hoàn lại – Chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào -Giá trị thang máy 120 triệu đồng/cái trạng thái sẵn sàng sử dụng Kế toán công ty ABC sẽ nhận tòa nhà và hệ thống • Trường hợp mua TSCĐ được kèm thêm thiết bị, thang máy như thế nào? phụ tùng thay thế: – Nguyên giá = Tổng các chi phí liên quan trực tiếp tới việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng trừ đi giá trị thiết bị, phụ tùng thay thế. 10 12 3
4. Ví dụ 2 Bài tập thực hành 1 (tiếp) • Công ty AMA nhập khẩu máy khoan từ Hàn Quốc với các – Ngày 12/3 cho máy hoạt động thử, số nguyên dữ liệu sau: liệu nhựa sử dụng 10 triệu xuất từ kho nhà máy, – Giá mua là 6.000usd, TGGD là 20.000đ/usd, tiền công lao động khoán 2 triệu, máy vận hành – Thuế nhập khẩu là 6 triệu đồng, đạt yêu cầu và đã ký nghiệm thu. Phế liệu nhựa – Thuế GTGT được khấu trừ là 12,6 triệu đồng. thu hồi đánh giá 1 triệu. – Bộ phụ tùng tặng kèm là bộ mũi khoan với giá trị hợp – Ngày 15/3 bắt đầu sản xuất lô hàng đầu tiên với lý là 800usd. số lượng nhựa 200 triệu, nhân công 5 triệu – Chi phí nhập khẩu, vận chuyển là 1,2 triệu đồng đã trả nhưng sản phẩm chưa đạt yêu cầu khách hàng bằng tiền mặt. nên đưa vào tái chế. Giá trị sản phẩm hỏng đưa Yêu cầu: Hãy xác định nguyên giá của máy khoan vào tái chế được đánh giá là 20 triệu đồng. Nguyên giá máy khoan = 6.000 x 20.000 + 6.000.000 + 1.200.000 – 800 x 20.000 = 111.200.000đ Yêu cầu: Xác định nguyên giá thiết bị. 13 15 Bài tập thực hành 1 Do đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành • Nhật ký đầu tư thiết bị sản xuất nhựa C-02 như sau: • Theo phương thức giao thầu: – Ngày 2/3 ký hợp đồng mua với tổng giá thanh NG = Giá quyết toán + Chi phí khác có liên quan toán 870 triệu (bao gồm thuế GTGT 70 triệu, lãi trực tiếp + Lệ phí trước bạ. do trả chậm 100 triệu) • Tự xây dựng: – Ngày 5/3 chi xây dựng, lắp đặt bệ máy và hệ NG = Giá trị quyết toán công trình khi đưa vào sử thống điện, nước phục vụ sẵn sàng cho lắp đặt dụng thiết bị 15 triệu. • Tự sản xuất – Ngày 7/3 nhận bàn giao NG = Giá thành thực tế của TSCĐ hữu hình + Chi – Ngày 8/3 thi công lắp đặt dưới sự hướng dẫn của phí trực tiếp liên quan đến việc đưa TSCĐ vào chuyên gia tư vấn độc lập, chi phí chuyên gia là trạng thái sẵn sàng sử dụng. 44 triệu (bao gồm thuế GTGT 10%) 14 16 4
5. Ví dụ 3 Ví dụ 4A • DN A xây dựng một nhà kho theo phương thức giao • Ngày 24.03.20X0, công ty Hoàng Gia đổi một thầu nhân công cho công ty B, thông tin chi tiết như máy cắt vải với công ty C để lấy một máy sấy sau: và trả thêm 10 triệu đồng cho C. Máy cắt vải có – Nguyên vật liệu cho xây dựng 400 trđ – Chi phí công cụ dụng cụ: 10 trđ nguyên giá 220 triệu đồng, đã khấu hao 60 – Tiền thanh toán cho công ty B 132 trđ, trong đó có thuế GTGT triệu đồng. Giá trị hợp lý của máy sấy là 80 10%. triệu đồng, chi phí vận chuyển và lắp đặt là 10 – Chi phí khác phục vụ cho xây dựng nhà kho chi bằng tiền mặt triệu đồng. Các khoản chi trên đều trả bằng 12 trđ. – Phế liệu thu hồi từ xây dựng bán thu bằng tiền mặt 3 trđ. tiền gửi ngân hàng. – Công trình hoàn thành sau 4 tháng thi công. • Tính nguyên giá TSCĐ nhận về (giả sử không Yêu cầu: Xác định giá trị xây dựng của nhà kho, biết thuế GTGT xét đến thuế GTGT) khấu trừ. 17 19 Do trao đổi Ví dụ 4B . Không tương tự: • Công ty Hoàng Gia cần điều chuyển một thiết bị chống nhăn Nguyên giá TSCĐ nhận về = Giá trị hợp lý của vải từ Hà Nội vào TPHCM. Cùng lúc, công ty B lại có nhu cầu TSCĐ hữu hình nhận về (hoặc giá trị hợp lý của ngược lại, muốn mang thiết bị chống nhăn vải của mình từ TPHCM ra Hà Nội. Để tiết kiệm chi phí vận chuyển, hai bên tài sản đem trao đổi) +/- Các khoản tiền hoặc thống nhất sẽ trao đổi ngang giá, nghĩa là Công ty Hoàng Gia tương đương tiền trả thêm/ thu về + Chi phí liên giao thiết bị của mình cho chi nhánh của công ty B ở Hà Nội; quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái đồng thời công ty B chuyển giao máy tại TPHCM cho nhà máy sẵn sàng sử dụng. của Hoàng Gia tại TPHCM. Được biết thiết bị chống nhăn vải của Hoàng Gia có nguyên giá là 180 triệu đồng, đã khấu hao . Tương tự: 80 triệu đồng. Công ty trả tiền vận chuyển về nhà máy bằng Nguyên giá TSCĐ nhận = Giá trị còn lại của TSCĐ tiền mặt là 5 triệu đồng. đem trao đổi. Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam 18 20 5
6. Nhận góp vốn, nhận lại vốn góp Chi phí sau ghi nhận ban đầu . Nguyên giá Tùy thuộc vào bản chất của chi phí là có làm tăng lợi ích  Giá trị do các thành viên, cổ đông sáng lập kinh tế trong tương lai hay định giá nhất trí hoặc, không?  Doanh nghiệp và người góp vốn thỏa thuận hoặc Vốn hóa hay không  Tổ chức chuyên nghiệp định giá theo quy định vốn hóa? của pháp luật và được các thành viên, cổ đông sáng lập chấp thuận. 21 23 Được tài trợ, biếu, tặng, do phát hiện thừa Chi phí sau ghi nhận ban đầu (tiếp) • Tăng lợi ích kinh tế: . Nguyên giá = Giá trị theo đánh giá thực tế của Hội – Thay đổi TSCĐ hữu hình và làm tăng thời gian sử đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên dụng hữu ích, hoặc làm tăng công suất sử dụng. nghiệp + Các chi phí mà bên nhận phải chi ra tính – Cải tiến TSCĐ hữu hình làm tăng đáng kể chất lượng sản phẩm đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng – Áp dụng quy trình công nghệ sản xuất mới làm sử dụng. giảm chi phí hoạt động của tài sản so với trước đó. • Không tăng lợi ích kinh tế: – Các chi phí nhằm phục hồi hay duy trì hoạt động của tài sản như sửa chữa, bảo trì, bảo dưỡng 22 24 6
7. Ví dụ 5 Giá trị phải khấu hao • Công ty chi 20 triệu đồng để tân trang lại thùng xe và sửa thắng, xe này dùng để chuyên chở • Là nguyên giá của TSCĐ hữu hình ghi trên báo hàng hóa. cáo tài chính, trừ (-) giá trị thanh lý ước tính của tài sản đó. • Công ty tiến hành sửa chữa một xe vận tải dùng để bán hàng. Công ty đã thay mới các • Giá trị thanh lý là giá trị ước tính thu được khi hết phụ tùng của xe có trị giá 90 triệu đồng. Việc thời gian sử dụng hữu ích của tài sản, sau khi trừ nâng cấp sẽ làm tăng thời gian sử dụng TSCĐ (–) chi phí thanh lý ước tính. là 3 năm và bớt tiêu hao nhiên liệu 15%. • Các vấn đề cần lưu ý: Yêu cầu: Hãy cho biết trong mỗi trường hợp trên, – Quan hệ giữa thời gian hữu dụng và giá trị khoản chi nào sẽ làm tăng nguyên giá của TSCĐ thanh lý ước tính và cách ghi nhận vào sổ sách kế toán. – Trường hợp giá trị thanh lý nhỏ hoặc âm Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam 25 27 Khấu hao TSCĐ Thời gian sử dụng hữu ích • Khấu hao là sự phân bổ một cách có hệ thống giá • Là thời gian mà tài sản mang lại lợi ích kinh tế cho trị phải khấu hao của TSCĐ hữu hình trong suốt chủ sở hữu hiện tại, khác với thời gian sử dụng là thời gian sử dụng hữu ích của tài sản đó. thời gian tài sản có thể sử dụng được và mang lại • Khấu hao là một khoản ước tính kế toán lợi ích kinh tế đối với một hay nhiều chủ sở hữu. • Các khái niệm cần lưu ý: CÔNG TY ABC CHUYÊN CHO THUÊ Giá trị phải Thời gian sử Phương pháp XE DU LỊCH CAO CẤP khấu hao dụng hữu ích khấu hao 26 28 7
8. Thời gian sử dụng hữu ích (tiếp) Khấu hao đường thẳng • Các yếu tố cần xem xét khi xác định thời • Là phương pháp đơn giản nhất và được sử dụng gian sử dụng hữu ích: phổ biến nhất. – Mức độ sử dụng ước tính của doanh nghiệp đối • Mức khấu hao hàng năm được xác định bằng giá với tài sản đó. trị phải khấu hao chia cho thời gian sử dụng hữu – Mức độ hao mòn phụ thuộc vào các nhân tố liên ích ước tính của TSCĐ. Phương pháp này chỉ dựa quan trong quá trình sử dụng tài sản trên nhân tố thời gian mà không quan tâm đến công suất hay mức độ sử dụng tài sản. – Hao mòn vô hình – Giới hạn có tính pháp lý trong việc sử dụng tài sản. 29 31 Phương pháp khấu hao Khấu hao đường thẳng (tiếp) Mức trích khấu – Khấu hao đường thẳng Giá trị TSCĐ Tỷ lệ khấu hao hao hàng năm của = x tính khấu hao TSCĐ – Khấu hao theo số dư giảm dần TSCĐ – Khấu hao theo sản lượng 1 Tỷ lệ khấu hao = x 100% TSCĐ (%) Thời gian sử dụng hữu ích 30 32 8
9. Ví dụ 6 Khấu hao theo số dư giảm dần • Có các thông tin về một TSCĐ như sau: Mức trích khấu Giá trị còn lại của Tỷ lệ khấu – Nguyên giá của TSCĐ 95.000.000 đ hao hàng năm = x TSCĐ phải khấu hao hao TSCĐ – Giá trị thanh lý ước tính 5.000.000 đ của TSCĐ – Thời gian sử dụng hữu ích ước tính 5 năm – Tổng số lượng sản phẩm SX ước tính Tỷ lệ khấu Tỷ lệ khấu hao TSCĐ theo Hệ số điều 1.000.000 đv = x hao TSCĐ phương pháp đường thẳng chỉnh Yêu cầu . Tính tỷ lệ khấu hao theo phương pháp đường thẳng Thời gian trích khấu hao của tài sản cố định Hệ số điều chỉnh (lần) . Tính mức khấu hao hàng năm theo phương Đến 4 năm ( t 4 năm) 1,5 Trên 4 đến 6 năm (4 năm 6 năm) 2,5 Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam 33 35 Khấu hao theo số dư giảm dần Thời điểm chuyển sang PP đường thẳng • Phương pháp này dựa trên các cơ sở sau: • Những năm cuối, khi mức khấu hao năm xác định theo – Một số tài sản chỉ mang lại hiệu quả cao trong những năm đầu và giảm dần hiệu quả theo thời phương pháp số dư giảm dần nói trên bằng (hoặc gian. thấp hơn) mức khấu hao tính bình quân giữa giá trị – Chi phí sửa chữa bảo trì ngày càng tăng theo còn lại và số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định, thời gian sử dụng tài sản. thì kể từ năm đó mức khấu hao được tính bằng giá trị • Mức khấu hao được xác định bằng tỷ lệ khấu hao còn lại của tài sản cố định chia cho số năm sử dụng cố định nhân với giá trị còn lại phải tính khấu hao. còn lại của tài sản cố định. Tỷ lệ khấu hao cố định được xác định bằng tỷ lệ khấu hao theo phương pháp đường thẳng nhân cho một hệ số điều chỉnh. 34 36 9
10. Ví dụ 7 Khấu hao theo sản lượng (tiếp) • Sử dụng dữ liệu của ví dụ 6, tính mức khấu hao hàng năm theo phương pháp số dư giảm dần. Mức trích khấu hao bình quân Giá trị phải khấu hao = tính cho một đơn vị sản phẩm Sản lượng theo công suất thiết kế Mức trích khấu hao Mức trích khấu Số lượng sản bình quân tính cho hao năm của = phẩm sản xuất x một đơn vị sản TSCĐ trong năm phẩm Nguồn: Tìm hiểu chuẩn mực kế toán Việt Nam 37 39 Khấu hao theo sản lượng Ví dụ 8 • Áp dụng cho các tài sản mà mức độ sử dụng • Sử dụng dữ liệu ở ví dụ 6, giả định sản lượng không đều giữa các năm. sản phẩm theo công suất thiết kế của tài sản này là 1.000.000 đơn vị. • Thời gian sử dụng hữu ích của tài sản được tính • Tính khấu hao của năm thứ 1 với sản lượng thực bằng số lượng sản phẩm như: số lượng sản tế là 189.000 đơn vị. phẩm sản xuất, số giờ máy chạy, số km xe chạy • Mức khấu hao hàng năm được tính bằng tỷ lệ khấu hao cho từng đơn vị sản phẩm nhân với số lượng sản phẩm sản xuất trong năm. 38 40 10
11. Lựa chọn phương pháp khấu hao TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÔ HÌNH • Tùy thuộc vào đặc điểm của TSCĐ • Quan hệ giữa thời gian sử dụng hữu ích của tài sản với lợi ích mà tài sản mang lại. Các chuẩn mực liên quan • Phương pháp khấu hao có thể ảnh hưởng đáng kể Định nghĩa đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Những khái niệm Phân loại và nguyên Ghi nhận tắc cơ bản Xác định nguyên giá Chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu Khấu hao TSCĐ và các PP khấu hao 41 Thanh lý, nhượng bán Các chuẩn mực liên quan • Khi một tài sản không còn hữu ích đối với DN do • Chuẩn mực chung– VAS 01 hư hỏng, lỗi thời hoặc khai thác kém hiệu quả, • Chuẩn mực kế toán TSCĐ vô hình– VAS 04 DN sẽ thanh lý hay nhượng bán tài sản đó. • Thông tư 200/2014/TT-BTC • Hoạt động thanh lý, nhượng bán tài sản cố định được xem như hoạt động khác của DN. 42 44 11
12. Định nghĩa Phân loại TSCĐ vô hình • TSCĐ vô hình là tài sản không có hình thái vật chất – Quyền sử dụng đất; – Nhãn hiệu hàng hoá (do mua); nhưng xác định được giá trị và do doanh nghiệp – Quyền phát hành; nắm giữ, sử dụng trong sản xuất, kinh doanh, cung – Phần mềm máy vi tính; cấp dịch vụ hoặc cho các đối tượng khác thuê phù – Giấy phép và giấy phép nhượng quyền; hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình. – Bản quyền, bằng sáng chế; – Công thức và cách thức pha chế, kiểu mẫu, thiết kế và vật mẫu; – TSCĐ vô hình đang triển khai. 45 47 Các tiêu chuẩn Ghi nhận tài sản cố định vô hình  Theo VAS 04: Một tài sản vô hình được ghi • Một nguồn lực vô hình sẽ là TSCĐ vô hình nhận là TSCĐ vô hình phải thỏa mãn đồng thời nếu thỏa mãn các tiêu chuẩn: định nghĩa về TSCĐ vô hình và bốn (4) tiêu chuẩn ghi nhận như sau: – Có thể xác định được, . Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai do tài sản đó mang lại; – Khả năng kiểm soát nguồn lực và . Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng – Tính chắc chắn của lợi ích kinh tế trong tin cậy; . Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm; tương lai. . Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành. * * Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC là từ 30 triệu đồng trở lên. 46 48 12
13. Xác định nguyên giá Ví dụ 9 • Nguyên giá là toàn bộ các chi phí mà doanh 3. Nhà nước cấp cho công ty quyền sử dụng 1 Ha đất trong nghiệp phải bỏ ra để có được TSCĐ vô hình tính thời gian 30 năm để xây dựng xưởng chế biến. Để sử dụng lô đất, công ty phải chi trả bằng tiền gửi ngân hàng đến thời điểm đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn các khoản sau: sàng sử dụng theo dự kiến. – Chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng: 1 tỷ đồng. – Chi san lấp mặt bằng: 1,2 tỷ đồng. – Chi phí khác: 0,5 tỷ đồng. • Các trường hợp xác định Nguyên giá tham khảo 4. Công ty mua trả chậm một nhãn hiệu hàng hoá. Giá mua mục xác định NG của TSCĐ hữu hình trả ngay là 2 tỷ đồng. Người bán cho trả chậm trong 3 năm với giá 2,4 tỷ đồng. 5. Chi đăng ký nhãn hiệu sản phẩm thương mại bằng tiền mặt 30 triệu đồng. Thủ tục phí đăng ký được thanh toán bằng tiền tạm ứng là 200.000 đồng. 49 51 Ví dụ 9 Trường hợp tài sản tạo ra từ nội bộ Xác định nguyên giá TSCĐ vô hình trong các trường hợp sau: • Nhãn hiệu HH, quyền phát hành, danh sách 1. Chi tiền mặt 30 triệu đồng để mua bằng sáng chế sản khách hàng và các khoản mục tương tự được phẩm và chi 2 triệu đồng trả lệ phí đăng ký sở hữu bằng hình thành trong nội bộ doanh nghiệp không sáng chế. được ghi nhận là TSCĐ vô hình. 2. Chi tiền gởi ngân hàng (tiền Việt Nam) để trả tiền mua một căn nhà làm Cửa hàng giới thiệu và bán lẻ sản phẩm với • Toàn bộ chi phí phát sinh trong giai đoạn nghiên giá 500 lượng vàng (giá 35 triệu đồng/lượng). Lệ phí trước cứu không được ghi nhận là TSCĐ vô hình mà bạ của căn nhà đã nộp bằng tiền mặt 20 triệu đồng. Theo được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh đánh giá của công ty, giá trị của từng tài sản như sau : trong kỳ. a) Giá trị về kiến trúc của cửa hàng : 150 lượng vàng. b) Giá trị quyền sử dụng đất: 350 lượng vàng. 50 52 13
14. Trường hợp tài sản tạo ra từ nội bộ (tiếp) Ví dụ 10 • Chi phí phát sinh trong giai đoạn triển khai được ghi nhận Có tình huống sau đây tại công ty Cát Tường : là TSCĐ vô hình nếu thỏa mãn các điều kiện quy định. – Tính khả thi về mặt kỹ thuật đảm bảo cho việc hoàn thành và 1. Chi tiền mặt trả tiền quảng cáo và đăng bố cáo đưa tài sản vô hình vào sử dụng theo dự tính hoặc để bán; thành lập chi nhánh của công ty 33.000.000đ – DN dự định hoàn thành tài sản vô hình để sử dụng hoặc để (trong đó thuế GTGT là 3.000.000đ). bán; 2. Chi vẽ bảng hiệu bằng tiền mặt 22.000.000đ (trong – DN có khả năng sử dụng hoặc bán tài sản vô hình đó; đó thuế GTGT là 2.000.000đ). – Tài sản vô hình đó phải tạo ra được lợi ích kinh tế trong 3. Chi đào tạo nhân viên đã trả bằng tiền gửi ngân tương lai; – Có đầy đủ các nguồn lực về kỹ thuật, tài chính và các nguồn hàng là 15.000.000đ. lực khác để hoàn tất các giai đoạn triển khai, bán hoặc sử 4. Chi tiếp khách và các khoản chi khác nhân ngày dụng tài sản vô hình đó; khai trương và đã trả bằng tiền mặt là 15.000.000đ. – Có khả năng xác định một cách chắc chắn toàn bộ chi phí Yêu cầu: Xác định các khoản chi được vốn hóa để ghi trong giai đoạn triển khai để tạo ra tài sản vô hình đó; nhận vào TSCĐ vô hình – Ước tính có đủ tiêu chuẩn về thời gian sử dụng và giá trị theo quy định cho TSCĐ vô hình. 53 55 Ghi nhận chi phí Chi phí sau ghi nhận ban đầu . Các khoản chi phát sinh tuy đem lại lợi ích kinh tế trong • Cách thức xử lý chi phí sau ghi nhận ban đầu tương lai nhưng không đủ tiêu chuẩn ghi nhận là TSCĐ tương tự như TSCĐ hữu hình. vô hình thì được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ:  Chi phí thành lập doanh nghiệp.  Chi phí đào tạo nhân viên.  Chi phí quảng cáo phát sinh trong giai đoạn trước hoạt động của doanh nghiệp mới thành lập.  Chi phí chuyển dịch địa điểm, chi phí mở ra các chi nhánh mới. . Các khoản chi trên được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ hoặc được phân bổ dần vào chi phí sản xuất, kinh doanh với thời gian tối đa 3 năm. 54 56 14
15. Ví dụ 11 A Thời gian sử dụng hữu ích Trong các năm 20X0, 20X1 và 20X2, Công ty Huy Hoàng tiến Khi xác định thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ vô hành nghiên cứu để phát triển sản phẩm mới, các khoản chi hình cần phải xem xét : phát sinh là: • Khả năng sử dụng dự tính của tài sản; 1. Chi phí nghiên cứu năm 20X0 là 50 triệu đồng. 2. Ngày 01.01.20X1 doanh nghiệp đủ điều kiện vốn hóa chi • Sự lạc hậu về kỹ thuật, công nghệ; phí triển khai, chi phí triển khai trong năm 20X1 là 80 triệu • Thời gian kiểm soát tài sản, những hạn chế về đồng và công ty xác định công trình nghiên cứu đã đạt kết mặt pháp lý và những hạn chế khác về quá trình quả là tạo ra được một quy trình sản xuất sản phẩm mới. sử dụng tài sản; Để được cấp bằng sáng chế cho công trình này, công ty • Trong một số trường hợp do rất khó xác định thời đã chi thêm 30 triệu đồng để đăng ký quyền sở hữu trí tuệ. gian dự tính sử dụng tài sản, do đó, VAS 04 quy 3. Năm 20X2, chi 30 triệu đồng trả thù lao cho luật sư để định thời gian tính khấu hao của TSCĐ vô hình bảo vệ bằng sáng chế trong một vụ kiện. tối đa là 20 năm (ngoại trừ quyền sử dụng đất). Yêu cầu: Hãy cho biết các khoản chi trên có được vốn hóa để • ghi nhận là TSCĐ vô hình hay không? Giải thích. 57 59 Khấu hao Ví dụ 11 B • Khấu hao là việc phân bổ có hệ thống giá trị phải Có các nghiệp vụ sau đây tại công ty Huy Hoàng: 1. Mua lại một giấy phép nhượng quyền kinh doanh với giá 50 khấu hao của TSCĐ vô hình trong suốt thời gian triệu đồng. Giấy phép có thời gian hiệu lực là 5 năm và theo sử dụng hữu ích của tài sản đó. thỏa thuận khi thời gian hiệu lực kết thúc công ty sẽ được tiếp tục gia hạn thêm 10 năm nữa nếu đáp ứng được yêu cầu của • Khấu hao TSCĐ vô hình tương tự như TSCĐHH bên nhượng quyền. nhưng cần lưu ý về: 2. Mua một bằng sáng chế với giá 80 triệu đồng. Chi phí đăng ký bằng sáng chế 10 triệu đồng. Thời gian có hiệu lực về pháp lý – Giá trị thanh lý ước tính là 8 năm. – Thời gian sử dụng hữu ích 3. Được nhà nước cấp quyền sử dụng 30 ha đất trong thời gian 50 năm. Các chi phí bỏ ra để có quyền sử dụng đất là 800 triệu – Phương pháp khấu hao đồng. Hãy xác định thời gian tính khấu hao của các loại TSCĐ nêu trên 58 60 15
16. Phương pháp khấu hao Tài khoản sử dụng Nợ Có • VAS 04 cho phép chọn 3 phương pháp tương TK 211 / 213 tự như TSCĐ hữu hình. Tuy nhiên, thường • Nguyên giá TSCĐ tăng • Nguyên giá TSCĐ TSCĐ vô hình được khấu hao đường thẳng. trong kỳ (do mua sắm, giảm trong kỳ (do xây dựng, nhận vốn nhượng bán, thanh lý, góp, được cấp ) kiểm kê phát hiện thiếu, • Điều chỉnh tăng nguyên góp vốn ) giá • Điều chỉnh giảm nguyên giá Dư Nợ: – Nguyên giá TSCĐ hiện có ở doanh nghiệp 61 Ứng dụng vào hệ thống tài khoản Tài khoản chi tiết . Tài khoản sử dụng TK 211 TK 213 . Nguyên tắc kế toán • TK 2111- Nhà cửa, vật kiến trúc • TK 2131- Quyền sử dụng đất . Sơ đồ kế toán các nghiệp vụ kinh tế cơ bản • TK 2112- Máy móc, thiết bị • TK 2132- Quyền phát hành • TK 2113- Phương tiện vận tải, • TK 2133- Bản quyền, bằng sang truyền dẫn chế • TK 2114- Thiết bị, dụng cụ quản lý • TK 2134- Nhãn hiệu, tên thương • TK 2115- Cây lâu năm, súc vật mại làm việc và cho sản phẩm • TK 2135- Chương trình phần mềm • TK 2118- TSCĐ khác • TK 2136- Giấy phép và giấy phép nhượng quyền • TK 2138- TSCĐ vô hình khác 62 64 16
17. Nguyên tắc hạch toán Tài khoản chi tiết • TK này dùng để theo dõi TSCĐ hữu hình, • TK 2141- Hao mòn TSCĐ hữu hình TSCĐ vô hình theo nguyên giá. • TK 2142- Hao mòn TSCĐ thuê tài chính • Mọi trường hợp tăng, giảm TSCĐ đều phải lập • TK 2143- Hao mòn TSCĐ vô hình biên bản giao nhận, biên bản thanh lý TSCĐ • TK 2147- Hao mòn BĐS đầu tư và phải thực hiện các thủ tục quy định. Kế toán có nhiệm vụ lập và hoàn chỉnh hồ sơ TSCĐ về mặt kế toán. • TSCĐ phải được theo dõi chi tiết cho từng đối tượng ghi TSCĐ, theo từng loại TSCĐ và địa điểm bảo quản, sử dụng, quản lý TSCĐ. 6565 6767 Tài khoản sử dụng Nguyên tắc hạch toán Nợ Có TK 214 • Tài khoản này dùng để phản ánh tình hình • Giá trị hao mòn của • Giá trị hao mòn của tăng, giảm giá trị hao mòn và giá trị hao mòn TSCĐ giảm do thanh TSCĐ tăng do trích luỹ kế của các loại TSCĐ và BĐSĐT trong quá lý, nhượng bán, góp khấu hao trình sử dụng do trích khấu hao TSCĐ, BĐSĐT vốn liên doanh, và những khoản tăng, giảm hao mòn khác của TSCĐ, BĐSĐT. • Trường hợp BĐSĐT nắm giữ chờ tăng giá, Dư Có: doanh nghiệp không trích khấu hao mà xác • Giá trị hao mòn lũy kế định tổn thất do giảm giá trị. của TSCĐ hiện có tại đơn vị 68 17
18. Các NVKT PS cơ bản Tài sản cố định mua trả chậm • Nghiệp vụ tăng TSCĐ TK 331 Lãi trả chậm TK 242 Phân bổ lãi TK 635 – Tăng do mua ngoài – Tăng do xây dựng đưa vào sử dụng – Tăng do nhận biếu tặng TK 1332 – Tăng do trao đổi TK 211, 213 • Nghiệp vụ giảm TSCĐ Trị giá mua trả ngay – Thanh lý nhượng bán Chi phí trước khi sử dụng TK 111, 331 71 69 Mua tài sản cố định Ví dụ 12 TK 211, 213 Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh sau: TK Giá mua 1. Vay dài hạn ngân hàng để thanh toán tiền mua một thiết bị sử dụng ở phân xưởng trị giá 40.000.000 đ, thuế GTGT 10%, chi phí lắp đặt, 111, 331 chạy thử trước khi sử dụng là 5.000.000 đ, thuế GTGT 10%, đã trả bằng tiền mặt 2. Mua một cửa hàng giới thiệu sản phẩm có giá mua chưa có thuế là TK 1332 5.000.000.000 đ, thuế GTGT 10% trên giá không bao gồm quyền sử dụng đất, thanh toán bằng TGNH. Giá mua cửa hàng được phân tích Chi phí trước khi sử dụng gồm giá của cửa hàng là 3.200.000.000 đ, quyền sử dụng đất là TK 1.800.000.000 đ. 111, 331 3. Mua một thiết bị sử dụng ngay tại phân xưởng dưới hình thức trả góp trong 24 tháng với số tiền thanh toán 10 triệu đồng/tháng. Giá mua trả Lệ phí trước bạ ngay của thiết bị là 200 triệu đồng (giá chưa thuế, thuế suất 10%). TK 333 70 72 18
19. Mua tài sản cố định kèm phụ tùng thay thế Nhập khẩu Tài sản cố định TK 211, 213 TK 211, 213 TK Giá mua (đã trừ giá Trị giá mua TK 111, 331 trị phụ tùng thay thế 111, 331 Chi phí trước khi sử dụng TK 1332 TK 153, 211 (PT) TK 3333, Thuế nhập khẩu, lệ phí 3332, 3339 Giá trị phụ tùng thay thế TK 33312 Thuế GTGT TK 1332 hàng NK 73 75 Ví dụ 13 Tài sản cố định hình thành từ XDCB Cty thương mại Anpha mua 1 xe nâng nhãn hiệu TK 211, 213 T, giá mua chưa có thuế GTGT được khấu trừ là 56 triệu đồng, thuế suất thuế GTGT là 10%, đã Tập hợp chi thanh toán bằng chuyển khoản. Phụ tùng kèm TK 111, 112, phí XDCB Giá thành XDCB TK 241 theo xe là 1 bộ xích nâng với giá trị hợp lý là 3 152, 331, triệu đồng. Yêu cầu: Định khoản nghiệp vụ kinh tế phát sinh. TK 1332 76 74 19
20. Ví dụ 14 Tài sản cố định trao đổi tương tự 1. Công ty đầu tư xây dựng một nhà xưởng, tổng TK 211/213 (nhận về) chi phí đầu tư tập hợp đến ngày bàn giao đưa TK 211/213 (đem đi) vào sử dụng là 1.200.000.000đ. 2. Nhập khẩu một TSCĐ từ nước ngoài phục vụ GTCL NG của TS ngay tại phân xưởng. Giá mua 12.000 USD, tỷ đem đi giá thực tế 20.815đ/USD. Thuế NK phải nộp theo thuế suất 5%, thuế GTGT hàng nhập khẩu là 10% giá có thuế nhập khẩu. Chi phí vận chuyển, lắp đặt, chạy thử tổng cộng là 19.800.000đ, gồm HMLK TK 214 (đem đi) cả 10% thuế GTGT, doanh nghiệp đã thanh toán bằng tiền mặt. Yêu cầu: Thực hiện định khoản 79 77 Tài sản cố định được biếu tặng Tài sản cố định trao đổi không tương tự TK 211, 213 1 TK 211, TK 811 Giá trị hợp lý TSCĐ được biếu tặng 213 – TK 711 đem đi TK 214 – đem đi 2 3 TK 711 Chi phí trước khi sử dụng TK 131 TK 211, TK 111, 331 213 TK 33311 TK 1332 TK 1332 TK 111, TK 111, 112 112 78 80 20
21. Ví dụ 15 Ví dụ 16 Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh sau: 1. Thanh lý một TSCĐ HH nguyên giá 50.000.000đ đã khấu 1. Nhận biếu tặng 1 máy vi tính chưa qua sử dụng, trị giá 45 hao 45.000.000đ. Chi phí nhượng bán trả bằng TM trđ, doanh nghiệp nhận về sử dụng ở bộ phận bán hàng. Chi 4.500.000đ. Tiền thu về nhượng bán TSCĐ bằng TGNH phí vận chuyển máy tính về đến doanh nghiệp là 660.000đ giá bán 4.000.000đ, thuế GTGT phải nộp 10%. (đã có thuế GTGT 60.000), đã chi bằng tiền mặt. 2. Nhượng bán một thiết bị sản xuất ở phân xưởng sản xuất 2. Đem một TSCĐHH đưa đi trao đổi để lấy một TSCĐHH khác số 1 cho Công ty X: không tương tự. Nguyên giá của TSCĐHH đưa đi trao đổi – Nguyên giá 380.000.000đ, đã khấu hao 190.000.000đ 50.000.000đ, giá trị hao mòn của nó là 20 trđ, giá trị hợp lý – Giá bán chưa có thuế GTGT: 180.300.000đ của TSCĐ đưa đi trao đổi là 30 trđ. Doanh nghiệp nhận lại – Thuế GTGT phải nộp : 18.030.000đ một TSCĐ HH khác, với số tiền bù thêm là 5,5 trđ. Doanh – Nhận giấy báo Có của Ngân hàng Công ty X đã thanh nghiệp đã chi TGNH để trả thêm cho bên trao đổi chênh lệch toán. giữa giá trị tài sản đưa và giá trị tài sản nhận về. Biết trong – Chi tiền mặt thanh toán cho việc tân trang sửa chữa giao dịch trên thuế GTGT là 10%. trước khi bán thiết bị là 20.000.000đ. – Hoa hồng môi giới 1.000.000đ trả bằng TM. 81 83 Thanh lý/Nhượng bán Tài sản cố định Khấu hao Tài sản cố định 1 TK 214 TK 211/213 TK 214 Trích KH TSCĐ dùng TK 627 trong sản xuất TK 811 TK Ghi giảm hao mòn TK 111 211, 213 TSCĐ 2 Trích KH TSCĐ dùng TK 641 TK 133 trong bán hàng 3 TK 711 TK 111 Trích KH TSCĐ dùng TK 642 trong QLDN TK 3331 84 82 21
22. Ví dụ 17 Ví dụ 18 Thực hiện trích khấu hao hay giảm trích khấu hao TSCĐ (theo Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh sau: phương pháp đường thẳng) cho các trường hợp sau: 1. Sửa chữa nhỏ TSCĐ tại bộ phận sản xuất 1. Ngày 5/4: mua trả chậm một thiết bị sản xuất dùng cho 3.000.000đ, thanh toán bằng tiền mặt. hoạt động sản xuất, giá mua trả ngay đã bao gồm thuế 2. Thuê ngoài bảo trì máy lạnh, máy photo với chi phí GTGT 10% là 330 triệu đồng, lãi trả chậm 20 tháng là 20 phát sinh là 6.200.000đ, thuế suất thuế GTGT 10%, triệu đồng. Thời gian sử dụng là 60 tháng. thanh toán bằng tiền mặt. Kế toán phân bổ chi phí này 2. Ngày 10/4, nhượng bán một thiết bị sử dụng ở văn phòng, trong 3 tháng, kể từ tháng này. nguyên giá 30 triệu đồng, thời gian sử dụng 30 tháng, đến cuối tháng 3 đã khấu hao được 20 tháng. 85 87 Sửa chữa thường xuyên Tài sản cố định Sửa chữa lớn Tài sản cố định TK 627, 641, 642 TK 2413 DN tự thực hiện TK 111, 152, TK111, 152, Tập hợp chi Kết chuyển TK 242 334, 334, phí SCL chi phí SCL TK 133 TK 133 TK 627, Định kỳ phân 641, 642 bổ chi phí SCL DN thuê ngoài TK 331 thực hiện 86 88 22
23. Trích trước chi phí sửa chữa lớn TSCĐ Đi thuê TSCĐ (thuê hoạt động) TK 241, 627, TK 242 641, 642 Trả tiền thuê nhiều kỳ TK 2413 Kết chuyển chi TK 352 Định kỳ, TK 111, Định kỳ phân bổ TK 627, phí thực tế trích chi phí SCL 112, 331 641, 642 TK 133 Phần trích trước < thực tế TK 111, Trả tiền thuê TK 627, 641, 112, 331 từng kỳ 642 89 91 Ví dụ 19 Ví dụ 20 1. Thuê ngoài sửa chữa lớn đột xuất một tài sản cố định đang sử 1. Thuê hoạt động xe chở nhân viên văn phòng với giá thuê dụng ở bộ phận quản lý, thời gian sửa chữa kéo dài 2 tháng. Chi trả hàng tháng là 5.000.000đ (chưa có thuế GTGT 10%). phí sửa chữa lớn thanh toán bằng TGNH 88 trđ, trong đó có thuế GTGT 10%. Kế toán thực hiện phân bổ chi phí sửa chữa này 20 Tiền thuê trả 6 tháng 1 lần. Giá trị của tài sản này theo hợp tháng, kể từ tháng này. đồng là 500.000.000đ, thời gian sử dụng hữu ích 10 năm. 2. DN đã có kế hoạch sửa chữa lớn TSCĐ X đang dùng ở bộ phận Doanh nghiệp đã chuyển khoản thanh toán tiền thuê của 6 sản xuất nên từ đầu năm DN đã lập dự phòng vào chi phí mỗi tháng. tháng 40 trđ. Đến tháng này, tổng số dự phòng đã lập là 200 trđ. 2. Thuê hoạt động một căn nhà để làm cửa hàng giới thiệu Chi phí sửa chữa lớn tập hợp: sản phẩm với giá thuê là 16.000.000 đ/tháng (chưa có – Chi phí vật liệu xuất dùng: 40 trđ thuế GTGT 10%). Tiền đặt cọc là 6 tháng tiền thuê. Doanh – Chi phí thiết bị thay thế xuất dùng: 120 trđ nghiệp đã chuyển khoản thanh toán tiền đặt cọc và 1 tháng – Chi phí nhân công phải trả: 42 trđ – Chi phí khác bằng tiền: 3 trđ. tiền thuê. Căn nhà có NG 3.000 trđ, thời gian sử dụng hữu Việc sửa chữa lớn TSCĐ đã hoàn thành. Kế toán quyết toán với số liệu ích 20 năm. trích trước của TSCĐ X. Yêu cầu: Thực hiện các bút toán cần thiết ở bên Đi thuê và bên Cho thuê. 90 92 23
24. Trình bày báo cáo tài chính Trình bày báo cáo tài chính Trong báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải trình • Ngoài những vấn đề trình bày tương tự như TSCĐ hữu bày theo từng loại TSCĐ hữu hình về những hình, đối với TSCĐ vô hình phải thuyết minh thêm: thông tin sau: – Lý do một TSCĐ vô hình được khấu hao trên 20 năm (Khi đưa ra các lý do này, doanh nghiệp phải chỉ ra các – Phương pháp xác định nguyên giá TSCĐ nhân tố đóng vai trò quan trọng trong việc xác định thời hữu hình; gian sử dụng hữu ích của tài sản); – Phương pháp khấu hao; thời gian sử dụng – Giá trị hợp lý của TSCĐ vô hình do Nhà nước cấp, trong đó ghi rõ: Giá trị hợp lý khi ghi nhận ban đầu; Giá hữu ích hoặc tỷ lệ khấu hao; trị khấu hao lũy kế; Giá trị còn lại của tài sản. – Nguyên giá, khấu hao lũy kế và giá trị còn lại – Giải trình khoản chi phí trong giai đoạn nghiên cứu và vào đầu năm và cuối kỳ. chi phí trong giai đoạn triển khai đã được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ. – Các thay đổi khác về TSCĐ vô hình. 93 95 Trình bày báo cáo tài chính (tiếp) Xem BCTC của VNM 2015 Trong Bản Thuyết minh báo cáo tài chính (Phần TSCĐ hữu hình) phải trình bày các thông tin: • Nguyên giá TSCĐ hữu hình tăng, giảm trong kỳ; • Số khấu hao trong kỳ, tăng, giảm và lũy kế đến cuối kỳ; • Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đã dùng để thế chấp, cầm cố; • Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản dở dang; • Các cam kết về việc mua, bán TSCĐ hữu hình có giá trị lớn trong tương lai; • Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình tạm thời không được sử dụng; • Nguyên giá của TSCĐ hữu hình đã khấu hao hết nhưng vẫn còn sử dụng; • Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đang chờ thanh lý; • Các thay đổi khác về TSCĐ hữu hình. 94 96 24